วันฉัตรมงคล

ห้องสมุดประชาชนอําเภอรามนั

สาระนา่ รู้ online ประจาํ วนั ที 3 พฤษภาคม 2564

วนั ฉตั รมงคล

วันฉัตรมงคล (อ่ านว่า ฉัด-ตระ-มง-คล) มีความ
หมายตามพจนานุกรมว่า พระราชพิธีฉลอง
พระเศวตฉัตร ทําในวันซึงตรงกั บวันบรมราชาภิ เษก

ความสาํ คัญของวันฉัตรมงคล
วันฉัตรมงคล เปนวันทีราํ ลึกถึงพระราชพิธี

บรมราชาภิเษก เปนพระมหากษัตริย์ รัชกาลที 10
แห่งราชวงศ์จักรี และราชอาณาจักรไทย ของ
พระบาทสมเด็จพระปรเมนทรรามาธิบดีศรีสินทร
มหาวชิราลงกรณ พระวชิรเกล้าเจ้าอยู่หัว หลัง
จากเสด็จขึนเถลิงถวัลยราชสมบัติ ต่อจาก
พระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพล
อดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร เมือวันที 13
ตุลาคม พ.ศ. 2559 และดํารงพระอิสริยยศเปน
“พระบาทสมเด็จพระวชิรเกล้าเจ้าอยู่หัว”

ดังนัน รัฐบาลไทยและพสกนิกรจึงได้น้อมเกล้า
น้อมกระหม่อม จัดงานพระราชพิธฉี ลองพระ
เศวตฉัตร หรือรัฐพิธฉี ัตรมงคล หรืออาจเรียกวา่
พระราชพิธฉี ัตรมงคล ซงึ กระทําในวนั บรม
ราชาภิเษก ถวายเมือวนั ที 4 พฤษภาคม พ.ศ.
2562 ทังนี พระบาทสมเด็จพระวชริ เกล้าเจ้าอยู่
หัว ได้มีพระปฐมบรมราชโองการในพระราชพิธี
บรมราชาภิเษกนันวา่ “เราจะสืบสาน รักษา และ
ต่อยอด และครองแผ่นดินโดยธรรม เพือ
ประโยชน์สุขแห่งอาณาราษฎรตลอดไป”

ความเปนมาของ
พระราชพธิ บี รมราชาภิเษก

การจัดพระราชพิธีบรมราชาภิ เษกนัน มีหลัก
ฐานปรากฏในหลักศิ ลาจารึก วัดศรีชุ มของพญาลิ
ไท ว่า เริมต้ นมาตั งแต่ ครังพ่อขุ นผาเมืองได้
อภิ เษกพ่อขุ นบางกลางหาว หรือพ่อขุ นบางกลาง
ท่ าว ให้ เปนผู้ปกครองเมืองสุโขทั ย

จากนันในสมัยกรุ งรัตนโกสินทร์ พระบาท
สมเด็ จพระพุ ทธยอดฟาจุ ฬาโลกมหาราช ได้ ทรง
ฟนฟู พระราชพิธีบรมราชาภิ เษกให้ ถูกต้ องสมบู รณ์
โดยพระมหากษั ตริย์ที ยังมิได้ ทรงประกอบพระราช
พิธีบรมราชาภิ เษก จะไม่ใช้คําว่า “พระบาท” นาํ
หน้า “สมเด็ จพระเจ้าอยู่หั ว” และคําสังของ
พระองค์ ก็ ไม่เรียกว่า “พระบรมราชโองการ” และ
อี กประการหนึงคื อ จะยังไม่มีการใช้ นพปฎล
เศวตฉัตร หรือฉัตร 9 ชัน

ความเปนมาของพระราชพธิ ี
ฉตั รมงคล

ก่อนหน้ารัชสมัยของพระบาทสมเด็จ
พระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว พระราชพิธีฉัตรมงคลถือ
เปนพิธีของเจ้าพนักงานในพระราชฐาน ทีมีหน้าที
รักษาเครืองราชูปโภคและพระทวารประตูวัง ได้
จัดการสมโภชสังเวยเครืองราชูปโภคทีตนรักษา
ทุกปในเดือนหก และเปนงานส่วนตัว ไม่ถือเปน
งานหลวง
จนกระทังสมัยพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้า
อยู่หัวเสด็จขึนครองราชย์ ได้ทรงกระทําพิธี
ฉัตรมงคลขึนเปนครังแรก ในวันบรมราชาภิเษก
เมือวันที 15 พฤษภาคม พ.ศ. 2393 โดยมีพระ
ราชดําริว่า วันบรมราชาภิเษกเปนมหามงคลสมัย
ทีควรแก่การเฉลิมฉลองในประเทศทีมีพระเจ้า
แผ่นดิน

จึงถือให้วันนันเปนวันนักขัตฤกษ์มงคลกาล และควร
ทีจะมีการสมโภชพระมหาเศวตฉัตรให้เปนสวัสดิ
มงคลแก่ราชสมบัติ แต่เนืองจากเปนธรรมเนียม
ใหม่ ยากต่อการเข้าใจ อีกทังเผอิญทีวันบรม
ราชาภิเษกไปตรงกับวันสมโภชเครืองราชูปโภคทีมี
แต่เดิม พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวจึง
ทรงอธิบายว่า วันฉัตรมงคลเปนวันสมโภชเครือง
ราชูปโภค จึงไม่มีใครติดใจสงสัย
ดังนัน จึงได้มีพระราชดําริจัดงานพระราชกุศล
พระราชทานชือว่า "ฉัตรมงคล" ขึน โดยได้มีการ
เฉลิมฉลองด้วยการนิมนต์พระสงฆ์มาสวดเจริญ
พระพุทธมนต์ ในวันขึน 13 คํา เดือน 6 รุ่งขึนมีการ
ถวายภัตตาหารแด่พระสงฆ์ทีพระทีนังดุสิตมหา
ปราสาทและพระทีนังไพศาลทักษิณ ด้วยเหตุนีจึง
ถือว่าการเฉลิมฉลองพระราชพิธีฉัตรมงคล เริมมีใน
รัชกาลของพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว
เปนครังแรก

พระราชพธิ ฉี ตั รมงคลในรชั กาล
ปจจุบนั

ในรัชกาลปจจุบัน พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวทรง
พระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้จัดงาน 3 วัน นันคือ

วันฉัตรมงคล ตรงกับวันที 4 พฤษภาคม พระบาท
สมเด็จพระเจ้าอยู่หัวทรงประกอบพระราชพิธีบรม
ราชาภิเษก ประกอบด้วย สรงพระมุรธาภิเษก ณ ชาลา
พระทีนังจักรพรรดิพิมาน ทรงรับนาํ อภิเษก ณ
พระทีนังอัฐทิศอุทุมพรราชอาสน์ ทรงรับเครืองราช
กกุธภัณฑ์ ขัตติยราชวราภรณ์ และพระแสง ณ พระที
นังภัทรบิฐ เลียงพระ พระสงฆ์ดับเทียนชัย ณ
พระทีนังอมรินทรวินิจฉัย

วันที 5 พฤษภาคม เปนพระราชพิธีเฉลิม
พระปรมาภิไธย พระนามาภิไธย สถาปนาพระ
ฐานันดรศักดิพระบรมวงศ์ และเสด็จ
พระราชดําเนินเลียบพระนครโดยขบวน
พยุหยาตราสถลมารค จากพระทีนังอาภรณ์
ภิโมกข์ปราสาท วัดบวรนิเวศวิหาร วัด
ราชบพิธสถิตมหาสีมาราม และวัด
พระเชตุพนวิมลมังคลาราม
วันที 6 พฤษภาคม พระบาทสมเด็จ
พระเจ้าอยู่หัวเสด็จออก ณ สีหบัญชร พระที
นังสุทไธสวรรยปราสาท ให้ประชาชนเฝาฯ
ถวายพระพรชัยมงคล เสด็จออกให้ทูตานุทูต
และกงสุลต่างประเทศเฝาฯ ถวายพระพร
ชัยมงคล ณ พระทีนังจักรีมหาปราสาท

กิจกรรมทีควรปฏิบัติในวนั ฉัตรมงคล

1. ประดับธงชาติตามอาคารบ้านเรือนและสถานทีราชการ
2. ร่วมทําบุญตักบาตร ประกอบพิธที างศาสนา เพือถวาย

เปนพระราชกุศล
3. น้อมเกล้าน้อมกระหม่อมถวายพระพรชยั โดยพร้อม

เพรียงกัน กล่าวคําถวายอาศิรวาทราชสดุดี ถวาย
ชยั มงคลให้ทรงพระเกษมสาํ ราญ ทรงเจริญ
พระชนมพรรษายิงยืนนาน เปนมหามิงขวญั แก่พสกนิกร
ชาวไทยไปชวั กาลยิงยืนนาน

เมือวนั ฉัตรมงคลเวยี นมาบรรจบครบรอบอีกหนึงครา
ในวนั ที 4 พฤษภาคม พสกนิกรชาวไทยทังหลายจึงควรราํ ลึก
ถึงพระมหากรุณาธคิ ุณของพระบาทสมเด็จพระวชริ เกล้าเจ้า
อยู่หัว ซงึ ได้ทรงประกอบพระราชกรณียกิจอันมีคุณอนันต์แก่
ปวงชนชาวไทยอย่างหาทีสุดมิได้