Infographic_สพฐ_ประวัติศาสตร์ไทย

ประวัตศิ าสตร์ไทย
(Thai History)

หนงั สอื สงเสริมประสิทธภิ าพการเรยี นรู กลุมสาระการเรียนรูสงั คมศกึ ษา ศาสนา และวฒั นธรรม

สาํ นกั งานคณะกรรมการกิจการกระจายเสียง สาํ นกั วิชาการและมาตรฐานการศกึ ษา
กจิ การโทรคมนาคมแหงชาติ สํานักงานคณะกรรมการการศึกษาข้นั พนื้ ฐาน

Infographic Book & Augmented Reality

หนงั สอื สง เสรมิ ประสทิ ธภิ าพการเรียนรู

กลุม สาระการเรยี นรสู งั คมศึกษา
ศาสนา และวฒั นธรรม

Infograp hic Book & Augmented Reality

หนงั สอื สง เสริมประสิทธภิ ำพกำรเรยี นรู

กลมุ สำระกำรเรยี นรูสังคมศกึ ษำ
ศำสนำ และวฒั นธรรม

ส�ำนักงำนคณะกรรมกำรกจิ กำรกระจำยเสียง ส�ำนักวิชำกำรและมำตรฐำนกำรศกึ ษำ
กิจกำรโทรคมนำคมแหงชำติ สำ� นกั งำนคณะกรรมกำรกำรศกึ ษำขั้นพื้นฐำน

Infographic Book & Augmented Reality
หนงั สอื สงเสริมประสทิ ธภิ ำพกำรเรียนรู
กลมุ สำระกำรเรียนรสู ังคมศกึ ษำ ศำสนำ และวัฒนธรรม

จ�ำนวนพิมพ  ๔๐,๐๐๐ เลม่
พิมพค รั้งแรก พทุ ธศกั ราช ๒๕๖๑
ลขิ สทิ ธิ์
สา� นักงานคณะกรรมการการศกึ ษาขั้นพน้ื ฐาน กระทรวงศึกษาธิการ
ผูจัดพมิ พ
กลุ่มพัฒนาสอื่ การเรยี นร ู้ สา� นกั วชิ าการและมาตรฐานการศกึ ษา
ส�านักงานคณะกรรมการการศึกษาขัน้ พืน้ ฐาน กระทรวงศกึ ษาธกิ าร
ถนนราชด�าเนินนอก เขตดสุ ิต กรุงเทพฯ ๑๐๓๐๐
โทรศพั ท ์ ๐ ๒๒๘๘ ๕๗๓๕
โทรสาร ๐ ๒๒๘๘ ๕๙๑๙
www.http://academic.obec.go.th
ผพู ิมพ
โรงพิมพ์ชุมนมุ สหกรณก์ ารเกษตรแห่งประเทศไทย
๗๙ ถนนงามวงศว์ าน แขวงลาดยาว
เขตจตุจักร กรงุ เทพฯ ๑๐๙๐๐
โทรศพั ท์ ๐ ๒๕๖๑ ๔๕๖๗
โทรสาร ๐ ๒๕๗๙ ๕๑๐๑

ขอ มลู ทำงบรรณำนกุ รมของหอสมดุ แหง ชำติ
National Library of Thailand Cataloging in Publication Data

กระทรวงศึกษาธิการ. ส�านกั งานคณะกรรมการการศกึ ษาข้ันพน้ื ฐาน.
หนงั สอื สง่ เสรมิ ประสทิ ธภิ าพการเรยี นร ู้ กลมุ่ สาระการเรยี นรสู้ งั คมศกึ ษา ศาสนา และวฒั นธรรม.-- กรงุ เทพฯ :
ส�านกั งานคณะกรรมการการศกึ ษาขน้ั พ้ืนฐาน กระทรวงศกึ ษาธิการ, 2561.
216 หนา้ .
1. สังคมศกึ ษา--การศึกษาและการสอน (มัธยมศกึ ษา). I. ชื่อเรื่อง.
300.7
ISBN 978-616-395-932-4

๑. ประวตั ศิ าสตรแ์ ละวิธีการศึกษา
๒. การต้งั ถ่นิ ฐานในดนิ แดนไทย
๓. สถาบนั พระมหากษตั ริยไ์ ทย
๔. วิเคราะหเ์ หตุการณ์ส�ำคญั
๕. ๒๐ บคุ คลส�ำคญั ของไทยท่ไี ดร้ บั การยกยอ่ งจากยเู นสโก
๖. วฒั นธรรมและภูมิปญั ญาไทย

ประวตั ศิ าสตรและวธิ ีการศกึ ษา

การศึกษาเรื่องราวของสงั คมมนุษยในมติ ขิ องเวลาโดยใชห ลกั ฐานและวิธกี ารทางประวัติศาสตร

บิดาแหง ประวตั ศิ าสตรโลก บดิ าแหง ประวตั ศิ าสตรไ ทย
เฮโรโดตสั (Herodotus : สมเดจ็ พระเจาบรมวงศเธอ
๔๘๔ - ๔๒๔ ปก อ น ค.ศ.) กรมพระยาดาํ รงราชานุภาพ

ผลงานสําคญั I-TECT8 ผลงานสําคัญ
The Histories ไทยรบพมา ลักษณะการปกครอง
สงครามระหวา งกรีกกับเปอรเ ซีย
ประเทศสยามแตโบราณ
ความสาํ คญั ของประวัติศาสตร
รแู ละเขาใจ
ในคสวราามงสเปํานนึกชาติ สภาพแวดลอม
ในสังคมปจจบุ ัน

ใชอดตี เปน บทเรียน เสรมิ สรา งทกั ษะ
และเหน็ แนวทาง การคิด ทักษะชีวิต

สอู นาคต และความคดิ
เปนเหตเุ ปนผล
96

ประวตั ศิ าสตร •สมยั ประวตั ศิ าส ประวัตศิ าสตรไ์ ทย 97

ยุคสมยั วรรษ • ศตวรร
เปลสีย่ กงันาคแรมปลง ส ัมย กอน
ทศ ชวงเวลา
พ
ผตลอ กสรงั ะคทมบ ฮ.ศ.ษ • สหสั วรรษ
ต ร
เหสตําุกคาญั รณ สังคมมนุษย อดีตและชว งเวลา .ศ. • ค.ศ. • ร.ศ. • ม.ศ. • จ.ศ. •

ศักราช

ปอรงะควป ัตรศิ ะากสอตบร

หลักฐาน หลักฐานทาง วธิ กี ารทาง
ชน้ั ตน ประวตั ิศาสตร ประวัติศาสตร

หลักฐาน ความกจรระอิงบยใวนานงHสMเกังปาiคนsรeมแรtมtะสoนบhวrษุบงoiหยcาdal
ชัน้ รอง
๕
๒ นําเสนอได
๑ รวบรวมขอ มลู อยา งมีเหตผุ ล

หลักฐานตางๆ ๔สงั เคราะหแ ละ
ทเี่ ก่ียวขอ ง ๓ สรุปประเด็น

วตเิรควรจาสะอหบ
ตคี วาม
คแลุณะคปารหะลเมักินฐาน

กาํ หนดประเดน็
ศึกษาใหชดั เจน

ชว งเวลา 2009

2000 ทศวรรษ ท่ี ๒๐๐๐ คอื ค.ศ. ๒๐๐๐ - ๒๐๐๙

ค.ศ. คริสตศตวรรษ ท่ี ๒๑ คือ ค.ศ. ๒๐๐๑ - ๒๑๐๐

2001 ครสิ ตส หัสวรรษ ท่ี ๓ คอื ค.ศ. ๒๐๐๑ - ๓๐๐๐

2010

ศักราช

พ.ศ.= พทุ ธศกั ราช ฮ.ศ.= ฮจิ เราะหศ กั ราช จ.ศ.= จลุ ศักราช
พระพุทธเจา นบีมฮู มั หมัดอพยพจาก พระเจาสูริยะวกิ รม
ปรนิ พิ พาน นครมกั กะฮไ ปเมอื งมะดนี ะฮ ของพมาตั้งขน้ึ
ค.ศ.= ครสิ ตศักราช ม.ศ.= มหาศกั ราช ร.ศ.= รัตนโกสนิ ทรศก
พระเยซคู ริสต พระเจา กนิษกะของอินเดีย พระบาทสมเด็จพระจลุ จอมเกลา
ประสูติ ตง้ั ขน้ึ เจา อยหู วั โปรดเกลาฯ ใหน บั ป
สถาปนากรงุ รัตนโกสินทร
การเทยี บศกั ราช พ.ศ. ๒๓๒๕ เปน ร.ศ. ๑

กอน ร.ศ.

กอน จ.ศ.

กอน ม.ศ. ม.ศ. ๑ +๖๒๑

กอ น ค.ศ. ค.ศ. ๑ +๕๔๓

กอน พ.ศ. พ.ศ. ๕๔๔ พ.ศ. ๖๒๒
พ.ศ. ๑

9๘

2100 2100 ประวัตศิ าสตรไ์ ทย 99

3000 3000

เวลาเวแลบาบแไบทบยไทยพทุพธท.ถศส่ีึง.๒หพ๑๒สั ค๐๐ทุวพอื ร๐๐ธท.ถศรส๑๐่ีงึษ.๒ห๑๒ัสค๐๐วือร๐๐พรถพ๑๐ท.ษึงศุท่ี .๒ธ๒๒ศ๖๖๕ตพ๐ถพคว๐ท.๐งึศอืรุท๑ี่ ร.๒ธ๒ษ๒ศ๖๖๕ต๐คว๐๐อืร๑ร2ษ100 2100 3000 3000

๓ ๔ฯ๓๕ฯ๔ ๕ ๑ ๗ฯ๑๖๗ฯ ๖

วนั องั วคันารองั คาร เดอื นเ๕ดอื นข๕้นึ ๔ขคน้ึ ํ่า๔ คํา่ วันอาวทนั ิตอยา ทติ ย เดือนเ๖ดือนแร๖ม ๗แรคมา่ํ ๗ คํา่

ร.ศ. ร๑.ศ.+๑๒๓+๒๒๔๓๒๔

จ.ศ. จ๑.ศ+. ๑๑+๘๑๑๑๘๑

พ.ศ.พ๑.๑ศ.๘๑๒๑๘๒ พ.ศ.พ๒.๓ศ.๒๒๕๓๒๕

ยุคสมยั ทางประวตั ศิ าสตร

สมยั กอนประวัตศิ าสตร (Prehistory)

พัฒเนคารกือ่ างรมขอื อเคงเรท่ือคงโในชโ ลยี พัฒนาการทางสังคม

๕,๐๐๐,๐๐๐ - ๔,๐๐๐ ปม าแลว ๔,๐๐๐ - ๑,๕๐๐ ปม าแลว ยคุ สงั คม ลา สัตว
และหาของปา
ยุคหนิ ยุคโลหะ ยุคหมูบาน
สังคมเกษตรกรรม

ยคุ หนิ เกา ยคุ หินกลาง ยุคหินใหม ยคุ สาํ ริด ยคุ เหล็ก ยุคสงั คมเมือง

เรร อนอยูตามถาํ้ ต้ังหลักแหลง รวมกนั อยเู ปน
และเพงิ ผา ใชห นิ เปนหมูบ า น เพาะปลกู ชุมชน หรือ เมอื ง
และเคร่ืองปน ดินเผา จดั การปกครอง
อยางหยาบ ลา สตั ว เลยี้ งสตั ว ทอผา แบงงานกันทาํ
หาของปา เปนอาหาร ทาํ เครอ่ื งปนดินเผา แลกเปลีย่ นสงิ่ ของ
มลี วดลายสวยงาม

๑๐๐

ประวตั ศิ าสตร์ไทย ๑๐๑

สมัยประวัติศาสตร (History)

ประวตั ศิ าสตรส ากล ประวตั ศิ าสตรไทย ประวตั ิศาสตรจ ีน ภูมิภาค/รัฐอน่ื ๆ

สมัยโบราณ สมัยกอ นสโุ ขทัย ประมาณ ส๑,ม๗๖ัย๖โ-บ๒๑ร๑าปณกอ น ค.ศ.
๒๑๑สปมกอัยนจคัก.ศร.-วค.รศ.ร๑ด๙ิ ๑๒
๓,๕๐๐ ปก อ น ค.ศ. พทุ ธศตวรรษท่ี ๑๒ - ๑๘ ค.ศ.ส๑ม๙ัย๑๒ใ-ห๑ม๙๔ ๙
สมยั ปจจุบัน
สมยั กลาง สมัยสุโขทัย
ค.ศ. ๑๙๔๙-ปจ จบุ นั
คริสตศ ตวรรษท่ี ๕ - ๑๕ พุทธศตวรรษท่ี ๑๘ - ๒๑

ครสิ ตศสตมวรัยรษใทหี่ ๑ม๕ - ๒๐ สมัยอยุธยา
ครสิ ตสศ ตมวรยั รษปทจ่ี ๒จ๐บุ - นัปจ จบุ นั
พุทธศตวรรษท่ี ๑๙ - ๒๔

สมยั ธนบุรี

พุทธศตวรรษท่ี ๒๔

สมัยรตั นโกสินทร

พทุ ธศตวรรษที่ ๒๔ - ปจ จบุ นั

พระจปงั หราวงัดคลส พาบมรุยีอด อทุ ยานจปงั รหะววดััตสิศโุาขสทตัยรสโุ ขทยั จงั อหพทุ วรยัดะาพนนรคปะรรนศะครวรอีัตศยศิ รธุ าีอยสยาตุธรย า วดั อรุณราชวรการรงุาเมทพราฯชวรมหาวิหาร พระบกรรมุงมเทหพาฯราชวงั

สมัยกอนประวตั ิศาสตร

ยุคหนิ

(๕๐๐,๐๐๐ - ๔,๐๐๐ ปมาแลว )

ยุคหนิ เกา ยคุ หินกลาง ยุคหนิ ใหม ๔ พันป
มาแลว
๕ แสนป ๑ หมนื่ ป ๖ พนั ป
มาแลว มาแลว มาแลว

ยคุ สังคมลาสัตวแ ละหาของปา ยุคหมูบา นสงั คม
เกษตรกรรม

การเปรียบเทียบประวัตศิ าสตรสากล

๒๑ ๒๐ ๑๘ ๑๕
ศตวรรษท่ี ศตวรรษที่
ศตวรรษที่ ศตวรรษที่

สมัยปจ จบุ ัน สมัยใหม

(พส.ศม.ยั ๒ร๓ตั ๒น๕โก- สปนิจ จทบุ รัน ) (พ.ศส. ๑ม๘ัย๙อ๓ยุธ- ย๒า๓๑๐)

(พ.ศ.ส๒ม๓ยั ๑ธ๐น-บ๒รุ ๓ี ๒๕)

๑๐๒

ประวตั ศิ าสตรไ์ ทย ๑๐๓

๓,๕๐๐ ปก อน ค.ศ.

ยุคโลหะ ปสรมะยั วโัตบศิ ราาสณตรสากล

(๔,๐๐๐ - ๑,๕๐๐ ปม าแลว ) ๑,๕๐๐ ป ครสิ
มาแลว
ยุคสาํ รดิ ยคุ เหล็ก
ยุคสงั คมเมือง
๒,๕๐๐ ป
มาแลว

กบั ประวตั ศิ าสตรไ ทย ตศ ตวรรษท่ี ๕

๑๔ ๑๓ ศตวรรษท่ี ๖
ศตวรรษท่ี ศตวรรษท่ี

สมยั กลาง

(พ.ศส. ๑ม๗ัย๙ส๒โุ ข-ท๒ัย๐๐๖) (กอ สนมพัยุทกธศอตนวสรรโุ ขษทท่ี ัย๑๘)

สมยั ประวัติศาสตรไ ทย

หลักฐานทางประวัติศาสตร

หลกั ฐานช้นั ตน หลกั ฐานชั้นรอง
(Secondary sources)
(Primary sources)

หลกั ฐานปฐมภมู ิ หลกั ฐานทตุ ยิ ภูมิ
หลกั ฐานทเ่ี กิด หลกั ฐานที่เกิด
หลงั เหตกุ ารณ
พรอมเหตกุ ารณห รอื หรอื ศึกษาจาก
ผูเห็นเหตุการณ หลกั ฐานชั้นตน
บันทึกไว

เสหมรยั ยี ทญวเางรนิ วดี เคร่ืองประดับ

ประติมากรรมสมัยทวารวดี

จารึกเยธมฺมา

104 จเจงั ดหยี วจัดลุ นปครระปโทฐมน และกวธารงรหมมจอักบร

ประวัตศิ าสตรไทย 10๕

จจังาหรกึ ววัดัดนเคสรมศารเมีธรือรงมราช วัดหลง จงั หวดั สุราษฎรธ านี
เงนิ สดมอัยกศจรนัีวิชทัยร

พระโพธสิ ัตวอวโลกิเตศวร เครอ่ื งประดับ

พระปรจางั งหควส ดั าลมพยอบดุรี
จังปหรวาดั สนาคทรหรินาพชสิมีมายา

ปจงัรหาสวาดั ทบพุรรีนัมมยร งุ เทวรูป

จารกึ เขมรโบราณ

“พอ กูชื่อศรอี นิ ทราทติ ย แมก ชู ื่อนางเสือง พ่ีกชู ื่อบานเมอื ง
ตพู ี่นอ งทองเดียวหา คน ผูชายสาม ผูหญิงสอง

พเ่ี ผือผอู า ยตายจากเผอื เตยี มแตย งั เลก็ เม่อื กขู นึ้ ใหญไ ดสิบเกาเขา
ขุนสามชนเจาเมอื งฉอดมาทเ มืองตาก พอ กไู ปรบขนุ สามชนหวั ซา ย
ขุนสามชนขับมาหวั ขวา ขุนสามชนเกลื่อนเขา ไพรฟ า หนาใสพอกู

หนญี ญายพา ยจะแจน กบู หนี กูขช่ี างเบกพล กขู บั เขากอนพอ กู
กตู อชางดว ยขุนสามชน ตนกูพุงชางขนุ สามชนตวั ช่ือมาสเมืองแพ

ขนุ สามชนพา ยหนี พอกูจึงขน้ึ ชื่อกู ชอื่ พระรามคำแหง
เพือ่ กพู งุ ชา งขนุ สามชน”

ศิลาจารึกอักษรไทย

อทุ ยานประวัตศิ าสตรสโุ ขทัย จงั หวัดสโุ ขทัย
จณิตรวกัดรใรหมญฝสาุวผรนรงั ณในารสามมยั อจยังธุหยวาดั เพชรบรุ ี

จรดาหชมอาายณเหาตจลุกั ารลสแูยบามร

แผนทกี่ รุงศรอี ยุธยา

1๐๖ พระรากชรพุงศงรศีอายวธุดยาาร คำใหการชาวกรงุ เกา

ประวัติศาสตร์ไทย 1๐๗

ขจดอหงกมรามยหเหลตวคุงนวารมนิ ททรรงเทจวำี

พระฉรบาชับพพงนั ศจานั วทดนารุมการศุงธ(เนจบมิ ุร)ี ตำราภาพไตรภมู ิ
จวัดงั หอวรณุัดกรรางุชเวทรพาฯราม ราชวรมหาวิหาร จราดชหวมงาศยชเหงิ ต(ชุ งิ สอื ลู)

ปรัชรกะชาลุมทปี่ ร๔ะกาศ

รกพชัรรงุกะรารัตลานชทโพ่ี ก๒งสศนิ าทวรด าร

กฎหมายตราสามดวง

พระราชหัตถเลขา รัชกาลท่ี ๕

านแดนไทย กาํ ลังคน ๑

ลปะกจารจัสยราทงาสงรรสัคงคความมเจริญ
ปจจกัยปทาจ่ีมรีอจิทัตยธใทิพ้ังนาลถงตดอภิ่นกูมินาฐริศตแาั้งสถ่ินตฐราน แ
ผคนูวาาํ มทสีม่ าี มารถ
รคาวกาฐมาเจนริญ

ที่ตงั้ ยทุ ธศาสตร/ การคา ท่รี าบลุมแมน า้ํ ทรัพยากรธรรมชาติ

1๐๘ ๔ ประเทศไทยปจ จบุ นั

• ดร.ควอริช เวลส (Quaritch Wales)
• ศาสตราจารย นายแพทยส ดุ แสงวิเชยี ร
• ศาสตราจารยช ิน อยูด ี
• ศรศี กั ด์ิ วลั ลิโภดม และ สุจิตต วงษเ ทศ
ยังไมเ ปน ขอยตุ ิเพราะหลกั ฐานที่พบระบุไมไ ดว า
เปน ชนชาติไทย

๕ คาบสมทุ รมลายูและหมูเกาะตา งๆ

• รูธ เบเนดิกต (Ruth Benedict) : คนไทยมี
เชอื้ สายมลายแู ละอพยพจากทางใตข้นึ เหนอื

• นายแพทยสมศกั ดิ์ พันธสุ มบุญ :
งานวจิ ัยเกี่ยวกบั หมเู ลอื ด และลักษณะของยนี

ไมไดรับการยอมรบั เพราะไมม หี ลักฐานสนับสนุน

ประวตั ิศาสตร์ไทย 1๐๙

มองโกเลยี ๑ เทอื กเขาอัลไต หรอื แถบเอเชยี กลางในประเทศมองโกเลีย

๒ • ดร.วิลเลียม คลฟิ ตนั ดอดด (William Clifton Dodd)
The Thai Race : Elder Brother of the Chinese
จนี
• ขุนวจิ ติ รมาตรา (สงา กาญจนาคพนั ธุ) : หลักไทย
๓ ไมเ ปน ทีย่ อมรับของนักวิชาการในปจ จุบนั เพราะ
สภาพภมู ปิ ระเทศและภูมิอากาศไมเอ้อื อำนวย
การอพยพตอ งผานทะเลทรายกวา งใหญและทุรกนั ดารมาก

๒ ภาคกลางของจีน

• ศาสตราจารยแ ตเรยี ง เดอ ลาคูเปอรี (Terrlen de la couperie)
The Cradle of the Shan Race

• หลวงวจิ ติ รวาทการ : งานคน ควาเร่อื งชนชาตไิ ทย
• พระบรหิ ารเทพธานี : พงศาวดารของชาตไิ ทย
• พระยาอนมุ านราชธน (ยง เสฐียรโกเศศ) : เร่อื งของชาติไทย
สว นใหญไ มย อมรบั เพราะหลักฐานไมเพียงพอ

๔ ๓ ตอนใตข องจีน ตอนเหนือของเวยี ดนาม

ไทย • อารช บิ อลด รอสส คอลคนู (Archibald Ross Colqhoun)
• ศาสตราจารยวลิ เลียม เจ. เกดนีย (William J. Gedney)
• ศาสตราจารยข จร สุขพานชิ
• ศาสตราจารยเ จยี งอิง้ เหลยี ง : ประวตั ิชนเช้ือชาตไิ ท
• เฉนิ หลวฟี่ าน : วิจัยปญ หาแหลงกำเนิดของชาติไทย
• ศาสตราจารย ดร.ประเสริฐ ณ นคร
สวนใหญย อมรับเพราะมหี ลกั ฐานดา นมานุษยวิทยา
และภาษาศาสตรสนับสนุน

๕ ประเดน็ ปญ หาท่ยี ังหาขอ ยตุ ิไมได

หมูเกาะมลายู

๓หรภิ ุญชยั ๓

ปรศะูนมยากณลาพงอทุ ยธูท ศเ่ี มตอื งวลรํารพษนู ทแ่ีล๑ะล๓าํ ป-าง๑๘

นบั ถือศาสนาพทุ ธเถรวาท

มคี วามสัมพันธก บั ละโวและทวารวดี

สขูญอเงสอยี าอณําานจาักจรเลพารนาะนราวในมเปพน.ศส.ว ๑น๘ห๓น๕่ึง ๑

๑ทวารวดี

ประศมนู ยากณเมลือาพงงออุทยทู ธทูอศ่เีงมหตอื รวงือนรเมครอืรษปงทลฐพม่ี ๑บโบุร๒รี าณ- ๑๖

อาจเปนศชาาสวนมาอพญุทธสเถวนรวใหาทญน บั ถอื

เส่อื มโใทนรรมาลวงพเุทอพาธรณศาะตากวจารักรรรแษเขผทมข่ี ๑รยา๔ยอ- ํา๑น๖าจของ

๔ ๔

ศรวี ิชัย ๕

ปรศะูนมยกาลณางพอาทุ ณธาศจักตรวอรยรูบษนเทกาี่ ะ๑ส๓มุ า-ตร๑า๘

มศานู ถยงึ ภกลาคางใตกขารอคงาไทขยาย(ทอะ.ไเชลยแาละจข.สยรุ าายษอฎํารนธาาจน)ี
เส่อื มโเทพรรมาละงจใีนนคพา ุทขธาศยตโดวยรตรษรงท่ี ๑๖

11๐

๒ ประวัติศาสตร์ไทย 111

๒เขมรโบราณ

ประมมีพาัฒณนาพกทุ ารธมศาจตาวกรฟรูนษันแทลี่ ะ๑เจ๔นล-ะ ๑๘

และศเนู มยอื กงลพารงะอนยคทู รีเ่ ใมนอื ปงรยะโเศทธศรกปมัุระพชู า
นบั ถอื ศาสนาพราหมณ - ฮนิ ดู พทุ ธศาสนามหายาน

ของสอญู าสณ้ินาอจาํกั นราอใจยนเุธพปยราพาะต.ศกก.าเ๑ปรแน๙ผเ๗มข๔ือยงาขยนึ้อขํานอางอจยุธยา

๕ตามพรลงิ ค

ปรศะูนมยาก ณลาพงอุทยูทธเ่ีศมตืองวนรครรษศรทีธรี่ ๗รมร-าช๑๘

เดิมในนพพับทุ ถทุธอืเธถศศราตวสวานรทราจษพาทรกา่ีล๑หงั ๘มกณานว ับง-ศถฮ ือินดู
ตกอยแูภลาะยอใยตธุอ ยาํ านตาาจมขลอาํ งดสบั ุโขทัย

แมน ้ำโขง

ปง วัง ยม
นา น

อาณาจกั รสโุ ขทยั ปา สกั
เจา พระยา
จารกึ วัดศรีชุม
ประมาณ พ.ศ. ๑๗๙๒ : ขสพถับอาไขลปนุ ขนบอาามพงสอกบลขาาุนดงศหโรขาอี ลวนิ ญแทลลระำาพพทองิตขอยนุอ คกผรไาปอเมงกอื รงงุ สุโขทยั
พพพ...ศศศ... ๑๑๒๘๘๐๒๐๘๖๖๘ ::: พถพกูรอผะขมนุนหวรากาธมเขรคารำกมแับรหาองชยมาุธหทยา่ีา๑รอาย(ชลาปงิไรทสะมยด)บิษรูนฐณพิ ล นายธไสตือรไภทูมพิ ระรวง
••• รเศคะลิ รบป่ือบกงชรสรลังมคปสโรลโุะขกททาัยน

อาณาจักรธนบุรี

พระราชพงศาวดารกรงุ ธนบุรี
พ.ศ. ๒๓๑๐ : สแมลเะดสจ็ ถพารปะนเจาากตรงุาธกนสบนิ รุมี หาราช กูเอกราชจากพมา
พพ..ศศ.. ๒๒๓๓๒๑๕๓ :: เรอกวำิดบนกราาวจรมกจบาลราาปนจกเลมคจอื รึงงอถเงปกู ปน รปาก บแดผานภิเษกเปลีย่ นแปลง
• สมุดภาพไตรภูมิ

112

ประวตั ิศาสตร์ไทย 113

อาณาจักรลานนา

จารึกลา นนา / ตำนานพื้นเมืองเชยี งใหม / ชนิ กาลมาลปี กรณ

พ.ศ. ๑๘๓๙ : พอ ขนุ มงั รายสรา งนครเชยี งใหม

••• ปปศริรละะปมดกวิษรลฐรกอมฎกั ลหษามรนาธนยราร“มมลงั ารนานยศาา(สคตำรเม” ือง, อกั ษรยวน)

ชี ••• ตรใเปนวกนรมเปัชเเมปกนือนาเมงลสขือทว นึ้งนี่ ข๕อหึน้านแณพ่ึงหมาขงจาอกกั งรพรรงุ .ไารศทชัต.ยอน๒าโพ๑กณ.๐สศาิน๑.จท๒ักร๓รไ๑ท๗ย (สมยั ธนบรุ ี)
มูล

อาณาจกั รอยธุ ยา

พระราชพงศาวดารกรุงศรอี ยุธยา

พ.ศ. ๑๘๙๓ : พสถระาเปจนาอากูทรอุงงศ(รสีอมยเธุ ดยจ็ าพระรามาธิบดที ่ี ๑)

พ.ศ. ๑๙๙๘ : สสกตรมมรุงาเเดดศ“จ็จ็รศีอพพักยรรดธุะะินยนบาาารพ”รมาาไแยตยลณรแะโพมล“แหกกกนาฎกรามาอถชณงปทสฏเฑงพั ริ คียพูปณรกมบะาาาทรคลปูตร”้ังกไปทคฝ่ีร๒อร่งังเศส
พพ..ศศ.. ๒๒๓๒๑๒๐๘ ::

••• กศศาลูินรปยคกกวลรบราคมงกมุอากยรุธำคลยา ังาเคอนเชยี ตะวนั ออกเฉยี งใต

อาณาจกั รรัตนโกสนิ ทร

พระราชพงศาวดารกรุงรัตนโกสินทร
พ.ศ. ๒๓๒๕ : ส“พมเรดะ็จบเาจทา พสมระเดยจ็าพมหระาพกษทุ ธตั ยริยอศดึกฟสาถจาฬุ ปานโลากกมรุงหราตั รนาชโก”สนิ ทร
พ.ศ. ๒๔๓๕ : พแมลพีระะัฒสบนังาคาทกมสาไมทรเสยดบื จ็ รตพักอ รษมะาาจอถุลธึงจิปปอไจมตจเยกุบขลันอางเจชาาอตยิ หู วั ปฏริ ปู ประเทศ
•• ภศิลมู ปปิ กญ รญรมาสแมลัยะวรตััฒนนโธกรสรนิ มทไทรย

สถาบันพระมหากษตั ริยไ ทย

สถาบนั พระมหากษัตริย พระมหากษตั ริย

พระมหากษตั ริย พระโพธิสัตว - ผดู ับทุกขเ ข็ญของราษฎร
พระบรมวงศานุวงศ ขตั ติยะ - ผูปกปอ งภยั
พระราชประเพณี พระเจาแผนดิน
พระบรมมหาราชวัง เจา ชวี ติ

กฎหมาย • การยบั ย้งั วิกฤตทางการเมอื ง องคพ ระประมขุ ประเทศ
สญั ลกั ษณ • การเปด ประชุมรฐั สภา
องคกร • การยุบสภาผูแ ทนราษฎร พุทธมามกะและอคั รศาสนปู ถมั ภก
• การตราพระราชกฤษฎีกา เผหใู นดอืจคะลวะาเมมรดิ ับมผิไดิดช อบทางการเมอื ง
• ประกาศใชแ ละยกเลกิ พระราชอํานาจ

กฎอยั การศกึ
• การทาํ หนงั สือสนธสิ ัญญา

สงบศกึ สญั ญานานาประเทศ
• ประกาศสงครามเม่ือไดรบั

ความเห็นชอบจากสภา
• การพระราชทานอภัยโทษ

เ ้นือหาที่สามารถเ ปดแอปพลิเคชันดูไ ด ๑๑๔

ประวัตศิ าสตรไทย ๑๑๕

พอ ขุน ธรรมราชา/ธรรมกิ ราช

ใกลชิดราษฎร ทศพิธราชธรรม
สั่นกระดิง่ รองทกุ ข จกั รวรรดวิ ัตร ๑๒
ดูแลทกุ ข - สุขราษฎร ราชสังควัตถุ ๔
สถาบันพระพทุ ธศาสนาค้าํ จนุ สงั คมไทย

พระมหากษตั รยิ ภ ายใตร ฐั ธรรมนญู สมมตเิ ทพ

อาํ นาจอธปิ ไตย : ลงพระปรมาภิไธย พระนามสะทอน พระนารายณอวตาร
นติ ิบัญญตั ิ - รฐั สภา กฎมณเฑยี รบาล
บรหิ าร - นายกรฐั มนตรแี ละคณะรฐั มนตรี เครื่องราชกกธุ ภัณฑ
ตลุ าการ - ศาล เครอ่ื งราชปู โภค
พระบรมมหาราชวัง
คําราชาศัพท

วเิ คราะหเ หตุการณส ำคัญ

Who What

Why เหตุ ผล How
ผลของเ
ทำไมจึ
น้ันขึ้น
อยางไร
งเกิดเหตุการณ การเปล่ยี นแปลง หตุการณนั้นเปน

Where When

พ.ร.บ. พิกดั กรมไปรษณยี 
เกษียณอายุ
ลูกทาสลกู ไท โรงเรยี น โรงเรยี นหลวง
๒๔๑๗ นายทหาร วดั มหรรณพาราม
มหาดเล็ก

สงั คม

หอรัษฎากร ปฏริ ูปการคลงั พ.ร.บ. กรม
พพิ ัฒน พระคลัง
มหาสมบตั ิ

พ.ศ. ๒๔๑๑ ๒๔๑๔ ๒๔๑๖ ๒๔๑๗ ๒๔๑๘ ๒๔๒๕ ๒๔๒๖ ๒๔๒๗

ครองราชย ตั้งกรม พระราชพธิ ี หนงั สือพิมพด รโุ ณวาท
มหาดเล็ก บรมราชา
การเมือง ภิเษก •สภาท่ปี รกึ ษาราชการ

แผน ดนิ
•สภาทป่ี รึกษาใน
พระองค
วิกฤติการณวงั หนา

๑๑๖

ประวัติศาสตรไทย ๑๑๗

การปฏริ ปู ประเทศในสมยั รชั กาลที่ ๕

ปจจัยภายนอก การเมืองการปกครอง เศรษฐกจิ
และสงั คมเจริญตามแบบตะวนั ตก
• การคกุ คามของจกั รวรรดนิ ยิ มตะวนั ตก
• สถานการณความเปน ไปของประเทศตางๆ ไทยขสอามงปารรถะรเทักศษไาวเไอดก ราช
รูปแบบการปกครองในสมยั รชั กาลท่ี ๕
• การสรางรัฐชาติ (Nation State)
เปน รใานกสฐมาัยนปกจาจรุบปนักครอง
• ความมป่ันจคจงยัในภพารยะใรนาชอำนาจ

ของสถาบนั กษตั ริย
• ความลา สมัย และความซ้ำซอ น

แลขะอรงะหบนบวกยารราปชกกคารรอง

ตัง้ กรม เรมิ่ กอสราง เปด เสนทาง เปด รถไฟ
ศึกษาธิการ ทางรถไฟ สายกรงุ เทพ - กรุงเทพ -
โอนไพรส ม กรงุ เทพ - สมุทรปราการ อยธุ ยา
ไมมีนาย นครราชสมี า
เปนไพรห ลวง เลิกเกณฑแรงงาน
ใหไพรเสียปล ะ ๖ บาท

ตง้ั ธนาคาร
ฮองกงเซยี่ งไฮ
ขององั กฤษ

๒๔๒๘ ๒๔๓๐ ๒๔๓๑ ๒๔๓๔ ๒๔๓๕ ๒๔๓๖ ๒๔๓๗ ๒๔๓๙

เร่มิ ปฏิรูป การปกครองสวนกลางแบงเปน เริม่ มณฑล
การปกครอง ๑๒ กรม/กระทรวง เทศาภิบาล
สวนกลาง ๑. พษิ ณุโลก
ทดลองเลอื กตง้ั ผใู หญบ า น กำนนั ๒. ปราจนี บุรี

เสยี เมอื งเงย้ี วทง้ั ๕ และ เสยี ดนิ แดน ๓. นครราชสมี า
กะเหรย่ี งตะวนั ออก ฝง ซาย
ยกเลิกวังหนา เสียแควน
สิบสองจุไท แมน้ำโขง

เสดจ็ ประพาส เปดทางรถไฟ
ยโุ รป ครงั้ ท่ี ๑ สายกรงุ เทพ -
นครราชสีมา

แยกพระราชทรพั ย จัดระเบยี บ พ.ร.บ. ธนบตั ร
สว นพระองค งบประมาณ ร.ศ. ๑๒๑
แผนดนิ ครัง้ แรก
๑ บาท = ๑๐๐ สตางค
๒๔๔๔ ๒๔๔๕ ๒๔๔๖
๒๔๔๐ ๒๔๔๑ ๒๔๔๒ ๒๔๔๓

พ.ร.บ. การปกครอง
ทอ งที่ ร.ศ. ๑๑๖
สขุ าภิบาลกรุงเทพ

เสียดนิ แดน
ฝงขวาแมน้ำโขง

๑๑๘

ประวตั ิศาสตรไ ทย ๑๑๙

พ.ร.บ. ลกั ษณะ เสดจ็ ประพาส
การเกณฑทหาร ยุโรป คร้งั ท่ี ๒
ร.ศ. ๑๒๔

พ.ร.บ. เลิกทาส

บคุ คลภั ย แบงกส ยามกมั มาจล พ.ร.บ. มาตรฐานทองคำ
(Book Club) ทุนจำกัด

๒๔๔๗ ๒๔๔๘ ๒๔๔๙ ๒๔๕๐ ๒๔๕๑ ๒๔๕๒ ๒๔๕๓

ประกาศใช สวรรคต
กฎหมายอาญา

เสยี มณฑลบูรพา เสียรัฐไทรบรุ ี

๒ อทิ ธิพลตะวันตกในประเทศไทย
และหนังสือพิมพทำใหช าวไทย
รับรแู นวคิดทางการเมือง และ ขกาอ รบปกกพครรอองงขรอะงบอบ
วพิ ากษวิจารณการปกครอง สมบรู ณาญาสทิ ธริ าชย

๑ ๓การสงเสรมิ การศกึ ษา
ตงั้ แตรชั กาลท่ี ๕ เปน ตนมา
สกลามุมญั ชนชชนั้นไดสศ ูงึกแษลาะ
ตา งประเทศ รบั แนวคิด ๔ การพัฒนาประเทศ
การปกครองแบบตะวนั ตก ตามแบบตะวันตก

๕ การเปล่ียนแปลง ต้ังแตร ัชกาลท่ี ๕ - ๗

การปกครองของประเทศอ่ืน
เชน จนี ตรุ กี รสั เซยี ญป่ี นุ

๖เศรษฐกิจตกตำ่ ท่วั โลก ๒๔๗๕กกาารรเปปลกย่ี นคแรปอลงง ๑ ไทยเปลี่ยนแปลง
รแชัลกะวาลธิ ทีแกี่ ๗ป ญหาของ การปกครองจาก
สมบูรณาญาสทิ ธริ าชย
๑๒๐ เปนประชาธปิ ไตยท่ีมี
พระมหากษตั ริย
ทรงเปน ประมุข

๓ ๒ สถาบนั พระมหากษัตรยิ 
เกิดการขัดแยง ส้นิ สดุ พระราชอำนาจ
ทางการเมอื งระหวาง ในการปกครอง

๔ กลุมผลประโยชนต า งๆ
ซ่งึ ตอเน่อื งมาจนถึงปจจุบนั
ขุนนางในระบบ
เจา ขนุ มลู นาย
๕สญู เสยี อำนาจและ
ประชาชนไดรับสทิ ธิ
สทิ ธิประโยชน และเสรภี าพ ตลอดจน
ทเี่ คยมมี าแตกอน ความเสมอภาค
ตามรฐั ธรรมนญู
๖ การกระจายอำนาจ โดยเฉพาะทาง
สทู องถิ่นมากขึน้ ดานการศึกษา

เสนบธิสัญาญวา ริง่ ประวัติศาสตรไ ทย ๑๒๑

หนงั สือสัญญาทางพระราชไมตรปี ระเทศองั กฤษ
และประเทศสยาม (Treaty of Friendship and
Commerce between the British Empire
and Kingdom of Siam)

สาเหตุ
๑. การคกุ คามของจักวรรดนิ ยิ มตะวนั ตก
๒.นโยบายของรัชกาลท่ี ๔ ดา น ผล
การตางประเทศที่ยอมทำสญั ญา
ตามความตองการของตะวนั ตก ผลดี
เพอ่ื ลดความตึงเครยี ดทางการเมอื ง
ระหวา งประเทศ ๑. ผลดที างดา นการเมอื งระหวางประเทศ

๒. เปน หลักในการทำสัญญากบั ประเทศอ่นื ๆ
๓. เปลย่ี นระบบการคาผูกขาดมาเปนการคา เสรี
การคา ภายในและภายนอกเจริญและขยายตวั มาก
๔. ขา วและไมส กั กลายเปน สนิ คาออก
ทส่ี ำคัญทส่ี ุดของไทย
๕. สงเสรมิ ใหไ ทยรับอิทธิพล
ตะวันตกมากข้นึ
ผลเสยี
๑. ไทยเสยี สทิ ธสิ ภาพนอกอาณาเขต
๒. ไทยไมม ีสิทธิใ์ นการควบคุมการคา
และการเก็บภาษีศลุ กากร

สาระสำคัญของสนธิสญั ญาเบาวร ่ิง • ไทยเรียกเก็บภาษีขาเขาในอัตรารอยละ ๓ เทา น้นั
สวนภาษีขาออกตามพิกัดสนิ คาทแ่ี นบทา ยสัญญา
• พอคาอังกฤษสามารถทำการคาไดอยา งเสรี
ซอ้ื ขายโดยตรงกบั ราษฎร • ไทยสงวนสทิ ธ์หิ ามนำขา ว เกลือ และปลา
ออกนอกประเทศในยามขาดแคลน
• คนในบังคับขององั กฤษไดร บั สทิ ธสิ ภาพ
นอกอาณาเขต (Extraterritoriality)
และเสรีภาพดา นศาสนา

• คนในบังคบั องั กฤษ สามารถพำนกั ในกรงุ เทพฯ หรือในทอ งถ่ินในระยะการเดนิ ทางภายใน ๒๔ ช่วั โมง
• สนธสิ ญั ญาจะแกไ ขหรอื ยกเลกิ ไมไ ดภายใน ๑๐ ป หากแกไ ขตองแจง ลว งหนา ๑ ป

และไดรบั การยินยอมจากทงั้ สองฝาย

พระบาทสมเดจ็ พระบาทสมเด็จ พระบาทสมเดจ็ พระบาทสมเดจ็ พระบาทสมเด็จ
พระพุทธเลิศหลา พระจอมเกลา พระจลุ จอมเกลา พระมงกุฎเกลา พระปรมนิ ทร
นภาลยั เจา อยหู ัว เจาอยหู ัว เจา อยหู ัว มหาภมู ิพล
กวนี พิ นธ : พระพทุ ธศาสนา : อดลุ ยเดช
• รามเกยี รติ์ ตง้ั ธรรมยุตกิ าวงศ การปกครอง : การปกครอง : บรมนาถบพิตร
ไดร ับยกยองวา เปน เปนนกิ ายใหม ปฏิรูปประเทศให ต้งั กองเสือปา และ
ละครรำยอดเย่ียม ในพระพทุ ธศาสนา เจริญกาวหนา ปรังปรุงสงั คมไทยให การพัฒนา :
• ไกรทอง สังขทอง ท้งั ดา นการปกครอง ทนั สมยั แบบตะวันตก • ปรชั ญาของ
ไชยเชษฐ หลวิชัยคาวี พระราชนิพนธ : เศรษฐกจิ และสงั คม เชน นามสกลุ ธงไตรรงค เศรษฐกจิ พอเพยี ง
มณพี ชิ ัย บทพากยโขน • ตำนานเร่อื ง ทำใหชาติไทยรอดพน คำนำหนา นาม การใช • ทฤษฎีใหม, แกม ลิง,
พระแกวมรกต จากการเปนอาณานคิ ม เวลาตามแบบสากล หญาแฝก ฯลฯ
ประติมากรรม : เรอื่ งปฐมวงศ ของชาติตะวันตก • โครงการพฒั นา
• ปนหนุ พระพักตร • ชมุ นมุ พระบรมราโชบาย พระราชนพิ นธ : พระราชนพิ นธ : อนั เนอื่ งมาจาก
พระประธาน ๔ หมวด คือ ไกลบาน เงาะปา • บทละครพดู เร่อื ง พระราชดำริ
ในพระอุโบสถ หมวดวรรณคดี จดหมายเหตุรายวนั • ศนู ยศกึ ษาการพัฒนา
วดั อรณุ ราชวรารามฯ โบราณคดี ธรรมคดี กาพยเ หเ รอื หัวใจนกั รบ อันเน่อื งมาจาก
• แกะสลกั บานประตู และตำรา ฯลฯ นิทราชาคริต ฯลฯ มทั นะพาธา พระราชดำริ ๖ ศนู ย
พระวหิ ารวัดสุทศั น พระรว ง นวัตกรรม :
เทพวรารามฯ แกะหนา ววิ าหพ ระสมทุ ร • ฝนหลวง,
หุนหนาพระยารักใหญ • บทโขนรามเกยี รต์ิ กังหนั น้ำชยั พัฒนา
และพระยารักนอ ย ดาราศาสตร : • วรรณกรรม การศึกษา :
การคำนวณการเกดิ เมืองไทยจงตื่นเถิด รางวัลสมเด็จ
ดนตรี : สุรยิ ปุ ราคาเต็มดวง ลัทธิเอาอยา ง ฯลฯ เจา ฟามหดิ ล,
• ซอสามสาย เมอ่ื ๑๘ สงิ หาคม ๒๔๑๑ พระราชสมญั ญาวา สารานกุ รมไทย
พระราชทานนามวา “สมเด็จพระมหา สำหรับเยาวชน,
“ซอสายฟา ฟาด” วทิ ยาศาสตร : ธีรราชเจา” มลู นิธิอานนั ทมหิดล,
• เพลงพระราชนิพนธ ไดรบั การยกยอ งเปน โรงเรียนพระดาบส
“บหุ ลันลอยเลอ่ื น” “พระบิดาแหง ศลิ ปกรรม :
(เพลงทรงสุบนิ ) วทิ ยาศาสตรไ ทย” เพลงพระราชนิพนธ
ฯลฯ ๔๘ เพลง,
ภาพจิตรกรรม,
ออกแบบเรอื ใบ
พระราชนิพนธ :
พระราชานกุ จิ
รชั กาลท่ี ๘,
พระมหาชนก ฯลฯ
ทรงไดร ับสมัญญาวา
“อคั รศลิ ปน”

๑๒๒

ประวัตศิ าสตรไทย ๑๒๓

สมเด็จ สมเดจ็ พระเจา สมเด็จพระเจา พระเจาบรมวงศเ ธอ
พระศรีนครินทรา สมเด็จพระ บรมวงศเ ธอ บรมวงศเ ธอ กรมหลวงวงศา
บรมราชชนนี มหิตลาธิเบศร เจาฟา กรมพระยา กรมพระยา ธิราชสนทิ
นริศรานวุ ัดติวงศ ดำรงราชานภุ าพ
อดลุ ยเดชวกิ รม พระนิพนธ :
พระบรมราชชนก สถาปตยกรรม : การปกครอง : นริ าศพระประธม,
• ออกแบบพระอุโบสถ เสนาบดีกระทรวง เพลงยาวสามชาย,
การแพทย วัดเบญจมบพติ ร มหาดไทยคนแรก พงศาวดารฉบบั
การสาธารณสุข จิตรกรรม : พระราชหตั ถเลขา,
และการศกึ ษา : ภาพเขียนเพดาน พระนิพนธ : จินดามณี เลม ๒ ฯลฯ
ไดร บั การการถวาย พระทน่ี ง่ั บรมพิมาน, สาสน สมเด็จ,
สมญานามวา ไดรับสมญานามวา ไทยรบพมา ฯลฯ ตำราสรรพคณุ ยา
“นายชางใหญ จดั ตงั้ หอจดหมายเหตุ สมุนไพรไทย
การเพทยพยาบาล • พระประทปี แหง แหง กรุงสยาม” หอพระสมุด และ คำประพนั ธแ ผน หนิ
การสาธารณสขุ : การอนุรกั ษส ตั วน ้ำ ประติมากรรม : ราชบณั ฑติ ยสภา ในวดั พระเชตุพน
หนว ยแพทยอ าสา ของไทย พระบรมรปู หลอ พระบาท ไดร ับยกยองเปน วิมลมังคลาราม
สมเด็จพระศรี • พระบดิ าแหง สมเดจ็ พระพุทธยอดฟา • พระบดิ าแหง การแพทย :
นครินทรา การแพทยไทย จุฬาโลกมหาราช ประวัติศาสตรแ ละ แพทยไ ทย
บรมราชชนนี • พระบิดาแหง ที่เชิงสะพาน โบราณคดีไทย พระองคแ รกทีไ่ ดรับ
(พอ.สว.) การสาธารณสขุ ของไทย พระพทุ ธยอดฟา , • พระบดิ าแหง ประกาศนียบัตร
• มลู นิธิขาเทยี ม พระนพิ นธ : มคั คเุ ทศกไทย จากสถาบันการแพทย
โคลงประกอบภาพ ของยุโรป
ในสมเดจ็ จิตรกรรมภาพ
พระศรนี ครินทรา พระราชพงศาวดาร,
บรมราชชนนี โคลงรามเกียรต์ิ
ดรุ ิยางคศลิ ป
• มูลนิธิถันยรกั ษใ น และ นาฏศิลป :
โรงพยาบาลศริ ิราช เพลงสรรเสรญิ
พระบารมี
การอนุรักษธรรมชาติ (คำรอง) ฯลฯ
และสิง่ แวดลอ ม :
โครงการพฒั นา
ดอยตงุ
ชาวไทยภเู ขา
ถวายพระสมญั ญาวา
“แมฟ า หลวง”

บคุ คลสําคญั ของไทยที่ไดร บั การยกยอ งจากยเู นสโก

พลตรีหมอ มราชวงศ สมเด็จพระ
คึกฤทธิ์ ปราโมช มหาสมณเจา
พลตรี หมอมหลวงปน กรมพระปรมานชุ ติ
พระเจา วรวงศเธอ มาลากุล อดตี นายกรฐั มนตรไี ทย ชโิ นรส
กรมหม่ืนนราธปิ ศาสตราจารย พ.ศ. ๒๕๑๘ - ๒๕๑๙
พงศประพนั ธ พระยาอนุมานราชธน ไดรบั การยกยองวาเปน พระสังฆราช
(ยง เสฐียรโกเศศ) นักการศกึ ษาผูย่ิงใหญ พระองคท่ี ๗
• อดตี รฐั มนตรีวา การ แหงกรงุ รัตนโกสินทร
งานนพิ นธ : กระทรวงศกึ ษาธิการ พระนพิ นธ :
ตำนานศุลกากร, และรฐั มนตรีวาการ ปฐมสมโพธิกถา,
อาหรบั ราตร,ี กระทรวงวัฒนธรรม ลิลิตตะเลงพาย,
การทตู : ประเพณีเน่อื งใน • ผกู อตั้งโรงเรยี น ตำราโคลงกลบท,
• อดตี ประธานสมัชชา การแตงงาน และ เตรียมอดุ มศึกษา รา ยยาวพระเวสสนั ดร
องคก ารสหประชาชาต,ิ ประเพณใี นการปลูกเรอื น, • จดั ตั้งโรงเรยี นฝก หัด ชาดก ฯลฯ
หัวหนา คณะผูแ ทน นริ กุ ตศิ าสตร, ครูชัน้ สงู (มหาวทิ ยาลยั พทุ ธศิลป :
เจรจาสันติภาพฝายไทย ประเพณีเบ็ดเตลด็ , ศรนี ครนิ ทรวิโรฒ) ออกแบบพระพุทธรูป
ในกรณีพิพาทอินโดจนี วฒั นธรรม ฯลฯ • สถาปนา งานนพิ นธ : ปางตางๆ
• นายกราชบัณฑิตยสถาน ไดร บั ยกยองวาเปน มหาวิทยาลยั ศลิ ปากร สแ่ี ผนดิน, พมา เสยี เมือง,
ลิลติ ตะเลงพาย
นักปราชญแ ละ พระราชวังสนามจนั ทร จากญี่ปนุ , หลายชีวิต,
บัณพฑจพนติ .ฉศารบน.าบัช๒กุ ยร๔มส๙ถ๓าน นกั การศึกษาของไทย • ยูเนสโก ยกยอ งเปน ไผแ ดง ฯลฯ
“นักการศกึ ษาดีเดน ศลิ ปน แหง ชาติ
ของโลก”, ศิลปนแหง ชาติ สาขาวรรณศิลป
สาขาวรรณศลิ ป
ประจำป ๒๕๓๐

งานนพิ นธ :
การบัญญตั ศิ พั ทใน
พจนานุกรม ฉบบั
ราชบัณฑิตยสถาน
พ.ศ. ๒๔๙๓

บุคคลสาํ คญั ของไทยท่ีไดรับการยกยองจากยเู นสโก

๑๒๔

ประวัติศาสตรไ ทย ๑๒๕

ทานพทุ ธทาส
ภิกขุ
(พระธรรม สุนทรภู ศาสตราจารย
โกศาจารย) (พระสนุ ทรโวหาร) นายเออื้ สุนทรสนาน นายกหุ ลาบ ดร.ปรดี ี พนมยงค
งานนพิ นธ : กวีทไ่ี ดรบั ยกยองเปน สายประดิษฐ (หลวงประดิษฐ
พุทธธรรม, เชกสเปยรแ หง ประเทศไทย • นักรอง นกั ดนตรี (ศรีบรู พา) มนูธรรม)
ตามรอยพระอรหนั ต, งานนิพนธ : นักประพันธเพลง และ
คูม ือมนษุ ย, นิราศภเู ขาทอง, หวั หนาวงดนตรี นกั เขยี น นักประพันธ ผูน ำ
พระพทุ ธเจา สอนอะไร, นริ าศสุพรรณ, สนุ ทราภรณ นักหนงั สือพมิ พ คณะราษฎรส ายพลเรือน
แกนพทุ ธศาสตร, เพลงยาวถวายโอวาท, งานนิพนธ : ผูกอ การเปลีย่ นแปลง
ภาษาคน - กาพยพระไชยสุริยา, • เพลงวนั ลอยกระทง แลไปขา งหนา , การปกครอง พ.ศ. ๒๔๗๕
ภาษาธรรม ฯลฯ นริ าศพระบาท, วนั ปใหม วันสงกรานต จนกวา เราจะพบกนั อีก, และรัฐบุรษุ
พระอภัยมณี ขวญั ใจเจาทุย ฯลฯ ลกู ผูชาย, สงครามชวี ติ , • ผสู ำเรจ็ ราชการ
ซึ่งไดร ับการยกยอ งวา ขางหลงั ภาพ แทนพระองค
เปน ยอดของวรรณคดี • ศลิ ปน ตัวอยาง บทความและ ในรัชกาลที่ ๘
ประเภทกลอนนทิ าน สาขาผปู ระพันธเ พลง เรื่องสนั้ จำนวนมาก (พ.ศ. ๒๔๘๗ - ๒๔๘๘)
ฯลฯ ป ๒๕๒๓ • อดตี นายกรัฐมนตรี
ของประเทศไทย
• รางวลั แผนเสียงทองคำ (พ.ศ. ๒๔๘๙)
พระราชทาน ฯลฯ • สถาปนามหาวทิ ยาลัย
วชิ าธรรมศาสตรแ ละ
การเมือง และ
ดำรงตำแหนงเปน
ผูประศาสนก ารคนแรก
และคนเดยี ว
ของมหาวิทยาลยั
• หวั หนาขบวนการเสรไี ทย
งานนิพนธ :
• ความเปนมาของชอื่
“ประเทศสยาม” กบั
“ประเทศไทย”
• อนาคตของเมอื งไทย
กบั สถานการณ
ของประเทศเพ่ือนบา น
ฯลฯ

วัฒนธรรมและภูมปิ ญ ญาไทย

พระพทุ ธชนิ ราช

ศิลปะสมัยสุโขทัย
ไดรับการยกยอง
วา เปน สดุ ยอดของ
ประตมิ ากรรมไทย

ประติมากรรมไทย หลนวาดบลันาพยรปะูนอโุ ปบน สถ

บานประตไู มแกะสลัก วัดเขาบันไดอฐิ
จงั หวดั เพชรบุรี
พระวหิ ารวดั ศลิ ปะสมยั อยธุ ยา
สทุ ัศนเทพวราราม
สรางข้นึ ในสมัยรัชกาลท่ี ๒ แกะสลกั เขาสัตว
แหงกรงุ รัตนโกสินทร
ซึ่งเปนผลติ ภัณฑ OTOP
เคร่อื งสังคโลกสมยั สุโขทยั จงั หวัดฉะเชงิ เทรา

เปน สนิ คาออกทสี่ ำคญั ของ
อาณาจักรสโุ ขทัย และอยุธยา

๑๒๖

ประวัตศิ าสตรไ ทย ๑๒๗

พระบรมมหาราชวัง

สรา งขึน้ ต้ังแตร ัชกาลที่ ๑ - ๕
แหง กรงุ รัตนโกสินทร

พระปจรงั หางวัดคพว รัดะพนุทครไศธรศีอวยรธุ รยยา หเจรดือียททรรงงดพอุมกขบา ัววตบมู ิณฑ

สรางขึ้นในสมัยสมเดจ็ เปน สถาปต ยกรรมเอกลกั ษณ
พระรามาธบิ ดที ี่ ๑ ของศลิ ปะสมยั สุโขทัย
(พระเจา อทู อง) (วดั เจดยี เจด็ แถว
แหงกรุงศรีอยธุ ยา อำเภอศรีสชั นาลัย
จังหวัดสโุ ขทัย)

สถาปต ยกรรมไทย

เจดียท รงระฆังวดั ชา งลอ ม พวกรารดั รุงชอะเทวปรพรุณรมมารหหงาาคาชนว วคิหรราารราม เน้อื หาที่สามารถเปดแอปพลเิ คชนั ดไู ด
ศเณฉาลเลมิมาอื พไงทฮรัมยะเเบกริ ยี กรติ
อำเภอศรีสัชนาลยั จงั หวดั สโุ ขทยั
ประเทศเยอรมนี
มเีเรออืกลนักไษทณยหเฉรพือาบะแาตนลทะรทงอ ไงทถยน่ิ สรางข้ึนเพือ่ เฉลมิ ฉลอง
ในวโรกาสที่พระบาทสมเดจ็
สะทอ นภมู ปิ ญญาไทย พระปรมนิ ทรมหา
ทั้งทางดา นการใชวัสดุกอ สราง ภมู พิ ลอดุลยเดช บรมนาถบพติ ร
วิธีการสราง และรปู แบบทีส่ อดคลอง มพี ระชนมพรรษา
ครบ ๖ รอบ (๗๒ พรรษา)
กับภูมสิ งั คมของไทย ใน พ.ศ. ๒๕๔๒

วดั ใจหติ ญรจสกงั ุวรหรรวมรดั ณฝเพาาชผรรานบมงัุรี จวอำัดติ เสรภกอระรหรบนมอวั ฝงแสากอผวงนหองั ง

สรา งขึน้ ในสมัยอยุธยา จงั หวัดขอนแกน

วาดโดยขรวั ภอวจนิาดั โยติบขใรงวนกรผพรนูไรดริเมรวะับฝศอยาโุวกบผิหยสนาอถรงัง จิตรกรรมไทย

วาเปน จิตรกรเอกใน
สมยั รชั กาลที่ ๔

แหง กรงุ รตั นโกสินทร

วจลัดติอ พมรรกระรอศรบรมีรรตัฝะนาเบศผาียนสงังดคาชดราุดมรามเกียรติ์ สมดุ ภาพไตรภมู สิ มยั กรงุ ธนบรุ ี

สรางขึ้นตัง้ แตสมยั รชั กาลท่ี ๑
แหงกรงุ รัตนโกสินทร

ภาษาไทยและวรรณกรรมไทย

ศจิลาารจึกาหรึกลพักอทข่ี นุ๑รามคำแหงมหาราช ไตรภูมพิ ระรวง หรอื ไตรภูมิกถา จินดามณี

เปน หลักฐานลายสอื ไท วรรณกรรมชน้ิ เอกสมัยสโุ ขทยั เปน หนังสอื เรียนเลมแรกของไทย
ทพี่ อ ขุนรามคำแหงมหาราช เปนพระราชนพิ นธของ แตงโดยพระมหาราชครู
ทรงประดษิ ฐอักษรไทยข้ึน พระมหาธรรมราชาท่ี ๑ ในสมยั พระนารายณมหาราช
เม่ือ พ.ศ. ๑๘๒๖ (พระยาลไิ ทย) เมอ่ื คร้งั ครองเมือง และใชเ ปน ตำราเรียนมาจนถงึ
ศรสี ัชนาลัย พ.ศ. ๑๘๘๘ สมยั รัตนโกสินทรตอนตน

๑๒๘

มกหารสรพเชกดิ าหรแนสังดใงหทญใ่ี ช ประวตั ศิ าสตรไทย ๑๒๙

ตวั หนงั ขนาดใหญเปน ตวั ละคร กโขารนแสดงนาฏศิลปช ้นั สงู
มีผเู ชดิ ใหเ กดิ ภาพบนจอ
ของไทยที่มเี อกลักษณ
และใชการพากยและการเจรจา คอื ผแู สดงจะสวมหัวจำลอง
เปน การดำเนนิ เรอ่ื ง เรยี กวา “หัวโขน” และ
เตน ไปตามบทพากย
การแสดงทลี่มมีิเกา และทำนองเพลงดวย
วงปพ าทย เรือ่ งที่นิยมแสดง
ตง้ั แตสมยั อยุธยา คอื พระราชนพิ นธบ ทละคร
หรอื ตนกรงุ รัตนโกสินทร เรื่องรามเกียรติ์

ท่รี ับอทิ ธิพลมา กกาารรรฟำพอ้นื นบภานูไขทอเงรจณังหูนวัดคนรครพนม
จากศาสนาอิสลาม
จากชาวเปอรเ ซยี ประกอบดนตรีครบชดุ ของวงโปงลาง

การแสดงในทอหงถนิ่นงั ภตาะคลใตุง ศลิ ปะการแสดง - นาฏศิลปไทย

ดวยการเลาเร่ืองราวท่ีผูกรอยกัน กมาโรนแรสาดหงใ นทอ งถิ่นภาคใต ใชบทรองเปน กลอนสด
เปน บทรอ ยกรองที่รอ ง
เปนสำเนยี งทอ งถ่ิน ผขู บั รองตองใชป ฏิภาณสรรหาคำพูดใหมสี ัมผสั ได
อยา งฉับไว การแตง กายและทารำเปนเอกลกั ษณ
มบี ทสนทนาแทรกเปนระยะ ผแู สดงตองมีความเช่ียวชาญเปนอยางมาก
และใชการแสดงเงาบนจอผา
แสดงประกอบการเลาเรือ่ ง

ฟอนเทียนกา-รรฟาอยรนำเขลอบ็ ง

ชาวไทยภาคเหนือ
ทีอ่ อนชอ ยงดงาม

ขุนชางขุนแผน พระอภัยมณี นิราศลอนดอน

เปน นิทานพืน้ บา นของไทยมีมาตัง้ แต วรรณคดชี ิ้นเย่ียมของไทย แตงโดย หมอมราโชทัย
สมยั อยุธยา แลว จดจำเลาสบื ตอ กนั มา แตงโดย พระสนุ ทรโวหาร (หมอมราชวงศกระตาย อิศรางกรู )
แตง ขนึ้ ใหมในสมัยรชั กาลที่ ๒ หรอื สนุ ทรภู กวเี อก เม่อื เปนลา มหลวงในคณะราชทูตไทย
แหงกรงุ รัตนโกสินทร และไดร บั การยกยอง แหงกรุงรตั นโกสนิ ทร ในสมัยรชั กาลท่ี ๔ ท่ีอญั เชิญพระราชสาสน
วาเปน ยอดของหนงั สอื ประเภทกลอนเสภา ไปถวายสมเดจ็ พระราชินนี าถวกิ ตอเรยี
แหงองั กฤษ

ผ้เู ขียนและบรรณาธกิ าร

วิชาภูมิศาสตร์ นางสาวบงกชรัตน ์ เตชะไตรศกั ดิ์
นางมาตริน ี รักษ์ตานนทช์ ยั นายไพฑรู ย ์ ปิยะปกรณ์
นางสาวสรุ ีพันธ ์ เกยี นวัฒนา นายชูเดช โลศิริ
นางสาวพรม้ิ เพรา คงธนะ นางสาวสมควร เพยี รพทิ ักษ ์
นางสาวเจตนา พรมประดิษฐ ์ นางสาววรลักษณ์ รตั ตกิ าลชลากร
นายปราศรัย เจตสันต ์ิ
วชิ าเศรษฐศาสตร์ นางวรรณ ี จันทรศิริ
นายเชียง เภาชติ นางสาวองั คณา ผิวเกลีย้ ง
นายสมหวัง ชยั ตามล นางชวลีย ์ ณ ถลาง
นายอานนท์ สีดาพรม นางระววิ รรณ ภาคพรต
นางเกษศิรินทร ์ สวุ รรณสุนทร นางนวกานต ์ มณศี ร ี
นางสาวอรณุ วรรณ ผู้ธนดี
วิชาประวัติศาสตร์ นางมนพร จนั ทรค์ ล้อย
นายกฤตนัยน์ สามะพทุ ธ ิ นายภาคินนท ์ แกว้ ประภาค
นางวชริ าวรรณ บนุ นาค นายปริญญา ประเทศ
นางสาวมาล ี โตสกุล
นางสาวฤทยั รัตน์ มีปญั ญา

วชิ าอาเซยี น
นายอรรถพล อนนั ตวรสกุล
นางสาวกอบกาญจน์ เทยี นไชยมงคล
นายณฏั ฐ์ชฎลิ มาอิน่ แก้ว
นางรัตนวภิ า ธรรมโชติ

210

211

บรรณานุกรม

กระทรวงศึกษาธิการ. (๒๕๕๗). หนงั สือเรยี นรายวชิ าพน้ื ฐานเศรษฐศาสตร์ ช้นั มธั ยมศึกษาปที ี่ ๔ - ๖.
(พิมพค์ รงั้ ที่ ๓). กรงุ เทพฯ : องคก์ ารค้าของ สกสค.
กรมวิชาการเกษตร. (๒๕๔๑). วิวฒั นาการพันธขุ์ า้ วไทย. สถาบนั วิจยั ขา้ ว กรมวชิ าการเกษตร. หน้า ๗.
คณะกรรมการวัฒนธรรมแห่งชาติ. (๒๕๒๗). เทศกาลและประเพณีไทย. กรงุ เทพฯ : โรงพิมพก์ รมศาสนา.
ปัญญา จารุศริ ิ และคณะ. (๒๕๕๗). ภูมศิ าสตรก์ ายภาพ. โครงการต�ำราวทิ ยาศาสตรแ์ ละคณติ ศาสตร์
มลู นิธิ สอวน. กรุงเทพฯ : ด่านสทุ ธาการพิมพ.์
ธิติมา พทิ ักษ์ไพรวัลย.์ (๒๕๒๗). ประวัตศิ าสตร์ทว่ั ไป. กรงุ เทพมหานคร: ไทยวัฒนาพานชิ .
ราชบัณฑิตยสถาน. (๒๕๕๘). พจนานุกรมศพั ทเ์ ศรษฐศาสตร์. (พมิ พค์ รั้งท่ี ๓). กรงุ เทพฯ: อรณุ การพิมพ.์
วันรักษ์ ม่ิงมณีนาคิน. (๒๕๕๘). เศรษฐศาสตรเ์ บื้องตน้ : เศรษฐศาสตรส์ �ำหรับบุคคลทวั่ ไป. (พมิ พ์ครั้งที่ ๑๐).

กรงุ เทพฯ : มหาวทิ ยาลยั ธรรมศาสตร์.
ส�ำนกั งานคณะกรรมการการศึกษาขัน้ พนื้ ฐาน. กระทรวงศึกษาธิการ. (๒๕๕๗). หนังสอื เรียน รายวิชาพ้นื ฐาน
ประวัตศิ าสตร์ไทย ชน้ั มธั ยมศกึ ษาปที ี่ ๔ - ๖ เลม่ ๑. กรุงเทพฯ : โรงพมิ พ์ สกสค. ลาดพรา้ ว.
_______. กระทรวงศึกษาธิการ. (๒๕๕๗). หนงั สอื เรยี น รายวิชาพืน้ ฐาน ประวัตศิ าสตร์สากล ชั้นมธั ยมศึกษา

ปีที่ ๔ – ๖ เล่ม ๑. กรงุ เทพฯ : โรงพิมพ์ สกสค. ลาดพร้าว.
_______. กระทรวงศึกษาธกิ าร. (๒๕๕๗). หนงั สือเรียน รายวชิ าพ้นื ฐาน ภมู ศิ าสตร์ ชน้ั มธั ยมศกึ ษาปีที่ ๔ - ๖.

กรงุ เทพฯ : โรงพมิ พ์ สกสค. ลาดพรา้ ว.
สำ� นักงานคณะกรรมการวัฒนธรรมแห่งชาติ. (๒๕๓๗). ผลการสมั มนาทางวิชาการ เร่อื ง การส่งเสรมิ การจัด
กจิ กรรมเก่ยี วกบั ประเพณลี อยกระทง. กรุงเทพฯ : โรงพิมพค์ ุรสุ ภาลาดพร้าว.
_______. (๒๕๓๗). วันส�ำคัญโครงการปีรณรงค์วฒั นธรรมไทยและแนวทางในการจัดกจิ กรรม. กรุงเทพฯ:

โรงพมิ พค์ รุ สุ ภาลาดพร้าว.
_______. (๒๕๕๑) วารสารวัฒนธรรมไทย. ปที ่ี ๔๗ ฉบบั ท่ี ๑๒ ประจ�ำเดอื นพฤศจิกายน พ.ศ. ๒๕๕๑.

กรุงเทพฯ : โรงพมิ พช์ ุมนมุ สหกรณ.์
ส�ำนกั วชิ าการและมาตรฐานการศึกษา. สำ� นกั งานคณะกรรมการการศกึ ษาขั้นพนื้ ฐาน. (๒๕๕๗). คมู่ อื หลักสตู ร
อาเซยี น (ASEAN Curriculum Sourcebook) ฉบับแปลเป็นภาษาไทย. กรุงเทพฯ : โรงพิมพ์
ชมุ นุมสหกรณ์การเกษตรแหง่ ประเทศไทย จ�ำกดั .
_______. (๒๕๕๗). แนะนำ� ASEAN Curiiculum Sourcebook. กรุงเทพฯ : โรงพมิ พ์ส�ำนกั งาน
พระพุทธศาสนาแห่งชาติ.
สริ พิ ร เกรยี งไกรเพชร และคณะ. (๒๕๕๗). ภมู ศิ าสตรเ์ ทคนิค. โครงการตำ� ราวิทยาศาสตรแ์ ละคณิตศาสตร์
มูลนธิ ิ สอวน. กรุงเทพฯ : ดา่ นสทุ ธาการพิมพ.์
Crofton, Ian. ( 2001). World History 50 keys milestones. Quercus Publishing Pic: London.
Fewster, Stuart. ( 2005). History First 1066-1500. Person Education Limited.
Mankiw, N. G. (2015). Principles of Economics. (8th ed.). Ohio: Cengage Learning.
Spielvogel, Jackson J. ( 2005). Glencoe World History. The United State of America:
Glenco/MacGraw-Hill.
Tucker, B. I. (2010). Survey of Economics. (5th ed.). Ohio: Cengage Learning.

สื่อออนไลน์
กรวิกา วีระพนั ธ์เทพา. (๒๕๕๔). เข่ือนไซยะบรุ ี และกระบวนการรับฟงั ความคิดเห็น (ของประชาชน

หรือของใคร?). สืบค้นเมือ่ ๒๖ กนั ยายน ๒๕๖๐, จาก www.web.greenworld.or.th/
Greenworld/local/1234
กระทรวงการต่างประเทศ. (๒๕๕๖). ๕๘ ค�ำตอบ สู่ประชาคมอาเซียน. สืบคน้ เมือ่ ๒๖ กันยายน ๒๕๖๐,
จาก http://www.nso.go.th/sites/2014/Documents/asean/asean_faq.pdf
_______. (๒๕๕๖). ASEAN Mini book. สืบค้นเมื่อ ๒๖ กันยายน ๒๕๖๐, จาก http://www.mfa.go.th/

asean/contents/files/asean-media-center-20130815-110431-164135.pdf
_______. (๒๕๕๙). รัฐมนตรีวา่ การกระทรวงการต่างประเทศหารือทวภิ าคีกบั รัฐมนตรีวา่ การ

กระทรวงการตา่ งประเทศจีน ในห้วงการประชมุ รัฐมนตรีการต่างประเทศอาเซียน ครง้ั ท่ี ๔๙
และการประชมุ ทเ่ี ก่ียวขอ้ งท่เี วียงจันทน์. สืบคน้ เมื่อ ๒๖ กันยายน ๒๕๖๐, จาก http://www.mfa.
go.th/main/th/media-center/14/68655
กองประมงตา่ งประเทศ. กรมประมง. สบื ค้นเมอื่ ๒๖ กนั ยายน ๒๕๖๐, จาก http://www.fisheries.go.th/
foreign/fisher2/คณะกรรมการยทุ ธศาสตร์ชาติ. (๒๕๖๐). รา่ งยุทธศาสตร์ชาติ ระยะ ๒๐ ปี
(พ.ศ. 2560 - 2579). สืบค้นเมือ่ ๑๓ พฤศจิกายน ๒๕๖๐, จาก http://dl.parliament.
go.th/handle/lirt/475208
คณะกรรมการร่างรฐั ธรรมนูญ. (๒๕๖๐). “รัฐธรรมนญู แหง่ ราชอาณาจักรไทย พทุ ธศกั ราช ๒๕๖๐”.
สืบค้นเม่ือ ๑๖ พฤศจิกายน ๒๕๖๐, จาก : http://www.parliament.go.th/ewtcommittee/ewt/
draftconstitution2/more_news.php?cid=87
ชยนั ต์ วรรธนะภตู ิ และคณะ. สมาคมแม่น้ำ� เพอื่ ชวี ติ . ข้อมลู เครื่องมอื หาปลาพ้ืนบ้าน. สบื คน้ เมือ่
๒๑ พฤศจิกายน ๒๕๖๐, จาก http://www.livingriversiam.org/2work/tb/fishing-gear.html
ชานนิ ทร์ ผะเอม. (๒๕๕๘). Thailand’s Strategies Destination. ใน งานสมั มนา Thailand Quality
Award 2015 Winner Conference. กรุงเทพฯ: สถาบันเพิม่ ผลผลติ แห่งชาติ.
ปรเมธี วิมลศิร.ิ (๒๕๕๙). ยทุ ธศาสตรช์ าติ ๒๐ ปี อนาคตประเทศไทย เพ่ือความมนั่ คง ม่งั ค่ัง ยัง่ ยนื .
ในหลกั สูตรวทิ ยาการประกันภัยระดับสงู (วปส.) รุ่นที่ ๖ ปี ๒๕๕๙. กรุงเทพฯ: ส�ำนกั งาน คปภ.
สบื ค้นเมอ่ื ๑๓ พฤศจิกายน ๒๕๖๐, จาก http://planning.pn.psu.ac.th/plan_doc/procedure/
docs_procedure/300_1498813858.pdf
มณีรตั นา อรยิ ตระกูลชัย และคณะ. วัฒนธรรมข้าว. สืบคน้ เมอ่ื ๒๑ พฤศจิกายน ๒๕๖๐, จาก https://sites.
google.com/site/klumthi7thana/wathnthrrm-thi-na-snci
วกิ พิ เี ดีย สารานกุ รมเสรี. (๒๕๕๗). โตนเลสาบ. สืบค้นเมื่อ ๒๑ พฤศจิกายน ๒๕๖๐, จาก https://th.
wikipedia.org/wiki/
ศราวุฒิ อารยี .์ (๒๕๕๒). โมโรมุสลมิ และเขตปกครองตนเอง : ประสบการณจ์ ากฟลิ ปิ ปนิ ส์. สบื ค้นเมือ่
๒๖ กันยายน ๒๕๖๐, จาก http://www.deepsouthwatch.org/node/293
สีดา สอนศร.ี (๒๕๕๕). บงั ซาโมโรกบั รฐั บาลฟิลิปปินส์ : ประวัตศิ าสตร์ทคี่ วรจารกึ . สบื คน้ เมอื่ ๑ สงิ หาคม
๒๕๖๐ จาก http://www.manager.co.th/Home/ViewNews.aspx?NewsID=9550000130060

212

213

_______. (๒๕๕๙). เรยี นรปู้ ระสบการณส์ รา้ งสนั ตสิ ขุ จากมนิ ดาเนา ฟลิ ปิ ปนิ ส.์ สบื คน้ เมอ่ื ๑ สงิ หาคม ๒๕๖๐,
จาก http://www.southdeepoutlook.com/ShowAllDetails/detail_south_editorial/26/

สจุ ิตต์ วงษเ์ ทศ. (๒๕๕๗). ทำ� ขวญั นาและทำ� ขวัญข้าว ของบรรพชนอาเซียน ๒,๕๐๐ ปีมาแลว้
(มติชนสุดสัปดาห์ ฉบับประจำ� วันศกุ รท์ ่ี ๑๕ สิงหาคม ๒๕๕๗). สืบค้นเม่อื ๑ สงิ หาคม ๒๕๖๐,
จาก http://www.sujitwongthes.com/2014/08/weekly15082557/

สำ� นกั งานคณะกรรมการพัฒนาการเศรษฐกิจและสงั คมแหง่ ชาติ. (๒๕๖๐). แผนพฒั นาเศรษฐกจิ และสงั คม
แห่งชาต.ิ สืบคน้ เมื่อ ๑๓ พฤศจิกายน ๒๕๖๐, จาก http://www.nesdb.go.th/
ส�ำนกั อนรุ ักษสตั วป์ ่า. (๒๕๖๐). สตั วป์ า่ สงวย. สืบค้นเมอื่ วันที่ ๑๖ พฤศจกิ ายน ๒๕๖๐, จาก http://www.dnp.

go.thwildlifednp/index.php?option=com_content&view=article&id=13Itemid=17
Ace Geography. n.d. The glacial budget. สืบค้นเมอ่ื ๑๓ กรกฎาคม ๒๕๖๐, จาก http://www.acegeog-

raphy.com/glacial-budgets.html
BBC Bitesize. n.d. Population distribution and density. สบื ค้นเม่อื ๑๔ กรกฎาคม ๒๕๖๐,

จาก http://www.bbc.co.uk/schools/gcsebitesize/geography/population/population_
distribution_rev2.shtml
BBC. 2014. Geography - Natural Hazards. สืบค้นเม่ือ ๒๗ กนั ยายน ๒๕๖๐, จาก http://www.bbc.

co.uk/schools/gcsebitesize/geography/natural_hazards/
eSchooltoday. 2008-2017. Earth System. สบื ค้นเม่ือ ๒๐ สงิ หาคม ๒๕๖๐, จาก http://eschooltoday.

com/ earth-system/what-is-earth-system.html
eSchooltoday. 2008-2017. Natural Disasters – Earthquake. สืบคน้ เม่อื ๑๙ กนั ยายน ๒๕๖๐,
จาก http:// eschooltoday.com/natural-disasters/earthquakes/what-is-an-earthquake.

html
Freeman, W.H. 2006. Evolving Earth : Plate Tectonics. สบื ค้นเม่ือ ๒๓ กันยายน ๒๕๖๐, จาก
https://globalchange.umich.edu/globalchange1/current/lectures/ evolving_earth/

evolving_earth.html
Greek Travel Pages. 2017. UNWTO: China remains world’s top tourism spender.

สืบคน้ เมอ่ื ๑๕ กรกรฎาคม ๒๕๖๐, จาก http://news.gtp.gr/2017/04/18/unwto-chi-
na-worlds-top-tourism-spender/
International Center for Tropical Agriculture. 2015. Origins and primary regions of diversity of
agricultural crops. สืบค้นเมอื่ ๑๕ กรกฎาคม ๒๕๖๐, จาก http://dapa.ciat.cgiar.org/wp-con-
tent/uploads/2015/09/origin-species-world-map.jpg
Kidcyber.com. n.d. Houses around the world. สบื ค้นเม่ือ ๑๔ กรกฎาคม ๒๕๖๐, จาก http:// www.
kidcyber.com.au/houses-around-the-world/
Makanaka. 2014. The meat map of the world. สบื คน้ เมอื่ ๑๕ กรกฎาคม ๒๕๖๐, จาก https://
makanaka.files.wordpress.com/2014/01/meatatlas2014_p11a.jpg?w=700&h=521
Mongabay.com. n.d. Turf houses at Skogar in Iceland. สบื คน้ เม่อื ๑๔ กรกฎาคม ๒๕๖๐,
จาก http://rnrrealty.com/blog/wp-content/uploads/8478935305_2eca72eb3d_o.jpg

NASA Global Climate Change. n.d. Video: Antarctic ice loss 2002-2016. สืบคน้ เมอ่ื ๑๓ กรกฎาคม
๒๕๖๐, จาก https://climate.nasa.gov/climate_resources/154/

NASA Ozone Watch. n.d. What is ozone?. สืบค้นเม่ือ ๑๒ กรกฎาคม ๒๕๖๐, จาก https://ozonewatch.
gsfc.nasa.gov/facts/SH.html

_______. Various dates. Ozone maps. สืบคน้ เมื่อ ๑๒ กรกฎาคม ๒๕๖๐, จาก https://ozonewatch.
gsfc.nasa.gov/

Pacific Asia Travel Association. 2017. Top source markets, 2017. สบื คน้ เมอื่ ๑๕ กรกฎาคม ๒๕๖๐,
จาก http://mpower.pata.org/wp-content/uploads/Infographic-1-key-source-markets.jpg

PBS Learning Media. 2014. Sources of greenhouse gases. สืบค้นเมอ่ื ๑๒ กรกฎาคม ๒๕๖๐, จาก
http://science.kqed.org/quest/2014/12/12/what-are-greenhouse-gases-and-where-do-
they-come-from/

Rnrrealty.com. n.d. Traditional houses in Botswana. สบื คน้ เมื่อ ๑๔ กรกฎาคม ๒๕๖๐, จาก http://
rnrrealty.com/blog/wp-content/uploads/8272396930_a6521a1544_k-1024x570.jpg

_______.n.d. Traditional houses in Nepal. สบื ค้นเม่อื ๑๔ กรกฎาคม ๒๕๖๐, จาก http://rnrrealty.
com/blog/wp-content/uploads/1812681771_9487df5833_o-1024x687.jpg

_______.n.d. Traditional houses in Ukraine. สืบคน้ เม่ือ ๑๔ กรกฎาคม ๒๕๖๐, จาก http://
rnrrealty.com/blog/wp-content/uploads/2835514374_2c08811e75_b.jpg
_______.n.d. Traditional houses in Uruguay. สบื คน้ เมื่อ ๑๔ กรกฎาคม ๒๕๖๐, จาก http://
rnrrealty.com/blog/wp-content/uploads/3077823669_d69cb3728c_o-624x936.jpg
Socratic.org. 2015. How is the greenhouse effect related to global warming?. สบื คน้ เมอื่ ๑๔

กรกฎาคม ๒๕๖๐, จาก https://socratic.org/questions/how-is-the-greenhouse-effect-relat
ed-to-global-warming
Thai Blogs. 2007. Traditional Thai style houses. สืบค้นเมอื่ ๑๔ กรกฎาคม ๒๕๖๐, จาก http://
www.thai-blogs.com/images/richard/thaihouse_3.jpg
The Latest Architectural Digest. n.d. Japanese style homes. สบื ค้นเม่อื ๑๔ กรกฎาคม ๒๕๖๐,
จาก http://forex2learn.info/view/61184/f191b8909efe36f2a601f39ce3826c54.
jpg?1512322616
United States Environmental Protection Agency. n.d. Global Greenhouse Gas Emissions
by Gas. สบื คน้ เม่ือ ๑๔ กรกฎาคม ๒๕๖๐, จาก https://www.epa.gov/sites/production/
files/2016-05/global_emissions_gas_2015.png

214

215

ประกาศส�ำนกั งานคณะกรรมการการศกึ ษาขน้ั พื้นฐาน
เรอ่ื ง อนุญาตให้ใช้ส่อื การเรียนรใู้ นสถานศกึ ษา

...............................................

ด้วยส�ำนักงานคณะกรรมการการศึกษาข้ันพ้ืนฐาน ได้จัดท�ำหนังสือส่งเสริมประสิทธิภาพการเรียนรู้

กลุ่มสาระการเรียนรู้สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ระดับมัธยมศึกษาตอนปลาย ตามหลักสูตรแกนกลาง

การศึกษาข้ันพื้นฐาน พุทธศักราช ๒๕๕๑ ส�ำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพ้ืนฐานได้พิจารณาแล้ว

อนุญาตใหใ้ ช้ในสถานศึกษาได้



ประกาศ ณ วันท ่ี ๑๙ กรกฎาคม พ.ศ. ๒๕๖๑

(นายบญุ รกั ษ ์ ยอดเพชร)
เลขาธกิ ารคณะกรรมการการศึกษาข้ันพื้นฐาน

216