ใบความรู้ หน่วยที่ 1

1

ใบความรู้ (Information Sheet)

ประกอบแผนการจัดการเรยี นร้ทู ี่ 1

มงุ่ เนน้ สมรรถนะอาชีพและบูรณาการหลกั ปรัชญาของเศรษฐกจิ พอเพียง

รหสั 2302 – 2007 วิชา เขยี นแบบเพ่ืองานออกแบบ สปั ดาห์ท่ี 1

สาขาวิชา การออกแบบ ท-ป-น 1 – 3 – 2 ระดับช้ันปวช.1

ช่ือหน่วย การเขียนแบบและการใช้เครื่องมอื ในการเขยี นแบบ ชัว่ โมงรวม 4

จดุ ประสงคก์ ารเรยี นรู้ หัวข้อย่อย (Element)

1. ด้านความรู้ 1.1 ความเป็นมาของการเขียนแบบ

1.1 บอกความหมายของการเขียนแบบได้อย่างถูกต้อง 1.2 ความหมายของการเขยี นแบบ

1.2 บอกของการเขียนแบบไดอ้ ย่างถูกต้อง 1.3 ลักษณะการเขยี นแบบในงานดา้ นตา่ ง ๆ

1.3 บอกการนำงานเขียนแบบไปใช้งานลักษณะต่าง ๆ 1.4 ความหมายของเครื่องมือเขียนแบบ

ไดอ้ ย่างถกู ตอ้ ง 1.5 เครอื่ งมืออุปกรณ์ในงานเขยี นแบบ

1.4 จำแนกชนิดเคร่ืองมือและอุปกรณ์เขียนแบบได้

อย่างถกู ตอ้ ง

1.5 บอกวิธีการใช้เครื่องมือและอุปกรณ์เขียนแบบได้

อย่างถูกตอ้ ง

2. ด้านทักษะ

2.1 ใช้เคร่ืองมืออุปกรณ์ในงานเขียนแบบท่ีกำหนดได้

อย่างถูกตอ้ ง

3. คุณลักษณะท่ีพึ่งประสงคและสอดแทรกหลักปรัชญา

เศรษกจิ พอเพยี ง

3.1 ความมวี ินยั

3.2 ความรับผดิ ชอบ

3.3 สนใจใฝเรยี นรู

3.4 ความอดทนอดกล้นั

3.5 ความเชอ่ื มนั่ ในตนเอง

3.6 ความคิดรเิ ริม่ สรา้ งสรรค์

3.7 ความมมี นุษยสัมพันธ์

3.8 ความกตัญญูกตเวที

3.9 การพ่ึงตนเอง

3.10 ความปลอดภัย

2

เนือ้ หาสาระ
ความเปน็ มาของงานเขียนแบบ

การเขยี นแบบเกิดขึน้ มาพร้อมมนษุ ย์และมีววิ ัฒนาการทางการชา่ งควบคู่กันมาต้ังแต่ยุคโบราณ การ
เขียนแบบถือว่าเปน็ ภาษาสากลทม่ี นุษยใ์ ชใ้ นการสอื่ สารถึงส่งิ ทมี่ องเห็นออกมาเปน็ ภาพ การเขียนภาพ
เป็นการส่ือสารที่เกิดขึน้ กอ่ นภาษาเขียน เช่น ภาพเหล็กไถในยุคโลหะ ภาพเแบบแปลนบนแผน่ หนิ ตอ่ มา
ไดพ้ ัฒนาเป็นการเขียนภาพแบบ Perspective ภาพสามมิติ ภาพฉาย รปู เรขาคณิต การเขียนแบบถูก
ปรับเปลี่ยนและพฒั นามาเรอ่ื ย ๆ จนเป็นคอมพิวเตอร์ชว่ ยในการเขียนแบบในปจั จุบัน

ความสำคัญของงานเขียนแบบ
การเขียนแบบเป็นองค์ประกอบท่ีสำคัญในกระบวนการอุตสาหกรรมทั่วไป แบบท่ีเขียนข้ึนเป็น
ภาษาในการส่ือสาร องค์ประกอบสำคัญของแบบ คือ ความเข้าใจ แบบงานต้องสามารถถ่ายทอดความ
มุ่งหมายท่ีต้องการอย่างชัดเจน บุคลากรทางช่างจำเป็นต้องอ่านและทำความเข้าใจแบบงาน พ้ืนฐาน
การอา่ นแบบและการเขียนแบบเป็นหัวใจสำคญั ของการศึกษาทางชา่ งอุตสาหกรรมทุกสาขา
ลกั ษณะของแบบงานเขียนแบบ
การเขียนแบบถือเป็นภาษาสากลท่ีใช้ส่ือสารระหว่างนักออกแบบ วิศวกร ช่างเทคนิค และ
ชา่ งฝีมือ ซ่ึงจำเป็นต้องเรียนรู้ทั้งการเขียนแบบและการอ่านแบบ เพ่ือทำงานตามแบบได้หรือส่ังงานได้
การเขยี นแบบจึงเข้าไปเก่ียวขอ้ งกับงานอุตสาหกรรมทุกสาขา พอจำแนกได้ดงั น้ี
1. แบบทางสถาปตั ยกรรม : เปน็ แบบสำหรบั การก่อสรา้ งอาคาร ทพ่ี กั อาศยั
2. แบบไฟฟ้าและอิเลก็ ทรอนิกส์ : เป็นแบบแสดงวงจรและทิศทางการไหลของกระแสไฟฟ้า
3. แบบงานท่อ : เปน็ แบบแสดงตำแหนง่ ชนิด ขนาด และตวั จับยึด ในระบบทอ่
4. แบบเครอื่ งกล : เป็นแบบช้ินส่วนเพ่อื การนำไปผลติ ช้ินส่วนตา่ ง ๆ ของเครื่องจกั รกล
5. แบบโครงสร้าง : เปน็ แบบโครงสร้างการทำแปลนงานกอ่ สรา้ ง
6. แบบสิทธบิ ตั ร : เปน็ แบบแสดงลกั ษณะและแยกแยะส่วนสำคญั สิง่ ประดิษฐ์
7. แบบแผนที่ : เป็นแบบรงั วดั ทด่ี ิน สภาพภูมปิ ระเทศ แผนผังทต่ี ง้ั ส่ิงตา่ ง ๆ
8. แบบกำลังของไหล : เปน็ แบบแสดงอปุ กรณใ์ นระบบไฮดรอลกิ ส์ การเคลอ่ื นทแ่ี ละการไหล
9. แบบเครอ่ื งมือ : เป็นแบบเครอ่ื งมือการผลติ สนิ คา้ สำเรจ็ รปู
10. แบบการผลติ ผลิตภัณฑ์ : เป็นแบบสำหรับนำไปผลิตผลิตภัณฑเ์ ปน็ ช้นิ งาน
11. แบบงานโลหะแผน่ : เป็นแบบสำหรบั นำไปผลิตชิน้ งานท่ีเปน็ โลหะบาง

3

การบำรุงรักษาเคร่ืองมือ
1. ไม้ที เช็ดทำความสะอาดแลว้ เกบ็ เขา้ ซอง แขวนกบั ฝาผนงั เรียบ ระวงั ไมใ่ ห้ขอบมรี อยบบุ
2. บรรทดั สามเหลยี่ ม เช็ดทำความสะอาดด้วยผ้าแล้วเก็บเข้าซอง
3. วงเวยี น ทำความสะอาดเกบ็ เข้ากลอ่ ง ระวงั ปลายแหลมคดงอ ไม่ให้ตกกระแทกพ้ืน
4. ดนิ สอ ระวงั ไม่ใหร้ ่วงลงพืน้ จะเกดิ ความเสียหายกับปลายแหลม ใช้งานไม่ได้
5. บรรทัดสว่ นโค้ง เชด็ ทำความสะอาดด้วยผ้าแลว้ เก็บเขา้ ซอง

1. เครอ่ื งมือเขียนแบบ
งานเขียนแบบเป็นงานให้ความละเอยี ดและถูกต้องอยู่ในตัวของมันเอง วัสดอุ ุปกรณ์ที่ช่วยในงาน

เขียนแบบมีมากมายแตกต่างกันออก ไปตามลักษณะการนำมาใช้งาน ผู้เรียนจะต้องทราบถึงลักษณะ
และการนำไปใช้งานของวสั ดุและอปุ กรณ์ในงานเขยี นแบบ เพอ่ื จะเป็นขอ้ มูลในการเลอื กซ้ือวสั ดอุ ปุ กรณ์
มาใชอ้ ย่างถูกต้อง ( บัณฑติ ศริ จิ ำปา, 2548 : 15 )

การปฏิบัติการเขียนแบบท่ีจะได้แบบงานท่ีถูกต้องสมบูรณ์ได้มาตรฐาน นอกจากจะต้องอาศัย
ทักษะของผู้ปฏิบัติการเขียนแบบแล้ว เคร่ืองมือและอุปกรณ์ที่ใช้ในการเขียนแบบมีความสำคัญ และมี
ส่วนช่วยทำใหก้ ารเขยี นแบบได้แบบงานทมี่ คี ณุ ภาพได้มาตรฐาน (ประเวช มณีเกตุ, 2549 : 9)

งานเขียนแบบเป็นงานท่ีมีคุณค่าต้องมีความชัดเจนสูง ดังน้ันการเขียนเพื่อให้ได้มาตรฐานและ
รวดเร็วน้ันจำเป็นต้องใช้อุปกรณ์และวัสดุในการเขียนแบบอย่างถูกต้อง เนื่องจากเป็นปัจจัยที่สำคัญ
อยา่ งหน่ึงของการเขียนแบบ ผ้ทู เ่ี รม่ิ ปฏิบัติงานเขียนแบบจึงควรทำความเขา้ ใจกับเครือ่ งมอื และวัสดุที่ใช้
เสียก่อน จากเหตุผลท่ีกล่าวมาช่างเขียนแบบจึงควรพิจารณาเลือกซ้ืออุปกรณ์วัสดุซึ่งจำเป็นต้องใช้งาน
เขียนแบบทีม่ ีคุณภาพดี ( นรศิ ศรเี มฆ, 2545 : 7 )

กล่าวได้ว่า การศึกษาวิชาเขียนแบบส่ิงสำคัญอันดับแรกคือ เครื่องมือและอุปกรณ์เขียนแบบ
การศึกษาเคร่ืองมือและฝึกฝนการใช้อย่างถูกวิธี งานเขียนแบบที่ออกมามีคุณภาพและมีมาตรฐาน
รวมถึงการดแู ลบำรุงรักษาเครอ่ื งมือเขียนแบบให้ถูกวิธดี ้วย

1.1 โตะ๊ เขียนแบบ (Drawing Table) มหี ลายขนาด เช่น 40 x 60 ซม. , 60 x 100 ซม.
และ 80 x 120 ซม. คุณลักษณะของโตะ๊ เขยี นแบบ คือ

1. สามารถปรับความเอียงของพืน้ โตะ๊ ได้
2. สามารถควบคมุ การปรับความสงู ไดเ้ พื่อให้เหมาะกบั ความสงู ของผู้ใชง้ าน
3. พ้ืนของโต๊ะตอ้ งมีผวิ เรียบ
4. ขอบด้านซ้ายมือของผู้เขียนต้องตรงและได้ฉากกับขอบด้านล่างและด้านบน เพ่ือใช้
ประกอบกับไมท้ ี (T – square)

4

โต๊ะขนาด 60 x 100 ซม.ขาปรบั ความสงู ไม่ได้ โตะ๊ ขนาด 80 x 120 ซม. ขาปรบั ความสูงได้

เกา้ อ้ีชนิดหัวกลมปรับความสูงและหมุนได้ เก้าอ้ีแบบมีพนกั พงิ ปรบั ความสงู และหมุนได้

ภาพแสดงลักษณะของโต๊ะเขียนแบบและเก้าอี้เขยี นแบบ

ที่มา (นรศิ ศรเี มฆ, 2546, หนา้ 8)

1.2 กระดานเขียนแบบ เดิมทำด้วยไม้เน้ือแข็งแต่ปัจจุบันใช้พลาสติกทำให้มีน้ำหนักเบาและ
สามารถประกอบกับอุปกรณ์ช่วยเขียนแบบอื่น ๆ ได้ กระดานเขียนแบบ ให้ความสะดวกในการทำงาน
สามารถนำไปใช้ได้ในท่ีต่าง ๆ เช่น งานภาคสนาม เพื่อให้เกิดความคล่องตัว ขนาดที่นิยมใช้ก คือ A3
และ A4 มีพ้นื ผิวเรยี บ ทข่ี อบดา้ นซ้ายมือเรยี บและตรง เนื่องจากหวั ของไม้ที จะต้องแนบและเลอ่ื นข้ึน
ลงที่ขอบด้านซ้ายมือ ในปัจจุบันกระดานเขียนแบบได้พัฒนาข้ึนโดยมีไม้ที ไม้ฉากประกอบและมีแถบ
หนีบกระดาษทางด้านข้างซงึ่ ช่วยให้ทำงานไดส้ ะดวกและรวดเรว็ ขึน้ ดงั แสดงในภาพ

ภาพแสดงลักษณะของกระดานเขียนแบบและการใช้งานกับไมท้ ี
ที่มา (นริศ ศรีเมฆ, 2546, หน้า 25)

5

ภาพแสดงลกั ษณะของกระดานเขยี นแบบ
ทม่ี า (ธรี ะชัย เจ้าสกลุ , 2547, หนา้ 23)
1.3 เครื่องมอื ในการเขียนเส้นตรง
1.3.1 ไม้ที เปน็ เครอื่ งมือท่ีสำคัญในงานเขียนแบบมีลักษณะตัวที ไม้ที มี
ส่วนประกอบ 2 สว่ น คือหัว (Head) ทำจากไมเ้ น้ือแข็ง และใบ (Blade) ทำจากไม้ ขอบทำจาก
พลาสติกใส ท้งั สองส่วนจะประกอบเขา้ ดว้ ยกันเปน็ มมุ ฉากโดยยดึ ด้วยสลักเกลยี ว โดยทั่วไปมีความยาว
เฉพาะส่วนทีเ่ ปน็ สเกล 60 ซม. 90 ซม.และ 120 ซม. ไมท้ ีใชส้ ำหรับเขยี นเสน้ ในแนวนอน และใช้
ประกอบกบั ฉากสามเหลย่ี ม สำหรับเขียนเสน้ ในแนวดิ่ง และเส้นเอียงเปน็ มมุ ต่าง ๆ ปัจจบุ ันวสั ดุท่ีใชท้ ำ
ไมท้ เี ปน็ พลาสติกซ่งึ จะชว่ ยในการทำความสะอาดงา่ ยกวา่ แบบทที่ ำจากไม้

ขอบของกระดานตอ้ งตรง
(Working Edge of Board Must be Straight)

ความยาวของไมท้ ี
(Lentgth of T-Square Head)

ขอบที่หวั ของไมท้ ีตอ้ งตรง
(Working Edge of T-Square
90° Head Must be Straight)

ไมเ้ น้ือแขง็ BLADE
(Hardwood)
รูแขวน
(For Hanging on Nail)

(Hหeaวั d) ขนาดของบรรทดั เคลือบพลาสติกแขง็
(Transparent Plastic Edge Permits Seeing Drawing

ภาพแสดงลกั ษณะและส่วนต่าง ๆ ของไม้ที
ทมี่ า (นรศิ ศรเี มฆ, 2545, หนา้ 14)

6

1.3.2 บรรทัดขนาน (Parallel Slide) นิยมใช้กันมากเพราะสามารถนำมาประกอบกับ
โต๊ะเขียนแบบได้เลยและช่วยให้ใช้งานได้อย่างสะดวกมากข้ึนในขณะท่ีทำการเขียนแบบ บรรทัดขนาน
น้ีตดิ กับโต๊ะโดยมีลูกรอกอยดู่ ้านใน มีเชือกคล้องท่ีปลายไว้ท้งั สองดา้ น การเคล่ือนท่ขี องบรรทัดขนานจะ
เคล่ือนท่ขี นึ้ และลง ในการเคล่ือนท่จี ะมีความเทีย่ งตรงสงู กวา่ การใช้ไม้ที ดังแสดงในภาพ

ภาพแสดงลกั ษณะของบรรทัดขนานทีต่ ดิ อย่กู ับโต๊ะเขยี นแบบ
ท่ีมา (นริศ ศรีเมฆ, 2545, หน้า 15)

1.3.3 บรรทัดสามเหลี่ยม (Triangles) บรรทัดสามเหล่ียมทำจากพลาสติกใส สามารถ
มองเห็นเสน้ ท่เี ขยี นไดช้ ัดเจน ขอบบรรทดั จะมีหน่วยวดั ความยาวเปน็ มิลลเิ มตรและเป็นนว้ิ จะใชค้ ู่กบั ไม้
ทสี ำหรับเขียนเส้นดิ่ง เส้นเอียงเป็นมุมต่าง ๆ จะมี 2 อนั เป็นรูปสามเหล่ียมมุมฉาก คือ สามเหลี่ยมมุม

45°, 45°, 90° ความยาว 200 ม.ม. และสามเหลี่ยมมมุ 30°, 60°, 90° ความยาว 300 ม.ม.

45° 30°
ขนาดของบรรทัด
ขนาดของบรรทัด45°

บรรทดั สามเหลี่ยมแบบ 45° 90° 60°

บรรทดั สามเหล่ียมแบบ 30°-60°

ภาพแสดงชุดบรรทดั สามเหลี่ยมมุม 45°, 45°, 90° และ 30°, 60°, 90°

ท่ีมา (นริศ ศรีเมฆ, 2545, หนา้ 15)

7

บรรทัดสามเหล่ียมชนิดปรับมุมได้ (Adjustable Triangle) นิยมใช้ในงานเขียนแบบกันมาก
เนอ่ื งจากสามารถแบง่ มุมต่าง ๆ ไดม้ ากกวา่ การแบง่ มมุ ด้วยบรรทัดสามเหลีย่ ม ดงั แสดงในภาพ

สเกลเป็ นองศา ป่ ุมลอ็ กเพอื่ ปรับองศา
(Adjusting Knob)

ภาพแสดงลักษณะของบรรทัดสามเหลยี่ มชนดิ ปรับมุมได้
ทม่ี า (นรศิ ศรเี มฆ, 2545, หนา้ 18)

1.4 เคร่ืองมอื ในการเขียนส่วนโค้ง
1.4.1 วงเวียน (Compass) เป็นเครื่องมือเขียนแบบท่ีใช้สำหรับเขียนวงกลม

(Circle) หรอื สว่ นหน่งึ ของวงกลม (Arcs) ยงั ช่วยในการกำหนดระยะไดอ้ กี ดว้ ย แบง่ ออกได้ดงั นี้
1.4.1.1 วงเวียนแบบขาตาย เป็นที่ใช้กันท่ัวไป และวงเวียนชนิดน้ีเมื่อ

ต้องการปรบั รศั มีต้องใชน้ ิว้ ถา่ งหรือบีบขาวงเวยี นเพอ่ื ใหข้ าวงเวยี นแคบหรือกวา้ งข้นึ ดังแสดงในภาพ

ปรับรัศมีโดย จดุ ศนู ยก์ ลาง
ใชน้ ิ้วถา่ งออก กำหนดระยะรศั มี

R

ทิศทางการหมุน

ใชห้ ัวแมม่ อื กับนิว้ ชจี้ บั บรเิ วณป่มุ บนของวงเวียน ขณะหมนุ วงเวยี นควรให้วงเวยี นเอนไปในทศิ ทาง
บิดหมุนตามเข็มนาฬิกา การหมุนเลก็ น้อย

ภาพแสดงรูปรา่ งและลกั ษณะการใช้งานของวงเวียนขาตาย
ท่ีมา (ธีระชัย เจ้าสกุล, 2547, หน้า 28)

8

การใช้วงเวียนขาตายเขียนวงกลมขนาดใหญ่ สำหรับวงกลมท่ีมีขนาดใหญ่ การกางขาวง
เวียนกว้างจะทำให้เข็มที่ปักอยู่บนกระดาษและขาดินสออยู่ในลักษณะเป็นมุมแหลม ซ่ึงจะทำให้การ
เขยี นวงกลมผิดพลาดได้ น่ันคือ ถา้ เขียนซ้ำอกี ครงั้ อาจทำใหไ้ ด้วงกลมซอ้ นกนั เปน็ 2 วงได้ ดังนนั้ เม่ือ
ต้องการเขียนวงกลมขนาดใหญ่จะต้องปรับขาวงเวียน โดยปรับให้ขาของวงเวียนที่เป็นเข็มและขาที่เป็น
ดินสออยู่ในลักษณะท่ีตั้งฉากกบั กระดาษเขียนแบบ ดงั แสดงในภาพ

ขาต้องตัง้ ฉากกับกระดาษ

ขาท่ีเป็ นดินสอ ขาที่เป็ นเขม็ ขาตอ่ ใหย้ าว

การปรบั ขาวงเวยี นและการต่อขาวงเวยี นสำหรับเขียนวงกลมท่มี ขี นาดใหญ่

ภาพแสดงวธิ กี ารใชว้ งเวียนขาตายเขยี นวงกลมใหญ่
ท่ีมา (นรศิ ศรเี มฆ, 2545, หน้า 23)

1.4.1.2 วงเวียนขาสปริง ใช้กับวงเวียนขนาดเล็ก เหมาะสำหรับวงกลมหรือ
ส่วนโค้งขนาดเลก็ และงานทตี่ ้องการความละเอียดและเที่ยงตรงสูง การปรบั ขาของวงเวียนสามารถปรับ
ได้โดยการขนั หรอื คลายนอ๊ ตที่อย่ดู ้านขา้ งหรอื ตรงกลางของวงเวียน มีรปู รา่ งและวิธกี ารใชง้ าน
ดงั แสดงในภาพ

ลอ้ ปรบั รัศมี
ขายึดดนิ สอ

ภาพแสดงลกั ษณะของวงเวียนสปริง
ทม่ี า (บณั ฑิต ศิรจิ ำปา, 2548, หน้า 28)

9

1.4.1.3 วงเวียนถ่ายขนาด (Divider) มีรูปร่างคล้ายกับวงเวียนแต่มี
ขาเป็นเหล็กแหลมท้งั 2 ข้าง ใชส้ ำหรับถ่ายขนาดจากจุดหนึ่งไปอีกจุดหน่ึง ซงึ่ เหมาะสำหรับถ่ายขนาดท่ี
เท่ากันจำนวนมากๆ การใชว้ งเวียนถ่ายขนาดไม่ควรกดวงเวียนถ่ายขนาดมากเกินไป เพราะเหล็กแหลม
ของวงเวียนถ่ายขนาดจะกดลงไปในกระดาษเขียนแบบ การใช้วงเวียนถ่ายขนาดน้ันผู้ปฏิบัติงานควร
หมนุ วงเวยี นถ่ายขนาดสลบั กนั เพือ่ หักล้างความคลาดเคลือ่ นสะสมทเี่ กดิ ข้ึน ดังแสดงในภาพ

ปรับหาตำแหน่ง จุดศนู ยท์ ่ี 1

จดุ ศนู ยท์ ี่ 2

ภาพแสดงลักษณะและวิธีการใชว้ งเวยี นถ่ายขนาด
ท่มี า (ธีระชัย เจ้าสกลุ , 2547, หน้า 28)

1.4.1.4 วงเวียนคาน เป็นวงเวียนที่ออกแบบสำหรับการเขียนวงกลมหรือส่วน
โค้งขนาดใหญ่ซ่ึงไม่อาจเขียนด้วยวงเวียนธรรมดาได้ ขาที่อยู่บนคานข้างหนึ่งเป็นเหล็กแหลม อีกข้าง
หนึ่งจะเป็นดินสอหรือปากกา ขาทั้ง 2 ข้างน้ีเล่ือนไปมาบนคานโดยการคลายสกรูด้านบน ตัวคานอาจ
ทำจากไมห้ รอื โลหะประเภท นิกเกิล-เงินหรอื เหล็กกล้า หรอื อลูมิเนยี มก็ได้ ดงั แสดงในภาพ

สกรลู ็อก

คาน

แกนเหลก็ ไส้ดินสอ กล่องไสด้ นิ สอ

ภาพแสดงลกั ษณะของวงเวยี นคาน
ทีม่ า (บณั ฑิต ศิริจำปา, 2548, หน้า 31)

10

1.4.2 บรรทัดโค้ง (Irregular Curves) บรรทัดเขียนส่วนโค้งเป็นเครื่องมือ
ท่ชี ่วยในการเขียนส่วนโค้งรปู ต่างๆ ที่ไม่สามารถหาจุดศูนย์กลางเพือ่ จะใช้วงเวยี นได้ รูปร่างมีหลายแบบ
การเขียนส่วนโค้งด้วยบรรทัดโค้งน้ี ผู้ปฏิบัติงานต้องทาบบรรทัดโค้งให้สัมผัสจุดท่ีต้องการโค้งไปนั้น
อย่างนอ้ ย 3 จุด จึงจะทำให้ส่วนโคง้ นัน้ เรยี บและต่อเนอ่ื งกัน

ภาพแสดงลกั ษณะของบรรทัดโคง้ ที่ใช้ในงานเขียนแบบ
ทม่ี า (บัณฑติ ศริ จิ ำปา, 2548, หนา้ 26)

1.4.3 กระดูกงู (Flexible spline) โดยทั่วไปจะทำจากพลาสติกหรือยาง ภายในฝัง
ไว้ด้วยเส้นลวดหรือวัสดุอื่นท่ีคงที่ในขณะดัดโค้งได้โดยไม่หักทำให้สามารถปรับได้ทุกระยะตามรัศมีหรือ
สว่ นโคง้ ทต่ี อ้ งการเขียนเหมาะสำหรับเขยี นส่วนโค้งท่มี ขี นาดใหญ่ ๆ ดงั แสดงในภาพ

กระดูกงูขนาดเลก็ สามารถดดั งอไดด้ ว้ ยมือ

1.5 เคร่ืองมือช่วยในการเขียนแบบ การเขียนแบบมีงานท่ีต้องทำบ่อยๆ ซ่ึงต้องทำให้
เสยี เวลามากในการเขียนแบบแต่ละครัง้ เช่น ตัวอักษร ตวั เลข วงรีขนาดเล็ก และวงกลมขนาดเล็ก เป็น
ตน้ อุปกรณ์ช่วยในการเขียนแบบนี้จะชว่ ยให้ช่างเขียนแบบปฏบิ ัติงานสำเร็จได้รวดเรว็ กวา่ การเขยี นดว้ ย
มือ ซึ่งจำเป็นต้องพงึ่ อุปกรณ์ตา่ งๆ ดังตอ่ ไปนี้

1.5.1 บรรทัดมาตราส่วน (Scale) เป็นบรรทัดที่มีมาตราส่วนต่าง ๆ หลายขนาด
เช่น 1:1, 1:2, 1:5, 1:25 เพื่อความสะดวกในการเขียนแบบที่ต้องใช้มาตราส่วนในการย่อหรือขยาย ทำ
ให้สะดวกรวดเร็วใช้กันมากในงานเขียนแบบทางสถาปัตยกรรม มีมาตราส่วนระบบเมตริก มีทั้งแบบ
แบนและแบบสามเหลี่ยม บรรทดั มาตราสามเหลี่ยมเป็นที่นิยมกันมาก 1 อันจะมี 3 มาตราส่วน มาตรา
ส่วนทัง้ 3 ดา้ นคอื

11
1. มาตราสว่ นเทา่ ของจรงิ
2. มาตราสว่ นขยาย บรรทดั มาตราสว่ นขยายมี 2:1, 5:1, 10:1 ฯลฯ
3. มาตราส่วนแบบย่อขนาดใหเ้ ล็กลง บรรทัดมาตราสว่ นยอ่ มขี นาด 1:2, 1:5, 1:10 ฯลฯ

ภาพแสดงบรรทดั มาตราส่วนแบบแบนและแบบรูปสามเหล่ียม
ที่มา (เสนห่ ์ แสงขรรค์ชยั , 2543, หนา้ 13)

1.5.2 แผ่นแบบ (Templates) มีให้เลือกใช้หลายแบบและหลายขนาด เช่น
วงกลม วงรี สามเหลย่ี ม ส่เี หลี่ยม หา้ เหลย่ี มและหกเหลีย่ ม เป็นตน้

1.5.3 แผ่นแบบตัวอักษร (Lettering Template) โดยทั่วไปจะทำด้วยแผ่น
พลาสติกแข็ง ถูกเจาะเป็นช่องให้มีรูปร่างเป็นตัวเลขหรือตัวอักษร การเขียนตัวอักษรต้องใช้ดินสอหรือ
ปากกาเขยี นแบบเขียนไปตามชอ่ งนนั้ จะไดต้ ัวอักษรหรอื ตัวเลขตามตอ้ งการ

12

1.6 ดินสอเขียนแบบ เป็นอุปกรณ์ท่ีมีความสำคัญทใ่ี ช้ขีดเป็นเส้นบนกระดาษเขียนแบบ
ผู้ใชด้ ินสอควรที่จะรูถ้ ึงเกรดความแข็งที่เหมาะสมที่จะนำมาใช้งาน สว่ นสำคัญของดินสอเขียนแบบคือไส้
ดินสอ ซ่ึงทำมาจากกราไฟต์ ( Graphite ) โดยนำมาอัดให้เป็นแท่งให้มีความแข็งอ่อนของไส้แบ่งเป็น
เกรดต่าง ๆ เพอ่ื ให้เหมาะสมกับการนำไปใชใ้ นงานเขียนแบบ ดนิ สอที่ใชใ้ นปจั จุบนั มดี งั น้ี

1.6.1 ดินสอแบบมีเปลือกไม้ เป็นดินสอแบบแรกที่นำมาใช้ในการเขียนแบบ
ดินสอแบบมีเปลือกไมม้ เี กรดตา่ งๆ ตง้ั แต่ แขง็ ปานกลาง อ่อน ซง่ึ ใชก้ บั งานตา่ งๆ ดงั น้ี

1.6.1.1 ดินสอกลุ่มแข็ง (Hard) เบอร์ 9H-4H ใช้ในการเขียนเส้นกราฟหรือ
ใช้ร่างแบบเพราะไสม้ ีลกั ษณะทเี่ ล็กที่สุด นอกจากนี้ยังเขยี นแบบเก่ียวกับงานกอ่ สรา้ งได้อีกดว้ ย

1.6.1.2 ดินสอกลุ่มปานกลาง (Medium) เบอร์ 3H-B ใช้ในการเขียนแบบ
เครื่องกลท่ัวๆ ไป เบอร์ท่ีใช้มากที่สุดคือ 2H H F HB และ B ถ้าเป็นการเขียนเส้นร่างมักใช้ 2H และ H
การลงเส้นหนักมักใช้ F HB หรือ B การเลือกใชเ้ บอรต์ า่ งๆ นนั้ ข้ึนอยกู่ ับน้ำหนักมอื ในการเขียน

1.6.1.3 ดินสอกลุ่มอ่อน (Soft) เบอร์ 2B-7B เหมาะสำหรับงานศิลป์ เช่น
การวาดภาพ วาดรปู เหมอื น การแรเงาของภาพ เปน็ ต้น

9H 8H 7H 6แHขง็ 5H 4H 3H 2H HปานFกลาHงB B 2B 3B 4อB่อน5B 6B 7B
ภาพแสดงระดับความแข็งของไส้ดินสอเปลือกไม้
ทมี่ า (เสนห่ ์ แสงขรรค์ชัย, 2543, หน้า 17)

1.6.2 ดินสอกล (Mechanical Pencil) จะมีไส้สำเร็จรูปเป็นลักษณะแท่งยาวไม่มี
เปลือกไม้หมุ้ ซ่ึงเวลาใชจ้ ะนำมาประกอบเข้ากับด้ามของดนิ สอกล โดยจะมีกลไกในการจับไสด้ ินสอ คือ
เม่ือเรากดทป่ี ลายของดนิ สอปากจับไสด้ ินสอจะอ้าออก แลว้ สอดไสด้ ินสอเข้าไปข้างใน

ภาพแสดงลักษณะของดินสอกลและไส้ ท่มี า (บณั ฑติ ศิริจำปา, 2548, หน้า 34)

13

1.9 สาเหตุท่ีทำให้เครื่องมือเขียนแบบชำรุดเสียหาย เคร่ืองมือเขียนแบบผลิตข้ึนใช้ใน
งานเขียนแบบโดยเฉพาะ หากนำไปใช้ในงานที่ไม่เหมาะสมมักจะเกิดความเสียหาย เช่น ไม้ทีและฉาก
สามเหลี่ยมไม่ควรนำไปเปน็ แนวตัดกระดาษดว้ ยมีด เพราะจะทำให้ขอบของไมท้ แี ละแกนสามเหล่ียมบิ่น
และท่ีสำคัญอีกคือไม้ทีท่ีทำด้วยไม้หรือพลาสติกจะมีส่วนประกอบเป็น 2 ชิ้นยึดติดกัน โดยใช้กาวและ
สลกั เกลยี วหรอื หมดุ ยำ้ เม่อื ถูกกระแทกแรง ๆ ทำให้ทั้ง 2 ชิ้นเคลอื่ นท่จี ะทำให้ไมเ่ ปน็ มมุ ฉากได้

ปลายแหลมของวงเวียนไม่ควรนำไปงัดหมุดเย็บกระดาษหรือเจาะรูหรือนำไปทำเป็นเหล็กขีด
เพราะจะทำใหป้ ลายแหลมของวงเวียนหัก งอ ทู้ ทำให้ไมเ่ กาะกระดาษอยกู่ บั ที่เม่ือนำไปเขยี นวงกลม

เทปใสหรือกระดาษกาวทใี่ ช้สำหรับติดกระดาษเขียนแบบไม่ควรตดิ บนไมท้ ีหรอื ฉากสามเหลยี่ ม
เพราะเมื่อลอกออก กาวหรือยางเหนียวบางส่วนยังคงจับเป็นผิวบาง ๆ เมื่อนำไปใช้เขียนแบบจะทำให้
กระดาษเขยี นแบบสกปรก นอกจากนน้ั แลว้ กาวหรอื ยางเหนยี วมักล้างไมอ่ อก

1.10 การบำรุงรักษาเครื่องมือเขียนแบบ การบำรุงรักษาไม่ถูกต้องย่อมเป็นการทำลาย
และเร่งให้เครื่องมือน้ันเส่ือมสภาพเร็วขึ้น เช่นการใช้แอลกอฮอล์ล้างเช็ดเครื่องมือที่ทำด้วยเซลลูลอยด์
หรือพลาสติกบางชนิด จะทำให้ผิวของเครือ่ งมอื มีฝ้ามัว เคร่ืองมือเครื่องใช้ท่ีสกปรก เม่ือนำไปเขียนแบบ
โดยมากมักจะถูไถบนกระดาษเสมอทำให้แบบสกปรกตามไปด้วย

การดูแลรักษาความสะอาดและบำรุงรักษาเคร่ืองมือเขยี นแบบทำไดด้ ังนี้
1. ควรทำความสะอาดอุปกรณเ์ ขยี นแบบทกุ คร้ังก่อนใชโ้ ดยการเชด็ ด้วยผ้าน่มุ ๆ หรือ
ล้างดว้ ยนำ้ อ่นุ กบั สบู่
2. ควรรักษาเครือ่ งมอื ใหส้ ะอาดอยูเ่ สมอ ถา้ มีเหงื่อออกมาขณะเขยี นแบบต้องหยดุ ล้างมอื
หรอื เช็ดมือใหแ้ หง้
3. ไม่ควรเลื่อนบรรทัดหรอื อปุ กรณ์เขยี นแบบอนื่ ๆ ผ่านเส้นดินสอ เพราะจะทำให้เกดิ
การกระจายละอองแกรไฟต์
4. ไมค่ วรใช้มอื ปัดเศษยางลบหรือใช้ปากเป่า ควรใชแ้ ปรงปดั หรือใช้ผา้ สะอาดปดั ออก
5. ไม่ควรใช้ยางลบทีแ่ ขง็ เกนิ ไป เพราะจะทำใหผ้ ิวของกระดาษช้ำและเกิดขุยไดง้ ่าย