สมเด็จพระบวรราชเจ้ามหาเสนานุรักษ์

สมเด็จกรมพระราชวัง
บวรมหาเสนานุรักษ์

สมเด็จพระบวรราชเจ้ามหาเสนา
นุรักษ์ หรือ กรมพระราชวังบวร

มหาเสนานุรักษ์



เป็นพระราชโอรสลำดับที 7 ในพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้า
จุฬาโลก ประสูติแต่สมเด็จพระอมรินทราบรมราชินี มีพระนามเดิม

ว่า จุ้ย
สมเด็จเจ้าฟ้าจุ้ยทรงได้รับสถาปนาเป็นกรมขุนเสนานุรักษ์ ใน
พ.ศ. 2335 ในรัชกาลพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลก เมื่อ
สมเด็จพระบวรราชเจ้ามหาสุรสิงหนาทสวรรคตในปี พ.ศ. 2350
และสมเด็จกรมพระราชวังบวรสถานพิมุขเสด็จทิวงคตแล้ว เจ้าฟ้า
กรมหลวงอิศรสุนทร พระเชษฐาของพระองค์ได้อุปราชาภิเษก
เป็นกรมพระราชวังบวรสถานมงคล สมเด็จเจ้าฟ้าจุ้ยได้รับแต่งตั้ง

เป็น พระบัณฑูรน้อย ช่วยราชการพระเชษฐา

ต่อมาเมื่อพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกเสด็จสวรรคต
เมื่อ พ.ศ. 2352 เจ้าฟ้ากรมหลวงอิศรสุนทร ทรงราชาภิเษกเป็น
พระบาทสมเด็จพระบรมราชาธิราชรามาธิบดี (ภายหลังได้รับเฉลิม
พระนามเป็น พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย) และโปรด
เกล้าฯ ให้อุปราชาภิเษก เจ้าฟ้ากรมหลวงเสนานุรักษ์ เป็น กรม

พระราชวังบวรมหาเสนานุรักษ์ ตำแหน่งพระมหาอุปราช
สมเด็จพระบวรราชเจ้ามหาเสนานุรักษ์เป็นแม่ทัพหลวงไปรบกับ
พม่า และจัดการกับหัวเมืองทางใต้ เมื่อ พ.ศ. 2352 ต่อมาใน พ.ศ. 2357
ทรงเป็นแม่กองตั้งเมืองใหม่เป็นเมืองด่านหน้าทางทะเล พระราชทาน
ชื่อว่า นครเขื่อนขันธ์ นอกจากนั้นยังทรงปฏิสังขรณ์วัดเก่า 2 วัด คือ
วัดลิงขบ พระราชทานชื่อว่า วัดบวรมงคล และวัดเสาประโคน
พระราชทานชื่อว่า วัดดุสิตาราม และทรงสร้างวัดใหม่ ชื่อว่า วัด

ทรงธรรม
กรมพระราชวังบวรมหาเสนานุรักษ์อภิเษกสมรสกับพระธิดาใน
สมเด็จพระเจ้ากรุงธนบุรี สวรรคตเมื่อวันที่ 16 กรกฎาคม พ.ศ. 2360
ขณะพระชนมายุ 44 พรรษา ณ พระที่นั่งวายุสถานอมเรศร์ พระบาท
สมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัยไม่ได้ทรงแต่งตั้งผู้ใดเป็นกรม
พระราชวังบวรสถานมงคล ตำแหน่งวังหน้าจึงว่างมาตลอดรัชสมัย

สมเด็จกรมพระราชวังบวรมหาเสนานุรักษ์
(พุทธศักราช ๒๓๕๒ - ๒๓๖๐)



-พระราชโอรสในพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลก

มหาราชประสูติแต่สมเด็จพระอมรินทราบรมราชินี



-ยังคงรูปแบบการแสดงละครในและกระบวนท่ารําอย่างใน
แผ่นดินก่อน

พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช

ศิลปินผู้ถ่ายทอดท่ารํายุคนี้ ได้แก่

-จุ้ย (หนุมาน) อดีตละครในสมัยสมเด็จ
กรมพระราชวังบวรมหาสุรสิงหนาถ

-ปุก (เกนหลง) ต่อมาถวายตัวเป็นเจ้าจอม
มารดาในรัชกาลที่ ๓

-ภู่ (อิเหนา) ภายหลังเป็นถวายตัวเป็นเจ้าจอม
มารดาในสมเด็จกรมพระราชวังบวรมหาเสนานุรักษ์
-มี (บุษบา) ภายหลังเป็นถวายตัวเป็นเจ้าจอมมารดา

ในสมเด็จกรมพระราชวังบวรมหาเสนานุรักษ์
-พลับ (จินตะหรา) ภายหลังเป็นถวายตัวเป็นเจ้าจอม
มารดาในสมเด็จกรมพระราชวังบวรมหาเสนานุรักษ์

ศิลปินผู้ถ่ายทอดท่ารํายุคนี้ ได้แก่

-ปราง
-สายใจ
-อ่อน (พระลักษมณ์)




ทั้ง ๓ ท่านนี้ เรียนละครมาจากครูละครหลวงใน
รัชกาลที่ ๒ ต่อมาเมื่อสมเด็จกรมพระราชวังบวร
มหาเสนานุรักษ์ ทิวงคต จึงกลับไปเป็นครูละคร

หลวงในราชสํานักของของรัชกาลที่ ๒

พระอิสริยยศ

จุ้ย
สมเด็จพระเจ้าลูกยาเธอ เจ้าฟ้ากรมขุนเสนานุ
รักษ์
สมเด็จพระเจ้าลูกยาเธอ เจ้าฟ้ากรมหลวงเสนานุ
รักษ์
กรมพระราชวังบวรสถานมงคล
กรมพระราชวังบวรมหาเสนานุรักษ์
สมเด็จพระบวรราชเจ้ามหาเสนานุรักษ์

จัดทำโดย

น.ส.ฐาปนี ทองมาตร์ ม.5/8 เลขที่5