รายงานประจำเดือน ต.ค. 65

๗๒

๔. ผลของการดำเนนิ งานในปจั จบุ นั
๔.๑ การศึกษาดงู าน จำนวน ๒ แห่ง ดงั นี้
๑) สถาบนั วิจัยวทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยีแหง่ ประเทศไทย (วว.) ณ สถานลี ำตะคอง อำเภอปากช่อง

จังหวัดนครราชสีมา เป็นนวัตกรรมการแปรรูปด้วยเครื่องจักร ขนาดประมาณ ๘ - ๑๐ เมตร ใช้จุลินทรีย์
เป็นตัวเร่งการย่อยสลาย ใช้เวลาประมาณ ๑๐ – ๑๒ ชั่วโมง สามารถรองรับผักตบชวาได้ ๒๐ ตัน/วัน
ผลผลิตที่ได้เปน็ สารปรับปรงุ ดินชนิดแบบผงปริมาณ ๕ ตัน/วัน มีการควบคุมระบบการทำงานแบบอัตโนมัติ
ผา่ นหอ้ ง Control

ขั้นตอนการแปรรูป

รายงานผลการดำเนินงานโครงการที่ ศอญ.จอส.พระราชทาน ติดตามและสนบั สนนุ ประจำเดอื นตุลาคม ๒๕๖๕

๗๓

๒) โรงแปรรปู ขยะชวี มวล จฬุ าลงกรณ์ มหาวิทยาลัย
จุฬาลงกรณม์ หาวิทยาลยั มกี ารใช้นวัตกรรมการแปรรูปขยะอนิ ทรียป์ ระเภทเศษอาหารท่ีได้จาก

โรงอาหารของคณะต่าง ๆ ในรั้วมหาวิทยาลัย โดยใช้เครื่องจักรแปรรูปที่มีระบบการทำงานแบบต่อเนื่อง
และอัตโนมัติ สามารถรองรับขยะอินทรียเ์ ขา้ เครีอ่ งได้ ในอตั รา ๑.๒ ตัน ตอ่ วนั (๑,๒๐๐ กโิ ลกรัม) มกี ารใช้จุลนิ ทรยี ์
เข้ามาช่วยในกระบวนการย่อยสลาย โดยเลือกใช้จุลินทรีย์ที่ไม่เป็นอันตรายต่อคน สัตว์ และสิ่งแวดล้อม
ไมส่ ง่ ผลกระทบต่อมลภาวะทางอากาศและน้ำ เชน่ กลิน่ รบกวน หรือน้ำชะขยะ เปน็ ตน้

กระบวนการสามารถแยกน้ำออกจากเนื้อสารได้ โดยใช้เวลาในการทำงาน ๒๔ ชั่วโมง
ผลผลติ ท่ีไดม้ ี ๒ ชนิด ไดแ้ ก่ สารปรับปรงุ ดนิ (แบบผงแห้ง) สามารถผลติ ได้ อัตราร้อยละ ๑๐ – ๓๐ ของจำนวนขยะ
อินทรีย์นำเข้าเครื่องทั้งหมด และน้ำจุลินทรีย์ ในปริมาณ ๑,๒๐๐ ลิตร ต่อวัน โดยสารปรับปรุงดิน
และน้ำจุลินทรีย์ดังกล่าว ได้ผ่านการทดสอบมาตรฐานและได้รับการรับรองจากหน่วยงานผู้เชี่ยวชาญ
ได้แก่ กรมวิชาการเกษตร, ศูนย์บริการวิชาการและถ่ายทอดเทคโนโลยีการเกษตร คณะเกษตรศาสตร์
มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ และ บรษิ ทั ห้องปฏบิ ัตกิ ารกลาง (ประเทศไทย) จำกัด รายละเอียดตามสงิ่ ทสี่ ่งมาดว้

ทางมหาวิทยาลัย นำผลผลิตที่ได้ไปใช้ประโยชน์ ในการปรับปรุงดิน บำรุงรักษาต้นไม้
ใชใ้ นระบบบำบัดน้ำเสยี รวมถงึ ใช้เทราดตามท่อระบายนำ้ บ่อพกั น้ำ ในพน้ื ทม่ี หาวิทยาลยั เพ่ือลดกลนิ่ เหม็นรบกวน

เครอ่ื งแปรรปู ขยะอินทรีย์ (เศษอาหาร) ขนาด ๑.๒ ตัน

ขยะอินทรีย์ สารปรบั ปรุงดิน (แบบผงแห้ง) น้ำหมกั จุลินทรยี ์

๔.๒ การจัดทำคำส่ังแตง่ ตัง้ คณะทำงาน ศนู ย์อำนวยการใหญจ่ ติ อาสาพระราชทาน
ศนู ย์อำนวยการใหญจ่ ติ อาสาพระราชทาน ไดม้ คี ำสัง่ ท่ี ๓๙/๒๕๖๕ ลงวันท่ี ๒๖ กันยายน ๒๕๖๕

เรื่อง แต่งตั้งคณะทำงานขับเคลื่อนการบริหารจัดการจุลินทรีย์และผักตบชวาในพื้นที่จังหวัดชัยนาท
เพ่ือร่วมกับหนว่ ยงานทเ่ี ก่ียวขอ้ ง รว่ มกันจัดทำแผนงาน โครงการและแผนการดำเนนิ งานต่าง ๆ ให้สอดคล้อง

รายงานผลการดำเนนิ งานโครงการท่ี ศอญ.จอส.พระราชทาน ตดิ ตามและสนบั สนุน ประจำเดอื นตลุ าคม ๒๕๖๕

๗๔

ตามนโยบายและวัตถุประสงค์ของการบริหารจัดการผักตบชวา ติดตาม กำกับดูแล ช่วยเหลือ สนับสนุน
อำนวยความสะดวกในการดำเนินกิจกรรมต่าง ๆ ประสานความร่วมมือกับหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง ทั้งภาครฐั
ภาคเอกชน และภาคประชาชน เพื่อให้เกิดการมีส่วนร่วม และการปฏิบัติหรือการดำเนินงานในส่วนต่าง ๆ
สามารถดำเนนิ ไปไดอ้ ย่างมปี ระสิทธิภาพ

รายงานผลการดำเนินงานโครงการท่ี ศอญ.จอส.พระราชทาน ติดตามและสนบั สนนุ ประจำเดอื นตุลาคม ๒๕๖๕

๗๕
รายงานผลการดำเนนิ งานโครงการท่ี ศอญ.จอส.พระราชทาน ตดิ ตามและสนับสนนุ ประจำเดอื นตุลาคม ๒๕๖๕

๗๖
รายงานผลการดำเนนิ งานโครงการท่ี ศอญ.จอส.พระราชทาน ตดิ ตามและสนับสนนุ ประจำเดอื นตุลาคม ๒๕๖๕

๗๗

๕. ปญั หาขอ้ ขดั ขอ้ ง
- ไม่มี -

๖. ขอ้ เสนอแนะการดำเนนิ งาน
- ไม่มี -

๗. ข้อคดิ เห็นของประชาชนโดยรอบ

- ไมม่ ี -

๘. การดำเนินงานขัน้ ต่อไป

๖.๑ แจง้ คำสงั่ ใหผ้ ู้เกี่ยวข้องทราบ

๖.๒ จดั ทำแผนการดำเนนิ งานของคณะทำงานฯ

๙. ผรู้ ับผิดชอบหลกั

นางสาวมนี า ยอมิน ประจำกลมุ่ งานสนับสนุนโครงการของ ๙๐๘ และ HQ

๑๐. ผรู้ ับผดิ ชอบรอง

๑๐.๑ นางสาวลักษณา โชตคิ ตุ ประจำกล่มุ งานสนบั สนุนโครงการของ ๙๐๘ และ HQ

๑๐.๒ พ.อ.อ. เกรียงไกร หวงั คุ้มกลาง เจ้าหน้าทป่ี ระจำกลุ่มงานสนับสนุนโครงการของ ๙๐๘ และ HQ

รายงานผลการดำเนินงานโครงการท่ี ศอญ.จอส.พระราชทาน ตดิ ตามและสนบั สนนุ ประจำเดือนตุลาคม ๒๕๖๕

โครงการที่ ๑๑ ๗๘

รายงานความกา้ วหนา้ โครงการราชทณั ฑป์ ันสขุ ทำความดี เพ่อื ชาติ ศาสน์ กษตั รยิ ์
ประจำเดอื น ตลุ าคม ๒๕๖๕

๑. ความเป็นมาของโครงการ
การดำเนินงานด้านการบริหารจัดการระบบบำบัดน้ำเสียภายในเรือนจำ/ทัณฑสถาน ตามโครงการ

ราชทัณฑ์ปันสุข ทำความ ดี เพื่อชาติ ศาสน์ กษัตริย์ ตามพระดำรสิ มเดจ็ พระเจ้าลูกเธอ เจ้าฟ้าพัชรกิติยาภา
นเรนทิราเทพยวดี กรมหลวงราชสาริณีสริ ิพัชร มหาวัชรราชธิดา ในเรื่อง “Zero Waste” อันมีใจความสำคัญวา่
“เรือนจำต้องไม่สร้างมลพิษต่อสิ่งแวดล้อม และลดปริมาณการใช้น้ำ โดยนำน้ำที่ได้รับการบำบัดแล้ว
กลับมาใช้ใหม่ ทั้งในงานสุขาภิบาลหรือด้านการเกษตรของเรือนจำ หรือแจกจ่ายให้ประชาชน ที่อาศัย
รอบเรือนจำได้ใช้ประโยชน์ในการเกษตรในหน้าแล้ง นอกจากนี้ เรือนจำควรลดปริมาณขยะ และนำขยะ
กลับมาใช้ประโยชนใ์ หไ้ ด้มากทสี่ ดุ ” อน่งึ ในห้วงการเตรียมความพร้อมการเสด็จพระราชดำเนินเปิดโครงการ
ราชทัณฑ์ปนั สุข ทำความ ดี เพ่ือชาติ ศาสน์ กษตั ริย์ ศูนย์อำนวยการใหญจ่ ติ อาสาพระราชทานและหน่วยงาน
ที่เกี่ยวข้องได้พบปัญหาน้ำเน่าเสีย มีกลิ่น ในคลองขุดรอบบริเวณเรือนจำลาดยาว ซึ่งส่งผลกระทบต่อ
ชมุ ชนใกล้เคยี ง จึงเปน็ จุดเรมิ่ ตน้ ของศนู ย์อำนวยการใหญ่จติ อาสาพระราชทานในการเรง่ ดำเนนิ การ และเข้าร่วม
ชว่ ยแกป้ ญั หาอย่างเร่งดว่ น

๒. วตั ถุประสงค์ของโครงการ
เพอ่ื ติดตามการดำเนินงานดา้ นการบริหารจัดการระบบบำบัดน้ำเสยี ของเรอื นจำ/ทณั ฑสถาน พรอ้ มทง้ั

ใหค้ ำปรกึ ษาแนะนำแนวทางในการปรับปรงุ และพัฒนาระบบบำบดั นำ้ เสียใหเ้ กิดประสิทธิภาพสงู สดุ ในการบำบัด
นำ้ เสีย และไม่ส่งผลเสียกระทบตอ่ คณุ ภาพชวี ิตของผู้ตอ้ งขงั ประชาชน และสังคมโดยรอบ

๓. แผนการดำเนนิ การ
ผลการดำเนินงานที่ผ่านมา คณะทำงานสนับสนุนด้านการจัดการระบบบำบัดน้ำเสีย การกำจัดขยะ

ภายในเรือนจำและทัณฑสถาน ได้ร่วมกับกรมราชทัณฑ์ ดำเนินการติดตามประเมินผลและให้คำแนะนำ
การบริหารจดั การระบบบำบัดนำ้ เสยี และการกำจดั ขยะใหแ้ ก่เรอื นจำ/ทัณฑสถาน ตง้ั แต่ปี พ.ศ. ๒๕๖๒ ถงึ ปจั จบุ ัน

รายงานผลการดำเนินงานโครงการที่ ศอญ.จอส.พระราชทาน ตดิ ตามและสนับสนนุ ประจำเดือนตลุ าคม ๒๕๖๕

๗๙

จำนวน ๘๕ แห่ง โดยในชว่ งปี พ.ศ. ๒๕๖๓ – ๒๕๖๕ ประสบปญั หาการแพรร่ ะบาดของเชื้อไวรสั โคโรนา ๒๐๑๙
จงึ ไดป้ รบั แผนการดำเนนิ งานรว่ มกบั กรมราชทณั ฑ์ ในการตดิ ตามและให้คำปรึกษาแนะนำแกเ่ รือนจำ/ทัณฑสถาน
โดยผ่านทางการประชุมทางไกลผ่านจอภาพ (VTC)

ในช่วงปีงบประมาณ พ.ศ. ๒๕๖๖ จึงยังคงกำหนดแผนในการติดตาม ประเมินผลและให้คำแนะนำ
การบริหารจดั การระบบบำบัดน้ำเสีย และการกำจัดขยะให้แก่ เรือนจำ/ทัณฑสถาน ที่ยังไมไ่ ด้ติดตามประเมนิ ผล
จำนวน ๕๘ แห่ง โดยวิธีการลงพื้นที่ การประสาน ศอ.จอส.พระราชทานในพื้นที่ และการประชุมทางไกล
ผ่านจอภาพ (VTC) ทั้งนี้ พิจารณาตามหลักเกณฑ์ ได้แก่ ความเร่งด่วนในการดำเนินการปรับปรุงระบบบำบัด
น้ำเสียของเรือนจำ/ทณั ฑสถานทีถ่ ูกร้องเรียน และการร้องขอจากเรือนจำ/ทัณฑสถาน ที่ระบบบำบัดน้ำเสยี
ส่งผลกระทบต่อระบบนิเวศน์ สง่ิ แวดลอ้ มในเรือนจำ และชมุ ชนรอบขา้ ง

แผนการติดตาม ประเมนิ ผล การให้คำปรึกษาแนะนำการบริหารจัดการระบบบำบดั นำ้ เสีย การกำจดั ขยะ
ภายในเรือนจำและทัณฑสถาน ในหว้ งปี พ.ศ. ๒๕๖๕ – ๒๕๖๖

คณะทำงานสนบั สนนุ ดา้ นการจดั การระบบบำบดั นำ้ เสยี การกำจดั ขยะ ภายในเรอื นจำและทณั ฑสถาน
ภายใต้โครงการราชทณั ฑป์ นั สขุ ทำความ ดี เพอ่ื ชาติ ศาสน์ กษตั รยิ ์
ศูนยอ์ ำนวยการใหญจ่ ิตอาสาพระราชทาน

รายงานผลการดำเนินงานโครงการที่ ศอญ.จอส.พระราชทาน ติดตามและสนับสนุน ประจำเดอื นตุลาคม ๒๕๖๕

๘๐

๔. ผลการดำเนนิ งานในปัจจบุ นั
๔.๑ การประชุมทางไกลผ่านจอภาพ (VTC) ระหว่างคณะทำงานสนับสนุนด้านการจัดการระบบ

บำบดั น้ำเสีย การกำจัดขยะภายในเรือนจำและทณั ฑสถาน กรมราชทณั ฑ์ และเรอื นจำ เพอื่ ให้คำแนะนำพฒั นา
ระบบบำบัดน้ำเสยี การกำจดั ขยะ แกเ่ รอื นจำ จำนวน ๔ แห่ง ดังน้ี

(๑) เรือนจำจังหวัดสกลนคร จังหวัดสกลนคร เมื่อวันพธุ ที่ ๑๒ ตุลาคม ๒๕๖๕ เวลา ๑๓.๓๐ น.
ณ หอ้ งประชมุ ๒ ศอญ.จอส.พระราชทาน สรุปปญั หา และแนวทางการแกไ้ ขปัญหาการจดั การนำ้ เสียได้ ดงั นี้

ปญั หาและอุปสรรค
๑.เรือนจำจังหวัดสกลนคร ได้รับการร้องเรียนจากชุมชนรอบข้างเรื่องน้ำเสียที่ถูกทิ้งจาก
เรือนจำสง่ กลิน่ เหม็นรบกวน
๒.การวางระบบบำบัดน้ำเสียของเรือนจำยังไม่ถูกต้องตามหลักวิชาการ บ่อบำบัดน้ำเสีย
เปน็ บ่อดินมกี ารสะสมของตะกอนจำนวนมาก และมคี วามลกึ มากเกนิ ไปทำให้แสงแดดและอากาศเข้าไม่ท่ัวถึง
เป็นสาเหตุที่ทำให้น้ำเน่าเสีย การติดตั้งเครื่องเติมอากาศบนผิวน้ำในบ่อบำบัดน้ำเสีย บ่อที่ ๒ และบ่อที่ ๓
จงึ ทำให้เกดิ กลน่ิ เหม็นฟุ้งกระจาย

ภาพ : บ่อบำบดั นำ้ เสยี ของเรอื นจำจงั หวัดสกลนคร

รายงานผลการดำเนินงานโครงการที่ ศอญ.จอส.พระราชทาน ตดิ ตามและสนบั สนุน ประจำเดอื นตลุ าคม ๒๕๖๕

๘๑

คำแนะนำ
คณะทำงาน ศอญ.จอส.พระราชทาน ด้านการบำบัดน้ำเสยี ฯ ได้ใหค้ ำแนะนำดงั นี้
๑. ควรใช้เป็นเครื่องเติมอากาศแบบใต้ผิวน้ำ เพื่อให้นำ้ ในบ่อบำบัดได้รับอากาศอย่างทั่วถึง
เน่อื งจาก บอ่ ท่ี ๑ บอ่ ท่ี ๒ และบ่อท่ี ๓ มคี วามลกึ มากเกินไป
๒. ควรขุดลอกตะกอน และทำความสะอาดบ่อบำบัดนำ้ เสีย และปรบั ทศิ ทางการไหลของน้ำใหม่
โดยใหบ้ ่อท่ี ๖ เป็นบอ่ ที่ ๑ และเริ่มเตมิ อากาศต้ังแตบ่ ่อแรก บ่อที่ ๒ และ ๓ ใหเ้ ป็นบ่อตกตะกอน บ่อที่ ๔, ๕
และ ๖ ให้เปน็ บอ่ ผึ่ง และเกบ็ กักนำ้ ไวใ้ ช้ประโยชน์ตอ่ ไป
๓. การใช้จลุ ินทรยี ์ ควรใช้ตั้งแตต่ ้นทาง ตั้งแต่ ห้องน้ำ ห้องส้วม และใชใ้ นการทำความสะอาด
พื้นที่ในเรือนจำ ควรงดการใช้สารเคมีในการนำความสะอาดทุกชนิดร่วมกับการใช้จุลินทรีย์ เพราะจะทำให้
เชื้อจลุ ินทรยี ท์ ่ใี ช้ตาย
๔. การทดลองใช้จุลินทรีย์ ที่ได้รับการสนับสนุนจากองค์การบริหารส่วนจังหวัดสกลนคร
เพ่ือใหไ้ ดผ้ ลทชี่ ดั เจนควรงดใชจ้ ุลนิ ทรีย์ชนิดอนื่
๕. ควรมกี ารตรวจประเมนิ คุณภาพน้ำ และชี้แจงให้กบั ชมุ ชนโดยรอบทราบ เพอื่ สรา้ งความมน่ั ใจ
ใหก้ ับประชาชน
๖. ควรประสานขอ้ มูลกับเรอื นจำกลางราชบุรี หรือเรอื นจำจงั หวัดหนองบัวลำภู ซง่ึ มีนวัตกรรม
เครื่องเติมอากาศบ่อบำบดั น้ำเสยี คณุ ภาพสงู และมรี าคาคอ่ นข้างถกู เพื่อนำมาใชใ้ นการบำบดั นำ้ เสียตอ่ ไป

ภาพ : บ่อดักไขมนั เรอื นจำจงั หวัดสกลนคร ภาพ : น้ำที่ผ่านการกรองหินและถ่าน

รายงานผลการดำเนนิ งานโครงการที่ ศอญ.จอส.พระราชทาน ตดิ ตามและสนบั สนุน ประจำเดอื นตลุ าคม ๒๕๖๕

๘๒

(๒) เรอื นจำจงั หวดั นราธวิ าส จงั หวดั นราธวิ าส เมื่อวันพุธที่ ๑๙ ตุลาคม ๒๕๖๕ เวลา ๑๓.๓๐ น.
ณ ห้องประชมุ ๒ ศอญ.จอส.พระราชทาน สรปุ ปญั หา และแนวทางการแก้ไขปญั หาการจัดการนำ้ เสยี ได้ ดงั นี้

ปญั หาและอปุ สรรค
๑. เรอื นจำจงั หวัดนราธวิ าส ได้รบั การรอ้ งเรยี น เรือ่ งการปลอ่ ยน้ำท้งิ ท่ีไม่ได้ผ่านการบำบัด
ลงส่คู รู ะบายน้ำสาธารณะ ทำใหน้ ำ้ เนา่ เสีย สง่ กล่นิ เหมน็ และเป็นแหล่งเพาะพนั ธุ์ยงุ
๒. การคำนวณปรมิ าณการใช้น้ำมปี ริมาณเพิม่ ข้นึ จากเดิม อาจมีการรวั่ ซมึ ของระบบน้ำประปา
ภายในเรือนจำ บอ่ บำบดั น้ำเสยี ทมี่ อี ยไู่ ม่สัมพนั ธ์กับปริมาณการใช้นำ้ และจำนวนผู้ต้องขงั ทางเดินของน้ำเสีย
จากบ่อพักไปสู่บ่อบำบัดมีระดับต่ำกว่า ต้องใช้เครื่องสูบน้ำ แต่เครื่องสูบน้ำที่ใช้อยู่ไม่สามารถสูบน้ำเสีย
ระบายลงบ่อบำบดั ได้ทง้ั หมด เกดิ การหมกั หมมเปน็ เวลานาน ทำให้เกิดปัญหาน้ำเนา่ เสยี ส่งกลิน่ เหมน็

เรือนจำฯ มีแผนติดตัง้ เครื่องสบู น้ำเครื่องพญานาคเส้นผ่านศูนย์กลาง ๘ นิ้ว เพื่อดูดนำ้
จากบ่อพกั น้ำเสียไปสู่บอ่ บำบัดบอ่ ที่ ๑ เพอื่ ปอ้ งกันนำ้ ขงั ในคูระบายนำ้ ภายในเรอื นจำ

๓. ผลการตรวจคุณภาพน้ำ รายละเอียดเอกสารไม่ชัดเจน ส่งผลต่อการประเมินผลและวางแผน
การบรหิ ารจัดการระบบบำบดั น้ำเสียของเรอื นจำ

๔. การจัดการขยะ มีการคัดแยกรีไซเคิลนำไปทำสงิ่ ประดิษฐ์ ขยะเศษอาหารนำไปเล้ียงสัตว์
ท่ีเรอื นจำชัว่ คราวโคกยางมู ยังไม่พบปญั หาดา้ นการจัดการขยะในเรอื นจำฯ

ภาพ : การสบู นำ้ จากบ่อพักมาลงในบ่อบำบัดบ่อท่ี ๑ และเตมิ อากาศ

รายงานผลการดำเนินงานโครงการที่ ศอญ.จอส.พระราชทาน ตดิ ตามและสนบั สนุน ประจำเดอื นตลุ าคม ๒๕๖๕

๘๓

คำแนะนำ
คณะทำงาน ศอญ.จอส.พระราชทาน ดา้ นการบำบัดนำ้ เสยี ฯ ไดใ้ ห้คำแนะนำดังนี้
๑. ควรมีการตรวจสอบการรั่วซึมของระบบน้ำประปา เนื่องจากปริมาณน้ำใช้ที่แจ้งมา
ไม่สมั พันธ์กบั จำนวนผูต้ อ้ งขงั และขอ้ มูลเดิมทรี่ ายงาน ซงึ่ การคำนวณขนาดบอ่ บำบดั นำ้ เสีย ควรมขี นาดอย่างน้อย
๕ เท่าของปริมาณน้ำใช้หรอื น้ำเสียที่เกิดขึ้น (ปริมาณน้ำเสียต่อวันที่แจ้ง ๓๙๑ ลบ.ม. x ๕ = ๑,๙๕๕ ลบ.ม.
บ่อท่ีใชร้ องรบั นำ้ เสียต้องมขี นาดอยา่ งนอ้ ยประมาณ ๒,๐๐๐ ลบ.ม.)
๒. ควรขุดบ่อน้ำเพิ่ม (บ่อที่ ๔) เป็นสระน้ำขนาดใหญ่ใช้รองรับน้ำที่ผ่านการบำบัดแล้ว
และเก็บไว้ใช้ประโยชน์ โดยกำหนดให้บ่อแรกเปน็ บ่อสูบ บ่อที่ ๑ เป็นบ่อเติมอากาศใต้ และบอ่ ที่ ๒ เป็นบ่อ
ตกตะกอน โดยบ่อที่ ๓ ให้ใช้แสงแดดและพืชน้ำช่วยดูดซับ จัดเป็นบ่อผึ่ง ก่อนสูบน้ำไป บ่อที่ ๔ เพื่อเก็บนำ้
ใช้ประโยชนเ์ พ่อื การเกษตรต่อไป
๓. ควรมีการขุดลอกบ่อบำบัดเป็นประจำ เพื่อป้องกันการสะสมตะกอนทำให้เน่าเสีย
และส่งกลิ่นเหม็น สำหรับการติดตั้งเครื่องเติมอากาศแบบใต้ผิวน้ำ ควรศึกษาตัวอย่างจากนวัตกรรมของ
เรอื นจำกลางราชบุรี
๔. ควรประสานขอขอ้ มูลเอกสารผลการตรวจคณุ ภาพน้ำเสยี คร้งั ลา่ สดุ เพ่ือนำมาประเมนิ ผล
และวางแผนแก้ไขปัญหาระบบบำบดั น้ำเสียต่อไป ทง้ั นี้ การสง่ ตัวอย่างน้ำเสยี เพื่อตรวจน้ัน ตอ้ งเลือกเก็บตัวอย่าง
นำ้ เสียจากจุดเดมิ เวลาเดมิ จากน้ำเสยี ทีจ่ ะออกสทู่ างน้ำสาธารณะ โดยสามารถขอรบั คำแนะนำจากสำนักงาน
ทรัพยากรธรรมชาติและสิง่ แวดลอ้ มจงั หวดั นราธิวาส
(๓) เรือนจำอำเภอแม่สะเรียง จังหวัดแม่ฮ่องสอน เมื่อวันอังคารที่ ๒๕ ตุลาคม ๒๕๖๕
เวลา ๑๓.๓๐ น. ณ ห้องประชุม ๒ ศอญ.จอส.พระราชทาน สรุปปัญหา และแนวทางการแก้ไขปัญหาการจดั การ
นำ้ เสียได้ ดังน้ี
- เรอื นจำอำเภอแมส่ ะเรยี ง เปน็ เรอื นจำขนาดเลก็ มผี ตู้ ้องขงั จำนวนนอ้ ย และมรี ะบบการบรหิ าร
จัดการนำ้ เสียและขยะภายในเรอื นจำไดเ้ ปน็ อย่างดี ไม่มีผลกระทบตอ่ ชุมชนแตอ่ ย่างใด
- ระบบบำบดั น้ำเสยี ของเรอื นจำอำเภอแม่สะเรียง แบ่งเป็น ๒ ชว่ ง
๑) การจัดการน้ำเสียช่วงต้นน้ำ มีการติดตั้งบ่อดักไขมันบริเวณสูทกรรม และโรงงาน
ฝึกวิชาชีพ กรอง ๒ ชั้น มีการตักช้อนไขมัน ทำความสะอาด และเติมจุลินทรีย์ (EM) เป็นประจำทุก ๒ วัน
มกี ารติดตงั้ ถังแซท (SAT) รวม ๘ จดุ จำนวน ๑๒ ถงั ตามจุดอาคารต่าง ๆ สำหรับระบบบำบัดน้ำเสีย

รายงานผลการดำเนินงานโครงการที่ ศอญ.จอส.พระราชทาน ตดิ ตามและสนับสนนุ ประจำเดอื นตลุ าคม ๒๕๖๕

๘๔

ภาพ : ระบบบำบัดน้ำเสยี แบบบอ่ เติมอากาศ กรองนำ้ ดว้ ยวสั ดธุ รรมชาติ ฆา่ เชื้อโดยแสงแดด
ใช้จลุ ินทรยี บ์ ำบดั นำ้ เสยี กอ่ นปล่อยสู่ภายนอกเรอื นจำฯ

๒) การจัดการน้ำเสียช่วงปลายน้ำ ใช้ระบบบำบัดน้ำเสียแบบเติมอากาศ ปล่อยให้
ตกตะกอน และกรองด้วยวัสดุธรรมชาติ ได้แก่ หินกรวด ถ่าน ฆ่าเชื้อด้วยรังสีอัลตราไวโอเลตจากแสงแดด
และเติมจลุ ินทรีย์ (EM) ก่อนปลอ่ ยนำ้ ลงสลู่ ำรางเทศบาลตำบลแมส่ ะเรยี ง โดยมีบอ่ บำบดั จำนวน ๒ บอ่

ภาพ : ขั้นตอนการจัดการนำ้ เสยี ของบอ่ บำบดั
เส้นทางนำ้ ท้ิงของเรือนจำฯ จะไหลสู่ท่อระบายน้ำของเทศบาล รวมกับน้ำทิ้งจากครัวเรือน
ประมาณ ๗๐๐ เมตร น้ำจึงไหลสู่แม่น้ำยวม ปัจจุบันการจัดการน้ำเสียและขยะของเรือนจำฯ ยังไม่พบ
ปัญหากระทบตอ่ ประชาชนและชุมชนรอบข้าง
การจดั การขยะภายนเรอื นจำฯ ใช้หลักการ ๓RS แยกประเภทขยะกอ่ นส่งออกยังจดุ พกั ขยะ
ภายนอก เศษขี้เลื่อยจากฝึกวิชาชีพนำไปทำปุ๋ยหมัก และขยะอินทรีย์นำไปทำน้ำจุลินทรีย์ น้ำหมักชีวภ าพ
ทีเ่ รือนจำชัว่ คราวบ้านไร่

รายงานผลการดำเนินงานโครงการท่ี ศอญ.จอส.พระราชทาน ตดิ ตามและสนบั สนุน ประจำเดอื นตลุ าคม ๒๕๖๕

๘๕

ปัญหาและอุปสรรค
เรอื นจำอำเภอแม่สะเรียง เปน็ เรือนจำขนาดเล็กที่ตงั้ อยู่ในแหล่งชมุ ชน มีการบริหารจัดการ
ระบบบำบดั น้ำเสียอยา่ งเปน็ ระบบ แต่ไมส่ ามารถทำบ่อกกั เกบ็ นำ้ ท่ผี ่านการบำบัดมาใช้ประโยชน์ได้ เน่ืองจาก
ขอ้ จำกัดของพ้นื ท่ี
คำแนะนำ
คณะทำงาน ศอญ.จอส.พระราชทาน ดา้ นการบำบดั นำ้ เสียฯ ได้ใหค้ ำแนะนำดังน้ี
๑. ควรตรวจคุณภาพน้ำเสยี เพื่อเป็นการประเมนิ ผลการบรหิ ารจัดการระบบบำบัดน้ำเสีย
ของเรือนจำฯ หากผลอยใู่ นเกณฑ์มาตรฐาน อาจไม่จำเป็นในการจดั ซือ้ เครื่องเติมอากาศในบ่อบำบัดนำ้ เสยี เพิ่ม
๒. การตกั ไขมนั ในบอ่ ดักไขมัน ควรท้งิ ระยะให้ไขมนั จับตวั เปน็ กอ้ นกอ่ นตักออก ไม่ควรเติม
จุลินทรียก์ อ่ นตักไขมนั สำหรบั ไขมันจากบ่อดักไขมนั สามารถนำไปทำปยุ๋ หมกั ใชป้ ระโยชนต์ ่อได้
(๔) เรือนจำอำเภอเบตง จังหวัดยะลา เมื่อวันอังคารที่ ๒๕ ตุลาคม ๒๕๖๕ เวลา ๑๓.๓๐ น.
ณ ห้องประชมุ ๒ ศอญ.จอส.พระราชทาน สรปุ ปญั หาและแนวทางการแกไ้ ขปัญหาการจดั การน้ำเสยี ได้ ดังน้ี
ปัญหาและอุปสรรค
๑. เรือนจำอำเภอเบตง เป็นเรือนจำขนาดเลก็ โครงสร้างเก่า ตั้งอยู่ในเขตชุมชน และไมม่ ี
บอ่ บำบดั น้ำเสีย ใชว้ ิธีติดตัง้ บอ่ ดกั ไขมันสำเรจ็ รปู จำนวน ๒ จุด ได้แก่ สทู กรรม และแดนหญงิ ซ่ึงมีขนาดเล็ก
ไม่สอดคล้องกับปริมาณน้ำเสยี และจำนวนผ้ตู ้องขงั ทำให้การทำงานของบอ่ ดกั ไขมนั ไมม่ ีประสิทธภิ าพ
๒. น้ำเสียของเรือนจำระบายออกสู่ลำรางของเทศบาลที่ใช้ร่วมกันทั้งอำเภอ และไหลลง
คลองเบตง เรอื นจำฯ มแี ผนในการจัดทำบ่อบำบัดน้ำเสยี ก่อนปล่อยนำ้ ทิ้งลงสแู่ หลง่ น้ำสาธารณะ จำนวน ๒ จุด
คือ จุดนำ้ ทิ้งแดนชาย และจุดน้ำทง้ิ แดนหญิง เป็นบ่อตกตะกอน โดยวางท่อคอนกรีตตามแนวกำแพง

ภาพ : บ่อดกั ไขมนั แดนชายจดุ สูทกรรม ภาพ : บ่อดกั ไขมันบรเิ วณทปี่ ระกอบอาหารแดนหญิง

รายงานผลการดำเนนิ งานโครงการที่ ศอญ.จอส.พระราชทาน ตดิ ตามและสนับสนนุ ประจำเดือนตลุ าคม ๒๕๖๕

๘๖

คำแนะนำ
คณะทำงาน ศอญ.จอส.พระราชทาน ด้านการบำบัดน้ำเสียฯ ไดใ้ หค้ ำแนะนำดงั น้ี
๑. ควรเพม่ิ จำนวนบ่อ หรอื ขยายความจบุ ่อเปน็ ๒ เทา่ ของปริมาณนำ้ ทิ้ง เพ่ือปล่อยให้ไขมนั
จบั ตัวกนั และสามารถตักขึน้ ได้ ไมล่ ะลายไปกับนำ้ ทิ้ง เน่อื งจากมพี ้นื ท่ีจำกดั จุดสูทกรรม ควรเพ่ิมจำนวนบอ่ ดักไขมัน
โดยขยายในแนวตัง้ ใตอ้ า่ งล้างจาน เพอ่ื ปอ้ งกนั ไขมนั ปนเป้อื นกบั น้ำท้ิงทีล่ งสคู่ นู ำ้ สาธารณะ
๒. ควรมีการวางแผนบริหารจัดการพื้นที่ และแผนการตรวจคุณภาพน้ำร่วมกับจังหวัด
เนอ่ื งจากอำเภอเบตง เป็นเมืองท่องเท่ียว เพ่อื สรา้ งการรบั รแู้ ละความมนั่ ใจให้กับชุมชนโดยรอบ
๓. ควรนำไขมนั ทีไ่ ด้จากบอ่ ดักไขมนั มาฝังกลบทำเป็นปยุ๋ ใช้ประโยชน์ที่เรือนจำชั่วคราวทงุ่ ปูโป๊ะ
๔.๒ กรมราชทัณฑ์รายงานความคืบหน้าของการบริหารจัดการน้ำเสียของเรือนจำ/ทัณฑสถาน
จำนวน ๖ แห่ง ดังน้ี
(๑) เรือนจำจังหวัดอ่างทอง ได้ดำเนินการบริหารจัดการนำ้ เสียตามคำแนะนำของคณะทำงาน
ศอญ.จอส.พระราชทาน ด้านการบำบัดนำ้ เสียฯ เมื่อวันท่ี ๒๗ มีนาคม ๒๕๖๔ โดยไดด้ ำเนนิ การ ดังน้ี
๑) ใช้ระบบบำบัดน้ำเสียแบบไมโครนาโนบับเบิล พลังงานแสงอาทิตย์ ๓ ชุด ติดต้ัง
ในบ่อบำบัดน้ำเสียภายนอกเรอื นจำ และอยรู่ ะหว่างทดสอบระบบ
๒) มีการจัดทำและใช้จุลินทรีย์ทำความสะอาดห้องน้ำ ห้องส้วม รางระบายน้ำจุดต่าง ๆ
สปั ดาห์ละ ๑ ครง้ั
๓) มอบหมายให้หนว่ ยงานสทู กรรม และแดนหญิงตกั ไขมนั วนั ละ ๑ ครั้ง (บา่ ย) และกองพัฒนา
ภายนอกเรือนจำตักคราบไขมนั สิ่งสกปรกจากบอ่ บำบัดวนั ละ ๑ ครง้ั
๔) การบรหิ ารจดั การนำ้ เสยี ท่ีผ่านการบำบดั แล้ว

- มีการปลูกพืชน้ำที่มีคุณสมบัติบำบัดน้ำเสีย เช่น ธูปฤาษี แหน ผักบุ้ง ในบ่อบำบัด
พื้นท่ีบริเวณบ่อบำบัดทำการเพาะปลูกพืชผลทางการเกษตร เพาะเลี้ยงพันธุ์ปลา เช่น ปลาดุก ปลานิล
ปลาตะเพยี นขาว ผลผลิตทไี่ ด้นำมาจำหน่ายให้กับเจา้ หน้าท่ี ญาติ ประชาชน และประกอบอาหารเปน็ สวสั ดิการ
ใหเ้ จ้าหนา้ ที่

- มกี ารจา่ ยน้ำจากบ่อบำบดั บางสว่ นให้เกษตรกรรอบข้างเรอื นจำ
- พื้นที่ใกล้บ่อบำบัดน้ำเสียประมาณ ๓ ไร่ เปิดให้ประชาชนใช้เป็นสวนสาธารณะ
ในการพักผอ่ น เลน่ กฬี า และออกกำลังกาย

รายงานผลการดำเนนิ งานโครงการท่ี ศอญ.จอส.พระราชทาน ตดิ ตามและสนบั สนุน ประจำเดอื นตลุ าคม ๒๕๖๕

๘๗

(๒) เรอื นจำกลางนครสวรรค์ ได้ดำเนนิ การบริหารจัดการนำ้ เสยี ตามคำแนะนำของคณะทำงาน
ศอญ.จอส.พระราชทาน ด้านการบำบัดนำ้ เสียฯ เมอ่ื วันที่ ๒๗ พฤศจกิ ายน ๒๕๖๔ โดยไดด้ ำเนนิ การ ดงั น้ี

๑) อย่รู ะหวา่ งการจำหน่ายระบบบำบัดน้ำเสยี
๒) มีการใช้จุลินทรีย์ทำความสะอาดสุขภัณฑ์ ร่องระบายน้ำ และส้วม โดยไม่ใช้สารเคมี
ในการทำความสะอาด และตักไขมนั จากบอ่ ดักไขมันวนั ละ ๒ ครง้ั
๓) ดำเนินการแยกขยะ โดยจัดให้มีถังขยะแยกสีตามประเภท ๔ ประเภท ขยะรีไซเคิล
ขยะเปยี ก ขยะทว่ั ไป และขยะมีพษิ ตงั้ ไว้ตามจุดต่างๆ ของเรือนจำ
๔) ดำเนินการทำความสะอาดลำรางระบายน้ำเสีย และอยู่ระหวา่ งปรบั ปรุงระดบั ความลาดชัน
และขดุ ลอกคลองระบายนำ้ ดา้ นนอกเรอื นจำ
(๓) เรอื นจำพิเศษกรุงเทพมหานคร ไดด้ ำเนนิ การบรหิ ารจัดการน้ำเสียตามคำแนะนำของคณะทำงาน
ศอญ.จอส.พระราชทาน ด้านการบำบดั น้ำเสยี ฯ เมื่อวันท่ี ๔ กรกฎาคม ๒๕๖๕ โดยได้ดำเนินการ ดงั น้ี
๑) เพิ่มจำนวนบ่อดักไขมัน (อยู่ระหว่างดำเนินการ) ให้สอดคลอ้ งกับจำนวนผู้ต้องขัง และ
ปริมาณการใช้นำ้ และดำเนนิ การแยกนำ้ เสยี จากการล้างผัก และลา้ งเนอื้ สตั วอ์ อกจากกนั
๒) ตรวจสอบและแก้ไขระบบน้ำประปา ควบคุมปริมาณการใช้น้ำประปา พบว่า มีปริมาณ
การใชน้ ำ้ ประปาลดลง
๓) ดำเนินการทำความสะอาดลำรางระบายน้ำเสยี และอยู่ระหว่างปรับปรงุ ระดบั ความลาดชัน
และขดุ ลอกคลองระบายนำ้ ดา้ นนอกเรือนจำ
๔) ใช้จลุ ินทรยี ท์ ำความสะอาดในเรือนจำแทนการใช้สารเคมี และจัดการแยกขยะเป็น ๔ ประเภท
ไดแ้ ก่ ขยะรีไซเคลิ ขยะเปียก ขยะทัว่ ไป และขยะมีพิษ เรียบร้อยแลว้
(๔) เรือนจำอำเภอพล จังหวัดขอนแกน่ ได้ดำเนินการบริหารจัดการน้ำเสียตามคำแนะนำของ
คณะทำงาน ศอญ.จอส.พระราชทาน ด้านการบำบดั น้ำเสยี ฯ เมอ่ื วนั ท่ี ๗ ตลุ าคม ๒๕๖๓ โดยปรับปรงุ อุปกรณ์
บ่อบำบัดน้ำเสียให้สามารถใช้การได้ และได้ทำโครงการปรับปรุงระบบบำบัดน้ำเสีย ขอรับการสนับสนุ น
งบประมาณจากสำนกั งานสลากกนิ แบ่งรฐั บาล จำนวน ๒๙๘,๘๐๐ บาท
(๕) ทัณฑสถานวัยหนุ่มกลาง จังหวัดปทุมธานี ได้ดำเนินการบริหารจัดการน้ำเสีย
ตามคำแนะนำของคณะทำงาน ศอญ.จอส.พระราชทาน ด้านการบำบัดน้ำเสยี ฯ เมื่อวนั ท่ี ๒๒ มิถุนายน ๒๕๖๕
โดยประสานมหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลธัญบุรี ขอความร่วมมือซ่อมแซมอุปกรณ์บำบัดน้ำเสีย
ของเรือนจำสามารถใช้การได้ตามปกติ และใช้จุลินทรีย์ (EM) เติมในเส้นทางน้ำไหลจุดต่างๆ เพื่อลดปัญหา
กลนิ่ เหมน็ และน้ำเนา่ เสีย

รายงานผลการดำเนินงานโครงการที่ ศอญ.จอส.พระราชทาน ตดิ ตามและสนบั สนุน ประจำเดอื นตลุ าคม ๒๕๖๕

๘๘

(๖) ทณั ฑสถานบำบดั พิเศษจงั หวัดปทมุ ธานี ได้ดำเนนิ การบรหิ ารจดั การนำ้ เสยี ตามคำแนะนำ
ของคณะทำงาน ศอญ.จอส.พระราชทาน ด้านการบำบัดน้ำเสียฯ เมือ่ วนั ที่ ๒๒ มถิ นุ ายน ๒๕๖๕ โดยปรับปรุง
ระบบบำบดั นำ้ เสีย (บอ่ ดักไขมนั ) และทำความสะอาดลำรางระบายน้ำเสียเรยี บรอ้ ยแลว้

๕. ปัญหาข้อขดั ข้อง
- ไมม่ ี –

๖. ขอ้ เสนอแนะการดำเนนิ งาน
- ควรออกแบบติดตามผลการดำเนินงานด้านการบริหารจดั การระบบบำบดั นำ้ เสียและการกำจัดขยะ

ของเรือนจำ/ทัณฑสถาน ที่ผ่านการติดตามและให้คำแนะนำ จากคณะทำงาน ศอญ.จอส.พระราชทาน
ดา้ นการบำบดั น้ำเสยี ฯ เพ่อื ประเมินผลและวางแผนในการดำเนินงานตอ่ ไป

๗. ข้อคิดเห็นของประชาชนในชมุ ชนโดยรอบ
- ไมม่ ี –

๘. การดำเนนิ งานข้ันต่อไป
๘.๑ ดำเนินงานตามแผนดำเนินงานการแนะนำพัฒนาระบบบำบัดน้ำเสีย การกำจดั ขยะ ภายในเรือนจำ

และทณั ฑสถาน ประจำปงี บประมาณ พ.ศ. ๒๕๖๖ รว่ มกบั กรมราชทัณฑ์ (ทง้ั นสี้ ามารถปรบั เปล่ยี นแผนดำเนินการ
ได้ตามความเหมาะสม)

๘.๒ ดำเนินงานตามหนังสือร้องจากเรือนจำในกรณีเร่งด่วน (นอกแผนดำเนินงานการแนะนำพัฒนา
ระบบบำบัดนำ้ เสีย การกำจดั ขยะ ภายในเรอื นจำ/ทณั ฑสถาน ประจำปงี บประมาณ พ.ศ. ๒๕๖๕)

๙. ผ้รู ับผิดชอบหลัก หัวหนา้ กลมุ่ งานสนบั สนุนโครงการ ๙๐๘ และงาน HQ
นายเชาวน์ นกอยู่

๑๐. ผ้รู ับผิดชอบรอง ประจำกลุ่มงานสนบั สนุนโครงการ ๙๐๘ และงาน HQ
๑๐.๑ นางสาวพมิ พน์ ิภา ทรงประสิทธ์ิ ประจำกลุ่มงานสนบั สนนุ โครงการ ๙๐๘ และงาน HQ
๑๐.๒ นางสาวมีนา ยอมิน เจ้าหน้าทปี่ ระจำกลมุ่ งานสนบั สนนุ โครงการ ๙๐๘ และงาน HQ
๑๐.๓ พ.อ.อ.เกรยี งไกร หวังคมุ้ กลาง

รายงานผลการดำเนินงานโครงการที่ ศอญ.จอส.พระราชทาน ตดิ ตามและสนบั สนุน ประจำเดือนตุลาคม ๒๕๖๕

โครงการที่ ๑๒ ๘๙

รายงานความกา้ วหนา้ โครงการพระราชทาน โคก หนอง นา แห่งน้ำใจและความหวัง (ราชทณั ฑ์)
ประจำเดอื น ตลุ าคม ๒๕๖๕

๑. ความเปน็ มาของโครงการ
พระบาทสมเด็จพระวชิรเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงพระราชทาน “โครงการโคก หนอง นา แห่งน้ำใจ

และความหวงั ” ซึ่งน้อมนำ สืบสาน ต่อยอดหลักเกษตรทฤษฎีใหม่ ของพระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธเิ บศร
มหาภูมพิ ล อดลุ ยเดชมหาราช บรมนาถบพติ ร เปน็ การประยกุ ต์แบบชาวบ้าน ป้นั โคก ขุดหนอง ทำนา เปน็ การสรา้ ง
ตน้ แบบเกษตรทฤษฎีใหม่ในพนื้ ทขี่ นาดเลก็ มุ่งเน้นการปรับเปลย่ี นพ้ืนฐานแนวคิด (Mid Set) ฝึกวนิ ยั ลงมือปฏิบัติ
แกไ้ ขปัญหาจรงิ ทั้งยงั ทรงมคี วามหว่ งใยปวงชนชาวไทยทกุ หมู่เหล่า ไมเ่ ว้นแมแ้ ต่ผูต้ ้องขงั ที่ได้รับการปล่อยตัว
ออกสูส่ ังคม การนี้จึงทรงพระราชทาน “โครงการโคก หนอง นา แห่งน้ำใจและความหวัง (ราชทัณฑ์)” จัดให้เป็น
โครงการเตรยี มความพร้อมก่อนปลอ่ ยใหแ้ ก่ผตู้ ้องขังทีจ่ ะได้รับพระราชทานอภัยโทษ อนั เกดิ จากพระมหากรุณาธิคุณ
อยา่ งหาทส่ี ุดมิได้ ท่ีทรงสนพระราชหฤทัยต่อผูต้ อ้ งขังท่ีจะพ้นโทษจากเรอื นจำและทัณฑสถานที่จะกลับไปใช้ชีวิต
ในสังคมอีกครั้ง โดยส่วนใหญ่มักจะมีปัญหาในเรื่องการปรับตัว ขาดการยอมรับและถูกกีดกัน หรือปฏิเสธ
การหางานทำจากผปู้ ระกอบการ ประกอบกับไม่มีท่ีอย่อู าศยั เรร่ อน ฐานะครอบครวั ท่ยี ากจน สภาพแวดล้อม
รอบตัวยั่วยุ สภาพครอบครัวทีม่ ีปัญหา เกิดความเจ็บป่วยทั้งทางดา้ นร่างกายและจิตใจ ซึ่งเหล่านีเ้ ป็นต้นเหตุ
ของปญั หาการกระทำผิดซ้ำของคนกลมุ่ เปราะบางดงั กลา่ ว

พลตรีหญิง เจ้าคุณพระสินีนาฏ พิลาสกัลยาณี ที่ปรึกษาศูนย์อำนวยการใหญ่จิตอาสาพระราชทาน
จึงได้น้อมนำพระราชดำริในพระบาทสมเด็จพระวชิรเกล้าเจ้าอยู่หัว มอบให้ศูนย์อำนวยการใหญ่จิตอาสา
พระราชทาน แจ้งจิตอาสา ๙๐๔ ทั่วประเทศ ลงพื้นที่เพื่อเป็นผู้รว่ มวางแผน ประสานงาน ให้ความชว่ ยเหลือ
และติดตามรับทราบปญั หากบั หน่วยงานภาครฐั ในพืน้ ที่ ให้ความช่วยเหลือในเรือ่ งการประสานงาน (เร่อื งที่ยังขาด
การประสานเชื่อมโยงในการบูรณาการร่วมกนั ระหว่างหนว่ ยงาน) เพื่อใหเ้ กิดความตอ่ เนือ่ ง (เวลา) ในด้านการช่วยเหลือ
หลังพ้นโทษโดยมีหนว่ ยงานภาครัฐเป็นรบั ผดิ ชอบหลกั ในการช่วยเหลือตามบทบาท และบรบิ ทของหน่วยงานนน้ั ๆ
โดยมกี ารประสานการทำงานร่วมกบั กรมราชทัณฑ์ ซึ่งเป็นหนว่ ยงานทไ่ี ด้รับพระราชทานโครงการ

รายงานผลการดำเนนิ งานโครงการที่ ศอญ.จอส.พระราชทาน ตดิ ตามและสนบั สนุน ประจำเดือนตลุ าคม ๒๕๖๕

๙๐

ศูนย์อำนวยการใหญ่จิตอาสาพระราชทาน จึงได้มีคำสั่งแต่งตั้งคณะทำงาน โครงการพระราชทาน
โคก หนอง นา แหง่ น้ำใจและความหวัง (ราชทัณฑ์) เพือ่ ตดิ ตามใหค้ ำแนะนำ กำกับดูแล ช่วยเหลือ สนับสนุน
อำนวยความสะดวก ประสานความร่วมมือกับหน่วยงานที่เกี่ยวข้องในการขับเคลื่อนการดำเนิ นงาน รวมถึง
กิจกรรมอ่ืน ๆ ที่เกี่ยวข้อง รวบรวมข้อมูลการดำเนินงาน ผลการปฏิบัติ ประมวลผลการปฏิบัติ การ เผยแพร่
ข่าวสาร พร้อมทั้งรายงานผลการปฏิบัติงานโครงการพระราชทาน โคก หนอง นา แห่งน้ำใจและความหวัง
(ราชทณั ฑ)์ ให้คณะอำนวยการทราบ และปฏิบตั ภิ ารกจิ อ่ืน ๆ ตามท่ีคณะอำนวยการมอบหมาย

๒. วตั ถปุ ระสงค์
๒.๑ เพอ่ื ให้ผเู้ ขา้ รับการอบรมไดร้ บั ความรูใ้ นการสรา้ งต้นแบบเกษตรทฤษฎใี หมใ่ นทุกเงอ่ื นไขของพน้ื ที่

และเพิ่มทักษะการทำเกษตรทฤษฎีใหม่ในพืน้ ท่ีขนาดเล็ก เพื่อใหส้ ามารถพึง่ พาตนเองได้ และช่วยเหลือผูอ้ นื่
ท่ีไดร้ บั ความเดอื ดร้อนได้อีกด้วย

๒.๒ เพื่อให้ผู้เข้ารับการอบรมได้ปรับ Mindset (แนวคิด) ฝึกวินัย ลงมือปฏิบัติ แก้ไขปัญหาจริง
เพื่อให้สามารถนำไปปรับใชภ้ ายหลงั จากกลบั สู่สงั คมภายนอก

๒.๓ เพ่อื ให้ผเู้ ข้ารับการอบรมไดร้ บั การเสริมสร้างความรู้ พฒั นาทศั นคติ พฒั นาจติ ใจ และพัฒนาอาชีพ
เกดิ แรงจงู ใจในการประพฤตติ นเป็นพลเมืองดี โดยสามารถหลกั เลี่ยงสถานการณท์ เี่ สี่ยงตอ่ การกระทำผิดซ้ำ

๒.๔ เพือ่ ส่งเสรมิ บทบาทของครอบครวั ประชาชนชมุ ชน องค์กรภาครฐั และเอกชน ในการเขา้ มสี ่วนรว่ ม
ในการฟื้นฟผู ู้เขา้ รบั การอบรมกอ่ นปลอ่ ยและหลงั ปล่อย

๓. แผนการดำเนนิ การ
๓.๑ (รา่ ง) แผนการดำเนนิ งานของคณะทำงาน โครงการพระราชทาน โคก หนอง นา แหง่ น้ำใจและความหวัง

(ราชทณั ฑ์) ประจำปี พ.ศ. ๒๕๖๖

ลาดับ ข้ันตอนการดาเนนิ งาน พ.ศ. 2565 พ.ศ. 2566 ผู้รับผิดชอบ

ตค พย ธค มค กพ มคี เมย พค มยิ กค สค กย ตค พย ธค

1 ขออนมุ ตั แิ ผน/แนวทางการตดิ ตามผู้ผ่านการอบรม ฯ คณะทางานฯ

2 จัดประชมุ ช้ีแจง แนวทางการดาเนนิ งาน ประจาปี 2566 คณะทางานฯ

3 จัดสง่ ข้อมลู รายชื่อผู้ผ่านการอบรม ฯ ใหพ้ ้ืนทท่ี รี่ บั ผดิ ชอบ คณะทางานฯ

(ศอ.จอส. พระราชทาน ภาค 1,2,3,4 และ กทม.)

4 จิตอาสา 904 ลงพื้นทตี่ ดิ ตาม ผู้ผา่ นการอบรม ฯ และรายงานผล จอส. 904 ในพ้ืนท่ี

5 ศอ.จอส. พระราชทาน ภาค 1,2,3,4 และ กทม. รายงานผล ศอ.จอส.พระราชทานภาค

การตดิ ตามผู้ผ่านการอบรม ฯ ให้ ศอญ.จอส.พระราชทาน

6 คณะทางาน ฯ รวบรวมข้อมลู รายงานผู้บงั คญั บัญชา และจัดสง่ ข้อมลู คณะทางานฯ

ใหก้ รมราชทณั ฑ์ และประสานหนว่ ยงานทเ่ี ก่ียวข้องให้ความชว่ ยเหลือ

7 คณะทางาน ฯ สรปุ รายงานผลการดาเนินงาน รอบ 6 เดอื น คณะทางานฯ
8 คณะทางาน ฯ สรปุ รายงานผลการดาเนนิ งาน รอบ 12 เดอื น คณะทางานฯ

รายงานผลการดำเนินงานโครงการท่ี ศอญ.จอส.พระราชทาน ตดิ ตามและสนับสนนุ ประจำเดอื นตุลาคม ๒๕๖๕

๙๑

๔. ผลของการดำเนนิ งานในปจั จบุ นั
คณะทำงานฯ ได้จัดทำแนวทางการปฏิบัติงาน และคมู่ อื การตดิ ตามผผู้ า่ นการอบรมฯ สำหรับจติ อาสา ๙๐๔

ได้ใช้เป็นเครื่องมอื ในการปฏิบัตงิ าน ควบคู่กับ หนังสอื “หน่วยงานทีใ่ ห้บรกิ ารทางสังคม” ของกรมราชทัณฑ์
โดยมีวตั ถุประสงค์ของการจดั ทำ ดงั นี้

๔.๑ เพื่อประสานงานการให้ความช่วยเหลือผู้ผ่านการอบรมโครงการฯ ได้ทราบถึงแนวทาง
การดำเนินงาน การให้ความช่วยเหลือ สามารถเข้าถึงหน่วยงานที่ให้บริการทางสังคมได้สะดวกมากยิ่งขึ้น
และได้รับความช่วยเหลืออย่างมีหลักการ เพื่อให้สามารถดำเนินการได้ประสบผลสำเร็จตามบริบท
และสภาพแวดล้อมทีเ่ หมาะสม

๔.๒ เพ่อื ติดตาม เก็บข้อมลู ให้กำลังใจ ผผู้ ่านการอบรมโครงการฯ ในการดำเนนิ การทำ โคก หนอง นา
และเผยแพร่ประชาสมั พนั ธเ์ ชดิ ชเู กยี รติ ผลสำเรจ็ ของผ้ผู า่ นการอบรมฯ

๔.๓ เพื่อติดตามประสานงานให้ความช่วยเหลือในดา้ นอ่นื ๆ นอกเหนอื จากที่สว่ นราชการจดั ให้
๔.๔ เพ่ือลดอตั ราการกระทำความผิดซ้ำ ใหเ้ หลือนอ้ ยลงทกุ ๆ ปี เพอ่ื “สร้างคนดีสูส่ งั คม”

รายงานผลการดำเนินงานโครงการที่ ศอญ.จอส.พระราชทาน ติดตามและสนับสนุน ประจำเดอื นตลุ าคม ๒๕๖๕

๙๒

๕. ปญั หาข้อขัดข้อง
- ไมม่ ี –

๖. ข้อเสนอแนะการดำเนนิ งาน
- ไมม่ ี –

๗. ข้อคิดเหน็ ของประชาชนโดยรอบ
- ไมม่ ี –

๘. การดำเนินงานขนั้ ตอ่ ไป
๘.๑ จดั ทำหนังสือขออนุมตั แิ ผนการดำเนินงาน ประจำปี พ.ศ. ๒๕๖๖ ภายใน ๑๕ พฤศจิกายน ๒๕๖๕
๘.๒ เตรียมนัดหมายจัดประชุมช้ีแจง ศอ.จอส.พระราชทานในแต่ละพ้ืนท่ี

๙. ผรู้ ับผดิ ชอบหลัก
นางสาวมนี า ยอมนิ ประจำกลุ่มงานสนบั สนุนโครงการของ ๙๐๘ และ HQ

๑๐. ผูร้ ับผิดชอบรอง ประจำกลมุ่ งานสนับสนนุ โครงการของ ๙๐๘ และ HQ
๑๐.๑ นางสาวพิมพ์นภิ า ทรงประสิทธ์ิ ประจำกลุม่ งานสนับสนนุ โครงการของ ๙๐๘ และ HQ
๑๐.๒ นายพุฒินนั ท์ เกษทองมา เจา้ หนา้ ทปี่ ระจำกลมุ่ งานสนบั สนนุ โครงการของ ๙๐๘ และ HQ
๑๐.๓ พ.อ.ท. ปกรณ์กฤษณ์ เผ่ามะณี

รายงานผลการดำเนินงานโครงการที่ ศอญ.จอส.พระราชทาน ติดตามและสนบั สนุน ประจำเดอื นตลุ าคม ๒๕๖๕

โครงการท่ี ๑๓ ๙๓

รายงานความก้าวหน้า โครงการอนุรักษ์และพัฒนากระบอื ไทย

ประจำเดอื น ตลุ าคม ๒๕๖๕

๑. ความเป็นมาของโครงการ

เพื่อให้การดำเนินงานโครงการอนุรักษ์และพัฒนากระบือไทย อันเป็นการนำภูมิปัญญาไทย
ปลูกฝงั และสนับสนุนวิถีชีวิตเกษตรแบบด้ังเดมิ ในการใช้กระบือเขา้ ทำการเกษตร ร่วมกับการพัฒนาสายพันธ์ุ
กระบือไทย เพื่อเป็นการเพิ่มรายได้ให้แก่เกษตรกร ภายใต้พระราชปณิธาน ประเทศชาติมั่นคง ประชาชน
มีความสุข แก้ไขในสิ่งผิด สืบสานพระราชปณิธาน ภายใต้หลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง ตามแนวพระราชดำริ
“อารยเกษตร” สร้างความสมบูรณ์แบบ และความยั่งยืนในวิถเี กษตรไทย ซ่งึ โครงการอนรุ ักษ์และพัฒนากระบือไทย
จัดทำขึ้นเพื่อกระตุ้นความร่วมมือระหว่างเกษตรกร ชุมชน หน่วยงานภาครัฐและเอกชน ประสานสอดคล้อง
แนวทางการปฏิบตั ิและองค์ความรูต้ ามหลกั วิชาการอยา่ งยง่ั ยืน ในการพัฒนาการคดั เลือกสายพนั ธก์ุ ระบือไทย
ทมี่ คี ุณภาพตามมาตรฐานส่กู ระบวนการการผลติ กระบอื ไทย สำหรบั ใช้เป็นสว่ นหนึ่งของเกษตรกรรม และการปศุสัตว์
ให้กับเกษตรกรประชาชน และชุมชนที่มีความสนใจเข้าร่วมโครงการดังกล่าว โดยเป้าหมายเพื่อสร้างรายได้
ให้กับเกษตรกรและครอบครัว สร้างความมั่นคงในการดำรงชีวิต พร้อมกับอนุรักษ์และพัฒนาสายพันธุ์
กระบอื ไทยให้มีคณุ ภาพ

๒ วัตถปุ ระสงค์ของโครงการ
๒.๑ เพื่อพฒั นาพนั ธกุ์ ระบือไทยให้กลบั มามขี นาดใหญ่ข้ึนดงั เดมิ
๒.๒ เพือ่ อนุรักษ์และกระตนุ้ การนำภูมปิ ญั ญาในการใช้ประโยชน์กระบือในการเกษตร
๒.๓ เพื่อต่อยอดการเลี้ยงกระบือสู่ การทำเกษตรทฤษฎีใหม่ ตามปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง

ตามแนวพระราชดำริ “อารยเกษตร”

รายงานผลการดำเนนิ งานโครงการที่ ศอญ.จอส.พระราชทาน ตดิ ตามและสนบั สนุน ประจำเดือนตุลาคม ๒๕๖๕

๙๔

๓. แผนการดำเนินการ
๓.๑ แผนงานตามวัตถุประสงค์โครงการฯ ในข้อ ๑ เพื่อพัฒนาพันธุก์ ระบอื ไทย ให้กลับมามีขนาดใหญข่ ึ้น

ดังเดิม
๓.๑.๑ โดยการนำกระบือพระราชทานไปฟื้นฟูสุขภาพ พร้อมทำการผสมพันธุ์ ให้ตั้งท้องก่อน

นำไปมอบใหเ้ กษตรกร โดยใช้น้ำเชอ้ื จากพอ่ พันธทุ์ ี่มีคุณภาพ โดยจดั ตั้งศูนย์ขยายพันธกุ์ ระบือ จำนวน ๓ แหง่ คือ
๓.๑.๑.๑ ศูนย์วิจัยและบำรงุ พันธุส์ ัตว์อทุ ัยธานี จว.อุทยั ธานี สำหรับฟื้นฟสู ุขภาพแม่พันธ์ุ

กระบือทรงไถ่ชวี ิตพระราชทาน
๓.๑.๑.๒ โรงเรียนทหารการสัตว์ กรมการสัตว์ทหารบก จว.นครนายก สำหรับฟื้นฟู

สขุ ภาพแม่พนั ธก์ุ ระบอื ทปี่ ระชาชนน้อมเกล้าถวาย
๓.๑.๑.๓ กลุ่มอนุรักษ์และพัฒนากระบือไทยอำเภอเลาขวัญ อ.เลาขวัญ จว.กาญจนบุรี

สำหรบั ฟื้นฟแู ม่พนั ธ์ุกระบอื จากโรงเรียนสอนควาย ต.หนองตาตงั้ อ.สวนผึ้ง จว.ราชบรุ ี
๓.๑.๒ กำหนดมาตรฐานคัดเลอื ก พ่อ แม่ พนั ธ์ุกระบือ ที่สมบรู ณ์แขง็ แรง ตามธรรมชาติ รวมถึง

การตัดสินผู้จูงกระบอื เข้าประกวด โดยกรมปศุสัตว์ ได้จัดทำคู่มือการประกวดควายไทยเปน็ ใช้เป็นมาตรฐาน
ในการตดั สิน และกำหนดการงดใช้สารเรง่ เนอื้ แดงในกระบือที่เข้าประกวด เพอ่ื ป้องกนั ภาวะกระดูกผใุ นกระบือ

๓.๒ แผนงานตามวัตถุประสงค์โครงการฯ ในข้อ ๒ เพื่อกระตุ้นและรักษาการนำภูมิปัญญาในการใช้
ประโยชน์กระบือในการเกษตร โดยกลุ่มอนุรักษ์และพัฒนากระบือไทยอำเภอเลาขวัญ อ.เลาขวัญ
จว.กาญจนบุรี เป็นกลุ่มเกษตรกรนำร่อง สำหรับการสาธิตการนำกระบือไถนา ในพื้นที่ ศูนย์การเรียนรู้
โคก หนอง นา ภายในกรมทหารราบที่ ๑๑ มหาดเล็กราชวลั ลภรกั ษาพระองค์ เขตบางเขน กทม.

๓.๓ แผนงานตามวัตถุประสงค์โครงการฯ ในข้อ ๓ เพื่อต่อยอดการเลี้ยงกระบือสูก่ ารทำเกษตรทฤษฎี
ใหม่ โดยการจัดกิจกรรมจิตอาสาปศุสัตว์ จัดการฝึกอบรมสมาชิกเกษตรกร ให้มีความรู้ ความเข้าใจ
ในเทคโนโลยที ี่เก่ียวกับการปศุสัตว์ กับเจ้าหน้าที่กรมปศุสัตว์ในพื้นที่ เช่น กลุ่มเกษตรกรในพื้นท่ี อ.เลาขวัญ
จว.กาญจนบุรี และ จว.มหาสารคาม ในด้านการดแู ลกระบอื การผสมเทยี ม เปน็ ต้น

โดยกำหนดแผนการดำเนนิ การในปี ๒๕๖๖ ตามระยะเวลาดังนี้

แผนการดำเนนิ การ ม.ค. ก.พ. ม.ี ค. เม.ย. พ.ค. มิ.ย. ก.ค. ส.ค. ก.ย. ต.ค. พ.ย. ธ.ค.

๑. พัฒนาพันธ์ุกระบือไทย
ให้กลับมามีขนาดใหญข่ ึน้
ดังเดิม โดยการนำกระบอื
พระราชทานไปฟื้นฟูสุขภาพ
พร้อมทำการผสมพันธุ์
ให้ตั้งท้อง ก่อนนำไปมอบ
ใหเ้ กษตรกร โดยใชน้ ำ้ เช้อื
จากพ่อพนั ธ์ุทีม่ ีคณุ ภาพ

รายงานผลการดำเนนิ งานโครงการท่ี ศอญ.จอส.พระราชทาน ติดตามและสนบั สนุน ประจำเดือนตุลาคม ๒๕๖๕

๙๕

แผนการดำเนินการ ม.ค. ก.พ. มี.ค. เม.ย. พ.ค. ม.ิ ย. ก.ค. ส.ค. ก.ย. ต.ค. พ.ย. ธ.ค.

๒. กระตุ้นและรักษาการ
น ำ ภ ู ม ิ ป ั ญ ญา ใ น ก ารใช้
ประโยชน์กระบือใน
การเกษตร
๓. ต่อยอดการเลี้ยง
กระบือสู่การทำเกษตร
ทฤษฎีใหม่ โดยการจัด
กิจกรรมจิตอาสาปศุสัตว์
จัดการฝึกอบรมสมาชิก
เกษตรกร ให้มีความรู้
ความเข้าใจ ในเทคโนโลยี
ที่เกี่ยวกับการปศุสัตว์
กับเจ้าหน้าที่กรมปศุสัตว์
ในพืน้ ท่ี
๔. ผลของการดำเนินงานในปัจจุบัน

ผลการดำเนินงาน เดือน ต.ค. ๖๕ เป็นไปด้วยความเรียบร้อย โดยงานโครงการอนุรักษ์และพัฒนา
กระบือไทย ไดด้ ำเนนิ การดังนี้

๔.๑ คณะทำงานโครงการอนุรักษ์และพัฒนากระบือไทย เดินทางไปตรวจเยี่ยมเกษตรกรที่รับ
พระราชทานกระบอื ทรงไถ่ชีวติ พระราชทาน ณ ต.ทัพหลวง อ.เมืองนครปฐม จว.นครปฐม และเย่ียมชมฟาร์ม
ควายงามนครปฐม ต.สระกระเทยี ม อ.เมืองนครปฐม จว.นครปฐม ในวนั พุธท่ี ๑๒ ตลุ าคม ๒๕๖๕ สรปุ ไดด้ ังน้ี

๔.๑.๑ ปัญหาที่พบในการเดินทางไปตรวจเยี่ยมเกษตรกร พบว่า ความรู้ในการเลี้ยงกระบือ
ของเกษตรกร และสถานท่ีเลี้ยงกระบือ โดยคณะทำงานโครงการอนรุ กั ษ์และพัฒนากระบอื ไทย ได้ดำเนินการ
ช่วยเหลือ ประสานให้ปศุสัตว์จังหวัดแนะนำวิธีการเลี้ยงกระบือ และสถานที่เลี้ยงกระบือ รวมทั้งติดตาม
การปรับปรุงและให้การช่วยเหลือต่อไป ในการนี้ ผู้แทนปศุสัตว์ได้มอบก้อนเกลือแร่ วิตามิน และผลิตภัณฑ์
ทำความสะอาดและฆ่าเชือ้ เพ่ือบำรุงและดแู ลสขุ ภาพกระบอื ให้กบั เกษตรกร

๔.๑.๒ ปศสุ ตั วไ์ ด้เข้าช่วยเหลือ แนะนำวธิ กี ารเล้ียงกระบือ และปรับปรงุ สถานทีเ่ ลย้ี งกระบอื เรยี บรอ้ ยแล้ว
.

ภาพก่อนการช่วยเหลอ

รายงานผลการดำเนนิ งานโครงการท่ี ศอญ.จอส.พระราชทาน ติดตามและสนบั สนนุ ประจำเดอื นตุลาคม ๒๕๖๕

๙๖

ภาพหลงั การช่วยเหลอ
๔.๑.๓ เข้าเยี่ยมชมฟาร์มควายงามนครปฐม ต.สระกระเทียม อ.เมืองนครปฐม จว.นครปฐม
เพ่ือศึกษาวธิ กี ารเลย้ี งและนำมาพฒั นากระบอื ไทยของโครงการฯ ตอ่ ไป ทง้ั น้ี ผู้แทนปศสุ ัตวไ์ ด้มอบกอ้ นเกลือแร่
วิตามิน และผลิตภัณฑ์ทำความสะอาดและฆ่าเชื้อ เพื่อบำรุงและดูแลสุขภาพกระบือให้กับฟาร์มควายงาม
นครปฐม

๔.๒ คณะทำงานโครงการอนุรกั ษ์และพัฒนากระบือไทย กรมปศสุ ัตว์ และหนว่ ยงานที่เก่ียวข้องระดับ
จังหวัด ระดับอำเภอ ลงพื้นที่ตรวจสอบข้อเท็จจริงกรณีมีการรายงานเสนอข่าวประเด็น กระบือ วัดไก่เต้ีย
ต.กระแซง อ.สามโคก จว.ปทุมธานี ถกู ทอดทงิ้ ไม่มหี ญา้ และอาหาร ในวนั พุธที่ ๒๖ ตุลาคม ๒๕๖๕ สรุปดังน้ี

๔.๒.๑ กระบือจำนวน ๑๐ ตัว เป็นกระบือของวัดไก่เตี้ย เมื่อประมาณเดือนกันยายน เกิดเหตุ
น้ำทว่ มวัด จงึ ได้ทำการยา้ ยกระบอื ออกมาเลี้ยงไวใ้ นคอกซึง่ เปน็ พ้นื ท่ขี องเอกชนทไ่ี ดอ้ นุญาต

๔.๒.๒ ทางวัดไก่เตี้ย ปศุสัตว์อำเภอ อบต.กระแซง ผู้นำท้องถิ่น ท้องที่ และประชาชน ได้ดูแล
และสนับสนุน ผัก หญ้าสด หญ้าแห้ง มาให้กระบือกินเป็นประจำทุกวัน และเจ้าหน้าที่ปศุสัตว์อำเภอ
ทำการช่วยคลอด ดแู ลสุขภาพ ฉีดยาบำรงุ จดั หานมแพะเพอื่ กินชดเชยนำ้ นมจากแม่กระบอื ที่อาจมีไมเ่ พียงพอ ใหแ้ ก่
ลูกกระบือท่ีเกิดใหม่ อกี ท้งั ปศุสตั วอ์ ำเภอ และ อบต. ไดน้ ำรถน้ำมาฉดี เพือ่ อาบนำ้ คลายรอ้ นใหแ้ ก่กระบอื

๔.๒.๓ ในขณะนี้ กระบือ จำนวน ๑๐ ตัว เป็นตัวผู้ ๗ ตัว และตัวเมีย ๓ ตัว มีสุขภาพแข็งแรง
กระบอื บางตวั อาจจะซบู ผอม ดว้ ยเหตุท่ีกินฟาง ซึ่งมวี ิตามินนอ้ ยมาก

รายงานผลการดำเนนิ งานโครงการท่ี ศอญ.จอส.พระราชทาน ติดตามและสนับสนนุ ประจำเดอื นตุลาคม ๒๕๖๕

๙๗

๔.๒.๔ สำนกั งานปศุสตั ว์ ไดด้ ำเนินการชว่ ยเหลือดงั น้ี
๔.๒.๔.๑ วันที่ ๑๒ ตุลาคม ๒๕๖๕ สำนักงานปศุสัตว์จังหวัดปทุมธานี พร้อมปศุสัตว์

อำเภอสามโคก สนับสนุนหญา้ อาหารสัตวพ์ ระราชทาน รอบแรก ภายหลงั ประสบอุทกภัย

๔.๒.๔.๒ วันที่ ๑๓ ตุลาคม ๒๕๖๕ สำนักงานปศุสตั ว์อำเภอสามโคก ช่วยทำคลอดแม่
กระบือ จัดหานมแพะชดเชยจากแม่กระบอื และตดิ ตามดูแลในพื้นที่ดงั กลา่ วอย่างตอ่ เนอื่ ง

๔.๒.๔.๓ วันที่ ๒๕ ตุลาคม ๒๕๖๕ ปศุสัตว์เขต ๑ ปศุสัตว์จังหวัดปทุมธานี พร้อมด้วย
เจ้าหน้าที่สำนักงานปศุสัตว์ ร่วมลงพื้นที่ทันทีดูแลสุขภาพของกระบือ และสัตว์เลี้ยงที่ได้รับผลกระทบจาก
ภัยพิบตั ิน้ำท่วม โดยออกหน่วยสัตวแพทยเ์ คลือ่ นที่ รกั ษาสัตว์ มอบถงุ ยงั ชีพสำหรบั สัตว์ อาหารสนุ ัขแมว และ
มอบหญ้าแห้งพชื อาหารสัตว์ และให้นมแพะแก่ลูกกระบือ

รายงานผลการดำเนนิ งานโครงการที่ ศอญ.จอส.พระราชทาน ตดิ ตามและสนบั สนนุ ประจำเดอื นตลุ าคม ๒๕๖๕

๙๘

๔.๒.๕ คณะทำงานโครงการอนุรักษ์ฯ และกรมปศสุ ัตว์ ไดใ้ หค้ วามชว่ ยเหลอื ในวนั ที่ ๒๖ ตลุ าคม
๒๕๖๕ ดังนี้

๔.๒.๕.๑ นำหญ้าแห้งอาหารสัตว์พระราชทาน จำนวน ๕,๐๐๐ กิโลกรัม ยาบำรุง
ถา่ ยพยาธิ อาหารเสรมิ แรธ่ าตุก้อน และอาหารสตั ว์ มอบใหก้ ับผแู้ ทนวดั ไก่เตีย้ และปศสุ ตั วอ์ ำเภอ เพ่อื แจกจา่ ย
ให้กบั เกษตรกรผู้ประสบอทุ กภัยต่อไป

๔.๒.๕.๒ กราบนมัสการเจ้าอาวาสวัดไก่เตี้ย ให้ข้อมูลเสนอแนะ ในการมอบกระบือ
ใหเ้ กษตรกรท่มี คี วามต้องการ เพ่ือนำไปขยายพันธุ์ตอ่

๔.๒.๕.๓ ให้คำแนะนำการปฏิบัตหิ ลงั จากน้ำลด ซึ่งทางอำเภอสามโคก ปศุสัตว์อำเภอ และ
อบต.กระแชง จะดำเนินการตามที่ คณะทำงานโครงการอนรุ ักษ์ ศอญ.จอส.พระราชทาน เสนอแนะตอ่ ไป

๔.๓ การติดตามการนำหญา้ อาหารสัตว์พระราชทานไปใหค้ วามชว่ ยเหลอื เกษตรกรผปู้ ระสบภยั
๔.๓.๑ ด้วยในชว่ งระหวา่ งวันที่ ๑ ตุลาคม – ๑๔ ตุลาคม ๒๕๖๕ เกษตรกรได้รบั ความเดือดร้อน

จากสถานการณเ์ กิดอุทกภัย จากพายใุ ต้ฝุ่น “โนรู (NORU)” และมรสุมพดั ผา่ น ในพน้ื ท่ีตา่ ง ๆ สรุปดงั น้ี
๔.๓.๑.๑ ในช่วงระหว่างวันที่ ๑ ตุลาคม – ๗ ตุลาคม ๒๕๖๕ ในพื้นที่ ๓๓ จังหวัด

ประกอบด้วย จว.อุบลราชธานี จว.รอ้ ยเอ็ด จว.บุรรี ัมย์ จว.ชัยภมู ิ จว.นครพนม จว.ศรสี ะเกษ จว.ยโสธร จว.เลย
จว.นครราชสมี า จว.ชุมพร จว.นครศรีธรรมราช จว.นราธิวาส จว.ระยอง จว.พัทลุง จว.พิจิตร จว.เพชรบูรณ์
จว.แพร่ จว.มหาสารคาม จว.สระแกว้ จว.สิงหบ์ ุรี จว.สุโขทยั จว.หนองคาย จว.สุราษฎรธ์ านี จว.หนองบัวลำภู
จว.เชียงราย จว.เชียงใหม่ จว.ตาก จว.พระนครศรีอยุธยา จว.สกลนคร จว.สตูล จว.สุพรรณบุรี

รายงานผลการดำเนนิ งานโครงการท่ี ศอญ.จอส.พระราชทาน ตดิ ตามและสนับสนนุ ประจำเดอื นตลุ าคม ๒๕๖๕

๙๙

จว.อำนาจเจริญ และ จว.นครสวรรค์ เกษตรกรไดร้ บั ความเดอื ดร้อนจากผลกระทบจากสถานการณ์เกิดอทุ กภยั
จากพายุใต้ฝุ่น “โนรู (NORU)” และมรสุมพัดผ่าน จำนวน ๓,๑๓๗ ราย โค-กระบือ ได้รับผลกระทบ
จำนวน ๑๗,๔๔๔ ตัว กรมปศสุ ัตวจ์ ึงนำหญา้ อาหารสัตวพ์ ระราชทานช่วยเหลอื เกษตรกร จำนวน ๔๐๑,๔๒๐ กิโลกรัม

๔.๓.๑.๒ ในช่วงระหว่างวันที่ ๘ ตุลาคม – ๑๔ ตุลาคม ๒๕๖๕ ในพื้นที่ ๑๕ จังหวัด
ประกอบดว้ ย จว.ปทุมธานี จว.รอ้ ยเอ็ด จว.อุบลราชธานี จว.อตุ รดติ ถ์ จว.บุรรี ัมย์ จว.เพชรบรู ณ์ จว.ศรีสะเกษ
จว.สระบุรี จว.อุทัยธานี จว.กาฬสินธุ์ จว.นครราชสีมา จว.หนองคาย จว.อ่างทอง จว.ประจวบคีรีขั นธ์ และ
จว.เพชรบุรี เกษตรกรได้รับความเดือดร้อนจากผลกระทบจากสถานการณ์เกิดอุทกภัย จากพายุใต้ฝุ่น
“โนรู (NORU)” และมรสุมพัดผ่าน จำนวน ๗๙๖ ราย โค-กระบือ ได้รับผลกระทบ จำนวน ๓,๙๒๙ ตัว
กรมปศุสตั วจ์ งึ นำหญา้ อาหารสัตวพ์ ระราชทานช่วยเหลอื เกษตรกร จำนวน ๓๐๔,๓๔๐ กโิ ลกรมั

๔.๓.๒ ในการช่วยเหลือ ตั้งแต่เดือนพฤศจิกายน ๒๕๖๓ ถึง ๑๔ ตุลาคม ๒๕๖๕ กรมปศุสัตว์
ได้ให้ความช่วยเหลือเกษตรกร จำนวน ๓๘,๑๓๕ ราย สัตว์ จำนวน ๒๒๓,๑๕๖ ตัว หญ้าอาหารสัตว์
พระราชทาน จำนวน ๕,๒๑๑,๙๐๐ กโิ ลกรมั และได้ดำเนนิ การดแู ลสุขภาพสัตว์ เพอ่ื ป้องกนั การเกดิ โรคระบาด
ในพน้ื ทด่ี ังกลา่ ว

๕. ปญั หาข้อขดั ข้อง
- ไมพ่ บ -

๖. ข้อเสนอแนะในการดำเนนิ งาน
- ไม่มี -

๗. ขอ้ คิดเหน็ ของประชาชนโดยรอบ
เกษตรกรประชาชน และชุมชนที่มีความสนใจเข้าร่วมโครงการ สามารถสร้างรายได้ให้กับเกษตรกร

และครอบครัว สร้างความมั่นคงในการดำรงชีวิต เกษตรกรรู้สึกซาบซึ้งในพระมหากรุณาธิคุณ และขอบคุณ
คณะทำงานโครงการฯ กรมปศสุ ตั ว์ และเจา้ หน้าท่จี ากหนว่ ยต่าง ๆ ท่ีเก่ยี วขอ้ ง ให้การดแู ล และให้คำแนะนำ
เป็นอย่างดี

๘. การดำเนนิ งานขนั้ ตอ่ ไป
๘.๑ เดินทางไปตรวจเยี่ยม และศึกษาดูงาน ณ ศูนย์วิจัยและพัฒนาอาหารสัตว์นครราชสีมา

ต.ปากชอ่ ง อ.ปากช่อง จว.นครราชสมี า
๘.๒ เดินทางไปช่วยเหลือการดำเนินการบริหารจัดการการเลี้ยงกระบือ ณ ธรรมสถานเทพสถิต

ศนู ย์ศึกษาปฏิบัตธิ รรมเทพสถติ ต.วะตะแบก อ.เทพสถิต จว.ชัยภมู ิ
๘.๓ เดินทางไปตรวจเยี่ยมการตรวจท้องกระบือทรงไถ่ชีวิตพระราชทาน ณ ศูนย์วิจัยและบำรุงพันธุ์สัตว์

อทุ ยั ธานี อ.สว่างอารมณ์ จว.อทุ ยั ธานี

๙. ผรู้ ับผิดชอบหลัก

น.อ.กติ ติวฒั น์ อทิ ธิกุลเสฏฐ์ กำกับดแู ลกลมุ่ งานสนับสนุนโครงการอนุรักษ์ และพฒั นากระบอื ไทย
ศอญ.จอส.พระราชทาน

รายงานผลการดำเนินงานโครงการท่ี ศอญ.จอส.พระราชทาน ติดตามและสนับสนนุ ประจำเดอื นตลุ าคม ๒๕๖๕

๑๐๐

๑๐. ผู้รับผดิ ชอบรอง
๑๐.๑ พ.อ.พรี พงศ์ อนิ ทรเ์ นยี ม หัวหนา้ กลุม่ งานสนบั สนนุ โครงการอนุรกั ษ์และพฒั นากระบอื ไทย
ศอญ.จอส.พระราชทาน
๑๐.๒ น.ต.หญงิ นจุ รยี ์ สงั ข์นม่ิ รองหัวหน้ากลมุ่ งานสนบั สนุนโครงการอนรุ กั ษแ์ ละพฒั นากระบือไทย
ศอญ.จอส.พระราชทาน
๑๐.๓ พ.จ.อ.มนตรี สุขเขยี ว เจ้าหน้าทปี่ ระจำกลมุ่ งานสนบั สนนุ โครงการอนรุ ักษ์และพฒั นากระบอื ไทย
ศอญ.จอส.พระราชทาน
๑๐.๔ จ.อ.ชนันกร โพธ์ิทอง เจ้าหน้าทปี่ ระจำกลมุ่ งานสนบั สนนุ โครงการอนรุ ักษแ์ ละพฒั นากระบือไทย
ศอญ.จอส.พระราชทาน
๑๐.๕ ส.อ.ปฏิภาณ จนั ทรเ์ พญ็ เจา้ หนา้ ทป่ี ระจำกลมุ่ งานสนบั สนนุ โครงการอนรุ ักษแ์ ละพฒั นากระบือไทย
ศอญ.จอส.พระราชทาน

รายงานผลการดำเนนิ งานโครงการที่ ศอญ.จอส.พระราชทาน ตดิ ตามและสนบั สนนุ ประจำเดือนตลุ าคม ๒๕๖๕

โครงการท่ี ๑๔ ๑๐๑

รายงานความกา้ วหน้า โครงการวจิ ยั พัฒนาและการผลิตหัวเชอื้ จลุ ินทรีย์จิตอาสา

ประจำเดอื น ตุลาคม ๒๕๖๕

๑. ความเปน็ มาของโครงการ
ศูนย์อำนวยการใหญจ่ ิตอาสาพระราชทาน (ศอญ.จอส.พระราชทาน) ได้ตระหนักถงึ ปญั หาน้ำเสีย ขยะเน่าเหม็น

ในแมน่ ำ้ คู คลอง รวมทง้ั ปญั หากล่นิ เหม็นรบกวนจากของเสียตา่ ง ๆ และสิง่ ปฏิกลู อืน่ ๆ อีกทงั้ เพอ่ื เปน็ การงดเว้น
การใชส้ ารเคมอี ันตรายในการบำบัดของเสยี โดยการนำจุลินทรยี ์มาใช้ในการบำบดั ของเสยี และกำจัดเช้ือโรคต่าง ๆ
และเป็นการใช้ผลิตภัณฑ์ที่เปน็ มิตรกับสิ่งแวดล้อมท่เี ปน็ ผลดใี นระยะยาวอีกด้วย ในการนี้ ศอญ.จอส.พระราชทาน
จึงร่วมมือกบั สถาบันวิจยั วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งประเทศไทย (วว.) ในการศึกษาวิจัย พัฒนาและการ
ผลิตหัวเชื้อจุลินทรีย์จิตอาสา เพื่อใช้ประโยชน์ในการบำบัดของเสีย และส่งเสริมประสิทธิภาพ
ในการเพาะปลูกอกี ด้วย

จุลินทรีย์จิตอาสา เป็นกลุ่มจุลินทรีย์ที่ชว่ ยปกปอ้ งให้คนปลอดภัย มีสุขภาพกายใจดขี ึน้ และยงั เป็นมติ ร
กับสิ่งแวดล้อมด้วย ไม่ก่อปัญหาตามมาเมื่อหยุดใช้ คนส่วนใหญ่เมื่อใช้จุลินทรีย์จิตอาสาแล้ว จะชอบและ
นำไปใชเ้ ปน็ ประจำ จนไมอ่ ยากใช้สารเคมฆี ่าเชอ้ื ใด ๆ อีก

จุลนิ ทรยี ์จติ อาสา ประกอบดว้ ยจุลินทรยี ์ที่สำคัญ คือ (๑) ประเภทตอ้ งการอากาศ (AEROBIC BACTERIA)
(๒) ประเภทไม่ตอ้ งการอากาศ (ANAEROBIC BACTERIA) (๓) ประเภทที่อยู่ได้ทั้ง ๒ สภาวะ (FACULTATIVE BACTERIA)
จุลินทรีย์ทั้ง ๓ ประเภทนี้ได้ถูกคัดเฉพาะชนิดที่สามารถอยู่ร่วมกัน พึ่งพาอาศัยซึ่งกันและกันได้ เป็นกลุ่ม
จุลินทรีย์ทไี่ ดร้ บั การคดั เลอื กสรรอย่างดีแลว้ จากธรรมชาติ ทีใ่ หป้ ระโยชนส์ ูงต่อคน สัตวพ์ ืช และยังสามารถสร้างสาร
ฆ่าเชื้อร้าย (ที่ฆ่าคน) สารนั้นชื่อ BACTERIOCIN และ PEDIOCIN ขึ้นมาได้เอง รวมถึงการกระตุ้นภูมิคุม้ กันโรคในพืช
และยงั เปน็ มิตรกับสงิ่ แวดล้อม จึงได้นำจุลินทรีย์กลุม่ นห้ี ลายชนดิ มารวมกนั และผนึกกำลังกัน เพ่ือแก้ไขปัญหา
ท่หี มกั หมมมายาวนาน มีปรมิ าณมากและยากเกนิ ท่ีจะแก้ไข

คุณประโยชน์ของจลุ ินทรยี ์จติ อาสา ไดแ้ ก่ (๑) ใชบ้ ำบดั น้ำเสียให้เป็นนำ้ ดี (๒) ยอ่ ยสลายสารอินทรีย์วัตถุ
ให้มีขนาดโมเลกุลเล็กลง ทำให้น้ำใส ขยะแขวนลอยลดลง (๓) ย่อยสลายไขมัน และน้ำมันจากพืชและสัตว์
(FAT OIL & GREASE) และ (๔) ช่วยฆา่ เช้อื กอ่ โรคทง้ั ทางบกและในนำ้ ได้หลายชนดิ เช่น กลุ่มโคลฟี อรม์

การใช้จุลินทรีย์จิตอาสาทำความสะอาด ช่วยดับกลิ่น บำบัดน้ำเสีย ฆ่าเชื้อ ขจัดแมลงกวนใจ เช่น
แมลงสาบ แมลงวัน มด ยุง หนู จิ้งจก แมงมุม ผู้ใช้ควรใช้ต่อเนื่องติดต่อกัน ซึ่งส่วนมากจะเข้าใจว่าใช้จุลินทรีย์
จิตอาสาครั้งแรกก็เพียงพอแล้ว และเข้าใจว่า จุลินทรีย์จิตอาสาเป็นเสมือนจุลินทรีย์วิเศษ ใช้เพียงครั้งเดียว

รายงานผลการดำเนินงานโครงการท่ี ศอญ.จอส.พระราชทาน ติดตามและสนบั สนนุ ประจำเดือนตุลาคม ๒๕๖๕

๑๐๒

ก็เลิกใช้และเมื่อใช้แล้ว กลิ่นหายก็คิดว่าไม่ต้องใช้อีกเลย เพราะเข้าใจว่ากลิ่นจะหมดไปยาวนานเป็นปีหรือ
หลายปี แตใ่ นความเปน็ จริง ตอ้ งใช้ตอ่ เนอ่ื งเร่ือย ๆ ยกตวั อยา่ ง เช่น เมื่อเราใช้จลุ ินทรียด์ บั กล่ินสว้ มหรือบ่อเกรอะ
สิ่งปฏิกูลในส้วมหรือบ่อเกรอะในเรือนจำ หรือบ้านเรือนเรา ทั้งอุจจาระ ปัสสาวะ และสิ่งสกปรกอื่น ๆ
เกิดเพิ่มขึ้นในทุก ๆ วัน ในช่วงแรกควรใช้จุลินทรีย์จิตอาสาปริมาณมากแล้วค่อยลดปริมาณลง เพราะจะให้
ผลลัพธ์ที่ดีกว่าและยานนานเพิ่มขึ้น ทุกคนสามารถใช้จุลินทรีย์จิตอาสาในปริมาณท่ีเข้มข้นและมากได้
ตามความต้องการไม่มีอันตรายใด ๆ ยิ่งใช้จุลินทรีย์จิตอาสาเข้มข้นมากเท่าไหร่ ยิ่งส่งผลดี เร็ว และนานยาว
ยงิ่ ขนึ้ ไปด้วย และควรใช้ตามระยะเวลาที่กำหนด ไม่ควรทิ้งระยะเวลาห่างจนเกินไป ถ้ารู้วา่ เร่ิมมีกลิ่นแล้วให้ใช้
จุลินทรีย์จิตอาสาได้เลยหรืออาจใช้จุลินทรีย์จิตอาสาเกือบทุกวันก็ได้ ซึ่งจะส่งผลที่ดีมาก เพราะสิ่งสกปรก
จะถูกบำบัดทุกวัน กลิ่นเหม็นก็หายไป ทำให้สภาพสิ่งแวดล้อมโดยรวมดีขึ้น สุขภาพจิตดีขึ้นตามลำดับ
มหี ลายท่านนำจลุ นิ ทรียจ์ ติ อาสาไปทดลองใชก้ อ่ น ซึ่งถา้ นำจลุ ินทรีย์จิตอาสาไปใชใ้ ห้ถูกวธิ ีก็จะไดผ้ ลดีมาก

แนวทางในการปรับปรุงคุณภาพนำ้ เสียมีหลายแนวทางทัง้ ในกรณีเร่งด่วนหรือตามธรรมชาติ ซึ่งวธิ ีใช้
จลุ นิ ทรียท์ ม่ี ปี ระสทิ ธภิ าพกเ็ ปน็ แนวทางหนงึ่ ที่ใช้หลกั การตามธรรมชาตมิ าใช้ แตก่ ารใชต้ ้องคำนึงถึงสภาพของ
แหล่งน้ำเสยี ให้เหมาะสมกบั ชนิดของจุลนิ ทรีย์ที่ใช้ อัตราส่วนการใช้ให้เหมาะสมกบั การเน่าเสยี ของแหล่งน้ำ
ซึ่งเป็นการปรับปรุงคุณภาพน้ำทางชีวภาพ คือ การใช้สิ่งมีชีวิตในธรรมชาติกำจัดสารปนเปื้อนใน น้ำเสีย
ส่วนใหญ่ใช้แบคทีเรียในการย่อยสลายสารปนเปื้อน เป็นวิธีที่มีค่าใช้จ่ายน้อยกว่าวิธีทางเคมี หรือวิธีทาง
กายภาพ ซ่ึงประกอบด้วย ระบบบำบดั น้ำเสยี แบบใชอ้ อกซิเจน และแบบไม่ใช้ออกซิเจน

การบำบัดน้ำเสียแบบใช้ออกซิเจน เป็นการกำจัดสารอินทรีย์ต่างๆ ซึ่งอยู่ในรูปของสารละลายหรอื
สารแขวนลอยขนาดเล็กทไี่ ม่สามารถตกตะกอน โดยจลุ นิ ทรีย์ยอ่ ยสลายสารอินทรยี ์และอนนิ ทรยี บ์ างชนิดที่อยู่
ในน้ำเสียส่วนใหญ่เป็นแบคทีเรียรอ้ ยละ ๙๕ และในน้ำเสียต้องมีสารอาหารที่จำเป็นต่อการเจริญเติบโตของ
จุลินทรีย์ คือ การบำบัดสารสกปรกในรูปบีโอดี และสารไนโตรเจนในรูปของไนเตรท และการย่อยสลาย
สารประกอบอนิ ทรียใ์ หเ้ ปลีย่ นเปน็ แอมโมเนยี ไอออนท่ีจะถกู ย่อยสลายดว้ ยปฏิกิรยิ าไนทรฟิ เิ คชันให้เปล่ียนเป็น
ไนเตรท และไนเตรทจะถูกเปลี่ยนให้อยู่ในรูปก๊าซไนโตรเจนและแอมโมเนียมอิออน โดยการย่อยสลายของ
จุลินทรยี ท์ ไี่ มใ่ ชอ้ อกซิเจน ซงึ่ การย่อยสลายชนิดนเ้ี ปน็ ปฏกิ ิริยาการเกิดกรด

หลักการใช้จุลินทรีย์ที่มีประสิทธิภาพคือ ต้องเป็นจุลินทรีย์ที่ช่วยปรับสภาพสมดุลของสิ่งมีชีวิต
และสิ่งแวดล้อมให้ดีขึ้น โดยพิจารณาจากประสิทธิภาพของจุลินทรีย์ในการปรับปรุงคุณภาพน้ำทางกายภาพ
ทางเคมี และทางชวี วทิ ยา แตใ่ นสถานการณท์ ีเ่ ร่งดว่ น สามารถพจิ ารณาจากความสามารถในการลดกลิ่นเหม็นเน่า
ของน้ำเสยี ภายในระยะเวลา ๓ - ๕ วัน แตข่ ึ้นกบั สภาพของแหล่งน้ำ นำ้ เสยี ท่ีเกิดขนึ้ ในทกุ ๆ แห่ง ล้วนตอ้ งอาศัย
จลุ นิ ทรียจ์ ติ อาสาที่คัดมานที้ ้งั สิ้นในการยอ่ ยสลายของเสยี รวมถึงการบำบัดน้ำให้เป็นน้ำดี และล้วนเป็นสายพันธุ์
ทีไ่ ม่กอ่ โทษ ไม่กลายพนั ธุ์ และเป็นมิตรกบั สงิ่ แวดล้อม

น้ำเสียมาจากไหน น้ำเสียมีที่มาจาก ๒ ประการด้วยกนั คือ น้ำเสียที่เกดิ ขึ้นในธรรมชาติ และน้ำเสยี
ที่เกิดขึ้นจากคนเป็นผู้สร้างข้ึนมา ซึ่งน้ำเสียส่วนใหญ่มาจากการกระทำของคน โดยเฉพาะกิจกรรมหรือธุรกิจ
ที่กอ่ ให้เกิดนำ้ เสียจำนวนมาก ๆ จึงมีความจำเปน็ ต้องบำบดั นำ้ เสยี ให้เปน็ น้ำดกี อ่ นปลอ่ ยทิ้งออกส่สู าธารณะต่อไป

รายงานผลการดำเนินงานโครงการที่ ศอญ.จอส.พระราชทาน ตดิ ตามและสนับสนนุ ประจำเดือนตลุ าคม ๒๕๖๕

๑๐๓

น้ำดี ต้องมีค่าออกซเิ จนละลายอยู่ในน้ำ (DO) มากกว่า ๓ มิลลิกรัมต่อลติ รขึ้นไป ซึ่งน้ำเสยี จะมีคา่ ออกซเิ จน
ที่ละลายอยู่ในน้ำเสียนั้นมีน้อยมากหรือไม่มี นั่นคือ ในน้ำเสียนั้นไม่มีจุลินทรีย์ย่อยสลายหรือแทบไม่มีเลย
จึงทำให้น้ำเสียวิกฤตมากขึ้นนั่นเอง ส่งผลตอ่ กลุม่ จุลนิ ทรีย์ย่อยสลายของเสียและบำบัดน้ำเสยี ที่ใช้ออกซเิ จน
ในน้ำเปน็ หลกั ใหไ้ ดร้ ับปัญหา แนวทางเบื้องต้นเฉพาะหน้าคือ ควรต้องเติมอากาศออกซเิ จนลงไปในน้ำเสียนัน้ ๆ
เพื่อเพิ่มค่าออกซิเจนในน้ำเสียให้มากขึ้นเพียงพอกับจุลินทรีย์ที่จะนำไปใช้ในการทำปฏิกิริยาบำบัดน้ำเสีย
และย่อยสลายของเสีย แต่ก็มีวิธีการแก้ไขได้อีกวิธีหนึ่ง คือการเพิ่มกลุ่มจุลินทรีย์ที่มีประโยชน์ในการย่อยสลาย
ของเสียและบำบัดน้ำเสียให้มากโดยไมใ่ ช้ออกซเิ จนในการทำปฏกิ ิริยา ซึง่ สามารถทำไดง้ ่าย ขยายเชือ้ ไดร้ วดเร็ว
สังเคราะห์ขึ้นเองได้ง่าย ความเข้มข้นและปริมาณความหนาแน่นของจุลินทรีย์เพิ่มขึ้นได้ง่ายและรวดเร็วสะอาด
ปลอดภัย

จุลินทรีย์จิตอาสา มีกลิ่นหอม จึงสามารถแก้ปญั หาเรื่องกลิ่นได้อย่างดียิง่ ไม่เหมือนจุลินทรีย์ทั่ว ๆ ไป
ที่มีจำหน่ายในท้องตลาด ซึ่งมีกลิ่นฉุนเหม็นไม่ชวนดม ให้ประโยชน์น้อย ดังนั้น จุลินทรีย์จิตอาสา จึงเป็น
จุลินทรีย์ที่ได้รับการยอมรับว่ามีประสิทธิภาพสูงสุดในปัจจุบัน และอาจกล่าวได้ว่ามีประสิทธิภาพสูงกว่า
ซปุ เปอรจ์ ลุ นิ ทรยี เ์ กือบทกุ ชนดิ ทีใ่ ห้ประโยชน์ในการบำบัดนำ้ เสยี และการกำจัดกลิ่นเหม็นแบบทใ่ี หผ้ ลลัพธ์ที่ดี
ได้ทันทคี อื กลิ่นเหมน็ ลดลงไดท้ นั ที ต้ังแตว่ นั แรกทเ่ี รม่ิ ใช้ ซึ่งทำให้ผู้ทีไ่ ดใ้ ชส้ ว่ นใหญ่ประทับใจในจดุ น้ีเป็นอยา่ งมาก

จุลินทรีย์จิตอาสา สามารถใช้กับระบบบำบัดน้ำเสียได้ทุก ๆ ระบบ เป็นการช่วยเพิ่มประสิทธิภาพ
ของระบบบำบัดนำ้ เสยี ใหด้ ียิ่งขนึ้ และเป็นการเพ่มิ ปรมิ าณจลุ นิ ทรยี ์เขา้ ไปในระบบโดยตรง เกิดการย่อยสลาย
กลิน่ เหมน็ กลิ่นขยะของเน่าเสีย และชว่ ยบำบดั นำ้ เสยี เพราะลำพงั กล่มุ จลุ ินทรีย์ที่ใชอ้ ากาศออกซิเจนอย่างเดียว
ในการทำปฏิกริ ิยาย่อยสลายของเสีย และบำบดั นำ้ เสยี อาจไม่เพียงพอ ทางออกในการแก้ไขปญั หาน้ีจึงต้องพ่ึงพา
อาศยั กล่มุ จุลนิ ทรยี ์ทีใ่ ห้ออกซิเจนและอยูไ่ ด้ ๒ สภาวะในการทำปฏิกิรยิ ารว่ ม (ย่อยสลายของเสียและบำบัดนำ้ เสีย)
ส่วนในสภาวะทีม่ ปี ญั หาน้ำเสียวิกฤตหนกั ๆ ในน้ำเสยี มีจุลนิ ทรียน์ ้อยหรอื แทบไม่มีเลย (เพราะออกซเิ จนในนำ้ เสีย
มนี อ้ ยหรอื แทบไมม่ เี ลย) กล่มุ จลุ นิ ทรีย์ที่ใช้ออกซิเจนจำเป็นต้องอาศัยออกซเิ จนทีล่ ะลายอยู่ในน้ำเสียในการทำปฏิกิริยา
ยอ่ ยสลายของเสยี และบำบัดนำ้ เสยี แต่ถา้ ไม่มีออกซิเจนละลายอยใู่ นนำ้ เสยี นั้น ๆ กลุ่มจุลินทรียท์ ใ่ี ช้ออกซิเจน
กจ็ ะไม่ไดอ้ อกซเิ จนในน้ำเสีย หรอื มปี ริมาณออกซเิ จนนอ้ ยมาก ๆ จงึ ทำใหน้ ้ำยิง่ เนา่ เสยี มากย่ิงข้ึน

การใชจ้ ลุ ินทรีย์จิตอาสาสำหรบั การเพาะปลูกผงหัวเชื้อจุลนิ ทรยี จ์ ิตอาสา ประกอบด้วยจุลินทรีย์ที่มีประโยชน์
ต่อพืชหลายสายพันธุ์ จนได้รับฉายาว่าเป็นจุลินทรีย์ “ผู้แบ่งปัน” เป็นธรรมชาติ ช่วยธรรมชาติอย่างยั่งยืน
มคี ณุ ประโยชนห์ ลากหลาย ดงั นี้

- ช่วยฟน้ื ผืนดนิ ผนื ป่า สรา้ งดิน ปรบั สภาพดิน และชว่ ยใหเ้ กดิ ความชมุ่ ช้นื ให้ดีข้ึน ให้ความอุดมสมบูรณ์
อย่างยง่ั ยนื

- ใช้ง่าย ปลอดภยั ไม่มีสารเคมี ไม่สะสม เป็นสารธรรมชาตแิ ละเปน็ มติ รกับสงิ่ แวดลอ้ ม
- ช่วยให้พืชเจริญงอกงามเร็ว ช่วยสรา้ งสารอาหารในดินแบบครบวงจร ชว่ ยพชื แตกใบ แตกราก โตเร็ว
ผลิดอก ดอกมีกล่ินหอมแรง สีสวย และออกผล ติดลูกง่าย ลูกดก ผลดก กลิ่นรสหอมหวาน ออกนอกฤดกู าล

รายงานผลการดำเนนิ งานโครงการที่ ศอญ.จอส.พระราชทาน ติดตามและสนบั สนนุ ประจำเดือนตลุ าคม ๒๕๖๕

๑๐๔

ต้นไม่โทรม ไมต่ ิดโรคงา่ ย ตน้ แขง็ แรง ห่างไกลโรคพืชและแมลงศัตรพู ืช โดยช่วยตรงึ ไนโตเจน (N) ชว่ ยย่อยเซลลูโลส
และยอ่ ยสารอินทรีย์ และอนินทรีย์บางชนดิ

- ช่วยให้พืชสามารถนำสารอาหาร ธาตุหลักพวกฟอสฟอรัส (P) และโปรตัสเซีย่ ม (K) ไปใช้ประโยชน์
ได้ดขี ึน้ เร็วข้นึ และอยา่ งมปี ระสิทธภิ าพ

- ช่วยสร้างสารฆา่ เชื้อก่อโรคแบคทเี รีย เชือ้ รา ไวรสั ได้แก่ Bacteriocin เช่น โรครานำ้ ค้าง ใบปลายไหม้
ใบหงิก โรคกุ้งแหง้ ในพรกิ ใบเปน็ จดุ ราดำ และสำหรับต้นยางพาราให้ใช้พ่นหนา้ ยางเพอ่ื ลดปัญหาน้ำยางไมไ่ หล

- ช่วยกระตุ้นภูมิต้านทานโรคพืชและสร้างเอนไซม์ขึ้นมา เพื่อป้องกันการถูกกินหรือทำลายจากแมลง
ท่ีกนิ หรอื ทำลายพชื

- ช่วยลดการขยายพนั ธุห์ รือเพ่ิมจำนวนในแมลงและหนอนหลายชนิด เช่น แมลงวัน หนอนแมลงวนั
เพล๊ียะแป้ง หนอนใบขาว แมลงเตา่ ทอง เพลีย๊ กระโดด หนอนผเี สือ้ เปน็ ต้น หรืออาจนำไปผสมกับนำ้ ส้มสายชู
ใบยาสูบเสน้ ตน้ สาบเสอื สารจับใบ ฉดี ไล่แมลงได้อีกหลายชนดิ

- ช่วยยอ่ ยสลายอนิ ทรีย์สารและสงิ่ ปฏิกูล แล้วนำไปผลิตสารอาหารหรอื ธาตุอาหารทม่ี ีประโยชนแ์ กพ่ ชื
ไดแ้ ก่ กรดอะมิโน เกลอื แร่ วติ ามนิ และใหเ้ กลือแรส่ งู คือ โครเม่ียม สงั กะสี เหลก็ ฟอสฟอรัส และเซเลเนยี ม

๒. วตั ถุประสงค์
- เพอื่ ศกึ ษา วจิ ยั พัฒนาและผลิตหวั เชอ้ื จลุ ินทรีย์จติ อาสาสำหรับใชใ้ นงานจิตอาสาพัฒนาด้านการพัฒนา

สงิ่ แวดลอ้ ม บำบัดของเสยี และสง่ เสริมการเพาะปลูกทเี่ ปน็ มิตรกับสง่ิ แวดลอ้ ม

๓. แผนการดำเนนิ งาน
๓.๑ วิธีการดำเนนิ งาน
- การจัดตั้งคณะทำงานโครงการวิจัย พัฒนาและการผลิตหัวเชื้อจุลินทรีย์จิตอาสา โดย ศอญ.จอส.

พระราชทาน
- คณะทำงานฯ ศอญ.จอส.พระราชทาน หารือกับ วว. ในการจัดทำแผนการดำเนินงานในการศึกษาวิจยั

พฒั นาและผลิตหัวเชื้อจุลนิ ทรยี จ์ ติ อาสา
- การดำเนนิ งานตามแผนการดำเนินงานในการศึกษาวิจัย พฒั นาและผลติ หวั เชื้อจุลินทรยี ์จติ อาสา
- การตดิ ตามและประเมินผลการดำเนนิ งาน

๓.๒ ระยะเวลาดำเนินงาน

กิจกรรม ระยะเวลา

๑. ส่งมอบตวั อย่างจลุ นิ ทรยี ์ พ.ย. ธ.ค. ม.ค. ก.พ. มี.ค. เม.ย. พ.ค. มิ.ย. ก.ค. ส.ค. ก.ย.
(ผู้ดำเนนิ การ : ศอญ.จอส. ๖๕ ๖๕ ๖๖ ๖๖ ๖๖ ๖๖ ๖๖ ๖๖ ๖๖ ๖๖ ๖๖
พระราชทาน และ วว.)
๑ สัปดาห์

รายงานผลการดำเนินงานโครงการท่ี ศอญ.จอส.พระราชทาน ตดิ ตามและสนับสนุน ประจำเดือนตลุ าคม ๒๕๖๕

๑๐๕

กิจกรรม พ.ย. ธ.ค. ระยะเวลา
๖๕ ๖๕
๒. ตรวจชนดิ และปริมาณจลุ นิ ทรยี ์ ม.ค. ก.พ. ม.ี ค. เม.ย. พ.ค. ม.ิ ย. ก.ค. ส.ค. ก.ย.
จากตวั อย่าง (ผูด้ ำเนนิ การ : วว.) ๒ - ๔ สัปดาห์ ๖๖ ๖๖ ๖๖ ๖๖ ๖๖ ๖๖ ๖๖ ๖๖ ๖๖

๓. คัดแยกและทำใหจ้ ุลนิ ทรีย์ ๑ – ๒ เดือน
บรสิ ุทธิ์ (ผดู้ ำเนนิ การ : วว.) ๒ - ๓ เดือน
๒ - ๓ สัปดาห์
๔. จัดจำแนกสายพนั ธจุ์ ลุ ินทรยี ์
ดว้ ยวิธีชีวโมเลกลุ หรือชีวเคมี ๑ - ๒ เดอื น
(ผู้ดำเนนิ การ : วว.)
๑ สัปดาห์
๕. พจิ ารณารายช่อื สายพันธุ์
จลุ นิ ทรียท์ คี่ าดวา่ เหมาะสม ๒ - ๔ สปั ดาห์
ต่อกจิ กรรมทีต่ อ้ งการนำไป
ใชป้ ระโยชน์ เชน่ บำบัดน้ำเสีย
กำจัดกล่นิ เหมน็ การเพาะปลกู
(ผดู้ ำเนนิ การ : วว.)

๖. กรณีท่ีจลุ ินทรยี ์ท่ีแยกได้ ไมพ่ บ
สายพันธท์ุ ี่คาดว่าเหมาะสม
ตอ่ การนำไปใช้ประโยชน์
ตอ้ งพจิ ารณาคดั เลอื กจาก
คลงั จลุ นิ ทรียแ์ ละดำเนนิ การ
เตรียมสายพันธท์ุ บี่ รสิ ทุ ธ์ิ
(ผ้ดู ำเนนิ การ : วว.)

๗. สง่ มอบสายพนั ธ์ุจลุ นิ ทรยี ์
ท่ีบรสิ ทุ ธเ์ิ พื่อนำไปทดลอง
ผลติ ขยายขนาดเป็นหัวเชอ้ื
ตอ่ ไป (ศูนย์เชย่ี วชาญ
นวตั กรรมเกษตรสร้างสรรค)์
(ผดู้ ำเนนิ การ : วว.)

๘. ทดสอบประสทิ ธิภาพของหวั
เช้ือจลุ ินทรียจ์ ติ อาสา
(ผู้ดำเนินการ : ศอญ.จอส.
พระราชทาน และ วว.)

รายงานผลการดำเนนิ งานโครงการที่ ศอญ.จอส.พระราชทาน ติดตามและสนับสนนุ ประจำเดือนตุลาคม ๒๕๖๕

๑๐๖

กจิ กรรม ระยะเวลา

๙. ผลติ หวั เชอื้ จลุ ินทรียจ์ ิตอาสา พ.ย. ธ.ค. ม.ค. ก.พ. มี.ค. เม.ย. พ.ค. มิ.ย. ก.ค. ส.ค. ก.ย.
(ผ้ดู ำเนินการ : ศอญ.จอส. ๖๕ ๖๕ ๖๖ ๖๖ ๖๖ ๖๖ ๖๖ ๖๖ ๖๖ ๖๖ ๖๖
พระราชทาน และ วว.)
๒ - ๔ สัปดาห์

๔. ผลของการดำเนนิ งานในปัจจบุ ัน
๔.๑ เมื่อวันที่ ๘ กันยายน ๒๕๖๕ พลเรือเอก ปวิตร รุจิเทศ ผอ.ศอญ.จอส.พระราชทาน และคณะ

ได้เข้าร่วมประชุมหารือกับผู้ว่าการสถาบันวิจัยวิทยาศาสตร์และเทโนโลยีแห่งประเทศไทย (วว.) และคณะ
สรปุ สาระสำคญั ในการประชุมพอสงั เขปไดด้ งั นี้

๑) ขอให้ วว. วเิ คราะหอ์ งค์ประกอบของ “หวั เช้ือจุลนิ ทรยี จ์ ิตอาสา” ว่ามจี ุลนิ ทรีย์ชนดิ ใดบ้าง
๒) วว. สนับสนุนเครื่องผลิตปุ๋ยอินทรยี ์จากผักตบชวา (สามารถผลิตปุ๋ยอนิ ทรีย์ได้ ๕ ตันต่อวัน)
โดยมอบหมายให้ ศอญ.จอส.พระราชทาน เปน็ ต้นแบบในการผลิตเครอื่ งเพอ่ื ใชง้ านตอ่ ไป (มีแบบทางวิศวกรรม
ที่นำไปสู่ผลติ เครื่องใหมไ่ ด้)
๓) วว. จะร่วมกบั ศอญ.จอส.พระราชทาน ในการผลิตจลุ ินทรยี จ์ ิตอาสา (คิดสูตรใหม่ท่ีไม่ลอกเลยี นแบบ
ใคร) เพอื่ ใชใ้ นงานจิตอาสาพระราชทานตอ่ ไป
๔) คิดค้นผลิตจุลินทรีย์ที่มีคุณสมบัติเฉพาะในการใช้งานด้านต่าง ๆ เช่น การบำบัดน้ำเสีย
การกำจดั กลิ่นเหมน็ การเพาะปลกู การกำจดั ไขมัน การกำจัดศัตรพู ชื เปน็ ตน้
ทั้งนี้มอบหมายให้ ดร.เชาวน์ นกอยู่ และพันเอก กิติเมศวร์ สกุลพัฒน์รดา เป็นผู้ประสานของ
ศอญ.จอส.พระราชทาน และ ดร.ฉัตรฤดี สุวรรณชาติ เป็นผู้ประสานของ วว. โดยจะร่วมกันกำหนดแผนงาน
การดำเนนิ การตอ่ ไป

รายงานผลการดำเนนิ งานโครงการท่ี ศอญ.จอส.พระราชทาน ตดิ ตามและสนับสนุน ประจำเดือนตุลาคม ๒๕๖๕

๑๐๗

๔.๒ เมอ่ื วนั ที่ ๑๒ กันยายน ๒๕๖๕ พลตรี กัลย์สรรค์ จนั ทรเสน รอง ผอ.ศอญ.จอส.พระราชทาน และคณะ
เดินทางไปเยี่ยมชมศึกษาดูงานการผลิตจุลินทรีย์ และการผลิตปุ๋ยจากผักตบชวา ณ สถาบันวิจัยวิทยาศาสตร์
และเทคโนโลยีแห่งประเทศไทย (วว.) ตำบลคลองหา้ อำเภอคลองหลวง จังหวัดปทมุ ธานี เพื่อขอคำแนะนำ ความรู้
จากผู้เชี่ยวชาญ เพื่อให้ได้แนวทางการดำเนินงานที่เหมาะสมและเกิดประโยชน์สูงสุดต่อประชาชน ซึ่งสรุป
สาระสำคัญในการประชมุ พอสังเขปได้ดังนี้

๑) แนวคิดการดำเนนิ งาน ประธานได้ช้ีแจงรายละเอยี ดกรอบแนวคดิ ในการดำเนินการผลติ จลุ นิ ทรีย์
ให้กับทางศูนยว์ ิจยั ฯ ทราบโดยมวี ัตถปุ ระสงคเ์ พอื่ นำมาแจกจา่ ยให้กบั ประชาชนได้ใชป้ ระโยชน์ เช่น ใชใ้ นระบบบำบัด
น้ำเสยี ใชเ้ ป็นปุ๋ยสำหรบั การเกษตร เปน็ ต้น และมแี นวคดิ ในการนำผักตบชวามาผลิตเปน็ ปุ๋ยอินทรยี ์ เพ่อื ส่งเสริม
ให้มีการใช้ประโยชน์จากวัชพชื ไรค้ ่า ลดปริมาณผกั ตบชวาในแม่น้ำ ลดปัญหาท่ีเกีย่ วข้องกับการบริหารจัดการน้ำ
โดยนำมาแจกจา่ ยให้กบั ประชาชนไดใ้ ชป้ ระโยชน์ และชว่ ยลดต้นทุนให้กับเกษตรกรไดอ้ ีกดว้ ย โดย ศอญ.จอส.
พระราชทาน จะเปน็ หนว่ ยงานกลางในการประสานความร่วมมือจากหนว่ ยงาน ภาครฐั ภาคเอกชน และภาคประชาชน
เพื่อเกิดการบูรณาการการให้ความร่วมมือสนับสนุน ส่งผลให้การดำเนินงานเป็นไปอย่างมีประสิทธิภาพ
เป็นรปู ธรรม และบรรลตุ ามวตั ถุประสงค์

๒) การผลติ จลุ ินทรีย์ มแี นวทางในการดำเนนิ การดงั น้ี
๒.๑) วว. ยินดีให้การสนับสนุนในการดำเนินการผลิตจุลินทรีย์ ให้กับศอญ.จอส.พระราชทาน

โดยขอให้นำตัวอย่างจุลินทรีย์ที่เคยได้รับการสนับสนุนมาตรวจหัวเชื้อก่อน เพื่อให้ทราบชนิดและประเภท
ของเชื้อจุลินทรีย์ จะได้นำมาเป็นข้อมูลประกอบการคิดคำนวณสูตรหาค่าที่เหมาะสม ในการผลิตจุลินทรีย์
สำหรับนำไปใชป้ ระโยชน์ต่อไป โดยใหเ้ ปน็ สตู รเฉพาะของจิตอาสา

๒.๒) ขอให้ ศอญ.จอส.พระราชทานนำสง่ ตวั อย่างน้ำเสยี ในจากแหล่งตา่ ง ๆ ท่ตี อ้ งการนำจลุ นิ ทรีย์
ไปใช้ในการบำบัด เพื่อนำมาทดลองประสิทธิภาพของจุลินทรีย์ที่ผลิตได้ เนื่องจากแหล่งน้ำเสียในแต่ละแห่ง
แต่ละประเภทจะต้องใชเ้ ชอ้ื จลุ ินทรยี ์ที่แตกตา่ งกนั

๒.๓) สารชีวพันธุ์ต่าง ๆ (จุลินทรีย์) ที่ทาง วว. ดำเนินการผลิตจะเป็นตัวที่ได้รับอนุญาตจาก
กรมวิชาการเกษตรอยู่แล้ว แต่หากมีการผลิตขึ้นมาใหม่ ก็จะต้องดำเนินการขออนุญาตจากรมวิชาการเกษตร
เพื่อให้การรบั รองเปน็ ไปตามมาตรฐานทีก่ ำหนด

๒.๔) ประธานได้มอบหมายให้ ดร.เชาวน์ นกอยู่ หัวหน้างานสนับสนุนโครงการของ ๙๐๘
และงาน HQ เป็นผู้ประสานข้อมูลและดำเนนิ การในสว่ นทเ่ี ก่ียวข้องกบั การผลติ จุลินทรยี ร์ ่วมกับ วว. ต่อไป

รายงานผลการดำเนนิ งานโครงการที่ ศอญ.จอส.พระราชทาน ติดตามและสนบั สนนุ ประจำเดือนตลุ าคม ๒๕๖๕

๑๐๘

๕. ปญั หาขอ้ ขดั ข้อง
- ไม่มี –

รายงานผลการดำเนินงานโครงการท่ี ศอญ.จอส.พระราชทาน ตดิ ตามและสนบั สนุน ประจำเดือนตุลาคม ๒๕๖๕

๑๐๙

๖. ขอ้ เสนอแนะการดำเนนิ งาน
- ไมม่ ี –

๗. ขอ้ คดิ เห็นของประชาชนโดยรอบ
- ไม่มี –

๘. การดำเนินงานขน้ั ต่อไป
๘.๑ การดำเนินการจดั ตงั้ คณะทำงานโครงการฯ โดย ศอญ.จอส.พระราชทาน
๘.๒ คณะทำงานโครงการฯ หารือกบั วว. ในรายละเอยี ดตา่ งๆ ของกิจกรรมเพื่อดำเนนิ งานตามแผน

การดำเนินการศกึ ษาวิจยั พัฒนาและผลติ หวั เชอื้ จุลนิ ทรยี จ์ ิตอาสา

๙. ผรู้ บั ผดิ ชอบหลกั หัวหน้ากลุ่มงานสนับสนนุ โครงการของ ๙๐๘ และงาน HQ
นายเชาวน์ นกอยู่
โทรศพั ท์ ๐๘ ๑๘๖๖ ๐๗๘๔

๑๐. ผรู้ บั ผิดชอบรอง
๑๐.๑ นางสาวลักษณา โชติคุต ประจำกลมุ่ งานสนบั สนุนโครงการของ ๙๐๘ และงาน HQ
โทรศัพท์ ๐๘ ๕๔๘๔ ๑๙๘๔

๑๐.๒ พ.อ.อ.เกรียงไกร หวังค้มุ กลาง เจา้ หน้าท่ีประจำกล่มุ งานสนับสนุนโครงการของ ๙๐๘ และงาน HQ
โทรศัพท์ ๐๖ ๓๖๑๕ ๕๓๕๔

รายงานผลการดำเนินงานโครงการท่ี ศอญ.จอส.พระราชทาน ติดตามและสนบั สนุน ประจำเดอื นตลุ าคม ๒๕๖๕

โครงการท่ี ๑๕ ๑๑๐

รายงานความก้าวหน้า โครงการจิตอาสาต้านภัยแลง้ ปี ๒๕๖๖
ประจำเดอื น ตุลาคม ๒๕๖๕

๑. ความเปน็ มาของโครงการ

แผนงานโครงการปีงบประมาณ พ.ศ. ๒๕๖๖ ได้ยึดแนวทางคล้ายปีงบประมาณ พ.ศ. ๒๕๖๕ โดยมี
การดำเนินการพัฒนาและฟนื้ ฟแู หลง่ น้ำในพน้ื ทีแ่ ลง้ ซำ้ ซาก หรือนำ้ ท่วมซำ้ ซาก อาจจะเป็นการขดุ หนองนำ้ ใหม่,
ขุดลอกหนองน้ำเดิม โดยไม่ต้องรอการประกาศพื้นที่ประสบภัย โดยให้ จอส.๙๐๔ แต่ละจังหวัด ลงไป
ประชาคมหมบู่ ้าน และใช้ศักยภาพในพื้นทใ่ี นการดำเนนิ การลักษณะบรู ณาการรว่ มกนั

๒. วตั ถุประสงค์ของโครงการ

๒.๑ เพอ่ื เปน็ การบรรเทาความเดอื ดรอ้ น ของประชาชนที่ประสบภยั แล้งในพน้ื ที่

๒.๒ เพ่ือใหม้ ีการปฏบิ ตั ิการรว่ มระหว่างจติ อาสา ๙๐๔ หน่วยงานราชการ และพลเรอื นในพนื้ ท่ี

๒.๓ เพื่อเป็นต้นแบบความรว่ มมอื ในการดำเนินการ และการมีส่วนรว่ มในการบรหิ ารจัดการน้ำ และแกไ้ ข
ปัญหาภยั แล้งอยา่ งยัง่ ยืน

๓. แผนการดำเนนิ การ

การดำเนินการ แบ่งเป็น ๓ ขน้ั ตอน ดงั น้ี

ขนั้ ตอน ระยะเวลา

๑. ข้ันเตรียมการ พ.ย. ธ.ค. ม.ค. ก.พ. ม.ี ค. เม.ย. พ.ค. มิ.ย. ก.ค. ส.ค. ก.ย.
๒. ขน้ั การดำเนินกจิ กรรม ๖๕ ๖๕ ๖๖ ๖๖ ๖๖ ๖๖ ๖๖ ๖๖ ๖๖ ๖๖ ๖๖

๒.๑ ระยะที่ ๑
๒.๒ ระยะที่ ๒
๒.๓ ระยะที่ ๓
๓. ขั้นการติดตามความสำเรจ็
และสรปุ ผล

รายงานผลการดำเนินงานโครงการที่ ศอญ.จอส.พระราชทาน ตดิ ตามและสนบั สนุน ประจำเดือนตุลาคม ๒๕๖๕

๑๑๑

๔. ผลของการดำเนินงานในปัจจบุ ัน
- ปัจจบุ นั อยรู่ ะหวา่ งการประสานงาน ศอ.จอส.ภาค ๑ - ๔ เพ่ือชแี้ จงหลักเกณฑ์ แนวทางดำเนินการ

และกรอบระยะเวลาการดำเนนิ การโครงการจิตอาสาตา้ นภยั แลง้ ปี ๒๕๖๖
๕. ปญั หาข้อขัดขอ้ ง

- ไมพ่ บ –
๖. ขอ้ เสนอแนะการดำเนนิ งาน

- ไม่มี -
๗. ข้อคิดเห็นของประชาชนโดยรอบ

- ไม่มี -
๘. การดำเนินงานขน้ั ต่อไป

- รวบรวมแผนงานโครงการของแตล่ ะ ศอ.จอส.พระราชทาน ภาค เพอ่ื ขออนมุ ตั ดิ ำเนินการตอ่ ไป
๙. ผรู้ ับผดิ ชอบหลัก

- ศอญ.จอส.พระราชทาน
๑๐. ผู้รับผดิ ชอบรอง

- ศอ.จอส.พระราชทาน ภาค ๑ - ๔

รายงานผลการดำเนนิ งานโครงการท่ี ศอญ.จอส.พระราชทาน ติดตามและสนับสนนุ ประจำเดือนตุลาคม ๒๕๖๕

โครงการที่ ๑๖ ๑๑๒

รายงานความกา้ วหน้า โครงการฝึกอบรมช่วยชวี ติ ขั้นพ้นื ฐาน (CPR & AED)
ประจำเดือน ตลุ าคม ๒๕๖๕

๑. ความเป็นมาของโครงการ
ตามคำสั่งศูนย์อำนวยการใหญ่จิตอาสาพระราชทานที่ ๔๓/๒๕๖๕ เรื่องแต่งตั้งคณะทำงาน

ศูนย์อำนวยการใหญ่จิตอาสาพระราชทาน ประจำปีงบประมาณ พ.ศ. ๒๕๖๖ ลงวันท่ี ๙ ตุลาคม ๒๕๖๕
มอบหมายให้แผนกสาธารณสุข มีอำนาจหน้าที่ในการดำเนินการเกี่ยวกับงานด้านสาธารณสุข อำนวยการ
ประสานงานสาธารณสุขในพื้นที่ต่าง ๆ ตามที่ได้รับมอบหมาย ตลอดจนการสนับสนุนโครงการฝึกอบรม
และปฐมพยาบาลชว่ ยชวี ติ ขั้นพื้นฐาน

แผนกสาธารณสุข ศอญ.จอส.พระราชทาน ได้ดำเนินการสนับสนุนโครงการฝึกอบรม และปฐมพยาบาล
ช่วยชีวิตขั้นพื้นฐานแก่หน่วยงานภาครัฐ และเอกชน โดยการสนับสนุนวิทยากรในการฝึกอบรมการช่วยชีวิต
ขั้นพื้นฐาน และดำเนินการจัดฝึกอบรมการช่วยชีวิตขั้นพื้นฐาน Basic Life Support (CPR AED Choking)
ใหแ้ ก่ผเู้ ข้าศึกษาดูงาน (Day Trip C) ณ ศูนย์ฝึกโรงเรียนจิตอาสา ๙๐๔ (บางเขน)

๒. วัตถปุ ระสงคข์ องโครงการ
เพื่อใหป้ ระชาชนกลุ่มเป้าหมาย มีองค์ความรู้ ได้รับความรู้ และทักษะการช่วยชีวิตประชาชนขั้นพื้นฐาน

ไดอ้ ยา่ งถกู ตอ้ ง มีประสทิ ธิภาพตามมาตรฐานคณะกรรมการมาตรฐานการชว่ ยชวี ติ สำหรบั ประชาชน

๓. แผนการดำเนินการ

กจิ กรรม ระยะเวลา
๑. สนบั สนนุ วทิ ยากร
ต.ค. พ.ย. ธ.ค. ม.ค. ก.พ. มี.ค. เม.ย. พ.ค. มิ.ย. ก.ค. ส.ค. ก.ย.
๖๕ ๖๕ ๖๕ ๖๖ ๖๖ ๖๖ ๖๖ ๖๖ ๖๖ ๖๖ ๖๖ ๖๖

ในการฝกึ อบรม

การชว่ ยชีวติ ข้ันพื้นฐาน

๒. จัดฝกึ อบรมการช่วยชวี ติ

ข้ันพ้นื ฐาน Basic Life

Support (CPR AED Choking)

ให้แก่ผเู้ ข้าศึกษาดูงานฯ

รายงานผลการดำเนนิ งานโครงการท่ี ศอญ.จอส.พระราชทาน ตดิ ตามและสนบั สนนุ ประจำเดอื นตุลาคม ๒๕๖๕

๑๑๓

๔. ผลของการดำเนินงานในปจั จบุ ัน
แผนกสาธารณสุข ศอญ.จอส.พระราชทาน ได้ดำเนินการสนับสนุนโครงการฝึกอบรม และปฐมพยาบาล

ชว่ ยชวี ิตข้ันพืน้ ฐานแก่หนว่ ยงานภาครฐั และเอกชน โดยสนบั สนุนวทิ ยากรในการฝกึ อบรมการช่วยชวี ิตข้ันพ้ืนฐาน
และดำเนินการจัดฝึกอบรมการช่วยชีวิตขั้นพื้นฐาน Basic Life Support (CPR AED Choking) ให้แก่
ผู้เข้าศึกษาดูงาน (Day Trip C) ณ ศูนย์ฝึกโรงเรียนจิตอาสา ๙๐๔ (บางเขน) โดยผู้เข้ารับการฝึกอบรมฯ
รวมทงั้ สิน้ ๑,๒๕๗ คน รายละเอียดจำแนกตามกจิ กรรม ดงั น้ี

๔.๑ ศอญ.จอส.พระราชทาน สนบั สนนุ วิทยากรฝกึ อบรมการชว่ ยชีวติ ขน้ั พื้นฐานแกห่ นว่ ยงาน

ลำดับที่ วัน/เดือน/ปี สถานที่ ผ้เู ขา้ รับการอบรมฯ จำนวน
๘๕ คน
๑ ๑๖ ต.ค. ๖๕ อาคาร ๓๑ สมาชกิ ชมรมจกั รยานอาสากู้ชพี
ห้องประชมุ ช่อแกว้ ๒๕๖ คน
มหาวทิ ยาลยั
สวนสนุ นั ทา

๒ ๒๐ ต.ค. ๖๕ ศาลาผกาภริ มย์ คณะครู และพนักงาน
โรงเรียนจติ รลดา

๓ ๒๙ ต.ค. ๖๕ วังศโุ ขทัย -ถวายการฝกึ อบรมฯ ให้แกส่ มเดจ็ พระเจ้าลูกเธอ ๑๑๘ นาย
เจ้าฟ้าสริ ิวณั ณวรี นารีรัตนราชกญั ญา
-ข้าราชบรพิ าร
หนว่ ยราชการในพระองค์ ๙๐๔

รวม ๔๕๙ คน

ภาพ : วทิ ยากรจาก ศอญ.จอส.พระราชทาน ฝกึ อบรมการช่วยชวี ิตขนั้ พืน้ ฐานแก่หน่วยงาน

รายงานผลการดำเนนิ งานโครงการที่ ศอญ.จอส.พระราชทาน ตดิ ตามและสนับสนุน ประจำเดอื นตลุ าคม ๒๕๖๕

๑๑๔

ภาพ : วทิ ยากรจาก ศอญ.จอส.พระราชทาน ฝึกอบรมการช่วยชวี ติ ขัน้ พื้นฐานแก่หนว่ ยงาน

๔.๒ จดั ฝึกอบรมการชว่ ยชวี ิตขั้นพ้ืนฐาน Basic Life Support (CPR AED Choking) ให้แกผ่ ูเ้ ขา้ ศึกษา
ดูงาน (Day Trip C) ณ ศูนยฝ์ กึ โรงเรยี นจิตอาสา ๙๐๔ (บางเขน)

ลำดับท่ี วนั /เดอื น/ปี ผเู้ ขา้ รบั การอบรม จำนวน

๑ ๑ ต.ค. ๖๕ โรงเรยี นชา่ งฝมี ือทหาร ปี ๑ ๖๐ นาย
๒ ๒ ต.ค. ๖๕ โรงเรียนกาญจนาภเิ ษกวทิ ยาลยั จว.นครปฐม ๕๐ คน
๓ ๓ ต.ค. ๖๕ สถาบันบณั ฑิตพัฒนบรหิ ารศาสตรก์ รมชา่ งอากาศ ๑๑๒ คน
๔ ๘ ต.ค. ๖๕ โรงเรยี นชา่ งฝมึ อื ทหาร ปี ๒ ๖๐ นาย
๕ ๙ ต.ค. ๖๕ ประชาชนจิตอาสา ๘ คน
๖ ๑๒ ต.ค. ๖๕ กลุ่มเรารกั สถาบัน ๖๐ คน
๗ ๑๕ ต.ค. ๖๕ กลมุ่ คนรกั เมอื งนนท์ ๖๑ คน

รายงานผลการดำเนินงานโครงการท่ี ศอญ.จอส.พระราชทาน ติดตามและสนับสนุน ประจำเดอื นตุลาคม ๒๕๖๕

ลำดบั ที่ วัน/เดือน/ปี ผู้เข้ารบั การอบรม ๑๑๕

๘ ๑๙ ต.ค. ๖๕ -คณะผูไ้ กลเ่ กลี่ย กคส.รนุ่ ๓๘ และประชาชน จำนวน
-มวลชนจติ อาสาจราจร และภัยพบิ ตั ิ
๔๘ คน
๙ ๒๐ ต.ค. ๖๕ สถาบันการจดั การปญั ญาภิวฒั น์ ๖๐ คน
๑๐ ๒๖ ต.ค. ๖๕ กรมแผนทท่ี หาร ๔๐ คน
๑๑ ๒๗ ต.ค. ๖๕ โรงเรยี นบ้านพลอย จว.ปทมุ ธานี ๖๐ นาย
๑๒ ๓๑ ต.ค. ๖๕ กรมชา่ งทหารอากาศ ชดุ ๓ และ ๔ ๖๐ คน
๑๑๙ คน
รวม ๗๙๘ คน

ภาพ : วิทยากรจาก ศอญ.จอส.พระราชทาน จดั ฝึกอบรมการชว่ ยชีวิตขน้ั พน้ื ฐาน Basic Life Support
(CPR AED Choking) ใหแ้ ก่ผเู้ ข้าศกึ ษา ดงู าน (Day Trip C) ณ ศูนยฝ์ กึ โรงเรยี นจิตอาสา ๙๐๔ (บางเขน)

รายงานผลการดำเนินงานโครงการท่ี ศอญ.จอส.พระราชทาน ติดตามและสนับสนุน ประจำเดือนตลุ าคม ๒๕๖๕

๑๑๖

๕. ปญั หาข้อขัดข้อง
- ไม่พบ -

๖. ข้อเสนอแนะการดำเนินงาน
- ไม่มี -

๗. ขอ้ คิดเห็นของประชาชนโดยรอบ
- ไมม่ ี -

๘. การดำเนนิ งานข้นั ต่อไป
ดำเนนิ การตามแผนการดำเนนิ งานโครงการฝึกอบรมชว่ ยชวี ิตข้นั พน้ื ฐาน (CPR & AED)

๙. ผรู้ ับผดิ ชอบหลัก
แผนกสาธารณสุข ศอญ.จอส.พระราชทาน

๑๐. ผ้รู ับผิดชอบรอง
- ไมม่ ี -

รายงานผลการดำเนนิ งานโครงการท่ี ศอญ.จอส.พระราชทาน ตดิ ตามและสนับสนุน ประจำเดือนตลุ าคม ๒๕๖๕

ภาคผนวก

การประชมุ แผนกติดตามและประเมินผล ฝา่ ยการขา่ วและติดตามประเมนิ ผล
เมอ่ื วนั ที่ 26 ตลุ าคม 2565 เวลา 13.30 – 16.00 น.

เมื่อวันที่ 26 ตุลาคม 2565 แผนกติดตามและประเมินผล ฝ่ายการข่าวและติดตามประเมนิ ผล
ดำเนินการจัดการประชุมแผนกติดตามและประเมินผล (ประชุมอย่างไมเ่ ป็นทางการ) โดยมี ดร.เชาวน์ นกอยู่
หน.แผนกติดตามประเมินผล เป็นประธานในที่ประชุมฯ ผู้เข้าร่วมการประชุมฯ ประกอบด้วย หน./ผู้แทน
แผนก/กลุ่มงาน ดังน้ี

1. แผนกยทุ ธการอำนวยการ/นโยบายและแผน
2. กลมุ่ งานจติ อาสาพัฒนา
3. กลุ่มงานจิตอาสาภัยพบิ ตั ิ
4. กล่มุ งานโครงการฯ
5. กองกำลัง
6. ฝ่ายประชาสมั พนั ธ์
7. แผนกสาธารณสขุ
8. แผนกการขา่ ว

การประชุมฯ มีวัตถุประสงค์เพอ่ื กำหนดการนำเสนอโครงการที่ศอญ.จอส.พระราชทาน ติดตาม
และสนับสนุน ประจำปีงบประมาณ พ.ศ. 2566 (ทุกวันศุกร์ และวันจันทร์) และชี้แจงแนวทางการจัดทำ
รายงานประจำเดอื นตลุ าคม 2565

สาระการประชุมฯ สรุปดังน้ี
1. โครงการท่ี ศอญ.จอส.พระราชทาน รบั ผดิ ชอบตดิ ตามและสนับสนุน รวมทั้งสิ้น 20 โครงการ พร้อมท้งั
มอบหมายแผนก/กลุ่มงานรบั ผดิ ชอบตดิ ตามความก้าวหน้าโครงการฯ และกำหนดวันนำเสนอทุกวันศกุ ร์ และ
วันจันทร์ ดงั น้ี

2. แนวทางการจดั ทำรายงานประจำเดอื น พร้อมกำหนดสง่ รายงานฯ ทุกวนั ศุกรต์ ้นเดือน (ของเดอื นถัดไป)
3. แบบสรปุ แผนงานโครงการ (ในภาพรวม)

ปดิ การประชมุ ฯ เวลา 16.00 น.