The words you are searching are inside this book. To get more targeted content, please make full-text search by clicking here.

การจัดการดินเปรี้ยวจัด

Discover the best professional documents and content resources in AnyFlip Document Base.
Search
Published by keittapong, 2021-06-14 00:49:29

การจัดการดินเปรี้ยวจัด

การจัดการดินเปรี้ยวจัด

ขอ้ จมัดลู ท/ภําาใพนปรูประแกบอบบ E:-boคoมู่ kอื เ:กกษลตมุ่รกสรอื่ กสาง่รจเสดั รกมิ ากรดานริ เเกปษรยี้ตวรจดั สเพําอ่ืนปกั ลพกู ัฒพชืนาสกาํ านรกัถว่าจิ ยยั ทแอลดะพเทฒั คนโานกโาลรยจีดั กการรทมดสี่ นิ่งเสรกิมรมกพารฒั เกนษาทตด่ีรกนิ ร
จดั ทาํ และเผยแพรใ่ นรปู แบบ E-book : กลมุ่ สอื่ สง่ เสรมิ การเกษตร สาํ นกั พฒั นาการถา่ ยทอดเทคโนโลยี กรมสง่ เสรมิ การเกษตร

คํานาํ

ประเทศไทย มพี น้ื ทดี่ นิ เปรย้ี วจดั ประมาณ 5.5 ลา้ นไร่ พบมากในจงั หวดั ภาคกลางตอนใต้
ภาคตะวันออก และภาคใต้ เป็นดินท่ีมีปัญหาเปน็ กรดจัด ขาดแคลนธาตอุ าหารไนโตรเจนและ
ฟอสฟอรสั ทจ่ี าํ เปน็ ตอ่ การเจรญิ เตบิ โตและการใหผ้ ลผลติ ของพชื มเี หลก็ และอะลมู นิ มั่ สงู จนเปน็
อันตรายตอ่ พชื ที่ปลูกโดยทัว่ ไปเกษตรกรใชเ้ ป็นประโยชน์พ้นื ทดี่ นิ เปรย้ี วจดั ทาํ นาปลูกข้าวแต่ให้
ผลผลติ ข้าวตาํ่ มาก ดงั นน้ั ปลูกพืชต่าง ๆ ในดินเปรย้ี วจดั ให้ไดผ้ ลผลติ ดี จําเป็นต้องปรับปรุงแกไ้ ข
หรือพฒั นาดนิ ให้มศี ักยภาพในการผลติ โดยวธิ ีการต่างๆ ท่เี หมาะสม และใหผ้ ลตอบแทนคุ้มค่าต่อ
การลงทุน ซงึ่ จะกอ่ ให้เกิดประโยชนอ์ ย่างมากตอ่ เกษตรกรในพนื้ ท่ดี นิ เปร้ยี วจัด และทําให้การใช้
ประโยชน์พ้ืนท่ีดินเปรีย้ วจดั เกิดประสิทธภิ าพสงู และเกดิ ความยง่ั ยนื

เอกสารคมู่ อื การจดั การดนิ เปรยี้ วจดั เพอ่ื ปลกู พชื เลม่ น้ี ไดร้ วบรวมปญั หาและแนวทาง
การจัดการดนิ เปร้ยี วจัด ทั้งการปรบั ปรุงดิน บาํ รงุ ดิน การปรับเปล่ียนระบบการปลูกพชื จากการ
ทํานาเป็นยกรอ่ งปลกู ผักไม้ผล ไมย้ นื ต้นตา่ ง ๆ รวมท้งั การทาํ เกษตรแบบผสมผสาน โดยมวี ิธีการ
จัดการดินที่ถกู ต้องตามหลักวิชาการ

กรมพฒั นาทด่ี นิ หวงั เป็นอยา่ งยิง่ วา่ คมู่ อื เกษตรกรเลม่ นี้ จะเป็นประโยชนต์ ่อ
เกษตรกรและผ้สู นใจในการนําไปปฏิบตั ิในพ้นื ทข่ี องตนเองให้เกิดประโยชนส์ ูงสดุ สามารถเพมิ่
ผลผลติ และเพิ่มรายไดอ้ ยา่ งยัง่ ยนื ตอ่ ไป

นายฉลอง เทพวิทักษ์กิจ
รองอธิบดีด้านวิชาการ

ทม่ี าขอ้ มลู /ภาพประกอบ : คมู่ อื เกษตรกรการจดั การดนิ เปรยี้ วจดั เพอื่ ปลกู พชื
สาํ นกั วจิ ยั และพฒั นาการจดั การทดี่ นิ กรมพฒั นาทดี่ นิ

จดั ทําและเผยแพรใ่ นรปู แบบ E-book : กลมุ่ สอื่ สง่ เสรมิ การเกษตร สํานกั พฒั นาการถา่ ยทอดเทคโนโลยี กรมสง่ เสรมิ การเกษตร

-2-

สารบญั

1. ดนิ เปรยี้ วจดั เปน็ อยา่ งไร ? หนา้
2. ทาํ อยา่ งไร ? พชื ทปี่ ลกู ในดนิ เปรยี้ วจดั
1
สามารถเจรญิ เตบิ โตไดด้ แี ละใหผ้ ลผลติ สงู ? 4
3. การเพมิ่ ผลผลติ ขา้ วในดนิ เปรยี้ วจดั
4. การเพมิ่ ผลผลติ ผกั ไมผ้ ล ไมย้ นื ตน้ ในพนื้ ทดี่ นิ เปรยี้ วจดั 5
5. พฒั นาทดี่ นิ เปรยี้ วจดั ทําการเกษตรแบบผสมผสาน 8
6. ประโยชนข์ องการใชป้ นู ปรบั ปรงุ ดนิ เปรยี้ วจดั 11
7. ชนดิ และคณุ ภาพของปนู ทใี่ ชท้ างการเกษตร 11
12

ทม่ี าขอ้ มลู /ภาพประกอบ : คมู่ อื เกษตรกรการจดั การดนิ เปรย้ี วจดั เพอื่ ปลกู พชื
สํานกั วจิ ยั และพฒั นาการจดั การทดี่ นิ กรมพฒั นาทดี่ นิ

จดั ทําและเผยแพรใ่ นรปู แบบ E-book : กลมุ่ สอื่ สง่ เสรมิ การเกษตร สํานกั พฒั นาการถา่ ยทอดเทคโนโลยี กรมสง่ เสรมิ การเกษตร

-3-

การจดั การดนิ เปรยี้ วจัดเพื่อปลกู พืช

1. ดินเปรีย้ วจดั เปน็ อยา่ งไร ?

ดินเปร้ยี วจัด พบในพนื้ ท่ีล่มุ ตาํ่ เนื้อดนิ เหนียวจดั หนา้ แล้ง
ดินแตกระแหงเป็นรอ่ งลึก มีตน้ กกหรอื กระถนิ ท่งุ ขน้ึ อยู่ทัว่ ไป นํ้าใน
บริเวณดังกลา่ วใสมาก บางครง้ั พบคราบสนมิ เหล็กในดนิ และในน้าํ
เมอื่ ขดุ ดนิ ลกึ จะพบสารสเี หลอื งฟางกระจายในชนั้ ดนิ หรอื จดุ ประสเี หลอื ง
สแี ดง กระจายอยทู่ ว่ั ไป พบดนิ เปรยี้ วจดั ในจงั หวดั ตา่ งๆ ของประเทศ
ในบรเิ วณทร่ี าบลมุ่ ภาคกลางตอนใต้ ภาคใต้ และภาคตะวันออก
รวมพ้ืนท่ดี ินเปร้ียวจดั ทัง้ ส้ิน ประมาณ 5.5 ลา้ นไร่

1.1 ปญั หาของดินเปรย้ี วจัด ดนิ เปน็ กรดจดั มาก ขาดธาตุ
อาหารพืช และมีความเป็นพษิ ของเหล็กและอะลมู ินั่มสูง เนื้อดิน
เหนียวจดั การระบายนาํ้ ไม่ดี ทาํ ให้ปลกู พืชไม่งามหรือปลกู แล้วตาย
เช่นการทํานาปลูกขา้ ว ขา้ วไมเ่ จรญิ เตบิ โต หรือใหผ้ ลผลิตตํ่ามาก
20-30 ถังตอ่ ไร่เท่านั้น

1.2 ดนิ เปรีย้ วจดั แบง่ ไดเ้ ปน็ 3 กลมุ่ คือ
- ดินเปรี้ยวจัดทีเ่ ปน็ กรดรนุ แรงมาก มคี า่ ความเปน็

กรด-ดา่ ง (pH) ต่ํากวา่ 4.0
- ดนิ เปรยี้ วจดั ทเ่ี ปน็ กรดรนุ แรงปานกลาง มคี า่ ความเปน็

กรด-ด่าง (pH) ระหว่าง 4.0-4.5
- และดนิ เปรยี้ วจดั ทเี่ ปน็ กรดรนุ แรงนอ้ ย มคี า่ ความเปน็

กรด-ด่าง (pH) ระหวา่ ง 4.5-5.0

ทม่ี าขอ้ มลู /ภาพประกอบ : คมู่ อื เกษตรกรการจดั การดนิ เปรยี้ วจดั เพอื่ ปลกู พชื
สาํ นกั วจิ ยั และพฒั นาการจดั การทดี่ นิ กรมพฒั นาทด่ี นิ

จดั ทาํ และเผยแพรใ่ นรปู แบบ E-book : กลมุ่ สอ่ื สง่ เสรมิ การเกษตร สํานกั พฒั นาการถา่ ยทอดเทคโนโลยี กรมสง่ เสรมิ การเกษตร

-4-

2. ทําอยา่ งไร พืชทีป่ ลกู ในดินเปรี้ยวจดั สามารถเจริญเติบโตได้ดี
และใหผ้ ลผลิตสงู ?

2.1 แกป้ ญั หากรดในดิน และเพิม่ ธาตุอาหารพชื
- ลดความรนุ แรงของกรดในดนิ ลดสารพษิ : ใสป่ นู แกค้ วามเปน็ กรดของดิน เชน่

ปนู มาร์ล หนิ ปนู บด ปนู โดโลไมท์ ปูนขาว ปนู คลั ไซท์ เป็นต้น
- ปรบั ดินให้ร่วนซยุ : ดว้ ยการใส่อนิ ทรยี วัตถุ ปยุ๋ หมัก แกลบสด แกลบเผา ทาํ ให้

ดนิ โปรง่ ร่วนซุยขึ้น ไม่เหนยี วแนน่ การระบายนํ้าและอากาศดขี ้ึน
- เพม่ิ ธาตอุ าหารพชื : ใสป่ ยุ๋ หมกั ปยุ๋ คอก ปยุ๋ พชื สด และปยุ๋ เคมชี นดิ และปรมิ าณทเี่ หมาะสม

2.2 แกป้ ญั หาน้ําทเ่ี ปน็ กรด เพอ่ื ใชน้ าํ้ ไดด้ ใี นการปลกู พชื : ใสป่ นู ลงน้าํ ปรมิ าณ 1 กโิ ลกรมั
ตอ่ นาํ้ 1 ลกู บาศกเ์ มตร มกี ารถา่ ยเทนาํ้ เปน็ ครง้ั คราว ระบายน้าํ ทเ่ี ปน็ กรดออกไปบําบดั และปลอ่ ยนํา้ ใหม่
เข้าไป พร้อมท้ังคอยตรวจสอบความเป็นกรดของนาํ้ เปน็ ระยะๆ

2.3 เลอื กชนิดพชื ทเี่ หมาะสมปลกู
ดินเปรย้ี วจดั ท่ไี ด้รับการปรับปรงุ แกไ้ ขตามขอ้ 2.1 แลว้ สามารถปลูกพืชได้เกือบ

ทกุ ชนิด และเกษตรกรควรร้ชู ว่ งเปน็ กรด-ด่างของดินท่ีเหมาะสมสําหรบั พชื แตล่ ะชนิด เพ่ือจะได้
แกไ้ ขความเปน็ กรดของดินใหอ้ ยใู่ นชว่ งพอดกี ับความตอ้ งการของพชื ชนิดน้นั ๆ (ตารางที่ 1)

ตารางท่ี 1 ชว่ งความเปน็ กรด-ดา่ ง (pH) ของดนิ ทเ่ี หมาะสมสาํ หรบั ขา้ ว พชื ผกั ไมผ้ ลและไมย้ นื ตน้

ชนดิ พชื pH เหมาะสม ชนดิ พชื pH เหมาะสม

ข้าว 5.5-7.0 มะพร้าว 6.4-7.0
ข้าวโพด 5.5-7.0 ออ้ ย 6.5-7.0
กระท้อน 5.5-6.5 5.5-6.0
ปาลม์ นํ้ามนั

ชมพู่ 5.5-6.5 ยางพารา 4.5-5.4

ฝรง่ั 4.5-8.2 ผักกาดเขยี วปลี 6.0-6.5

ละมุด 5.5-6.5 กระเจีย๊ บเขียว 6.0-7.0
ส้มเขยี วหวาน 5.5-6.0 พริก 5.5-6.5
5.5-7.5 6.0-6.8
สม้ โอ 6.0-7.0 มะเขือเทศ 6.0-7.0
กลว้ ย คะนา้

นอ้ ยหน่า 5.0-7.0 ผักบุ้ง 6.0-7.0

มะม่วง 5.5-6.5 แตงโม 5.5-6.5

มังคุด 5.5-6.5 หน่อไมฝ้ ร่งั 6.5-7.5

ท่ีมา : คู่มือพชื เศรษฐกจิ 2543 และดัดแปลงจาก อภริ ดี (2537)

ทมี่ าขอ้ มลู /ภาพประกอบ : คมู่ อื เกษตรกรการจดั การดนิ เปรยี้ วจดั เพอ่ื ปลกู พชื
สํานกั วจิ ยั และพฒั นาการจดั การทด่ี นิ กรมพฒั นาทด่ี นิ

จดั ทาํ และเผยแพรใ่ นรปู แบบ E-book : กลมุ่ สอื่ สง่ เสรมิ การเกษตร สํานกั พฒั นาการถา่ ยทอดเทคโนโลยี กรมสง่ เสรมิ การเกษตร

-5-

3. การเพิ่มผลผลิตขา้ วในดินเปรีย้ วจดั

3.1 หวา่ นปนู ใหท้ วั่ พน้ื ทนี่ า แลว้ ไถคลกุ เคลา้ กบั ดนิ หมกั ไว้
ในสภาพดนิ ชนื้ หรอื มนี ้าํ ขงั ประมาณ 7 วนั กอ่ นเตรยี มดนิ ปลกู ขา้ ว
หรือปลูกพชื ปุ๋ยสด การใส่ปนู 1 ครงั้ มีผลนานถึง 5 ปี ขา้ วให้
ผลผลติ สูงและได้ผลตอบแทนคุ้มคา่ ต่อการลงทุน ผลผลิตขา้ วเพิ่ม
เปน็ 50-60 ถังต่อไร่

ปริมาณปูนทแ่ี นะนาํ
- ดนิ เปรย้ี วจดั ทเ่ี ปน็ กรดรนุ แรงนอ้ ย : ใสป่ นู มารล์
หรอื หนิ ปนู บด 500 กโิ ลกรมั ตอ่ ไร่
- ดนิ เปรย้ี วจดั ทเ่ี ปน็ กรดรนุ แรงปานกลาง : ใสป่ นู มารล์
หรอื หนิ ปนู บด 1,000 กโิ ลกรมั ตอ่ ไร่
- ดนิ เปรยี้ วจดั ทเี่ปน็ กรดรนุ แรงมาก : ใสป่ นู มารล์ หรอื
หนิ ปนู บด 1,000 – 1,500 กโิ ลกรมั ตอ่ ไร่
3.2 ขังนาํ้ ก่อนเตรยี มดนิ ปลกู ขา้ ว แล้วระบายนํ้าออก
ลา้ งกรดออกจากดนิ และในระหวา่ งการปลกู ขา้ ว หากมนี าํ้ เพยี งพอ
(เขตชลประทาน) ควรระบายน้ําออกเดือนละ 1 ครง้ั แล้วปลอ่ ย
นา้ํ ใหมเ่ ขา้ นา
3.3 ปลกู พชื ตระกลู ถวั่ เชน่ ถวั่ พมุ่ ถว่ั พรา้ โสนอฟั รกิ นั
ปอเทอื ง แลว้ ไถกลบเปน็ ปยุ๋ พชื สด เมอ่ื เรมิ่ ออกดอก (อายถุ วั่ ประมาณ
50-60 วนั ) หมกั ไวป้ ระมาณ 10 วนั จงึ เตรยี มดนิ ทําเทอื กปลกู ขา้ ว
อตั ราเมล็ดถัว่ ทแี่ นะนาํ ใหห้ ว่าน
- ถว่ั พุ่ม ใชอ้ ตั รา 8 กิโลกรมั ต่อไร่
- ถวั่ พร้า ใช้อัตรา 10 กิโลกรัมต่อไร่
- โสนอัฟริกัน ใช้อตั รา 5 กิโลกรมั ต่อไร่
- ปอเทอื ง ใชอ้ ตั รา 5 กโิ ลกรัมตอ่ ไร่

ทม่ี าขอ้ มลู /ภาพประกอบ : คมู่ อื เกษตรกรการจดั การดนิ เปรย้ี วจดั เพอื่ ปลกู พชื
สาํ นกั วจิ ยั และพฒั นาการจดั การทดี่ นิ กรมพฒั นาทด่ี นิ

จดั ทําและเผยแพรใ่ นรปู แบบ E-book : กลมุ่ สอื่ สง่ เสรมิ การเกษตร สาํ นกั พฒั นาการถา่ ยทอดเทคโนโลยี กรมสง่ เสรมิ การเกษตร

-6-

3.4 ใสป่ ยุ๋ เคมี ป๋ยุ หมกั หรือป๋ยุ คอก อัตราที่เหมาะสม
ข้าวมีความต้องการธาตอุ าหารไนโตรเจนประมาณ 8-12 กโิ ลกรมั ตอ่ ไร่ ฟอสฟอรัส

3-6 กโิ ลกรมั ตอ่ ไร่ และโพแทสเซยี ม 3-6 กโิ ลกรมั ตอ่ ไร่ ดนิ เปรยี้ วจดั มปี ญั หาขาดแคลนธาตอุ าหาร
ไนโตรเจนและฟอสฟอรัส ดังนั้นจาํ เปน็ ตอ้ งเพม่ิ ธาตุอาหารไนโตรเจนและฟอสฟอรัส ให้เพยี งพอ
จงึ จะได้ผลผลติ ข้าวสงู ขึ้น ปุ๋ยท่แี นะนําเปน็ ป๋ยุ ทใ่ี ชท้ ่วั ไปในนาข้าว

- ปุ๋ยสตู ร 16-20-0 อัตรา 15-20 กิโลกรัมตอ่ ไร่
รว่ มกบั ปยุ๋ คอกหรอื ปยุ๋ หมกั 500 กโิ ลกรมั ตอ่ ไรร่ องพนื้ และใชป้ ยุ๋ ยเู รยี
(46-0-0) อตั รา 10 กิโลกรัมต่อไร่หวา่ นแตง่ หนา้ ช่วงข้าวต้ังทอ้ ง

- ใช้น้าํ หมกั ชวี ภาพท่ีเตรยี มจากผกั ผลไม้ ปลา
หอยเชอรี่ และสารเร่ง พด.2 อัตรา 15 ลิตรตอ่ ไร่ โดยแบง่ ใส่
3 ช่วง เมอื่ ขา้ วอายุ 30 50 และ 60 วัน หลงั งอก โดยผสมนํ้า
สัดส่วน 1: 500 ฉีดพ่น หรอื ใส่พรอ้ มการปลอ่ ยนํา้ เขา้ นา เพื่อเรง่
การเจรญิ เติบโตของราก ลําต้น และการแตกกอของขา้ ว

- การไถกลบตอซงั ขา้ ว ไดธ้ าตอุ าหารไนโตรเจน
ฟอสฟอรสั และโพแทสเซียม เพิ่มลงดินดว้ ย จะช่วยลดการใช้
ปุย๋ เคมีอกี ทางหน่ึง

เกษตรกรสามารถคาํ นวณเนื้อป๋ยุ ทข่ี า้ วจะไดร้ ับจากปัจจยั ต่าง ๆ ทีใ่ ช้ (ตารางท่ี 2)
ให้อยใู่ นระดับท่เี พยี งพอต่อความต้องการของข้าว และสามารถลดปรมิ าณปุย๋ เคมีลงได้บางส่วน
ชว่ ยลดตน้ ทุนการผลิตได้

ทม่ี าขอ้ มลู /ภาพประกอบ : คมู่ อื เกษตรกรการจดั การดนิ เปรย้ี วจดั เพอ่ื ปลกู พชื
สํานกั วจิ ยั และพฒั นาการจดั การทดี่ นิ กรมพฒั นาทด่ี นิ

จดั ทาํ และเผยแพรใ่ นรปู แบบ E-book : กลมุ่ สอื่ สง่ เสรมิ การเกษตร สํานกั พฒั นาการถา่ ยทอดเทคโนโลยี กรมสง่ เสรมิ การเกษตร

-7-

ตารางท่ี 2 ปรมิ าณธาตอุ าหารทีไ่ ด้จากการใช้ปจั จัยต่าง ๆ ในพื้นท่ี 1 ไร่

ปจั จยั ทใ่ี ช้ ไนโตรเจน ฟอสฟอรัส โพแทสเซียม
( กก./ไร่ ) ( กก./ไร่ ) ( กก./ไร่ ) ( กก./ไร่ )

ไถกลบตอซงั ขา้ ว 4.0 – 9.0 1.0 – 2.1 5.4 – 19.0

16 – 20 – 0 อัตรา 15 – 20 กก./ไร่ 2.4 – 3.2 3.0 – 4.0 0

ยเู รยี 46 – 0 – 0 อัตรา 10 กก./ไร่ 4.6 0 0

ปุ๋ยพชื สด 5.5 0.78 4.5

ปุย๋ คอก 500 กก./ไร่ 7.5 5.5 10

หมายเหตุ : คาํ นวณน้าํ หนกั แหง้ พชื ปยุ๋ สดเฉลย่ี ไรล่ ะ 200 กโิ ลกรมั และ
นํา้ หนกั ฟางขา้ วแหง้ ไรล่ ะ 500 กโิ ลกรมั

3.5 เลือกปลูกข้าวพนั ธท์ุ ีแ่ นะนาํ สง่ เสรมิ
ภาคกลางและภาคตะวนั ออก
1) พนั ธขุ์ า้ วไมไ่ วตอ่ ชว่ งแสง ไดแ้ ก่ ขา้ วจา้ วพนั ธุ์ กข.ตา่ ง ๆ ปทมุ ธานี 1 ปทมุ ธานี 60

สุพรรณบรุ ี 60 สุพรรณบรุ ี 90 ชยั นาท 1 พิษณโุ ลก 2 เปน็ ต้น
2) พนั ธขุ์ า้ วไวตอ่ ชว่ งแสง ไดแ้ ก่ ขาวดอกมะลิ 105 ขา้ วหอม คลองหลวง เกา้ รวง 88

ขาวตาแหง้ 17 ขาวปากหม้อ 148 นางมลเอส – 4 เหลอื งปะทิว 123 เปน็ ตน้
ภาคใต้
1) พันธ์ขุ ้าวไม่ไวตอ่ ชว่ งแสง ได้แก่ ปทมุ ธานี 1 ปทมุ ธานี 60 สพุ รรณบรุ ี 60

สพุ รรณบรุ ี 90 ชยั นาท 1 พษิ ณโุ ลก 2 เปน็ ตน้
2) พันธ์ขุ ้าวไวต่อช่วงแสง แนะนาํ ให้ปลกู ข้าวพันธุ์

พ้ืนเมอื ง ได้แก่ พนั ธ์ุลูกแดงปตั ตานี แก่นจันทร์ นางพญา 132 เล็บ
นกปตั ตานี เฉย้ี งพทั ลุง กข 13 เผือกนา้ํ 43 พวงไร่ 2 เป็นตน้

3.6 ควบคมุ ระดบั น้ําในนาขา้ ว ใหม้ นี าํ้ ขงั ประมาณ 5 – 10
เซนตเิ มตร ตลอดฤดกู าลปลกู และระบายน้าํ ออกในชว่ งกอ่ นเกบ็ เกย่ี วขา้ ว
ประมาณ 20 วนั ไม่ปล่อยใหด้ นิ แหง้ จนแตกระแหง ป้องกันการเกิด
กรดเพม่ิ ขึน้

3.7 หลงั เก็บเก่ียวขา้ ว แนะนาํ ให้ปลูกพืชตระกูลถ่วั
หมุนเวยี นในนาข้าวเพ่อื คลุมดิน รกั ษาความช้ืนในดนิ และเพิ่ม
อินทรยี วัตถแุ ละธาตุอาหารใหก้ ับขา้ วในฤดกู าลปลูกต่อไป

ทม่ี าขอ้ มลู /ภาพประกอบ : คมู่ อื เกษตรกรการจดั การดนิ เปรย้ี วจดั เพอ่ื ปลกู พชื
สาํ นกั วจิ ยั และพฒั นาการจดั การทด่ี นิ กรมพฒั นาทด่ี นิ

จดั ทาํ และเผยแพรใ่ นรปู แบบ E-book : กลมุ่ สอื่ สง่ เสรมิ การเกษตร สํานกั พฒั นาการถา่ ยทอดเทคโนโลยี กรมสง่ เสรมิ การเกษตร

-8-

4. การเพิ่มผลผลิตผกั ไม้ผล ไมย้ ืนตน้ ในพืน้ ที่ดินเปรีย้ วจดั

4.1 ปรบั พ้นื ทเ่ี ปน็ ยกรอ่ งปลกู เพือ่ ป้องกันนํ้าทว่ ม
ยกร่องสงู ประมาณ 50 – 80 เซนติเมตรจากพืน้ เดิมสําหรับปลกู ไมผ้ ล เพอ่ื

ปอ้ งกนั นํ้าทว่ ม และยกรอ่ งต่าํ โดยให้หนา้ ดนิ อยู่สูงจากพนื้ ดนิ เดิมประมาณ 30 – 50 เซนตเิ มตร
สําหรับปลกู ผักเพื่อสะดวกในการใหน้ าํ้ ผักทีป่ ลกู

เทคนคิ การยกรอ่ งปลกู
1. กําหนดความกวา้ งของร่องปลูกและรอ่ งนาํ้ ( โดยทวั่ ไปขนาดคนั ดนิ รอ่ งปลูกพชื
กวา้ งประมาณ 6 – 8 เมตร และรอ่ งนา้ํ กวา้ ง 1.0 – 1.5 เมตร ลกึ ไมเ่ กนิ 1.0 เมตร ) ใหป้ าดดนิ บน
0 – 20 เซนติเมตร ไปกองรวมกัน
2. ขดุ ดนิ ล่างของสว่ นที่เปน็ ร่องนา้ํ มาถมบนรอ่ งปลูกและบรเิ วณขอบรอ่ ง แลว้ นํา
ดนิ บนมาเกลยี่ ตรงกลางใหท้ ว่ั พนื้ ทปี่ ลกู พชื จะไดด้ นิ บนทม่ี คี วามอดุ มสมบรู ณก์ วา่ ดนิ ลา่ ง สาํ หรบั ปลกู พชื
3. ตากดินไว้ 15 – 20 วันใหด้ ินสกุ แล้วยอ่ ยดนิ ให้ละเอยี ดและปรับปรงุ บํารุงดนิ
ตามขั้นตอนต่อไป

4.2 ทําคนั ดนิ ลอ้ มรอบพนื้ ท่ปี ลูก และปลกู ไมผ้ ล ไม้ยนื ต้นบนคันดิน

ทม่ี าขอ้ มลู /ภาพประกอบ : คมู่ อื เกษตรกรการจดั การดนิ เปรย้ี วจดั เพอ่ื ปลกู พชื
สํานกั วจิ ยั และพฒั นาการจดั การทด่ี นิ กรมพฒั นาทดี่ นิ

จดั ทาํ และเผยแพรใ่ นรปู แบบ E-book : กลมุ่ สอื่ สง่ เสรมิ การเกษตร สาํ นกั พฒั นาการถา่ ยทอดเทคโนโลยี กรมสง่ เสรมิ การเกษตร

-9-
4.3 ปรบั ปรงุ ดินแก้ความเปน็ กรดดว้ ยการใชป้ นู โดโลไมท์ ปนู ขาว

หว่านท่ัวหลังร่อง อัตราประมาณ 2.0 ตันต่อไร่ หรือปรับปรุงเฉพาะหลุม
ปลูกอตั รา 3 – 5 กโิ ลกรมั ตอ่ หลุม ( ข้ึนอยูก่ บั ความรนุ แรงของกรดในดนิ ) สบั คลกุ เคล้ากบั ดนิ
หมักในสภาพดินช้ืนนาน 20 วนั

4.4 หลังจากน้ันใส่ปุ๋ยหมัก 20 – 25 กิโลกรัมต่อหลุม เพื่อปรับให้ดินร่วนซุย
ระบายนา้ํ ได้ดี

4.5 ใสป่ ยุ๋ หมกั ทข่ี ยายเชอ้ื พด.3 หลมุ ละ 10 กโิ ลกรมั ปอ้ งกนั การเกดิ โรครากเนา่ โคนเนา่
4.6 ใสป่ ยุ๋ เคมชี นดิ และอตั ราทีเ่ หมาะสมกบั ชนิดพชื ทปี่ ลกู
4.7 ใชน้ ้ําหมักชวี ภาพทีเ่ ตรียมจากสารเร่ง พด.2 และพด.7 ฉีดพน่ ในแปลงผักหรอื
ปลอ่ ยพรอ้ มการให้นาํ้ อตั รา 10 ลติ รตอ่ ไร่เจือจาง 1 : 1,000 ทกุ 7 – 10 วนั
4.8 ควบคุมระดบั นํ้าในร่องไม่ใหแ้ หง้ และดแู ลให้นาํ้ พชื ท่ปี ลูกส่าํ เสมอ
4.9 ปลูกพืชตระกูลถวั่ คลุมดนิ ป้องกันรักษาความชื้นในดิน ป้องกนั วัชพชื และเปน็ การ
เพิ่มอนิ ทรยี วตั ถใุ หก้ ับดิน

ทมี่ าขอ้ มลู /ภาพประกอบ : คมู่ อื เกษตรกรการจดั การดนิ เปรย้ี วจดั เพอื่ ปลกู พชื
สํานกั วจิ ยั และพฒั นาการจดั การทดี่ นิ กรมพฒั นาทด่ี นิ

จดั ทําและเผยแพรใ่ นรปู แบบ E-book : กลมุ่ สอื่ สง่ เสรมิ การเกษตร สาํ นกั พฒั นาการถา่ ยทอดเทคโนโลยี กรมสง่ เสรมิ การเกษตร

-10-

4.10 คําแนะนําการปลกู ผกั และไม้ผลบางชนดิ ในดนิ เปรยี้ วจดั

ชนดิ พืช การ อตั ราปนู ปุ๋ยหมัก ปุ๋ยเคมี หมายเหตุ
ยกรอ่ ง
หนอ่ ไม้ฝรงั่ 1.0-1.5 6-8 ตัน/ไร่ 15-15-15 = 125 กก./ไร่ นํ้าหมกั ชีวภาพเจือจาง
กระเจี๊ยบเขยี ว ตํ่า ตัน/ไร่ 2 ตัน/ไร่ ยเู รยี 10 กก./ไร่ ทกุ เดอื น 1 : 500= 80 ลติ ร/ไร่
ต่าํ 2 ตนั /ไร่ 2 ตนั /ไร่ ทกุ 10 วัน
ผักทานใบ ตํา่ 2 ตัน/ไร่ 15-15-15 = 75 กก./ไร่ นํา้ หมักชีวภาพเจือจาง
พริกข้ีหนู สงู 2 ตัน/ไร่ 25 กก./หลมุ แบง่ ใส่ 3 ครง้ั กอ่ นปลกู 1 : 500= 80 ลติ ร/ไร่
มะมว่ ง สงู 30 และ 70 วนั หลงั ปลกู ทุก 10 วนั
1.5-2.0 25 กก./หลมุ 15-15-15 = 125 กก./ไร่ นาํ้ หมกั ชวี ภาพเจอื จาง
กล้วยหอมทอง สูง ตนั /ไร่ 25 กก./หลมุ ยเู รยี 20 กก./ไร่ หลงั ปลกู 1 : 500= 80 ลิตร/ไร่
ฝรั่ง สูง 3-5 ปุ๋ยหมกั ขยาย 25 วนั ทุก 10 วนั
กก./หลุม 15-15-15 = 100 กก./ไร่ นาํ้ หมักชวี ภาพเจือจาง
สบั ปะรด สงู 2 ตนั /ไร่ 1 : 500= 80 ลิตร/ไร่
3-5 15-15-15 หรอื 12-24-12 ทกุ 10 วนั
กก/หลมุ แบง่ ใส่ 2 ครงั้ ๆ ละเทา่ กนั ใสป่ ุ๋ยหมกั ขยายเชอ้ื สารเรง่
อตั ราแนะนาํ ตามอายมุ ะมว่ ง พด.3 = 10 กก./ต้น
3-5 ใสป่ ยุ๋ คอก 30-50 กก./ตน้ /ปี
กก/หลุม 46-0-0 = 26 กก./ไร่ หวา่ นรอบบริเวณทรงพุ่ม
0-46-0 = 35 กก./ไร่ หลังเก็บผลผลติ
0 0-0-60 = 50 กก./ไร่ ใส่ปุ๋ยหมักขยายเช้อื สารเร่ง
รองกน้ หลมุ ดว้ ยหนิ ฟอสเฟต พด.3 = 10กก./ต้น
500 กรมั /หลมุ 15-15-15
หรอื 13-13-21 = 2 กก./ ใสป่ ยุ๋ หมักขยายเชื้อสารเร่ง
ตน้ /ปี พด.3= 10กก./ต้น
15-15-15 = 60 กก./ไร่
-

ปาลม์ นาํ้ มัน สูง 3-5 25 กก./หลมุ รองกน้ หลมุ ดว้ ยหนิ ฟอสเฟต ป๋ยุ หมักขยาย/ซ้อื สารเร่ง

กก./หลมุ 500 กรมั /หลมุ พด.3 = 10 กก./ต้น

ใสป่ ยุ๋ ตามคาํ แนะนาํ ของ และปลกู ปาลม์ น้าํ มนั

กรมวชิ าการเกษตร พนั ธุส์ รุ าษฎร์ธานี 2

ทมี่ าขอ้ มลู /ภาพประกอบ : คมู่ อื เกษตรกรการจดั การดนิ เปรย้ี วจดั เพอื่ ปลกู พชื
สํานกั วจิ ยั และพฒั นาการจดั การทดี่ นิ กรมพฒั นาทดี่ นิ

จดั ทําและเผยแพรใ่ นรปู แบบ E-book : กลมุ่ สอื่ สง่ เสรมิ การเกษตร สาํ นกั พฒั นาการถา่ ยทอดเทคโนโลยี กรมสง่ เสรมิ การเกษตร

-11-

5. พฒั นาพืน้ ที่ดินเปรีย้ วจดั ทําการเกษตรแบบผสมผสาน

การทาํ เกษตรแบบผสมผสาน เปน็ การแบง่ พน้ื ท่ีสาํ หรบั ปลูกพืชหลากหลายชนดิ เชน่
ทํานาปลกู ขา้ ว ยกรอ่ งปลกู ผกั ไมผ้ ล ไมย้ นื ตน้ ขดุ บอ่ นํา้ เพอื่ เลย้ี งปลาและกกั เกบ็ นาํ้ ไวใ้ ชใ้ นฤดแู ลง้
โดยทําการปรับปรุงบาํ รงุ ดินตามวิธตี า่ ง ๆ ดังกลา่ วขา้ งตน้ การทําเกษตรแบบผสมผสานชว่ ยลด
ความเสีย่ งใหเ้ กษตรกร เนอื่ งจากการปลูกพืชชนดิ เดียวหากเกิดโรคแมลงระบาด ทําให้พืชผล
เสยี หาย เกษตรกรจะขาดรายได้ท้ังหมด แตก่ ารเกษตรแบบผสมผสานปลกู พชื หลายชนดิ รวมท้งั
เล้ยี งสตั ว์น้ํา จะชว่ ยให้เกษตรกรมีรายไดต้ อ่ เนื่องตลอดปี

6. ประโยชนข์ องการใช้ปูนปรบั ปรุงดินเปรี้ยวจดั

1. ปนู ช่วยลดความรุนแรงของกรดในดิน
2. ทําใหธ้ าตอุ าหารในดนิ เป็นประโยชนม์ ากขึน้
3. การใสป่ นู ช่วยลดสารพิษตา่ งๆ ในดนิ ไมใ่ หส้ ะสมมากเกินไปจนเป็นพิษตอ่ พชื ที่ปลูก
4. การใสป่ ูนทําให้ดนิ รว่ นซุยขน้ึ การระบายนา้ํ และการถ่ายเทอากาศดขี ึ้น
5. การใสป่ นู ชว่ ยลดโรครากเน่าโคนเนา่ ของพชื ได้

ทม่ี าขอ้ มลู /ภาพประกอบ : คมู่ อื เกษตรกรการจดั การดนิ เปรย้ี วจดั เพอ่ื ปลกู พชื
สาํ นกั วจิ ยั และพฒั นาการจดั การทดี่ นิ กรมพฒั นาทดี่ นิ

จดั ทาํ และเผยแพรใ่ นรปู แบบ E-book : กลมุ่ สอื่ สง่ เสรมิ การเกษตร สาํ นกั พฒั นาการถา่ ยทอดเทคโนโลยี กรมสง่ เสรมิ การเกษตร

-12-

7. ชนิดและคณุ ภาพของปนู ทีใ่ ชท้ างการเกษตร

ปนู ทนี่ ยิ มใชก้ นั ทวั่ ไป มหี ลายชนดิ ไดแ้ ก่ ปนู มารล์ หนิ ปนู บด หนิ ปนู ฝนุ่ ปนู เปลอื กหอยเผา
ปูนขาว ปนู คลั ไซท์ ปนู โดโลไมท์ เป็นต้น

การเลอื กซือ้ ปนู ควรพจิ ารณาอะไรบา้ ง ?
ปูนที่มคี ณุ ภาพดี ต้องสามารถแก้ความเป็นกรดของดินไดเ้ ร็ว ดังน้ันการเลือกซือ้ ปนู ควร
พจิ ารณา ดังน้ี
1. เลอื กซอื้ ปนู ทม่ี ขี นาดละเอยี ด ปนู ทเี่ นอ้ื ละเอยี ดจะสมั ผสั กบั ดนิ ไดม้ าก ทําใหเ้ กดิ ปฏกิ ริ ยิ า
ไดเ้ รว็ จึงแกค้ วามเปน็ กรดของดินไดร้ วดเร็ว
2. เลือกปนู ท่มี ีคา่ ความสามารถในการแก้ความเปน็ กรดไดส้ งู มากกว่า 80 เปอรเ์ ซนต์
โดยทกี่ ระสอบปูนจะมีบอกรายละเอยี ดไว้ ( CCE หรือ TNP มากกวา่ 80 เปอรเ์ ซนต์ )
3. เลือกซ้อื ปูนทีร่ าคาไม่แพง หาซ้อื ได้ง่ายและขนสง่ สะดวก เลือกชนิดปูนท่ีเหมาะสม
กับพชื ท่ีปลูก อาทิ เช่น

- ปรบั ปรงุ ดนิ นา ใช้ปูนมาร์ล หินปูนบด หนิ ปูนฝุ่น
- ปรบั ปรงุ ดินปลูกผกั แนะนาํ ใหใ้ ชป้ นู มาร์ล หิบปนู บด หรอื ปูนขาว ปูนขาวนยิ ม
ใชใ้ นแปลงผกั เนอ่ื งจากเปน็ ปนู ทม่ี คี ณุ ภาพดี ทาํ ปฏกิ ริ ยิ าแกค้ วามเปน็ กรดไดร้ วดเรว็ ปอ้ งกนั เชอื้ รา
ในแปลงปลูกผกั ไดด้ ี แต่ราคาค่อนข้างสงู
- ปรบั ปรงุ ดินปลูกไม้ผล แนะนาํ ใหใ้ ช้ปนู โดโลไมท์ เพราะปูนท่มี ีธาตอุ าหาร
แคลเซยี มและแมกนเี ซยี มเป็นองคป์ ระกอบ และธาตุแมกนเี ซยี มจาํ เปน็ สําหรบั ไม้ผล ช่วยในการ
สงั เคราะหแ์ สง ช่วยใหพ้ ชื ท่ปี ลูกเจรญิ เติบโตได้ดีและให้ผลผลิตสงู

ŒŒŒŒŒŒŒŒŒ

ทม่ี าขอ้ มลู /ภาพประกอบ : คมู่ อื เกษตรกรการจดั การดนิ เปรย้ี วจดั เพอ่ื ปลกู พชื
สาํ นกั วจิ ยั และพฒั นาการจดั การทด่ี นิ กรมพฒั นาทดี่ นิ

จดั ทาํ และเผยแพรใ่ นรปู แบบ E-book : กลมุ่ สอื่ สง่ เสรมิ การเกษตร สํานกั พฒั นาการถา่ ยทอดเทคโนโลยี กรมสง่ เสรมิ การเกษตร

-13-

บรรณานกุ รม

กรมพฒั นาทดี่ นิ .2548.การปลกู พชื เศรษฐกจิ ในพน้ื ทดี่ นิ เปรย้ี วจดั .กลมุ่ วจิ ยั และพฒั นาพนื้ ท่ี
ดนิ เปรี้ยวและนานอกเขตชลประทาน.สํานักวิจยั และพฒั นาการจัดการทด่ี ิน. 12น.

เจรญิ เจริญจาํ รสั ชีพ และรสมาริน ณ ระนอง.2542.คูม่ ือการใช้วัสดปุ นู เพ่อื การเกษตร
เพ่ือปรบั ปรงุ ดินเปร้ยี วจัด.โครงการพฒั นาพ้นื ที่ดนิ เปรีย้ ว กรมพฒั นาทดี่ นิ .62น.

ทัศนีย์ อัตตนันท์.2534.ดนิ ทใี่ ชป้ ลูกข้าว.ภาควชิ าปฐพีวทิ ยา คณะเกษตร มหาวทิ ยาลยั
เกษตรศาสตร,์ กรงุ เทพมหานคร. น. 245-281

นงคราญ มณวี รรณ รสมารนิ ณ ระนอง และละเอยี ด สนิ ธเุ สน.2550.รายงานผลการวจิ ยั
เรือ่ ง การแกไ้ ขปญั หาดินเปรยี้ วจัดโดยใชน้ า้ํ รว่ มกบั ปุย๋ พืชสดเพอ่ื เพม่ิ ผลผลิตข้าวพนั ธุ์
ปทมุ ธานี1.สาํ นักวิจัยและพฒั นาการจดั การทดี่ นิ กรมพฒั นาท่ีดนิ กระทรวงเกษตร
และสหกรณ์. 17 น.

นงคราญ มณีวรรณ และชูจติ ต์ สงวนทรพั ยากร 2549.รายงานผลการศึกษา เรื่อง ผลของ
ปุย๋ อนิ ทรียแ์ ละป๋ยุ เคมีในการจัดการดนิ เปรี้ยวจัดตามกลุ่มชุดดินสาํ หรับปลูกขา้ วพันธุ์
ปทมุ ธาน1ี . สํานกั วจิ ยั และพฒั นาการจดั การทด่ี นิ กรมพฒั นาทด่ี นิ กระทรวงเกษตร
และสหกรณ.์ 11 น.

สถาบนั วจิ ัยข้าว. 2543.เทคโนโลยีการใชป้ ุ๋ยในนาข้าว.กรมวิชาการเกษตร.124 น.
สภุ าพร จนั รงุ่ เรือง และคณะ.2549.การใชป้ ระโยชน์ของปยุ๋ พชื สดชนดิ ตา่ งๆ.

สาํ นกั เทคโนโลยที างดนิ กรมพัฒนาทดี่ นิ กระทรวงเกษตรและสหกรณ์. สิงหาคม
2549, 82 น.

ทมี่ าขอ้ มลู /ภาพประกอบ : คมู่ อื เกษตรกรการจดั การดนิ เปรย้ี วจดั เพอื่ ปลกู พชื
สํานกั วจิ ยั และพฒั นาการจดั การทดี่ นิ กรมพฒั นาทด่ี นิ

จดั ทาํ และเผยแพรใ่ นรปู แบบ E-book : กลมุ่ สอ่ื สง่ เสรมิ การเกษตร สํานกั พฒั นาการถา่ ยทอดเทคโนโลยี กรมสง่ เสรมิ การเกษตร

-13-

คณะผจู้ ัดทํา คู่มือเกษตรกรการจัดการดนิ เปร้ยี วจดั เพือ่ ปลูกพืช

ท่ปี รึกษา

นายฉลอง เทพวิทักษก์ ิจ รองอธบิ ดีกรมพัฒนาท่ดี นิ
ผอู้ าํ นวยการกองแผน
นางสาวผจงจิต บุญราช ผอู้ าํ นวยการสาํ นกั วจิ ยั และพฒั นาการจดั การทด่ี นิ

นายประเสริฐ เทพนรประไพ

คณะผู้จดั ทาํ สาํ นกั วจิ ยั และพัฒนาการจัดการที่ดนิ
สาํ นกั วจิ ยั และพัฒนาการจัดการท่ดี นิ
นางนงคราญ มณวี รรณ สาํ นกั วจิ ัยและพฒั นาการจดั การท่ีดิน
นายสถาพร ศลิ ตระกลู สาํ นักวิจยั และพัฒนาการจดั การท่ีดนิ
นางสาวรสมาลนิ ณ ระนอง สํานกั วิจัยและพฒั นาการจัดการทีด่ นิ
นายประสิทธ์ิ ต้นประภาส กองแผนงาน
นางสาวรตกิ ร ณ ลําปาง
นางสาวพรรณพศิ บว่ งนาวา

สอบถามรายละเอียดเพม่ิ เติมได้ท่ี

สาํ นกั วิจัยและพัฒนาการจัดการทด่ี นิ
กรมพฒั นาที่ดิน
กระทรวงเกษตรและสหกรณ์

ทมี่ าขอ้ มลู /ภาพประกอบ : คมู่ อื เกษตรกรการจดั การดนิ เปรยี้ วจดั เพอื่ ปลกู พชื
สาํ นกั วจิ ยั และพฒั นาการจดั การทดี่ นิ กรมพฒั นาทด่ี นิ

จดั ทาํ และเผยแพรใ่ นรปู แบบ E-book : กลมุ่ สอื่ สง่ เสรมิ การเกษตร สํานกั พฒั นาการถา่ ยทอดเทคโนโลยี กรมสง่ เสรมิ การเกษตร


Click to View FlipBook Version