รายงาน เฟรดดริค วิลเฮล์ม เฟรอเบล (Friederich Wilhelm Froebel) เสนอ ดร. รอง ปัญสังกา จัดทำโดย นางสาวศศิกานณ์ คำพรม รหัสนักศึกษา 6622610214 รายงานนี้เป็นส่วนหนึ่งของวิชา จิตวิทยาสำหรับครู (รหัสวิชา EA105) หลักสูตรประกาศนียบัตรบัณฑิต สาขาวิชาชีพครูภาคเรียนที่ 1 ปีการศึกษา 2566 วิทยาลัยสันตพล (ป.ตรี ป.บัณฑิต ป.โท)
คำนำ รายงานนี้เป็นส่วนหนึ่งของการศึกษาวิชา จิตวิทยาสำหรับครู (รหัสวิชา EA105) ผู้จัดทำได้ทำการศึกษา เกี่ยวกับ ชีวประวัติ ทฤษฎี แนวความคิดหลักการเรียนการสอนของนักจิตวิทยาที่ชื่อว่า เฟรดดริค วิลเฮล์ม เฟรอเบล (Friederich Wilhelm Froebel) ผู้จัดทำขอขอบพระคุณ ดร.รอง ปัญสังกา ผู้ให้ความรู้และแนวทางในการศึกษา โดยหวังว่ารายงานฉบับนี้ จะให้ความรู้และเป็นประโยชน์แก่ผู้อ่านทุกๆท่าน หากมีข้อเสนอแนะประการใด ผู้จัดทำขอรับไว้ด้วยความ ขอบพระคุณยิ่ง ผู้จัดทำ นางสาวศศิกานณ์ คำพรม 13 กรกฎาคม 2566
สารบัญ เรื่อง หน้า ค ำน ำ ค สำรบัญรูป ง ชีวประวัติ ช แนวคิดพื้นฐำน 1 ทฤษฎี วิธีกำรจัดกำรเรียนกำรสอน 2 หลักกำรสอน 2 บรรณำนุกรม 53
เฟรดดริค วิลเฮล์ม เฟรอเบล (Friederich Wilhelm Froebel) ภาพที่ 1 เฟรดดริค วิลเฮล์ม เฟรอเบล (1782 – 1852) นักการศึกษาชาวเยอรมัน ได้รับการยกย่องว่าเป็น ”บิดาแห่งการศึกษาปฐมวัย” ที่มา (https://shorturl.asia/s6l91) ชีวประวัติ เฟรดดริค วิลเฮล์ม เฟรอเบล เกิดเมื่อวันที่ 21 เมษายน ค.ศ.1782 ที่หมู่บ้านโอเบอร์ไวสส์บัค (Oberweissbach) อาณาเขตของชวาร์ซบวร์ก-รูดอลสตัดท์ (Schwarzburg-Rudolstadt) ในทูรินเจีย ประเทศ เยอรมันนีพ่อของเฟรอเบล คือ โยฮันน์จาค็อบ เฟรอเบล ซึ่งเสียชีวิตในปี 1802 เป็นบาทหลวงของนิกายลูเธอรัน (alt-lutherisch) คริสตจักรและศาสนาคริสต์นิกายลูเธอรันเป็นเสาหลักในการศึกษาในยุคแรกของเฟรอเบล ส่วน มารดาของเฟรอเบล คือ Jacobine Eleonore Friederike โอเบอร์ไวสส์บัค (Oberweissbach) เป็นหมู่บ้านที่ ร่ำรวย และมีป่าทูริงกิอาน(Thuringian) เป็นที่รู้จักกันมานานหลายศตวรรษในเรื่องสมุนไพรธรรมชาติน้ำและยา ครอบครัวต่างก็มีพื้นที่ป่าอันเป็นมรดกของตัวเองซึ่งมีการปลูกและเก็บเกี่ยวสมุนไพรและรากไม้ แต่ละครอบครัว เตรียมบรรจุขวดและผลิตผลิตภัณฑ์ของตนซึ่งถูกนำส่งไปทั่วยุโรปตามเส้นทางการค้าที่ส่งต่อจากรุ่นพ่อสู่รุ่นลูก พวกเขาประดับประดาโบสถ์ด้วยงานศิลปะที่ได้มาจากการเดินทางของพวกเขาซึ่งหลายชิ้นยังสามารถเห็นได้ใน โครงสร้างที่ได้รับการปรับปรุงใหม่ หลังจากการเกิดของเฟรอเบล ไม่นานสุขภาพของแม่ของเขาก็เริ่มไม่ค่อยดีล้ม ป่วย และต่อมาไม่นานเธอก็ได้เสียชีวิต เฟรอเบลจึงไปอาศัยอยู่ในเมืองเล็ก ๆ กับลุงของเขา ชายผู้อ่อนโยนและ น่ารัก ตอนอายุ 15 เฟรอเบลผู้ซึ่งรักธรรมชาติได้เข้ามาเป็นเด็กฝึกงานในอาชีพป่าไม้ ในปี1799 เฟรอเบลมีภรรยา คนแรก Wilhelmine แต่ไม่มีบุตรด้วยกัน ต่อมา Wilhelmine เสียชีวิตลงในปี 1839 และต่อมาเฟรอเบลจึง แต่งงานอีกครั้งในปี 1851 ภรรยาคนที่สองของเขาคือ Louise Levin เฟรอเบลได้เสียชีวิตในวันที่ 21 มิถุนายน 1852 ใน Marienthal ซึ่งปัจจุบันเป็นส่วนหนึ่งของ Schweina โดยหลุมศพของเขายังสามารถพบได้ในสุสานที่ Schweina
"เด็กเปรียบเสมือนเมล็ดพันธ์ที่ต้องการการพัฒนาให้งอกงามทั้งสติปัญญาร่างกาย จิตใจและสังคม การจัดการ ศึกษาที่ดีต้องส่งเสริมพัฒนาการเด็กให้เต็มศักยภาพในทุกด้านอย่างมีความหมาย" เฟรดดริค วิลเฮล์ม เฟรอเบล มีชีวิตอยู่ในช่วงระยะเวลาระหว่างปี ค.ศ.1782 – ค.ศ.1852 เฟรอเบลเป็น นักการศึกษาชาวเยอรมัน ได้ศึกษางานของเปสตาลอสซี และวางแนวการจัดการศึกษาปฐมวัย โดยอาศัยพื้นฐาน ทางความคิดของเปสตาลอสซี เฟรอเบลได้รับการยกย่องว่าเป็น “บิดาแห่งการศึกษาปฐมวัย” เพราะจัดตั้ง โรงเรียนอนุบาลแห่งแรกในปี ค.ศ.1842 เขาเรียกโรงเรียนอนุบาลที่ตั้งขึ้นว่า “Kindergarten” ซึ่งแปลว่า “สวน เด็ก” เฟรอเบลเชื่อว่าเด็กทุกคนมีความสามารถอยู่ภายในและจะแสดงออกถ้าได้รับการสนับสนุน ครูควรจะ ส่งเสริมพัฒนาการตามธรรมชาติของเด็กให้เจริญขึ้นด้วยการกระตุ้นให้เกิดความคิดอย่างเสรี โดยใช้การเล่นและ กิจกรรมเป็นเครื่องมือ การจัดสภาพแวดล้อมใน โรงเรียนพยายามจัดให้เป็นธรรมชาติมากที่สุด ให้เหมือนกับเด็ก เล่นอยู่ในสวนไม่ได้เป็นการมาโรงเรียน เขาจะเน้นเรื่องกิจกรรมของเด็ก เฟรอเบลพบว่าเด็กจะสามารถเรียนได้ดีใน สังคมที่เขามีความสุขนอกห้องเรียน โรงเรียนอนุบาลที่ดีจึงควรจะมีจุดมุ่งหมายเฉพาะเพื่อพัฒนาเด็ก โดยอาศัย วิธีการในการให้เด็ก ได้เคลื่อนไหวและแสดงออกจากการเข้าสังคมกับเด็กอื่น ๆ เป็นแนวทางจากแนวคิดดังกล่าว เฟรอเบลตอบสนองความต้องการของเด็กโดยคิดเครื่องมือให้เด็กเล่นหลายชุด และเรียกเครื่องมือนี้ว่า ชุด ของขวัญ (Gifts) และชุดอาชีพ (Occupations) ซึ่งออกแบบมาสำหรับ พัฒนาการเรียนรู้โดยการสัมผัส ชุด ของขวัญประกอบด้วยไหมพรม ไม้บล็อก วัสดุจากธรรมชาติ รูปทรง เรขาคณิต ส่วนชุดอาชีพจะประกอบด้วย กิจกรรมต่าง ๆ อันได้แก่ การปั้น การตัด การพับ การร้อยลูกปัด การเย็บปัก กิจกรรมเหล่านี้ได้แสดงให้เห็นความ เชื่อของเฟรอเบลที่ว่าการศึกษาจะเริ่มต้นที่รูปธรรมและ พัฒนาไปสู่นามธรรมเฟรอเบลกำหนดว่าเด็ก ๆ ทุกคน จะต้องมีของเล่นชุดเดียวกันก่อน ครูแนะนำให้เด็กเล่นโดยทดลองทำพร้อม ๆ กัน เมื่อเด็กเข้าใจและทำได้บ้างแล้ว จึงให้โอกาสเด็กแต่ละคนคิด ทดลองทำด้วยตนเองอีกครั้งหนึ่ง การเล่นเครื่องเล่นดังกล่าว เฟรอเบลจะเน้นระเบียบ การเตรียมตัวและขั้นตอนในการปฏิบัติ ตลอดจน การเก็บของเล่นแต่ละอย่างอย่างถูกวิธี พร้อมทั้งกำหนดเวลาของ กิจกรรมต่าง ๆ ประจำวันไว้อย่างแน่นอน กิจกรรมอื่นที่สำคัญอีกอย่างหนึ่งคือ นิทาน เฟรอเบลได้แต่งนิทาน สำหรับเด็กเป็นเรื่องของสัตว์เลี้ยงมีชีวิต และความเป็นอยู่เหมือนคน ขณะเดียวกันก็ให้เด็ก ๆ รู้จักรักธรรมชาติของ สัตว์ โดยการร้องเพลงและ ทำท่าเลียนแบบ ซึ่งเด็ก ๆ ชอบมากและมีความเพลิดเพลินตลอดเวลาที่มาอยู่ใน โรงเรียน (สำนักงาน คณะกรรมการการศึกษาแห่งชาติ, 2526, หน้า 99 –110) แนวคิดพื้นฐาน เฟรอเบล นักการศึกษาชาวเยอรมันและผู้นำการศึกษาอนุบาล ผู้ได้รับการขนานนามว่าเป็น “บิดา การศึกษาอนุบาล” เฟรอเบล เชื่อว่า เด็กมีความสามารถสำหรับสิ่งดีงามและความรู้มาตั้งแต่เกิด การเรียนที่ดีต้อง ให้เด็กมีประสบการณ์ที่เด็กสามารถได้เล่น ได้แสดงออก ได้ค้นหาสืบเสาะ -ประสบการณ์ที่จัดให้เด็กนั้นต้องสะท้อน
ระดับพัฒนาการ ความสนใจการเรียนรู้ด้วยการลงมือทำอย่างเข้าใจของเด็กอย่างชัดเจน เด็กควรได้รับ ประสบการณ์การเรียนรู้ทั้งในและนอกชั้นเรียน โดยเฉพาะการเรียนรู้จากประสบการณ์ที่ดีสำหรับเด็กคือ การเล่น ทฤษฎี วิธีการจัดการเรียนการสอน ชุดของขวัญ หรือ Gifts เป็นชุดอุปกรณ์ที่เฟรอเบลพัฒนาขึ้นสำหรับการสอนเด็กปฐมวัย เป็นหัวใจ สำคัญของสื่อการสอนและแบบเรียนสำหรับเด็ก ชุดอุปกรณ์นี้ประกอบด้วยวัสดุสัมผัสได้ จำนวน 10 ชุด จุดประสงค์เพื่อกระตุ้นการรับรู้ความเหมือน ความสัมพันธ์ ความเกี่ยวเนื่อง และความหลากหลายให้กับเด็กด้วย การคิดอย่างมีเหตุผล (Cromwell, 1994: 6-7) การงานอาชีพ หรือ Occupations เป็นกิจกรรมเสริมการเรียนชุดอุปกรณ์ที่เฟรอเบลกำหนดขึ้น เพื่อให้การเรียนการสอนเด็กครอบคลุมพัฒนาการทุกด้าน มีหลากหลายเช่น พับกระดาษ ฉีกกระดาษ ถักทอ ร้อย ลูกปัด วาดภาพ ปั้นดินน้ำมัน สานริ้วกระดาษ เป็นต้น ในการดำเนินกิจกรรมการเรียนนี้ ยังประกอบไปด้วยการ ร้องเพลง เต้นรำ การเคลื่อนไหว การเล่นเกมที่สร้างความสนุกสนานให้กับเด็ก โดยเฉพาะการเล่นถือว่าเป็น กิจกรรมที่ส่งเสริมพัฒนาการเด็กสูงสุด (Cromwell, 1994: 6-7) หลักการสอน การเรียนการสอนแบบเฟรอเบล เน้นการจัดกิจกรรมการเรียนการสอนที่เด็กได้เล่นและเรียนรู้จากการเล่นและ ร้องเพลง โดยใช้อุปกรณ์การเล่นแบบชุดอุปกรณ์ และกิจกรรมการงานอาชีพ หลักการสอนที่สำคัญคือ 1. ครูต้องมีแผนการสอน ครูต้องจัดเตรียมอุปกรณ์ชุดอุปกรณ์และกำหนอกิจกรรมการงานอาชีพ ให้สอดคล้อง กับวัย พัฒนาการและความพร้อมของเด็กในการเรียน แล้วเปิดโอกาสให้เด็กลงมือเล่นกับอุปกรณ์อย่างอิสระตาม ธรรมชาติ โดยครูเป็นผู้สังเกตพร้อมให้การสนับสนุนการเรียนรู้ 2. ครูต้องสอนระเบียบเมื่อเล่นเสร็จแล้ว เด็กต้องเก็บชุดอุปกรณ์ที่เล่นเข้าที่ให้เป็นระเบียบ เด็กจะได้เรียนรู้การ มีระเบียบจากการเก็บชุดของเล่นนี้ เฟรอเบลกล่าวว่า “การกระทำที่เป็นระเบียบ เป็นทางนำไปสู่การคิดที่เป็น ระเบียบด้วย” (Gordon and Browne,1993:10) นอกจากการเล่นชุดอุปกรณ์ ครูต้องจัดกิจกรรมการงานอาชีพและกิจกรรมนันทนาการอื่นๆ เสริม เพื่อสร้าง สุนทรีวิจักษ์และการเรียนความเป็นมนุษย์ ชีวิต และคุณงามความดีด้วย เพราะชุดอุปกรณ์ที่เฟรอเบลสร้างขึ้นจะ เน้นการส่งเสริมความเข้าใจหยั่งรู้เท่านั้น ซึ่งการพัฒนาเด็กต้องครอบคลุมถึงจิตใจ อารมณ์ สังคม และคุณธรรมด้วย การพัฒนาเด็กที่ดีต้องสอดคล้องผสมกลมกลืนไปกับธรรมชาติของเด็ก ให้เด็กเรียนรู้จากง่ายไปยาก จาก ธรรมชาติของเด็กไปสู้การเรียนรู้ที่พึงปรารถนา โดยมีครูเป็นผู้แนะแนว และสนับสนุนให้เด็กเกิดภาวะสร้างสรรค์ รู้จักสัมพันธภาพทางสังคม
หลักการสำคัญของการจัดการเรียนการสอนต้องมีอย่างน้อย 6 ประการ ดังนี้ 1. เด็กสัมผัสการเรียนรู้ด้วยความสุข 2. เด็กได้สังเกตอย่างเรียนรู้โดยมีครูแนะนำสนับสนุน 3. เด็กเกิดภาวะสร้างสรรค์ จากการคิดในการปฏิบัติกิจกรรม 4. เด็กเกิดพัฒนาจิตนิยมจากกิจกรรมการงานอาชีพ เช่น การเล่นเสรี การร้องเพลง การรู้จักเก็บของเข้าที่ เป็นต้น 5. เด็กรู้จักการเข้าสังคมที่ถูกต้อง จากการเล่นหรือการเรียนร่วมกับเพื่อนๆและฝึกการมีวินัยจากการทำ กิจกรรมประจำวัน 6. เด็กเพิ่มพูนการพัฒนาพุทธิปัญญา เช่น การนับ การวัด การเปรียบเทียบ การจำแนก จากกิจกรรมการเล่น ปนเรียนของเด็กที่ครูจัดสรรและกำหนดแผนมาอย่างเป็นระบบ
อ้างอิง กุลยา ตันติผลาชีวะ.รูปแบบการเรียนการสอนปฐมวัยศึกษา.-กรุงเทพฯ: เบรน-เบส บุ๊ค, 2551 https://shorturl.asia/NPa93 108kids สื่อข่าวสารและสาระการเรียนรู้อนุบาล เพื่อการพัฒนาเด็ก ปฐมวัย เฟรดดริค วิลเฮล์ม เฟรอเบล (สำนักงาน คณะกรรมการการศึกษาแห่งชาติ, 2526, หน้า 99 –110) ทฤษฎี วิธีการจัดการเรียนการสอน (Cromwell, 1994: 6-7) หลักการสอน (Gordon and Browne,1993:10)