แบบฝึกทักษะการวัดและประเมินแบบ PISA

แบบฝึกพัฒนาทกั ษะการแกป้ ญั หาตามแนวทางการประเมิน
ของ PISA ความฉลาดรูด้ ้านคณติ ศาสตร์
( Mathematical Literacy )

นางสาวปราณี แกว้ มา
ตำแหน่งศกึ ษานิเทศก์ชำนาญการพเิ ศษ

กลมุ่ นิเทศ ติดตาม และประเมนิ ผลการจัดการศึกษา
สำนักงานเขตพ้นื ที่การศกึ ษาประถมศกึ ษาตาก เขต 1

สำนกั งานคณะกรรมการการศึกษาขนั้ พื้นฐาน
กระทรวงศกึ ษาธกิ าร

ก

คำนำ

ตามท่ี OECD จัดให้มีการประเมินผลนักเรียนร่วมกับนานาชาติ (Programme for International
Student Assessment :PISA) มีวัตถุประสงค์เพื่อประเมินคุณภาพของระบบการจัดการศึกษาของประเทศ
สมาชกิ และประเทศรว่ มโครงการโดย PISA ประเมินความสามารถในการใช้ความรู้และทักษะของนักเรียนที่มี
อายุ 15 ปี ครอบคลุมใน 3 ดา้ น คือ ความฉลาดรู้เรื่องการอ่าน (Reading Literacy) ความฉลาดรู้เรื่อง
คณติ ศาสตร์ (Mathematical Literacy) และความฉลาดรู้เรือ่ งวิทยาศาสตร์ (ScientificLiteracy) และทำการ
ประเมนิ 3 ปตี อ่ ครงั้ สำหรับประเทศไทย เขา้ รว่ ม PISA ในลักษณะของประเทศร่วมโครงการต้ังแต่ PISA 2000
โดยเขา้ รว่ มการประเมินอย่างตอ่ เน่ือง จนถึง PISA 2021 ทจี่ ะมีขน้ึ ในเดอื นสงิ หาคม พ.ศ. 2564 โ ด ย ก า ร
ประเมินครั้งนี้จะเน้นในด้าน ความฉลาดรู้เรื่องคณิตศาสตร์ (Mathematical Literacy) ซึ่งโรงเรียนสังกัด
คณะกรรมการการศกึ ษาขนั้ พน้ื ฐาน เปน็ กลมุ่ เป้าหมาย อยา่ งไรก็ตาม จากวกิ ฤตการณ์การแพรร่ ะบาดของโรค
ติดเชื้อไวรัสโคโรนา 2019 (COVID-19) ได้ส่งผลกระทบต่อการดำเนินงานสำหรับการประเมิน PISA 2021
ของประเทศต่าง ๆ ซึ่งทำให้ประเทศส่วนใหญ่ยังไม่สามารถดำเนินการจัดสอบรอบ Field Trial ได้ เนื่องจากมี
การประกาศปิดโรงเรียนทว่ั ประเทศ ทั้งนจี้ ึงใหม้ ีการเลือ่ นการดำเนินงาน PISA 2021 ออกไปเป็นระยะเวลา 1
ปี เพื่อประโยชนส์ ูงสุดตอ่ การพัฒนาเครื่องมือและการเกบ็ ข้อมูลได้อย่างมีคณุ ภาพทัดเทียมกับรอบการประเมิน
ทผ่ี ่านมา ดงั นั้น จึงทำให้จะมกี ารจัดสอบรอบ Field Trial ในปี ค.ศ. 2021 และสอบรอบ Main Survey ในปี
ค.ศ. 2022 ซึ่งต่อไปรอบการประเมนิ ดังกล่าว จะเรียกว่า PISA 2022 สำหรับประเทศไทยการประเมิน PISA
2022 จะมีการจัดสอบรอบ Field Trial ในเดือนสิงหาคม 2564 และจัดสอบรอบ Main Survey ในเดือน
สงิ หาคม 2565 ทั้งน้ี จากการเล่อื นการดำเนนิ งานของ PISA 2021 ทำใหม้ ีผลกระทบต่อแผนการดำเนินงานใน
รอบถัดไปเช่นกัน ดังนั้น เพื่อให้สอดคล้องกับแผนการดำเนินงานที่ OECD กำหนดไว้ จึงได้ปรับรอบการ
ประเมินจาก PISA 2024 ไปเปน็ PISA 2025 ซง่ึ จะจดั สอบรอบ Main Survey ในปี ค.ศ. 2025 ตอ่ ไป

ดงั นนั้ เพื่อให้ผู้เรียนกลุ่มเป้าหมายของการสอบ PISA 2022 มีสื่อสำหรับทบทวนความรู้และ ฝึกทักษะ
การเชื่อมโยงความรู้เพื่อการแก้ปัญหาในสถนการณ์ต่าง ๆ ที่เกี่ยวข้องกับการดำเนินชีวิตประจำวัน สำนักงาน
เขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาตากเขต 1 จึงได้จัดทำแบบฝึกทักษะตามแนวทาง การประเมินของ PISA
จำนวน 1 เล่ม คือแบบฝึกพัฒนาทักษะการแก้ปัญหาตามแนวทางการประเมิน ของ PISA และคู่มือการใช้
แบบฝึกพัฒนาทักษะการแก้ปัญหาตามแนวทางการประเมินของ PISA เพ่ือให้ครูผู้สอน มีสื่อที่สอดคล้องกับ
กรอบการประเมินของ PISA ใช้เป็นแนวทางในการพัฒนาผู้เรียน สำนักงานพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาตาก
เขต 1 หวังเป็นอย่างยิ่งว่าแบบฝึกพัฒนาทักษะการแก้ปัญหาตามแนวทางการประเมินของ PISA จะเป็น
ประโยชน์ต่อครูผู้สอนและสถานศึกษาในการนำไปใช้ พัฒนาผู้เรียน และขอขอบคุณคณะทำงานที่ร่วมจัดทำ
แบบพัฒนาทักษะการแก้ปญั หาตามแนวทางการประเมนิ ของPISA จนสำเร็จลลุ ่วงด้วยดี

ข

คำช้แี จง

ในเดอื นสงิ หาคมพ.ศ. 2565 จะครบรอบการประเมินของ PISA (Programme for International
StudentAssessment) เพื่อเป็นการพัฒนาผู้เรียนท่ีเป็นกลุ่มเป้าหมายของการสอบให้มีสื่อสำหรับทบทวน
ความรู้ และฝกึ ทักษะการเชื่อมโยงความรู้เพ่ือการแก้ปญั หาในสถานการณ์ต่าง ๆทเี่ กย่ี วข้องกับการดำเนินชีวิต
ประจำวนั ทาง สพป.ตากเขต 1 จงึ ได้จดั ทำแบบฝึกทกั ษะการแกป้ ัญหาตามแนวทางการประเมินของ PISA ข้ึ น
ประกอบด้วย แบบฝึกทักษะการแก้ปัญหาตามแนวทางการประเมินของ PISA ด้านความฉลาดรู้เรื่อง
คณิตศาสตร์

กรอบการจัดทำแบบฝึกทักษะ การจัดทำแบบฝึกทักษะการแก้ปัญหาตามแนวทางการประเมินของ
PISA ครง้ั น้ีกำหนดกรอบการจัดทำ โดยองิ ตามกรอบการประเมนิ ของ PISA แตล่ ะดา้ น ดงั นี้

นิยามของแบบฝึกทักษะ : แบบฝึกที่จัดทำขึ้นเพื่อพัฒนาทักษะและความสามารถของนักเรียน ที่
นำไปสู่การแก้ปญั หาตามนยิ ามและกรอบโครงสร้างการประเมิน ความฉลาดรูเ้ ร่อื ง คณิตศาสตร์

กรอบการจดั ทำแบบฝึก : องิ ตามกรอบโครงสร้างการประเมินของ PISA แต่ละดา้ น ดงั นี้
ความฉลาดรู้เรือ่ งคณิตศาสตร์
สถานการณ์หรือบริบท (Context) เป็นสาระหรือข้อมูลแวดล้อมที่เป็นปัญหาตั้งอยู่ 4 บริบท ได้แก่
ส่วนตัว สาธารณะ การงานอาชีพ และวิทยาศาสตร์
เน้อื หาคณติ ศาสตร์ (Content) เปน็ สาระความรูท้ ี่นักเรียนต้องนำมาใช้เช่ือมโยง เพ่ือการแก้ปัญหา
ได้แก่ สาระความรู้คณติ ศาสตร์ท่ีเกย่ี วกับการเปลีย่ นแปลงและความสัมพนั ธ์ ปริภูมิและรูปทรง ปริมาณและ
ความไมแ่ นน่ อนและขอ้ มูล
กระบวนการทางคณติ ศาสตร์ (Process) เป็นกระบวนการที่ใช้อธิบายสิ่งที่แต่ละคนทำ เพื่อ
เชอื่ มโยงบรบิ ทของปัญหากับคณติ ศาสตรแ์ ล้วนำไปสู่การแกป้ ญั หา ประกอบดว้ ย การคิดสถานการณ์ปญั หา ใน
เชิงคณิตศาสตร์ การใช้หลักการและกระบวนการทางคณิตศาสตร์ในการแก้ปัญหา และการตีความและ
ประเมนิ ผลลัพธ์ทางคณิตศาสตร์
การนำแบบฝึกไปใช้สำหรับครผู สู้ อน แบบฝึกทกั ษะการแกป้ ัญหาตามแนวทางการประเมินของPISA
ความฉลาดรู้เร่อื ง คณติ ศาสตร์ จดั ทำขนึ้ เพ่ือใหค้ รผู สู้ อนระดบั มัธยมศึกษาตอนตน้
ใช้เป็นเครื่องมือ ในการพัฒนาผู้เรียนให้มีศักยภาพตามกรอบการประเมินของ PISA ที่ไม่เน้นเพื่อการ
พิจารณาว่านักเรียนรู้ หรือจำเนื้อหาท่ีเรียนไปแล้วได้หรือไม่ แต่เป็นแบบฝึกทักษะที่เน้นทักษะการเชื่อมโยง
ความรู้ที่นักเรียนได้เรียน ในห้องเรียนกับสถานการณ์ที่กำหนดให้ในรูปแบบต่าง ๆ ซึ่งมีแนวทางการนำไปใช้
ดงั นี้

ค

ใช้เป็นสื่อประกอบการจัดกิจกรรมการเรียนการสอนในชั้นเรยี น โดยเลือกใช้สถานการณข์ อง แบบฝึก
ท่ีมเี นือ้ หาความรูส้ อดคล้องกบั เน้อื หาที่ต้องการพัฒนาในชัน้ เรยี นนัน้ ๆ

ใช้เป็นสื่อแบบฝึกเมื่อจบบทเรียนการใช้แบบฝึกต้องมั่นใจว่านักเรียนมีความรู้ความเข้าใจในเนื้อหา
ความรู้ท่ีปรากฏในสถานการณในระดับหนึ่งซึ่งครูผู้สอนสามารถใช้แบบฝึกนี้หลังจากจบบทเรียนหรือจบ
กจิ กรรม การเรยี นการสอนในสาระหนึง่ ได้

ใช้เป็นเอกสารประกอบการจัดกิจกรรมเสริมให้กับผเู้ รียนในชั่วโมงของกจิ กรรมเสริมต่าง ๆ
เพ่ือการพัฒนาผ้เู รยี น การใช้แบบฝกึ พัฒนาผู้เรยี นควรเลอื กนำไปใช้คร้ังละ 1-2 สถานการณ์ โดยการพิจารณา
จาก ความสอดคล้องของสาระความรู้ท่ีปรากฏในสถานการณ์ของแบบฝึกและสาระความรู้ที่ต้องการพัฒนา/
ประเมนิ เช่น แบบฝึกทกั ษะด้านการรู้เรอ่ื งคณติ ศาสตร์ สถานการณ์ เรื่อง การใช้ Internet ของคนไทยสามารถ
ใชเ้ ปน็ ส่อื เพอื่ การเชอ่ื มโยงสาระการเรียนรู้ เกี่ยวกบั คา่ เฉลี่ยในเรื่องของการอา่ นข้อมูลเชงิ สถติ ิ

สถานการณ์ เรื่องภูกระดึงสามารถใชเ้ ปน็ ส่ือเพ่ือการเชื่อมโยงสาระการเรียนรู้เกี่ยวกับอตั ราเร็วเฉล่ียว
หรือการประมาณเกี่ยวกับเวลาเพื่อการเดินทางสถานการณ์ เรื่อง ก๊าซธรรมชาติและน้ำมันดิบ สามารถใช้เป็น
ส่ือเพ่ือการเชือ่ มโยงสาระการเรยี นรู้ เกี่ยวกบั เรื่องเลขยกกำลัง ทั้งการบวก ลบ คณู หารและการเขียนในรูป
ของสัญกรณว์ ิทยาศาสตร์

ง

สารบญั

ความฉลาดรูด้ า้ นคณิตศาสตร์ หน้า
1. Internet กบั คนไทย 1
2. ภกู ระดงึ 3
3 .แพก็ เกจมอื ถือ 7
4. Kerry Express 9
5. ผลสง่ ออกไทยปี’60 13
6. การประเมนิ ราคาบ้าน 16
7. ตลาด 19
8. กา๊ ซธรรมชาติและนำ้ มันดิบ 23
9. จำนวนนักทอ่ งเทย่ี วรายปี 26
10. ค่าบริการสระวา่ ยน้ำ 28
11. โรงเรือนปลูกผกั ปลอดสารพิษ 32
12. โดมตากแห้ง 34
13. IT 37
14. แรงงานสูงอายุ 39
15. โทรศัพท์ 41
16. วงลอ้ รางวัล 43

จ
แบบฝึกพฒั นาทักษะกระบวนการแก้ปญั หาตามแนวทางการประเมินของ PISA ด้านความฉลาดรู้เรื่อง
คณิตศาสตร์ จดั ทำขน้ึ เพอ่ื พัฒนาความสามารถของนักเรียนในการนำความรู้คณิตศาสตร์ทนี่ ักเรยี นได้เรียนรู้ ใน
หอ้ งเรยี นไปใชแ้ ก้ปญั หาในสถานการณ์ของโลกที่นักเรยี นอาจพบเจอหรอื ไม่ก็ได้โดยมีสถานการณ์ ในโลกของ
ความจรงิ มาใหน้ ักเรยี นฝึกตามบรบิ ททเี่ ก่ยี วขอ้ งกบั นักเรยี น 4 ดา้ น คือ ส่วนตัว สังคม อาชีพ และ
วทิ ยาศาสตร์ จำนวน 16 สถานการณ์ ได้แก่ Internet กับคนไทย ภูกระดึง แพ็กเกจมือถือ Kerry Express
ผลสง่ ออกไทยป’ี 60 การประเมินราคาบ้าน ตลาด ก๊าซธรรมชาติและน้ำมันดิบ จำนวนนักท่องเที่ยวรายปี
คา่ บรกิ ารสระว่ายนำ้ โรงเรอื นปลูกผกั ปลอดสารพิษ โดมตากแห้ง IT SHOP แรงงานสงูอายุ โทรศัพท์และวง
ล้อรางวลั จำแนกตามบริบท ดังนี้

แตล่ ะสถานการณ์นักเรยี นจะไดฝ้ ึกทกั ษะการเชอ่ื มโยงคณิตศาสตรก์ บั เหตุการณใ์ นชีวติ ประจำวัน เพ่ือ
หาแนวทางการใช้ความรู้คณิตศาสตรเ์ ก่ยี วกบั ปริมาณการเปลยี่ นแปลงและความสัมพันธป์ ริภมู ิ และรปู ทรง
และความไม่แน่นอนและข้อมูลทีเ่ กย่ี วขอ้ งกบั สถานการณ์นั้น ๆ ในการแกป้ ัญหาโดย แต่ละสถานการณจ์ ะ
ประกอบไปด้วยชุดคำถามท่ีมีจุดประสงค์เพอ่ื พัฒนาความสามารถของนักเรียนด้าน การใชค้ ณติ ศาสตรใ์ น 3
ลักษณะ คอื การคดิ สถานการณป์ ัญหาในเชิงของคณิตศาสตร์ การใช้ความรู้ หลักการและกระบวนการของ
คณิตศาสตร์การแกป้ ัญหา และการตีความและประเมินผลลัพธ์ทางคณติ ศาสตร์ ในลักษณะของการถามนำ
เพือ่ นำไปสู่คำถามท่ีต้องใชส้ มรรถนะของ PISA ในการหาคำตอบ

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

31

32

33

34

35

36

37

38

39

40

41

42

43