การถ่ายทอดพลังงานในระบบนิเวศ

การถ่ายทอพลังงาน
ในระบบนิเวศ

ม.จริยา ค้ำคูณรักษ์

ยินดีต้อนรับสู่ชั้นเรียน!

กำหนดการของวันนี้

นักเรียนทำแบบทดสอบก่อนเรียน

ศึกษาเนื้อหาห่วงโช่อาหาร และสายใยอาหาร
ทำกิจกรรมในใบงานระหว่างคาบเรียน
ทำแบบทดสอบหลังเรียน
ใช้เวลา 2 คาบ

วัตถุประสงค์

1 •สร้างแบบจำลองในการอธิบายการถ่ายทอดพลังงานในสายใยอาหาร

•อธิบายความสัมพันธ์ของผู้ผลิต ผู้บริโภค และผู้ย่อยสลายสารอินทรีย์ใน
2 ระบบนิเวศ

3 •อธิบายการสะสมสารพิษในสิ่งมีชีวิตในโซ่อาหาร

แบบทดสอบก่อนเรียน

1. บทบาทของสิ่งมีชีวิตในข้อใดเกี่ยวข้องกับกระบวนการหมุนเวียนสารมากที่สุด

1. ผู้ผลิต 2. ผู้บริโภค 3. ผู้ย่อยสลายสารอินทรีย์ 4 ถูกทุกข้อ

2. สิ่งมีชีวิตใดสำคัญต่อระบบนิเวศมากที่สุด

1. หญ้า 2. ปลวก 3. มนุษย์ 4. กระต่าย

3. ข้อใดจัดเป็นผู้บริโภคลำดับที่ 1

1. หญ้า 2. สิงโต 3. หนอน 4. มนุษย์

4. สิ่งมีชีวิตใดมีบทบาทแตกต่างจากข้ออื่น

1. ม้า 2. วัว 3. จระเข้ 4. กระต่าย

5. สิ่งมีชีวิตประเภทใดจะได้รับปริมาณสารพิษมากที่สุด

1. ผู้ผลิต 2. ผู้บริโภคลำดับที่ 1 3. ผู้บริโภคลำดับที่ 2 4. ผู้บริโภคลำดับสุดท้าย

การถ่ายทอดพลังงานใน
ระบบนิเวศ

ห่วงโซ่อาหาร

คำถาม

ความสัมพันธ์ของสิ่งมีชีวิตรูปแบบใดทำให้เกิดการ
ถ่ายทอดพลังงานในระบบนิเวศ

พืชเป็นผู้ผลิตที่สามารถสร้างอาหารเองได้ด้วยการ
สังเคราะห์ด้วยแสง โดยเปลี่ยนพลังงานแสงให้เป็น
พลังงานเคมี

เมื่อสัตว์กินพืช และสัตว์กินสัตว์ต่อไป
อีกทอดหนึ่ง พลังงานจากผู้ผลิตจะถ่ายทอดไปยังผู้บริโภค
ผ่านการกินของสิ่งมีชีวิต เรียกความสัมพันธ์นี้ว่า โซ่อาหาร
(food chain) ธรรมชาติสิ่งมีชีวิตไม่ได้กินสัตว์เพียงชนิด
เดียว แต่อาจกินมากกว่า 1 ชนิดจึงทำให้เกิดโซ่อาหาร
หลายโซ่ที่มีความซับซ้อนมากขึ้น เรียกความสัมพันธ์นี้ว่า
สายใยอาหาร (food web)

ผู้ผลิต (producer)

ผู้ผลิต (producer)หมายถึง สิ่งมีชีวิตที่สามารถสร้าง
อาหารได้ด้วยตัวเองจากพลังงานแสงอาทิตย์เพราะมีสารสี
เขียวที่เรียกว่า คลอโรพีลล์ซึ่งได้แก่ พืชสีเขียวทุกชนิดและ
แบคทีเรียบางชนิดรวมทั้งสิ้นประมาณ 300,000ชนิด พืช
เหล่านี้สร้างอาหารโดยอาศัยพลังงานจากดวงอาทิตย์และ
อนินทรียสาร

ผู้บริโภค (consumer)

ผู้บริโภค (consumer)เป็นสิ่งมีชีวิตที่ไม่สามารถสร้าง
อาหารได้ต้องอาศัยการกินพืชและสัตว์อื่นๆ แบ่งออกป็น
4 ประเภท ได้แก่

ผู้ย่อยสลาย (decomposer)

•ได้แก่ สิ่งมีชีวิตขนาดเล็กที่สร้างอาหารเองไม่ได้ เช่น
แบคทีเรีย เห็ด รา ยีสต์ (fungi)
• ทำหน้าที่ย่อยสลายซากสิ่งมีชีวิตที่ตายแล้วในรูปของ
สารประกอบโมเลกุลใหญ่ให้กลายเป็นสารประกอบโมเลกุล
เล็กในรูปของสารอาหาร (nutrients) เพื่อให้ผู้ผลิตนำไป
ใช้ได้ใหม่อีก

การเขียนแผนภาพโซ่อาหาร

สามารถเขียนเป็นแผนภาพโดยเริ่มจากผู้ผลิตอยู่ทางด้านซ้าย และตามด้วยผู้บริโภค
ลำดับที่ 1 ผู้บริโภคลำดับที่ 2 ต่อไปเรื่อย ๆ จนถึงผู้บริโภคลำดับสุดท้าย และเขียนลูก
ศรแทนการถ่ายทอดพลังงาน โดยให้หัวลูกศรชี้ไปทางผู้บริโภค

ถึงตอนนี้มีคำถามไหม



1. ห่วงโซ่อาหารแบบผู้ล่า (Predator chain or Grazing food chain) เริ่มจากผู้

ผลิตคือพืช ตามด้วยผู้บริโภคอันดับต่างๆ การถ่ายทอดพลังงานจึงประกอบด้วย
ผู้ล่า (Predator) และเหยื่อ (Prey)

ถึงตอนนี้มีคำถามไหม



2. ห่วงโซ่อาหารแบบปรสิต (Parasitic chain) เริ่มจากผู้ถูกอาศัย (Host)
ถ่ายทอดพลังงานไปยังปรสิต (Parasite) และต่อไปยังปรสิตอันดับสูงกว่า

(Hyperparasite) โดยภายในห่วงโซ่นี้จะใช้การเกาะกินซึ่งกันและกัน

ถึงตอนนี้มีคำถามไหม

3. ห่วงโซ่อาหารแบบเศษอินทรีย์ (Detritus chain) เริ่มจากซากพืชหรือซาก
สัตว์ (Detritus) หรือสิ่งที่ไม่มีชีวิตถูกผู้บริโภคซากพืชซากสัตว์กัดกิน และผู้

บริโภคซากอาจถูกกินต่อโดยผู้บริโภคสัตว์ อีกทอด

ถึงตอนนี้มีคำถามไหม



4. ห่วงโซ่อาหารแบบผสม (Mixed chain) เป็นการถ่ายทอดพลังงานระหว่าง

สิ่งมีชีวิตหลายๆ ประเภท อาจมีทั้งแบบผู้ล่า และปรสิต เช่น
จากผู้ผลิตไปยังผู้บริโภคพืช และไปยังปรสิตเป็นต้น

ห่วงโซ่อาหารนีิจัดเป็นห่วงโช่ขนิดใด

คำตอบ

ให้นักเรียนเขียนห่วงโซ่อาหาร 2 ห่วงโซ่

คำตอบ

สายใยอาหาร (Food web)

หมายถึง การถ่ายทอดพลังงานเคมีในรูป
อาหารระหว่างสิ่งมีชีวิตหลายๆ ชนิดมารวม
กัน ทำให้เกิดการถ่ายทอดพลังงานที่ซับ
ซ้อน การถ่ายทอดพลังงานในระบบนิเวศ
จะไหลไปในทิศทางเดียว คือ เริ่มต้นจากผู้
ผลิตไปยังผู้บริโภค ขณะเดียวกันก็มีการ
สูญเสียพลังงานออกไปในแต่ละลำดับ



ทดสอบความเข้าใจ

จากแผนภาพประกอบด้วยห่วงโช่กีห่วงโช่
ภาพที่ 1
ภาพที่ 2
ภาพที่ 3

ทดสอบความเข้าใจ

จากแผนภาพจงคำถามต่อไปนี้

1.จากแผนภาพประกอบด้วยโช่อาหาร..........ห่วงโซ่
2.ผู้ผลิตในสายใยนี้คือ............................................
3.ผู้บริโภคอันดับ 1 คือ...........................................
4.ผู้บริโภคอันดับสุดท้ายคือ.....................................



แบบทดสอบหลังเรียน

1. ชายคนหนึ่งสังเกตขอนไม้ริมสระน้ำพบว่ามีปลวกตัวทาก ตะไคร่น้ำ เห็ดรา สิ่งมีมีชีวิตใดทำหน้าที่เป็นผู้

ผลิต

1. ปลวก 2. ตัวทาก 3. เห็ดรา 4. ตะไคร่น้ำ

2. จากข้อ 2. สิ่งมีชีวิตใดทำหน้าที่เป็นผู้ย่อยสลาย สารอินทรีย์

1. เห็ด 2. ปลวก 3. ขอนไม้ 4. ตะไคร่น้ำ

3. สิ่งมีชีวิตใดสามารถเป็นได้ทั้งผู้บริโภคลำดับที่1 และ 2 ได้

1. ม้า 2. วัว 3. หมี 4. ช้าง

4. สิ่งมีชีวิตใดควรเป็นผู้บริโภคลำดับที่ 1

1. หญ้า 2. สิงโต 3. สุนัขจิ้งจอก 4. หนอน

5. สิ่งมีชีวิตใดได้รับพลังงานผ่านการกินเป็นลำดับ น้อยที่สุด

1. ไก่ 2. เสือ 3. หนอน 4. มนุษย์

สรุปเนื้อหาในชั้นเรียนประจำวัน

สรุปเนื้อหา 1 สรุปเนื้อหา 3

สรุปเนื้อหา 2 สรุปเนื้อหา 4

ขอบใจที่เข้าร่วม
ชั้นเรียนในวันนี้

ภาคผนวก

เฉลย แบบทดสอบก่อนเรียน เฉลย แบบทดสอบหลังเรียน
1.ตอบ 3 1.ตอบ 4
2. ตอบ 1 2. ตอบ 1
3.ตอบ 3 3.ตอบ 3
4. ตอบ 3 4. ตอบ 4
5.ตอบ 4 5.ตอบ 3