แบบฝึกทักษะเรื่องระบบนิเวศ

ก

แบบฝึกทักษะการเรียนรู้ หน่วยการเรยี นรู้ที่ 1 ระบบนเิ วศ ช้นั มัธยมศึกษาปที ี่ 3
เร่อื ง ความสัมพันธร์ ะหวา่ งสิ่งมชี ีวิตในระบบนเิ วศ

คำนำ

วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยมี ีความสำคัญต่อมนุษย์อย่างยิ่ง ทั้งการดำรงชีวิตประจำวันและ
ประกอบอาชีพต่าง ๆ ตลอดจนการใชเ้ ทคโนโลยีเพ่ืออำนวยความสะดวกในชวี ติ และการทำงานก็ต้อง
อาศัยความรู้วิทยาศาสตรผ์ สมผสานกับความคิดสร้างสรรค์และศาสตร์อ่ืน ๆ ความรู้วิทยาศาสตร์ทำ
ให้คนได้การพัฒนา วิธีคิดทั้งความคิดเป็นเหตุเป็นผล คิดวิเคราะห์ วิจารณ์ คิดสร้างสรรค์ มีทักษะ
สำคัญในการค้นคว้าหาความรู้ มคี วามสามารถในการแกป้ ัญหาอยา่ งเป็นระบบ สามารถตัดสินใจโดย
ใชข้ ้อมูลท่หี ลากหลายและมีประจักษ์พยานที่ตรวจสอบได้ ดังนน้ั คนจงึ จำเป็นตอ้ งไดร้ ับการพัฒนาให้
มีความรวู้ ทิ ยาศาสตร์ เพอื่ การเข้าใจธรรมชาติและเทคโนโลยีท่ีมนุษยส์ ร้างสรรค์ขึ้นและนำความรู้ไป
ใช้ในการดำรงชีวิตอย่างเข้าใจและแก้ปัญหาต่าง ๆ ได้อย่างเหมาะสม มีหลักเหตุและผลในการ
ดำรงชีวติ ประจำวัน

แบบฝึกทักษะการเรียนรู้ หน่วยการเรียนรู้ที่ 1 ระบบนิเวศ เรื่อง ความสัมพันธ์ระหว่าง
สิ่งมีชีวิตในระบบนิเวศ รายวิชาวิทยาศาสตร์พื้นฐาน รหัสวิชา ว 23101 ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3 ใช้ใน
การจัดกิจกรรมการเรียนรู้สาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์ ซึ่งเป็นแบบฝึกทักษะที่เน้นให้นักเรียนได้ลง
มือปฏิบัติจริง ส่งเสริมทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร์กระบวนการสืบเสาะความรู้ ทักษะการ
สืบค้นข้อมูล กระบวนการคิดอย่างมีเหตุผลและการนำความรู้ไปใช้ประโยชน์ โดยมีครูให้คำปรึกษา
อำนวยความสะดวก ตลอดจนติดตามกระบวนการเรียนการสอนทุกขั้นตอนเพื่อให้บรรลุเป้าหมาย
ท่ีตั้งไว้

หวังเป็นอย่างยิ่งว่าชุดกิจกรรมการเรียนรู้ชุดนี้ จะทำให้นักเรียนมีทักษะกระบวนการคิด
กระบวนการทางวิทยาศาสตร์ควบคู่กับการพัฒนาจิตวิทยาศาสตร์และสามารถนำกระบวนการและ
ความรู้ไปใช้ในชวี ติ ประจำวนั ไดต้ ่อไป

ปณั ณพร เหลาพร

ข

แบบฝกึ ทักษะการเรยี นรู้ หน่วยการเรียนรทู้ ่ี 1 ระบบนิเวศ ชนั้ มัธยมศกึ ษาปที ี่ 3
เรื่อง ความสัมพันธร์ ะหว่างส่ิงมีชีวิตในระบบนเิ วศ

สารบญั หน้า
ก
เรื่อง ข
คำนำ 1
สารบญั 2
คำชแ้ี จง 3
แนะนำการใช้แบบฝึกทักษะ 4
ขน้ั ตอนในการเรยี นดว้ ยแบบฝึกทกั ษะ 6
แบบทดสอบก่อนเรยี น 7
กระดาษคำตอบแบบทดสอบกอ่ นเรยี น 7
มาตรฐาน/ตวั ช้วี ดั 9
จดุ ประสงค์การเรียนรู้ 10
ใบความรูท้ ี่ 1 ความสัมพนั ธ์ระหวา่ งสง่ิ มชี ีวติ กบั ส่ิงไม่มชี วี ิต 11
ใบกจิ กรรมท่ี 1 ความสมั พนั ธ์ระหวา่ งสง่ิ มีชวี ิตกับสิ่งไม่มชี วี ิต 17
ใบความรทู้ ่ี 2 ความสัมพันธร์ ะหว่างสิ่งมีชีวติ กับสง่ิ มีชีวิต 19
ใบกจิ กรรมที่ 2 ความสัมพนั ธ์ระหวา่ งส่งิ มีชีวิตทอี่ าศยั อยรู่ ว่ มกนั 23
ใบความร้ทู ี่ 3 การถ่ายทอดพลงั งานในระบบนิเวศ 26
ใบกิจกรรมท่ี 3 โซ่อาหาร และสายใยอาหาร 28
ใบความรทู้ ี่ 4 พรี ะมิดการถ่ายทอดพลังงาน 30
ใบกิจกรรมที่ 4 พรี ะมดิ โซ่อาหาร 32
แบบทดสอบหลังเรยี น 33
กระดาษคำตอบแบบทดสอบหลังเรียน 34
บรรณานกุ รม 43
เฉลย
เกณฑ์การให้คะแนน

1

แบบฝึกทกั ษะการเรียนรู้ หน่วยการเรียนรู้ท่ี 1 ระบบนิเวศ ช้นั มัธยมศกึ ษาปีท่ี 3
เรอ่ื ง ความสมั พนั ธ์ระหว่างสิ่งมีชีวิตในระบบนเิ วศ

คำชแ้ี จง

แบบฝกึ ทักษะการเรยี นรู้ หนว่ ยการเรยี นรทู้ ่ี 1 ระบบนิเวศ เร่ือง ความสัมพนั ธ์ระหว่าง
สิ่งมีชีวติ ในระบบนิเวศ ชั้นมธั ยมศึกษาปที ี่ 3 ได้จดั ทำขึ้นเพ่ือใชเ้ ป็นสอื่ การเรยี นรู้วชิ าวิทยาศาสตรม์ ี
สาระและตัวชี้วัดตามหลักสูตรแกนกลาง การศึกษาขัน้ พ้นื ฐาน พทุ ธศกั ราช 2551 (ฉบับปรบั ปรงุ
พ.ศ.2560) ซง่ึ ผูเ้ รียนสามารถศกึ ษาเรยี นรู้ไดด้ ้วยตนเอง โดยมคี รูเปน็ ผ้แู นะนำ และให้คำปรึกษา
แก่ผู้เรยี นในการปฏบิ ตั ิกจิ กรรม แบบฝึกทักษะการเรียนรู้วิทยาศาสตร์ เรื่อง ความสัมพันธ์ระหวา่ ง
ส่งิ มีชีวิตในระบบนเิ วศ ซง่ึ ประกอบด้วยสาระที่ควรรู้ ดังนี้

ใบความรู้ที่ เรือ่ ง เวลาเรียน/ชั่วโมง
1 ความสมั พนั ธร์ ะหว่างสง่ิ มชี ีวติ กับสง่ิ ไม่มีชีวติ 1
และความสมั พันธ์ระหวา่ งสง่ิ มชี วี ิตกับส่งิ มีชีวิต
2 การถ่ายทอดพลงั งานในระบบนิเวศ 1
3
พรี ะมิดการถา่ ยทอดพลังงาน 1

รวม 3

2

แบบฝึกทกั ษะการเรยี นรู้ หน่วยการเรยี นรทู้ ่ี 1 ระบบนเิ วศ ชน้ั มัธยมศกึ ษาปีท่ี 3
เรื่อง ความสัมพนั ธ์ระหวา่ งสิ่งมชี ีวติ ในระบบนเิ วศ

แนะนำการใช้แบบฝึกทักษะ

แบบฝกึ ทกั ษะการเรยี นรู้ หนว่ ยการเรียนรู้ที่ 1 ระบบนเิ วศ ช้ันมธั ยมศกึ ษาปที ี่ 3
เรื่อง ความสัมพันธ์ระหว่างสิ่งมีชีวิตในระบบนิเวศ เป็นแบบฝึกทักษะที่มุ่งเน้นให้นักเรียนได้สืบค้น
ข้อมูลและปฏิบัตกิ จิ กรรมดว้ ยตนเอง ฉะนั้น ให้นักเรียนปฏิบัติตามข้ันตอนดงั หวั ขอ้ ต่อไปนี้

1. แบบฝึกทักษะการเรียนรู้ เรอ่ื ง ความสมั พันธ์ระหวา่ งสง่ิ มีชวี ติ ในระบบนเิ วศ
2. อ่านคำช้ีแจง คำแนะนำ ข้นั ตอนการใช้ชุดกิจกรรม หนว่ ยการเรียนรใู้ หเ้ ขา้ ใจ
ถ้ายังไม่เขา้ ใจใหป้ รึกษาครูผู้สอน
3. ทำแบบทดสอบก่อนเรยี น เรอื่ ง ความสัมพันธร์ ะหวา่ งส่งิ มีชีวิตในระบบนเิ วศ
เพอ่ื วดั พนื้ ฐานความร้ขู องนกั เรียน
4. ตงั้ จติ ใหส้ งบ มีสมาธใิ นการเรียน ศกึ ษาใบความรู้และปฏิบัตกิ ิจกรรมในใบงานดว้ ยความ
ม่งุ มนั่ ตั้งใจและมคี วามรับผดิ ชอบ
5. เม่ือศึกษาใบความรแู้ ละปฏบิ ตั ิกจิ กรรมในใบงานครบทุกสาระแลว้ ใหน้ ักเรียนทำ
แบบทดสอบหลังเรยี นซ่ึงเป็นชุดเดยี วกันกบั แบบทดสอบก่อนเรยี นเพื่อวดั ความกา้ วหนา้
6. นกั เรียนจะต้องมีความซอื่ สัตย์ตอ่ ตนเอง ไม่เปดิ ดูเฉลยกจิ กรรมและแบบทดสอบ
นกั เรยี นจะเปดิ ดูไดต้ อ่ เมอ่ื นักเรียนทำกิจกรรมน้นั ๆ เสรจ็ สิ้นแล้ว เพื่อตรวจสอบผลงาน

3

แบบฝึกทักษะการเรยี นรู้ หน่วยการเรียนรทู้ ี่ 1 ระบบนเิ วศ ช้ันมัธยมศกึ ษาปที ี่ 3
เรอ่ื ง ความสัมพนั ธร์ ะหว่างสิ่งมชี ีวติ ในระบบนเิ วศ

ขน้ั ตอนการเรยี นร้ดู ้วยแบบฝึกทักษะ

ศึกษาคาชีแ้ จง/คาแนะนาการใช้แบบฝึกทักษะการเรยี นรู้

ทาแบบทดสอบก่อนเรียน

ศึกษามาตรฐานการเรยี นรู้/ตัวช้ีวัด/จุดประสงคก์ ารเรยี นรู้/สาระการเรยี นรู้

ดาเนินการใชแ้ บบฝกึ ทักษะการเรียนรู้ ไม่ผา่ น (รอ้ ยละ 80)
ทาแบบทดสอบหลงั เรยี น

ผ่านรอ้ ยละ 80

4

แบบฝึกทกั ษะการเรยี นรู้ หน่วยการเรยี นรู้ท่ี 1 ระบบนิเวศ ชน้ั มัธยมศึกษาปีท่ี 3
เรือ่ ง ความสัมพันธร์ ะหวา่ งสิ่งมีชีวิตในระบบนิเวศ

แบบทดสอบกอ่ นเรียน
เร่อื ง ความสมั พันธร์ ะหวา่ งสงิ่ มีชวี ติ ในระบบนเิ วศ

คำชแี้ จง 1. ใหน้ กั เรยี นเขียนเครื่องหมาย X ลงในกระดาษคำตอบเพียงข้อเดยี วเท่าน้ัน
2. แบบทดสอบมีท้งั หมด 10 ข้อ ข้อละ 1 คะแนน รวม 10 คะแนน
3. ให้เวลา 10 นาที

1. สง่ิ มีชีวติ สองชนิดอย่รู ่วมกัน สิ่งมชี ีวติ หนึ่งได้ประโยชน์ฝ่ายเดียว แต่ไมท่ ำลายสิ่งมชี วี ิตหนงึ่ การอยู่
ร่วมกนั แบบน้เี ป็นความสัมพันธ์รูปแบบใด

ก. ภาวะปรสติ
ข. ภาวะองิ อาศัย
ค. ภาวะพึ่งพากนั
ง. ภาวะไดป้ ระโยชน์ร่วมกัน

2. นกเอี้ยงกับควาย เปน็ ความสัมพนั ธ์ในภาวะใด
ก. ภาวะปรสติ
ข. ภาวะแกง่ แยง่
ค. ภาวะลา่ เหยอ่ื
ง. ภาวะการได้ประโยชนร์ ่วมกนั

3. ขอ้ ใดจดั เปน็ ความสมั พนั ธข์ องส่งิ มีชวี ิตภาวะปรสติ
ก. แมวกบั หนู
ข. กาฝากบนตน้ ไม้
ค. นกเอยี้ งกับควาย
ง. โพรโทซัวในลำไส้ปลวก

4. ตน้ ทานตะวนั กับผง้ึ มีความสมั พันธก์ นั อย่างไร
ก. ทั้งสองชนิดต้องพึ่งพากนั และกัน
ข. ชนดิ หนึ่งไดป้ ระโยชน์อกี ชนิดหนึ่งไม่ได้แต่ไมเ่ สยี ประโยชน์
ค. ชนดิ หน่ึงเสยี ประโยชนอ์ ีกชนดิ หนึง่ ไดป้ ระโยชน์
ง. ทัง้ สองชนดิ ได้ประโยชนร์ ่วมกัน

5. ขอ้ ใดเป็นความสัมพันธ์ท่ีแตกตา่ งจากข้ออ่ืน
ก. พยาธิตวั ตืดท่ีผนังลำไส้สุนัขคอยดูดสารอาหาร
ข. กงุ้ ซอ่ นตวั อยู่ใกล้ ๆ กับดอกไม้ทะเล
ค. พลูดา่ งท่ีเลื้อยเกาะไปตามตน้ ไม้
ง. ตน้ ตำลึงใช้มอื เกาะยดึ ไปตามลำตน้ ไมเ้ พ่ือให้ได้รับแสงมากขนึ้

5

แบบฝึกทักษะการเรียนรู้ หน่วยการเรียนรทู้ ่ี 1 ระบบนิเวศ ชน้ั มัธยมศกึ ษาปที ี่ 3
เรอื่ ง ความสมั พนั ธร์ ะหวา่ งสิ่งมีชีวิตในระบบนเิ วศ

6. ข้อใดจบั คู่ความสมั พนั ธไ์ ด้อย่างถูกต้อง
ก. มดดำกับเพลี้ย - ภาวะปรสิต
ข. ผีเส้อื กับดอกไม้ – ภาวะอิงอาศัย
ค. แบคทเี รยี ในปมรากพชื ตระกูลถว่ั - ภาวะพง่ึ พากนั
ง. เหาฉลามกับปลาฉลาม – ภาวะล่าเหย่อื

7. สตั วใ์ นขอ้ ใดเป็นผู้บรโิ ภคอันดบั ที่ 1 ทั้งหมด
ก. แมว พยาธงิ ู
ข. เสือ หนูจ้ิงจก
ค. ววั มา้ กระต่าย
ง. กบ ปลา นกเหยี่ยว

8. ขอ้ ใดไมถ่ ูกต้องเกย่ี วกับการถ่ายทอดพลงั งาน
ก. ผผู้ ลติ เป็นตัวเรมิ่ ของโซ่อาหารทกุ ชนิด
ข. ในระบบนเิ วศใดที่มสี ายใยอาหารซบั ซ้อนมากแสดงระบบนเิ วศนั้นมคี วามสมบรู ณ์มาก
ค. จุลินทรียม์ บี ทบาทในการย่อยสลายสารอนิ ทรยี แ์ ต่ไม่ได้มีสว่ นในการถา่ ยทอดพลังงาน
ง. ห่วงโซ่อาหารทีม่ ีจำนวนสิง่ มชี วี ติ ย่งิ มากส่งิ มีชวี ิตทา้ ยๆโซ่อาหารย่งิ ได้รับพลังงานนอ้ ยลง

9. องค์ประกอบสำคญั ทเ่ี กีย่ วขอ้ งกับการถา่ ยทอดพลงั งานในระบบนิเวศคือข้อใด
ก. ผู้ผลิต, ผู้บรโิ ภค
ข. ผู้ผลิต, ผู้ยอ่ ยสลาย
ค. ผู้บริโภค, ผู้ย่อยสลาย
ง. ผู้ผลิต, ผู้บริโภค, ผู้ยอ่ ยสลาย

10. ถา้ กำหนดให้ + แทนการได้ประโยชน์
- แทนการเสียผลประโยชน์
0 แทนการไมไ่ ดแ้ ละไมเ่ สียประโยชน์

สงิ่ มชี ีวิตชนดิ ใดท่ีมคี วามสมั พันธแ์ บบ ( + , + ) : ( + , 0 ) เรยี งตามลำดบั
ก. รากับสาหรา่ ย : กล้วยไมบ้ นต้นไม้
ข. เห็บกับสุนขั : เพลย้ี กบั มดดำ
ค. ผีเส้อื กับดอกไม:้ ฝอยทองบนต้นไม้
ง. กาฝากบนตน้ มะม่วง : ปลาการ์ตนู กับดอกไม้ทะเล

6

แบบฝึกทักษะการเรยี นรู้ หน่วยการเรยี นรูท้ ี่ 1 ระบบนิเวศ ช้ันมธั ยมศึกษาปีที่ 3
เร่อื ง ความสัมพันธ์ระหว่างสิ่งมชี ีวติ ในระบบนเิ วศ

กระดาษคำตอบแบบทดสอบกอ่ นเรยี น
เร่ือง ความสัมพนั ธร์ ะหว่างสงิ่ มชี ีวิตในระบบนิเวศ

ชอื่ -สกุล.....................................................................ชน้ั ..........................เลขท.ี่ ..................
ข้อที่ ก ข ค ง
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10

คะแนนเต็ม 10
ได้คะแนน

7

แบบฝกึ ทักษะการเรยี นรู้ หน่วยการเรยี นรทู้ ่ี 1 ระบบนเิ วศ ช้ันมัธยมศกึ ษาปีท่ี 3
เร่ือง ความสัมพนั ธ์ระหวา่ งส่ิงมีชีวิตในระบบนเิ วศ

มาตรฐานตวั ชว้ี ดั

สาระท่ี 1 วทิ ยาศาสตร์ชีวภาพ
มาตรฐานการเรียนรู้

มาตรฐาน ว 1.1 เขา้ ใจความหลากหลายของระบบนิเวศ ความสมั พันธร์ ะหว่างสงิ่ ไมม่ ีชีวิต
กบั ส่ิงมชี ีวิต และความสัมพันธ์ระหว่างส่งิ มีชีวิตกบั สงิ่ มชี วี ิตตา่ ง ๆ ในระบบนเิ วศ การถา่ ยทอด
พลังงาน การเปลี่ยนแปลงแทนที่ในระบบนิเวศ ความหมายของประชากร ปัญหาและผลกระทบ
ท่ีมตี ่อทรพั ยากรธรรมชาติและสงิ่ แวดล้อม แนวทางในการอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติและการแก้ไข
ปัญหาส่งิ แวดลอ้ มรวมทั้งนำความรู้ไปใชป้ ระโยชน์
ตัวชีว้ ดั
ว 1.1 ม.3/2 อธิบายรูปแบบความสัมพนั ธ์ระหวา่ งส่งิ มีชวี ติ กบั สิ่งมชี วี ิตรปู แบบตา่ ง ๆ ในแหลง่ ท่ี
อยู่เดยี วกนั ที่ไดจ้ ากการสำรวจ
ว 1.1 ม.3/3 สรา้ งแบบจำลองในการอธบิ ายการถา่ ยทอดพลังงานในสายใยอาหาร
จดุ ประสงค์การเรยี นรู้

1. นกั เรยี นอธิบายอธิบายความสัมพันธ์ระหว่างส่ิงมชี ีวติ กบั สงิ่ ไมม่ ชี วี ิตได้ (K)
2. นักเรียนสืบค้นขอ้ มูลและอธิบายความสมั พนั ธ์ของสงิ่ มชี ีวิตทีอ่ าศยั อยรู่ ว่ มกนั ได้ (K)
3. นกั เรียนอธบิ ายความสมั พันธข์ องโซอ่ าหารและสายใยอาหารในระบบนเิ วศได้ (K)
4. นักเรียนระบุความสัมพันธ์ของการถ่ายทอดพลังงานของสิง่ มชี ีวิตแต่ละระดบั ในรูปของ
พรี ะมิดการถา่ ยทอดพลังงานได้ (K)
5. นกั เรียนสนใจในการเรยี นรู้ (A)
สาระการเรียนรู้
สิ่งมีชวี ิตมีความเกี่ยวข้องสมั พันธ์กัน โดยมีการถ่ายทอดพลังงานในรปู ของโซอ่ าหาร
และสายใยอาหาร

8

แบบฝกึ ทักษะการเรียนรู้ หน่วยการเรยี นรทู้ ี่ 1 ระบบนิเวศ ชั้นมธั ยมศึกษาปที ี่ 3
เรื่อง ความสมั พนั ธร์ ะหว่างส่ิงมชี ีวิตในระบบนิเวศ

มาตรฐานตัวชี้วดั

สมรรถนะสำคัญของผเู้ รยี น
1. ความสามารถในการส่ือสาร
2. ความสามารถในการคิด
3. ความสามารถในการแก้ปัญหา

คุณลักษณะอันพึงประสงค์
1. มวี ินยั
2. ใฝเ่ รียนรู้
3. มุ่งมั่นในการทำงาน

9

แบบฝึกทักษะการเรียนรู้ หน่วยการเรียนร้ทู ี่ 1 ระบบนิเวศ ชั้นมธั ยมศกึ ษาปที ่ี 3
เรอ่ื ง ความสัมพนั ธร์ ะหว่างสิ่งมชี ีวติ ในระบบนิเวศ

ใบความร้ทู ี่ 1
เรือ่ ง ความสัมพนั ธร์ ะหว่างสิ่งมชี ีวิตกบั สงิ่ ไม่มชี ีวติ
ความสัมพันธร์ ะหว่างส่งิ มีชีวิตกับสิ่งไมม่ ีชีวิต
ส่ิงมีชวี ิต มลี กั ษณะ กนิ อาหารไดข้ บั ถ่าย เคลอื่ นไหว ตอบสนองต่อส่งิ ต่าง ๆ มีการ
เจริญเติบโตและสืบพนั ธุ์ได้ในการเจริญเตบิ โตของสงิ่ มีชีวติ จำเป็นต้องอาศยั สง่ิ แวดล้อมต่าง ๆ
เพื่อชว่ ยในการดำรงชวี ิต ซึ่งส่งิ แวดล้อมจัดเป็นสงิ่ ไม่มชี ีวติ มีดงั น้ี
1. ดนิ เป็นแหล่งท่ีอยู่อาศยั ของพืช อีกทั้งยังให้แร่ธาตุท่จี ำเป็นตอ่ การเจรญิ เตบิ โตของพืช
2. น้ำ เปน็ วตั ถดุ บิ ในกระบวนการสังเคราะห์ดว้ ยแสงของพืช และน้ำยงั เป็นตัวทำละลายที่
สำคญั ทีท่ ำให้แรธ่ าตุต่าง ๆ ที่มีอยใู่ นดนิ ละลายและซึมสู่พนื้ ดนิ เพอ่ื ใหร้ ากพชื ดูดและลำเลียงไปยงั
สว่ นตา่ ง ๆ ของพชื
3. อากาศ เป็นปัจจยั สำคญั ท่ีมีอิทธิพลต่อการดำรงชวี ิตของสิง่ มชี วี ติ เชน่ พืชต้องการ
แก๊สออกซิเจนสำหรับหายใจ และแกส๊ คาร์บอนไดออกไซด์สาหรบั การสังเคราะห์ดว้ ยแสง
4. แสงสว่าง เป็นปจั จยั สำคญั ตอ่ พืชมาก เพราะพชื ต้องการแสงเพ่ือใชเ้ ป็นพลังงาน
ในกระบวนการสังเคราะห์ด้วยแสงในการสรา้ งอาหารสำหรับการเจรญิ เตบิ โต

ภาพท่ี 1 ความสมั พันธร์ ะหวา่ งส่ิงมชี ีวติ และสิ่งไม่มชี ีวิต
ท่มี า https://jun75229.wordpress.com

10
0

แบบฝึกทักษะการเรียนรู้ หน่วยการเรยี นรู้ที่ 1 ระบบนเิ วศ ชัน้ มธั ยมศกึ ษาปีที่ 3
เรื่อง ความสมั พนั ธ์ระหวา่ งส่ิงมชี ีวิตในระบบนเิ วศ

ใบกิจกรรมที่ 1
เรอ่ื ง ความสมั พนั ธร์ ะหวา่ งส่ิงมีชีวติ กบั สิง่ ไม่มีชีวติ

คำชี้แจง 1. ให้นกั เรียนเขียนแผนภาพ ความสมั พันธ์ของส่ิงมชี ีวติ กบั สิ่งไมม่ ชี ีวิตในรปู แบบที่
นักเรยี นสนใจ

2. คะแนนเต็ม 10 คะแนน

11

แบบฝกึ ทักษะการเรียนรู้ หน่วยการเรยี นรู้ท่ี 1 ระบบนิเวศ ช้ันมัธยมศึกษาปีที่ 3
เรือ่ ง ความสมั พันธ์ระหว่างสิ่งมีชีวติ ในระบบนเิ วศ

ใบความรูท้ ่ี 2
เร่อื ง ความสมั พันธ์ระหวา่ งส่ิงมีชีวติ กบั สง่ิ มชี วี ิต

ความสมั พันธ์ระหวา่ งสง่ิ มชี ีวติ กับสง่ิ มีชวี ติ ในระบบนิเวศนั้น จะมีความสมั พนั ธก์ ันหลาย
รปู แบบ ดังน้ี
1. ภาวะการไดป้ ระโยชนร์ ว่ มกนั (Protocooperation: +, +) เป็นความสมั พันธ์ทส่ี ่งิ มชี ีวติ ท้งั สองฝ่าย
ต่างได้ประโยชน์ซงึ่ กันและกัน แตส่ ามารถแยกจากกนั ได้โดยดำเนนิ ชีวิตตามปกติ เช่น ควายกบั นกเอี้ยง
ปูเสฉวนกับดอกไม้ทะเล ผีเส้อื กับดอกไม้เพล้ียกบั มดดำ

ภาพท่ี 2 ควายกบั นกเอ้ียง ภาพที่ 3 แมลงกับดอกไม้
ที่มา http://science-pratom.blogspot.com ทีม่ า http://science-pratom.blogspot.com

ภาพท่ี 4 มดดำกับเพลย้ี ภาพท่ี 5 ปูเสฉวนกับดอกไมท้ ะเล
ท่มี า http://toeypimnipa.blogspot.com ทมี่ า http://toeypimnipa.blogspot.com

12

แบบฝกึ ทกั ษะการเรียนรู้ หน่วยการเรยี นรู้ที่ 1 ระบบนเิ วศ ชน้ั มธั ยมศกึ ษาปีที่ 3
เรอื่ ง ความสัมพนั ธ์ระหวา่ งสิ่งมีชีวิตในระบบนิเวศ

2. ภาวะพึง่ พากนั (Mutualism: + , +) เป็นความสัมพนั ธ์ที่ส่ิงมชี วี ิตทั้งสองฝ่ายต่างได้ประโยชน์
ดว้ ยกัน แต่ต้องอยู่รว่ มกนั ตลอดเวลา ซ่งึ หากแยกกันอยจู่ ะทำให้อีกฝา่ ยหนึ่งไมส่ ามารถดำรงชีวติ

อยูไ่ ด้ เชน่ ไลเคน คือสง่ิ มีชีวิตทีเ่ กดิ จากการพ่ึงพาอาศยั กันของราและสาหรา่ ย โดยทรี่ าทำหนา้ ท่ี
ใหค้ วามชุม่ ช้นื และแรธ่ าตุแก่สาหรา่ ย ขณะทส่ี าหรา่ ยทำหนา้ ทสี่ รา้ งอาหารใหร้ าผ่านกระบวนการ
สงั เคราะห์ด้วยแสงของพืชและราได้รบั อาหารและออกซเิ จนจากสาหร่าย

ภาพที่ 6 พชื ตระกลู ถว่ั กับแบคทเี รยี ทป่ี มราก ภาพท่ี 7 ดว้ งกบั มด
ที่มา http://toeypimnipa.blogspot.com ท่มี า http://toeypimnipa.blogspot.com

ภาพที่ 8 ไลเคน ภาพท่ี 9 โพรโทซัวในลำไสป้ ลวก
ท่ีมา http://toeypimnipa.blogspot.com ทีม่ า http://toeypimnipa.blogspot.com

13

แบบฝกึ ทักษะการเรียนรู้ หน่วยการเรยี นรทู้ ่ี 1 ระบบนเิ วศ ชั้นมธั ยมศึกษาปีท่ี 3
เรอื่ ง ความสัมพนั ธร์ ะหวา่ งสิ่งมีชีวิตในระบบนิเวศ

3. ภาวะองิ อาศยั หรอื ภาวะเก้ือกลู (Commensalism, + , 0) เปน็ ความสัมพันธ์ทอ่ี ีกฝา่ ยหนึ่ง
ได้รับประโยชนส์ ว่ นอกี ฝา่ ยหน่งึ ไม่ไดแ้ ละไมเ่ สยี ประโยชนซ์ ง่ึ หากแยกกนั อยตู่ า่ งฝ่ายก็ยังสามารถ
ดำรงชีวิตได้ตามปกติ เช่น กลว้ ยไม้กับต้นไม้ใหญ่, เถาวัลยก์ ับตน้ ไม,้ ผง้ึ ทีท่ ำรังบนต้นไม,้
เหาฉลามกับฉลาม, นกกับต้นไม้, เพรียงกับสัตว์นำ้

ภาพท่ี 10 ปลาฉลามกับเหาฉลาม ภาพที่ 11 นกทำรงั บนตน้ ไม้
ท่มี า https://ngthai.com/science/31096 ท่มี า https://www.canva.com/design/

ภาพท่ี 12 กล้วยไมก้ บั ต้นไม้ใหญ่ ภาพที่ 13 ผง้ึ ทำรังบนต้นไม้
ท่มี า https://www.canva.com/design/ ที่มา https://www.canva.com/design/

14

แบบฝึกทกั ษะการเรยี นรู้ หน่วยการเรียนรู้ที่ 1 ระบบนิเวศ ชัน้ มธั ยมศึกษาปีท่ี 3
เรื่อง ความสัมพนั ธร์ ะหวา่ งส่ิงมชี ีวติ ในระบบนิเวศ

4. ภาวะล่าเหยอื่ (Predation: + , -) เป็นความสัมพนั ธ์ในลักษณะของการลา่ เหยื่อ
โดยผ้ลู ่าเป็นฝ่ายไดร้ ับประโยชน์คือ อาหาร ส่วนผู้ถกู ลา่ จะเปน็ ฝ่ายเสยี ประโยชนเ์ พราะ
กลายเปน็ อาหารหรือเหยื่อของผู้ลา่ เชน่ แมวจบั หนู, งูกินกบ, กบกินแมลง, ปลาตวั ใหญ่กนิ
ปลาตัวเล็ก, สิงโตลา่ ม้าลาย, เสือกนิ กวาง, นกกนิ แมลง

ภาพท่ี 14 เสือกับกวาง ภาพที่ 15 งูกับกบ
ท่มี า https://www.canva.com/design/ ทมี่ า https://www.canva.com/design/

ภาพที่ 16 เหยีย่ วกบั กระตา่ ย ภาพท่ี 17 สงิ โตกบั ม้าลาย
ท่มี า https://www.canva.com/design/ ท่มี า https://www.canva.com/design/

15

แบบฝึกทักษะการเรยี นรู้ หน่วยการเรยี นรูท้ ่ี 1 ระบบนเิ วศ ชนั้ มธั ยมศึกษาปีที่ 3
เรื่อง ความสัมพนั ธร์ ะหว่างสิ่งมชี ีวิตในระบบนิเวศ

5. ภาวะปรสติ (Parasitism: +,-) เปน็ ความสมั พันธ์ทฝ่ี ่ายหนงึ่ ได้รบั ประโยชน์แต่อีกฝ่ายหนึ่ง
เสยี ประโยชน์ โดยผูท้ ไ่ี ด้รบั ประโยชนค์ อื ผู้อาศัยหรอื ปรสติ และผทู้ เี่ สียประโยชน์ คือ ผู้ให้
หรอื ผู้ถูกอาศยั เชน่ พยาธิกับคนหรอื สตั ว์เห็บกับสนุ ัข, ต้นฝอยทอง, กาฝากกับตน้ ไม้, เหากบั คน

ภาพที่ 18 พยาธิกบั คน ภาพที่ 19 เหากับคน
ที่มา https://www.canva.com/design/ ทม่ี า https://www.canva.com/design/

ภาพที่ 20 เห็บกับสนุ ัข ภาพท่ี 21 กาฝากกบั ต้นไม้
ทม่ี า https://www.canva.com/design/ ทีม่ า https://www.canva.com/design/

16

แบบฝกึ ทักษะการเรียนรู้ หน่วยการเรียนรู้ท่ี 1 ระบบนิเวศ ช้นั มธั ยมศกึ ษาปที ่ี 3
เร่ือง ความสมั พันธร์ ะหวา่ งสิ่งมีชีวิตในระบบนิเวศ

6. ภาวะแข่งขัน (Competition: -, -) เปน็ ความสมั พนั ธข์ องสง่ิ มีชวี ิตทีมีการแยง่ ปัจจัยกันในการ
ดำรงชพี เหมือนกัน จึงทำให้เสียประโยชน์ทั้งสองฝา่ ย เช่น เสอื , สิงโต, สุนัขปา่ แย่งชงิ กัน

ครอบครองท่ีอยู่อาศยั หรืออาหาร พชื หลายชนิดท่เี จรญิ อยใู่ นบรเิ วณเดยี วกัน

ภาพท่ี 22 เสอื กบั สิงโตแย่งอาหาร ภาพที่ 23 สิงโตสองตัวแยง่ อาณาเขต
ที่มา https://www.canva.com/design/ ท่มี า https://www.canva.com/design/

ภาพท่ี 24 หมาป่าแยง่ อาณาเขต ภาพที่ 25 การแกง่ แยง่ แสงแดดของต้นไม้
ทม่ี า https://www.canva.com/design/ ท่มี า https://www.canva.com/design/

17

แบบฝกึ ทักษะการเรียนรู้ หน่วยการเรยี นรทู้ ี่ 1 ระบบนิเวศ ช้ันมธั ยมศึกษาปีท่ี 3
เรอื่ ง ความสมั พันธร์ ะหวา่ งส่ิงมีชีวิตในระบบนเิ วศ

ใบกจิ กรรมท่ี 2
เรอื่ ง ความสัมพันธร์ ะหว่างสิง่ มีชวี ิตทอี่ าศัยอยรู่ ่วมกัน

คำชแ้ี จง 1. แบ่งนกั เรยี นออกเปน็ กล่มุ กลุ่มละ 3–5 คน ให้แต่ละกลมุ่ สืบค้นขอ้ มูลเก่ยี วกับ
ความสมั พันธแ์ บบตา่ ง ๆ ระหวา่ งสิง่ มชี วี ติ ทอ่ี าศัยอย่รู ว่ มกันในระบบนเิ วศท้องถ่นิ มา 5 ความสมั พันธ์

2. บนั ทึกผลการสืบคน้ ขอ้ มลู 10 คะแนน คำถามทา้ ยกจิ กรรมและสรปุ ผลการทำ
กิจกรรม 10 คะแนน

บนั ทกึ ผลการสบื ค้นข้อมูล

สิ่งมีชีวติ ที่มคี วามสัมพนั ธก์ นั ลักษณะความสัมพันธ์ รปู แบบความสัมพนั ธ์

18

แบบฝึกทกั ษะการเรียนรู้ หน่วยการเรียนรู้ที่ 1 ระบบนเิ วศ ชนั้ มธั ยมศึกษาปที ี่ 3
เรื่อง ความสมั พนั ธร์ ะหวา่ งสิ่งมชี ีวติ ในระบบนเิ วศ

คำถามทา้ ยกจิ กรรม

1. จากกิจกรรมเราสามารถจัดความสมั พนั ธร์ ะหว่างสงิ่ มชี ีวติ เป็นแบบใดบา้ ง
............................................................................................................................. .................................
.................................................................................................. ............................................................
............................................................................................................................. .................................
..............................................................................................................................................................
2. ความสัมพนั ธร์ ะหวา่ งสิ่งมีชีวิตทอ่ี าศัยอยู่รว่ มกันเกี่ยวข้องกับระบบนิเวศในลักษณะใด
..............................................................................................................................................................
............................................................................................................................. .................................
............................................................................................................................. .................................
...................................................................................... ........................................................................
3. ยกตวั อยา่ งและอธบิ ายความสมั พันธ์ของสงิ่ มชี วี ิตอ่นื ๆ ในรูปแบบต่าง ๆ มา 1 ตวั อย่าง
................................................................................................... ...........................................................
............................................................................................................................. .................................
..............................................................................................................................................................
............................................................................................................................. .................................

19

แบบฝกึ ทกั ษะการเรียนรู้ หน่วยการเรียนรทู้ ี่ 1 ระบบนิเวศ ชัน้ มธั ยมศึกษาปที ี่ 3
เร่ือง ความสมั พันธร์ ะหวา่ งส่ิงมีชีวติ ในระบบนิเวศ

ใบความรู้ที่ 3
เรอ่ื ง การถา่ ยทอดพลังงานในระบบนเิ วศ

ในระบบนิเวศจะมกี ารถ่ายทอดพลงั งานจากส่งิ มีชีวิตชนดิ หนงึ่ ไปยังสง่ิ มีชีวติ อีกชนิดหนึง่
เรม่ิ ต้นจาก ผผู้ ลติ ไดร้ บั พลังงานจากแสงอาทติ ย์มนี ้ำและแกส๊ คารบ์ อนไดออกไซด์เป็นวัตถดุ บิ ซึง่
จากกระบวนการสงั เคราะห์ด้วยแสง พลังงานจากแสงอาทิตย์เปลยี่ นไปอยู่ในรปู ของสารอาหารและ
ถ่ายทอดไปยงั ผู้บริโภค ซ่ึงมี 2 ลกั ษณะดงั นี้

1. โซ่อาหาร (Food chain) คือ ความสัมพันธ์ของส่งิ มีชวี ติ โดยการกนิ ตอ่ กนั เปน็ ทอดๆ
จากผผู้ ลติ สู่ผู้บรโิ ภค ทำใหม้ ีการถ่ายทอดพลงั งานในอาหารตอ่ เนื่องเปน็ ลำดับ โดยพืชจะได้รับ
พลงั งานจากแสงอาทติ ย์และใชค้ ลอโรฟลิ ลเ์ ป็นตัวดูดกลืนพลงั งานแสงเพ่ือนำมาใชใ้ นการสร้าง
อาหาร พืชจึงเป็นสิ่งมีชีวติ อันดบั แรกในการถา่ ยทอดพลังงานในโซ่อาหาร ส่วนสตั ว์เปน็ สิ่งมชี ีวิตทไี่ ม่
สามารถสร้างอาหารเองได้จำเปน็ ต้องได้รับพลังงานจากการบรโิ ภคส่ิงมีชวี ิตอื่นเปน็ อาหาร สัตว์จงึ ถอื
ว่าเป็นผูบ้ รโิ ภค ซง่ึ แบง่ ออกเป็น

1) ผูบ้ รโิ ภคลำดับท่ีหนงึ่ (Primary consumer) หมายถงึ ผ้บู รโิ ภคที่กนิ ผ้ผู ลติ เป็นอาหาร
2) ผบู้ ริโภคลำดบั ทส่ี อง (Secondary consumer) หมายถึง ผบู้ ริโภคทีก่ ินผบู้ รโิ ภคลำดบั ท่ี
หน่งึ เปน็ อาหาร
3) ผ้บู รโิ ภคลำดับสูงสดุ (Top consumer) หมายถึง ผบู้ ริโภคทีอ่ ย่ลู ำดับปลายสุดของ
โซอ่ าหาร ซ่งึ ไมม่ ีสง่ิ มชี วี ิตอืน่ ใดมากนิ ต่อ โดยอาจเรียกว่าผูบ้ รโิ ภคลำดบั สดุ ท้าย

ภาพท่ี 26 โซ่อาหาร
ท่ีมา http://science-pratom.blogspot.com

20

แบบฝกึ ทักษะการเรยี นรู้ หน่วยการเรยี นรูท้ ่ี 1 ระบบนิเวศ ช้นั มัธยมศึกษาปีท่ี 3
เร่ือง ความสมั พนั ธ์ระหวา่ งสิ่งมชี ีวติ ในระบบนิเวศ

ภาพที่ 27 โซอ่ าหาร
ท่ีมา http://jeerapa-thong.blogspot.com/search

การถ่ายทอดพลังงานในโซ่อาหารสู่ผู้บรโิ ภคแต่ละลำดับขั้นจะอยู่เพียง 10% ของพลงั งานทผี่ ่าน
เขา้ มา ส่วนพลังอีก 90% จะสูญสลายไปในรปู แบบของพลังงานอื่น ๆ เช่น การหายใจ เหงอ่ื เป็นต้น ผบู้ ริโภค
บรโิ ภคพลงั งานเขา้ ส่รู ่างกาย 100 กรมั จะมเี พยี ง 10 กรัม เทา่ นน้ั ที่จะถกู นำไปสร้างเนื้อเยื่อ สว่ นอกี 90 กรัม
จะสญู หายไป หรือในกรณีอาหารท่ีสตั วก์ ินเขา้ ไปก็ไม่ไดเ้ ปล่ียนไป เปน็ เนื้อเย่ือท้ังหมด เน่ืองจากสว่ นหนง่ึ จะถกู
เผาผลาญและเปล่ียนไปเป็นพลังงาน เพ่ือใช้ในการเคล่ือนไหวและทำกิจกรรมต่าง ๆ พลังงานบางส่วนถกู
นำไปใชใ้ นการรกั ษาอุณหภูมิของรา่ งกายให้คงที่ และบางส่วนจะถูกขับออกมา มอี าหารเพียงบางสว่ นเท่านั้นท่ี
ถูกนำไปใชส้ ร้างเนือ้ เย่ือของร่างกาย ซึง่ มวลของเน้ือเย่ือส่วนทถี่ กู สร้างจากอาหารน้เี รยี กวา่ มวลชวี ภาพ

ภาพที่ 28 พีระมิดการถ่ายทอดพลงั งานในโซอ่ าหาร
ทม่ี า http://jeerapa-thong.blogspot.com/search

21

แบบฝึกทกั ษะการเรียนรู้ หน่วยการเรยี นรทู้ ี่ 1 ระบบนิเวศ ช้นั มธั ยมศึกษาปที ี่ 3
เรอื่ ง ความสมั พันธร์ ะหว่างสิ่งมีชีวติ ในระบบนิเวศ

2. สายใยอาหาร (Food web) ในกลุ่มสิ่งมชี วี ิตหนงึ่ ๆ โซอ่ าหารไม่ไดด้ ำเนินไปเพยี งโซเ่ ดียว
เทา่ นน้ั แต่ละโซ่อาหารอาจมีความสมั พนั ธก์ ับโซอ่ าหารอน่ื อีก โดยเป็นความสัมพันธท์ ี่สลับซับซอ้ น
เชน่ สง่ิ มีชีวติ หนึ่งในโซอ่ าหารหนึง่ อาจเป็นอาหารของสิง่ มีชวี ิตอีกชนิดหนึ่งในโซ่อาหารอื่นกไ็ ด้เรยี ก
ลักษณะโซ่อาหารหลาย ๆ โซ่ทีม่ ีความสัมพนั ธ์เกี่ยวข้องกนั อย่างสลบั ซับซ้อนวา่ สายใยอาหาร

สายใยอาหารของกลมุ่ สิ่งมชี วี ิตทม่ี ีความสลบั ซบั ซ้อนมาก แสดงวา่ ผูบ้ ริโภคมที างเลือกใน
การกนิ อาหารไดห้ ลายทาง มีผลทำใหก้ ลมุ่ ส่งิ มชี ีวิตน้ันมีความมน่ั คงในการดำรงชวี ติ มากเช่นกนั

ภาพที่ 29 สายใยอาหาร
ท่ีมา http://jeerapa-thong.blogspot.com/search

22

แบบฝึกทกั ษะการเรียนรู้ หน่วยการเรียนร้ทู ี่ 1 ระบบนิเวศ ช้ันมธั ยมศึกษาปีที่ 3
เรอ่ื ง ความสัมพันธ์ระหวา่ งส่ิงมีชีวติ ในระบบนเิ วศ

จากภาพที่ 20 แผนภาพสายใยอาหาร เราสามารถเขยี นโซ่อาหารไดห้ ลายโซ่ ดังภาพ

ภาพท่ี 30 แผนภาพสายใยอาหารมีความสมั พนั ธ์ของโซอ่ าหารหลายโซ่
ทมี่ า http://jeerapa-thong.blogspot.com/search

23

แบบฝกึ ทกั ษะการเรียนรู้ หน่วยการเรียนรู้ที่ 1 ระบบนิเวศ ชั้นมัธยมศกึ ษาปีที่ 3
เร่ือง ความสมั พนั ธร์ ะหวา่ งส่ิงมีชีวติ ในระบบนเิ วศ

ใบกจิ กรรมท่ี 3
เร่อื ง โซอ่ าหารและสายใยอาหาร

ตอนที่ 1 โซ่อาหาร
คำช้ีแจง 1. ให้นกั เรยี นสร้างโซอ่ าหารจากแผนภาพที่กำหนดให้ โดยประกอบดว้ ยสง่ิ มีชีวติ

อยา่ งน้อย 5 ชนดิ จำนวน 5 โซอ่ าหาร พร้อมระบุวา่ สง่ิ มีชวี ิตเหลา่ นน้ั มีบทบาทอะไร
ในโซ่อาหาร
2. คะแนนเตม็ 10 คะแนน

ภาพท่ี 31 แผนภาพกลุ่มสง่ิ มีชวี ิต
ท่ีมา http://jeerapa-thong.blogspot.com/search

24

แบบฝกึ ทักษะการเรียนรู้ หน่วยการเรยี นรทู้ ่ี 1 ระบบนิเวศ ชนั้ มธั ยมศกึ ษาปที ี่ 3
เรอ่ื ง ความสัมพันธร์ ะหว่างสิ่งมชี ีวติ ในระบบนเิ วศ

สร้างโซอ่ าหาร

25

แบบฝึกทกั ษะการเรยี นรู้ หน่วยการเรยี นรูท้ ่ี 1 ระบบนิเวศ ชัน้ มัธยมศกึ ษาปที ี่ 3
เรือ่ ง ความสัมพันธร์ ะหว่างส่ิงมชี ีวิตในระบบนิเวศ

ตอนที่ 2 สายใยอาหาร
คำช้ีแจง 1. ให้นกั เรียนนำโซ่อาหารจากใบกิจกรรมท่ี 3 ตอนที่ 1 ของสมาชิกแต่ละคนในกลุม่

มาสร้างสายใยอาหาร
2. คะแนนเตม็ 10 คะแนน

26

แบบฝึกทกั ษะการเรยี นรู้ หน่วยการเรียนรูท้ ่ี 1 ระบบนเิ วศ ช้ันมธั ยมศกึ ษาปีที่ 3
เร่ือง ความสมั พันธร์ ะหวา่ งส่ิงมีชีวติ ในระบบนเิ วศ

ใบความรูท้ ี่ 4
เรอ่ื ง พีระมิดการถา่ ยทอดพลงั งาน

การถา่ ยทอดพลังงานในระบบนิเวศจากผผู้ ลติ ไปยังผู้บริโภคลำดบั ตา่ ง ๆ จนถึงผู้สลาย
สารอินทรยี ์ พลังงานจะลดลงไปในแตล่ ะลำดับ และเมอื่ พจิ ารณาจำนวนผู้ผลติ และผู้บรโิ ภคลำดบั
ตา่ ง ๆ จะมีจำนวนลดลงตามลำดับ ซ่ึงคล้ายกบั การเปลีย่ นแปลงของมวลสาร

การถา่ ยทอดพลงั งานในโซ่อาหารอาจแสดงในลักษณะของสามเหลยี่ มพีระมิดของสงิ่ มีชวี ติ
(Ecological pyramid) แบ่งได้3 ประเภทตามหน่วยท่ีใชว้ ัดปรมิ าณของลำดับขน้ั ในการกิน ดงั นี้

1. พรี ะมดิ จำนวน (Pyramid of number) เปน็ พีระมดิ ที่จะแสดงให้เหน็ ถึงจำนวนของ
สิ่งมีชีวิตในแต่ละลำดบั ขั้นของโซอ่ าหารตอ่ หนว่ ยพ้นื ท่ี หรือปริมาตร ลักษณะรปู รา่ งของ
พีระมิดจะแสดงให้เหน็ วา่ ผู้ผลติ จะมจี ำนวนมากกว่าผู้บริโภค และผบู้ ริโภคล าดับที่ 1 จะมจี ำนวน
มากกวา่ ผบู้ ริโภคลำดับที่ 2 ผู้บริโภคลำดบั สุดทา้ ยของโซ่อาหารจะมจี ำนวนนอ้ ยท่ีสุด

ภาพที่ 32 พรี ะมิดจำนวน
ท่ีมา http://jeerapa-
thong.blogspot.com/search

2. พรี ะมิดมวลชีวภาพ (Pyramid of ภาพท่ี 33 พรี ะมิดมวล
biomass) จะมลี กั ษณะคลา้ ยกับพรี ะมิดจำนวน ทม่ี า http://jeerapa-
สรา้ งขน้ึ จากการคาดคะเนมวลของน้ำหนักแหง้ ของ thong.blogspot.com/search
สง่ิ มีชวี ิตท่ีถ่ายทอดพลงั งานตามลำดับในโซอ่ าหาร
แทนการนบั จำนวนเพ่ือใหข้ อ้ มลู ถกู ต้องตามความเป็น
จริงมากขน้ึ ขนาดของพรี ะมดิ แต่ละขัน้ จะบอกถึง
ปริมาตรหรอื มวลชวี ภาพของส่งิ มชี ีวติ ในแต่ละลำดบั
ขั้นของโซอ่ าหาร

27

แบบฝกึ ทักษะการเรยี นรู้ หน่วยการเรียนรู้ที่ 1 ระบบนเิ วศ ชนั้ มัธยมศกึ ษาปที ี่ 3
เร่อื ง ความสัมพันธร์ ะหว่างส่ิงมีชีวิตในระบบนเิ วศ

3. พรี ะมิดพลงั งาน (Pyramid of energy) เป็นพรี ะมิดที่แสดงอัตราการถ่ายทอด
พลงั งานในรปู ของสารอาหารไปตามโซ่อาหาร ซ่ึงมีความชดั เจนมากกวา่ พีระมิดแบบอนื่ และเป็น
พีระมิดท่ีมลี ักษณะฐานกว้างแล้วเรยี งไปหายอดเสมอ

ภาพท่ี 34 พีระมิดพลงั งาน
ท่มี า http://jeerapa-thong.blogspot.com/search

28

แบบฝึกทักษะการเรยี นรู้ หน่วยการเรยี นรทู้ ี่ 1 ระบบนิเวศ ชนั้ มัธยมศึกษาปที ่ี 3
เรื่อง ความสัมพันธ์ระหว่างส่ิงมชี ีวติ ในระบบนิเวศ

ใบกิจกรรมที่ 4
เรื่อง พีระมิดโซ่อาหาร

คำชแี้ จง 1. แบง่ นกั เรียนออกเปน็ กลุ่มกลมุ่ ละ 3–5คน ให้นกั เรยี นศึกษาภาพโซ่อาหารทก่ี ำหนด
2. ให้แตล่ ะกล่มุ รว่ มกันอภปิ ราย และนำความรู้จากโซอ่ าหารไปเขยี นเปน็ พรี ะมิดแบบ
ตา่ ง ๆ ในกระดาษ
3. คะแนนเต็ม 10 คะแนน

บนั ทกึ ผลการทำกจิ กรรม

29

แบบฝกึ ทักษะการเรียนรู้ หน่วยการเรยี นรทู้ ี่ 1 ระบบนิเวศ ชัน้ มัธยมศึกษาปที ่ี 3
เร่อื ง ความสมั พันธร์ ะหวา่ งส่ิงมชี ีวติ ในระบบนิเวศ

คำถามหลังการทำกิจกรรม

1. พรี ะมดิ ท่ีนักเรียนเขียนน้ันเปน็ พรี ะมิดแบบใด
ตอบ.........................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
2. ในการเขียนพรี ะมิดแบบตา่ ง ๆ นัน้ ส่ิงมชี วี ิตทอ่ี ยู่สว่ นลา่ งของพีระมดิ เสมอนัน้ คอื อะไร
เพราะเหตใุ ด
ตอบ.........................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
3. ในการสร้างพีระมิดน้ัน นักเรยี นใชอ้ ะไรเปน็ เกณฑ์
ตอบ.........................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................

30

แบบฝึกทกั ษะการเรยี นรู้ หน่วยการเรยี นรทู้ ี่ 1 ระบบนเิ วศ ชน้ั มัธยมศกึ ษาปีท่ี 3
เรอื่ ง ความสัมพันธร์ ะหวา่ งส่ิงมีชีวิตในระบบนเิ วศ

แบบทดสอบหลังเรยี น
เรือ่ งความสมั พันธร์ ะหว่างสง่ิ มชี ีวติ ในระบบนิเวศ

คำช้ีแจง 1. ให้นกั เรียนเขยี นเคร่ืองหมาย X ลงในกระดาษคำตอบเพียงขอ้ เดยี วเท่านัน้
2. แบบทดสอบมีทงั้ หมด 10 ขอ้ ข้อละ 1 คะแนน รวม 10 คะแนน
3. ใหเ้ วลา 10 นาที

1. องคป์ ระกอบสำคัญที่เก่ยี วข้องกับการถ่ายทอดพลังงานในระบบนิเวศคือข้อใด
ก. ผูผ้ ลิต, ผบู้ ริโภค
ข. ผู้ผลิต, ผู้ยอ่ ยสลาย
ค. ผู้บรโิ ภค, ผู้ย่อยสลาย
ง. ผผู้ ลิต, ผูบ้ ริโภค, ผู้ยอ่ ยสลาย

2. การถ่ายทอดพลังงานจากโซ่อาหารหนง่ึ ไปอีกโซอ่ าหารหนึง่ ซงึ่ เปน็ ความสมั พันธ์
สลบั ซบั ซอ้ น เรียกว่าอะไร

ก. สายใยอาหาร
ข. วฏั จกั รอาหาร
ค. ห่วงโซ่อาหาร
ง. พรี ะมิดพลงั งาน
3. อาหารสว่ นใหญท่ พี่ ชื สร้างขึน้ โดยกระบวนการสังเคราะห์ด้วยแสง จะถกู สะสมไวใ้ นรปู ใด
ก. ไขมัน
ข. แป้ง
ค. โปรตีน
ง. วติ ามนิ
4. สตั ว์ในขอ้ ใดเป็นผู้บรโิ ภคอันดับท่ี 1 ทั้งหมด
ก. แมว, พยาธงิ ู
ข. เสอื , หนูจง้ิ จก
ค. ววั , มา้ , กระตา่ ย
ง. กบ, ปลา, นกเหยย่ี ว
5. ข้อใดจัดเปน็ ความสัมพนั ธ์ของสิ่งมชี ีวิตภาวะปรสติ
ก. แมวกบั หนู
ข. กาฝากบนต้นไม้
ค. นกเอย้ี งกบั ควาย
ง. โพรโทซวั ในลำไส้ปลวก

31

แบบฝกึ ทกั ษะการเรียนรู้ หน่วยการเรยี นร้ทู ี่ 1 ระบบนิเวศ ชน้ั มธั ยมศึกษาปีที่ 3
เรอ่ื ง ความสัมพนั ธ์ระหว่างส่ิงมีชีวติ ในระบบนเิ วศ

6. ถา้ กำหนดให้ + แทนการได้ประโยชน์
- แทนการเสียผลประโยชน์
0 แทนการไม่ไดแ้ ละไม่เสยี ประโยชน์

สิ่งมชี วี ิตชนิดใดท่มี ีความสมั พันธ์แบบ ( + , + ) : ( + , 0 ) เรยี งตามลำดบั
ก. รากับสาหรา่ ย : กล้วยไมบ้ นตน้ ไม้
ข. เหบ็ กับสุนขั : เพล้ยี กับมดด า
ค. ผีเสื้อกับดอกไม้: ฝอยทองบนต้นไม้
ง. กาฝากบนต้นมะมว่ ง : ปลาการต์ ูนกบั ดอกไม้ทะเล

7. ในลำดับโซ่อาหาร เหยย่ี ว จัดเปน็ ผู้บริโภคลำดบั ท่ีเท่าไร
ก. ลำดบั ที่ 1
ข. ลำดบั ที่ 2
ค. ลำดบั ที่ 3
ง. ลำดบั สดุ ทา้ ย

8. ขอ้ ใดไมถ่ ูกต้องเกีย่ วกับการถา่ ยทอดพลังงาน
ก. ผูผ้ ลิตเปน็ จดุ เรม่ิ ของโซ่อาหารทุกชนิด
ข. ในระบบนเิ วศใดท่ีมีสายใยอาหารซบั ซ้อนมากแสดงระบบนเิ วศนัน้ มีความสมดุลมาก
ค. จลุ ินทรยี ์มีบทบาทในการย่อยสลายสารอินทรีย์แต่ไม่ไดม้ ีสว่ นในการถา่ ยทอดพลังงาน
ง. โซอ่ าหารทมี่ จี ำนวนส่งิ มีชวี ติ ยงิ่ มาก สง่ิ มีชวี ิตทา้ ย ๆ โซ่อาหารยงิ่ ไดร้ ับพลงั งานน้อยลง

9. “เพล้ีย ต้นสม้ นก แมงมมุ ” จะสามารถเขียนความสัมพันธใ์ นรปู โซ่อาหารได้อยา่ งไร
ก. ตน้ สม้ นก แมงมมุ เพลี้ย
ข. ตน้ ส้ม แมงมุม เพลี้ย นก
ค. ต้นส้ม เพลี้ย แมงมมุ นก
ง. ตน้ ส้ม เพลย้ี นก แมงมมุ

10. นกเอย้ี งกบั ควาย เป็นความสัมพนั ธ์ในภาวะใด
ก. ภาวะปรสติ
ข. ภาวะแกง่ แย่ง
ค. ภาวะการไดป้ ระโยชน์รว่ มกนั
ง. ภาวะล่าเหย่อื

32

แบบฝึกทกั ษะการเรียนรู้ หน่วยการเรียนรู้ที่ 1 ระบบนเิ วศ ช้ันมัธยมศกึ ษาปที ่ี 3
เรื่อง ความสมั พันธ์ระหว่างส่ิงมีชีวติ ในระบบนเิ วศ

กระดาษคำตอบแบบทดสอบหลังเรยี น
เร่อื ง ความสมั พนั ธ์ระหว่างสิง่ มีชีวติ ในระบบนิเวศ

ชื่อ-สกุล.....................................................................ช้ัน..........................เลขท.ี่ ..................
ข้อท่ี ก ข ค ง
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10

คะแนนเตม็ 10
ได้คะแนน

33

แบบฝึกทักษะการเรยี นรู้ หน่วยการเรียนรู้ท่ี 1 ระบบนเิ วศ ชั้นมธั ยมศกึ ษาปีท่ี 3
เรอ่ื ง ความสมั พนั ธร์ ะหว่างสิ่งมีชีวิตในระบบนเิ วศ

บรรณานกุ รม

กระทรวงศึกษาธกิ าร. (2552). หลักสตู รแกนกลางการศกึ ษาขนั้ พืน้ ฐาน พทุ ธศักราช 2551
กรุงเทพฯ: ชุมชนสหกรณ์การเกษตรแหง่ ประเทศไทย.

ถนดั ศรบี ญุ เรือง. (ม.ป.ป.). หนังสอื เรยี น รายวชิ าพ้นื ฐาน วิทยาศาสตร์ ม.3 เล่ม 1.
กรงุ เทพฯ: อกั ษรเจริญทศั น.์

บัญชา แสนทวี. (ม.ป.ป.). วทิ ยาศาสตร์เลม่ 1 กลุ่มสาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์
ชั้นมธั ยมศึกษาปีที่3. กรุงเทพฯ: วัฒนาพานชิ .

ประดบั นาคแกว้ และดาวัลย์เสรมิ บญุ สุข. (ม.ป.ป.) หนงั สือเรยี นรายวชิ าพนื้ ฐาน
วิทยาศาสตรช์ ั้นมัธยมศกึ ษาปีที่3. กรุงเทพฯ: แม็ค.

สมโภค สุขอนนั ต์. (ม.ป.ป.). คมู่ อื วิทยาศาสตร์ม.3. กรุงเทพฯ: ไฮเอ็ดพบั ลิชชิ่ง
สถาบนั พัฒนาคุณภาพวิชาการ. (2553). ค่มู อื ครูวทิ ยาศาสตรช์ ัน้ มัธยมศกึ ษาปที ่ี3.

กรุงเทพฯ: พัฒนาคุณภาพวิชาการ (พว.).
______. กระทรวงศกึ ษาธิการ. ค่มู อื ครรู ายวิชาพืน้ ฐานวิทยาศาสตร์ 6 ชั้นมัธยมศกึ ษาปีท่ี 3

กล่มุ สาระการเรยี นรวู้ ทิ ยาศาสตร์. กรงุ เทพฯ: โรงพมิ พ์ สกสค., 2555

34

แบบฝึกทักษะการเรยี นรู้ หน่วยการเรยี นรูท้ ี่ 1 ระบบนเิ วศ ช้ันมัธยมศกึ ษาปีที่ 3
เรอื่ ง ความสมั พันธร์ ะหวา่ งส่ิงมชี ีวิตในระบบนิเวศ

เฉลยแบบทดสอบกอ่ นเรียน และหลังเรยี น
เร่อื ง ความสมั พันธร์ ะหวา่ งสิ่งมีชีวติ ในระบบนเิ วศ

กอ่ นเรียน
1. ข 2. ง 3. ข 4. ง 5. ก 6. ค 7. ค 8. ค 9. ง 10. ก

หลังเรยี น
1. ง 2. ก 3. ข 4. ค 5. ข 6. ก 7. ง 8. ค 9. ค 10. ค

35

แบบฝกึ ทักษะการเรียนรู้ หน่วยการเรยี นรทู้ ่ี 1 ระบบนเิ วศ ชนั้ มัธยมศึกษาปที ี่ 3
เร่อื ง ความสัมพนั ธ์ระหว่างส่ิงมีชีวิตในระบบนิเวศ

คำชแี้ จง แนวคำตอบใบกจิ กรรมที่ 1
เรื่อง ความสมั พนั ธ์ระหว่างส่ิงมีชีวิตกับสิ่งไม่มีชีวิต
1. ให้นกั เรยี นเขยี นแผนภาพ ความสมั พนั ธข์ องสง่ิ มีชวี ติ กับสง่ิ ไม่มีชีวติ ในรปู แบบที่
นกั เรียนสนใจ
2. คะแนนเตม็ 10 คะแนน

36

แบบฝกึ ทกั ษะการเรยี นรู้ หน่วยการเรยี นรู้ท่ี 1 ระบบนิเวศ ช้นั มธั ยมศึกษาปที ี่ 3
เรือ่ ง ความสมั พนั ธร์ ะหว่างส่ิงมชี ีวติ ในระบบนิเวศ

แนวคำตอบใบกจิ กรรมท่ี 2
เรอ่ื ง ความสมั พนั ธร์ ะหวา่ งสิ่งมชี ีวติ ทีอ่ าศยั อย่รู ่วมกนั

คำชแ้ี จง 1. แบ่งนักเรียนออกเป็นกลุม่ กล่มุ ละ 3–5 คน ให้แต่ละกล่มุ สบื คน้ ข้อมลู เก่ยี วกบั
ความสมั พนั ธแ์ บบตา่ ง ๆ ระหว่างสง่ิ มีชีวติ ที่อาศยั อยู่ร่วมกันในระบบนิเวศทอ้ งถน่ิ มา 5 ความสมั พนั ธ์

2. บันทึกผลการสบื คน้ ขอ้ มูล 10 คะแนน คำถามท้ายกจิ กรรมและสรุปผลการทำ
กิจกรรม 10 คะแนน

บันทึกผลการสืบคน้ ข้อมูล ลักษณะความสมั พนั ธ์ รูปแบบความสัมพนั ธ์
สงิ่ มีชีวติ ที่มีความสัมพนั ธก์ นั ผง้ึ ดดู นำ้ หวานจากดอกจามจุรี ภาวะการไดป้ ระโยชน์รว่ มกนั
1. ตน้ จามจรุ กี ับผ้ึง เปน็ อาหาร ส่วนต้นจามจุรีได้ผง้ึ
ชว่ ยใหเ้ กิดการผสมเกสรให้กับ
2. นกเอ้ียงกับแมลง ดอกไม้จากดอกหน่ึงไปอีกดอก
3. ไลเคน หนึ่ง
นกเอ้ียงเปน็ ผลู้ า่ เหย่ือ ภาวะล่าเหยอื่
4. เหาทศ่ี รี ษะคน สว่ นแมลงเปน็ เหยื่อซง่ึ เป็น
5.นกทำรังบนต้นไม้ใหญ่ อาหารของนกเอีย้ ง
สาหรา่ ยสรา้ งอาหารสำหรับการ ภาวะพึง่ พากัน
สังเคราะหแ์ สง ซ่ึงอาศยั
ความชน้ื และแร่ธาตุจากรา
ราได้รบั อาหาร และออกซเิ จน
จากสาหรา่ ย
เหาดูดเลือดจากศรี ษะคน ภาวะปรสิต
คนเสียประโยชน์
นกทำรงั เพอื่ เปน็ ที่อยู่ ภาวะอิงอาศยั
แตต่ น้ ไม้ไมเ่ สยี ประโยชน์

37

แบบฝกึ ทกั ษะการเรียนรู้ หน่วยการเรยี นรู้ท่ี 1 ระบบนเิ วศ ชนั้ มธั ยมศกึ ษาปีที่ 3
เรอื่ ง ความสัมพนั ธ์ระหวา่ งส่ิงมชี ีวติ ในระบบนเิ วศ

แนวคำตอบคำถามท้ายกิจกรรม

1. จากกจิ กรรมเราสามารถจัดความสัมพันธ์ระหวา่ งสิง่ มีชีวิตเป็นแบบใดบ้าง
ตอบ ภาวะการไดป้ ระโยชนร์ ่วมกนั ภาวะล่าเหยือ่
2. ความสมั พนั ธ์ระหว่างสิ่งมชี ีวิตทีอ่ าศัยอยรู่ ว่ มกนั เกยี่ วข้องกบั ระบบนเิ วศในลักษณะใด
ตอบ สง่ิ มชี ีวิตตอ้ งอาศยั อยู่รว่ มกนั ในระบบนเิ วศ ส่งิ มีชีวิตชนดิ หนึ่งอาจเป็นประโยชนต์ ่อ
ส่งิ มชี ีวิตอีกชนิดหนึง่ หรือเป็นประโยชน์ร่วมกันทั้ง 2 ฝ่าย ดังนน้ั การมรี ูปแบบของความสมั พันธ์ใน
ลกั ษณะต่าง ๆ กเ็ พ่ือให้ระบบนิเวศเกดิ ความสมดุล ไม่เกดิ การเปลีย่ นแปลงอย่างรวดเร็วและ
รนุ แรง ซ่งึ จะสง่ ผลต่อการดำรงชวี ิตของสิง่ มชี วี ติ เปน็ อย่างมาก
3. ยกตวั อยา่ งและอธิบายความสมั พนั ธ์ของสง่ิ มชี ีวิตอื่น ๆ ในรูปแบบตา่ ง ๆ มา 1 ตัวอย่าง
ตอบ กลว้ ยไม้ท่ีเกาะบนตน้ ไม้ใหญ่ กล้วยไมจ้ ะได้ท่ีอยู่อาศัยบนต้นไม้ ส่วนต้นไม้ใหญก่ ็ไม่
เสยี ประโยชน์ เปน็ รูปแบบของภาวะองิ อาศยั

สิง่ มชี วี ิตในระบบนเิ วศจะมคี วามสัมพันธ์ซ่ึงกันและกนั ในรปู แบบตา่ ง ๆ
ทงั้ น้เี ปน็ ไปเพ่ือการดำรงชีวิตของส่งิ มีชีวิตในระบบนิเวศร่วมกัน

38

แบบฝึกทกั ษะการเรยี นรู้ หน่วยการเรียนรู้ที่ 1 ระบบนเิ วศ ชั้นมธั ยมศกึ ษาปที ี่ 3
เรือ่ ง ความสมั พันธ์ระหวา่ งสิ่งมชี ีวิตในระบบนเิ วศ

แนวคำตอบใบกจิ กรรมท่ี 3
เรอ่ื ง โซอ่ าหารและสายใยอาหาร

39

แบบฝึกทักษะการเรยี นรู้ หน่วยการเรียนรู้ที่ 1 ระบบนเิ วศ ช้นั มธั ยมศกึ ษาปีท่ี 3
เรื่อง ความสมั พันธร์ ะหว่างสิ่งมีชีวติ ในระบบนิเวศ

ตอนท่ี 2 สายใยอาหาร
คำช้แี จง 1. ให้นักเรยี นนำโซ่อาหารจากใบกจิ กรรมที่ 3 ตอนที่ 1 ของสมาชิกแต่ละคนในกลุ่ม

มาสรา้ งสายใยอาหาร
2. คะแนนเตม็ 10 คะแนน

40

แบบฝึกทกั ษะการเรยี นรู้ หน่วยการเรยี นรทู้ ี่ 1 ระบบนิเวศ ช้ันมัธยมศึกษาปีท่ี 3
เรื่อง ความสมั พันธร์ ะหวา่ งสิ่งมชี ีวิตในระบบนเิ วศ

แนวคำตอบใบกจิ กรรมท่ี 4
เรอ่ื ง พรี ะมดิ โซอ่ าหาร

คำชีแ้ จง 1. แบ่งนกั เรียนออกเปน็ กลุ่มกล่มุ ละ 3–5คน ใหน้ ักเรียนศกึ ษาภาพโซ่อาหารท่กี ำหนด
2. ให้แต่ละกลมุ่ รว่ มกันอภปิ ราย และนำความร้จู ากโซอ่ าหารไปเขยี นเป็นพรี ะมิดแบบ
ตา่ ง ๆ ในกระดาษฟลปิ ชาร์ท
3. คะแนนเต็ม 10 คะแนน

1. พรี ะมดิ พลงั งาน นักเรียนอาจตอบได้หลายแบบ
ไม้โพรโทซัวในลาไสป้ ลวก
2. พีระมดิ จำนวน โพรโทซัวในลำไสป้ ลวก
ไม้โพรโทซัวในลาไส้ปลวก ปลวก
ตน้ ไม้

ไม้

โพรโทซวั ในลำไสป้ ลวก
ปลวก
ต้นไม้

ไม้

41

แบบฝึกทกั ษะการเรยี นรู้ หน่วยการเรยี นร้ทู ี่ 1 ระบบนเิ วศ ชัน้ มธั ยมศกึ ษาปีท่ี 3
เรื่อง ความสมั พนั ธร์ ะหว่างสิ่งมชี ีวติ ในระบบนเิ วศ

แนวคำตอบคำถามหลังการทำกิจกรรม

1. พรี ะมิดทีน่ ักเรยี นเขยี นนั้นเปน็ พีระมดิ แบบใด
ตอบ พรี ะมดิ ทเ่ี ขยี นเป็นแบบพรี ะมิดจำนวน พีระมดิ มวล หรอื พีระมดิ พลงั งานกไ็ ด้
2. ในการเขยี นพีระมดิ แบบต่าง ๆ นน้ั สิ่งมชี วี ติ ที่อยู่ส่วนล่างของพรี ะมิดเสมอน้นั คอื อะไร
เพราะเหตุใด
ตอบ ส่ิงมชี ีวติ ทีอ่ ยูล่ ่างสดุ คือ พชื เพราะพืชเป็นส่ิงมชี ีวติ เริ่มต้นในโซอ่ าหารเสมอ
3. ในการสร้างพีระมิดนนั้ นกั เรียนใช้อะไรเปน็ เกณฑ์
ตอบ ในการสร้างพีระมดิ อาจใชจ้ ำนวนของสงิ่ มชี ีวิตเปน็ เกณฑ์ หรอื ใชม้ วลของส่ิงมชี ีวติ เปน็
เกณฑ์ หรือใช้พลังงานเปน็ เกณฑก์ ไ็ ด้

42

แบบฝกึ ทกั ษะการเรยี นรู้ หน่วยการเรียนรู้ท่ี 1 ระบบนเิ วศ ชนั้ มธั ยมศึกษาปีท่ี 3
เรื่อง ความสัมพันธ์ระหวา่ งส่ิงมีชีวติ ในระบบนิเวศ

แบบบนั ทึกคะแนน

ชือ่ .......................................................................ชัน้ .............................เลขท่.ี ...................

รายการประเมนิ คะแนนเต็ม คะแนนที่ได้ หมายเหตุ
แบบทดสอบกอ่ นเรยี น 10 คะแนน
คะแนนใบกจิ กรรมที่ 1 10 คะแนน
คะแนนใบกจิ กรรมท่ี 2 10 คะแนน
คะแนนคำถามท้ายกจิ กรรมและ 20 คะแนน
สรปุ ผลการทำกจิ กรรม 10 คะแนน
คะแนนใบกิจกรรมท่ี 3 10 คะแนน
คะแนนใบกิจกรรมท่ี 4 10 คะแนน
คะแนนคำถามทา้ ยกจิ กรรมและ 10 คะแนน
สรปุ ผลการทำกิจกรรม
แบบทดสอบหลังเรียน
รวมคะแนนทั้งหมด
(ไมร่ วมคะแนนสอบก่อนเรยี น)

43

แบบฝึกทกั ษะการเรยี นรู้ หน่วยการเรียนรทู้ ี่ 1 ระบบนเิ วศ ชัน้ มัธยมศกึ ษาปที ่ี 3
เรือ่ ง ความสมั พนั ธ์ระหว่างส่ิงมีชีวิตในระบบนเิ วศ

เกณฑก์ ารใหค้ ะแนน

1. เกณฑก์ ารใหค้ ะแนนแบบทดสอบก่อนเรยี น และ แบบทดสอบหลงั เรยี น
แบบเลือกตอบ 4 ตวั เลอื ก ดังน้ี

1.1 ตอบถูก ได้ข้อละ 1 คะแนน
1.2 ตอบผิด ได้ข้อละ 0 คะแนน

2. เกณฑ์การใหค้ ะแนนใบกจิ กรรม 10 คะแนน
2.1 บนั ทกึ ผลการทำ กจิ กรรมในตารางถูกต้องครบถว้ น 5 คะแนน
2.2 บนั ทกึ ผลการทำ กจิ กรรมในตารางถกู ต้องบางส่วน 0 คะแนน
2.3 บนั ทึกผลในตารางไม่ถูกต้องหรอื ไมบ่ นั ทึก

3. เกณฑ์การใหค้ ะแนนคำถามทา้ ยกจิ กรรม 10 คะแนน
3.1 ตอบคำถามได้ถูกต้องชัดเจนทกุ ข้อ 5 คะแนน
3.2 ตอบคำถามบางข้อ ไดข้ ้อละ 0 คะแนน
3.3 ตอบคำถามไม่ถูกต้องหรือไม่ชดั เจน

4. เกณฑ์การใหค้ ะแนนสรุปผลการทำกิจกรรม 10 คะแนน
4.1 สรุปผลการทำกิจกรรมถูกตอ้ งชัดเจน 5 คะแนน
4.2 สรุปผลการทำกิจกรรมถูกต้องบางสว่ น 0 คะแนน
4.3 สรุปผลการทำกจิ กรรมไม่ถกู ต้องหรือไม่สรุป