E-Book_ศาสนาเปรียบเทียบ สพฐ.

พฒั นาการของทารกในครรภม์ ารดา

 ในอินทรสูตร ไดพ้ ดู ถึงการพฒั นาทารกในครรภม์ ารดา
ไวว้ า่ เริ่มจาก “ชลาพชุ ะ” คือ สเปิ ร์มมาครรภม์ ารดา
ตอ่ จากน้นั จะมีน้า “กกละ” หรือน้าคร่า ที่ทาใหก้ ่อต่อ
เป็นรูปปฏิสนธิ อยู่ 1 สัปดาห์ จากน้นั เป็นฟองน้า อยู่ 1
สัปดาห์ จากน้นั กเ็ ปล่ียนเป็นเมือกหลงั จากน้นั 1
สปั ดาห์กเ็ กิดป่ ุม 5 ป่ ุม ต่อจากน้นั เกิดหู ตา จมูก ลิ้น
ต่อจากน้นั กเ็ ร่ิมเติบโตมาเร่ือยๆ จนกระทงั่ เติบโต และ
มีผม ขน เลบ็ ข้ึนแลว้ และปฏิสนธิแบบน้ีไปเรื่อยๆ
จนกระทง่ั ครบ 42 สัปดาห์ จึงคลอดออกมา

การตายของมนุษย์

 การตายของมนุษย์ ในพระอภิธรรม ไดก้ ลา่ วถึงสาเหตุของการตายไว้ 4 อยา่ ง คือ

1. ตายเพราะหมดอายุ คือ คนท่ีเมื่อถึงเวลาแลว้ กต็ อ้ งตายไปในท่ีสุด คนท่ีเม่ือถึงเวลาแลว้ คือ การตายตามวยั
คือ แก่ เรียกวา่ "อายขุ ยะ"

2. ตายเพราะหมดกรรม คือ การตายดว้ ยอานาจกรรมท่ีแต่งใหเ้ กิดหมดลง เช่น การเจบ็ การถูกจองจา การ
ประหารชีวติ เรียกวา่ "กมั มขยะ"

3. ตายเพราะหมดอายแุ ละกรรม คือ การตายดว้ ยโรคต่างๆ ในวยั ต่างๆ เช่น วยั เดก็ วยั กลางคน วยั ชรา เรียกวา่
"อายกุ มั มขยะ"

4. ตายเพราะมีอุปฆาตกรรมตดั รอน คือ การตายก่อนอายขุ ยั โดยมีผลกรรมมาจากอดีต เช่น ฆ่าตวั ตาย อุบตั ิเหตุ
พิษร้าย เรียกวา่ "อุปฆาตกมั มขยะ"

สงั สารวฏั ตามหลกั ปฏิจจสมุปบาท  เวทนา (ความรู้สึก สุข ทุกข์ เฉยๆ)
 ตณั หา (ความทะยานอยาก)
 ในทางพระพทุ ธศาสนาไดม้ ีการพดู ถึง  อุปาทาน (ความยดึ มน่ั )
หลกั การเวยี นวา่ ยตายเกิด เรียกวา่  ภพ (ภาวะการเกิด)
ปฏิจจสมุปบาท โดยมุ่งเนน้ ใหเ้ ห็นเหตุ  ชาติ (การเกิด)
ปัจจยั ต่างๆ โดยมีท้งั หมด 12 ขอ้ ไดแ้ ก่  ชรามรณะ (ความแก่ ความตาย)

 อวชิ ชา (ความไม่รู้)

 สงั ขาร (ส่ิงปรุงแต่ง)

 วญิ ญาณ (อารมณ์ความรู้สึก)

 นามรูป (นามธรรม รูปธรรม)

 สฬายตนะ (อายตนะท้งั 6)

 ผสั สะ (อายตนะภายนอกสมั ผสั กบั
ภายใน)

แผนภูมิแสดงปัจจยั อนั เป็นสาเหตุแห่งกระบวนการเกิด - ดบั
ทกุ ข์
ปรเิ ทวะ โทมนสั
โสกะ อปุ ายาสะ

12 1 2
ชรามรณะ อวิชชา สงั ขาร

11 3
ชาติ วิญญาณ

10 ปฏจิ จสมปุ บาท 4

ภพ 12 หวั ขอ้ นามรูป

9 5
อปุ าทาน สฬายตนะ

86
ตณั หา 7 ผสั สะ

เวทนา

วฏั ฏะ 3

 วฏั ฏะ 3 หมายถึง ส่ิงท่ีเป็นสาเหตุ การกระทา และผลของการกระทาท่ีเกิดข้ึน โดยเฉพาะ
ชีวติ ของคนเราจะประกอบไปดว้ ยท้งั 3 ส่วนน้ี ซ่ึงท้งั 3 ส่วนน้ี เป็นหลกั การ
ของปฏิจจสมุปบาท ประกอบไปดว้ ย
 กิเลสวฏั ฏะ หมายถึง เหตุท่ีทาใหเ้ กิดกรรมหรือส่ิงๆ ต่างๆ ตามมา
 กรรมวฏั ฏะ หมายถึง การกระทากบั ส่ิงต่างๆ
 วปิ ากวฏั ฏะ หมายถึง ผลการกระทากบั ส่ิงต่างๆ

รูปแสดงวฏั ฏะ 3

อวชิ ชา ตณั หา อปุ าทาน

เวทนา กิเลสกิเลส
ฯลฯ
วญิ ญาณ สงั ขาร

วิบาก กรรม
กรรม

(กรรม)

สงั ขาร

องคป์ ระกอบสงั สารวฏั

กิเลส หมายถงึ สาเหตทุ ่ีทาใหเ้ กิดสง่ิ ตา่ งๆ ตามมาประกอบไปดว้ ย 10 อยา่ ง ไดแ้ ก่

 โลภะ (โลภ)  วจิ ิกิจฉา (สภาวะสงสัย โลเล
สับสน)
โทสะ (โกรธ)

โมหะ (หลง)  ทิฏฐิ (ไม่ยอมลงง่าย)
มานะ (การถือตวั )  อุทธจั จะ (ฟ้งุ ซ่าน วนุ่ วายใจ)
ถีนะ (หดหู่ ทอ้ แท้ เบื่อเศร้า)  อหิริกะ (ความไม่ละอายตอ่ บาป)
 อโนตปั ปะ (ไม่กลวั บาป)

องคป์ ระกอบสงั สารวฏั (ต่อ)

 กรรม หมายถึง การกระทาหรือการแสดงออกที่มีผลต่อการเกิดสังสารวฏั หลกั ธรรมท่ีเกี่ยวกบั
กรรมน้นั มีมากมาย แตท่ ่ีกลา่ วถึงมากที่สุดคือ กรรม 3 หรือ กศุ ลกรรมบถ 10 และ
อกศุ ลกรรมบถ 10 ประกอบไปดว้ ย
 กายกรรม ไดแ้ ก่ การฆ่าสัตว์ การลกั ทรัพย์ การประพฤติผดิ ในกาม
 วจีกรรม ไดแ้ ก่ พดู ปด พดู ส่อเสียด พดู คาหยาบคาย พดู เพอ้ เจอ้
 มโนกรรม ไดแ้ ก่ การละโมบโลภมากในทรัพยส์ ินผอู้ ื่น การเกิดโทสะ อารมณ์ โกรธเกร้ียว
การเห็นผดิ เป็นชอบ

 วบิ าก หมายถึง ผลของการกระทาท่ีเกิดข้ึนอนั มีผลต่อสังสารวฏั เช่น ทาดี ไดด้ ี ทาชว่ั ไดช้ วั่ เป็น
ตน้

สงั สารวฏั ไตรภูมิ

 สงั สารวฏั ไตรภูมิ คือ การเวยี นวา่ ยตายเกิดไปสู่ภูมิระดบั ต่างๆ ซ่ึงแบ่งได้
เป็น 3 ภูมิประกอบดว้ ย

 ภูมิต่า มี 4 ระดบั ไดแ้ ก่ นรก (นิรยภูมิ) เปรต (เปรตภูมิ) อสูร
กาย (อสุรกายภูมิ) เดรัจฉาน (ติรัจฉานภมู ิ)

 ภูมิกลางมี 7 ระดบั ไดแ้ ก่ มนุสสภูมิ จาตุมหาราชิกา ดาวดึงส์
ยามะ ดุสิต นิมมานรดี ปรนิมมิตสวตี

 ภูมิสูง คือ ระดบั ช้นั พรหม มี 20 ระดบั ไดแ้ ก่ พรหมปาริสัช
ชาภูมิ พรหมปุโรหิตาภูมิ มหาพรหมาภูมิ ปริตรตาภูมิ อปั ป
มาณาภาภูมิ อาภสั สราภูมิ ปริตตสุภาภูมิ อปั ปมาณสุภาภมู ิ สุภ
กิณณหกาภูมิ เวหปั ผลาภมู ิ อสญั ญสตั ตาภูมิ อวหิ าภูมิ อตปั ปา
ภูมิ สุทสั สาภูมิ สุทสั สีภูมิ อกนิษฐภูมิ อากาสนญั จายตนภูมิ
วญิ ญานญั จายตนภูมิ อากิญจญั ญายตนภูมิ เนวสญั ญานา
สญั ญายตนภูมิ

แบบฝึกหดั บทที่ 4

1. จงอธิบายถึงความหมายของคาวา่ “สงั สารวฏั ” มาใหช้ ดั เจนที่สุด

2. จงเปรียบเทียบหลกั สงั สารวฏั ของ ศาสนาพราหมณ์ – ฮินดู ศาสนาคริสต์ ศาสนาอิสลาม และศาสนาพุทธมา
ใหช้ ดั เจนท่ีสุด

3. จงอธิบายถึงการเกิดของสิ่งมีชีวติ ของศาสนาพราหมณ์-ฮินดู คริสต์ อิสลาม และพทุ ธมาใหช้ ดั เจนและชดั แจง้

4. จงยกตวั อยา่ งเหตุการณ์ที่เขา้ กบั หลกั ปฏิจจสมุปบาท 12 มาใหช้ ดั เจน พร้อมท้งั อธิบายถึงแต่ละรูปแบบและ
หวั ขอ้ มาใหช้ ดั เจน

5. สงั สารวฏั ไตรภูมิประกอบไปดว้ ยอะไรบา้ ง แต่ละภูมิเป็นอยา่ งไร มนุษยท์ ่ีตายไปจะไปสู่แต่ละภูมิน้นั ได้
อยา่ งไร จงอธิบายและใหเ้ หตุผลประกอบอยา่ งชดั เจน

6. จงวาดภาพการเกิดสงั สารวฏั ของทุกศาสนาท่ีไดร้ ่าเรียนมาท้งั หมด (จะเป็นการ์ตูนกไ็ ด้ หรือจะเป็นแผนผงั กไ็ ด้
ตามที่สื่อเขา้ ใจไดช้ ดั เจน)