2021_Skema Bab 4 Jadual Berkala Unsur

Modul PdPC Kimia_Tingkatan 4 2021
Bab 4_Jadual Berkala Unsur

BAB JADUAL BERKALA UNSUR
4
THE PERIODIC TABLE OF ELEMENTS

4.1. PERKEMBANGAN JADUAL BERKALA UNSUR
DEVELOPMENT OF THE PERIODIC TABLE OF ELEMENTS

1. Sejarah perkembangan Jadual Berkala Unsur
Historical development of the Periodic Table

(a) Antoine Lavoisier, (1743-1794)
• Mengkategorikan unsur dalam 4 kumpulan
Classified elements into four groups.

• Mempunyai sifat kimia yang sama.
Have similar chemical properties.

• 2 kumpulan adalah logam dan 2 kumpulan bukan logam.

2 groups are metal and 2 group non-metals.

(b) Johann W. Dobereiner, (1780 -1849)
• Mengelaskan unsur dengan sifat kimia yang sama dalam kumpulan 3 (triad)
(kumpulan yang mengandungi 3 unsur dengan sifat-sifat kimia yang sama)
Classified elements with similar chemical properties in group of 3-triads

• Dikenali sebagai Sistem Triad (kumpulan tiga)
Known as ‘Triad Law ‘ (group of three)

(c) John Newlands (1837-1898)
• Menyusun semua unsur yang diketahui mengikut tertib jisim atom bertambah
Arranged known elements in order of increasing atomic mass.

• Unsur dengan sifat-sifat kimia yang sama berulang semula pada setiap unsur
kelapan
Elements with similar characteristics repeated at every eight

• Dikenali Hukum Oktaf / Known as Law of Octaves.

(d) Lothar Meyer, (1830-1895)
• Melukis graf isi padu atom lawan jisim atom relatif unsur-unsur.
Plotted a graph of the atomic volume against the relative atomic mass of elements.

• Menunjukkan hubungan di antara sifat fizik unsur dengan jisim atom relatifnya.
That shows the relationship between physical properties of elements with their atomic
masses.

• Dikenali sebagai Lengkung Meyer
Known as Meyer Curve

(e) Dmitri Mendeleev (1834-1907)
• Menyusun unsur-unsur mengikut tertib pertambahan jisim atom
Arranged the elements in order of increasing atomic masses.

• Meninggalkan ruang-ruang kosong untuk unsur-unsur yang belum ditemui.
Left empty space in the table to be filled by undiscovered elements.

(f) Henry Mosely (1887-1915)
• Memperkenalkan konsep nombor proton setiap unsur
Introduced the concepts of proton number of each element.

• Menyusun kembali unsur mengikut tertib pertambahan nombor proton dalam Jadual
Berkala
Rearranged the elements in the order of increasing proton number in the Periodic Table.

|68 @azemi/kimiaT4SPM 4541

Modul PdPC Kimia_Tingkatan 4 2021
Bab 4_Jadual Berkala Unsur

Soalan 1; 2. Ahli kimia yang meninggalkan ruang kosong
dalam Jadual Berkala untuk unsur yang belum
1. Saintis yang memperkenalkan Hukum ditemui adalah
‘Triad’
The chemist who leave gaps in the Perio dic Table for
The scientist who introduced the ‘Triad Law’. elements yet to be discovered is

A. Antoine Lavoisier B. Johann W Dobereiner A. John Newlands B. Henry Moseley

C. Dmitri Mendeleev D. Lothar Meyer

C. Dmitri Mendeleev D. Johann Dobereiner

2. Prinsip asas penyusunan unsur dalam Jadual Berkala Unsur.
Basic principle of arrangement of elements in the Periodic Table of Elements

(a) Susunan unsur adalah mengikut tertib pertambahan nombor proton
The arranged of the elements is in the order of increasing order the proton number.

(b) Kumpulan
Group

i) 18 jalur menegak unsur dalam Jadual Berkala
18 vertical columns of elements in the Periodic Table

ii) Unsur dengan elektron valens yang sama ditempatkan dalam kumpulan yang sama.
Element with similar valence electrons are placed into similar groups

iii) Nama kumpulan
Name of group

• Kumpulan 1 : Logam alkali • Kumpulan 18 : gas adi/gas monoatom

Group 1 Alkali metal Group 18 noble gases/monoatomic gases

• Kumpulan 2 : Logam alkali bumi • Kumpulan 3-12 : unsur peralihan
Group 3 - 12 transition elements.
Group 2 Alkaline earth metals.

• Kumpulan 17 : Halogen/ diatom.

Group 17 Halogen/ diatomic

(c) Kala

Period

• 7 baris melintang unsur
7 horizontal rows of elements

• Unsur dalam kala yang sama – kerana mempunyai bilangan petala yang terisi elektron yang
sama.
The element in the same period – because the have same number of shells occupied with
electron in an atom.

Kumpulan
Group

Kala
Period

|69 @azemi/kimiaT4SPM 4541

Modul PdPC Kimia_Tingkatan 4 2021
Bab 4_Jadual Berkala Unsur

4.2 SUSUNAN DALAM JADUAL BERKALA UNSUR
THE ARRANGEMENT IN THE PERIODIC TABLE OF ELEMENTS

1. Susunan unsur-unsur dalam Jadual Berkala Unsur;

Arrangement of an elements in the Periodic Table;

a) • Petala pertama : maksimun terisi 2 eletron

First shell maximum can hold 2 electrons

• Petala kedua : maksimun terisi 8 elektron

Second shell maximum can hold 8 electrons

• Petala ketiga : maksimun terisi 8 elektron

Third shell maximum can hold 8 electrons

• Petala keempat : maksimun terisi 8 elektron

Fourth shell maximum can hold 8 electrons

b) Bilangan elektron valens = bilangan kumpulan
The number of valence electron = the number of groups.

c) Bilangan petala yang terisi dengan eleckron = bilangan kala
The number of shells occupied with electron = the number of periods

2. Contoh : Kedudukan magnesium dalam Jadual Berkala
Example The position of magnesium in the Periodic Table of Element

Nombor proton /Proton number = 12
Susunan elektron /Electron arrangement = 2 . 8 . 2 elektron valens/ valence electron = 2

• Bilangan petala yang terisi elektron adalah 3
The number of shells occupied with electron is 3, so Period = 3

• Kedudukan magnesium : kumpulan 2 dan kala 3
The position of magnesium group 2 dan period 3

Latihan 2 : Lengkapkan jadual berikut

Complete the following table

Unsur Nombor Susunan Bilangan Kumpulan Bil petala yang Kala
proton elektron elektron terisi dengan
Elements valens Group Period
Proton Electron elektron
number arrangement Number of
valence Number of shells
electrons occupied with
electron

a) Litium ,Li 3 2.1 11 22
6 2.4 4 14 22
Lithium 14 2.8.4
20 2.8.8.2 4 14 33
b) Carbon, C 8 2.6
22 44
Carbon
6 16 22
c) Silikon, Si

Silicon

d) Kalsium,Ca

Calcium

e) Oksigen,O

Oxygen

|70 @azemi/kimiaT4SPM 4541

Modul PdPC Kimia_Tingkatan 4 2021
Bab 4_Jadual Berkala Unsur

Latihan 3 :

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18

1

2Q T

3X EY

4R

5

Rajah / Diagram 3

Berdasarkan Rajah 3 :

Based on Diagram 3 :

(a) Apakah yang diwakili oleh nombor 1 hingga 18 Kumpulan
Group
What is represented by number from 1 until 18 Kala
Period
(b) Apakah yang diwakili oleh nombor dari 1 hingga 7
Y
What is represented by number from 1 until 7 T
Q/X/R/E
(c) Apakah unsur Y
R
Which elements
2.1
(i) monoatom
Elektron valens adalah 7
monatomic
Valence electron is 7
(ii) halogen
Mempunyai bilangan petala terisi elektron
a halogen
yang sama iaitu 2
(iii) logam
It has same number of shells occupied with
a metallic element
electron that is 2
(iv) gas adi
Kumpulan 2 kala 3
noble gas
Group period
(v) unsur peralihan

transition element

(d) Tuliskan susunan elektron bagi atom unsur Q

Write the elecron arrangement for an atom of element Q

(e) Mengapa unsur T dalam kumpulan 17

Why X element in group 17

(f) Mengapa unsur Q dan T berada dalam kala yang sama.

Why are elements Q and T placed in the same period?

(g) Nyatakan kedudukan unsur X

State the position of element X

Soalan 4 ;

Rajah 4 menunjukkan simbol kimia yang diwakili oleh unsur R, S dan T

Diagram 4 show chemical symbols represent elements R, S and T.

R7 S24 T35

3 12 17
Rajah 4

a) Tuliskan susunan elektron bagi atom R, S dan T

Write the electron arrangement of an atom R, S and T

R : 2.1 S : 2.8.2 T : 2.8.7

b) Nyatakan kedudukan atom S dan T dalam Jadual Berkala Unsur. Terangkan

State the position of atoms R and T in Periodic Table. Explain.

Atom S Kumpulan: 2 kerana elektron valensnya adalah 7

Group because the valens electron is 7

Kala : 3 kerana bilangan petala terisi elektron adalah 3

Period because the number of shells occupied with electros is 3

|71 @azemi/kimiaT4SPM 4541

Modul PdPC Kimia_Tingkatan 4 2021
Bab 4_Jadual Berkala Unsur

4.3 UNSUR KUMPULAN 18
GROUP 18 ELEMENTS

1. Terdiri Simbol Nombor Susunan Bilangan petala terisi Kala
Consist Symbol proton elektron elektron Period
Proton Electron
Unsur He number arrangement Number of shells occupied
Element Ne with electron
Ar 2 2
Helium Kr 11
Helium Xe 10 2.8
Neon 22
Neon Rn 18 2.8.8
Argon 33
Argon
Kripton 36 2.8.18.8 44
Krypton 55
Xenon 54 2.8.18.18.8 66
Xenon
Radon 86 2.8.18.32.18.8
Radon

2. Wujud sebagai gas monoatom
Exist as monoatomic gases

Dikenali sebagai gas adi / gas lengai / unsur tidak reaktif
Known as a noble gas/ inert gases/ / unreactive element.

3. Sifat lengai dan perubahan sifat fizik unsurSifat kimia
Inert nature and the changes in physical properties of elementsChemical properties

Bersifat lengai
Inert properties

a) Atom telah mencapai susunan elektron duplet (He)/oktet yang stabil
Atom has achieved stable duplet (He)/octet electron arrangement (other elements)

b) Atom tidak akan melepas, menerima atau berkongsi elektron dengan atom lain
Atom cannot release, receive or share electron with another atom

Sifat fizik secara umum a) Takat lebur dan takat didih rendah.
General physical properties Low melting points and boiling points

b) Tidak boleh mengkonduksikan arus elektrik dan haba
Cannot conduct electricity and heat

c) Konduktor haba yang lemah
Weak conductors of heat

d) Ketumpatan yang rendah dan tidak larut dalam air
Low density and insoluble in water

e) Gas tak berwarna pada suhu bilik.
Colourless gas at room temperature.

|72 @azemi/kimiaT4SPM 4541

Modul PdPC Kimia_Tingkatan 4 2021
Bab 4_Jadual Berkala Unsur

Perubahan sifat fizikal apabila menuruni Kumpulan 18.. a) Saiz atom (jejari atom) bertambah besar.
Changes in physical properties when going down Group 18 The atomic size (atomic radius) become bigger.

• bilangan petala yang terisi elektron semakin bertambah.
the number of shells occupies with electron of the atom increases.

b) Takat lebur dan takat didih meningkat
The melting and boiling points increases

• saiz atom semakin besar
atomic size becomes bigger.

• daya tarikan antara atom semakin kuat
the forces of attraction between the atoms become stronger.

• lebih banyak tenaga yang diperlukan untuk mengatasi daya tarikan
more heat energy is needed to overcome the forces of attraction.

c) Ketumpatan bertambah
The densities increase.

• Pertambahan saiz atom lebih berbanding peningkatan isi padu atom.
the increase in atomic mass is more compared to the increase of in volume of atom.

d) Tidak larut dalam air dan mengkonduksikan elektrik di dalam semua keadaan.
Insoluble in water and cannot conduct electricity at any state.

4. Kegunaan unsur Kumpulan 18 dalam kehidupan harian.
Uses of Group 18 Elements in daily life

Unsur Kegunaan
Elements Uses
Helium
• Untuk mengisi belon udara dan belon kaji cuaca.
Helium To fill air balloon and weather balloons.

Neon • Dicampurkan dengan oksigen dan digunakan oleh penyelam.
Neon Mixed with oxygen and used by divers

Argon • Untuk mengisi lampu papan iklan/papan tanda.
Argon Fill neon lamps in signboards/ advertising light.

Kripton • Lampu pendaratan di landasan bagi kapal terbang
Krypton Landing lights for airstrips

Xenon • Untuk mengisi dalam mentol elektrik
Xenon To fill an electric bulb

Radon • Untuk pengimpalan dan pembuatan keluli
Rado•n For welding and manufacture of steel.

• Untuk mengisi lampu kilat kamera
To fill flashlights of cameras

• Digunakan dalam laser untuk merawat
Used in lasers to repair the retina of the eye

• Digunakan sebagai anestetik dalam bidang perubatan
Used as an anaesthetic in the medical field.

• Dalam sinaran senapang elektronik
In electronic flash guns.

• Merawat pesakit kanser
To treat cancer patients.

|73 @azemi/kimiaT4SPM 4541

Modul PdPC Kimia_Tingkatan 4 2021
Bab 4_Jadual Berkala Unsur

Soalan 5 :

Bahan manakah yang sesuai digunakan dalam lampu itu?

Which substance is suitable to be used in the lamp?

Pemilik sebuah restoran ingin menggunakan lampu elektrik berwarna-warni untuk menarik
pelanggan

A restaurant owner wants to use colourful electric lamps to attract customers.

A Neon / Neon C Kripton / Krypton
B Argon / Argon D Xenon / Xenon

Soalan 6:

Susunan elektron unsur Q adalah 2.8.8

The electron arrangement for element Q is 2.8.8

a) Kenal pasti kala bagi atom Q Kala 3

Identify the period for the atom Q Group 3

[2 markah]

b) Mengapa unsur ini sangat stabil dan Atom telah mencapai susunan elektron oktet yang stabil

tidak reaktif Atom tidak akan melepaskan, menerima dan berkongsi
elektron dengan atom lain.
Why is this element very stable and not Atom already achieves a stable octet electron arrangement.
reactive? Atom does not release, receive and share electrons with

[2 markah]

another atom

c) Namakan satu unsur lain yang Neon

mempunyai kestabilan seperti Q

Name one other element that has the

same stability as Q.

[1 markah]

d) Nyatakan satu kegunaan Q dalam Sebagai gas di dalam mentol

kehidupan harian. As the gas in the bulb

State one uses of Q in daily life

[1 markah]

Soalan 7 : Esei

Gas X Gas Y

Gas X Gas Y

• Susunan elektron : 1 • Susunan electron : 2.8

Electron arrangement • Electron arrangement

• Ringan • Ringan

Light Light

• Mudah terbakar • Tidak reaktif

Flammable Not reactive

• Tidak berwarna • Tidak berwarna

Colourless Colourless

Jadual / Table 7

Berdasarkan maklumat di atas, manakah gas yang lebih sesuai untuk digunakan dalam belon kaji
cuaca? Berikan satu sebab.

Based on the above informations, choose which gas is more suitable to be used in Meteorological ballons?
Clarify you answer

[3 markah]
1. Gas helium / Gas Helium
2. Atom helium telah mencapai susunan duplet yang stabil.

Helium atom already achieve stabil duplet electron arrangement.
3. Maka atom tidak akan melepaskan, menerima atau berkongsi elektron dengan atom lain

So, atom does not release, receive or share electrons with another atom

|74 @azemi/kimiaT4SPM 4541

Modul PdPC Kimia_Tingkatan 4 2021
Bab 4_Jadual Berkala Unsur

4.4 UNSUR KUMPULAN 1
GROUP 1 ELEMENT

1. Semua unsur dalam kumpulan 1 mempunyai lektron valensnya adalah 1
All elements in group 1 have a valence electron is 1

Unsur Nombor Susunan Bilangan petala Kala
Element proton elektron terisi elektron Period
Proton Electron Number of shells
Litium, Li number arrangement occupied with electron 2
Lithium 3
Natrium,Na 3 2.1 2 4
Sodium
Kalium,K 11 2.8.1 3
Potassium
Rubidium,Rb K 2.8.8.1 4
Rubidium 37

2. Dikenali sebagai logam alkali : Logam ini bertindak balas dengan air untuk membentuk
larutan tidak berwarna (bersifat alkali)
Known as alkali metals: This metal reacts with water to form colourless solution (alkalian properties)

3. Sifat fizik unsur Kumpulan 1Sifat fizik secara umum
Physical properties of elements down Group 1General physical properties

a) logam kelabu kilatPerubahan sifat fizikal
Grey shiny metalsChanges in physical properties

b) logam lembut dan mudah dipotong dengan pisau
Soft metals and can be easily cut

c) kurang tumpat berbanding logam berat lain
Low densities compare to heavier metal

d) pengalir elektrik dan haba yang baik.

Good conduct electricity and heat

e) takat lebur dan didih rendah berbanding logam lain.
low melting and boiling points compared to other metals

Semakin menuruni Kumpulan 1;
When going down the group 1

a) Saiz atom (jejari atom) lebih besar
Atomic size/atomic radius become bigger.

• Bilangan petala terisi electron meningkat
the number of shells occupies with electrons increases.

b) Takat lebur dan takat didih berkurang
Melting and boiling points of elements decreases.

• Saiz atom menjadi lebih besar
atomic size becomes bigger.

• Ikatan logam antara atom dalam logam alkali menjadi lebih lemah
the metallic bonding between the atoms of alkali metals to become weaker.

• Tenaga haba lebih rendah diperlukan untuk mengatasi daya tarikan logam
less heat energy is needing to overcome this metallic bonding.

c) Menjadi lebih lembut
Become softer

• Lebih mudah dipotong dengan pisau
easily to cut with knife

|75 @azemi/kimiaT4SPM 4541

Modul PdPC Kimia_Tingkatan 4 2021
Bab 4_Jadual Berkala Unsur

4. Sifat -sifat kimia Unsur Kumpulan 1
Chemical Properties of Group 1 Element

1. Semua logam kumpulan 1 mempunyai sifat kimia yang sama kerana bilangan elektron valens
yang sama
All alkali metals have similar chemical properties -because have similar valence electron, which is 1.

2. Sifat kimia Kumpulan 1
Chemical properties of group 1 ;

a) Logam alkali bertindak balas dengan air, H2O
Alkali metal reacts with water, H2O

b) Logam alkali bertindak balas dengan oksigen, O2
Alkali metal reacts with oxygen, O2

c) Logam alkali bertindak balas dengan halogen (klorin, Cl2 / bromin, Br2)
Alkali metal reacts with halogens (chlorine, Cl2 /bromine, Br2)

4.1 Tindak balas  Tindak balas di antara logam alkali dan air, H2O

Reaction Reaction between alkali metal and water, H2O

Sifat • Logam alkali, L bertindak balas dengan air, H2O untuk menghasilkan larutan
kimia beralkali dan gas hidrogen.
Chemical Alkali metal, M reacts with water, H2O to produce alkaline solutions and hydrogen gas
property

Persamaan • Logam alkali, L + air ⎯⎯→ larutan hidroksida logam + hidrogen
kimia
Alkali metal, M Water metal hydroxide solution hydrogen
Chemical
equation • 2 L + 2 H2O ⎯⎯→ 2 LOH + H2

L = Litium, natrium dan kalium
Lithium, sodium and potassium

Susunan radas
Set-up of apparatus

Prosedur Logam litium
Procedures Lithium metal

Air
water

1. Potong secebis kecil litium dengan menggunakan pisau dan penyepit.
Cut a small piece of lithium by using knife and forceps.

2. Keringkan minyak pada permukaan litium dengan kertas turas.
Dry the oil on the surface of the lithium with a filter paper.

3. Tuangkan air ke dalam bekas/ Pour water into a water trough.

4. Letakkan litium dengan perlahan-lahan di atas permukaan air di dalam bekas
dengan menggunakan forsep.
Place the lithium slowly onto the water surface in the water trough with forceps

5. Rekod pemerhatian
Record the observation

6. Masukkan kertas litmus merah ke dalam larutan yang terhasil.
Put a red litmus paper into the solution.

7. Ulang langkah 1 hingga 6 menggunakan natrium dan kalium menggantikan litium.
Repeat step 1 until 6 using sodium and potassium to replace the lithium.

|76 @azemi/kimiaT4SPM 4541

Modul PdPC Kimia_Tingkatan 4 2021
Bab 4_Jadual Berkala Unsur

Pemerhatian
Observation

Logam Persamaan kimia dan pemerhatian
Metal Chemical equation and observations

Litium • 2Li + 2H2O ⎯⎯→ 2LiOH + H2
Lithium litium hidroksida hidrogen

• Litium bergerak perlahan di permukaan air dan terbakar
Lithium moves slowly on water surface and burns

• Larutan tak berwarna terhasil menukarkan kertas litmus merah ke biru
A colourless solution is formed turns red litmus paper to blue.

• 2Na + 2H2O ⎯⎯→ 2NaOH + H2

Natrium hidroksida hidrogen

Natrium • Natrium bergerak cepat di permukaan air
Sodium Sodium moves quickly on water surface

• Natrium terbakar dengan nyalaan terang
Sodium burns with a bright flame.

• Bunyi ‘hiss’ kedengaran / A ‘hiss’ sound heard.

• Larutan tak berwarna terhasil menukarkan kertas litmus merah ke biru
A colourless solution is formed turns red litmus paper to blue.

• 2K + 2H2O ⎯⎯→ 2KOH + H2
Kalium hidroksida hidrogen

Kalium • Kalium bergerak lebih cepat di permukaan air
Potassium Potassium moves very quickly on water surface

• Kalium terbakar dengan nyalaan lebih terang
Potassium burns with a brighter flame

• Bunyi ‘hiss’ kedengaran / A ‘hiss’ sound heard.

• Larutan tak berwarna terhasil menukarkan kertas litmus merah ke biru
A colourless solution is formed turns red litmus paper to blue.

4.2 Tindak balas  Tindak balas di antara logam alkali dan oksigen, O2

Reaction Reaction between alkali metal and oxygen, O2

Sifat kimia • Logam alkali, L bertindak balas dengan oksigen untuk menghasilkan suatu oksida.
Chemical Alkali metal, L reacts with oxygen to produce an oxide
property
• Pepejal oksida melarut dalam air menghasilkan larutan hidroksida, LOH
Oxide solid dissolves in water to form hydroxide solution, LOH

• Logam alkali, L + oksigen,O2 ⎯⎯→ oksida logam

Alkali metal oxygen metal oxide

Persamaan kimia • 4L + O2 ⎯⎯→ 2L2O
Chemical equation
• Oksida logam, L2O melarut dalam air menghasilkan hidroksida logam
Metal oxide dissolves in water to form metal hydroxide

• L2O + H2O ⎯→ 2LOH

L = Litium, natrium dan kalium
Lithium, sodium and potassium

|77 @azemi/kimiaT4SPM 4541

Modul PdPC Kimia_Tingkatan 4 2021
Bab 4_Jadual Berkala Unsur

Susunan radas
Set-up of apparatus

Prosedur eksperimen Gas oksigen
Procedures of experiment Oxygen gas

Logam litium
Lithium metal

1. Potong secebis kecil litium dengan menggunakan pisau dan penyepit.
Cut a small piece of lithium by using knife and forceps.

2. Keringkan minyak pada permukaan litium dengan kertas turas.
Dry the oil on the surface of the lithium with a filter paper.

3. Letakkan litium pada sudu balang gas
Place the lithium in a gas jar spoon

4. Panaskan sehingga ia mula terbakar / heat until it starts to burn

5. Letakkan dengan cepat litium yang menyala ke dalam balang gas yang berisi
oksigen.
Place the burning lithium quickly into a gas jar of oxygen.

6. Rekod pemerhatian / Record the observation

7. Apabila tindak balas lengkap, letakkan baki hasil ke dalam tabung uji yang
mengandungi air dan goncangkan
When the reaction is completed, put the residue into a test tube that contains water and
shaken well.

8. Masukkan kertas litmus merah ke dalam larutan yang terbentuk.
Put a red litmus paper into the solution formed

9. Rekod pemerhatian / Record the observation

10. Ulang langkah 1 hingga 6 menggunakan natrium dan kalium menggantikan litium.
Repeat step 1 until 6 using sodium and potassium to replace the lithium.

Pemerhatian;
Observation

Logam Persamaan kimia dan pemerhatian
Metal Chemical equation and observations

Litium • 4Li + O2 ⎯⎯→ 2Li2O
Lithium litium oksida

lithium oxide

• Litium terbakar perlahan dengan nyalaan merah
Lithium burns slowly with a red flame

• Wasap putih terbebas / White smoke is released

• Pepejal putih terbentuk / White solids are formed.

• Li2O + H2O ⎯⎯→ 2LiOH

• Pepejal putih melarut dalam air dan menukarkan kertas litmus merah ke biru
(menghasilkan larutan beralkali, litium hidroksida)
White solid dissolves in water and turns the red litmus paper to blue
(produces an alkaline solutions)

|78 @azemi/kimiaT4SPM 4541

Modul PdPC Kimia_Tingkatan 4 2021
Bab 4_Jadual Berkala Unsur

Natrium • 4Na + O2 ⎯⎯→ 2Na2O
Sodium natrium oksida

sodium oxide

• Natrium terbakar terang dengan nyalaan kuning
Sodium burns brightly with a yellow flame

• Wasap putih terbebas / White smoke is released

• Pepejal putih terbentuk / White solids are formed.

• Na2O + H2O ⎯⎯→ 2NaOH

• Pepejal putih melarut dalam air / White solid dissolves in water

• Menukarkan kertas litmus merah ke biru
(menghasilkan larutan beralkali, natrium hidroksida)
It turns red litmus paper to blue (produces an alkaline solutions)

• 4K + O2 ⎯⎯→ 2K2O
Kalium oksida

potassium oxide

• Kalium terbakar sangat terang dengan nyalaan ungu kemerahan.
Potassium burns very brightly with a reddish-purple flame

Kalium • Wasap putih terbebas / White smoke is released
Potassium
• Pepejal putih terbentuk / White solids are formed.

• K2O + H2O ⎯⎯→ 22KOH

• Pepejal putih melarut dalam air / White solid dissolves in water

• Menukarkan kertas litmus merah ke biru
(menghasilkan larutan beralkali, kalium hidroksida)
It turns red litmus paper to blue (produces an alkaline solutions)

4.3 Tindak balas Tindak balas di antara logam alkali dan klorin, Cl2

Reaction Reaction between alkali metal and chlorine, Cl2

Sifat kimia • Logam alkali, L bertindak balas dengan halogen (klorin, Cl2, bromin, Br2 dan
iodin,I2) untuk menghasilkan garam halida.
Chemical Alkali metal, L reacts with Halogen, (chlorine, Cl2, bromine, Br2 , iodine, I2 to produce
property halide salts.

• Pepejal oksida melarut dalam air menghasilkan larutan hidroksida, LOH
Oxide solid dissolves in water to form hydroxide solution, LOH

• Logam alkali, L + halogen ⎯⎯→ logam halida

Persamaan Alkali metal, M + halogen halide metal
kimia
• 2L + Cl2 ⎯⎯→ 2LCl
Chemical
equation L = Litium, natrium dan kalium
Lithium, sodium and potassium

|79 @azemi/kimiaT4SPM 4541

Modul PdPC Kimia_Tingkatan 4 2021
Bab 4_Jadual Berkala Unsur

Susunan radas
Set-up of apparatus

Prosedur eksperimen Gas klorin
Procedures of experiment Chlorine gas

Logam litium
Lithium metal

1. Potong secebis kecil litium dengan menggunakan pisau dan penyepit.
Cut a small piece of lithium by using knife and forceps.

2. Keringkan minyak pada permukaan litium dengan kertas turas.
Dry the oil on the surface of the lithium with a filter paper.

3. Letakkan litium pada sudu balang gas / Place the lithium in a gas jar spoon

4. Panaskan sehingga ia mula terbakar/ Heat until it starts to burn

5. Letakkan dengan cepat litium yang menyala ke dalam balang gas yang berisi klorin
Place the burning lithium quickly into a gas jar of chlorine

6. Rekod pemerhatian / Record the observation

Pemerhatian
Observation

Logam Persamaan kimia dan pemerhatian
Metal Chemical equation and observations

• 2Li + Cl2 ⎯⎯→ 2LiCl
litium klorida/ lithium chloride

Litium • Litium terbakar perlahan dengan nyalaan merah
Lithium Lithium burns slowly with a red flame

• Wasap putih terbebas
White smoke is released

• Pepejal putih terbentuk
White solids are formed

Natrium • 2Na + Cl2 ⎯⎯→ 2NaCl
Sodium natrium klorida

Kalium sodium chloride
Potassium • Natrium terbakar terang dengan nyalaan kuning

Sodium burns brightly with a yellow flame

• Wasap putih terbebas
White smoke is released

• Pepejal putih terbentuk
White solids are formed.

• 2K + Cl2 ⎯⎯→ 2KCl
Kalium klorida

potassium chloride

• Kalium terbakar sangat terang dengan nyalaan ungu-kemerahan.
Potassium burns very brightly with a reddish-purple flame

• Wasap putih terbebas / White smoke is released

• Pepejal putih terbentuk
White solids are formed.

|80 @azemi/kimiaT4SPM 4541

Modul PdPC Kimia_Tingkatan 4 2021
Bab 4_Jadual Berkala Unsur

5. Perubahan dalam KEREAKTIFAN unsur Kumpulan 1 menuruni kumpulan
Changes in reactivity of Group 1 elements down the group

Keelektropositifan Kecederungan atom melepaskan elektron untuk mencapai susunan elektron
Electropositively oktet yang stabil.
The tendency of atom to release the electron to achieve the stable octet electron
Hubungan arrangement
Relationship Semakin tinggi keelektropositifan logam kumpulan 1, semakin tinggi
kereaktifan logam kumpulan 1.
Penerangan The higher the electropositive of metal in group 1, the higher the reactivity of
Explanation metal in group 1.
Kereaktifan logam alkali meningkat lebih tinggi apabila menuruni kumpulan 1
Reactivity of alkali metals increases when going down the group 1.

a) Saiz atom bertambah besar
atomic size becomes bigger.

b) Jarak di antara nukleus terhadap elektron valens semakin jauh
the distance between the valence electron and the nucleus increases.

c) Daya tarikan antara nukleus terhadap elektron valens semakin lemah
the force of attraction between valence electron and the nucleus become
weaker.

d) Atom lebih mudah untuk melepaskan elektron
the atom is easier to release the valence electron

e) kereaktifan meningkat
Reactivity increases.

Latihan 8 :

Rubidium terletak lebih bawah daripada kalium dalam Kumpulan 1 dalam jadual Berkala Unsur

Rubidium is placed below potassium in Group 1 in the Periodic Table of the Elements

a) Adakah rubidium menunjukkan sifat kimia yang sama seperti kalium. Terangkan jawapan anda

Does rubidium show similar chemical properties as potassium? Explain your answer.

Ya kerana bilangan elektron valensnya sama iaitu 1 [2 markah]
Yes because the number of valence electron is same that is 1

b) Bagaimanakah rubidium disimpan di dalam makmal?

How is rubidium stored in the laboratory?

Di bawah minyak paraffin / kept under the parffin oil

[1 markah]

c) Tuliskan persamaan kimia bagi tindak balas rubidium dengan

Write the equation for the reaction of rubidium with

i) Air / water ii) Klorin / chlorine

2Rb + 2H2O → 2RbOH + H2 2Rb + Cl2 → 2RbCl

d) Tuliskan formula bagi ii) rubidium sulfat Rb2SO4 [4 markah]
[2 markah]
Write the formula of rubidium sulphate

i) rubidium nitrat RbNO3

rubidium nitrate

|81 @azemi/kimiaT4SPM 4541

Modul PdPC Kimia_Tingkatan 4 2021
Bab 4_Jadual Berkala Unsur

Latihan 9 :

Jadual 9 menunjukkan nombor proton dan nombor nukleon unsur J dan L

Table 9 shows the proton numbers and nucleon number of elements J and L

Unsur Nombor proton Nombor nukleon

Element Proton number Nucleon number

J 11 23

L 19 39

Jadual 9

a) Tuliskan susunan elektron bagi

Write the electron arrangement for

i) J : 2.8.1 ii) L : 2.8.8.1

b) Unsur yang manakah lebih reaktif. Terangkan [2 markah]
[3 markah]
Which element is more reactive? Explain

• Atom L lebih reaktif daripada atom J

Atom L is more reactive than atom J

• saiz atom L lebih besar daripada J

atomic size of L is bigger than J

• jarak di antara nukleus terhadap electron valens semakin jauh.

the distance between the nucleus and the valence electron become further

• daya tarikan antara nukleus dan elektron valens semakin kuat

attraction force between the nucleus and the valence electron become stronger

• atom L lebih mudah untuk melepaskan melepaskan elektron

atom L easier to release electrons

4.5 UNSUR KUMPULAN 17
GROUP 17 ELEMENTS

1. Semua unsur dalam kumpulan 17 mempunyai elektron valensnya adalah 7
All elements in group 17 have valence electrons whose 7 is 7

Unsur Simbol Nombor Susunan Bilangan petala Kala
Element Symbol proton elektron terisi elektron Period
Proton Electron Number of shells
Florin F number arrangement occupied with electron 2
Fluorine Cl
Klorin Br 9 2.7 2
Chlorine I
Bromin 17 2.8.7 33
Bromine
Iodin 35
Iodine
53

2. Wujud sebagai molekul diatom. Dikenali sebagai Halogen
Exist as diatomic molecules. Known as Halogen

Contoh : Fluorin, F2 , KlorinCl2, Bromin Br2 ; Iodine I2, Astatin, At2
Example Fluorin,F2 , Chlorine, Cl2, Bromine,Br2 ; Iodine I2, Astatine,At2

3. Perubahan sifat fizik unsur apabila menuruni Kumpulan 17
Changes in physical properties of elements when going down Group 17

|82 @azemi/kimiaT4SPM 4541

Modul PdPC Kimia_Tingkatan 4 2021
Bab 4_Jadual Berkala Unsur

a) Takat lebur dan takat didih sangat rendah / Very low melting and boiling points

b) Tidak mengkonduksikan arus elektrik / Do not conductivity electricity

Sifat fizik umum c) Bau tengik dan beracun / Pungent smell and are poisonous
General physical properties
d) Keadaan fizikal pada suhu bilik / Physical state at room temperature

Unsur Sifat fizik pada suhu dan tekanan bilik Warna unsur

Element Physical state at room temperature and pressure Colour of element

Florin Gas kuning
Fluorine gas Yellow
Klorin Gas kuning
Chlorine gas yellow
Bromin Cecair perang
Bromine Liquid brown
Iodin Pepejal ungu
Iodine Solid purple

Perubahan sifat fizikal Semakin menuruni Kumpulan 17 ;
Changes in physical properties When going down the Group 17

a) Saiz atom lebih besar / Atomic size becomes bigger

• bilangan petala yang terisi elektron bertambah.

the number of shells occupies with electrons increases.

b) Takat lebur dan takat didih unsur bertambah.
Melting and boiling points of elements increases.

• saiz atom bertambah bila menuruni kumpulan
atomic size increase down the group.

• daya tarikan di antara molekul (Van Der Waals) semakin kuat.
The forces of attraction between molecules (Van Der Waals) become stronger.

• lebih banyak tenaga haba yang diperlukan untuk mengatasi daya itu.
More heat energy is needed to overcome the forces.

c) Keadaan fizikal unsur / Physical states of elements

• berubah dari gas, cecair dan pepejal / changes from gas, liquid and solid.

• Keelektronegatifan berkurangan (kebolehan menerima elektron berkurangan)
Electronegatively decreases (ability to receive electrons decreases down group)

4. Sifat-sifat kimia unsur kumpulan 17
Chemical properties of Group 17 elements

4.1 Tindak balas  : Tindak balas halogen dengan air, H2O

Reaction Reaction of halogens with water, H2O

Sifat kimia Klorin, bromin dan iodin melarut dalam air menghasilkan larutan berasid.

Chemical property Chlorine, bromine and iodine dissolve in water to produces acidic solutions.

Persamaan • Halogen + air ⎯⎯→ larutan berasid
kimia
Chemical Halogens water acidic solution
equation
• X2 + H2O ⎯⎯→ HX + HOX

X2 : klorin,Cl2 / bromin,Br2 / iodin, I2
HX : asid hidro ............ik/ hydro………….ic acid
HOX : asid hipo ..............us / hypo………ous acid

|83 @azemi/kimiaT4SPM 4541

Modul PdPC Kimia_Tingkatan 4 2021
Bab 4_Jadual Berkala Unsur

Pemerhatian
Observation

Unsur Persamaan kimia dan pemerhatian
Element Chemical equation and observation

Cl2 + H2O ⎯⎯→ HCl + HOCl

Nama/Name : asid hidroklorik/ asid hipoklorus

hydrochloric acid / hydrochlorus acid.

Klorin Pemerhatian :
Chlorine
Observation

• gas melarut cepat dalam air / gas dissolves quickly in water

• menghasilkan larutan kuning / produce yellow solution

• kertas litmus biru menjadi merah kemudian putih (dilunturkan)
blue litmus paper turns to red then white (bleached)

Br2 + H2O ⎯⎯→ HBr + HOBr

Nama/Name : asid hidrobromik/ asid hipobromus

hydrobromic acid / hydrobromus acid

Bromin Pemerhatian;
Bromine Observation

• cecair melarut perlahan dalam air/ liquid dissolves slowly in water

• menghasilkan larutan perang / produce brown solution

• kertas litmus biru menjadi merah kemudian dilunturkan
blue litmus paper turns to red then bleached

I2 + H2O ⎯⎯→ HI + HOI

Nama/Name : asid hidroiodik/ asid hipoiodus

hydroiodic acid / hydroiodus acid

Iodin Pemerhatian/ Observation ;
Iodine
• pepejal melarut sangat perlahan dalam air. Apabila dipanaskan, iodin terlarut
menghasilkan larutan kuning keperangan.
solid dissolves very slowly in water. when heated, iodine dissolves to form a brownish-
yellow solution.

• Kertas litmus paper biru menjadi merah dan kekal merah
Blue litmus paper turns to red and remains red

4.2 Tindak balas  : Tindak balas halogen dengan ferum (besi), Fe

Reaction Reaction of halogens with iron, Fe

Sifat kimia Halogen bertindak balas dengan wul/kapas besi membentuk pepejal ferum(III)
Chemical halida (pepejal perang).
property Halogens react with iron wool to form iron (III) halides (brown solid)

Persamaan • Ferum + halogen ⎯→ Ferum(III) halida
kimia
Chemical Iron halogen Iron (III) halide
equation
• 2Fe (p) + 3X2 (gas) ⎯⎯→ 2FeX3 (p)
Ferum(III) halida/Iron (III) halide

|84 @azemi/kimiaT4SPM 4541

Modul PdPC Kimia_Tingkatan 4 2021
Bab 4_Jadual Berkala Unsur

Pemerhatian
Observation

Unsur Persamaan kimia dan pemerhatian
Element Chemical equation and observation

2Fe + 3 Cl2 ⎯⎯→ 2 FeCl3
Nama : Ferum(III) klorida

Iron(III) chloride

• Wul besi terbakar cepat dengan nyalaan terang
Iron wool burn quickly with bright flame.

Klorin • Pepejal perang terbentuk
Chlorine Brown solids are formed

Gas klorin Iron wool Kapur soda
Chlorine gas Wul besi Soda lime

Bromin Bromine Panaskan
Heat
Iodin
Iodine 2Fe + 3 Br2 ⎯⎯→ 2 FeBr3

Nama/Name Ferum(III) bromida / Iron(III) bromide

• Wul besi menyala terang
Iron wool glows brightly.

• Pepejal perang terbentuk / Brown solids are formed

2Fe + 3 I2 ⎯⎯→ 2 FeI3

Nama/Name Ferum(III) iodida / Iron(III) iodide

• Wul besi menyala malap dan perlahan
Iron wool glows dimly and slowly.

• pepejal perang terbentuk / Brown solids are formed

Susunan radas
Set-up of the apparatus

Lain-lain
Others

• Tindak balas untuk menyediakan gas klorin;
Reaction to prepare the chlorine gas.
2 KMnO4 + 16H+ ⎯⎯→ 2KCl + 2MnCl2 + 8H2O + 5Cl2

• Larutan natrium hidroksida: menyerap gas klorin yang berlebihan.
Sodium hydroxide solution: to absorb the excess of chlorine gas
Cl2 + 2 NaOH ⎯→ NaCl + NaOCl + H2O

|85 @azemi/kimiaT4SPM 4541

4.3 Tindak balas  Modul PdPC Kimia_Tingkatan 4 2021
Bab 4_Jadual Berkala Unsur
Reaction
Tindak balas halogen dengan larutan natrium hidroksida, NaOH akueus
Reaction of halogens with aqueous sodium hydroxide, NaOH solution.

Sifat kimia Halogen bertindak balas dengan natrium hidroksida menghasilkan natrium halide,
Chemical natrium hipohalit dan air.
property Halogens react with sodium hydroxide solution to form sodium halide and sodium
hypohalite and water.

Persamaan 2NaOH(ak) + X2(g) ⎯⎯→ NaX(ak) + NaOX(ak) + H2O(ce)
kimia
Chemical NaOX : natrium hipo ............it @ natrium klorat(I)
equation sodium hypo……..…ite @ sodium chlorate(I)

Pemerhatian
Observation

Unsur Persamaan kimia dan pemerhatian
Element Chemical equation and observation
⎯→ NaCl + NaOCl + H2O
Cl2 + 2NaOH

Klorin Nama/Name : Natrium hipoklorit / Sodium hypochlorite
Chlorine
• Klorin melarut cepat menghasilkan larutan tak berwarna
Chlorine dissolves quickly to produce a colourless solution.

Br2 + 2NaOH ⎯→ NaBr + NaOBr + H2O

Bromin Nama/Name : Natrium hipobromit / Sodium hypobromite
Bromine
• Bromin melarut perlahan menghasilkan larutan tak berwarna
Bromine dissolves slowly to produce a colourless solution.

I2 + 2 NaOH ⎯→ NaI + NaOI + H2O

Iodin Nama/Name : Natrium hipoiodit / Sodium hypoiodite
Iodine
• Iodin melarut sangat perlahan menghasilkan larutan tak berwarna
Iodine dissolves very slowly to produce a colourless solution.

Latihan 10

Gas klorin, Cl2 bertindak balas dengan wul besi panas untuk menghasilkan pepejal perang.

Chlorine, Cl2 gas reacts with hot iron wool to produce a brown solid.

(a) Lengkapkan persamaan di bawah
Complete the chemical equation below.

3Cl2 (g) + 2Fe (s) ⎯⎯→ 2FeCl3(s)

[1 markah]

(b) Berdasarkan persamaan kimia pada (a), hitungkan jisim maksimum ferum(III) klorida yang

terbentuk apabila 0.05 mol ferum digunakan dalam tindak balas.

Based on the chemical equation in (a), calculate the maximum mass of iron (III) chloride formed when

0.05 mol of iron is used in the reaction.

[Jisim atom relatif / Relative atomic mass: Fe = 56 ; Cl = 35]

[3 markah]

 Nisbah mol  Jisim/ mass FeCl3
2 mol Fe → 2 mol FeCl3 = 0.05 x 162.50
0.05 mol Fe → 0.05 mol FeCl3 = 5.33 g

 JFR FeCl3 = 1(56) + 3(35.5)
= 162.50

|86 @azemi/kimiaT4SPM 4541

Modul PdPC Kimia_Tingkatan 4 2021
Bab 4_Jadual Berkala Unsur

5. Perubahan dalam reaktiviti unsur group 17 menuruni kumpulan
Change the Reactivity of Group 17 elements down the group

Menuruni • Keelektronegatifan = kecenderungan untuk menerima elektron
Kumpulan 17
Down Group Electronegatively the tendency to receive electron

17 • Keelektronegatifan menurun = Kereaktifan menurun

electronegative decreases Reactivity decreases

Klorin Semasa tindak balas, semua halogen akan cenderung untuk menerima 1
Chlorine elektron untuk mencapai susunan elektron oktet yang stabil. Membentuk ion
bercas negatif.
Bromin During chemical reaction, all halogens will accept one electron
Bromine It can achieve a stable electron arrangement. To form negative ion

X + e- ⎯⎯→ X- (X : Cl, Br, I)

Iodin Apabila menuruni kumpulan 17 ;
Iodine When down the group 17

Menurun • Saiz atom lebih besar
Decreases Atomic size becomes bigger

• Jarak di antara nukleus dengan petala terluar semakin jauh
the distance between nucleus toward the outermost shell becomes further.

• Daya tarikan antara nukleus terhadap elektron valens menjadi lebih lemah
the force of attraction of the nucleus on the valence electrons become weaker.

• Kecenderungan untuk menerima elektron berkurangan.
tendency to receive an electron decrease.

• Maka kereaktifan untuk menerima elektron berkurang
Thus, the reactivity to receive electron decreases.

Soalan 11 ;

Bromin adalah suatu unsur dalam Kumpulan 17.

Bromine is an element in Group 17

a) Nyatakan bilangan electron valens atom

bromin 7

State the number of valence electron in the

bromine atom

[1 markah]

b) Apakah keadaan fizik bromin pada suhu bilik

What is the physical state of bromine at room Larutan perang / brown solution

temperature?

[1 markah]

c) Tuliskan persamaan kimia tindak balas di

antara bromin dan air Br2 + H2O ⎯⎯→ HBr + HOBr

Write an equation for the reaction between

bromine and water.

[ 1 markah]

d) Iodin terletak lebih bawah daripada bromin • bromin / bromine

dalam Kumpulan 17.

Nyatakan satu unsur yang lebih reaktif. • Saiz atom bromin lebih kecil daripada iodin.

Terangkan jawapan anda? Atomic size of bromine is smaller than iodine

Iodine is below than bromin in the Group 17. • Daya tarikan diantara nukleus atom bromin
State one element is more reactive? Explain your
[3 markah] terhadap elektron lebih kuat.

The force of attraction between the nucleus of

the bromine atom is stronger than iodine

|87 @azemi/kimiaT4SPM 4541

Modul PdPC Kimia_Tingkatan 4 2021
Bab 4_Jadual Berkala Unsur

Soalan 12 ; Esei

Terangkan mengapa takat lebur dan takat didih bromin lebih tinggi daripada klorin

Explain why the melting and boiling points of bromine is higher than chlorine.

Jawapan ;

✓ Saiz molekul bromin lebih besar daripada klorin.
Molecular size of bromine is bigger than chlorine

✓ daya tarikan antara molekul bromine lebih kuat
the force of attraction between bromine molecules is stronger

✓ lebih banyak tenaga haba yang diperlukan untuk mengatasi daya tarikannya.
need more heat energy to overcome the attraction

Soalan 13;

Jadual 13 menunjukkan kumpulan suatu element

Table 13 shows a group of elements

Jadual 13 / Table 13

a) Nyatakan nama bagi simbol Br : bromin/ bromine

State the symbol name of Br

[1 markah]

b) Manakah kumpulan dalam Jadual Berkala unsur-unsur ini terletak. Jelaskan jawapan anda

In which group of the Periodic Table are these elements located? Clasify your answer
[2 markah]

Kumpulan 17 kerana elektron valens adalah 7
Group 17 because valence electrons is 7

c) Tuliskan susunan elektron bagi atom fluorin dan klorin

Write the electron arrangement for an atom of fluorine and chlorine.

[2 markah]

Fluorin : 2.7 Klorin : 2.8.7

Fluorine Chlorine

d) Klorin boleh bertindak balas dengan air. Nyatakan sifat kimia bagi hasil yang terbentuk

Chlorine can react with water. State the chemical properties of the product formed?
[1markah]

Bersifat asid / acidic properties

e) Bandingkan saiz atom fluorin dengan atom klorin. Terangkan [2 markah]

Compare the size of the fluorine atom with the chlorine atom. Explain

✓ Saiz atom klorin lebih besar daripada fluorin
The atomic size of chlorine is bigger than fluorine

✓ Bilangan petala terisi elektron lebih besar
The number of shells occupied with the electron is bigger

|88 @azemi/kimiaT4SPM 4541

Sifat Formula 4.6 UNSUR DALAM KALA 3
kelogaman
Metallic Nombor proton ELEMENTS IN PERIOD 3
properties Proton number
Saiz atom 1. Perubahan sifat apabila unsur oksida merentasi Kala 3
Sebatian Atomic size Changes in the properties of the oxides of elements across Period 3
oksida
Oxide Keeletronegatifan Unsur kala 3
compound Electronegativity Element in
period 3
Keadaan fizikal
Physical state

Bes / Basic Na2O MgO Al2O3 Logam Pepejal Na Natrium
Bertindak balas dengan asid menghasilkan garam dan air Metal Solid 11 Sodium

Reacts with acid to form salt and water Logam Pepejal Mg Magnesium
Menukarkan kertas litmus merah ke biru Metal Solid 12 Magnesium

Turn litmus paper red to blue Logam Pepejal Semakin meningkat / Increases (bigger) Semakin kecil/ Decreases (smaller) Al Si Aluminium
Amfoterik / Amphoteric Metal Solid 13 14 Aluminium

Bertindak balas dengan asid dan bes menghasilkan garam dan air SiO2 Separa Pepejal Silikon
Can react with acid and base to form salt and water logam Solid Silicon
P4O10 Semi PS
Berasid / Acidic metal Pepejal 15 16 Fosforus
Bertindak balas dengan bes/alkali menghasilkan garam dan air Solid Phosphorous
Separa
React with base/alkali to form salt and water logam Sulfur
Menukarkan kertas litmus biru ke merah Semi Sulphur
metal
Turn litmus paper blue to red Klorin
SO2, Bukan Pepejal Chlorine Modul PdPC Kimia_Tingkatan 4 2021
Stabil SO3 logam Solid Bab 4_Jadual Berkala Unsur
stable Non metal Argon
Argon
|89 @azemi/kimiaT4SPM 4541 Cl2O, Bukan Gas Cl
Cl2O7 logam Gas 17
Non metal
Gas Ar
Bukan Gas 18
logam
Non metal

Modul PdPC Kimia_Tingkatan 4 2021
Bab 4_Jadual Berkala Unsur

2 Sifat apabila merentasi kala
Properties when across the period

a) Saiz atom • Nombor proton bertambah
mengecil Proton number increases.
Atomic size
decreases • Bilangan elektron dalam petala 3 bertambah
The numbers of electrons in shell 3 increase.

• Daya tarikan antara nukleus terhadap electron dalam petala bertambah
kuat
The forces of attraction between the nucleus toward electrons in the shells
become stronger.

• Petala yang terisi elektron ditarik mendekati nukleus
The shell fill electrons are pulled nearer to the nucleus.

b) Sifat oksida • Logam oksida menunjukkan sifat bes sahaja : oksida bes
berubah Metal oxides which show only basic properties : base oxides
daripada bes,
amfoterik dan Contoh ; Na2O + H2O ⎯⎯→ 2 NaOH
berasid
Oxides • Bukan logam oksida menunjukkan sifat berasid : oksida berasid
properties Non-metal oxides which show only acidic properties – acidic oxides
changes from
basic to Contoh ; SiO2 + H2O ⎯⎯→ H2SiO3
amphoteric and
then to acidic P2O5 + 3H2O ⎯⎯→ 2H3PO4

SO2 + H2O ⎯⎯→ H2SO3

• Amfoterik : suatu oksida yang menunjukkan sifat kedua-dua asid dan bes
Amphoteric An oxide which shows both properties of acid and base.

Contoh : Aluminium oksida, Al2O3
Example Aluminium oxide, Al2O3

Soalan 15

Rajah 15 menunjukkan perwakilan piawai bagi atom bagi tiga unsur magnesium, aluminium dan klorin.

Diagram 15 shows the standard representation for the atom of three unsur magnesium, aluminium and chlorine.

Rajah/ Diagram 15

Berdasarkan Rajah 15 ;

Based on Diagram 15 ;

a) Apakah yang diwakili oleh nombor 13 dalam 1237 : Nombor proton/ Proton number

What is represented by the number 13 in 1273

b) i) Tuliskan susunan elektron bagi atom magnesium : 2.8.2 [1 markah]
[1 markah]
Write the electron arrangement of magnesium atom. [1 markah]
[1 markah]
ii) Kenal pasti kala bagi atom magnesium : Kala 3

Identify the period for the atom magnesium

c) Apakah keadaan fizik bagi klorin pada keadaan bilik? : Gas

What is the physical state of chlorine at room condition?

|90 @azemi/kimiaT4SPM 4541

d) Unsur manakah membentuk oksida yang bersifat asid? : Klorin / Chlorine Modul PdPC Kimia_Tingkatan 4 2021
Bab 4_Jadual Berkala Unsur
Which element forms an acidic oxide?
[1 markah]

e) Aluminium bertindak balas dengan oksigen membentuk aluminium oksida.
Tuliskan formula kimia bagi aluminium oksida.

Aluminium reacts with oxygen to form aluminium oxide. Write the chemical formula of aluminium oxide.

Al2O3 [1 markah]

f) i) Antara unsur Mg dan Cl, manakah yang mempunyai saiz atom yang lebih kecil?

Which element, Mg and Cl, has the smaller atomic size?

Klorin / Chlorine [1 markah]

ii) Terangkan sebab bagi jawapan di (f)(i)

Explain one reason for the answer in (f)(i)

✓ Nombor proton atom klorin lebih besar daripada magnesium
proton number chlorine atom is bigger than magnesium

✓ daya tarikan antara nukleus atom klorin terhadap elektron lebih kuat daripada magnesium
the force of attraction between the nucleus of chlorine atom toward electron is stronger
than magnesium
[2 markah]

Soalan 16 ;

Jadual 16 menunjukkan unsur-unsur dalam Kala 3 dengan nombor proton masing-masing.

Table 16 shows the element in Period 3 with their respective proton number.

Unsur Natrium Magnesium Aluminium Silikon Fosforus Sulfur Klorin Argon

Element Sodium Magnesium Aluminium Silicon Phosphorus Sulphur Chlorine Argon

Na Mg Al Si P S Cl Ar
12 13 14 15 16 17 18
Nombor proton 11

Proton number

Jadual 16/Table 16

Berdasarkan jadual 16 ;

Based on Table 16 ;

a) Apakah maksud nombor proton? [1 markah]

State the meaning of proton number ?
✓ Bilangan proton yang terdapat di dalam nukleus sesuatu atom

The number of proton in the nucleus of an an atom

b) Mengapakah unsur-unsur ini terletak dalam kala 3?
Why these elements are place in period 3?

✓ Bilangan petala terisi elektron adalah 3/ the number of the shells occupied with electrons is 3
[1 markah]

c) i) Tulis susunan elektron bagi atom magnesium dan atom sulfur

Write the electron arrangement of magnesium and sulphur atom

Magnesium : 2.8.2 Sulfur : 2.8.6

Magnesium Sulphur

ii) Dalam kumpulan manakah sulfur berada dalam Jadual Berkala? [2 markah]

In which group of the Periodic Table is sulphur located? [1 markah]

✓ Kumpulan 16 / Group 16 |91 @azemi/kimiaT4SPM 4541

d) i) Modul PdPC Kimia_Tingkatan 4 2021
Bab 4_Jadual Berkala Unsur

Bagaimanakah saiz atom berubah apabila merentasi Kala 3 dalam Jadual Berkala

How does the atomic size change when going across Period 3 in the Periodic Table?

✓ Semakin kecil / become smaller

[1 markah]

ii) Terangkan jawapan anda di (d)(i)

Explain your answer in (d)(i)

✓ Dari kiri ke kanan, nombor proton atom semakin bertambah.
From left to right, the proton number of atom increases

✓ Daya tarikan nukleus atom terhadap petala terisi elektron semakin kuat
The force of attraction of the nucleus atom toward the shells occupied with electron become
stronger
[2 markah]

e) Unsur yang manakah menghasilkan oksida amfoterik apabila bertindak balas dengan oksigen?

Which of the element produces an amphoteric oxide when reacts with oxygen?

✓ Aluminium [1 markah]

f) Natrium bertindak balas dengan klorin untuk menghasilkan pepejal putih.
Tuliskan persamaan kimia bagi tindak balas itu.

Sodium reacts with chlorine to form white solid. Write the chemical equation for the reaction

✓ 2Na + Cl2 → 2NaCl .

[2 markah]

Soalan 17; Esei

Terangkan mengapa saiz atom berbeza di antara natrium dan klorin.

Explain why the difference atomic size between sodium and chlorine.

Jawapan ;

✓ saiz atom klorin lebih kecil daripada natrium
atomic size of chlorine is smaller than sodium

✓ nombor proton klorin lebih besar daripada natrium
the proton number of chlorine is bigger than sodium

✓ Daya tarikan nukleus terhadap elektron di dalam atom klorin lebih kuat
the force of attraction by nucleus towards the electron

✓ petala elektron lebih mendekati nucleus
electron shell become nearer to nucleus

Soalan 18 ; Esei

Terangkan mengapa kelektronegatifan berbeza di antara natrium dan klorin

Explain why the difference electronegativity between sodium and chlorine.

Jawapan ;

✓ Klorin lebih elektronegatif daripada natrium
Chlorine is more electronegative than sodium

✓ Saiz atom klorin lebih kecil daripada natrium
Atomic size of chlorine is smaller than sodium

✓ Daya tarikan nukleus atom klorin terhadap elektron lebih kuat daripada natrium
Nuclear attraction of chlorine atoms to electrons is stronger than sodium

|92 @azemi/kimiaT4SPM 4541

Modul PdPC Kimia_Tingkatan 4 2021
Bab 4_Jadual Berkala Unsur

4.7 UNSUR PERALIHAN
TRANSITION ELEMENTS

1. Kedudukan unsur peralihan
Position of Transition Elements

Kedudukan Kedudukan di antara Kumpulan 3 dan 12 dalam Jadual Berkala
Positions Situated between Group 3 and 12 in the Periodic Table.

Contoh • Ferum, Fe • Mangan, Mn • Kromium,Cr • Kuprum,Cu
Examples Iron Copper,
Mangan Chromium
Sifat-sifat
umum • Permukaan berkilau • Mengkonduksikan elektrik dan haba
General shiny surface good conduct electricity and heat
properties
• Mulur danmudah dibentuk • Kekuatan tegangan tinggi
Ductile and malleable high tensile strength.

• Takat lebur tinggi (kecuali zn) • Ketumpatan tinggi

Melting point is higher (except Zn) High density.

2. Ciri-ciri istimewa bagi beberapa unsur peralihan
Special characteristics for several transition elements

(a) Membentuk ion atau sebatian berwarna
Form coloured ions or compounds

i) hijau Fe2+, Ni2+, Cr3+ iv) biru Cu2+
green Mn2+, Co2+ blue MnO4-
Cr2O72- Cr2O2-7
ii) merah jambu v) ungu
pink purple

iii) jingga vi) kuning
orange yellow

(b) Membentuk ion-ion dengan nombor pengoksidaan berbeza
Form ions with different oxidation number

Unsur peralihan Nombor pengoksidaan Nama ion Formula ion
Transition element Oxidation element Ions name Ion formula
+2
Ferum,Fe Ion ferum(II) Fe 2+
Iron, Fe +3 Iron (II) ion
Fe 3+
Iron ferum(III)
Iron (III) ion

(c) Membentuk ion-ion atau sebatian kompleks
form complex ions or compound

Contoh/ Example ;
• ion tetraaminakuprum(II) [ Cu(NH3)4]2+

Tetraamminecopper(II) ion

• ion heksaakuakobalt(II) [ Co(H2O)6] 2+
Hexaaquocobalt (II) ion

• ion heksasianoferat(III) ion, [Fe(CN)6]3-
hexacyanoferrate (III) ion,

|93 @azemi/kimiaT4SPM 4541

Modul PdPC Kimia_Tingkatan 4 2021
Bab 4_Jadual Berkala Unsur

(d) bertindak sebagai mangkin dalam tindak balas tertentu
act as catalysts in certain reactions

Unsur peralihan Proses Hasil industri
Transition elements Process Product

Besi,Fe Haber Ammonia
Iron, Fe Ammonia
Vanadium(V) oksida, V2O5 Haber Asid sulfurik
Vanadium (V) oxide, V2O5 Sentuh Asid sulphuric
Platinum, Pt Contact Asid nitrik
Platinum,Pt Ostwald Nitric acid
Nikel Ostwald Marjerin
Nickel Penghidrogenan Margarine
Hydrogenation

3. Kegunaan unsur peralihan dalam industri
Uses of transition elements in industry

a) Digunakan sebagai mangkin dalam industri
Contoh : proses haber (ferum) ; proses sentuh (vanadium (V) oksida)
Useful as a catalyst in industry:
Example ; Haber process (iron) ; contact process (vanadium (V) oxide)

b) Keluli karbon : digunakan dalam pembinaan jambatan atau bangunan
Carbon steel used to build the structure like bridge or buildings.

c) Digunakan dalam alatan yang tahan takat lebur (filament, engin kereta, peralatan memasak)
Used to make objects that can withstand high melting point like filament of bulp car engines or cooking
utensils

Soalan 19 :

Rajah 19 menunjukkan sebahagian daripada Jadual Berkala Unsur. Q, R, T, X dan Y bukanlah simbol
sebenar unsur-unsur.

Diagram 19 shows part of the Periodic Table of the Elements.Q, R, T, X and Y do not represent the actual symbol
of the elements

Rajah / Diagram 19

Berdasarkan Rajah 19 ;

Based on Diagram 19 ;

a) Apakah prinsip asas yang digunakan dalam penyusunan unsur-unsur dalam Jadual Berkala Unsur?

What is the basic principle used in arranging the elements in the Periodic Table of Elements?

✓ Pertambahan nombor proton / Increasing proton number

[1 markah]

b) i) Unsur manakah yang wujud sebagai molekul diatom? : Y [1 markah]
ii) [1 markah]
Which element exists as a diatomic molecule?

Unsur yang manakah gas monoatom? : R

Which element is a monoatomic gas?

|94 @azemi/kimiaT4SPM 4541

iii) Unsur yang manakah membentuk oksida amfoterik? : X Modul PdPC Kimia_Tingkatan 4 2021
Bab 4_Jadual Berkala Unsur
Which element forms an amphoteric oxide?
[1 markah]
b) Susunkan Q, R, T, X dan Y berdasarkan pertambahan saiz atom.

Arrange Q, R, T, X and Y according to increase in size of the atoms.

✓ R, Q, Y, X, T [1 markah]

c) Tuliskan susunan elektron untuk atom unsur Q.

Write the electron arrangement for an atom of element Q.

✓ 2.4 [1 markah]

d) Tuliskan formula ion yang terbentuk daripada unsur Y.

Write the formula for the ion formed from an atom of element Y.

✓ Y- [1 markah]

e) Kenapakah unsur-unsur Q dan R terletak dalam kala yang sama?

Why are elements Q and R placed in the same period?

✓ Bilangan petala terisi elektron adalah sama iaitu 2
The number of shells occupied with the electron is the same, that is 2

[1 markah]

f) Apabila ketulan kecil unsur T dimasukkan ke dalam air, larutan TOH terbentuk dan gas hidrogen
terbebas.
Nyatakan satu pemerhatian apabila kertas litmus merah diletakkan kedalam larutan tersebut.

When a small piece of element T is put into water, TOH solution is formed and hydrogen gas is released.
State one observation when red litmus paper is put into the solution.

✓ Kertas litmus merah menjadi biru / Red litmus paper turns to blue

[1 markah]

g) Nyatakan nama yang diberikan kepada unsur-unsur yang terletak diantara kumpulan 2 dan
kumpulan 13.

State the common name of the elements between group 2 and group 13.

✓ Unsur peralihan / Transition element

[1 markah]

Soalan 20 :

Rajah 20 menunjukkan simbol- simbol atom bagi unsur U, V, W dan X

Diagram 20 shows the symbols of atom for element U, V, W and X.

7 U 12 V 19 W X20
3 6 9
10

Rajah / Diagram 20

Berdasarkan Rajah 20 ;

Based on Diagram 20 ;

a) Nyatakan maksud elektron valens?

State the meaning of valence electron?

✓ Elektron yang terletak dipetala terluar sekali sesuatu atom
Electron at outermost shells of an atom

b) Unsur yang manakah yang bertindak balas dengan air sejuk? [1 markah]

Which element is react with cold water? [1 markah]

U |95 @azemi/kimiaT4SPM 4541

c) Tuliskan susunan elektron bagi atom W 2.7 Modul PdPC Kimia_Tingkatan 4 2021
Bab 4_Jadual Berkala Unsur
Write the electron arrangement of atom W
[1 markah]

d) i) Unsur U, V, W dan X berada dalam kala yang sama dalam Jadual Berkala.
Nyatakan kala itu.

Element U, V, W and X are placed in the same period in the Periodic Table. State the period.

✓Kala 2 / Period 2 [1 markah]

ii) Bandingkan saiz atom unsur V dan X.

Compare the atomic size of element V and X.

Saiz atom X lebih kecil daripada atom V / atomic size X is smaller than atom V [1 markah]

iii) Explain your answer in (d) (ii)

Terangkan jawapan anda dalam (d) (ii)
✓ Nombor proton atom X lebih banyak daripada atom Y

Proton number of atom X is bigger than atom Y

✓ Daya tarikan antara nukleus atom X terhadap elektronnya lebih kuat
the force of attraction between nucleus of atom X toward electron become stronger
[2 markah]

e) Unsur U boleh bertindak balas dengan unsur W membentuk satu sebatian
Tuliskan formula kimia bagi sebatian itu.

Element U can react with element W to form a compound. Write the chemical formula for the compound.

UW
[1 markah]

Soalan 21 ; K2/Esei

Natrium, Na dan kalium,K bertindak balas dengan air menghasilkan larutan tidak berwarna beralkali.
Unsur yang manakah lebih reaktif apabila bertindak balas dengan air. Terangkan jawapan anda.

Sodium, Na and potassium, K react with water to produce alkaline colourless solution.
Which element more reactive when react with water? Explain your answer.

✓ Kalium / Potassium

✓ Nombor proton atom kalium lebih besar daripada atom natrium
Potassium. Proton number of potassium atom is bigger than sodium atom

✓ Daya tarikan antara nucleus atom kalium terhadap elektron valens lebih lemah. Elektron lebih mudah
dibebaskan
The force of attraction between the nucleus of a potassium atom to the valence electron is weaker.
Electrons are easier released
[3 markah]

Soalan 22 : K2/Esei

Logam M terbakar dengan nyalaan ungu kemerahan apabila bertindak balas dengan oksigen membentuk
suatu oksida. Oksida ini sangat larut dalam air menghasilkan larutan beralkali.
Cadangkan identiti logam M dan tuliskan persamaan kimia seimbang apabila logam yang awak namakan
bertindak balas dengan oksigen. Terangkan bagaimana anda mengesahkan larutan beralkali

A metal M burns with a reddish-purple flame when reacts with oxygen to form an oxide. The oxide is very soluble in
water to produce an alkaline solution.
Suggest the identity of metal M and write a balanced chemical equation when the metal you have named reacts with
oxygen. Explain how you verify the alkaline solution.

✓ Kalium / potassium

✓ Persamaan kimia/ Chemical equation : 4M + O2 → 2M2O

✓ Masukkan kertas litmus merah ke dalam larutan. Kertas litmus merah menjadi biru
Put a red litmus paper into the solution. A red litmus paper turns to blue

[4 markah]

|96 @azemi/kimiaT4SPM 4541

Modul PdPC Kimia_Tingkatan 4 2021
Bab 4_Jadual Berkala Unsur

Soalan 23 :

Rajah 23 menunjukkan sebahagian daripada Jadual Berkala Unsur Errata

Diagram 23 shows part of the Periodic Table of Elements.

1 18
12 13 14 15 16 17

2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 O Ne

3 Na Mg Cl

Br

Rajah / Diagram 23

a) Nyatakan nama bagi unsur Br : bromin / bromine

State the name of element Br

b) Unsur yang manakah monoatom? : Ne / Neon [1 markah]
[1 markah]
Which element is monoatomic?

c) i) Nyatakan dua unsur yang terletak dalam kala yang sama.

State two elements that are placed in the same period

Na dan/and Mg [1 markah]
[1 markah]
ii) Terangkan [1 markah]

Explain [2 markah]
✓ Bilangan petala terisi elektron yang sama iaitu 3. [1 markah]

The number of shells occupied with the electron is the same

d) Tuliskan susunan elektron bagi atom unsur Cl : 2.8.7

Write the electron arrangement for an atom of element Cl

e) Saiz molekul klorin adalah lebih kecil daripada saiz molekul bromin
Terangkan mengapa takat lebur dan takat didih bromin lebih tinggi daripada klorin.

Molecular size of chlorine is smaller than the molecular size of bromine.
Explain why the melting and boiling points of bromine is higher than chlorine

✓ daya tarikan di antara molekul bromin lebih kuat daripada klorin
the force of attraction between bromine molecule is stronger than chlorine

✓ lebih banyak tenaga haba yang diperlukan untuk mengatasi daya itu.
need more heat energy to overcome the attraction

f) Magnesium bertindak balas dengan oksigen untuk menghasilkan magnesium oksida.

Magnesium reacts with oxygen to form magnesium oxide

i) Tuliskan persamaan kimia bagi tindak balas antara magnesium dan oksigen.

Write the chemical equation for the reaction between magnesium and oxygen

2Mg + O2 → 2MgO

ii) Nyatakan warna bagi magnesium oksida : Pepejal putih/ White solid

State the colour of magnesium oxide

[1 markah]

***************** Tamat Bab 4 *******************

|97 @azemi/kimiaT4SPM 4541