ครูภูมิปัญญา จังหวัดกาฬสินธุ์

ความสุข

แม้หนทางจะไม่ได้สวยหรู แม่ทองจันทร์ยังยืนยันว่าเธอรักการปลูกผัก การ
ได้มาท�ำงานร่วมกับเพ่ือนๆ สมาชิก เป็นความสุขอย่างหน่ึงของชีวิต ทุกวันน้ี ชีวิต
ประจ�ำวันก็เปลี่ยนไป ตื่นมาก็ต้องรีบท�ำกับข้าว เพ่ือจะได้ไปท่ีแปลงผัก เธอมองว่า
การปลูกผักไม่ใช่แค่ปลูกอย่างเดียว แต่ส�ำคัญที่ต้องเอาใจใส่ดูแลด้วย “คล้ายๆกับ
เฮาเล้ียงลูก แม่คิดว่าผักเป็นลูกของเฮา ถ้าเฮาบ่เอาน�้ำให้ เขากะบ่ได้กิน แม่คิดว่า
จั่งซน่ั ” เธอบอก
จากเดิมท่ีรายได้ของครอบครัวมาจากการท�ำนาของสามีอย่างเดียว ตัวเธอ
ไม่มีรายไดใ้ ดๆ แตพ่ อเข้ามาร่วมโครงการ เธอกลับมีรายได้อย่างต่�ำ 300 - 400 บาท
ต่อวัน “แต่ก่อนม้ือละบาทก็บ่ได้ ทุกมื้อนี่บางมื้อ ก็ได้สามร้อยส่ีร้อย มีอยู่เช้านึง
แม่ขายคะนา้ ไดส้ ีร่ อ้ ย ขายกวางตงุ้ ได้อีกห้าร้อย เช้าเดยี วแม่ได้เกา้ ร้อย เพื่อนเพนิ่ ว่า
สมิ าเล้ียงหยงั ก็มา” เธอเล่าด้วยความภูมิใจ

อนาคตในปจั จุบนั

ในอนาคต แม่ทองจันทร์อยากเห็นกลุ่มมีความเข้มแข็ง สามารถยืนได้ด้วย
ตัวเองโดยไม่ต้องมีพี่เลี้ยง มีรายได้ท่ีมั่นคงเข้ามาในครอบครัว สามารถหยิบย่ืนให้
ลูกหลานใช้ได้ เธอฝันว่าวันหนึ่ง กลุ่มจะมีโรงแพ็คผักเกิดขึ้น เป็นโรงแพ็คผักท่ีได้
มาตรฐาน สามารถท�ำให้พืชผักของเธอและเพื่อนๆ เพ่ิมมูลค่าและสามารถรักษา
คณุ ภาพไดย้ าวนานข้นึ
หากนน่ั กเ็ ปน็ ความฝนั ในอนาคต แตส่ ำ� หรบั ปจั จบุ นั แลว้ ทกุ วนั นแ้ี มท่ องจนั ทร์
มีความสุขที่สามารถสร้างอยู่ตรงหน้า นั่นคือการได้มาอยู่กับเพ่ือนในกลุ่ม คอย
สนบั สนนุ ชว่ ยเหลอื กนั “แตก่ อ่ นมีคนถามว่าการท�ำสวนเหนอ่ื ยไหม แม่ก็วา่ เหนื่อย
เหน่ือยแค่ตอนท�ำ แต่มีความสุขมากกว่าที่เราได้ท�ำในส่ิงที่เราชอบ ท�ำแล้วมีกิน
มรี ายได้ มีเงนิ ออมเกดิ ขึน้ ในครอบครวั ” เธอเล่าอยา่ งภาคภมู ิใจ

ทองจนั ทร์ นาชยั สทิ ธ์ิ อายุ 52 ปี
หมู่ 5 บ้านธนบุรี ต.โพนงาม อ.กมลาไสย จ.กาฬสินธ์ุ

49ครภู ูมิปัญญา หนองเลิงเปือย จังหวดั กาฬสนิ ธ์ุ

ทองสขุ สายโรจน์

ผกั พน้ื บา้ น ทางเลือกทางรอดของพอ่ ทองสุข

50 ครภู มู ปิ ัญญา หนองเลงิ เปือย จงั หวัดกาฬสนิ ธ์ุ

“ไมไ่ ดซ้ อ้ื เขากนิ ไก,่ ไข,่ ผกั พรอ้ มทส่ี วนแตอ่ าจ
ซอ้ื เพ่มิ เตมิ แค่ น�ำ้ ปลา ชรู สฯ เม่ือมีลกู หลานเขา้ มา
เขากไ็ ดข้ องฝากกลับไป และเพือ่ นบ้านกไ็ ดก้ นิ ไปดว้ ย

สุขใจเมื่อไดแ้ บง่ ปัน”

ตน้ ทุนแหง่ ความขยัน

เดิมพ่อทองสุขมีอาชีพท�ำนาในพ้ืนที่ของตัวเอง 22 ไร่ และรับจ้างท�ำนา
ให้กับคนอนื่ ๆ ทีข่ าดแรงงาน ประมาณการแล้ว ปหี นง่ึ ๆ พอ่ ทองสขุ ทำ� นาถงึ ปีละ
40-50 ไร่ พ่อทองสุขเปน็ คนขยนั เอาใจใสด่ ูแลขา้ วกล้าอย่างดี ใชว้ ธิ ีการปักด�ำ
ต้นกล้า ท�ำให้ได้ผลผลิตเยอะ คนอ่ืนๆ จึงมักมาเสนอให้ท�ำนาให้ ในการท�ำนา
พ่อทองสุขก็มักจะประสบกับปัญหาเร่ืองน�้ำไม่เพียงพอมาตลอด เสร็จฤดูท�ำนา
จงึ ตอ้ งเลีย้ งวัวเลี้ยงควายอีกทางหนึ่งด้วย

โอกาสที่ไม่เคยคดิ

ปี 2557 มีโครงการพัฒนาแหล่งน�้ำหนองเลิงเปลือย พ่อทองสุขมีโอกาส
เข้าร่วมอบรมกับโครงการปิดทองหลังพระฯ ที่วัดป่านาค�ำ ณ บ้านโคกกลาง
ต�ำบลจุมจัง อ�ำเภอกุฉินารายณ์ จังหวัดกาฬสินธุ์ พ่อทองสุขเล่าว่า ตอนน้ันไม่
ค่อยมีคนสนใจเข้าร่วมมากนัก เจ้าหน้าที่อ�ำเภอร่องค�ำจึงแจ้งให้ก�ำนันประสาน
กบั พ่อทองสขุ ลองเขา้ ร่วม เพราะเลง็ เหน็ ว่าตนนัน้ เปน็ คนขยนั  
เม่ือโครงการพัฒนาหนองเลิงเปือยเสร็จ มีแหล่งน้�ำเพียงพอใน
การเพาะปลูก จากที่เคยท�ำนาตนเองและออกไปรับจ้างท�ำนาคนอ่ืน พ่อทองสุข
เร่ิมน�ำพชื ผักทไี่ ม่เคยปลูกมากอ่ น เช่น กล้วย มะนาว น้อยหนา่ มะม่วง พริก ขา่
ทดลองปลูกในพื้นท่ขี องตวั เองดู เพือ่ ไวก้ นิ ไวใ้ ช้ในครวั เรือน หากเหลอื กแ็ จกจา่ ย
ให้ญาตพิ นี่ ้อง ก่อนจะปลกู เพื่อจ�ำหนา่ ยในภายหลงั
ชว่ งทลี่ งมอื ปลกู พชื ผกั นอกจากขยายพนั ธด์ุ ว้ ตวั เองแลว้ พอ่ ทองสขุ ยงั ไดร้ บั
การสนบั สนนุ เมลด็ พนั ธผ์ุ กั ชนดิ ตา่ งๆ จากโครงการ ทงั้ ยงั ไดร้ บั ความรแู้ ละเทคนคิ

51ครภู มู ปิ ัญญา หนองเลิงเปือย จงั หวัดกาฬสนิ ธุ์

ในการปลูกพชื ผกั ตา่ งๆ มากมาย เชน่
ต้นไม้เมื่อปลูกแล้ว ต้องมีการตัดแต่ง
ก่ิงต้นไม้บ้าง เพอ่ื ให้ออกผลเยอะและ
หลีกเลีย่ งแมลงศตั รพู ชื เขา้ มาทำ� ลาย 
แต่บทบาทส�ำคัญที่โครงการ
ปดิ ทองหลงั พระฯ เข้ามาชว่ ยเหลอื คอื
ด้านการตลาด  
“พืชผักท่ีปลูก หากท�ำตาม
คุณภาพท่ีก�ำหนด เราสามารถน�ำ
ผักไปขายกับปิดทองได้ หรือถ้าขาย
ไม่ทันรอบจริงๆ ก็ยังสามารถส่งขาย
ในตลาดภายนอก” พ่อทองสขุ เล่า  ความเชี่ยวชาญพอ่ ทองสขุ

คร้ังหน่ึงพ่อทองสุขเคยคิด ตลอดชีวิตการท�ำนาของพ่อทองสุข
ลองดี ไม่ท�ำตามค�ำแนะน�ำของ เจอกับการใช้สารเคมีมานานหลายปี 
เจ้าหน้าท่ีจากปิดทองฯ โดยการปลูก จนต้องเจบ็ ป่วยถึงเขา้ โรงพยาบาล  
ต้นมะพร้าวห่างกันแค่ 3 เมตร ท้ังท่ี “ใชส้ ารเคมีมานาน สดุ ท้ายเรากแ็ พ้
เจ้าหน้าที่แนะน�ำให้ปลูกโดยมีระยะ ต้องเข้านอนโรงพยาบาลเพราะได้กล่ินยา
หา่ ง 6 - 7 เมตร ปรากฎว่าผลที่ออกมา ฆ่าหญ้าแล้วหายใจอึดอัดและเจ็บคอเข่า
คือ พอต้นมะพร้าวโตข้ึน ใบของมัน ออ่ น” พอ่ ทองสุขเล่า
แทรกเบียดกัน ทำ� ใหบ้ งั แสง มะพร้าว พ่อทองสุขเคยเจอคนซ้ือสารเคมี
จึงออกผลไม่ดีนกั มาใช้ทีละหลายกระสอบ เลยบอกเขาถึง
“ตอนนั้น เราอยากทดลองท�ำ อนั ตรายทจี่ ะเกดิ ขนึ้ แตค่ ำ� ตอบทไี่ ดก้ ลบั มา
แตกต่างไปจากส่ิงท่ีปิดทองบอก คอื ความไม่สนใจ “เขาบอกวา่ เขาไม่ได้กนิ
สุดท้ายไปไมร่ อด” พ่อทองสขุ หัวเราะ  ผักเอง ปลูกไว้ขายอย่างเดียว” พ่อทองสุข
นับแต่จากน้ัน พ่อทองสุขจึงท�ำตาม เล่า พ่อทองสุขจึงสรุปกับตัวเองว่าปัญหา
คำ� แนะนำ� ของเจา้ หนา้ ทอ่ี ยา่ งเครง่ ครดั เหล่านี้ เป็นปัญหาใหญ่เกินท่ีชาวบ้าน
“เขาทดลอง เขาศึกษามาแล้ว ธรรมดาๆ จะเดินเข้าไปบอกให้คนอื่นเลิก
ยังไงมนั ก็ไดผ้ ลกวา่ ” พ่อทองสขุ สรปุ ใช้ได้ 

52 ครูภมู ปิ ญั ญา หนองเลิงเปอื ย จังหวดั กาฬสนิ ธ์ุ

แต่ส�ำหรับพ่อทองสุข หลังจาก
ประสบโรคภัยจากสารเคมีด้วยตัวเอง ก็
ตัดสินใจเลิกใช้เด็ดขาด หันมามุ่งม่ัน
ปลูกพืชผักไร้สารเคมีในพ้ืนที่ของตัวเอง
พ่อทองสุขเล่าว่า ก่อนหน้าน้ีเคยปลูกผัก การปลูกหอมแบ่งของพ่อ
หลายชนิดทั้ง ผักกาด กะหล�่ำปลี และ ทองสุขนั้น จะแตกต่างจากการปลูก
กวางตุ้ง แต่ผักเหล่าน้ีมีแมลงศัตรูพืชเยอะ ของคนอื่นๆ เพราะเป็นการปลูกใน
ก็เลยหันมาเอาดีด้านการผักสวนครัวพื้น โรงเรือน ขณะท่ีคนอ่ืนปลูกกลางแจ้ง
บา้ น ไดแ้ ก่ ข่า พริก มะเขอื ผกั ชี ผักชีลาว ท่วั ไป
ขน้ึ ฉ่ายและหอมแบ่ง เพราะจากการสงั เกต “คนอื่นไม่ได้ปลูกในโรงเรือน
พบว่าหากปลูกผักเหล่าน้ีปะปนกันอย่าง เมื่อถึงฤดูฝนจึงไม่สามารถปลูกหอม
หลากหลาย จะไมม่ แี มลงศตั รเู ขา้ มารบกวน แบง่ ได้ ถงึ ปลกู ไดก้ จ็ ะไมส่ วยไมโ่ ต แต่
ในบรรดาพชื ผักท้ังหมด หอมแบง่ เป็นผกั ท่ี พอ่ มโี รงเรอื น จงึ สามารถปลกู ไดต้ ลอด
สร้างรายได้ให้กับพ่อทองสุขเป็นท่ีน่าพอใจ ความรู้น้ี พ่อได้จากการเข้าอบรม”
ที่สุด แม้ต้องซ้ือเมล็ดพันธุ์มาปลูก แต่เม่ือ พอ่ ทองสุขเลา่ อย่างภมู ใิ จ
ปลูกแล้วดูแลง่าย ไม่ค่อยมีแมลงศัตรูพืช ทกุ วนั นี้ แมห้ อมแบง่ จะมรี าคา
ไม่เข้ามารบกวน  แค่ใส่ปุ๋ยคอกและปุ๋ย ขายทีไ่ ม่นิ่ง แตก่ ็เปน็ ผักทข่ี ายงา่ ย ได้
อินทรีย์ รดน้�ำ หม่ันถอนหญ้า ก็เจริญงอก ราคาที่สมน้�ำสมเนื้อ พ่อทองสุขเคย
งามใหเ้ กบ็ เก่ยี ว   ไดร้ าคาสงู สดุ ถงึ กโิ ลกรมั ละ  50 บาท  

53ครูภูมปิ ญั ญา หนองเลิงเปือย จังหวัดกาฬสินธ์ุ

ความรู้ รายได้ และความปลอดภยั ทเ่ี พ่มิ ขน้ึ
พ่อทองสุขบอกว่าความคิดและมุมมองการท�ำการเกษตรได้เปล่ียนไป

หลังการเข้าร่วมอบรมที่วัดป่านาค�ำ  ทุกวันนี้พ่อทองสุขกระตือรือร้นการปลูกผัก
มากข้ึน ความรู้ที่ได้จากการบรรยายในห้องอบรมครั้งนั้น ตรงกับความต้องการท่ี
จะมาพฒั นางานเกษตรของตนเองทกุ ๆ เรื่อง  
“ฟังเผ่ินพูดแล้ว มีแต่อยากเฮ็ด เผ่ินเว้าค�ำใดกะมีแต่เป็นตาเฮ็ดทุกอย่าง”
พอ่ ทองสขุ บอก  
ปัจจุบันพ่อทองสุขกับภรรยาช่วยกันท�ำสวนปลูกผักในพื้นท่ี 2 ไร่ อย่าง
เบิกบานและมีความหวัง มีการจ้างคนอื่นมาช่วยถอนหญ้าบ้างปีละ 4-5 คร้ัง
ครง้ั ละ 2-3 วนั เพราะทุกวันนี้ทั้งสองมีรายได้จากการเกบ็ หอมแบง่ ขาย 2 เดอื นคร้งั
ครั้งละ 2,000-3,000 บาท และรายได้จากผักชนิดอื่นประมาณ 3,000 บาท
ตอ่ เดือน เพียงพอท่จี ะจัดจา้ งคนอืน่
ส่วนการดูแลพืชผกั ทป่ี ลูกนัน้ แต่กอ่ นจะหาซ้อื ปยุ๋ มาบ�ำรุง แตป่ จั จุบันหนั มา
ทำ� ปยุ๋ น้ำ� หมกั ใชเ้ อง  

ทศิ ทางอนาคต

ในอนาคตพ่อทองสุขมีแผนจะปรับปรุงโรงเรือนให้เป็นโครงเหล็กท่ีมีความ
แข็งแรงขึ้น เพราะโรงเรือนเดิมเป็นท่อพีวีซี และเก่าแล้ว ทั้งยังอยากท�ำแท๊งค์น้�ำ
เปล่ียนเป็นระบบน�้ำหยด โดยสูบน�้ำจากหนองเลิงเปือยเข้ามาพักไว้ที่แท่งค์น�้ำ แล้ว
ปล่อยนำ้� ไปตามทอ่  

54 ครูภมู ปิ ัญญา หนองเลิงเปือย จังหวดั กาฬสินธ์ุ

ไม่นานมานี้ พ่อทองสุขร่วมกับผู้ใช้น�้ำในละแวกเดียวกันอีก 6 ราย ได้เสนอ
โครงการน้กี ับ อบต. “พ่อขอแผงโซล่าเซลล์ไป เพ่ือไว้สูบน้�ำ ตอนน้อี ยู่ในระหว่างการ
รอว่าโครงการจะผ่านหรือไม่” พอ่ ทองสุขบอก
ส่วนอนาคตที่ไกลไปกว่านั้น พ่อทองสุขจะพัฒนางานของตัวเองให้ดีย่ิงๆ
ข้ึนไป ท่ีต้องพึ่งตนเองในการท�ำการเกษตรแบบผสมผสานแบบตนนี้ เพราะพ่อ
ทองสขุ มน่ั ใจว่า มตี ลาดรองรบั อยู่ตลอด 
“ถ้าผักท่ีตกเกรดไม่สามารถส่งเข้าบิ๊กซีหรือแม็คโครได้ เราก็น�ำไปส่งขายให้
แม่ค้าเจ้าประจ�ำได้ ขอแค่ให้มีผลผลิต มันก็บ่ยากดอก เขามีตลาดทุกมื้ออยู่แล้ว”
พ่อทองสุขม่ันใจ สิ่งที่ได้เรียนรู้จากสถานการณ์ครั้งน้ี พ่อทองสุขบอกว่า นอกจาก
ท�ำงานหลักแล้ว ตอ้ งมีทางเลอื กอื่นดว้ ย เช่น เล้ียงเปด็ เลยี้ งไก่ เพ่อื เป็นช่องทางใน
การสรา้ งรายได้อีกทาง

ทองสขุ สายโรจน์ อายุ 65 ปี
หมทู่ ่ี 3 บ้านเหล่าเข่อื ง ต.สามัคคี อ.ร่องค�ำ จ.กาฬสนิ ธ์ุ

55ครภู ูมิปญั ญา หนองเลงิ เปอื ย จังหวัดกาฬสินธ์ุ

เชิดชัย นาเรียงรัตน์

ใชธ้ รรมนำ� เกษตรกรรมธรรมชาติ

56 ครูภมู ิปญั ญา หนองเลิงเปือย จังหวัดกาฬสนิ ธุ์

“ในหลวงบอกว่าขาดทนุ คอื กำ� ไร
ผมชอบทดลอง ขาดทุนกไ็ มเ่ ปน็ ไร
หลกั ความคดิ การทำ� เกษตรของผมคอื
ขอให้ได้ลอง ได้ไมไ่ ดไ้ ม่เป็นไร”

ภูมหิ ลงั

พ่อเชิดชัยเคยมีอาชีพขับรถ
รับจ้าง แต่ด้วยความสนใจและมี
พ้ืนฐานด้านการเกษตรจากพ่อแม่
เปน็ ทนุ เดมิ ชว่ งเวลาวา่ งเวน้ จากการ
ขับรถรับส่งผู้โดยสาร พ่อเชิดชัยจึง
ปลูกไผ่กิมซุง ไม้ผล และไม้ยืนต้น
อน่ื ๆ ไวใ้ นทด่ี นิ มรดกทพี่ อ่ แมแ่ บง่ ให้
เพื่อสร้างรายได้ไว้เล้ียงดูครอบครัว
อกี ทางหนึ่ง
ย้อนเวลาไปก่อนหน้าน้ัน
พ่อเชิดชัยเคยบวชเป็นพระสาย
พระอาจารย์มั่น ภูริทัตโต หลายพรรษา ช่วงบวชมีโอกาสได้เดินทางไปหลายๆ
จังหวัด เพื่อศึกษาพระธรรมค�ำสอน และฝึกปฏิบัติวิปัสสนากรรมฐานในสถานท่ีที่มี
ความร่มรื่นของผืนป่า พ่อเชิดชัยค่อยๆ ซึมซับคุณค่าและเห็นประโยชน์ของสิ่งที่ได้
สัมผัสเหล่าน้ันโดยไม่รู้ตัว กลายเป็นพ้ืนฐานทางจิตใจที่ผลักดันให้พ่อเชิดชัยลงมือ
ท�ำเกษตรกรรมธรรมชาติในกาลต่อมา

57ครูภมู ปิ ัญญา หนองเลิงเปือย จังหวดั กาฬสินธุ์

เดนิ ตามรอยพระยุคลบาท

ปี 2560 พ่อเชิดชัยมีโอกาสรู้จักกับโครงการปิดทองหลังพระฯ จากการเข้า
อบรมรว่ มกับเกษตรกรอีก 3 ต�ำบล การอบรมคร้ังน้นั พ่อเชดิ ชัยไดเ้ รยี นรกู้ ารปลกู พชื
หลังนา ประเภทพริกและข้าวโพดหวาน จึงตัดสินใจเข้าร่วมโครงการเพราะเห็นว่า
เป็นการท�ำการเกษตรท่ีไม่ยุ่งยากมากนัก ท้ังยังเป็นการน้อมน�ำเอาหลักการแนวคิด
เศรษฐกจิ พอเพยี งของในหลวง รัชกาลที่ 9 มาปฏบิ ตั ิ
ภายหลังกลับจากการอบรมพ่อเชิดชัยได้ลงมือปลูกพริกเป็นอันดับแรก
เพราะโครงการรับประกันราคาพริกให้ แต่ระหว่างปลูก พริกเกิดโรคกุ้งแห้งและมี
หนอนแมลงวันทองระบาด พ่อเชิดชัยยังไม่มีประสบการณ์ในการจัดการปัญหา
ตอนเกบ็ เกย่ี ว จงึ ไดผ้ ลผลติ นอ้ ย ขายไดใ้ นราคาเทา่ ทนุ เทา่ นนั้ แตพ่ อ่ เชดิ ชยั กไ็ มย่ อม
ลม้ เลกิ เพราะคดิ วา่ นน่ั คอื บทเรยี นอยา่ งหนงึ่ ทชี่ วี ติ เกษตรกรตอ้ งเจอ “ในหลวงบอกวา่
ขาดทุนคอื กำ� ไร ผมชอบทดลอง ขาดทนุ ก็ไม่เป็นไร” พอ่ เชิดชยั กล่าว
พอ่ เชดิ ชัยมุ่งมนั่ หมน่ั หาความรูแ้ ละประสบการณเ์ พ่มิ เตมิ อยเู่ สมอ นอกจาก
การท�ำนา ปลูกผัก ปลูกไผ่แล้ว พ่อเชิดชัยจึงยังอาศัย YouTube เรียนรู้การท�ำ
เกษตรกรรมธรรมชาติ และหลักการศาสตร์พระราชาในการปลกู ป่าอกี ด้วย

58 ครูภูมิปญั ญา หนองเลงิ เปือย จังหวดั กาฬสินธ์ุ

จดุ เปลี่ยนชวี ิต

หลังร่วมงานกับโครงการปิดทองหลังพระฯ ทุกวันน้ีพ่อเชิดชัยมีแนวทางใน
การท�ำการเกษตรกรรมธรรมชาติของตวั เองอย่างชดั เจน “ปิดทองฯ สรา้ งแนวคิดให้
เราพงึ่ พาตนเอง ไม่มขี ้อจ�ำกดั ในการท�ำ เพราะแต่ละคนมีความช�ำนาญไมเ่ หมือนกัน
เก่งคนละด้าน สนใจหรืออยากเรียนรู้เร่อื งอะไรกส็ ามารถปรกึ ษากับปดิ ทองฯ ได”้
ก่อนหน้านี้ พี่สาวของพ่อเชิดชัยได้รับสารเคมีจากการท�ำเกษตรมาอย่าง
ยาวนาน จนวันหนึ่งล้มป่วยลงด้วยอาการแพ้ และเสียชีวิตลงในระยะเวลาอันส้ัน
ขณะทพี่ อ่ ของพอ่ เชดิ ชยั กล็ ม้ ปว่ ยดว้ ยโรคมะเรง็ ตอ้ งเขา้ ออกโรงพยาบาลรกั ษาอยา่ ง
ต่อเนื่อง สิ่งท่ีเกิดข้ึน ท�ำให้พ่อเชิดชัยตระหนักถึงผลพวงจากการใช้สารเคมีในภาค
การเกษตรและไดร้ บั การแนะนำ� จากโครงการปดิ ทองหลงั พระฯใหห้ นั มาใชส้ ารชวี ภณั ฑ์
มาถงึ ทกุ วันนีเ้ ขามงุ่ มน่ั จะท�ำการเกษตรโดยใชส้ ารชวี ภัณฑแ์ ทนการใช้สารเคมี
ปัจจุบันพ่อเชิดชัยได้พลิกฟื้นพ้ืนที่ 15 ไร่ ของเขาท�ำการเกษตรผสมผสาน
โดยปลูกทุกอย่างปะปนกันตามแนวทางแบบเกษตรกรรมธรรมชาติ นอกจากน้ียัง
ได้เร่ิมทดลองเลี้ยงหมู โดยได้รับแม่พันธุ์หมูป่ามาจากศูนย์ศึกษาการพัฒนาภูพาน
อันเน่ืองมาจากพระราชด�ำริ ส่วนพ่อพันธุ์พ่อเชิดชัยหามาผสมเอง ผสมคร้ังแรก ได้
ลูกหมูมา 9 ตัว โดยจะปล่อยให้ลูกหมูได้กินหญ้าในบริเวณท่ีต้องการก�ำจัดวัชพืช
แล้วขับถ่ายไว้เป็นปุ๋ยให้ กับดินและพืชเป็นระบบที่พืชและสัตว์ได้อาศัย
พ่ึงพิงกัน พ่อเชิดชัย บอกวา่ ไมไ่ ดค้ ดิ เลย้ี งหมเู พอื่ ไวข้ ายเนอื้ ชำ� แหละ
เพราะจะเป็นบาปเป็นกรรมแก่ตัว “แม้แต่ไก่
ผมยังไมเ่ คยฆา่ เลย” พ่อเชิดชัยอธิบาย

ผลจากการทำ� เกษตรผสมผสาน

ในครอบครัว พ่อเชิดชัยจะเป็น
คนคิดและลงมือปลูกและดูแลพืชผัก
ส่วนภรรยาจะเป็นฝ่ายแปรรูปเพ่ือออก
จ�ำหน่าย การปลูกพืชผักท่ีหลากหลาย
ชนดิ ท�ำใหม้ ผี ลผลติ เกบ็ ขายได้ตลอดปี พอ่
เชิดชัยเล่าว่า มีรายได้จากสวนประมาณ

59ครภู ูมปิ ญั ญา หนองเลิงเปือย จังหวดั กาฬสนิ ธ์ุ

100-700 บาท ต่อวัน เฉลี่ยเปน็ เดือน
ราว 4,000-5,000 บาท
“ที่ได้แค่ส่ีห้าพันก็เพราะ
ส่วนใหญ่จะไม่ค่อยขาย ใครท่ีอยาก
กินก็มาเก็บเอาที่สวนได้ เพราะเราก็
ไม่ได้ลงทุนอะไรมาก เกษตรผสม
ผสานแบบนี้มันไม่ต้องใช้เงินทุนและ
ต้องลงแรงเหมือนปลูกพืชเชิงเด่ียว”
พ่อเชิดชัยอธิบายพร้อมกับบอกต่อ
ว่าหากใครต้องการท�ำการเกษตรเป็น
อาชพี หลัก ควรเตรยี มใจ เตรียมพน้ื ท่ี
และเตรียมทักษะความรู้ให้พร้อม
“ตอ้ งวางแผนกอ่ น ถา้ ทำ� งานประจำ� มรี ายไดอ้ ยแู่ ลว้ อยา่ บมุ่ บา่ มทจี่ ะลาออกมาทำ� การ
เกษตร ต้องรอบคอบ ไม่ใชแ่ คเ่ หน็ ว่าเท่ หรอื เบอื่ งานเก่าเท่านัน้ ”
“ท�ำเกษตรมันมีความสุขก็จริง แต่ความสุขจะเกิดได้เบื้องต้นจะต้องไม่มี
ภาระหนี้สินที่เยอะเกินไป พ่อเคยอยู่ตรงจุดนั้นมาแล้ว เวลามีหน้ีสิน ท�ำอะไรๆก็
เหมอื นมีหินแบกอย่บู นบ่า” เชิดชัยบอก

เมือ่ พอกนิ จึงก้าวสกู่ ารรวมกลุ่ม

พอ่ เชดิ ชยั เปน็ สมาชกิ กลมุ่ หลายกลมุ่ ทง้ั กลมุ่ เกษตรกรรนุ่ ใหม ่ (Young Smart
Farmer) กลุ่มสารชีวภัณฑ์ กลุ่มไม้ดอกไม้ประดับและกลุ่มกสิกรรมธรรมชาติ โดย
แตล่ ะกลุ่มสามารถเดินหน้าตอ่ ไปด้วยตัวเองได ้ การเขา้ เป็นสมาชิกกลมุ่ ตา่ งๆ ทำ� ให้
พ่อเชิดชัยได้ความรู้และความคิดหลายแบบ ท�ำให้รู้จักการท�ำงานเป็นกลุ่มมากขึ้น
มีมมุ มองท่ีกวา้ งมากขน้ึ
“จากทที่ ำ� อยแู่ คใ่ นพนื้ ทต่ี วั เอง แตพ่ อเขา้ กลมุ่ ไดเ้ หน็ คนอน่ื ทำ� บา้ ง ทำ� ใหเ้ รยี น
รู้เทคนิคจากคนอื่นแล้วน�ำมาปรับใช้ในพ้ืนที่ตัวเอง อย่างกลุ่มกสิกรรมธรรมชาติที่
พ่อเป็นสมาชิกอยู่ด้วยนั้น เป็นกลุ่มที่พ่อชอบมาก เพราะใกล้เคียงกับสิ่งที่พ่อเชิดชัย
ก�ำลงั ทำ� ในพน้ื ท่ีตวั เองมากทีส่ ุด”

60 ครภู ูมปิ ญั ญา หนองเลงิ เปือย จังหวัดกาฬสนิ ธุ์

ผนื ปา่ ทจี่ ะขยายออกไป

ในอนาคต พอ่ เชดิ ชยั อยากใหท้ กุ อยา่ ง
ในสวนสามารถหมุนเวียนพ่ึงพิงกัน เหมือน
พชื ในปา่ ธรรมชาติให้มากทสี่ ดุ ท้ังยังอยากเอาพน้ื ทีน่ ามาแปรเปลยี่ นเปน็ การเกษตร
ทก่ี �ำลงั มุ่งมนั่ อยดู่ ้วย
“ส่ิงท่ีจะอยากท�ำต่อไปคือ ท�ำส่วนที่เป็นทุ่งนาให้เป็นป่า และ ราวๆ 3-5 ปี
ผมวา่ นา่ จะเปน็ ไปได”้ เขาบอกอยา่ งมีความหวงั
พ่อเชดิ ชัยทง้ิ ท้ายว่าการเป็นเกษตรกรทด่ี ีและประสบความส�ำเร็จได้น้ัน ต้อง
มีคุณธรรมน�ำหน้า ซ่ึงส่ิงดังกล่าวสอดคล้องกับหลักคิดของการท�ำเกษตรกรรม
ธรรมชาติ ทเ่ี นน้ การทำ� แคไ่ ดก้ นิ เองเปน็ เบอื้ งตน้ เมอื่ เหลอื กนิ คอ่ ยแบง่ ปนั คนอนื่ เหลอื
จากการแบง่ ปันคอ่ ยน�ำไปขายเป็นรายได้เข้ามาจนุ เจือครอบครัว
การที่มีช่วงหน่ึงของชีวิต พ่อเชิดชัยมีโอกาสได้บวชเป็นพระ ได้เดินตามแนว
ค�ำสอนขององค์สมเด็จพระสัมมาพุทธเจ้า ได้เห็นการสูญเสียและการเจ็บป่วยของ
คนในครอบครัว ประสบการณ์เหล่านี้ หล่อหลอมท�ำให้พ่อเชิดชัยมีแนวคิดและ
แนวทางประกอบสัมมาอาชีพโดยการยืดแนวทางกสิกรรมธรรมชาติเป็นทางเดิน
อย่างมั่นคง สิง่ ท่ีพ่อเชดิ ชัยม่งุ หวงั ทีส่ ุดในชีวติ น้กี ็คือ อยากให้ตัวเอง คนในครอบครวั
รวมไปถงึ คนอ่ืนๆ ท่ีเข้ามาพง่ึ พงิ เขา ได้อยไู่ ดด้ มี ีความสุขอยา่ งแทจ้ ริง
เชดิ ชยั นาเรยี งรตั น์ อายุ 43 ปี
หมู่ 1 บา้ นโนนสามคั คี ต.สามัคคี อ. รอ่ งค�ำ จ. กาฬสินธุ์

61ครภู ูมปิ ัญญา หนองเลิงเปอื ย จังหวัดกาฬสินธุ์

ดิรุก วงพเิ ดช

คนชอบปลกู ไผ่

62 ครูภูมิปัญญา หนองเลิงเปือย จังหวัดกาฬสินธ์ุ

“คนเรามเี วลาเทา่ กนั อยู่ที่ว่าเรา
คิดแล้ว เราจะลงมือทำ� ไหม
เราต้องรูจ้ กั ประมาณตนเอง
ทำ� แล้วต้องมีการวางแผน

พรงุ่ นแ้ี มค่ า้ จะมารับของในสวน
เราต้องรูแ้ ลว้ วา่ เรามีอะไร
จะขายใหเ้ ขา”

มาจากความเจ็บใจ

ท่ีท�ำกินของพ่อดิรุกอยู่ชิดติดหนอง
เลิงเปือยท่ีมักจะประสบปัญหาน้�ำท่วม
บ่อยๆ แต่ช่วงหน่ึงเกิดปัญหาภัยแล้งหนอง
แห้งขอด มโี ครงการขุดลอกหนองขน้ึ มา
ก่อนมีโครงการขดุ ลอกหนอง แมน้ ำ�้
จะท่วมแต่พ่อดิรุกยังพอท�ำกินในท่ีดินของ
ตวั เองไดอ้ ยบู่ า้ ง แตห่ ลงั เกดิ โครงการขดุ ลอก
กลายกลับเป็นว่าท่ีดินผืนดังกล่าวแทบท�ำ
กินไม่ได้เลย ท้ังนี้ก็เพราะตอนมีโครงการ
ขุดลอก ได้มีการน�ำดินโคลนจากก้นหนอง
มาถมในที่ดินของผู้คนบริเวณรอบๆ ดินท่ี
ขุดมาถมเปน็ ดนิ เสื่อมคณุ ภาพ ปลูกพชื ไมไ่ ด้ผล ท่ดี ินของพอ่ ดิรกุ คอื หน่ึงในที่ดนิ ของ
หลายๆ คนท่ไี ดร้ บั ผลกระทบ
“ดนิ จากหนองมาถมมนั ไมอ่ ดุ มสมบรู ณ์ พอ่ นำ� พชื มาปลกู ในปแี รก ทง้ั สบั ปะรด
กล้วยหอม ต้นหม่อน ก็ไม่ข้ึน เสียหายหมด ความเสียหายรวมแล้วหลายหม่ืน”
พ่อดริ ุกเล่า

63ครภู ูมปิ ัญญา หนองเลงิ เปอื ย จงั หวัดกาฬสนิ ธ์ุ

พ่อดิรุกเผชิญกับปัญหา
ดนิ อย่หู ลายปี กระทงั่ ได้รจู้ กั กบั
โครงการปดิ ทองหลงั พระฯ และ
นำ� พนื้ ทม่ี าปลกู ไผใ่ นเวลาตอ่ มา
จุดเร่ิมต้นดังกล่าวเกิด
ข้ึนเม่ือปี 2559 ปีนั้น ปิดทอง
ได้จัดอบรมและศึกษาดูงานเรื่องการปลูกไผ่ แต่โชคร้ายท่ีครั้งน้ันพ่อดิรุกติดธุระ
ไม่สามารถไปร่วมดว้ ย ท�ำใหร้ สู้ ึกเสยี ดายเป็นอยา่ งมาก 
พ่อดริ กุ เล่าว่า เพือ่ นๆ สมาชกิ คนอ่ืนที่ไปร่วมได้กงิ่ ไผ่กลบั คนละ 50 ต้น ขณะ
ที่ตัวเขาแม้จะสนใจเหมือนกัน แต่ไม่มีสิทธ์ิเหมือนคนอ่ืนๆ “เห็นเพื่อนๆได้ ผมไป
ขอกับโครงการบ้าง บอกขอซักต้นเถอะ ตอนน้ันผมติดธุระไปไม่ได้จริงๆ เค้าบอก
ไมไ่ ด้ คุณไมไ่ ด้ไปดูงาน”
ความพลาดหวงั จากการถกู ปฏเิ สธ บวกกบั เจบ็ ใจตวั เองอยลู่ กึ ๆ ทไ่ี มไ่ ดไ้ ปรว่ ม
ท�ำให้พ่อดิรุกย่ิงเกิดแรงสู้ กระตือรือร้นท่ีจะหากิ่งไผ่มาปลูก จึงไปขอตัดก่ิงไผ่กับ
เพอ่ื นทีร่ ู้จกั ต่างหมู่บ้าน มาจ�ำนวน 300 กิ่ง แลว้ นำ� มาปกั ชำ� เอง การปกั ช�ำด้วยตวั เอง
ท�ำให้พ่อดิรุกค่อยๆ ได้เรียนรู้เรื่องไผ่ ย่ิงพยายามอ่านและการใฝ่หาความรู้เร่ืองการ
ปลูกไผ่จากหลายๆ แหล่ง ทำ� ใหก้ ารปกั ชำ� ได้ผลสามารถนำ� ปลกู ในท่ีดินไดใ้ นท่ีสุด

64 ครภู มู ิปญั ญา หนองเลิงเปือย จงั หวัดกาฬสินธ์ุ

ต้องใช้เวลามากกว่า 6 เดือน
นอ้ ยกวา่ นี้ หากนำ้� ทว่ ม ฝนแลง้
ขน้ึ มา ไผก่ ม็ สี ทิ ธต์ิ ายไดท้ กุ เมอ่ื
ระยะปีแรกที่โตเต็มท่ี ไผ่เริ่ม
สรา้ งรายไดใ้ หพ้ อ่ ดิรกุ โดยการ
ขายกิ่ง ตอนแรกพ่อดิรุกใช้วิธี
การตัดมาปักช�ำในถุงดิน แต่
วิธีการดังกล่าวท�ำให้ต้นกล้า
ไผ่มีน้�ำหนักมากเกินไป เวลา
ส่งขายต้องเสียค่าขนส่งแพง
พ่อดิรุกจึงหันมาใช้วิธีตอน
กง่ิ ไผ่เพ่อื ขายแทน 
“ตอนก่ิงนี่สบาย ไม่
ต้องเอาดินใส่ถุง เวลาส่งขาย
น้ำ� หนักกเ็ บา ช่วยลดคา่ ขนส่ง
ทุ ก วั น น้ี พ ่ อ จึ ง ต อ น กิ่ ง ข า ย
มาตลอด” พอ่ ดริ กุ เลา่
“ไผ่นพี่ ่อชอบ ผกู พนั กบั มนั มาตั้งแต่เดก็
เพราะท่ีบ้านก็ปลูก” พ่อดิรุกเผยถึงเหตุผลท่ี
ท�ำใหม้ คี วามมานะพยายามมากกว่าใครๆ
นอกจากความผกู พนั แลว้ พอ่ ดริ กุ เผยวา่
ท่ีหันมาปลูกไผ่ก็เพราะว่า เป็นการลงทุนแค่
ครั้งเดียว ปีถัดไปก็ได้ผลผลิต กอหน่ึงๆ ใช้
ประโยชน์ได้ทุกส่วน ขายได้หมด ท้ังยังช่วย
ก�ำบงั พายุลมแรงใหบ้ า้ นเรือนไดอ้ ีกด้วย
พอ่ ดริ กุ ปลกู ไผ่บนเนื้อท่ี 2 ไร่ โดยเล่าวา่
หากไม่รักกับมันจริงๆ อาจท้อถอยได้ง่ายๆ
เพราะกว่าไผ่จะเจริญเติบโตอย่างแข็งแรง

65ครภู ูมิปญั ญา หนองเลงิ เปอื ย จังหวดั กาฬสินธุ์

เทคนคิ ของพ่อดิรุก

นอกจากศึกษาด้วยตนเอง พ่อดิรุกยังเรียนรู้เทคนิคต่างๆ เกิดจากการพูดคุย
กันในกลุ่มผู้ปลูกไผ่ ได้ความรู้ใหม่ๆก็กลับมาทดลองอีกด้วย อย่างการเร่งหน่อให้ได้
ตามท่ีต้องการ พ่อดิรุกบอกว่า “ถ้าอยากได้หน่อไผ่ขาย ก็ตัดรากก่อน 1 เดือน เม่ือ
รากขาด ไผ่ก็จะสร้างรากใหม่ แล้วออกหน่อเร็วข้ึน แต่ต้องท�ำฤดูกาลละครั้งเท่านั้น
มากกว่าน้ีอาจทำ� ใหไ้ ผต่ ายได”้  
ส่วนเทคนิคการท�ำให้หน่อไม้มีสีขาวอวบ เหมือนกับหน่อ่ในดิน ที่เรียกว่า
“หน่อนางดิน” พ่อดิรุกบอกว่า สามารถท�ำโดยวิธีการน�ำถุงด�ำมาครอบหน่อไผ่ที่โผล่
ขึ้นมา ตงั้ แต่อายุ 3-4 วนั  
ส�ำหรับการเลี้ยงล�ำต้นนั้น ควรให้มี 4 ล�ำต่อกอเท่าน้ัน “ต้องควบคุมปริมาณ
มมี ากเกนิ ไป ไผก่ ็เอาอาหารไปเลย้ี งตน้ หมด จะไมค่ ่อยงอกหน่อ” พอ่ ดริ ุกเลา่

รายได้เพ่มิ ขนึ้ สขุ ภาพดขี นึ้

พ่อดิรุกบอกว่าส่ิงท่ีได้จาก
โครงการปิดทองหลังพระฯ คือเร่ือง
ความรใู้ นการดแู ลรกั ษาพชื ผกั ตา่ งๆ ท่ี
ปดิ ทองมาสง่ เสรมิ โดยพชื ผกั ดงั กลา่ ว
พอ่ ดริ กุ จะหาตลาดดว้ ยตวั เอง ผลติ ให้
ปิดทองเป็นบางครัง้ เท่าน้ัน 
“โดยปกติจะมีตลาดจากข้าง
นอกเข้ามารับซื้อพืชผัก ซ่ึงมีราคาสูง
กวา่ พอ่ กจ็ �ำเป็นต้องขายออกไป ส่วน
ไผ่น้ันพ่อหาตลาดเองร้อยเปอร์เซ็นต์
ไมไ่ ดผ้ ลิตสง่ ให้ปิดทอง” 
นอกจากการเข้ามาส่งเสริมให้
ความรู้แล้ว พ่อดิรุกบอกว่า บทบาท
ส�ำคัญอีกอย่างหนึ่งของปิดทองก็คือ
การประสานงานกบั สว่ นราชการ หรอื

66 ครูภมู ปิ ญั ญา หนองเลิงเปอื ย จังหวัดกาฬสินธ์ุ

หนว่ ยงานทเ่ี ก่ยี วขอ้ งใหเ้ ขา้ มาให้ความรู้หรอื สนบั สนนุ เรือ่ งต่างๆ ที่เกษตรกรตอ้ งการ
“พ่อเขียนหนังสือไม่ได้ พอปิดทองช่วยประสานให้กับทางราชการ มันก็ช่วย
พ่อไดม้ าก”
ปัจจุบันพ่อดิรุกมีไผ่ท้ังหมด 150 กอ มีรายได้จากไผ่ประมาณ 3,000 บาท
ต่อสัปดาห์ ชีวติ ครอบครวั ดขี นึ้ มีเงนิ เก็บ เงนิ ออมที่เพิม่ ขึน้ ประมาณ 15,000 บาท
ต่อเดอื น  
หากน้ัน ก็ไม่ได้ท�ำให้พ่อดิรุกดีใจท่ีทุกวันน้ีสุขภาพของตนเองดีขึ้น เพราะ
นอกจากการใช้ปุ๋ยสูตร 15-15-15 เพื่อบ�ำรุงดินรอบๆ ต้นไผ่แล้ว พ่อดิรุกไม่ได้ใช้
สารเคมีใดๆในการปลูกพืชผักเลย มีแต่การใช้ปุ๋ยน�้ำ น้�ำหมักสมุนไพร และน้�ำหมัก
บอระเพด็ เท่านัน้

การเกื้อหนนุ ซึง่ กนั และกนั

ในปจั จบุ ัน พ่อดิรกุ มีเพอ่ื นๆ ที่ปลกู ไผ่ดว้ ยกนั ราวๆ 20 คน มกี ารแลกเปลยี่ น
พูดคุย และปรึกษาหารือกันอยู่ตลอด เพ่ือนในกลุ่มจะช่วยกันน�ำเทคนิคต่างๆ
ท่ีแต่ละคนค้นพบหรือได้มาจากท่ีอื่นมาแนะน�ำซ่ึงกันและกัน มีการคุยเรื่องการหา
ตลาดและราคา โดยไม่มกี ารขายตัดหน้ากนั  

67ครภู มู ิปญั ญา หนองเลิงเปือย จังหวดั กาฬสินธ์ุ

ตอนน้ี ในเร่ืองการปลูก การดูแล และการตลาด พ่อดิรุกเชื่อมั่นว่าตนและ
เพ่ือนๆ ในกลุ่มสามารถไปเองได้แล้ว ที่ยังต้องพัฒนาและต้องการได้รับความ
ชว่ ยเหลอื คอื การแปรรูป
“ถา้ เราแปรรปู ได้ อนาคตของคนทำ� ไผจ่ ะกวา้ งและไปไกลกวา่ น”้ี พอ่ ดริ กุ กลา่ ว

ยงั มีอะไรให้ท�ำต่อ

ในอนาคต พ่อดิรุกอยากปลูก
ผักในพ้ืนท่ีว่างระหว่างกอไผ่ เพราะ
อยากใชป้ ระโยชนจ์ ากพน้ื ทใ่ี หค้ มุ้ “ปา่
ไผ่น้ีเป็นสะแลนบังแดดอย่างดี เดี๋ยว
พอ่ จะทำ� ใหด้ ”ู พอ่ ดริ กุ เผยความตงั้ ใจ 
พ่อดริ กุ ยังฝนั วา่ ภายใน 1-2 ปี
อยากเห็นหน่อไม้ที่ปลูกจากหนอง
เลิงเปือย แปรรูปเป็นกระป๋อง ลูกค้า
ซื้อไปสามารถเปิดกินได้เลย พ่อดิรุก
บอกว่า ตอนน้ียังคิดอยู่คนเดียว ยัง
ไม่ได้แลกเปล่ียนความคิดกับเพ่ือน
ในกลุ่ม “ถา้ ผมยังทำ� ไมไ่ ด้ ผมจะยงั
ไมพ่ ดู ใหเ้ พอื่ นฟงั แตถ่ า้ ผมทำ� ได้ กจ็ ะ
เรยี กเพือ่ นมาดูทันท”ี พอ่ ดริ ุกบอกอยา่ งมั่นใจ
นอกจากนี้ พ่อดิรุกยังบอกอีกว่า คนท่ีมีอายุ 50 ปีขึ้นไปน้ัน ร่างกายจะไม่
แข็งแรงเหมือนเม่ือก่อน แต่สุขภาพเป็นเรื่องส�ำคัญมาก การปลูกไผ่จึงเป็นตัวเลือก
ทด่ี สี ำ� หรับคนวยั นี้ เพราะลงทนุ แค่ครั้งเดยี ว ดูแลรักษาไม่มาก ใช้แรงไม่มาก “ท�ำไป
แบบสบายๆใจ ไม่ต้องตรากตร�ำเหมือนการท�ำนาท�ำไร่แถมยังมีเงินใส่กระเป๋า”
พ่อดริ ุกบอก 

ดริ กุ วงพเิ ดช อายุ 67 ปี
หมู่ 11 บ้านทรัพย์เจรญิ ต.สามัคคี อ.ร่องค�ำ จ.กาฬสินธุ์

68 ครภู ูมปิ ญั ญา หนองเลิงเปือย จังหวดั กาฬสนิ ธุ์