ประวัติการจัดสวน

เอกสารประกอบการเรียนการสอน

เร่อื ง ความเปน็ มาของการจดั สวน



วิวฒั นาการของ
การจดั สวนต่างประเทศ

และ
การจัดสวนในประเทศ



จัดทำโดย นำงอำรี รำชสำร

ครู วทิ ยฐำนะชำนำญกำรพเิ ศษ โรงเรียนโนนหันวทิ ยำยน
อำเภอชุมแพ จงั หวดั ขอนแก่น

สังกดั องค์กำรบริหำรส่วนจงั หวดั ขอนแก่น

คำนำ

เอกสารประกอบการเรยี นการสอน เรอ่ื ง ความเปน็ มาของการจดั สวนนี้ จัดทาขึ้น
เพื่อใช้ประกอบการเรยี นการสอน รายวิชา ง30236 การจดั สวน กลุม่ สาระการเรียนรู้การงานอาชพี
และเทคโนโลยี ช้นั มัธยมศึกษาปที ่ี 6 ในการจดั การเรียนสอนเรื่อง ความเป็นมาของการจัดสวน
ส่วนประกอบของเอกสารประกอบการเรยี นการสอนฉบับน้ปี ระกอบไปดว้ ย คาชี้แจง ผลการเรยี นรู้
สาระสาคัญ แบบทดสอบก่อนเรียน เนือ้ หา ใบงาน แบบทดสอบหลังเรียน เฉลยแบบทดสอบ
เฉลยใบงาน ซงึ่ จะเป็นแนวทางในการดาเนินการสอนไดเ้ ปน็ อย่างดี

ขอขอบคุณ นายสิทธิพร เพชรล้า ผู้อานวยการโรงเรยี นโนนหนั วิทยายน คณะครู
อาจารย์ นักการภารโรงทุกท่าน ตลอดจนนักเรยี นทุกคนทมี่ สี ่วนสนบั สนุนช่วยเหลอื ให้เอกสาร
ประกอบการเรยี นการสอนฉบบั นเ้ี สรจ็ สมบูรณ์ สามารถนาไปใช้ประกอบการจัดการเรียนการสอน
ได้ตามวัตถุประสงค์

อารี ราชสาร

สารบัญ

1. บทบาทของนักเรียน………………………………………….1
2. ผลการเรียนร.ู้ ...........................................................2

3. สาระสาคญั ………………………………………………………2
4. แบบทดสอบก่อนเรียน……………………………………….3

5. เนือ้ หา……………………………………………………………..4
6. ใบงาน…………………………………………………………….19

7. แบบทดสอบหลังเรียน………………………………………20
8. เฉลยแบบทดสอบ……………………………………………21

1

คาช้แี จง

1. อ่านคาชีแ้ จงใหล้ ะเอียดเพอื่ ประโยชนใ์ นการศึกษาบทเรยี น
2. พยายามศกึ ษาและปฏบิ ตั กิ ิจกรรมอยา่ งเต็มความสามารถเพราะเปน็ กจิ กรรมท่ีจะใช้
เปน็ พืน้ ฐานในการออกแบบจัดสวนต่อไป
3. นักเรยี นต้องต้ังใจปฏิบัติงาน ไม่ก่อกวนผู้อ่ืน และไม่ชักชวนเพ่อื นให้ออกนอกลู่
นอกทาง
4. นักเรยี นต้องมคี วามซ่ือสัตย์ โดยการทาใบงาน และแบบทดสอบด้วยตนเอง
โดยไม่ดเู ฉลย เพือ่ ให้ไดร้ ับความรู้ในเนือ้ หาจริง ๆ
5. สบื ค้นเพม่ิ เติมในเวบ็ ไซต์

http://www.kruaree.info
http://www.kruaree.net
http://www.facebook.com/profile.php?id=100003283077440
และเวบ็ ไซต์ที่เกี่ยวขอ้ งได้

2

ผลการเรยี นรู้

อธิบายความเป็นมาของการจดั สวนได้อย่างถูกตอ้ ง

สาระสาคญั

การจัดสวนมหี ลกั ฐานทางประวัตศิ าสตรม์ ายาวนาน ให้ประโยชน์ทง้ั ดา้ นการ
ใชพ้ นื้ ทีใ่ ห้เปน็ ประโยชน์ ความงามของสวนสามารถช่วยจรรโลงจติ ใจ และช่วย
ชดเชยความเครียดของมนษุ ยท์ เี่ กดิ จากความเจรญิ ด้านวตั ถุ และชว่ ยใหม้ นษุ ย์
ดารงชวี ติ ได้อยา่ งมคี วามสขุ

3

แบบทดสอบก่อนเรียน เรอื่ ง ความเป็นมาของการจัดสวน

รหสั วชิ า ง30236 รายวชิ า การจดั สวน ชัน้ มธั ยมศกึ ษาปีท่ี 6

คำชแี้ จง แบบทดสอบมจี ำนวน 10 ข้อ 10 คะแนน ใช้เวลำทำแบบทดสอบ 10 นำที

คำส่ัง จงเลือกคำตอบที่ถูกที่สุดเพยี งคำตอบเดียวแลว้ กำกบำทลงในกระดำษคำตอบ

1. สวนไมป้ ระดบั ที่โลกยอมรับให้เป็นส่งิ มหัศจรรย์ของโลกยคุ โบราณคอื ขอ้ ใด

ก. สวนลอยแหง่ อียปิ ต์ ข. สวนลอยแห่งกรุงทรอย

ค. สวนลอยแห่งนครเมกกะ ง. สวนลอยแห่งกรงุ บาบโิ ลเนีย

2. พระราชวังแวรซ์ ายส์ เปน็ ต้นแบบของการจัดสวนประเภทใด

ก. สวนประดิษฐ์ ข. สวนธรรมชาติ

ค. สวนนามธรรม ง. สวนจินตนาการ

3. สวนทใ่ี ดได้รบั แบบแปลนสวนจากพระราชวงั แวร์ซายส์

ก. วัดพระแกว้ ข. พระบรมมหาราชวัง

ค. พระราชวังบางปะอนิ ง. พระราชวงั นารายณ์ราชนเิ วศน์

4. ถะมอ หมายถงึ ขอ้ ใด

ก. ตะเกียงหนิ ข. เก๋งจนี ตกุ๊ ตาหนิ

ค. สวนภูเขาจาลอง ง. การนานา้ พมุ าจัดสวน

5. ควรใชต้ น้ ไมช้ นิดใด ปลกู เพอื่ บดบังเสียงรบกวนจากถนน

ก. ผกากรองเลื้อย ข. อโศกอินเดยี

ค. เทยี นทอง ง. โกสน

6. สวนประเภทใด นยิ มจัดภายในบ้าน

ก. สวนแบบจีน ข. สวนแบบไทย

ค. สวนแบบญี่ปุน่ ง. สวนแบบตะวนั ตก

7. สวนประเภทใด นิยมนาทรายหรือกรวดขนาดเล็กมาทาเปน็ สายนา้

ก. สวนแบบจีน ข. สวยแบบญ่ปี ุน่

ค. สวนแบบไทย ง. สวนแบบตะวนั ตก

8. สวนชนดิ ใดเน้นการจดั สวนแบบธรรมชาติมากท่ีสดุ

ก. สวนน้า ข. สวนผนงั

ค. สวนกระถาง ง. สวนพรรณไม้

9. สวนทะเลทราย นยิ มประดับดว้ ยพืชชนิดใด

ก. โมก เตยหอม ปรง ข. ปาล์ม อากาเว่ แคคตสั

ค. วาสนา เขม็ สามสี พลับพลงึ ด่าง ง. แกลดดโิ อลสั เฮลิโคเนยี เบริ ์ดออฟพาราไดส์

10. สวนสนุ ทรภู่ มสี ่วนประกอบเปน็ เร่อื งราวของตวั ละครในเรื่องพระอภยั มณี

จดั เปน็ สวนประเภทใด

ก. สวนประดิษฐ์ ข. สวนธรรมชาติ

ค. สวนนามธรรม ง. สวนจนิ ตนาการ

4

ความเปน็ มา
ของการจดั สวน

การจดั สวนมปี ระวตั คิ วามเป็นมาอันยาวนาน พอจะแบ่งลกั ษณะการศึกษาเป็น 2 ส่วน คอื

การจัดสวนในต่างประเทศ

มนษุ ยม์ คี วามผูกพนั อย่กู บั ธรรมชาติมาต้ังแต่กาเนดิ หลกั ฐานทางประวตั ศิ าสตรท์ ่ี
เก่าแกท่ ี่สดุ ได้ บ่งบอกถงึ ความรกั ธรรมชาตขิ องบรรพบุรษุ ของมนุษยชาติ ดงั จะเห็นได้ว่ามี
สวนลอยแห่งกรุงบาบโิ ลเนียซึ่งพระเจ้าเนบคู ดั เนสซาร์ (Nebuchadnezar) ทรงโปรด ให้สรา้ ง
ขน้ึ ปลกู ประดับดว้ ยไมด้ อกอย่างสวยงาม บนปราสาทแตล่ ะชั้น เพอ่ื ให้พระราชนิ ีทรง
ผอ่ นคลายความเหงา นบั เปน็ สวนลอยที่ได้รบั การยกย่องวา่ มีความสวยงามมาก ถือวา่
เปน็ สงิ่ มหัศจรรยข์ องโลก ชิ้นหนึ่งในยุคโบราณ และต่อมาการสร้างสวนลอยแบบนไ้ี ด้
แพรห่ ลายไปยังอาณาจักรกรีกและโรมัน

ภาพทู่ี 1ููสวนลอยแหง่ กรุงบาบิโลเนยี
ทSี่มnาipู:pูhett_tp30:/5/Dw6wAw29.b6a.idamnms aha.com/community/

thread23754.html

ภาพทีู่ 1ููสวนลอยแหง่ กรงุ บาบโิ ลเนีย ภาพทู่ี 2ููสวนลอยแห่งกรุงบาบิโลเนยี
ที่มาู:ูhttp://www.baanmaha.com/community/ ท่ีมาู:ูhttp://www.alepaint.com/board_

thread23754.html reply.php?txtNo=TURBd01EQXdNREEyTnp

nPQ==&txtroom

5

ภาพทู่ี 3ููสวนสมัยพระพุทธเจ้า ในสมัยท่ีพระพุทธเจ้ายังทรงพระชนม์ชพี
ที่มาู:ูhttp://www.clipmass.com/story/41983 อยูส่ วนพักผอ่ นได้รับการส่งเสรมิ โดยมี
หลักการว่าสวนพระพุทธศาสนาจะต้องไม่อยู่
ภาพที่ 4 สวนอินเดยี ใกลเ้ มอื งหรืออย่ไู กลเมอื งเกินไป มีทางเข้า
ทมี่ า : การจัดสวน ของ พรรณเพ็ญ ฉายปรีชา ทางออกสวนสะดวกเพือ่ ท่ีจะให้พุทธศาสนิกชน
เข้าไปเคารพสกั การะบูชาทาพธิ ีทางศาสนาได้
งา่ ย อีกท้ังไมว่ นุ่ วายเม่ือมเี สียงรบกวนในยาม
กลางวนั และเงียบสงัดในยามกลางคนื เหมาะ
แกก่ ารหาวิเวกไตรต่ รองธรรม

สวนอินเดีย
สมยั พระเจ้าอโศกมหาราชของอินเดยี

ได้สง่ เสรมิ ให้มีการสรา้ งสวนพกั ผอ่ นใน
เมอื ง ตลอดจนปลูกไม้ร่มเงาประดบั ถนน
กษัตรยิ ข์ องอินเดยี ใหก้ ารสนบั สนนุ การ
สรา้ งสวนพักผอ่ นมาโดยตลอด นับตัง้ แต่
ศตวรรษที่ 6ไปจนถงึ ศตวรรษที่ 14 สวน
ตกแตง่ จงึ เปล่ยี นรูปแบบไปบ้างเพราะเปน็
สวนในยุคของกษัตริยเ์ ชอ้ื สายชาวมองโกล

ภาพท่ี 5 พระราชวงั ตอ้ งหา้ มกูก้ ง สวนมงโกล
ทม่ี า : http://www.abroad- สวนมองโกลมีลักษณะพิเศษคือจะ

tour.com/china/beijing/gugong.html เลือกสถานทใี่ กล้แมน่ ้า หรอื เนินเขา หรอื ใน
พนื้ ท่ีท่ีมีแหลง่ น้านง่ิ สร้างสวนพักผ่อนมี
รูปร่างเป็นสี่เหลีย่ ม หรอื สเ่ี หลีย่ มผืนผา้
ปลกู ไม้ดอก ไมพ้ ุม่ และไมร้ ่มเงาขนาดใหญ่
พืชทีป่ ลกู สว่ นมากดอกจะมีกลนิ่ หอม เช่น
กุหลาบ มะลิ พรอ้ มท้งั มีกาแพงล้อมรอบ

6

ภาพท่ี 6 สวนอียิปต์ สวนอียปิ ต์
ท่มี า : http://www.babyfancy.com/printer_ สวนฟาโรหใ์ นอียิปต์เปน็ สวนพกั ผอ่ นท่ี
friendly_posts.asp?TID=40736
รวบรวมพืชพรรณตา่ ง ๆ มากมายหลายชนิด
ภาพท่ี 7 สวนโรมนั กษัตรยิ ์ Ramses ที่ 3 ได้สง่ั สรา้ งสวนศักดส์ิ ิทธ์ิ
ที่มา : การจดั สวน ของพรรณเพญ็ ฉายปรชี า เพอื่ ใช้เปน็ สถานที่บวงสรวงเทพยดาขึน้ ถงึ 514
แหง่ ยคุ เริม่ แรกมกั จัดเป็นสวนรปู ทรงสเ่ี หลีย่ ม
ภาพท่ี 8 สวนอาหรบั เน้นพนั ธ์ไุ ม้นามาใช้ประโยชน์ ประเภทผกั สวน
ทมี่ า : ครัวและไม้ให้ร่มเงา มรี ว้ั ปลกู ไมเ้ ลอ้ื ย มีการ
http://translate.google.co.th/translate?hl สรา้ งสระน้าปลกู ไม้ดอกรอบ ๆ และปลกู ปาล์ม
=th&langpair=en%7Cth&u=http://www.wi อทิ ผาลัม และไม้ใหญ่เป็นแถวปิดกั้น
kihow.com/Create-a-Garden-with-
Persian,-Arabic-or-Islamic-Influences สวนโรมนั
โรมันได้สร้างสวนปลูกพชื ตกแต่งเป็นรปู ร่าง

เลียนแบบรปู สงิ่ ก่อสร้างและรูปสัตว์ ปลกู พืชใส่
ภาชนะขนาดใหญ่ ขดุ สระประดษิ ฐ์ มีนา้ พกุ ลาง
สระตลอดจนปลูก พืชเปน็ กลุ่มเชน่ สน มาเปิล้
โอค อีกมากชนดิ ดว้ ยการสรา้ งเปน็ ทางคดเคย้ี ว
วกวนไปมา ชวนใหเ้ พลดิ เพลนิ เจริญใจ

สวนอาหรบั
มีสระน้า น้าพุ ไม้ผล ไมพ้ ุ่มชนิดท่ยี ามออก

ดอกสง่ กลิน่ หอม สร้างในบรเิ วณโอเอซสี สวน
อาหรับมอี ิทธิพลแพรเ่ ข้าไปในยุโรป เช่น สวน
Alhambra ทม่ี ีชอื่ เสียงในเมือง Granada
ประเทศสเปน ซ่งึ สวนดงั กล่าวยังเปน็ ตน้ แบบที่
นาไปสร้างในรัฐแคร์ลฟิ อรเ์ นยี และรัฐอริโซนา
สหรัฐอเมรกิ า

7

ภาพที่ 9-11 สวนเปอร์เซยี ร์ สวนชาวเปอร์เซยี
ทมี่ า : ชาวเปอร์เซีย (อริ ัก) อิหรา่ น ซึ่งเป็นชน
http://translate.google.co.th/translate?
hl=th&langpair=en%7Cth&u=http://www ชาติอาหรบั มกี ารจัดสวนขนึ้ ในราว 1,2500 ปี
.iranreview.org/content/Documents/Per กอ่ นคริสตก์ าล มีบางส่วนท่ีไดร้ ับอิทธิพลจาก
sian_Gardens.htm ชาวอยี ปิ ต์ บางแนวความคิดไดม้ าจากยุโรป
ผ่านทางอินเดียตอนเหนอื เปน็ สวนที่นยิ มจัด
ในวงั สถานที่สาคญั ทางศาสนา และบ้านเรือน
ของบุคคลช้นั สูงในสังคม การจัดสวนของชาว
เปอรเ์ ซียที่โดดเด่นจนกลายเป็น 1 ใน 7 ของ
สิง่ มหัศจรรย์โลกยคุ โบราณคือสวนลอยแห่ง
กรุงบาบิโลน (The hanging garden of
babylon) สร้างข้นึ ต้งั แต่ 600 ปกี ่อน
ครสิ ตศ์ ักราช ดังนั้นรูปแบบของสวนจงึ ถูก
ยึดถือเปน็ แบบแผนในยคุ ต่อมาจนถึงคริสต์
ศวรรษท่ี 16 การออกแบบสวนจะใชร้ ปู ทรง
เรขาคณติ วางแบบเปน็ รูปส่ีเหล่ยี ม เนน้ การใช้
น้าเป็นองคป์ ระกอบสาคญั โดยทาเปน็ สระน้า
นา้ รปู ส่เี หลีย่ มขนาดใหญ่ มนี ้าพุหรือนา้ ทไ่ี หล
รินจากประตมิ ากรรมเป็นองค์ประกอบ รอบ ๆ
ปลกู ไม้ให้ร่มเงาใหเ้ ข้ากบั สวน ไมด้ อกนิยม
ปลกู กหุ ลาบ นอกจากน้ียังวางรปู เปน็ ลวดลาย
ตา่ ง ๆ บนพื้นสวนด้วยพันธไ์ุ ม้ กรวดสี
กระเบ้อื งเคลอื บ หนิ อ่อน เป็นตน้

8

สวนอิตาลีและฝร่ังเศส
ในช่วงศตวรรษท่ี 14-16 ซงึ่ เปน็ สมัยท่มี ีการฟื้นฟศู ิลปวทิ ยา ในประเทศอติ าลไี ด้มสี วน

ตกแตง่ แบบใหมข่ นึ้ ซึ่งประกอบด้วยกาแพงทางเดิน สระนา้ และสายนา้ แตพ่ ืชมไิ ด้มีบทบาท
เด่นในสวนลักษณะนี้

ภาพท่ี 12 สวนอตี าลี ภาพท่ี 13 สวนอตี าลี
ทม่ี า : http://suansanruk.blogspot.com/ ทมี่ า : http://suansanruk.blogspot.com/

2011/07/blog-post_9546.html 2011/07/blog-post_9546.html

รูปแบบสวนพกั ผ่อนประเภทน้ไี ดแ้ พร่ไปในประเทศฝรั่งเศสและออสเตรเลีย ทาให้เกิดสวน
ท่มี ชี อื่ เสียงในสมัยพระเจ้าหลุยสท์ ่ี 14 ในพระราชวังแวร์ซายส์ ก่อให้เกดิ ตน้ แบบสวนพกั ผอ่ น
ทจ่ี ัดเป็นสดั ส่วน หรือสวนประดษิ ฐ์ (Formal garden) ขน้ึ

ภาพที่ 14 สวนประดษิ ฐ์ พระราชวังแวรซ์ ายน์ ภาพที่ 15 สวนฝรั่งเศส
ทีม่ า : การจดั สวน ของพรรณเพ็ญ ฉายปรชี า ท่ีมา : http://www.oknation.net/blog/

print.php?id=85499

9

สวนเสปน
ได้รบั อิทธพิ ลมาจากการจัดสวนของโรมนั และชาวมวั ร์ (อาหรบั ) สวนจงึ มีลกั ษณะของ

ทางยโุ รปและตะวนั ออกกลางรวมกัน หากชาวสเปนมีความสามารถปรับปรงุ ใหเ้ หมาะสม
สมั พันธ์กบั สภาพทางภูมปิ ระเทศและหลักความเช่ือ สวนในประวตั ิศาสตร์ของสเปนท่ีมี
ช่ือเสียงและยงิ่ ใหญ่ คือ Alhambra และ Generallife

ลักษณะการจดั สวนเปน็ แบบแผน เปน็ แบบ Formal แต่มีลักษณะของธรรมชาติท่ี
แสดงให้เหน็ อยบู่ า้ ง มีการนานา้ และการใช้นา้ เป็นองค์ประกอบสวน สรา้ งจดุ รวมสายตา
ด้วยน้าพุ การใชน้ า้ ลอ้ มรอบให้ความร่มเยน็ แกบ่ า้ น ลักษณะทางสถาปตั ยกรรมประกอบ
สวนจะใหค้ วามสาคัญมาก สว่ นใหญ่ได้รบั อทิ ธพิ ลจากอาหรับ

ภาพท่ี 16 สวน Alhambra ประเทศสเปน ภาพท่ี 17 สวน Alhambra ประเทศสเปน
ทีม่ า : http://www.bloggang.com/ ท่มี า : http://www.bloggang.com/
mainblog.php?id=panino&month=10-11- mainblog.php?id=panino&month=10-11-

2010&group=3&gblog=6 2010&group=3&gblog=6

10

สวนองั กฤษ
สวนอังกฤษมพี ชื พรรณหลายประเภทไดแ้ ก่ ผัก ไมผ้ ล ไม้ดอก ไมเ้ ลื้อย และไม้เกาะ

กาแพงซง่ึ แตกต่างไปจากสวนพกั ผอ่ นได้สัดส่วนในยโุ รป

ภาพที่ 18 สวนประดษิ ฐ์ พระราชวงั แวรซ์ ายน์ ภาพท่ี 19 สวนประดิษฐ์ พระราชวังแวรซ์ ายน์
ทมี่ า : http://www.zabzaa.com/travel/ ทม่ี า : http://amarintraining.com/

travel.php?id=694 CourseDetail.aspx?id=1787

สวนจีนและสวนญปี่ ุ่นเร่มิ สร้างกนั มานานกอ่ นครสิ ต์ศักราช สวนเหลา่ น้ีแสดงถงึ ความรกั
ธรรมชาตขิ องมนษุ ยใ์ นถิ่นแถบน้ี สวนพกั ผ่อนในญปี่ นุ่ จะเปน็ ภเู ขาจาลองและสายน้า แต่จดั สร้าง
ในเนอ้ื ที่เล็ก ๆ ส่วนใหญจ่ ะเป็นสวนพักผอ่ นส่วนบุคคลหรือในวัด

ภาพที่ 20 สวนญ่ปี นุ่ ภาพที่ 21 สวนจนี
ทม่ี า : การจดั สวน ของพรรณเพ็ญ ฉายปรชี า ทีม่ า : การจดั สวน ของพรรณเพญ็ ฉายปรชี า

11

ในยุคปัจจุบนั ศิลปะการตกแต่งสถานท่ใี ห้มวี วิ ทวิ ทัศนส์ วยงาม มีบทบาทท่สี าคญั ตอ่
การพัฒนาสถานทีพ่ กั อาศัย สถานที่ราชการ เมอื งและนคร สาหรบั การตกแต่งสถานท่ี
(Landscape architecture) หมายถงึ การพฒั นา การวางแผน และการจัดระเบียบพืชพรรณ
บนพน้ื ทีส่ ว่ นบุคคลหรือพื้นที่สาธารณะเพื่อส่งเสริมให้เกิดความสวยงามสูงส่งด้วยรสนิยม เต็ม
ไปด้วยศิลปะ เสริมสร้างความร่ืนรมย์ในยามปฏบิ ตั งิ านและสนุกเพลิดเพลนิ ในยามพกั ผ่อน
การตกแตง่ สถานท่ีอาจหมายความรวมถึงการจัดสวนพกั ผ่อน (Landscape gardening)

ภาพที่ 22 สวนญี่ปนุ่ ภาพท่ี 23 สวนญี่ปนุ่
ท่ีมา : http://www.kroobannok.com/ ท่มี า : http://whitehouse.exteen.com/

view.php?article_id=16117 20081214/entry

12

การจดั สวนในประเทศไทย

จากบนั ทกึ เรอ่ื งราวสมยั สโุ ขทัยพระเจ้า
รามคาแหงมหาราช ไดท้ รงปลกู ปา่ ไม้ตาลและ
ทรงโปรดใหป้ ลกู ปา่ หมาก ปา่ พลู ป่าพรา้ วฯลฯ
หรอื เรียกว่า สวนผลหมำกรำกไม้ ในยุคน้ันพืช
หลายชนิดท่ไี ด้ ตกทอดพืชพนั ธ์ุมาถึงปจั จุบนั ก็
คือหมากสง พลู มะพร้าว ลาน มะม่วง มะขาม
และตาลโตนด เปน็ ตน้

ภาพท่ี 24 สวนสมยั สุโขทัย
ทีม่ า : http://whitehouse.exteen.com/

20081214/entry

ภาพท่ี 25 สวนพระราชวงั นารายณร์ าชนิเวศ ต่อมาถึงสมยั อยธุ ยา คร้ังรัชสมัย
ที่มา : http://www.toptenthailand.com/ สมเด็จพระนารายณ์มหาราช ยุคสร้างราช
ธานลี พบรุ ี ได้มีการเจรญิ สัมพันธไมตรกี ับ
news_detail.php?id=3024 ฝร่ังเศส ได้ส่งแบบแปลนสวน
พระราชวังแวร์ซายส์มาเป็นแบบในการวาง
ผังการจดั สวนที่พระราชวังลพบรุ ี พระราชวงั
นารายณร์ าชนิเวศน์ ซ่ึงพระองค์ได้ทรงมอบ
ใหเ้ จ้าพระยาวชิ าเยนทร์เป็นผรู้ ับผดิ ชอบ
โดยมชี าวมุสลิมเปน็ ผู้ดาเนินการปลกู สร้าง
เรื่องราวนีพ้ บจากบนั ทึกจดหมายเหตุของ
สุลตา่ นแหง่ อาหรับท่ีมาเจริญสัมพันธไมตรี
ในยคุ นน้ั

13

สมัยอยุธยานอกจากไดร้ ับอทิ ธิพลจาก
ยโุ รปแลว้ กย็ ังมีอทิ ธิพลจีนและญปี่ ุ่นอีกด้วย
สาหรบั อทิ ธิพลจนี จะเห็นได้จากถ้วยโถโอชาม
เจดยี ์ เขามอ (ถะมอ) ตน้ ไม้ทีใ่ ช้แตง่ ในยคุ
นน้ั ส่วนใหญ่ก็จะเปน็ ไมด้ ัด ไมแ้ คระ และไม้ตัด
แต่งพมุ่ เชน่ พวกตะโก ข่อย แก้ว มะขาม
ไทร สาหรับอทิ ธพิ ลญีป่ ุ่นทีเ่ ข้ามาในยุคนัน้
ไม่ได้เปน็ ลักษณะสวนแต่เป็นอปุ กรณต์ กแตง่
สวน เชน่ ตะเกียงหิน สะพาน ซมุ้ ประตูแบบ
ญปี่ ่นุ เป็นต้น โดยยามาดา้ หรอื ออกญาเสนาภิ
มุข เป็นผรู้ บั ผิดชอบดาเนนิ การและท่านไดจ้ ดั ไว้
เองด้วย

ภาพท่ี 26 สวนสมยั อยธุ ยา
ทม่ี า : http://www.toptenthailand.com/

news_detail.php?id=3024

ภาพท่ี 27 สวนสมัยรตั นโกสนิ ทร์ ในสมยั รัตนโกสนิ ทร์ เรมิ่ ต้ังแต่สมัย
ทมี่ า : รชั กาลที่ 2 เปน็ ต้นมา ไดร้ ับอทิ ธพิ ลจากจนี
http://www.wathualampong.com/in ต่อเนื่องมาจากสมัยอยธุ ยา ลกั ษณะเป็น
dex.php สวนภูเขา (สวนภูเขาจาลอง) ซงึ่ เรยี กกันวา่
เขามอ หรือ ถะมอ เป็นการนาหินมาจัด
ประกอบเปน็ ภเู ขา อาจมีน้าตก บอ่ นา้ ลา
ธาร ประกอบดว้ ยสะพาน เกง๋ จนี ตุ๊กตาหิน
และต้นไม้ ต้นไมส้ ่วนใหญ่กจ็ ะใชไ้ ม้ดัดเช่น
ตะโก ขอ่ ย มะสงั มะขามแก้ว ไม้ประดับใน
ยคุ น้ันยังมไี มม่ ากนกั เชน่ บอนสี โกสน

และหน้าวัว เป็นต้น

14

ในรัชกาลท่ี 3 ลักษณะสวนภูเขาหรือเขามอจะใหญ่โตกว่าสมัยรชั กาลที่ 2 เพราะใน
สมัยน้ันมกี ารขยายพระราชฐานโดยสรา้ งพระตาหนกั เพิ่มขน้ึ อกี มีการร้อื และปรับปรงุ สวนเดมิ
ตลอดจนสรา้ งสวนขึ้นใหม่ ตัวอย่างและร่องรอยการจัดสวนในต้นสมยั รัตนโกสินทร์ เราพอจะหา
ดูได้ในบริเวณพระบรมมหาราชวัง วัดพระแก้ว วัดโพธ์ิ วัดสุทัศน์ วัดโปรดเกศเชษฐาราม วัด
ไพชยนต์พลเสพย์ วัดจอมทองหรือวัดราชโอรสา วัดเฉลมิ พระเกียรติ์ วัดหนังบางขุนเทยี น ใน
อดีตมี ไม้ดดั มากท่สี ดุ วดั หนง่ึ ในสมัยรชั กาลท่ี 4 มวี ัดพระปฐมเจดีย์ทน่ี ครปฐม นาไม้ดัดมา
ปลกู ลงดนิ แทนการปลูกในกระถาง ในสมยั รัชกาลท่ี 5 การจดั สวนไดร้ ับอทิ ธิพลมาจากประเทศ
ต่าง ๆ มากมาย ท้ังจีน อินเดีย ลังกา และยุโรป ในต้นรัชกาลมีการบูรณะวัดพระแก้ว ได้นา
กล้วยพัดจากลังกามาปลูก และพระราชวงั บางปะอนิ ที่สรา้ งสวนและอาคารมีทงั้ อิทธพิ ลจนี
อนิ เดยี และยโุ รป ทสี่ วนอมั พรจากรูปลักษณะของกระถางต้นไม้ กระถางบัว รปู ปนั้ ก็เป็น
อิทธิพลยโุ รปเชน่ กัน

ภาพท่ี 28 พระบรมมหาราชวงั ภาพท่ี 29 วัดเฉลมิ พระเกยี รติ
ท่ีมา : http://mblog.manager.co.th/ ที่มา : http://picasaweb.google.com/
lh/photo/V8HfvjUcdLHPtAF4ABy3qQ
phakri/th-29826/

เป็นทีน่ า่ เสียดายอยา่ งย่งิ ทีเ่ ราหารปู แบบสวนดงั้ เดมิ ของไทยเปน็ ตวั อย่างให้ชนรุ่นหลงั
ในปจั จบุ นั ดกู นั ได้น้อยมาก เพราะส่วนใหญเ่ สียหายหักพังไปหมด บางทกี ถ็ กู รอ้ื ถอน
เปลย่ี นแปลงเป็นอย่างอื่นไป ถงึ แมส้ วนในปัจจบุ ันของเราทีม่ ีจัดกันมากมาย ก็ยังไม่มี
รูปแบบการจดั สวนทีบ่ ่งบอกลักษณะได้วา่ เปน็ เอกลกั ษณข์ องไทย เหมอื นเชน่ สวนจนี ญีป่ ุ่น
องั กฤษหรอื ฝรงั่ เศส ซง่ึ มีรปู แบบทเ่ี ป็นเอกลกั ษณ์เฉพาะตัวที่สามารถส่อื ความหมายได้วา่

เป็นของชาติไหน

15

ภาพที่ 30 สวนไทยประมาณ 50-100 ปีทีแ่ ล้ว ภาพท่ี 31 สวนไทย
ทีม่ า : การจัดสวน ของพรรณเพ็ญ ฉายปรชี า ท่มี า : http://www.thaimtb.com/cgi-

bin/viewkatoo.pl?id=46318&st=1

สวนในสมัยเม่ือ 50 - 100 ปีที่แล้ว นิยมสร้างบ้านใต้ถุนสูง เนื่องจากน้าท่วมอยู่เป็น
ประจา ต่อมาในสมัยหลังมีบ้านทรงป้ันหยาและอ่ืน ๆ ท่ีได้รับอิทธิพลมาจากยุโรป หรือตะวันตก
ใต้ถุนจะลดต่าลงมากและถ้าเป็นบ้านผู้มีฐานะดีก็มักจะเป็นผนังก่ออิฐถือปูนประกอบผนังไม้บ้าง
แต่ช่วงล่างหรือฐานรากอาคารจะเป็นปูนและนิยมก่อปิดมิให้เห็นส่วนที่เป็นใต้ถุน แต่เปิดช่องลม
ใหร้ ะบายอากาศออกได้ การจดั แตง่ บริเวณภายนอกบ้านก็มักจะปลูกไม้ผลหลังบ้าน เช่น มะม่วง
ขนุน ชมพู่ กระท้อน สาเก ละมุดและอ่ืน ๆ นอกจากไม้ผลแล้วก็มีพืชสวนครัวซ่ึงนิยมปลูกไว้
หลังบา้ น สว่ นหนา้ บา้ นจะเป็นสวนพักผ่อนและจัดแต่งให้สวยงาม ระเบียงบ้านหรือชานเรือนก็
นิยมจัดแต่งเช่นกัน ต้นไม้ส่วนใหญ่ท่ีใช้มักจะเป็นไม้ดัดซ่ึงนิยมปลูกในกระถางเพราะเหมาะกับ
สภาพบ้านเมืองเราที่น้าท่วมเสมอ ไม้ดอกนิยมใช้ไม้ดอกท่ีส่งกลิ่นหอมและไม้ใบสีต่าง ๆ การ
ปลูกต้นไม้และการจัดแต่งก็เพียงปลูกให้มีระเบียบ ดูแลให้เรียบร้อยสวยงาม ตามรสนิยมและ
ความชอบส่วนตวั ยงั ไม่มีรูปแบบท่ีฉูดฉาดสะดุดตาอย่างในปัจจุบันน่ันเป็นสภาพการจัดแต่งโดย
ท่ัว ๆ ไปของชาวบ้านส่วนผู้มียศฐาบรรดาศักดิ์และฐานะร่ารวยก็จะมีทุนทรัพย์ท่ีจะจัดหาพันธ์ุ
ไม้ทีส่ วยงามและแปลกใหมม่ าประดับนอกเหนือจากต้นไม้พื้นบา้ น ส่วนใหญไ่ ด้แนวคดิ มาจาก
ต่างประเทศ ลักษณะการจัดบริเวณและสวนในระยะน้ันก็มักจะให้ตัวอาคารอยู่ชิดเน้ือท่ี
ด้านหน้าบ้านมาก มีถนนให้รถแล่นเข้าไปจากประตูรั้วหน้าบ้าน ผ่านเป็นวงเวียนมีลานหญ้า
หรือสนามตรงกลางโดยถนนจะเล้ียวโค้งไปจอดรถหน้าตึกหรือตัวบ้านได้เลย ก่อนจะมาเก็บใน
โรงรถ แต่ถ้าเน้ือท่ีแคบลงหน่อยก็จะทาถนนรถเข้าด้านข้าง และเลี้ยวโค้งไปจอดหน้าตึกได้ก่อน
เข้าไปเก็บในโรงรถเชน่ กนั ต้นไมท้ ี่นิยมปลกู ส่วนใหญ่นอกจากไม้ผลแล้วก็จะมีไม้ประดับประเภท
ปาลม์ เชน่ หมากเขียว หมากแดง เตา่ ร้าง หมากค่อมหรอื หมากนวล เป็นตน้ ไม้ดอกหอม และ

16

ไม้ใบสีก็นิยมกันมาก ไม้ดอกนิยมปลูกตามแนวถนน ในยุคนั้นก็ยังมีไม่ก่ีประเภทเช่น เข็ม
บานชื่น ดาวเรือง ดาวกระจาย แวววิเชียร เบญจรงค์ แสยก ลิ้นมังกร ขาไก่หรือชา
ดัดเปน็ ตน้ ไมด้ ัดและไม้ประดับส่วนใหญ่นยิ มปลกู ในกระถางตั้งโชว์ตามแนวถนน มุมตึกหรือลาน
บา้ นและชานเรือน กระถางที่นิยมใชอ้ าจเป็นกระถางลายคราม ปูนป้นั หรือโอ่งมังกรที่มีลวดลาย
สวยงาม ส่วนที่เป็นลักษณะคล้ายวงเวียน อาจเป็นวงกลมหรือวงรี มักมีสนาม ประดับด้วย
รูปป้ันหรือบ่อนา้ พุ ปจั จุบันอาจหาดูไดจ้ ากแถวถนนสาธร สุรวงศ์ สีลมหรอื บางลาภู

ต่อมา ได้มีการพัฒนาและเปล่ียนแปลงรูปแบบสวนของบ้านเรา โดยกลุ่มสถาปนิกและนัก
ออกแบบ ซ่ึงประมาณ 50 ปีทแ่ี ล้วมอี ย่ไู ม่ถงึ 10 คน ได้เล็งเหน็ ว่าการแต่งสวนควรจะมีบทบาท
และความสาคัญต่อตัวอาคารมากกว่านี้ควรจะมีความเหมาะสมและเสริมสร้างชีวิตชีวาให้กับ
ตัวอาคาร การพัฒนาเริม่ ต้นจากการปรบั ปรงุ รูปแบบสวนเดมิ บางส่วน โดยนาเอาวสั ดุอ่ืน ๆ มา
ใช้ประกอบ เช่น หิน กรวด ขอนไม้ นามาจดั เปน็ องค์ประกอบรว่ มกันต้นไมแ้ ละหญ้าที่มีอยู่
เดมิ ทาใหเ้ กิดความสวยงามและนา่ สนใจย่ิงขน้ึ สวนในลักษณะน้ันเรยี กว่าสวนหย่อม ซึ่งต่อมา
ได้รับความนิยมอยา่ งแพร่หลายมาจนถงึ ปจั จุบนั และยงั ไดจ้ ัดให้มีการประกวดจัดสวนข้ึน ปจั จุบนั
ไดพ้ ัฒนาเป็นสวนหิน สวนนา้ สวนประกอบน้า สวนป่า สวนทราย สวนกรวดและอนื่ ๆ ตามสมัย
นยิ ม

ภาพที่ 32 สวนโมเดิร์น ภาพที่ 33 สวนโมเดิร์น
ที่มา : ท่มี า :
http://www.homedecorthai.com/articles/Trend http://www.homedecorthai.com/articles/Trend

_your_garden_for_relaxing.-75-1020.html _your_garden_for_relaxing.-75-1020.html

17

ความสาคญั ของการจดั สวน

นบั แต่โบราณกาลมนษุ ยเ์ รารู้จกั สรา้ งทอ่ี ยูอ่ าศัยเพ่อื ปกปอ้ งค้มุ ครองตนเองให้อยู่รอด
ปลอดภยั จากภัยธรรมชาติและสัตวป์ ่า ตอ่ มามนุษย์เราก็รูจ้ กั นาสัตวม์ าเลีย้ งไวเ้ ป็นเพอื่ น ไวใ้ ช้
งานและไว้เป็นอาหาร ร้จู ักทาคอก ทาร้ัว ทาอาณาเขตของบา้ นใหเ้ ป็นสัดส่วน นาต้นไม้มาปลกู
เปน็ อาหาร ให้รม่ เงาและประดับให้สวยงามและก็พฒั นากนั มาเรอื่ ย ๆ ความสาคัญของการจัด
แต่งบรเิ วณบา้ นด้วยตน้ ไม้ดอกไม้ แต่กอ่ นน้นั กเ็ พียงเพอ่ื ตอบสนองความตอ้ งการทางด้าน
จิตใจและสุขภาพของเจ้าของหรอื บุคคลในสถานทน่ี ั้นเปน็ สาคัญ เช่น ปลูกพชื ผักผลไม้ไว้
รบั ประทาน ไว้รักษาโรค ปลูกไม้ใหญไ่ ว้ให้เกดิ ความรมรน่ื เย็นสบาย ปลูกไม้ดอกไว้ดเู ล่นและ
ประดบั บา้ นเพื่อความสวยงามและเพลดิ เพลินชืน่ ใจกับรปู รา่ ง สสี นั และกลนิ่ เหลา่ นี้เป็นตน้ แต่
เมอ่ื บา้ นเมอื งพฒั นาและเจรญิ มากขึน้ ตึกรามบ้านชอ่ ง ถนนหนทาง โดยเฉพาะในเมืองใหญ่ ๆ
กถ็ กู สรา้ งขน้ึ มากมาย เบียดเสียดแออัดจนถูกเรียกว่าป่าคอนกรตี การจัดแต่งสวน การปลูก
ตน้ ไม้และจัดบริเวณบ้าน อาคารทพี่ กั อาศัย และสถานทต่ี ่าง ๆ เร่มิ มีบทบาทสาคญั ทง้ั เหตุผล
และความจาเปน็ มากข้ึน พอสรปุ ได้ดงั ต่อไปนี้

1. เพอ่ื สร้างความโอ่อ่าสง่างามหรอื เพ่อื ความสวยงามและน่าอยู่อาศยั ของตัวอาคาร
2. เพอื่ ทาใหเ้ กดิ ความเป็นสว่ นตวั เมอื่ มองจากภายนอกบา้ น เชน่ ภายในบ้านมสี ระว่าย
น้า หรือมมี ุมสงบสว่ นตวั
3. เพือ่ ปดิ บงั สภาพแวดล้อมทไ่ี ม่นา่ ดู เชน่ การปลกู ต้นไม้เพื่อบดบงั สว้ ม กองขยะ
4. เพื่อลดความไม่นา่ รน่ื รมยข์ องตัวอาคาร เช่น อาคารรปู ทรงส่เี หลยี่ ม
5. เพอ่ื ช่วยลดปญั หาฝุน่ ละอองที่มีอยู่ในบรรยากาศ
6. เพอ่ื ลดเสยี งรบกวนจากผูค้ นและยวดยานบนท้องถนนมักใช้พุม่ ไม้หนาหรอื ไมย้ ืนต้น
7. เพื่อเป็นสถานที่คลายเครียดหลังกลับจากทางาน
8. เพ่อื เปน็ งานอดเิ รกยามว่าง
จะเห็นได้วา่ การจัดสวนเขา้ มามบี ทบาทในชวี ติ ประจาวันของคนมากขึ้น ยิ่งความเจรญิ
ด้านวตั ถมุ มี ากขึ้น ความจาเปน็ ของการจัดสวนเพื่อชดเชยความเครียดก็ย่งิ มีมากขนึ้ ตามลาดับ จึง
ได้มีสวนสาธารณะ เกดิ ข้นึ มากมายในปัจจบุ นั

18

เอกสารอ้างอิง

จักรผนั อักกพันธานนท์. 2537. หลกั กำรออกแบบตกแต่งบรเิ วณ. กรงุ เทพมหานคร:
บริษทั สานักพิมพ์ไทยวัฒนาพานชิ จากดั .

พรรณเพญ็ ฉายปรชี า. 2537. กำรจัดสวน. กรงุ เทพมหานคร:บรษิ ทั อมรินทรพ์ ร้นิ ต้ิง
แอนด์ พับลิชช่ิง จากดั (มหาชน).

เอ้ือมพร วสี มหมาย, 2526. หลักกำรจัดสวนเบ้อื งตน้ . คณะเกษตร,
มหาวิทยาลยั เกษตรศาสตร์. กรงุ เทพมหานคร.

19

รหสั วชิ ำ ง30236 ใบงำนที่ 1 ใช้เวลำปฏบิ ัติงำน 30 นำที

รำยวิชำ กำรจดั สวน เรอ่ื ง ควำมสำคัญของกำรจัดสวน ชื่อผสู้ อน นำงอำรี รำชสำร

กลุ่มท่ี..................................

สมาชิก 1..................................................... 5...........................................................

2...................................................... 6..........................................................

3...................................................... 7..........................................................

4...................................................... 8.........................................................

คำชี้แจง ให้นกั เรียนใช้เวลำ 30 นำที ในกำรทำกิจกรรมดงั ต่อไปนี้

1. นักเรยี นแบง่ ออกเป็นกลุ่ม ๆ ละประมาณ 6-8 คน เลือกประธาน รองประธานและ

เลขานุการ

2. ให้นกั เรยี นอภปิ รายในกลมุ่ เร่อื ง ความสาคัญของการจัดสวน

3. สรุปผลการอภปิ รายโดยสร้างเป็นผงั ความคดิ ลงในใบงานและบนแผน่ กระดาษทแ่ี จก

ให้ แลว้ สง่ ตวั แทนออกไปรายงานผลหนา้ ชั้น โดยใช้เวลากลุม่ ละประมาณ 3 นาที

ผลกำรปฏบิ ัตงิ ำน

1. ชือ่ ประธาน............................................................................................. .

2. ช่อื รองประธาน.......................................................................................

3. ชือ่ เลขานกุ าร...................................................................................... ...

ผงั ควำมคดิ เรื่อง ควำมสำคัญของกำรจัดสวน

ควำมสำคญั
ของกำรจัดสวน

20

แบบทดสอบหลงั เรยี น เรือ่ ง ความเป็นมาของการจดั สวน
รหัสวชิ า ง30236 รายวชิ า การจดั สวน ชนั้ มธั ยมศกึ ษาปที ่ี 5

คำชแ้ี จง แบบทดสอบมจี ำนวน 10 ข้อ 10 คะแนน ใช้เวลำทำแบบทดสอบ 10 นำที

คำส่งั จงเลอื กคำตอบทถี่ ูกที่สุดเพยี งคำตอบเดียวแล้วกำกบำทลงในกระดำษคำตอบ

1. สวนไม้ประดบั ท่ีโลกยอมรับใหเ้ ป็นสิ่งมหัศจรรย์ของโลกยุคโบราณคือข้อใด

ก. สวนลอยแห่งอยี ปิ ต์ ข. สวนลอยแหง่ กรงุ ทรอย

ค. สวนลอยแห่งนครเมกกะ ง. สวนลอยแหง่ กรุงบาบโิ ลเนีย

2. พระราชวงั แวรซ์ ายส์ เปน็ ต้นแบบของการจดั สวนประเภทใด

ก. สวนประดิษฐ์ ข. สวนธรรมชาติ

ค. สวนนามธรรม ง. สวนจินตนาการ

3. สวนทใ่ี ดไดร้ ับแบบแปลนสวนจากพระราชวังแวร์ซายส์

ก. วัดพระแก้ว ข. พระบรมมหาราชวงั

ค. พระราชวังบางปะอนิ ง. พระราชวงั นารายณ์ราชนิเวศน์

4. ถะมอ หมายถงึ ขอ้ ใด

ก. ตะเกยี งหิน ข. เกง๋ จีน ต๊กุ ตาหนิ

ค. สวนภเู ขาจาลอง ง. การนาน้าพมุ าจดั สวน

5. ควรใชต้ น้ ไม้ชนิดใด ปลูกเพ่ือบดบังเสียงรบกวนจากถนน

ก. ผกากรองเลอื้ ย ข. อโศกอินเดยี

ค. เทยี นทอง ง. โกสน

6. สวนประเภทใด นิยมจดั ภายในบ้าน

ก. สวนแบบจนี ข. สวนแบบไทย

ค. สวนแบบญปี่ ุ่น ง. สวนแบบตะวันตก

7. สวนประเภทใด นิยมนาทรายหรอื กรวดขนาดเล็กมาทาเป็นสายนา้

ก. สวนแบบจีน ข. สวยแบบญปี่ ่นุ

ค. สวนแบบไทย ง. สวนแบบตะวนั ตก

8. สวนชนดิ ใดเน้นการจัดสวนแบบธรรมชาติมากทสี่ ุด

ก. สวนน้า ข. สวนผนัง

ค. สวนกระถาง ง. สวนพรรณไม้

9. สวนทะเลทราย นยิ มประดับด้วยพืชชนดิ ใด

ก. โมก เตยหอม ปรง ข. ปาล์ม อากาเว่ แคคตสั

ค. วาสนา เขม็ สามสี พลับพลึงด่าง ง. แกลดดิโอลัส เฮลิโคเนีย เบริ ด์ ออฟพาราไดส์

10. สวนสนุ ทรภู่ มสี ว่ นประกอบเป็นเรอื่ งราวของตวั ละครในเร่อื งพระอภยั มณีจัดเป็นสวนประเภทใด

ก. สวนประดษิ ฐ์ ข. สวนธรรมชาติ

ค. สวนนามธรรม ง. สวนจนิ ตนาการ

21

เฉลยแบบทดสอบหลงั เรียน เร่ือง ความเปน็ มาของการจดั สวน

เร่ือง การออกแบบจัดสวน
รหัสวิชา ง30236 รายวชิ า งานจดั สวน ชนั้ มัธยมศึกษาปีที่ 6

ขอ้ ที่ ขอ้ ถูก
1ง
2ก
3ง
4ค
5ข
6ค
7ข
8ง
9ข
10 ง