การสร้างความมั่นคงด้านน้ำในพื้นที่โครงการจัดพัฒนาที่ดินตามพระราชประสงค์หุบกะพง จังหวัดเพชรบุรี

กรมชลประทาน
กระทรวงเกษตรและสหกรณ์

เอกสารเผยแพร่ผลงาน

เรอ่ื ง

การสรา้ งความมน่ั คงด้านนำ้ ในพนื้ ที่โครงการจัดพัฒนาทดี่ ินตามพระราชประสงค์หุบกะพง
จังหวัดเพชรบรุ ี

โดย

นายบุญลอื คงชอบ
ตำแหน่งวศิ วกรชลประทานชำนาญการพเิ ศษ

(ตำแหนง่ เลขท่ี 4547)
สำนักงานชลประทานที่ 14

เพ่ือแตง่ ตัง้ ให้ดำรงตำแหน่งผเู้ ช่ียวชาญดา้ นวศิ วกรรมชลประทาน
(ดา้ นการพฒั นาแหลง่ นำ้ และจัดการนำ้ ในพื้นทล่ี มุ่ นำ้ สำนักงานชลประทานที่ 14)

วศิ วกรชลประทานเช่ียวชาญ (ตำแหนง่ เลขท่ี 4547)
สำนักงานชลประทานที่ 14

คำนำ

พระบาทสมเด็จพระปรเมนทรรามาธิบดีศรีสินทรมหาวชิราลงกรณ มหิศรภูมิพลราชวรางกูร
ทรงเจริญรอยตามพระยุคลบาทพระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลเดชมหาราช บรมนาถบพิตร
มีพระปฐมบรมราชโองการ “เราจะสืบสาน รักษา และต่อยอด และครองแผ่นดินโดยธรรม เพื่อประโยชน์สุข
แห่งอาณาราษฎรตลอดไป” วันที่ 10 มีนาคม 2563 เวลา 13.00 น. ณ ห้องประชุมอาคารคุ้มเกล้าสหกรณ์
ศูนย์สาธิตสหกรณ์โครงการหุบกะพง ฯพณฯท่าน พลอากาศเอก สถิตพงษ์ สุขวิมล ราชเลขานุการในพระองค์
ได้เดินทางมาประชุมตรวจเยี่ยมและติดตามงานโครงการจัดพัฒนาทีด่ ินตามพระราชประสงค์หุบกะพง และได้
กล่าวต่อที่ประชุมความว่า วัตถุประสงค์ในการเดินทางมาเยี่ยมพื้นที่โครงการจัดพัฒนาที่ดินตามพระราช
ประสงค์หุบกะพง ซึ่งเป็นของพระองค์ครั้งนี้ เพื่อแก้ไขปัญหาพื้นที่เก็บกักนำ้ ไม่เพียงพอสำหรับการเกษตรและ
การอุปโภค จำเป็นต้องได้รับการปรับปรุงขยายพื้นที่เก็บกักน้ำเพื่อบรรเทาความเดือดร้อนจากภัยแล้ง โดย
ระดมสรรพกำลังของส่วนราชการต่างๆ เช่น ขุดบอ่ นำ้ ขดุ ขยายอ่างเก็บน้ำ โดยเขา้ ไปดใู นพื้นท่ีจริงและร่วมกัน
วางแผนปรับปรุงแหล่งนำ้ ทัง้ ระบบ เพอ่ื ให้พืน้ ท่ีโครงการและพื้นทโ่ี ดยรอบมนี ำ้ อย่างเพียงพอ นน้ั

ในอดตี ทผ่ี า่ นมากรมชลประทานไดด้ ำเนินงานได้ดำเนนิ การก่อสรา้ งระบบส่งน้ำ และระบบสูบ
นำ้ ภายในศูนย์สาธิตสหกรณ์โครงการหบุ กะพง ตัง้ แต่ปี พ.ศ. 2509 จนถงึ ปจั จบุ นั ซงึ่ ในการพัฒนาแหล่งน้ำและ
การใช้น้ำประเภทต่างๆ โดยมีพื้นที่ชลประทาน จำนวน 2,554 ไร่ แหล่งเก็บกักน้ำความจุ 2,723,100 ลูกบาศก์เมตร
เพื่อแก้ไขปัญหาพื้นที่เก็บกักน้ำไม่เพียงพอสำหรับการเกษตรและการอุปโภค จำเป็นต้องได้รับการปรับปรุง
ขยายพน้ื ทเี่ ก็บกักนำ้ เพอื่ บรรเทาความเดือดร้อนจากภยั แลง้

การดำเนินการสร้างความมั่นคงด้านน้ำในพื้นที่โครงการจัดพัฒนาที่ดินตามพระราชประสงค์
หุบกะพง จังหวัดเพชรบุรี สามารถบรรเทาความเดือดร้อนจากภัยแล้ง และเพิ่มพื้นที่เก็บกักน้ำให้เพียง พอ
สำหรบั การเกษตรและอุปโภคใหร้ าษฎรสามารถดำรงชีวิตอย่ไู ดอ้ ยา่ งย่ังยนื

บญุ ลอื คงชอบ
กนั ยายน 2564

สารบญั หนา้
1
บทที่ 1 เร่อื งเดิม
4
บทท่ี 2 พน้ื ที่โครงการ 4
2.1 ลักษณะทางกายภาพ 4
2.2 สภาพนำ้ ฝน 6
7
2.3 ปรมิ าณนำ้ ทา่
2.4 สภาพแหลง่ น้ำ 9
9
บทที่ 3 การพฒั นาแหล่งน้ำเพ่อื แกไ้ ขปญั หาในพ้ืนท่ี 9
3.1 สภาพสาเหตแุ ละการเพาะปลูก 16
3.2 ความต้องการใช้น้ำของโครงการ
3.3 แผนพฒั นาแหลง่ นำ้ 25

บทท่ี 4 การบริหารและการจัดการนำ้ 27

บทที่ 5 สรุปและข้อเสนอแนะ

สารบญั รูป หน้า
5
รปู ที่ 8

1 แผนทแ่ี สดงพ้ืนท่ีโครงการจดั พัฒนาท่ีดนิ ตามพระราชประสงคห์ บุ กะพง จังหวดั เพชรบุรี 17
2 แผนที่แสดงการพัฒนาแหล่งนำ้ ในพื้นทโี่ ครงการพัฒนาแหลง่ น้ำในพน้ื ท่ี
19
โครงการจดั พฒั นาท่ีดินตามพระราชประสงคห์ บุ กะพง จงั หวัดเพชรบรุ ี จนถึงปจั จบุ ัน
3 แผนท่ีภาพถา่ ยดาวเทยี มแสดงแผนงานระยะสั้น โครงการพัฒนาแหลง่ น้ำในพื้นที่ 22

โครงการจดั พฒั นาทด่ี ินตามพระราชประสงค์หบุ กะพง จังหวดั เพชรบุรี
4 แผนที่ภาพถ่ายดาวเทยี มแสดงแผนงานระยะกลาง กรณศี ึกษาพฒั นาแหล่งน้ำใน

โครงการจดั พัฒนาท่ีดินตามพระราชประสงคห์ บุ กะพง จังหวัดเพชรบุรี
5 แผนท่ีภาพถา่ ยดาวเทยี มแสดงแผนงานระยะยาว กรณีศกึ ษาพัฒนาแหล่งน้ำใน

โครงการจดั พฒั นาทดี่ นิ ตามพระราชประสงคห์ ุบกะพง จงั หวดั เพชรบรุ ี

สารบญั ตาราง

ตารางที่ หนา้

1 แสดงปรมิ าณฝนรายเดือนและรายปีเฉลยี่ ของสถานวี ดั ปริมาณนำ้ ฝนอำเภอชะอำ 4

(Station - 37052 (A. Cha-Am, Phetchaburi)

2 แสดงปริมาณน้ำทา่ รายเดือนและรายปเี ฉล่ียผ่านหัวงานโครงการจัดพัฒนาทดี่ นิ 6

ตามพระราชประสงคห์ บุ กะพง จงั หวดั เพชรบุรี ต.เขาใหญ่ อ.ชะอำ จ.เพชรบุรี

3 แสดงจำนวนโครงการชลประทานทก่ี ่อสร้างแลว้ เสร็จจนถงึ ปี พ.ศ.2562 ในเขตพืน้ ท่ี 7

โครงการจัดพัฒนาท่ดี ินตามพระราชประสงคห์ ุบกะพง จังหวัดเพชรบรุ ี

4 การประเมินความต้องการใช้น้ำของกจิ กรรมต่างๆ ของโครงการในปัจจุบันการศกึ ษาการใช้นำ้ 11

ของโครงการจัดพฒั นาที่ดินตามพระราชประสงคห์ บุ กะพง

จงั หวดั เพชรบุรี ปัจจุบนั

5 แสดงกิจกรรมต่างในการใช้น้ำในปจั จบุ นั และคาดการณ์ 5 ปี 12

6 การศึกษาการใช้นำ้ กรณีที่ 1 ศึกษาพัฒนาแหลง่ น้ำในโครงการจัดพฒั นาท่ีดิน 14

ตามพระราชประสงค์หุบกะพง จังหวดั เพชรบุรี เป็นพ้นื ทชี่ ลประทานท้ังหมด 8,911.24 ไร่

7 การศึกษาการใชน้ ้ำกรณีที่ 2 ศึกษาการพฒั นาแหล่งนำ้ ในโครงการจดั พัฒนาท่ดี ินตามพระราช 15

ประสงคห์ ุบกะพง จงั หวัดเพชรบุรี เป็นพนื้ ท่รี ับประโยชน์ 8,911.24 ไร่ และมีพื้นท่ีชลประทาน

3,972 ไร่

8 แผนงานพฒั นาระบบชลประทานโครงการพฒั นาแหลง่ นำ้ ในพ้ืนทโี่ ครงการจัดพัฒนาที่ดิน 23

9 รอบเวรการจ่ายน้ำโครงการตามพระราชประสงค์หุบกะพง 25

1

บทท่ี 1. เรื่องเดิม

เม่ือครั้งพระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศรมหาภูมิพลอดุลยเดช บรมนาถบพิตร
เสดจ็ แปรพระราชฐานประทบั ณ พระราชวังไกลกังวล อำเภอหัวหนิ จังหวดั ประจวบครี ขี ันธ์ เม่อื ปี พ.ศ. 2507
พระองค์ทรงเสด็จพระราชดำเนินเยี่ยมเยียนและดูแลทุกข์สุขของราษฎรตามท้องที่เขตจังหวัดใกล้เคียง
ในวโรกาสนน้ั พระองค์ไดท้ ราบถึงความเดือดรอ้ นของเกษตรกรกลุ่มชาวสวนผักชะอำ จำนวน 83 ครอบครวั วา่
ขาดแคลนทุนทรัพย์ที่จะนำไปประกอบอาชีพ พระองค์จึงทรงรับเกษตรกรเหล่านี้ไว้ในพระบรมราชูปถัมภ์
พร้อมทั้งพระราชทานทุนทรัพย์ส่วนพระองค์ให้กู้ยืมไปลงทุน เป็นจำนวนเงิน 3 แสนบาท ภายหลังไม่ปรากฎผู้ใด
นำเงินจำนวนท่ีกู้ยืมไปทูลเกล้าถวายคืนแก่พระองค์ท่านเลย และความได้ทราบฝ่าละอองพระบาทวา่ เกษตรกร
เหล่านี้ไม่มีที่ดนิ ทำกินเป็นของตนเองได้อาศัยเช่าที่ดินของกรมประชาสงเคราะห์ โดยเฉลี่ยครอบครวั ละไม่เกิน
2 ไร่ ซึ่งไม่เพียงพอต่อการประกอบอาชีพ จึงทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้ ฯพณฯ องคมนตรี ม.ล.เดช สนิทวงศ์
ซึ่งขณะนั้นดำรงตำแหน่งเป็นประธานคณะกรรมการการพัฒนาเศรษฐกิจ และสังคมแห่งชาติ ไปจัดหาพื้นท่ี
ในเขตจงั หวัดเพชรบรุ ี และจงั หวดั ประจวบคีรีขนั ธ์ นำมาจัดสรรให้แกเ่ กษตรกรดังกล่าวต่อไป ขณะเดียวกันน้ัน
รัฐบาลอิสราเอล โดย ฯพณฯ เอกอัครราชทูตอิสราเอลประจำประเทศไทย ขอทราบหลักการของโครงการ
และอาสาที่จะช่วยเหลือในการพัฒนาการเกษตรในรูปของผู้เชี่ยวชาญสาขาต่าง ๆ ต่อมาสภาพัฒนาเศรษฐกิจ
แห่งชาตไิ ดเ้ สนอหลกั การของโครงการต่อคณะรฐั มนตรี ซ่งึ ไดม้ ีมตเิ หน็ ชอบดว้ ยกับโครงการ ไดท้ ำสญั ญาร่วมมือ
กนั ระหวา่ งรฐั บาลไทยกบั รฐั บาลอิสราเอล โครงการนีเ้ ร่ิมตั้งแตว่ ันที่ 19 สงิ หาคม 2509 กำหนดระยะเวลาดำเนินการ
5 ปี สิ้นสุดเมื่อวันที่ 18 สิงหาคม 2514 ใช้ชื่อว่า “โครงการไทย-อิสราเอล เพื่อพัฒนาชนบท (หุบกะพง)”
คณะรัฐมนตรีได้มอบหมายให้กระทรวงพัฒนาการแห่งชาติ (เดิม) และกระทรวงเกษตร (เดิม) ร่วมกันเป็น
เจ้าของเรื่อง พร้อมทั้งตั้งคณะกรรมการขึ้นชุดหนึ่งซึ่งประกอบด้วย ปลัดกระทรวงพัฒนาการแห่งชาติ
เป็นประธานกรรมการ ปลัดกระทรวงเกษตรเป็นรองประธาน และผู้แทนจากหน่วยงานราชการอื่นร่วมเป็น
กรรมการ เช่น เลขาธิการสภาพฒั นาการเศรษฐกิจแหง่ ชาติ ผอู้ ำนวยการสำนักงบประมาณ เปน็ ต้น

ด้วยความเห็นชอบจากคณะกรรมการทุกฝ่ายได้เลือกที่ดินบริเวณหุบกะพง อำเภอ
หัวหิน จังหวัดเพชรบุรี เป็นที่ตั้งของศูนย์สาธิตและทดลองการเกษตรของโครงการอิสราเอล โดยเหตุผลที่ว่า
เดิมที่ดินบริเวณนี้เป็นป่าคุ้มครองของกรมป่าไม้ มีราษฎรเข้าไปจับจองอยู่บ้าง แต่การทำมาหากินไม่ได้ผลดี
เทา่ ท่ีควร เนอ่ื งจากสภาพท่ีดินสว่ นใหญเ่ ปน็ ดินเลวขาดแคลนน้ำ การทำไร่จงึ เปน็ ลกั ษณะไร่เลื่อนลอย ต้องย้าย
ที่อยู่เสมอทุกระยะ 3-4 ปี การจับจองไม่สัมฤทธิ์ผล พระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศรมหาภูมิพลอดุลยเดช บรม
นาถบพิตร จึงทรงมีพระราชดำริให้กันพื้นที่ประมาณ 10,000 ไร่ ออกจากป่าคุ้มครองของกรมป่าไม้ ภายหลัง
พระองค์ทรงจับจองพื้นที่ดังกล่าวเยี่ยงสามัญชน โดยปฏิบัติตามขั้นตอนของกฎหมายป่าไม้ และกฎหมายที่ดินทุก
ประการ เมือ่ มแี นวพัฒนาทดี่ นิ ดีขน้ึ แลว้ กจ็ ะจัดให้กบั เกษตรกรท่ไี ด้รบั ความเดือดร้อนในตอนตน้ และเกษตรกร
ท่ขี ยนั หม่ันเพียรแต่ขาดแคลนท่ีดินทำกนิ เข้าอยู่อาศัย และทำประโยชนต์ อ่ ไป

หลังจากนัน้ เจา้ หนา้ ที่จงึ ไดร้ ว่ มกันจดั ทำแผนทภ่ี าพถ่ายทางอากาศ และสำรวจแหล่งเก็บกกั น้ำ
และดินท่ัว ๆ ไป ตลอดจนสำรวจแหล่งน้ำใตด้ ินบริเวณพื้นทีโ่ ครงการ ได้มีการขุดเจาะพบน้ำบาดาล แต่ปริมาณน้อย

2

ภายหลงั ไดต้ ั้งเคร่ืองยนต์สบู น้ำขึ้นเพ่ือให้ปริมาณน้ำเพยี งพอต่อการชลประทาน เพอ่ื การเกษตร จากการสำรวจ
ปรากฏว่า ดินส่วนใหญ่มีคุณภาพเลว คือ ประมาณ 6,500 ไร่ ส่วนที่เหลือเป็นดินเลวปนดินดีพอที่จะทำ
กสิกรรมได้บ้าง เม่ือไดม้ ีการพฒั นาท่ีดินและจัดระบบชลประทานในพืน้ ที่ 500 ไร่ แลว้ ตงั้ เป็นศนู ยส์ าธิตทดลอง
การเกษตร พร้อมทงั้ อพยพเกษตรกร 2 ครอบครวั ครอบครวั แรกจากกลุ่มเกษตรกรสวนผักชะอำ ซึ่งไดร้ ับความ
เดือนร้อนในตอนต้น และอีกครอบครัวหนึ่งเป็นเกษตรกรเดิมที่อาศัยท่ีทำกินในเขตโครงการ โดยจัดที่ดินให้
ครอบครัวละ 25 ไร่ จัดให้ปลูกพืชอาศัยน้ำชลประทาน 7 ไร่ อีก 18 ไร่ ให้ปลูกพืชไร่อาศัยน้ำฝนตามธรรมชาติ
มีเจ้าหน้าที่เป็นผู้วางแผนการปลูก และกระทรวงพัฒนาการแห่งชาติ ให้เกษตรกรทั้ง 2 ครอบครัว กู้ยืมเงิน
เปน็ ทุนสำหรบั การประกอบอาชีพครอบครวั ละ 10,000 บาท โดยไมค่ ิดดอกเบี้ย ทงั้ นีเ้ พ่ือหาข้อมลู ทางด้านต่าง ๆ
เช่น ในด้านรายได้ รายจ่าย ความเหมาะสมของการใช้แรงงานในครอบครัวกับขนาดของพื้นที่ที่จัดให้การปลูกพืช
ใช้น้ำชลประทาน การปลูกพืชอาศัยน้ำฝน ตลอดจนการจัดให้บริการในด้านสินเชื่อ และการตลาด รวมท้ัง
ข้อมูลทางวิทยาศาสตร์การเกษตร ปัญหาด้านสังคมของเกษตรกร ประกอบการพิจารณาแก้ไขปรับปรุง
เพื่ออพยพครอบครัวของเกษตรกรที่เหลือเข้ามาอยู่ในหมู่บ้านเกษตรกรต่อไป ภายหลังเมื่อครบปีการผลิต
เกษตรกรทั้ง 2 ครอบครัว สามารถใช้หนี้คืนแก่กระทรวงพัฒนาการแห่งชาติ และยังมีเหลือเป็นทุนสำรอง
สำหรับการประกอบอาชีพในปีตอ่ ไป

เมื่อได้รับข้อมูลจากครอบครัวเกษตรกรตัวอย่างทั้ง 2 ครอบครัวแล้ว ในปี พ.ศ. 2511 จึง
อพยพครอบครัวเกษตรกรที่ไดร้ ับความเดือดร้อนในตอนต้นท่ีเหลืออีก 82 ครอบครัว และเกษตรกรท่ีเข้ามาทำ
ประโยชน์อยู่เดิมอีก 46 ครอบครัว เข้ามาอาศัยและทำประโยชน์ในพื้นที่ที่จัดสรรให้ครอบครัวละ 25 ไร่
โดยมีรูปแบบการจัดที่ดินของโครงการ แบ่งเป็น 2 ลักษณะ คือ แปลงเกษตรชลประทาน ได้จัดให้มีระบบ
ชลประทานเข้าถึงพื้นที่ เพื่อให้เกษตรทำการเพาะปลูกพืช ผัก และปลูกบ้านพักอาศัย และแปลงเกษตร
นำ้ ฝน ใหเ้ กษตรกรทำประโยชน์ในแปลงเกษตรน้ำฝน โดยการปลกู พชื ทนแลง้ ไมย้ นื ต้นต่าง ๆ เพ่ือเป็นการ
เพิ่มรายได้ในรอบปี ๆ หนึ่ง โดยจัดให้ปลูกพืชอาศัยน้ำชลประทาน 7 ไร่ และอีก 18 ไร่ ให้ปลูกพืชไร่อาศัย
น้ำฝนตามธรรมชาติ และโครงการได้ให้กู้ยืมเงินครอบครัวละ 6,000 บาท แบ่งเป็นค่าใช้จ่ายในการปลูก
บ้านเรือน 1,500 บาท ส่วนที่เหลืออีก 4,500 บาท เป็นค่าใช้จ่ายสำหรับวัสดุการเกษตร และค่าใช้จ่ายใน
ครอบครัว โดยปีแรกไม่ต้องเสียดอกเบี้ยร้อยละ 6 การอพยพครอบครัวของเกษตรกรเหล่านี้ ได้มีการจัดที่ดินให้
บตุ รของเกษตรกรชุดแรกเร่ือย ๆ เป็นจำนวนรวมท้ังสิ้น 787 แปลง คดิ เปน็ เนือ้ ท่ี 7,608 ไร่ ในปี พ.ศ.2542 ได้
จดั ให้สรา้ งที่อยู่อาศัยรวมเป็นหมู่บ้านเกษตรกรข้ึนโดยมีทางราชการคอยช่วยเหลือ ใหค้ ำแนะนำการบริหารงาน
ของหมู่บ้านตัวอย่างให้บรรลุเป้าหมายและวัตถุประสงค์ที่วางไว้ ขณะเดียวกันได้มีการให้การศึกษาอบรมเกี่ยวกับ
หลักและวิธีการของสหกรณ์จนเห็นว่า สมาชิกของหมู่บ้านเกษตรกรมีความเข้าใจได้ดีพอแล้วจึงเข้าชื่อกันเพ่ือ
ขอจดทะเบียนเป็นสหกรณ์การเกษตร โดยเชื่อวา่ “สหกรณก์ ารเกษตรหุบกะพง จำกัด” เม่ือวนั ที่ 12 สิงหาคม
2514 พระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศรมหาภูมิพลอดุลยเดช บรมนาถบพิตร โปรดเกล้าพระราชทาน
ทะเบียนให้ผู้แทนสหกรณ์การเกษตรหุบกะพง จำกัด กับได้พระราชทานโฉนดที่ดินบริเวณหุบกะพง จำนวน 3
ฉบับ รวมพื้นที่ 12,079-1-82 ไร่ ให้กับกรมส่งเสริมสหกรณ์ และสหกรณ์การเกษตรหุบกะพง จำกัด เป็น
ผ้รู ับผดิ ชอบ ตัง้ แต่บดั นัน้ เป็นตน้ มา

3

ต่อมาพระบาทสมเด็จพระปรเมนทรรามาธิบดีศรีสินทรมหาวชิราลงกรณ มหิศรภูมิพล
ราชวรางกูร ทรงเจริญรอยตามพระยุคลบาทพระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลเดชมหาราช
บรมนาถบพิตรมีพระปฐมบรมราชโองการ “เราจะสืบสาน รักษา และต่อยอด และครองแผ่นดินโดยธรรม เพ่ือ
ประโยชน์สุขแห่งอาณาราษฎรตลอดไป” ที่ดินในพื้นที่โครงการจัดพัฒนาที่ดินตามพระราชประสงค์หุบกะพง
ปัจจุบันเปลี่ยน พระปรมาภิไธย ในสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวมหาวชิราลงกรณ บดินทรเทพยวรางกูร เมื่อวันที่
1 กุมภาพนั ธ์ พุทธศกั ราช 2561

การดำเนินงานในความรับผิดชอบของกรมชลประทาน ได้ดำเนินการก่อสร้างระบบส่งน้ำ
และระบบสบู นำ้ ภายในศนู ย์สาธิตสหกรณ์โครงการหุบกะพง ตั้งแตป่ ี พ.ศ. 2509 และได้ส่งมอบ โครงการระบบ
สูบน้ำหุบกะพง ใหศ้ ูนย์สาธิตสหกรณ์โครงการหุบกะพง เพื่อดแู ลบำรุงรักษาแล้ว เมือ่ ปี พ.ศ. 2528

วันที่ 10 มีนาคม 2563 เวลา 13.00 น. ณ ห้องประชมุ อาคารคุ้มเกล้าสหกรณ์ ศูนย์สาธติ สหกรณ์
โครงการหุบกะพง ฯพณฯท่าน พลอากาศเอก สถิตพงษ์ สุขวิมล ราชเลขานุการในพระองค์ ได้เดินทางมา
ประชุมตรวจเยี่ยมและติดตามงานโครงการจัดพัฒนาที่ดินตามพระราชประสงค์หุบกะพง และได้กล่าวต่อท่ี
ประชมุ ความวา่ วัตถุประสงค์ในการเดินทางมาเย่ียมพนื้ ทโี่ ครงการจดั พฒั นาทดี่ ินตามพระราชประสงค์หุบกะพง
ซึ่งเป็นของพระองค์ครั้งนี้ เพื่อแก้ไขปัญหาพื้นที่เก็บกักน้ำไม่เพียงพอสำหรับการเกษตรและการอุปโภค
จำเป็นต้องได้รับการปรบั ปรุงขยายพื้นทเ่ี ก็บกักน้ำเพื่อบรรเทาความเดือดร้อนจากภัยแล้ง โดยระดมสรรพกำลัง
ของสว่ นราชการต่างๆ เช่น ขดุ บ่อนำ้ ขดุ ขยายอ่างเก็บน้ำ โดยเข้าไปดูในพ้ืนท่ีจริงและร่วมกันวางแผนปรับปรุง
แหลง่ นำ้ ท้ังระบบ เพื่อให้พ้ืนที่โครงการและพื้นทีโ่ ดยรอบมนี ้ำอย่างเพยี งพอ นั้น

ดังนั้น กรมชลประทาน สั่งการให้สำนักงานชลประทานที่ 14 ร่วมกับเจ้าหน้าที่โครงการ
ชลประทานเพชรบุรี สำนักงานชลประทานที่ 14 และเจ้าหน้าที่ผู้เกี่ยวข้อง เข้าตรวจสอบสภาพพื้นที่ในสนาม
และดำเนินการเก็บรวบรวมและสอบถามข้อมูลจากเจ้าหน้าที่ศูนย์สาธิตสหกรณ์หุบกะพงในเขตพื้นที่โครงการ
เพอ่ื ใช้สำหรบั การศกึ ษาพิจารณาโครงการเบอื้ งต้นต่อไป

4

บทท่ี 2 พน้ื ทโ่ี ครงการ

โครงการจัดพัฒนาที่ดินตามพระราชประสงค์หุบกะพง จังหวัดเพชรบุรี ปัจจุบันมีพื้นที่ใน
เขตโครงการท้ังหมด 12,079 ไร่ 1 งาน 82 ตารางวา โดยแบง่ พนื้ ทีอ่ อกเป็นแปลงๆ และดำเนินการจดั สรรที่ดิน
แบ่งเป็น 2 ส่วน ส่วนที่ 1 การจัดสรรที่ดินเพื่อประโยชน์ที่อยู่อาศัยและการเกษตร จำนวน 879 แปลง เป็น
เนื้อที่ 8,911 ไร่ 96 ตารางวา (8,911.24 ไร่) ส่วนที่ 2 จัดสรรที่ดินเพื่อเป็นพื้นที่ใช้ประโยชน์ร่วมกันมีเนื้อท่ี
3,168 ไร่ 86 ตารางวา ไดแ้ ก่ ถนน พืน้ ทป่ี ลูกป่า อา่ งเก็บน้ำ และสระเกบ็ นำ้ ดังภาพที่ 1

2.1 ลกั ษณะทางกายภาพ

พืน้ ท่โี ครงการจดั พัฒนาท่ีดินตามพระราชประสงคห์ บุ กะพง จงั หวัดเพชรบรุ ี ตัง้ อยู่ในเขตพ้ืนที่

ตำบลเขาใหญ่ และตำบลชะอำ อำเภอชะอำ จังหวัดเพชรบุรี โดยมีพื้นที่โครงการ 19.33 ตารางกิโลเมตร

มีพน้ื ท่ีรับนำ้ รวมท้ังสน้ิ 38.11 ตารางกิโลเมตร ตั้งอยูใ่ นเขตพ้ืนท่ีลุ่มนำ้ แมน่ ำ้ เพชรบุรี (ตอนอำเภอแก่งกระจาน

ถงึ อำเภอทา่ ยาง) ซง่ึ เป็นล่มุ น้ำย่อยของลมุ่ นำ้ เพชรบุรซี ึง่ เป็นลมุ่ นำ้ หลัก

บริเวณโครงการตั้งอยู่ในเขตลุ่มน้ำเพชรบุรี โดยทั่วไปสภาพอากาศอยู่ภายใต้อิทธิพลของลม

มรสุมตะวันตกเฉียงใต้ และลมมรสุมตะวันออกเฉียงเหนือ มีสภาพอากาศแบบเขตมรสุมเมืองร้อน มี 3 ฤดู

คือ ฤดรู ้อน ฤดูหนาว และฤดูฝน

เนื่องจากโครงการนี้อยู่ในเขตจังหวัดเพชรบุรี จึงกำหนดให้ใช้ข้อมูลสถานีตรวจวัดอากาศจังหวัด

เพชรบรุ ี เปน็ ตวั แทนสภาพภมู ิอากาศของโครงการ ซง่ึ สรปุ ค่าเฉล่ียรายปีของตัวแปรภมู ิอากาศที่สำคญั ดังนี้

อุณหภมู ิเฉลย่ี รายปี 27.7 องศาเซลเซียส

ความชืน้ สมั พทั ธ์เฉลีย่ รายปี 76.4 เปอร์เซน็ ต์

เมฆปกคลมุ เฉลีย่ รายปี 6.0 หนว่ ย (0-10)

ความเรว็ ลมเฉลีย่ รายปี 2.9 นอ็ ต

อัตราการระเหยเฉล่ยี รายปี 1,671.3 มลิ ลิเมตร

2.2 สภาพนำ้ ฝน

ข้อมูลน้ำฝนรายเดือน (Monthly Rainfall) พิจารณาเลือกสถานีวัดปริมาณน้ำฝนที่อยู่ใกล้เคียง

และอยู่ภายในลุ่มน้ำเพชรบุรี ซ่ึงได้แก่ สถานวี ดั น้ำฝน 37052 (A. Cha-Am, Phetchaburi. Sta.) จังหวัดเพชรบุรี

สำหรับปริมาณน้ำฝนรายเดือนและรายปีเฉลี่ยที่มีการต่อขยายข้อมูลและทำให้สมบูรณ์ มีคาบข้อมูล 60 ปี สถิติ

นำ้ ฝนเฉล่ียท้ังปี 848.3 มิลลิเมตร จำนวนวันที่ฝนตกเฉล่ียท้ังปีประมาณ 60 วัน โดยเดือนตุลาคมเป็นเดือนท่ีฝนตก

ชุกมากที่สุด ส่วนเดือนมกราคมเป็นเดือนที่ฝนตกน้อยที่สุด (ข้อมูลฝนรายเดือนเป็นข้อมูลจากสำนักบริหารจัดการ

นำ้ และอุทกวิทยา กรมชลประทาน บันทกึ ไว้ต้งั แต่ พ.ศ. 2495 - พ.ศ. 2555) ซ่ึงสรปุ ไว้ใน ตารางท่ี 1

ตารางท่ี 1 แสดงปริมาณฝนรายเดอื นและรายปเี ฉล่ยี ของสถานีวัดปริมาณนำ้ ฝนอำเภอชะอำ
(Station - 37052 A. Cha-Am, Phetchaburi)

ปริมาณฝนเฉลยี่ รายเดือน (มม.) ปรมิ าณฝนเฉลย่ี

เม.ย. พ.ค. ม.ิ ย. ก.ค. ส.ค. ก.ย. ต.ค. พ.ย. ธ.ค. ม.ค. ก.พ. ม.ี ค. รายปี (มม.)

30.36 97.19 72.86 79.46 77.57 124.01 224.93 97.37 11.02 8.22 10.67 27.40 848.30

5

ภาพที่ 1 แผนที่แสดงพ้ืนที่โครงการจัดพัฒนาท่ีดินตามพระราชประสงคห์ ุบกะพง จังหวัดเพชรบรุ ี

6

2.3 ปรมิ าณนำ้ ท่า

การคำนวณน้ำต้นทุนที่ไหลผ่านโครงการจัดพัฒนาที่ดินตามพระราชประสงค์หุบกะพง จังหวัด
เพชรบุรี คำนวณโดยอาศัยข้อมูลจากสถานีวัดน้ำท่าบริเวณใกล้เคียง เนื่องจากบริเวณที่ตั้งอาคารหัวงานไม่มีสถานี
วัดน้ำท่า จึงใช้สถานีวัดน้ำท่าที่อยู่ในบริเวณลุ่มน้ำเดียวกัน คือ สถานี B.6 บริเวณบ้านสระยายนนท์ ห้วยแม่
ประจันต์ อำเภอท่ายาง จังหวัดเพชรบุรี พื้นที่รับน้ำ 1,015 ตารางกิโลเมตร และสถานี B.7 บริเวณบ้านหนองบัว
หว้ ยแมป่ ระจันต์ อำเภอหนองหญา้ ปล้อง จังหวัดเพชรบรุ ี พน้ื ท่รี ับน้ำ 846 ตารางกิโลเมตร

ในส่วนของการแพร่กระจายของปริมาณน้ำท่ารายเดือนนั้น พิจารณาโดยใช้ข้อมูลปริมาณ
น้ำท่ารายเดือนจากสถานีดังกล่าวมาเป็นเกณฑ์ในการปรับแก้จากผลการวิเคราะห์ตามหลักเกณฑ์ พบว่า
ปริมาณน้ำท่าที่ไหลผ่านหัวงานโครงการจัดพัฒนาที่ดินตามพระราชประสงค์หุบกะพง ในเกณฑ์เฉลี่ยเท่ากั บ
5.714 ลา้ นลูกบาศก์เมตร/ปี ซง่ึ สรุปไวใ้ น ตารางท่ี 2

ตารางท่ี 2 แสดงปรมิ าณนำ้ ท่ารายเดอื นและรายปเี ฉลยี่ ผา่ นหวั งาน
โครงการจดั พฒั นาทดี่ ินตามพระราชประสงค์หุบกะพง จังหวดั เพชรบุรี ต.เขาใหญ่ อ.ชะอำ จ.เพชรบุรี

ปริมาณน้ำท่ารายเดอื นเฉลี่ย - (ล้าน ลบ.ม.) ปริมาณนำ้ ทา่

เม.ย. พ.ค. ม.ิ ย. ก.ค. ส.ค. ก.ย. ต.ค. พ.ย. ธ.ค. ม.ค. ก.พ. มี.ค. รายปเี ฉล่ยี
(ล้าน ลบ.ม.)

0.040 0.330 0.207 0.270 0.258 0.728 2.340 1.265 0.174 0.045 0.023 0.033 5.714

1. Specific Yield from Calculate 4.75 ลติ ร/วนิ าที/ตร.กม.
2. Average Annual Run-Off Coefficient 17.41 %

ลำน้ำที่ไหลผ่านหัวงานโครงการจัดพัฒนาท่ีดินตามพระราชประสงค์หบุ กะพง เป็นลำน้ำ
ที่น้ำไหลไม่สม่ำเสมอตลอดปี โดยจะมีน้ำไหลมากและแรงในช่วงฤดูฝน ส่วนในช่วงฤดูแล้งจะมีสภาพแหง้ ขอด
สภาพป่าต้นน้ำของพื้นที่ลุ่มน้ำ มีลักษณะเป็นป่าละเมาะเชิงเขาสลับกับป่าเบญจพรรณ สภาพภูมิประเทศเป็น
ลำห้วย ที่ไหลผา่ นท่ีราบ ดงั น้ัน การข้นึ ลงของน้ำจึงมีลักษณะขึ้นเร็ว-ลงเร็ว กล่าวคอื เมือ่ มีฝนตกหนักภายในเขต
ลุ่มน้ำก็จะมีน้ำไหลแรงและเร็ว เมื่อมีฝนตกน้อยปริมาณน้ำไหลก็จะลดน้อยลงด้วย โดยในระหว่างเดือน
พฤษภาคม-เดือนพฤศจิกายน เป็นช่วงที่มนี ้ำไหลมาก โดยในเดอื นตุลาคมเปน็ เดือนที่มีปริมาณน้ำไหลมากท่ีสุด
และช่วงระหว่างเดือนธันวาคม-เดือนเมษายน จะเป็นช่วงที่มีน้ำไหลน้อย โดยเฉพาะในเดือนกุมภาพันธ์
เปน็ เดือนทมี่ ีปรมิ าณน้ำไหลนอ้ ยทสี่ ุด

7

2.4 สภาพแหล่งน้ำ

จากอดีตถึงปัจจุบันได้มีหลายหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง ดำเนินการพัฒนาแหล่งน้ำและการใช้น้ำ
ประเภทตา่ งๆ สรุปได้ดังตารางท่ี 3 และภาพที่ 2 ตอ่ ไปนี้

ตารางที่ 3 แสดงจำนวนโครงการชลประทานทกี่ อ่ สร้างแลว้ เสร็จจนถึงปี พ.ศ.2562 ในเขตพนื้ ที่
โครงการจัดพัฒนาท่ีดนิ ตามพระราชประสงคห์ บุ กะพง จังหวดั เพชรบรุ ี

โครงการ ความจุ (ลบ.ม.) พน้ื ทีช่ ลประทาน (ไร)่ หมายเหตุ

1. ระบบสบู น้ำและจา่ ยน้ำ 1,000 1,153
1.1 ระบบสบู น้ำและจ่ายนำ้ ที่ 1 1,000 1,021
1.2 ระบบสบู นำ้ และจ่ายนำ้ ท่ี 2
410,000 -
2. โครงการชลประทาน 1,400,000 280
2.1 อา่ งเกบ็ น้ำหุบกะพง 274,000 100
2.2 อา่ งเกบ็ น้ำหว้ ยทราย-หุบกะพง 145,600 -
2.3 อ่างเก็บนำ้ หว้ ยแก้ว
2.4 อา่ งเกบ็ น้ำห้วยน้ำหมาก 40,000 -
111,000
3. สระเก็บน้ำ 340,500 -
3.1 สระเก็บน้ำเขาหนอกวัว -
3.2 สระเกบ็ นำ้ ชมุ ชน -
3.3 สระน้ำในไรน่ า 2,554
2,723,100
4. ระบบทอ่ ผันน้ำ
4.1 ท่อผันน้ำอ่างฯทุ่งขาม-อ่างฯหว้ ยทราย-
หุบกะพง

รวม

8

ภาพท่ี 2 แผนที่แสดงสภาพแหลง่ น้ำในพืน้ ที่โครงการพฒั นาแหล่งน้ำในพ้ืนที่
โครงการจัดพัฒนาทีด่ ินตามพระราชประสงคห์ ุบกะพง จังหวดั เพชรบรุ ี

9

บทท่ี 3 การพัฒนาแหลง่ น้ำเพอ่ื แก้ไขปัญหาในพน้ื ท่ี

3.1 สภาพสาเหตแุ ละการเพาะปลกู

ลำน้ำที่ไหลผ่านโครงการจัดพัฒนาที่ดินตามพระราชประสงค์หุบกะพง จังหวัดเพชรบุรี
เป็นลำน้ำท่ีนำ้ ไหลไม่สม่ำเสมอตลอดปี โดยจะมีน้ำไหลมากและแรงในช่วงฤดฝู น ส่วนในช่วงฤดูแลง้ จะมีสภาพ
แห้งขอด สภาพป่าต้นน้ำของพื้นที่ลุ่มน้ำ มีลักษณะเป็นป่าละเมาะเชิงเขาสลับกับป่าเบญจพรรณ
สภาพภูมิประเทศ เป็นลำห้วยที่ไหลผ่านที่ราบ ดังนั้น การขึ้นลงของน้ำจึงมีลักษณะขึ้นเร็ว-ลงเร็ว กล่าวคือ
เมื่อมีฝนตกหนักภายในเขตลุ่มน้ำก็จะมีน้ำไหลแรงและเร็ว เมื่อมีฝนตกน้อยปริมาณน้ำไหลก็จะลดน้อยลงด้วย
โดยในระหว่างเดือนพฤษภาคม-เดือนพฤศจิกายน เป็นช่วงที่มีน้ำไหลมาก โดยในเดือนตุลาคมเป็นเดือนที่มี
ปริมาณน้ำไหลมากที่สุด และช่วงระหว่างเดือนธันวาคม-เดือนเมษายน จะเป็นช่วงที่มีน้ำไหลน้อย โดยเฉพาะใน
เดือนกุมภาพนั ธ์เปน็ เดือนที่มีปริมาณน้ำไหลน้อยท่ีสุด โดยมปี รมิ าณน้ำท่าเฉล่ยี รายปีเท่ากบั 5.714 ล้าน ลบ.ม.
ซ่งึ เมอื่ พจิ ารณาถงึ ศกั ยภาพในการเก็บกักของแหลง่ นำ้ ในพื้นที่โครงการ พบว่า สามารถเก็บกกั น้ำไดเ้ พยี ง 2.723
ล้าน ลบ.ม. ทำใหเ้ กิดการขาดแคลนน้ำตลอดท้งั ปเี ปน็ ประจำทกุ ปี

ราษฎรที่อาศัยอยู่ในเขตบริเวณพื้นที่โครงการส่วนใหญ่ประกอบอาชีพเกษตรกรรม โดย
แบ่งเป็นการปลูกพืชระยะสั้น ได้แก่ คะน้า กวางตุง หอมแดง เป็นต้น การปลูกพืชระยะกลาง ได้แก่ กล้วย
มะละกอ กะเพรา เป็นต้น การปลูกพืชระยะยาว ได้แก่ มะม่วงหิมพานต์ มะม่วง มะนาว มะพร้าว ยูคาลิปตัส
เป็นต้น และไม้ยืนต้น-ไม้ผล ได้แก่ มะม่วง มะพร้าว ยูคาลิปตัส เป็นต้น และเลี้ยงสัตว์ โดยอาศัยน้ำจาก
ธรรมชาติ ไดแ้ ก่ นำ้ ฝนในการทำการเพาะปลกู เป็นประจำทุกปี แต่ถ้าปไี หนฝนท้ิงชว่ งนานๆ หรือฝนตกไม่ตาม
ฤดกู าล กจ็ ะทำใหพ้ ืชผลต่างๆ ของราษฎรใหผ้ ลผลิตไม่เต็มเม็ดเต็มหน่วยหรอื ไม่ได้ผลผลิต สง่ ผลให้ราษฎรได้รับ
ความเดอื ดรอ้ นดา้ นการเกษตรกรรมและดา้ นการอุปโภค-บริโภค

3.2 ความต้องการใช้น้ำของโครงการ

การประเมินความต้องการใช้น้ำของโครงการจัดพัฒนาที่ดินตามพระราชประสงค์หุบกะพง
จังหวัดเพชรบรุ ี จะประเมินตามพืน้ ที่การเกษตร การอุปโภคบริโภค การเลยี้ งสัตว์ และการทอ่ งเที่ยวในปัจจุบัน
ซึ่งอัตราการใช้น้ำเพื่อการเกษตรกรรมของเกษตรกรในเขตพื้นที่โครงการจัดพัฒนาที่ดินต ามพระราชประสงค์
หุบกะพง จังหวัดเพชรบุรี ส่วนใหญ่เป็นความต้องการใช้น้ำในด้านการเพาะปลูกพืช ซึ่งหลักเกณฑ์ในการ
วางแผนด้านการใช้น้ำที่กำหนดไว้ว่า พื้นที่การเพาะปลูกรอ้ ยละ 30 จะทำการเพาะปลูกโดยใช้น้ำจากระบบ
ชลประทาน และพื้นที่ส่วนที่เหลือร้อยละ 70 จะทำการเพาะปลูกโดยอาศัยน้ำฝนธรรมชาติ รวมทั้งการ
ขยายพื้นท่ีในกิจกรรมดังกล่าวในอีก 5 ปี (จากข้อมูลของศูนย์สาธิตสหกรณ์โครงการหุบกะพงที่ได้ระบุไว้ใน
ระเบียบวาระการประชุมการหารือกำหนดแนวทางและแผนขับเคลื่อนกิจกรรมการพัฒนาระบบน้ำ ในพื้นท่ี
โครงการจดั พฒั นาทดี่ นิ ตามพระราชประสงคห์ ุบกะพง วันที่ 13 มนี าคม 2563 เวลา 10.00 น. ณ ห้องประชุม
อาคารคมุ้ เกลา้ สหกรณ์ ศนู ย์สาธิตสหกรณโ์ ครงการหบุ กะพง)

10

จากการลงพื้นท่ีตรวจสอบและเก็บข้อมูลจากแปลงจัดสรรที่ดินนั้น พบว่าปัจจุบันการ
จัดสรรที่ดนิ ใหเ้ กษตรกรเป็นจำนวนทง้ั ส้ิน 879 แปลง เนอ้ื ท่ี 8,911 ไร่ 96 ตารางวา (8,911.24 ไร)่ ในการ
พัฒนาพื้นที่เกษตรกรรมคิดเป็นพื้นที่ชลประทาน 2,554 ไร่ จากพื้นที่รับประโยชน์ 4,185 ไร่ 2 งาน 35
ตารางวา (4,185.85 ไร)่

3.2.1 การประเมินความต้องการใช้นำ้ ของกิจกรรมต่าง ๆ ของโครงการในปจั จบุ ัน

กจิ กรรม ปจั จบุ นั
พืชระยะสนั้ 60 ไร่
พืชระยะกลาง 30 ไร่
พืชระยะยาว 80 ไร่
ไมย้ นื ตน้ -ไมผ้ ล 5,455 ไร่
การเลีย้ งสตั ว์ 2,000 ตวั
การอุปโภค-อุปโภคของท่ีอยู่
อาศัยและส่วนราชการ 4,149 คน
การทอ่ งเทีย่ ว
62,320 คน

จากการศึกษาดังกล่าว พบว่า พื้นท่ีโครงการจัดพัฒนาท่ีดินตามพระราชประสงค์หุบกะพง
จังหวดั เพชรบรุ ี สามารถสง่ น้ำช่วยเหลอื ครอบคลุมพ้ืนท่ีในเขตโครงการ โดยดำเนินการได้ดงั ตารางที่ 4 ดังนี้

ตารางที่ 4 การศกึ ษาการใช้นำ้ ของโครงการจัดพัฒนาที่ดนิ ต

ปรมิ าณน้ำเพ่ือการ ปรมิ าณน้ำเพอ่ื การ ปรมิ าณนำ้ เพ่อื การ ปริมาณนำ้ เพื่อการ

การเพาะปลูก

เดอื น อุปโภค-บรโิ ภค การเพาะปลกู คะนา้ การเพาะปลูกกล้วย มะนาว

ลบ.ม. ลบ.ม. ลบ.ม. ลบ.ม.

เม.ย. 14,936 9,121 16,030 29,476

พ.ค. 15,434 3,763 13,627 19,595

ม.ิ ย. 14,936 2,901 11,531 19,380

ก.ค. 15,434 3,808 17,362 14,822

ส.ค. 15,434 2,193 16,000 10,779

ก.ย. 14,936 0 13,580 6,312

ต.ค. 15,434 0 9,321 0

พ.ย. 14,936 679 379 7,282

ธ.ค. 15,434 7,542 6,103 18,682

ม.ค. 15,434 9,639 8,618 18,770

ก.พ. 13,941 8,656 10,393 19,185

มี.ค. 15,434 11,180 17,495 23,471

รวม 181,726 59,483 140,438 187,755

อตั ราการสูบ 0.05 ลบ.ม./วนิ าที จำนวน 2 เคร่อื ง กำหนดให้สูบคร้ังละ 1 เครื่อง

11

ตามพระราชประสงคห์ บุ กะพง จังหวัดเพชรบุรี ปัจจุบัน

ปริมาณการใชน้ ำ้ เพ่อื ปริมาณการใช้น้ำเพอื่ รวมปรมิ าณน้ำ ปริมาณนำ้ ตน้ ทนุ การขาดแคลนนำ้

การเลย้ี งสตั ว์ การการทอ่ งเท่ยี ว ทงั้ สน้ิ ทไ่ี หลผ่านหัวงาน ลบ.ม.
ลบ.ม. ลบ.ม. ลบ.ม. ลบ.ม. 32,350
2,633 30.733 72,227 39,878
2,720 31.758 55,171 330,225 -
2,633 30.733 51,412 207,129 -
2,720 31.758 54,179 270,386 -
2,720 31.758 47,158 257,771 -
2,633 30.733 37,492 727,966 -
2,720 31.758 27,508 -
2,633 30.733 25,940 2,340,368 -
2,720 31.758 50,513 1,265,175 -
2,720 31.758 55,213 174,021 10,348
2,457 28.684 54,660 44,866 31,762
2,720 317.576 70,618 22,898 37,363
32,029 659.738 602,091 33,255 111,822
5,713,938

12

3.2.2 การประเมินความตอ้ งการใช้นำ้ ของโครงการในอีก 5 ปี

จากการพิจารณาวางโครงการเดิมอัตราการใช้น้ำเพื่อการเกษตรกรรมของเกษตรกรใน
เขตพื้นที่โครงการสหกรณ์การเกษตรหุบกะพง ส่วนใหญ่เป็นความต้องการใช้น้ำในด้านการเพาะปลูกพืช ซึ่ง
หลกั เกณฑใ์ นการวางแผนดา้ นการใชน้ ้ำท่ีกำหนดไว้ว่า พ้นื ทก่ี ารเพาะปลูกร้อยละ 30 จะทำการเพาะปลูกโดย
ใช้น้ำจากระบบชลประทาน พื้นที่ส่วนที่เหลือร้อยละ 70 จะทำการเพาะปลูกโดยอาศัยน้ำฝนธรรมชาติ
ดังนั้น ในการคำนวณการใช้น้ำของพืชในเขตพื้นที่โครงการ การประเมินความต้องการใช้น้ำของพืช
(Consumptive Use) โดยสูตร Penman Monteith โดยกำหนดค่าประสิทธภิ าพของโครงการชลประทานระบบท่อ
สง่ น้ำ (Irrigation Efficiency) ไวแ้ ลว้ ประมาณ 80% และเลอื กคะน้าเป็นพชื อา้ งอิงของการเพาะปลูก

โดยทำการศึกษาความต้องการใช้น้ำของการเพาะปลูกจะแบ่งเป็นกรณีศึกษา 2 กรณี
จากการพฒั นาแหลง่ น้ำ ในพื้นทโี่ ครงการฯ คอื

- กรณีที่ 1 ศึกษาการพัฒนาแหล่งน้ำในโครงการจัดพัฒนาที่ดินตามพระราชประสงค์
หุบกะพง จังหวดั เพชรบรุ ี เป็นพืน้ ท่ชี ลประทานทง้ั หมด 8,911.24 ไร่

- กรณีที่ 2 ศึกษาการพัฒนาแหล่งน้ำในโครงการจัดพัฒนาที่ดินตามพระราชประสงค์
หบุ กะพง จงั หวดั เพชรบุรี เปน็ พ้นื ทรี่ บั ประโยชน์ 8,911.24 ไร่ และมีพนื้ ท่ีชลประทาน 3,972 ไร่

จากการประชุมการหารือกำหนดแนวทางและแผนขบั เคลื่อนกิจกรรมการพัฒนาระบบ
น้ำในพื้นที่โครงการจัดพัฒนาที่ดินตามพระราชประสงค์หุบกะพง วันที่ 13 มีนาคม 2563 เวลา 10.00 น. ณ
หอ้ งประชมุ อาคารคุ้มเกล้าสหกรณ์ ศูนยส์ าธิตสหกรณ์โครงการหบุ กะพง ให้มีการคาดการณค์ วามต้องการใช้น้ำ
ในอกี 5 ปี ในกจิ กรรมต่างๆ ดงั ตารางท่ี 5

ตารางที่ 5 แสดงกิจกรรมต่างในการใชน้ ำ้ ในปจั จบุ นั และคาดการณ์ 5 ปี

กจิ กรรม ปจั จบุ ัน ปีที่ 1 ปีที่ 2 ปที ่ี 3 ปีที่ 4 ปีท่ี 5
การเลี้ยงสัตว์ 2,000 ตัว (พ.ศ.2564) (พ.ศ.2565) (พ.ศ.2566) (พ.ศ.2567) (พ.ศ.2568)

2,100 ตวั 2,205 ตวั 2,315 ตวั 2,431 ตวั 2,552 ตวั

การอปุ โภค-อุปโภค 4,149 คน 4,273 คน 4,401 คน 4,533 คน 4,669 คน 4,809 คน
ของท่ีอยู่อาศัย
และส่วนราชการ

การท่องเที่ยว 62,320คน 68,552 คน 75,407 คน 82,947 คน 91,242 คน 100,366 คน

หมายเหตุ 1. ปรมิ าณการใชน้ ำ้ ในการเลี้ยงสตั ว์ ประมาณการล่วงหนา้ 5 ปี เพิม่ ขน้ึ อตั ราคงท่ี ร้อยละ 5 ทุกปี
2. ปริมาณการใช้น้ำของที่อยู่อาศัยและส่วนราชการ ประมาณการล่วงหน้า 5 ปี เพิ่มขึ้นอัตราคงท่ี

รอ้ ยละ 3 ทกุ ปี

13

3. ปริมาณการใช้นำ้ ในการท่องเที่ยว ประมาณการลว่ งหน้า 5 ปี เพม่ิ ข้นึ อัตราคงที่ ร้อยละ 10 ทุกปี
(ที่มา : ระเบียบวาระการประชุมการหารือกำหนดแนวทางและแผนขับเคลื่อนกิจกรรมการพัฒนาระบบน้ำ
ในพื้นที่โครงการจัดพัฒนาที่ดินตามพระราชประสงค์หุบกะพง วันที่ 13 มีนาคม 2563 เวลา 10.00 น.
ณ ห้องประชมุ อาคารคุ้มเกลา้ สหกรณ์ ศูนย์สาธิตสหกรณโ์ ครงการหุบกะพง)

3.2.2.1 กรณีที่ 1 ศึกษาการพัฒนาแหล่งน้ำในโครงการจัดพัฒนาที่ดินตามพระราชประสงค์
หุบกะพง จงั หวดั เพชรบรุ ี เป็นพนื้ ทีช่ ลประทานทงั้ หมด 8,911.24 ไร่

จากการศึกษาดังกล่าว โดยมีแนวความคิดกำหนดให้พื้นที่ของโครงการจัดพัฒนา
ที่ดินตามพระราชประสงค์หุบกะพง จังหวัดเพชรบุรี เป็นพื้นที่ชลประทานทั้งหมด 8,911.24 ไร่
พบว่า ต้องส่งน้ำชว่ ยเหลือครอบคลุมพื้นทีใ่ นเขตโครงการ การประเมินความต้องการใช้น้ำของพืช (Consumptive
Use) โดยสตู ร Penman Monteith โดยกำหนดค่าประสิทธภิ าพของโครงการชลประทานระบบท่อส่งน้ำ (Irrigation
Efficiency) ไว้แลว้ ประมาณ 80% และเลือกคะน้าเปน็ พชื อ้างองิ ของการเพาะปลูก โดยดำเนนิ การไดด้ ัง ตารางที่ 6

3.2.2.2 กรณีที่ 2 ศึกษาการพัฒนาแหล่งน้ำในโครงการจัดพัฒนาที่ดินตามพระราชประสงค์
หุบกะพง จังหวัดเพชรบรุ ี เป็นพื้นที่รับประโยชน์ 8,911.24 ไร่ และมีพ้ืนท่ชี ลประทาน 3,972 ไร่

จากการลงพน้ื ที่ตรวจสอบและเกบ็ ข้อมูลจากแปลงจัดสรรท่ีดนิ นัน้ พบวา่ พื้นที่โครงการ
จดั พัฒนาท่ดี นิ ตามพระราชประสงคห์ บุ กะพง จังหวดั เพชรบรุ ี มพี ื้นท่ีในเขตโครงการเดิม โดยมีพ้ืนที่รับประโยชน์
4,185 ไร่ และมีพื้นที่ปชลประทาน 2,554 ไร่ จากแนวความคิดตั้งแต่เริ่มโครงการจัดพัฒนาทีด่ ินตามพระราชประสงค์
หุบกะพง จังหวัดเพชรบุรี จะจัดสรรที่ดินให้เกษตรกรครอบครัวละ 25 ไร่ แบ่งเป็นปลูกพืชอาศัยน้ำชลประทาน 7
ไร่ อีก 18 ไร่ ให้ปลูกพืชไร่อาศัยน้ำฝนตามธรรมชาติ จากการแบ่งพื้นที่ดังกล่าว จะเห็นได้ว่าพื้นท่ีชลประทาน
จะเปน็ 1 ใน 3 ของพ้นื ท่ีที่ได้รับจัดสรร ซึ่งพน้ื ท่ีโครงการฯสว่ นขยายจะนำแนวความคิดตั้งแต่เร่ิมโครงการฯ มาใช้
โดยพื้นที่โครงการฯ ส่วนขยาย มีพื้นที่ 4,725 ไร่ 2 งาน 61 ตารางวา ดังนี้จะมีพื้นที่รับประโยชน์ 4,725 ไร่ 2 งาน
61 ตารางวา และมีพื้นที่ชลประทาน 1,418 ไร่ ดังนั้นโครงการจัดพัฒนาที่ดินตามพระราชประสงค์หุบกะพง
จังหวัดเพชรบุรี พื้นที่รับประโยชน์ 8,911.24 ไร่ มีพื้นที่ชลประทาน 3,972 ไร่ การประเมินความต้องการ
ใช้น้ำของพืช (Consumptive Use) โดยสูตร Penman Monteith โดยกำหนดค่าประสิทธิภาพของโครงการ
ชลประทานระบบท่อส่งน้ำ (Irrigation Efficiency) ไว้แล้วประมาณ 80% และเลือกคะน้าเป็นพืชอ้างอิง
ของการเพาะปลกู โดยดำเนินการได้ดัง ตารางที่ 7 ดังนี้

ตารางท่ี 6 การศกึ ษาการใช้น้ำกรณที ่ี 1 ศกึ ษาการพัฒนาแหล่งนำ้ ในโครงการจดั
เป็นพนื้ ท่ชี ลประทานทั้งหมด 8,911.24 ไร่

ปริมาณเพอ่ื การ ปรมิ าณเพื่อการ ปรมิ าณใช้นำ้ เพอื่

เดอื น อปุ โภค-บรโิ ภค การเพาะปลกู คะนา้ การเลยี้ งสตั ว์

ลบ.ม. ลบ.ม. ลบ.ม.
3,360
เม.ย. 17,312 1,219,139 3,472
3,360
พ.ค. 17,889 502,946 3,472
3,472
มิ.ย. 17,312 387,753 3,360
3,472
ก.ค. 17,889 509,032 3,360
3,472
ส.ค. 17,889 293,126 3,472
3,136
ก.ย. 17,312 0 3,472
40,878
ต.ค. 17,889 0 8,911.24
8,911.24
พ.ย. 17,312 90,752

ธ.ค. 17,889 1,008,121

ม.ค. 17,889 1,288,334

ก.พ. 16,158 1,156,937

มี.ค. 17,889 1,494,292

รวม 210,634 7,950,432

พ้นื ทชี่ ลประทานทเี่ ลือกใช้ - คะน้า ; ฤดฝู น

ฤดแู ล้ง

14

ดพฒั นาที่ดนิ ตามพระราชประสงค์หบุ กะพง จงั หวดั เพชรบุรี

ปรมิ าณใช้น้ำเพื่อ รวมปรมิ าณน้ำ ปรมิ าณนำ้ การขาดแคลนน้ำ
ตน้ ทนุ
การการ ทั้งสิ้น ลบ.ม.
ท่องเทยี่ ว ท่ไี หลผา่ นหวั 1,199,983
ลบ.ม. ลบ.ม. งาน 194,134
1,239,861 ลบ.ม. 201,345
49 524,359 39,878 260,059
51 408,474 56,767
49 530,445 330,225
51 314,538 207,129 -
51 20,722 270,386 -
49 21,412 257,771 -
51 111,474 727,966 855,513
49 1,029,534 2,340,368 1,264,881
51 1,309,747 1,265,175 1,153,380
51 1,176,278 174,021 1,482,909
46 1,516,165 44,866 6,668,970
511 8,203,007 22,898
1,063 33,255
ไร่ 5,713,938
ไร่

ตารางท่ี 7 การศึกษาการใช้น้ำกรณีที่ 2 ศึกษาพฒั นาแหล่งน้ำในโครงการจัดพัฒ
เปน็ พื้นที่รบั ประโยชน์ 8,911.24 ไร่ และมพี ืน้ ทชี่ ลประทาน 3,972 ไ

ปริมาณเพ่ือการ ปรมิ าณเพือ่ การ ปริมาณใช้นำ้ เพ่ือ

เดือน อปุ โภค-บรโิ ภค การเพาะปลกู คะน้า การเลย้ี งสัตว์

ลบ.ม. ลบ.ม. ลบ.ม.
3,360
เม.ย. 17,312 603,778 3,472
3,360
พ.ค. 17,889 249,084 3,472
3,472
มิ.ย. 17,312 192,034 3,360
3,472
ก.ค. 17,889 252,098 3,360
3,472
ส.ค. 17,889 145,170 3,472
3,136
ก.ย. 17,312 0 3,472
40,878
ต.ค. 17,889 0 3,972.00
3,972.00
พ.ย. 17,312 44,945

ธ.ค. 17,889 499,272

ม.ค. 17,889 638,047

ก.พ. 16,158 572,973

มี.ค. 17,889 740,047

รวม 210,634 3,937,447

พ้ืนท่ีชลประทานทีเ่ ลือกใช้ - คะนา้ ; ฤดฝู น

ฤดแู ล้ง

15

ฒนาที่ดนิ ตามพระราชประสงค์หุบกะพง จังหวัดเพชรบุรี
ไร่

ปริมาณใช้น้ำเพือ่ รวมปรมิ าณนำ้ ปริมาณน้ำ การขาดแคลนนำ้
ต้นทนุ
การการ ทงั้ ส้นิ ลบ.ม.
ทอ่ งเท่ียว ท่ไี หลผา่ นหัว 584,622
ลบ.ม. ลบ.ม. งาน
624,500 ลบ.ม. -
49 270,496 39,878 5,627
51 212,756 3,124
49 273,510 330,225
51 166,583 207,129 -
51 20,722 270,386 -
49 21,412 257,771 -
51 65,667 727,966 -
49 520,684 2,340,368 346,663
51 659,459 1,265,175 614,594
51 592,313 174,021 569,415
46 761,920 44,866 728,665
511 4,190,022 22,898 2,852,709
1,063 33,255
ไร่ 5,713,938
ไร่

16

3.3 แผนพฒั นาแหล่งน้ำ

แผนงานในการพัฒนาระบบชลประทานโครงการจัดพัฒนาที่ดินตามพระราชประสงค์หุบ
กะพง จังหวัดเพชรบุรี เพื่อแก้ไขปัญหาด้านทรัพยากรน้ำ จากการพิจารณาสภาพภูมิประเทศจริงประกอบกับ
การศึกษาจากแผนที่ 1:50,000 เก็บรวบรวม วิเคราะห์และตรวจสอบข้อมูลด้านอุทกวิทยา โดยพิจารณา
ดำเนนิ งานตามระยะและความจำเปน็ ของการปฏิบัตงิ านดังนี้

3.3.1 แผนงานระยะส้นั

ผลการศึกษาพบว่ามีลักษณะสภาพภมู ิประเทศสามารถที่จะดำเนินการพัฒนาปรับปรงุ
และเพ่ิมประสทิ ธิภาพการเก็บกักของแหลง่ นำ้ เดิม ดังนี้

3.3.1.1 เพมิ่ ประสิทธิภาพการเกบ็ กกั อา่ งเก็บน้ำหบุ กะพง ปรมิ าณการขุดลอก 0.150 ล้าน ลบ.ม.
3.3.1.2 เพิ่มประสิทธิภาพการเก็บกักอ่างเก็บน้ำห้วยทราย-หุบกะพง ปริมาณการขุด
ลอก 0.615 ล้าน ลบ.ม. พร้อมปรบั ปรงุ อาคารรบั น้ำอา่ งเกบ็ น้ำห้วยทราย-หบุ กะพง
3.3.1.3 เพิ่มประสิทธิภาพการเก็บกักอ่างเก็บน้ำห้วยแก้ว ปริมาณการขุดลอก 0.140
ลา้ น ลบ.ม. พร้อมปรบั ปรุงอาคารรบั น้ำอา่ งเก็บน้ำหว้ ยแก้ว
3.3.1.4 ซ่อมแซมระบบสบู นำ้ โครงการพระราชประสงคห์ ุบกะพง โครงการชลประทาน
เพชรบุรี ดงั ภาพที่ 3

17

ภาพท่ี 3 แผนท่ีภาพถ่ายดาวเทียมแสดงแผนงานระยะส้นั โครงการพฒั นาแหลง่ น้ำในพน้ื ท่ี
โครงการจัดพฒั นาที่ดินตามพระราชประสงค์หบุ กะพง จังหวดั เพชรบรุ ี

18

3.3.2 แผนงานระยะกลาง

แผนงานในการพัฒนาระบบชลประทานโครงการจัดพัฒนาที่ดินตามพระราชประสงค์
หุบกะพง จังหวัดเพชรบุรี เพื่อแก้ไขปัญหาด้านทรัพยากรน้ำในอนาคต จากการประชุมการหารือกำหนด
แนวทาง และแผนขับเคลื่อนกิจกรรมการพัฒนาระบบน้ำในพืน้ ที่โครงการจัดพัฒนาที่ดินตามพระราชประสงค์
หุบกะพง วันที่ 13 มีนาคม 2563 เวลา 10.00 น. ณ ห้องประชุมอาคารคุ้มเกล้าสหกรณ์ ศูนย์สาธิตสหกรณ์
โครงการ หุบกะพง ซึ่งกรมชลประทานได้รับมอบหมายในการสนับสนุนจัดหาแหล่งน้ำและระบบกระจายน้ำ
เตม็ ระบบในพื้นทีโ่ ครงการฯ จากการพจิ ารณาสภาพภูมปิ ระเทศจริงประกอบกบั การศึกษาจากแผนที่ 1:50,000
เกบ็ รวบรวม วเิ คราะหแ์ ละตรวจสอบข้อมูลดา้ นอุทกวิทยา โดยพจิ ารณาดำเนินงานตามระยะและความจำเป็น
ของการปฏบิ ัติงานดงั น้ี ภาพที่ 4

3.3.2.1 โครงการปรับปรุงระบบกระจายนำ้ ภายในโครงการ

พิจารณาปรับปรุงระบบกระจายน้ำที่มีอายุการใช้งานมายาวนานและมีสภาพ
ชำรุดเสียหาย เพื่อให้สามารถส่งน้ำได้อย่างมีประสิทธิภาพดังนี้ ราคาค่างานปรับปรุงคิดเป็นจำนวนเงินทั้งส้ิน
80,000,000 บาท ดงั น้ี

3.3.2.1.1 งานปรับปรุงระบบทอ่ ส่งนำ้ จากโรงสูบน้ำแหง่ ที่ 1 ไปยงั ถังพักน้ำท่ี1
ความยาวรวม 4.27 กโิ ลเมตร

3.3.2.1.2 งานปรับปรุงระบบท่อส่งนำ้ จากโรงสบู น้ำแหง่ ท่ี 2 ไปยงั ถังพักน้ำที่2
ความยาวรวม 4.13 กโิ ลเมตร

3.3.2.1.3 งานปรับปรุงระบบกระจายน้ำถังพักน้ำที่1 และถังพักน้ำที่2 ความ
ยาวรวม 23.55 กิโลเมตร

3.3.2.1.4 งานปรับปรุงระบบกระจายน้ำอ่างเก็บน้ำหุบกะพง ความยาวรวม
4.54 กโิ ลเมตร

3.3.2.1.5 งานปรับปรงุ ระบบกระจายนำ้ อ่างเก็บน้ำห้วยทราย-หุบกะพง ความ
ยาวรวม 3.86 กิโลเมตร

3.3.2.2 โครงการกอ่ สร้างสถานสี บู น้ำและระบบสง่ น้ำพรอ้ มอาคารประกอบ

พิจารณาก่อสร้างสถานีสูบน้ำด้วยพลังงานแสงอาทิตย์ เพื่อสูบน้ำจากอ่างเก็บ
น้ำห้วยทราย-หบุ กะพง ไปยังถงั พกั นำ้ แห่งท่ี 2 เพอื่ ใหม้ รี ะดบั ความสูงเพียงพอที่จะกระจายน้ำเข้าสู่ระบบต่อไป
ราคาค่าก่อสร้างคดิ เป็นจำนวนเงนิ ทง้ั ส้นิ 20,000,000 บาท โดยมกี ิจกรรมงานดังน้ี

3.3.2.2.1 ก่อสร้างสถานีสูบน้ำ อัตราการสูบ 0.20 ลบ.ม./วินาที จำนวน 4
เครื่อง โดยกำหนดให้สูบครั้งละ 2 เครื่อง จำนวน 1 แห่ง พิกัด E 597,639 N 1,411,224 ระวางที่ 4934 I
ลำดับชุดท่ี L 7018 มาตราสว่ น 1:50,000

3.3.2.2.2 ระบบทอ่ ส่งน้ำ ความยาวประมาณ 0.8 กิโลเมตร

19

3.3.2.3 โครงการปรับปรุงระบบท่อผันน้ำอ่างเก็บนำ้ ทุ่งขาม - อา่ งเก็บน้ำห้วยทราย
(หบุ กะพง)

ดำเนินการปรับปรุงระบบท่อผันน้ำอ่างเก็บน้ำทุ่งขามไปยัง อ่างเก็บน้ำห้วย
ทราย-หบุ กะพง ความยาวรวม 6.00 กิโลเมตร ราคาค่างานปรบั ปรุงคดิ เป็นจำนวนเงนิ ท้งั สน้ิ 40,000,000 บาท

20

ภาพท่ี 4 แผนทภี่ าพถ่ายดาวเทยี มแสดงแผนงานระยะกลาง กรณีศกึ ษาพัฒนาแหล่งนำ้ ในโครงการจัดพัฒนา
ท่ดี ินตามพระราชประสงคห์ ุบกะพง จังหวัดเพชรบรุ ี

21

3.3.3 แผนงานระยะยาว

3.3.3.1 จากผลการศึกษาโครงการเบือ้ งต้น “โครงการผันนำ้ แม่นำ้ เพชรบุรี-ห้วยมงคล-
ห้วยตะแปด” จังหวดั เพชรบุรี-ประจวบคีรีขนั ธ์ พ.ศ.2560 สำนกั บริหารโครงการ กรมชลประทาน เพ่ือทบทวน
การบริหารจัดการน้ำของเครือข่ายอ่างเก็บน้ำ (อ่างพวง) อันเนื่องมาจากพระราชดำริ เพื่อให้ทราบถึงสภาพ
ปัญหา และแนวทางการแก้ไขการขาดแคลนน้ำ เพื่อใช้ในการอุปโภค-บริโภค และการเกษตรกรรมของราษฎร
ในเขตเครอื ข่ายอา่ งเก็บน้ำ (อ่างพวง) อนั เน่อื งมาจากพระราชดำริ

เนื่องจากผลกระทบจากภาวะภัยแล้ง จึงได้พิจารณาแผนงานโครงการระบบผันน้ำ
แม่น้ำเพชรบุรี-อ่างเกบ็ น้ำห้วยมงคล (เพชรบุรี-ประจวบคีรีขันธ)์ เพื่อผันน้ำจากแม่น้ำเพชรบุรีด้านท้ายอ่างเก็บ
น้ำแก่งกระจานลงสู่อ่างเก็บน้ำทุ่งขามและอ่างเก็บน้ำหว้ ยมงคล เพอ่ื ให้โครงการดังกล่าวบรรลวุ ัตถุประสงค์เพ่ือเพิ่ม
ประสิทธภิ าพการผันนำ้ ในระบบเครือข่ายอา่ งเก็บน้ำ (อา่ งพวง) อนั เน่ืองมาจากพระราชดำริ ได้ดำเนินการศึกษา
รายละเอียดจากสภาพภูมิประเทศจากแผนที่มาตราส่วน 1:50,000 ประกอบกับการสำรวจภมู ิประเทศและการ
เก็บขอ้ มลู ในสนาม และผลการดำเนินการประชุมการมสี ว่ นรว่ มของโครงการ และพจิ ารณาเลือกแนวทาง คือ
การส่งน้ำจากอ่างเก็บน้ำแก่งกระจาน อำเภอแก่งกระจาน จังหวัดเพชรบุรี โดยใช้แรงโน้มถ่วงของโลก
ส่งน้ำโดยระบบท่อไปเติมน้ำให้กับอ่างเก็บน้ำห้วยตะแปด จงั หวัดเพชรบรุ ี รวมระยะแนวทอ่ 43 กิโลเมตร ราคา
คา่ กอ่ สรา้ งคดิ เป็นจำนวนเงินทั้งส้ิน 1,200,000,000 บาท

ข้อดี
1. ไม่ตอ้ งทำการศึกษา EIA
2. สามารถสง่ นำ้ โดยแรงโนม้ ถว่ งของโลก ดังน้นั จงึ ไม่มีค่าใชจ้ า่ ยด้านพลังงานไฟฟ้าในการสบู น้ำ
3. ไม่ต้องก่อสร้างสถานีสูบนำ้
ข้อเสีย
1. ส่งน้ำได้เฉพาะอ่างเก็บน้ำห้วยตะแปดและอ่างเก็บน้ำในระบบอ่างพวงด้านท้าย
อา่ งเกบ็ นำ้ ห้วยตะแปดเทา่ นน้ั

3.3.3.2 โครงการก่อสร้างระบบกระจายน้ำอ่างเก็บน้ำห้วยทราย-หุบกะพง โดย
ดำเนินการขยายระบบท่อส่งน้ำจากอ่างเก็บน้ำห้วยทราย-หุบกะพงไปยังถังพักน้ำแห่งที่ 3 ขนาด 1,000 ลบ.ม.
ที่จะทำการก่อสร้างใหม่ ระยะทางประมาณ 0.9 กิโลเมตร พร้อมระบบกระจายน้ำสำหรับพื้นที่ส่วนขยาย
ระยะทางประมาณ 23.5 กิโลเมตร ราคาค่าก่อสร้างคิดเป็นจำนวนเงินทั้งสิ้นประมาณ 140,000,000 บาท
ดังภาพท่ี 5

22

ภาพที่ 5 แผนทภ่ี าพถ่ายดาวเทยี มแสดงแผนงานระยะยาว กรณีศึกษาพัฒนาแหลง่ นำ้ ในโครงการ
จดั พัฒนาที่ดินตามพระราชประสงคห์ บุ กะพง จงั หวดั เพชรบรุ ี

แผนงานพัฒนาระบบชลประทานโครงการพฒั นาแหลง่ น้ำในพ
อำเภอชะ

สำนกั งานชลประทานท่ี 14 กรม

ลำดบั แผนงาน/รายละเอยี ด
ที่

1 แผนงานระยะส้ัน
1.1 เพ่ิมประสิทธิภาพการเก็บกักอา่ งเกบ็ น้ำห้วยแก้ว
1.2 เพ่มิ ประสทิ ธิภาพการเกบ็ กักอา่ งเก็บน้ำหว้ ยทราย-หบุ กะพง
1.3 เพม่ิ ประสิทธิภาพการเก็บกักอ่างเก็บน้ำหุบกะพง
1.4 ปรบั ปรุงอาคารรบั นำ้ อ่างเกบ็ นำ้ ห้วยแก้ว
1.5 ปรบั ปรุงอาคารรบั นำ้ อา่ งเกบ็ น้ำห้วยทราย-หุบกะพง
1.6 ซ่อมแซมระบบสบู น้ำ โครงการพระราชประสงคห์ บุ กะพง โครงการ
ชลประทานเพชรบุรี
แผนงานระยะกลาง

2 2.1 โครงการปรบั ปรุงระบบกระจายน้ำภายในโครงการ
2.2 โครงการก่อสรา้ งสถานีสูบน้ำและระบบสง่ น้ำพร้อมอาคารประกอบ
2.3 ปรบั ปรุงระบบท่อผนั น้ำอ่างเก็บนำ้ ทุ่งขาม ไปยังอา่ งเก็บนำ้ หว้ ยทราย
(หุบกะพง)

23

พื้นที่โครงการจัดพฒั นาทด่ี นิ ตามพระราชประสงคห์ บุ กะพง
ะอำ จังหวดั เพชรบุรี

มชลประทาน กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ แผนการดำเนนิ งาน หมาย
กอ่ สรา้ ง เหตุ
วงเงิน การเตรยี มความพร้อม
งบประมาณ

(บาท)
สำรวจ ออกแบบ เสนอ
ปมก.

6,060,000 2563 2563 2563 2563
21,560,000 2563 2563 2563 2563
6,560,000 2563 2563 2563 2563
2,740,000 2563 2563 2563 2563
3,690,000 2563 2563 2563 2563
909,000 2563 2563 2563 2563

80,000,000.00 2565 2565 2566 2566
20,000,000.00 2566 2566 2567 2567
40,000,000.00 2566 2566 2567 2567

แผนงานพฒั นาระบบชลประทานโครงการพฒั นาแหล่งน้ำในพ

อำเภอชะ

สำนกั งานชลประทานท่ี 14 กรม

ลำดับ แผนงาน/รายละเอียด วงเงนิ งบประม
ที่ (บาท)

3 แผนงานระยะยาว
3.1 ก่อสร้างระบบท่อส่งน้ำจากอ่างเก็บน้ำแก่ง 1,200,000,00
กระจานโดยใช้แรงโน้มถ่วงของโลก เพื่อระบายน้ำ
ส่วนเกินและเพิ่มปริมาณน้ำต้นทุนให้แก่อ่างเก็บน้ำห้วย
ตะแปดและอ่างเก็บน้ำห้วยทราย-หุบกะพง รวมระยะ
แนวท่อ 43 กโิ ลเมตร
3.2 โครงการก่อสร้างระบบกระจายน้ำอ่างเก็บน้ำห้วย 140,000,00
ทราย-หบุ กะพง รวมระยะแนวท่อ 23.5 กิโลเมตร

พ้ืนที่โครงการจัดพัฒนาที่ดินตามพระราชประสงค์หบุ กะพง 24

ะอำ จงั หวดั เพชรบุรี หมายเหตุ

มชลประทาน กระทรวงเกษตรและสหกรณ์

มาณ การเตรียมความพร้อม แผนการ

ดำเนนิ งานกอ่ สรา้ ง

สำรวจ ออกแบบ เสนอ ปมก.

00 อยรู่ ะหว่างขั้นตอนการพจิ ารณาความเหมาะสมของโครงการ อย่ใู นแผนงาน
ของอา่ งพวง

อยรู่ ะหวา่ งข้นั ตอนการพิจารณาความเหมาะสมของโครงการ
00

25

บทท่ี 4 การบรหิ ารและการจัดการนำ้

การบริหารและจัดการน้ำในเขตพื้นที่โครงการจัดพัฒนาที่ดินตามพระราชประสงค์หุบกะพง
เปน็ งานในความรับผดิ ชอบร่วมกนั ระหว่างโครงการชลประทานเพชรบุรีกับศูนย์สาธิตสหกรณโ์ ครงการหุบกะพง
เพอ่ื ปรับปรุงเพิ่มประสิทธิภาพของการบรหิ ารจัดการน้ำในพื้นท่ีโครงการให้มีประสิทธิภาพในบริหารจัดการท่ีดีข้ึน
โดยจะดำเนินการวางแผนการเพาะปลูกให้มีพื้นทีท่ ่ีจะเพาะปลูกเหมาะสมกับปริมาณน้ำต้นทุน ในแหล่งเก็บกักน้ำ
ท่ีมอี ยูซ่ งึ่ จะตอ้ งอาศยั กลไกลการบรหิ ารงานในกลุม่ ผูใ้ ช้นำ้ โดยแบ่งหน้าที่ความรับผิดชอบดงั นี้

- โครงการชลประทานเพชรบรุ ี ควบคมุ การปิด-เปดิ ท่อผนั น้ำอา่ งเกบ็ น้ำทุ่งขาม – อา่ งเก็บน้ำ
หว้ ยทราย-หุบกะพง

- ศูนยส์ าธติ สหกรณโ์ ครงการหุบกะพงร่วมกับโครงการชลประทานเพชรบุรี ควบคุมการปิด-เปิดน้ำ
จากอา่ งเกบ็ นำ้ ห้วยทราย-หุบกะพง, อ่างเกบ็ นำ้ หบุ กะพง และอา่ งเกบ็ น้ำห้วยแก้ว ตามศกั ยภาพของอ่างเก็บน้ำ
และความตอ้ งการใชน้ ้ำของเกษตรกร

- โครงการชลประทานเพชรบรุ ี ควบคมุ การปดิ -เปดิ น้ำจากโรงสูบท่ี1 และ 2
- สหกรณ์หบุ กะพง ควบคมุ การปิด-เปดิ น้ำ จากถังพกั นำ้ ท่ี 1 และ 2 สแู่ ปลงเกษตรกร
- ศูนย์สาธิตสหกรณ์โครงการหุบกะพง ร่วมกับเกษตรกรใกล้เคียง ควบคุมการใช้น้ำจากสระเก็บ
นำ้ เขาหนอกวัว และสระเกบ็ น้ำห้วยนำ้ หมาก

โดยพื้นที่โครงการจัดพัฒนาที่ดินตามพระราชประสงค์หุบกะพง มีการจัดตั้งกลุ่มผู้ใช้น้ำ
จำนวน 3 กลมุ่ ได้แก่ กลุม่ ผู้ใชน้ ้ำถงั พักนำ้ ที่ 1, กลุ่มผู้ใช้น้ำถังพักน้ำท่ี 2 และกลมุ่ ผูใ้ ช้นำ้ อ่างเกบ็ น้ำห้วยทราย-หุบ
กะพง โดยการจัดสรรน้ำทั้งหมดดำเนินการโดยศูนย์สาธิตสหกรณ์การเกษตรหุบกะพง ซึ่งมีโครงการชลประทาน
เพชรบุรีเป็นผู้ดูแลปริมาณน้ำ ตัวเขื่อนและอาคารชลประทาน และแจ้งปริมาณน้ำที่จะสามารถใช้การได้ต่อปี
ให้ทางศูนย์สาธิตสหกรณ์การเกษตรหุบกะพงทราบ หากเมื่อเข้าสู่ฤดูแล้งปีใดอ่างเก็บน้ำมีปริมาณน้ำน้อย
โครงการชลประทานเพชรบุรีจะเป็นผู้ควบคุมการสูบน้ำจากคลองชลประทานสายหัวหิน ขึ้นไปยังถังพักน้ำ
ทงั้ 2 แหง่ แล้วจึงปล่อยน้ำให้กับเกษตรกร โดยโครงการชลประทานเพชรบุรีได้จดั รอบเวรการจ่ายน้ำให้เกษตร
โดยสหกรณ์หบุ กะพงจะจดั เก็บค่าน้ำจากผู้ใช้นำ้ เพ่ือเป็นค่าไฟฟา้ ของโรงสบู น้ำ

26

หมายเหตุ
คลอง 1ขวา-สายใหญ่1 รอบเวรการส่งน้ำสง่ 7 วัน หยุด 7 วนั แต่ในขณะที่หยุดส่งน้ำน้ันจะมี

น้ำไหลนอนคลองตลอดเวลา จึงสามารถเปิดน้ำจากคลองส่งน้ำเข้าสระเพื่อใช้ในการสูบน้ำได้ ในระยะนี้จะ
ทดลองการส่งน้ำแบบสูบน้ำทุกวัน โดยในช่วงรอบเวรการส่งน้ำจะสูบน้ำ ในช่วงกลางวันประมาณ 8 ชั่วโมงไป
ยังถังพักน้ำทั้ง 2 แห่ง เกษตรกรสามารถเปิดน้ำใช้ได้ทันที และในช่วงที่หยุดส่งน้ำจะสูบน้ำวันละประมาณ
4 ชว่ั โมง เพ่ือส่งน้ำไปเกบ็ ยังถังพักน้ำทงั้ 2 แหง่ เกษตรกรสามารถใชน้ ำ้ ไดใ้ นวนั ถดั ไป

จากการพิจารณาวางแผนบริหารและจัดการน้ำ ในเขตพื้นที่โดยพื้นที่โครงการสหกรณ์
การเกษตรหุบกะพง ซึ่งมีพื้นที่ชลประทานทัง้ สิ้น 2,554 ไร่ ปริมาณน้ำที่ได้จากการจัดสรรทั้งสิ้นจะสามารถสง่
น้ำ เพื่อช่วยเหลือการอุปโภค-บริโภคของราษฎรในเขตพื้นที่โครงการประมาณ 4,800 คน ได้ตลอดทั้งปี
และสามารถส่งน้ำให้กับพื้นที่การเกษตรในช่วงฤดูฝนได้ 2,554 ไร่ ส่วนในฤดูแล้งปริมาณน้ำต้นทุนที่เหลือ
จะสามารถส่งนำ้ ใหก้ บั พ้ืนทีก่ ารเกษตรได้ 2,554 ไร่ ของพ้ืนทช่ี ลประทานทัง้ หมด

27

บทท่ี 5 สรุปและขอ้ เสนอแนะ

พื้นที่โครงการจัดพัฒนาที่ดินตามพระราชประสงค์หุบกะพง มีพื้นที่ทั้งสิ้น 12,554 ไร่ เป็น
พื้นทเ่ี กษตรกรรมจำนวน 8,396 ไร่ ในจำนวนนเี้ ปน็ พนื้ ทส่ี ่งนำ้ ชลประทาน จำนวน 2,554 ไร่ มกี ารพฒั นาแหล่ง
น้ำทั้งอ่างเก็บน้ำ, สระเก็บน้ำชุมชน และสระเก็บน้ำในไร่นา มีความจุรวม 2,723,100 ลบ.ม. ในขณะที่
ความต้องการใช้น้ำเพื่อกิจกรรมต่าง ๆ ในปัจจุบัน ปี พ.ศ.2563 มีประมาณเฉลี่ยปีละ 447,020 ลบ.ม.ต่อปี
และ ปี พ.ศ.2568 มีความต้องการใช้น้ำเพื่อกิจกรรมต่าง ๆ ในการศึกษาการใช้น้ำของโครงการจัดพัฒนาที่ดนิ
ตามพระราชประสงค์หุบกะพง โดยใชป้ รมิ าณน้ำท่ารายเดือนเฉลี่ยที่ไหลผ่านโครงการ และขอ้ มูลปริมาณการใช้น้ำ
จากกิจกรรมหลักที่ได้กล่าวมาแล้ว ตลอดจนลักษณะภูมิประเทศของพื้นที่โครงการ โดยแบ่งเป็นกรณีศึกษา
2 กรณี คือ กรณีที่ 1 ศึกษาการพัฒนาแหล่งน้ำในโครงการจัดพัฒนาที่ดินตามพระราชประสงค์หุบกะพง
จังหวัดเพชรบุรี เป็นพื้นที่ชลประทานทั้งหมด 8,911.24 ไร่ มีความต้องการใช้น้ำเพื่อกิจกรรมต่าง ๆ
มีประมาณเฉลี่ยปีละ 8,194,158 ลบ.ม.ต่อปี และกรณีที่ 2 ศึกษาการพัฒนาแหล่งน้ำในโครงการจัดพัฒนาที่ดิน
ตามพระราชประสงคห์ ุบกะพง จังหวดั เพชรบรุ ี เปน็ พืน้ ที่รับประโยชน์ 8,911.24 ไร่ และมีพ้นื ทช่ี ลประทาน
3,972 ไร่ มีความต้องการใช้น้ำเพื่อกิจกรรมต่าง ๆ มีประมาณเฉลี่ยปีละ 4,181,172 ลบ.ม.ต่อปี ถึงแม้ว่าน้ำ
ที่ไหลผ่านพื้นที่โครงการจัดพัฒนาที่ดินตามพระราชประสงค์หุบกะพง จะมีปริมาณน้ำเฉลี่ยปีละ 5,713,938
ลบ.ม. แต่ปริมาณน้ำท่าส่วนใหญ่มากกว่าร้อยละ 80 เกิดในช่วงฤดูฝน และจากลักษณะสภาพภูมิประเทศ
แหล่งเก็บกักน้ำที่มีอยู่เดิมซึ่งมีขนาดเล็ก จึงทำให้ไม่สามารถเก็บกักปริมาณน้ำเหล่านั้นไว้ตามแหล่งเก็บกัก
ที่ได้ก่อสร้างขึ้นได้ ปริมาณน้ำส่วนใหญ่จึงไหลระบายลงสู่ที่ราบชายฝั่งทะเลต่อไป ส่งผลให้ในช่วงฤดูแล้งพื้นท่ี
โครงการจัดพัฒนาที่ดินตามพระราชประสงค์หุบกะพง ประสบปัญหาขาดแคลนน้ำเพื่อใช้ในการอุปโภค-
บริโภค และทำการเกษตรกรรมเป็นประจำ

ในการแก้ไขปัญหาการขาดแคลนน้ำกรมชลประทาน ได้ดำเนินการก่อสร้างสถานีสูบน้ำ
จากคลองส่งน้ำสายหัวหินเข้าสู่ถังพักน้ำที่ 1 และถังพักน้ำที่ 2 เพื่อกระจายน้ำเข้าสู่ระบบท่อส่งน้ำไปยังพื้นท่ี
รับประโยชน์ของโครงการ ซึ่งสามารถบรรเทาปัญหาเรื่องการขาดแคลนน้ำได้ แต่ก็มีปัญหาทางด้านค่ากระแสไฟฟ้า
ที่ใช้ในการสูบน้ำมีงบประมาณค่าใช้จ่ายค่อนข้างสูง จนเกษตรกรผู้ได้รับผลประโยชน์ไม่สามารถแบกรับภาระ
ค่ากระแสไฟฟ้าได้ หากมีการใช้โซล่าเซลล์นำกระแสไฟฟ้าที่ได้เพื่อใช้ในการสูบน้ำก็จะสามารถลดภาระ
คา่ กระแสไฟฟ้าลงได้บ้าง นอกจากนี้กรมชลประทานได้ดำเนินการวางท่อส่งน้ำเพื่อผันน้ำจากอ่างเก็บน้ำบ้านทุ่งขาม
มาเติมยังอ่างเก็บน้ำห้วยทราย-หุบกะพง เพื่อเพิ่มปริมาณน้ำให้ แต่สามารถผันน้ำได้เพียงปีละประมาณ
500,000 ลบ.ม. เท่านน้ั ดงั นั้นแผนงานระยะเรง่ ด่วนเพื่อแก้ไขปัญหาการขาดแคลนนำ้ มดี ังต่อไปนี้

- เพ่ิมประสิทธภิ าพการเก็บกักอ่างเก็บน้ำหุบกะพง ปริมาณการขดุ ลอก 0.150 ล้าน ลบ.ม.
- เพมิ่ ประสิทธิภาพการเก็บกกั อ่างเก็บน้ำห้วยทราย-หุบกะพง ปริมาณการขดุ ลอก 0.615 ลา้ น ลบ.ม.
- เพ่ิมประสทิ ธิภาพการเกบ็ กักอา่ งเก็บนำ้ ห้วยแกว้ ปรมิ าณการขุดลอก 0.140 ลา้ น ลบ.ม.
- ปรบั ปรงุ อาคารรับน้ำอา่ งเก็บนำ้ ห้วยแก้ว
- ปรบั ปรุงอาคารรับนำ้ อ่างเก็บน้ำห้วยทราย-หุบกะพง
- ซอ่ มแซมระบบสบู นำ้ โครงการพระราชประสงค์หุบกะพง โครงการชลประทานเพชรบุรี

28

เนื่องจากปริมาณน้ำต้นทุนที่ใช้พื้นที่โครงการจัดพัฒนาที่ดินตามพระราชประสงค์หุบกะพง
มีปริมาณค่อนข้างสูง เพราะแหล่งเก็บกักน้ำมีจำกัดและต้องสูบน้ำด้วยไฟฟ้าซึ่งมีค่ากระแสไฟฟ้าราคาแพง
จึงควรมกี ารพัฒนาการเกษตรและการใชน้ ำ้ ในพืน้ ท่ีโครงการ ควรดำเนนิ การดังนี้

- สง่ เสริมให้เกษตรกรหนั มาปลูกพืชใช้น้ำน้อย และใชว้ ธิ ีการให้น้ำแบบฉีดฝอยหรือแบบหยด
แทนวิธีการใช้นำ้ แบบเดมิ ซ่ึงจะเป็นการลดปรมิ าณนำ้ ทจี่ ะต้องใชใ้ นการปลูกพชื ลงไป

- ปลูกพืชที่ใชน้ ้ำนอ้ ยและวิธีการให้น้ำที่ประหยัด เช่น ไม้ผล ได้แก่ มะม่วง ฝรั่ง ชมพู่ เป็นต้น
หรือปลูกพชื สวนครัวและพชื สมุนไพรยืนต้นท่ีมีอายุข้ามปี เชน่ มะกรดู มะนาว ตะไคร้ โหระพา กระเพรา พริก
เปน็ ต้น

- ขุดสระเกบ็ น้ำฝนประมาณ 20-30% ของพนื้ ท่ี นำ้ ชลประทานท่ีไดร้ บั การจัดสรร ควรจ่ายให้
เพื่อเติมสระน้ำเท่านั้น การบริหารจัดการใช้น้ำให้อยู่ในความรับผิดชอบและพิจารณาของเจ้าของแปลงเอง
ไม่ควรใช้น้ำชลประทานทำการเพาะปลูกพชื โดยตรงอีก