แกะรอยอาคารในย่านเก่า ตลาดใต้ พิษณุโลก

Parapet ปด ดา นบนอาคาร ประกอบกับความนิยมในสถาปตยกรรมสมัยใหมชวง

หลังสงครามโลกคร้ังที่ 2 ทำใหตึกแถวท่ีสรางข้ึนมีรูปแบบทางสถาปตยกรรม

คลายคลึงกัน โดยมากมักเปนอาคาร 2 ชัน้ หรือ 3 ชั้น ใชโครงสรางคอนกรีตเสริม

เหล็กแบบเกลี้ยงๆปราศจากการตกแตงประดับประดาใดๆ ซึ่งรวมถึงสวนท่ีเปน

ครีบหรือแผงบังแดดเรียกกันวา สถาปตยกรรมแนวสากลเรยี บ และบางสวนมีการ

ประยุกตใหเขากับสภาพภูมิอากาศมากข้ึน ดวยการจัดระเบียบรูปดานอาคารที่

เนนการจัดองคประกอบที่เปนระเบียบสม่ำเสมอ ตรงไปตรงมาและแสดงรูปราง

ตามการจัดเสนสายและแนวระนาบดว ยครีบและแผงบังแดด รวมทง้ั มีการเนนมิติ

ของรูปดานอาคารดวยระเบียงแบบเครือ่ งคอนกรีตผสมเหล็กดัด บริเวณเสนขอบ

อาคารหรือระเบียงมีการเนนเสนระนาบดวยขอบบัวปูนปน หรือท่ีเรียกวา

สถาปตยกรรมแนวนีโอ- พลาสติก แมวาตึกแถวในเมืองพิษณุโลกท่ีไดรับอิทธิพล

ของสถาปตยกรรมสมัยใหมอาจจะยัง

ไมไดถูกเห็นคุณคามากนัก แตเราคง

ปฏิเสธไมไดวา กลุมตึกแถวยานตลาด

ใต เ ป น ห ลั ก ฐ า น ชิ้ น ส ำ คั ญ ที่ แ ส ด ง ถึ ง

พัฒนาการของสถาปตยกรรมสมัยใหม

ในระยะแรกของเมืองพิษณุโลก ท่ีควร

คาตอการศึกษาและขยายผลเพ่ือการ

อนุ รัก ษ แล ะพั ฒ น าให อ ยูคู เมื อ ง อนุเคราะหภาพโดย รานถา ยรปู
พษิ ณโุ ลกตอ ไป มิตรภาพ หอ งฟลม เมไล รานหวา ฟอ ง

45

“ รานเสบียงบญุ ”

ตึกแถว 3 ชั้น สีเหลืองออน คาขายสังฆภัณฑตั้งอยูบริเวณหัวมุมถนน
นเรศวร (ชื่อเดิม ถ. หากรุง) ตัดกับ ถนนพุทธบูชา เชิงสะพานเอกาทศรถ ฝงตรง
ขามเปนพ้ืนท่ีริมแมน้ำนาน ซึ่งปจจุบันเปนที่ต้ังของศาลพระพรหม (สมัยกอนคือ
บริเวณทาเรือเขียว) ตึกแถวนสี้ รา งขึ้นประมาณป พ.ศ. 2503 ทดแทนเรือนแถวไม
เดิมที่ถูกเพลิงไหมใน ป พ.ศ. 2500 เปนอาคารคอนกรีตเสริมเหล็ก ผนังกออิฐ
ฉาบปูน ตามลักษณะสถาปตยกรรมสมัยใหมแนวทางนีโอ- พลาสติก มีการใชกัน
สาดแนวนอนเพื่อบังแดดและมีการกอผนังดานบน หรือ Parapet Roof เพ่ือปด
แนวลาดของหลงั คา บรเิ วณชนั้ 2 ของอาคารและช้ัน 3 ดานรมิ อาคารประดับดว ย
ระเบียงแบบเคร่อื งคอนกรตี และราวกันตกเหล็กดดั ลวดลายสวยงาม

46

“ โควเจรญิ พานิช ”

อาคารตึกแถวความสูง 3 ชั้น ต้ังอยูริมถนนพุทธบูชา ฝงตรงขามเปน
พื้นที่ริมแมน้ำนาน สรางข้ึนประมาณ ป พ.ศ. 2503 เปนอาคารคอนกรีตเสริม
เหล็ก ผนังกออฐิ ฉาบปนู เซาะรอ งแบบหยาบ ทาสีเทา อาคารมลี ักษณะเรียบ ตาม
ความนิยมในสถาปตยกรรมแนวสากลเรียบในชวงนั้น มีเพียงการใชกันสาดใน

แ น วน อ น เพื่ อ บั งแ ด ด เห นื อ ช อ ง
หนาตางที่ช้ัน 2 และ 3 และมีการกอ
ผนังปดหลังคา หรือ Parapet Roof
เหนือแนวกันสาดชั้นที่ 3 ตึกแถวน้ี
สมัยกอ นประกอบธรุ กิจคาเคร่ืองเหล็ก
ปจ จุบันเปด เปน รานคาสง มะพราว

47

“ รา น อ. โลหะภัณฑ ”

อาคารตึกแถวความสงู 3 ชั้น ต้ังอยูริมถนนนเรศวร (ช่ือเดิม ถ. หากรุง)
หนั หนาไปทางทิศเหนอื สู สวนกลางเมือง พษิ ณุโลก (สถานีตำรวจเดิม ดา นใตของ
ประตูทวาย) สรางขึ้นประมาณป พ.ศ. 2503 เปน อาคารคอนกรีตเสริมเหล็ก ผนัง
กออิฐฉาบผิวดวยกรวดลางสีเทาออน ดานหนาตกแตงดวยระเบียงแบบเคร่ือง
คอนกรีตบริเวณ ช้ันท่ี 2 เหนือชอง
หนาตางช้นั ที่ 2 และ 3 มีการใชกันสาด
ในแนวนอนเพื่อ บังแดด ผนังดานบน
เห นื อกัน สาดชั้น ที่ 3 ป ระดับ ดวย
กระเบ้ืองปรุ หรือกระเบ้ืองเคลือบจีน
( Chinese Glazed Tile) ร า น น้ี
สมัยกอนคาขายเคร่ืองเหลก็ ปจจุบนั ปด
ใชง าน

48

“ รานพิษณุโลกศึกษาภัณฑ ”

ตึกแถวความสูง 3 ชั้น 2 คูหาและ 2 ชั้น 1 คูหา ตั้งอยูบนที่ดินของ
สำนักงานทรัพยสินสวนพระมหากษัตริย บริเวณริมถนนนเรศวร หัวมุมตรอกเขา
ยานเจริญผล สรางขึ้นประมาณ ป พ.ศ. 2501 เปนอาคารคอนกรีตเสริมเหล็ก
ผนังกออิฐทางสีเหลือง ตามลักษณะสถาปตยกรรมแนวนีโอ- พลาสติก หรือ การ
จัดระเบียบรูปดานอาคารที่เนนการจัดองคประกอบเปนระเบียบสม่ำเสมอ
ตรงไปตรงมาและแสดงรูปรางตามการจัดเสนสายและแนวระนาบดวยครีบหรือ
ขอบบัวปูนปนตามขอบหนาตางและกันสาดทาดวยสีเขียว รานนี้เปนรานขาย
เคร่ืองเขยี นและอปุ กรณการศกึ ษาด้งั เดมิ ในยา นเจริญผลและตลาดใต

49

“ โรงแรมสขุ กจิ ”

โรงแรมเกาแกเติบโตคูมากบั โรงภาพยนตรเ จริญผล เปน อาคารคอนกรีต
เสริมเหล็ก 2 ชัน้ ขนาด 5 คหู า ทาสขี าวอมเทา ตัง้ อยูในซอยพุทธบชู า 1 สรางข้ึน
ประมาณป พ.ศ. 2501 ตามความนิยมในรูปแบบสถาปตยกรรมแบบสากล
แนวทางนีโอ-พลาสตกิ โดยอาคารมีลกั ษณะสมมาตร เนน จดุ เดนบรเิ วณตรงกลาง
ดวยซุม ทางเขา และระเบียงแบบเครื่องคอนกรีตเหนือครบี กนั สาดแนวนอนของช้ัน
ท่ี 1 บริเวณผนังเหนือหนาตางใตกันสาดช้ันท่ี 2 กอดวยอิฐชองลมสำหรับระบาย
อากาศ บริเวณชองแสงของหนาตางชั้นที่ 2 ยังคงมีเครื่องปรับอากาศแบบ
หนาตางติดอยู ซง่ึ หากดูไดย ากในปจ จุบนั

50

“ รานเจรญิ ผลกอ สราง ”

ตกึ แถว 3 ชั้น 2 คูหา ต้ังอยูริมถนนพุทธบูชา สรางข้ึนประมาณ ป พ.ศ.
2500 ทดแทนเรือนแถวไมเดิมท่ีถูกเพลิงไหม เปนอาคารคอนกรีตเสริมเหล็ก
ผนังกออิฐฉาบปูนทาสีเขียวอมฟา ไดรับอิทธิพลของรูปแบบสถาปตยกรรมแบบ
สากลนวทางนีโอ-พลาสติก ท่ีเนนการจัดองคประกอบรูปดานของอาคารเปน
ระเบียบสม่ำเสมอ ตรงไปตรงมาดวยกรอบแผงบังแดดแนวตั้งและแนวนอน
รวมทง้ั เนน มติ ขิ องรปู ดานดว ยระเบียงแบบเครอื่ งคอนกรีตผสมเหล็กดดั บริเวณช้ัน
ท่ี 2 และชั้นท่ี 3 เหนือกรอบแผงบังแดดชั้นท่ี 3 มีการกอผนังปดหลังคา ประดับ

ด ว ย ปู น ป น ล า ย ด อ ก พ ลั ม
หรือ เหมยฮวา เสริมดวย
ก ารต อ เติ ม ผ นั งท รงจ่ั ว
บรเิ วณยอดอาคาร รา นน้ถี ือ
เปนรานขายวัสดุกอสราง
เกาแกอีกรานหน่ึงในยาน
เจริญผล

51

“ ตึกมุม 2500 ”

ตึกแถวหัวมุม 3 ชั้น 3 คูหา ทำเลงามเปรียบเสมือนเปนสัญลักษณของ
ยานเจริญผล เหมาะเปนจุดเช็คอินถายรูปของยานเจริญผล- ตลาดใต อาคาร
ต้ังอยูหัวมุม ถ. พุทธบูชา ตัดกับ ถ. พญาลิไท สรางขึ้นเมื่อ ป พ.ศ. 2500 เปน
อาคารคอนกรีตเสริมเหล็ก ผนังกออิฐฉาบปูนทาสีเหลืองออน ตัดดวยกรอบแผง
บังแดดและบัวปูนปนสีเขียวออนตามรูปแบบที่ไดรับอิทธิพลสถาปตยกรรม
แนวทางนโี อ- พลาสติก ที่เนนการจัดองคประกอบรูปดานของอาคารเปน ระเบียบ
สมำ่ เสมอ ตรงไปตรงมาดวยกรอบแผงบงั แดดแนวตงั้ และแนวนอน บรเิ วณช้นั ท่ี 3

มีการยื่นระเบียงปูนแบบเครื่อง
คอนกรีตและเหล็กดัดลวดลาย
จุ ด เด น ข อ งอ าค ารน้ี มี ก าร
ประดับปูนปนรูปดอกพลมั หรอื
เหมยฮวา และอักษร 2500
หรือปที่สราง บริเวณผนังปด
หลังคาดานบนอาคาร ปจจุบัน
อาคารหลงั นป้ี ดใชงาน

52

“ ตกึ คณุ ยายล้ี ”

ตกึ แถวหัวมุม 3 ช้นั 3 คหู า ต้ังอยูหวั มุมซอยพุทธบูชา 1 ตัดกับ ถ. บรม
ไตรโลกนารถ (ช่ือเดิม ถ. กัลยาณมิตร) อาคารหลังนี้สรางขึ้นเม่ือป พ.ศ. 2501
ทดแทนอาคารไม 2 ช้นั เดมิ ทถี่ กู เพลิงไหม เปน อาคารคอนกรีตเสริมเหลก็ ผนังกอ
อิฐฉาบปูนทาสเี หลือง มีการใชกนั สาดแนวตั้งและแนวนอนสรางเปน กรอบเพ่ือบัง
แดดเทาท่ีจำเปน อาคารมีลักษณะเรียบงายตามลักษณะตึกแถวท่ีไดรับอิทธิพล
ของสถาปตยกรรมแนวทางนีโอ- พลาสติก บริเวณผนังปดหลังคา หรือ Parapet
Roof มีปนู ปนอักษร 2501 และลายดอกประจำยามประดับอยู ตึกน้ีปจจุบันเปน
ที่อยอู าศยั กบั คา ขายของเบ็ดเตล็ด

53

“ รา นงห่ี ลี ”

ตึกแถวหน่ึงในตำนานรานคายานตลาดใต ประกอบกิจการจำหนาย
พระพุทธรูปและเครื่องสังฆภัณฑมาแตด้ังเดิม (กอนทางรถไฟสายเหนือจะตัด
มาถึงพิษณุโลก- ปจจุบันเปนรุนท่ี 3) ถูกสรางข้ึนประมาณป พ.ศ. 2501 ริมถนน
พุทธบูชา บนที่ดินของ
สำนักงานทรัพยสินสวน
พระมหากษัตริย ทดแทน
เรอื นแถวไมท ่ีถูกเพลิงไหม
เปนอาคารคอนกรีตเสริม
เหล็ก ผนังกออิฐฉาบปูน
ทาสีเหลือง ตามลักษณะ
สถาปตยกรรมแนวทาง
นีโอ- พลาสติก ท่ีมีการจัด
ระเบียบรูปดานอาคารที่
เนน การจดั องคประกอบเปน ระเบยี บสมำ่ เสมอ ตรงไปตรงมาและแสดงรูปรา งตาม
การจัดเสนสายและแนวระนาบดว ยครบี หรือขอบบวั ปนู ปน ตามขอบหนาตางและ
กันสาดทที่ าดวยสีเขียว บริเวณผนังปด หลังคาประดับปูนปนรูปพญาครุฑ

54

“ รานสากลพาณชิ ย ”

ตกึ แถว 2 ช้ัน รมิ ถนนพุทธบูชา เปน อาคารคอนกรีตเสริมเหล็ก ผนังกอ
อิฐฉาบปูนทาสีเหลือง ตามลักษณะสถาปตยกรรมแนวทางนีโอ - พลาสติก ที่มี
การจัดระเบียบรูปดานอาคารท่ีเนนการจัดองคประกอบเปนระเบียบสม่ำเสมอ
ตรงไปตรงมาและแสดงรูปรางตามการจัดเสนสายและแนวระนาบดวยครีบหรือ

ขอบบัวปูนปนตามขอบหนาตางและ
กันสาดท่ีทาดวยสีเขียว เหนือกรอบ
กันสาดชั้นท่ี 2 มีการกอผนังป ด
หลังคา หรือ Parapet Roof ตัดขอบ
บนดว ยปนู ปน ทาสเี ขียว สมัยกอนเปด
เปนรานโชวหวย รานขนมปลีก- สง
ปจจบุ ันเปล่ยี นเปน รา นขายโจก

55

“ รานเอีย่ วเฮง ”

ตกึ แถวหวั มุม 2 ชน้ั 3 คูหา ริมถนนพุทธบูชาตัดกับซอยเจาพระยาจักรี
สรางขึ้นประมาณ ป พ.ศ. 2501 บนท่ีดินของสำนักงานทรัพยสินสวน
พระมหากษัตริย เปนอาคารคอนกรีตเสริมเหล็ก ผนังกออิฐทางสีเหลือง ตาม
ลักษณะสถาปตยกรรมแนวทางนีโอ- พลาสติก ที่นิยมการจัดระเบียบรูปดาน
อาคารที่เนนการจัดองคประกอบเปนระเบียบสม่ำเสมอ ตรงไปตรงมาและแสดง
รูปรางตามการจัดเสนสายและแนวระนาบดวยครีบหรือขอบบัวปูนปนตามขอบ
หนาตางและกันสาดที่ทาดวยสีเขียว เหนือแผงกันสาดช้ันที่ 2 มีการกอผนังปด
หลังคา หรือ Parapet Roof บริเวณตรงกลางประดับดวยปูนปนรูปพญาครุฑ
ปจ จบุ ันยังคงเปด กิจการขายของใชในบา นและสนิ คา เบด็ เตลด็

56

“ โกดังโรงสไี ฟสงิ หวฒั น ”

อาคารตกึ แถวคอนกรีตเสริมเหล็ก 2 ชน้ั 2 คูหา ริมซอยเจาพระยาจกั รี
ฝง ตรงขามเยอื้ งกับโรงสีไฟสิงหวัฒน สรางข้ึนระหวาง ป พ.ศ. 2501-2503 มกี าร
ตอเติมอีก 1 คูหาและทำแผงบังแดดเพิ่มเติมในภายหลัง ใชเปนโกดังเก็บของ
ลักษณะเดนของอาคาร คือ มีการทำผนัง 2 ช้ัน (Double Skin Façade) หรือ
สวนหนาของอาคารดวยอิฐชองลมลายจีน โดยทำเปนแผงบังแดดแนวตั้งใน
ลักษณะสมมาตร มีการใชเสนแนวนอนตัดเพ่ือความสวยงามโดยทำเปนแผง
คอนกรีตบังแดดและราวระเบียงเหล็กดัดสีน้ำตาลประดับดวยเหล็กแผนฉลุลาย
สลับกับเหลก็ ดัดลายดอกประจำยาม ทาสีขาว

57

“ หา งเพชรทองโกชนุ ”

ตกึ แถวสีชมพู 2 ช้ัน 3 คูหา ต้ังอยูบริเวณหัวมมุ ซอยเจาพระยาจักรี ตัด
กับ ถนนบรมไตรโลกนารถ (ช่ือเดิม ถ. กัลยาณมิตร) สรางข้ึนประมาณป พ.ศ.
2501 เปนอาคารคอนกรีตเสริมเหล็ก ผนังกออิฐฉาบปูน มีการจัดระเบียบ
องคประกอบทางสถาปตยกรรมดวยเสนแนวนอนที่ทำเปนกันสาดในชัน้ ท่ี 1 และ
2 บริเวณขอบกนั สาดและขอบบนผนงั ปดหลังคา มกี ารปนขอบปนู เพื่อลดเหล่ียม
มุม ขอบหนาตางอาคารมกี ารทำกรอบเช็ดหนา ดวยครบี ปนู ตามแนวต้ัง รานทอง
เพชรโกชุนเปนหนึ่งในรานทองเกาแกในพิษณุโลกและเปนหนึ่งในตำนานรานเกา
ยา นตลาดใต

58

“ รา นเมา เจรญิ ”

หน่ึงในรานขายเคร่ืองใชในครัวเรือนเกาแกยานตลาดใต รานเมาเจริญ
สรา งข้ึนประมาณ ป พ.ศ. 2501 เปนตึกแถวหัวมมุ 2 ชนั้ รมิ ถนนพุทธบูชา ตัดกับ

ซอยเจาพระยาจักรี เปน
อาคารคอนกรตี เสริมเหล็ก
ผนังกอ อิฐฉาบปูนทาสคี รีม
ลักษณะเดนของอาคารมี
การทำระเบียงแบบเครื่อง
ค อ น ก รีต ป ร ะ ดั บ ด วย
เหล็กดัดลายประจำยาม
บริเวณชั้นที่ 2 สวนเหนือ
ชองหนาตางชั้นท่ี 2 มีการ
ทำแผงบังแดดคอนกรีต
แ น วน อ น แ ล ะ ผ นั งป ด
หลังคา หรอื Parapet Roof ตลอดท้งั แนวอาคาร บรเิ วณรมิ แมน ำ้ นา นฝง ตรงขา ม
รานเมาเจริญ สมัยกอนคือพื้นที่ของทาเรือแดง หรือ เรือเมล ใหบริการระหวาง
พิษณโุ ลก- ปากนำ้ โพ- กรุงเทพฯ

59

“ อาคารเทพรักษา (โรงแรมนม่ิ นวลเกา) ”

อาคารคอนกรีตเสริมเหล็ก 4 ช้ัน ซอนตัวอยูบริเวณทายตลาดใต สราง
ขึ้นประมาณ ป พ.ศ. 2501 โดยเปดเปนโรงแรมในตลาด ช่ือ โรงแรมน่ิมนวล
รองรบั พอ คา แมขายจากตา งอำเภอ ใหเขา มาพักผอน อาบนำ้ และ ฝากสัมภาระ
ดวยทำเลทายตลาด ที่สะดวกในการไปคาขายและลงเรอื ทีท่ าเรอื แดงและจดุ จอด
รถไปตา งอำเภอ ถงึ แมเวลาจะผานไปกวา 60 ป เปลย่ี นช่ือเปน เทพรกั ษา ตกึ แถว
หลังนี้ยังคงทำหนาที่เปน ทพ่ี ักและที่อำนวยความสะดวกใหพ อ คา แมค า ชาวตลาด
ใต อยา งไมเ ปล่ียนแปลง

60

“ รานคาเฮยี งซอ้ื (ต้งั เปงเชยี ง) ”

ตกึ แถวคอนกรีตเสริมเหล็ก 3 ช้ัน ต้ังอยูบริเวณหัวมุมซอยทายตลาดใต
ฝง ทิศใต บนที่ดินของกรมธนารักษ อาคารหลังน้ีสรา งข้ึนประมาณ ป พ.ศ. 2503
มีลักษณะเดนคือ มีการจัดระเบียบรูปดานและชองเปดของอาคารดวย
องคประกอบทางสถาปตยกรรมท่มี รี ูปแบบสม่ำเสมอ เรยี บงาย ตรงไปตรงมาดว ย
การแสดงรปู รางตามการจดั เสนสายและแนวระนาบแนวนอนดวยครีบปูนแนวตั้ง
และแผงบังแดดคอนกรีตแนวนอน อีกทั้งมีการลดทอนความสูงของอาคารดวย
แผงกันสาดแนวนอนบริเวณช้นั ท่ี 1 และชัน้ ที่ 2 บริเวณขอบลางของอาคารมีการ

ต ก แ ต ง ผ นั ง ด ว ย ปู น ส ลั ด
ตามความนิยมในสมัยกอน
ปจจุบัน รานคาเฮียงซ้ือ
ยังคงเปดกิจการคาขายของ
ชำ เหมอื นครั้งอดีต

61

“ โรงสไี ฟสงิ หวัฒน ”

ตึกแถว 3 ช้ัน
3 คู ห า ต้ั งอ ยู ใน ซ อ ย
เจาพระยาจักรี บริเวณ
ตลาดใตฝงทิศเหนือ เปน
รานคาขาวสาร ปลีกและ
สง เกาแกในยานตลาดใต
ส ร า งขึ้ น ป ร ะ ม า ณ ป
พ.ศ. 2501 เปนอาคาร
คอนกรีตเสริมเหล็ก ผนัง
กออิฐฉาบปูนทาสีชมพู
ออน อาคารมี การจัด
องคประกอบทางสถาปตยกรรมในลักษณะสมมาตร มีการใชแผงกันสาดคอนกรีต
แนวนอนยาวตอเน่ืองตลอดแนวอาคารบรเิ วณชั้นที่ 1 และ 3 สว นชั้นที่ 2 จะเนน
ชองหนาตางดวยแผงบังแดดแนวนอนตามความกวางชองหนาตาง และทำครีบ
คอนกรีตแนวตั้งเปนกรอบเช็ดหนา สำหรับชั้นที่ 3 มีการดัดวงกบไมทำเปนชอง
แสงแบบโคงตอ เน่อื งชดุ ละ 3 แถว ตามจำนวนของชองหนา ตา ง

62

“ รา น Street Corner ”

ตึกแถวหั วมุม 2
ช้ัน 3 คูหา หัวมุมซอยทาย
ตลาดใตฝงทิศใต ริมถนน
พุทธบูชา สรางขึ้นประมาณ
ป พ.ศ. 2503 บนที่ดินของ
สำนั กงาน ทรัพ ยสินสวน
พระมหากษัตริย เปนอาคาร
คอนกรีตเสริมเหล็ก ผนังกอ
อฐิ ทางสีเหลือง ตามลักษณะ
สถาปตยกรรมแนวทางนีโอ-
พ ล าส ติ ก ท่ี นิ ย ม ก ารจั ด
ร ะ เ บี ย บ รู ป ด า น อ า ค า ร ที่ เ น น ก า ร จั ด อ ง ค ป ร ะ ก อ บ เ ป น ร ะ เ บี ย บ ส ม่ ำ เ ส ม อ
ตรงไปตรงมาและแสดงรูปรางตามการจัดเสนสายและแนวระนาบดวยครีบหรือ
ขอบบัวปูนปนตามขอบหนาตางและกันสาดท่ีทาดวยสเี ขียว เหนือแผงกันสาดชั้น
ท่ี 2 มีการกอผนังปดหลังคา หรือ Parapet Roof บริเวณตรงกลางประดับดวย
ปนู ปน รูปพญาครฑุ ปจ จุบันเปดนา นจำหนา ยเส้ือผาและเครอ่ื งแตงกาย

63

“ รานเนยี้ วโอชา ”

ตึกแถว 2 ช้ัน ริมถนนพุทธบูชา สรางข้ึนประมาณป พ.ศ. 2503 บน
ทด่ี ินของสำนักงานทรัพยสินสวนพระมหากษัตริย เปนอาคารคอนกรีตเสรมิ เหล็ก
ผนังกออิฐฉาบปูนทาสีเหลือง ตามลักษณะสถาปตยกรรมแนวทางนีโอ- พลาสติก
ทมี่ กี ารจัดระเบยี บรปู ดานอาคารที่เนนการจดั องคประกอบเปนระเบียบสมำ่ เสมอ
ตรงไปตรงมาและแสดงรูปรางตามการจัดเสนสายและแนวระนาบดวยครีบหรือ
ขอบบัวปูนปนตามขอบหนาตางและกันสาดท่ีทาดวยสีเขียว เหนือกรอบกันสาด
ชั้นที่ 2 มีการกอผนังปดหลังคา หรือ Parapet Roof ตัดขอบบนดวยปูนปนทาสี
เขียว สมัยกอนเปดเปนราน
จำหนายสุราและเครื่องด่ืมแต
ปจจุบนั เปนทีอ่ ยูอาศัย

64

“ คลนิ ิกแล็บ ”

ตึกแถวคอนกรีตเสริมเหล็ก 2 ชั้น 1 คูหา ตั้งอยูทายตลาดใตฝงทิศใต
บนถนนสุรสีหติดกบั โรงง้ิวศาลเจาปุนเถา กง- มาและศาลเจาพอเสือ บริเวณขางๆ
เปน ตึกแถวลักษณะเดียวกัน ไดแกราน น. รวมอะไหลการเกษตร และ คลีนกิ เด็ก
แพทยธรรมโรจน อาคารนี้สรา งขึ้นประมาณป พ.ศ. 2512-2513 ลักษณะเดน ของ
อาคาร คือ มีการทำผนัง 2 ชั้น (Double Skin Façade) หรือ สวนหนาของ
อาคารดว ยอฐิ ชอ งลมลายจีน โดยทำเปนแผงบงั แดด 3 ชองแบง ดว ยครบี คอนกรีต

แนวตง้ั และแนวนอนในลักษณะ
สมมาตร ดานบนและดานลาง
ของแผงบดั แดดมกี ารทำชอ งลม
เหล็กดัดประดับดวยเหล็กแผน
ดัดลายทาสเี ขยี ว

65

“ ตึกอปุ ถมั ภ ”

ตึกแถวหัวมุมหลายคูหาตั้งอยูในซอยทายตลาดใตฝงทิศใต บริเวณ
ทางออกถนนสรุ สีห ไมท ราบปท่ีสรางแนช ัด แตคาดวา นา จะสรางประมาณป พ.ศ.
2510 เปน ตน มา ลักษณะเดน อาคารไดร ับอิทธพิ ลสถาปต ยกรรมสมัยใหม

แบบเคร่ืองคอนกรีต ท่ีเนนการจัดองคประกอบเปนระเบียบสม่ำเสมอ
ตรงไปตรงมาและแสดงรูปรางตามการจัดเสนสายและแนวระนาบดวยครีบหรือ
แผงคอนกรีต จึงปรากฏแผงกันสาดคอนกรีตขนาดใหญรูปโคงครึ่งวงกลมตลอด
แนวอาคาร รวมทั้งมีการยื่นชายคากันสาดคอนกรีตแนวนอนขนาดใหญ 2 ช้ัน
เหนือพื้นที่ชั้นท่ี 1 เพ่ือรองรับแผงคอนกรีตแนวตั้งที่ทำเปนกรอบแผงบังแดด
ใหกับชองเปดของอาคาร ปจ จุบนั ตึกอปุ ถัมภใ ชเ ปนท่พี กั อาศยั โดยสว นใหญ

66

“ ตกึ เขียว ”

ตึกแถวคอนกรีตเสริมเหล็ก 2
ชั้น 1 คูหา ตั้งอยูในซอยทายตลาดใตฝง
ทศิ ใต บริเวณทางออกถนนสุรสีห ตรงไป
ยังศาลเจาปุนเถากง- มาและศาลเจาพอ
เสือสรางขึ้นประมาณป พ.ศ. 2512-
2513 ลักษณะเดนของอาคาร คือ มีการ
ทำผนัง 2 ชั้น (Double Skin Façade)
หรอื สวนหนาของอาคารดวยอิฐชองลม
ลายจีนทาสเี ขียว เลียนแบบกระเบือ้ งปรุ
บริเวณชั้นที่ 2 ชองอาคาร โดยทำเปน
แผงบังแดด 2 ชอง ในลักษณะสมมาตร
ทางดา นซายและขวาของอาคาร บริเวณ
ตรงกลางเปนระเบียงมีการตกแตงดวย
ราวระเบียงเหล็กดัดสีขาวสลับกับเหล็ก
แผนฉลุลายและเหล็กดัดรูปดอกประจำ
ยาม ปจจุบันตึกเขียวใชงานเปนท่ีพัก
อาศัยและคา ขายสนิ คาเบด็ เตลด็

67

“ ตกึ ระเบียงเหลือง ”

ตึกแถวคอนกรีตเสริมเหล็ก 3 ช้ัน หลายคูหาปลูกเรียงกันในซอยทาย
ตลาดใตฝงทิศใต บริเวณทางออกถนนสุรสีห ตรงไปยังศาลเจาปุนเถากง- มา และ
ศาลเจาพอเสือทไมทราบปท่ีสรางแนชัด แตคาดวานาจะสรางหลังจากป พ.ศ.
2510 เปนตนมา อาคารไดรับอิทธิพลสถาปตยกรรมแบบเครื่องคอนกรีตแนว
กราวเถื่อน โดยมีการเนนการจัดองคประกอบที่เปนระเบียบสม่ำเสมอ แสดง
รูปรา งตามการจัดแนวระนาบดวยครบี หรอื แผงคอนกรีตขนาดใหญ ท่ีเปน ระเบยี ง
ยาวตอเน่ืองตลอดแนวอาคารรวมถึงการแสดงความงามของผิวคอนกรีตดวยการ
ทิง้ รอ งรอยอันหยาบกรานของไมแบบ อันเปนการแสดงสจั จะของวสั ดุและวิธกี าร
กอสรา งอยางตรงไปตรงมา อาคารนป้ี จจบุ นั ใชเปนท่ีอยอู าศยั

68

“ รานชมบุญการคา และ รานโชคอำนวย ”

ตึกแถวแฝดคอนกรีตเสริมเหล็ก 3 ช้ัน ตั้งอยูขางศาลเจาแมทับทิม ริม
ถนนบรมไตรโลกนารถ (ช่อื เดิม ถ. กัลยาณมิตร) สรา งขนึ้ ประมาณ ป พ.ศ. 2501
ลักษณะเดนของอาคาร คือ มีการทำผนัง 2 ช้ัน (Double Skin Façade) หรือ
สวนหนาของอาคารดวยอิฐชองลมลายจีนในลักษณะสมมาตรทางดานซายและ
ขวาของอาคาร บริเวณตรงกลางเปนระเบียงมีการกอแผงอิฐชองลมดานบน สวน
ดา นลางเปนระเบยี งมีการตกแตง ดว ยราวระเบียงเหล็กดดั โคงสวยงาม รา นชมบุญ
การคาผนังอาคารทาสีเหลืองปจจุบันจำหนายเตาและกาแฟ ชาชัก สวนรานโชค
อำนวยทาสีขาว เปนรานกว ยเต๋ยี วเกา แกใ นยา นตลาดใต หากใครชอบทานเกี้ยมอี๋
หามพลาดรา นน้ดี วยประการทัง้ ปวง

69

ตามรอยหา ตราปูนปน

“ตราปูนปน ตึกแถวตลาดใต”

กลุมตึกแถวใน ต ลาดใต น อกจากจะมีค วาม สำคัญ ใน ดาน
สถาปตยกรรมเมืองพิษณุโลก เน่ืองจากเปนอาคารกลุมแรกที่กอสรางตาม
อิทธิพลของสถาปตยกรรมแบบสมยั ใหมใ นชวงหลังสงครามโลกคร้ังท่ี 2 เปนตน
มาแลว ยังมคี วามนา สนใจหลายอาคารมกี ารใชองคป ระกอบทางสถาปต ยกรรม
และวัสดุที่แสดงออกถึงความผสมผสานของชุมชนไทย-จีน ในเมืองพิษณุโลก
เชน การใชกระเบื้องปรุ และการใชชองลมลายจีน มาประดับอาคาร สิ่งที่โดด
เดนอีกประการหน่ึงที่เปนลักษณะเฉพาะ คือ ตึกแถวบางสวนจะมีการประดับ
ลายปูนปนบริเวณผนังปดหลังคา ที่แตกตางกันไปมีความหมายอันเปนมงคล
คลายกับเปน ตราสัญลักษณของผูสราง หรือเปนแบรนดประจำตัว น่ันเอง เรา
ลองมาตามรอยกันดูวา ในตลาดใตมตี ราปนู ปนลายอะไรบา ง

70

เหมยฮวา (梅花)

ดอกเหมย หรือ ดอกพลัม หรือ ดอกบวย เปนดอกไมที่มีสัญลักษณ
หมายถึง ความเขมแข็ง ม่ันคงและอุตสาหะ เปนดอกไมประจำชาติของ
สาธารณรัฐจีน หรือ ไตหวัน ซ่ึงชุมชนชาวไทยเช้ือสายจีนเมืองพิษณุโลกใน
สมัยกอน มีความสมั พันธอันดีกับ สาธารณรฐั จีน มีการติดตอไปมาหาสูกนั เปน
ระยะนิยมสงบุตรหลานไปเลาเรียน ในปจจุบันบานบางหลังยังเก็บรักษารูป
บรรพบุรุษที่ถายคูกบั อดีตประธานาธบิ ดีเจียง ไค เชก ไวอยู หากมองหาปูนปน
ลายเหมยฮวา ลองไปเดนิ เลน ตามหาดไู ดใ นยา นเจรญิ ผล

71

ประจำยาม

ลายประจำยาม หรือ ลายสามยาม เปนลายที่ดัดแปลงมาจากลูก
จันทร มีโครงสรางเปนรูปสี่เหล่ียมดานเทา มีลักษณะเปนลายดอกมี 4 กลีบ
ตรงกลางเปนรูปวงกลม รอบนอกส่ีดานอาจจะเปน ลายบัว ลายกระจังใบเทศ
ลายกระจงั หู อยางใดอยางหน่ึง ลายน้ีมักจะใชป ระดบั ตามอาคารในสมยั โบราณ
โดยมคี ติเชือ่ วา ใชเ ปนยามรักษาการณ เพอื่ ปองกันผูท่คี ิดมิดีมิรายโจรกรรมของ
มีคา โดยอาจจะมีการลงคาถาอาคมประกอบไว กลุมตึกแถวยานเจริญผลดาน
ถนนบรมไตรโลกนารถ มักจะประดับดวยปูนปนลายประจำยามบนผนังปด
หลงั คา

72

ดอกบวั (บวั หงาย)

ลายบัวหงาย เปนหนึ่งในลวดลายพื้นฐานที่นิยมใชในงานพุทธศิลป
และงานตกแตงในสถาปตยกรรมไทย เชน ฐานพระ ฐานเสมา ฐานอาคาร เสา
อาคาร ผนังภายนอกและกำแพง เปนตน โดยการเลียนแบบเสนรูปทรง
ภายนอกของดอกบัวมาใชวาดลวดลาย เนื่องจากเชื่อวา ดอกบัว คือดอกไม
ศักด์ิสิทธ์ิ บริสุทธ์ิ สะอาด เปนมงคล รวมถึงสายใยของดอกบัวท่ียืดยาว
เปรียบเสมอื นสายสมั พันธของครอบครวั ทตี่ อ เนอื่ งแนบแนน ตึกแถวดา นซายมือ
ในซอยตลาดใตฝงทิศใตมุงหนาไปศาลเจา ปุนเถากง- มา และศาลเจาพอเสือ จะ
เห็นปูนปน ลายบวั หงายประดับไวบริเวณยอดอาคาร

73

ดอกลอย

ลายดอกลอย ในทางจติ รกรรมไทยมกั ใชเปน แมลาย หรือ ลายพ้นื ใน
การวาดเพื่อออกลายหรือใชหามลาย ชวยผลักดันรูปหรือลายอื่น ๆ ใหเดนชัด
โดยมีความสัมพันธเก่ียวของกับลายอื่น ๆ ในกระบวนลายไทย เชน ลาย
ประเภทดอกดวง ลายประเภทลายดาว มักใชตามเน้ือที่กวาง เชน ผนัง ฝา
เพดาน มีความหมายอันเปนมงคล หมายถงึ การผลิดอก ออกใบ เบงบาน ดอก
ลอยในตลาดใต จะลอยอยูบนผนังตึกแถวเกาในซอยเจา พระยาจกั รี ฝงตรงขาม
โรงสีไฟสงิ หวัฒน

74

ภาคผนวก

75

ประวตั ิศาสตรบ อกเลาเร่อื งราวของชมุ ชน

ประวัติศาสตรชุมชนหรือประวัติศาสตรทองถ่ิน (Local History) เปน
การศึกษาเร่ืองราวของชุมชนที่มีมาแตอดีตจนถึงปจจุบัน ผานกระบวนการและ
วิธีการทางประวัติศาสตรบอกเลา (Oral History) อันเปนสวนหน่ึงของงานดาน
มรดกทางวัฒนธรรม (Heritage work) และเปนวิธีการศึกษาประวัติศาสตรสังคม
ท่ีทำใหเกิดความเขาใจในสังคมทองถ่ิน เปนการเก็บรวบรวมขอมูลจำนวนมาก
อยางเปนทางการของเรอื่ งราว (Stories) และความทรงจำ (Memories) ซงึ่ บคุ คล
เลาใหบุคคลอ่ืนฟงเก่ียวกับอดีต เชน เรื่องราวภายในตระกูลตาง ๆ เลาตอกันมา
จากรุนสูรุน บอยครั้งที่เปนเร่ืองเลาสวนบุคคลที่เลาเรื่องราวเก่ียวกับอดีตที่
ประทับใจและรำลึกไดเ สมอ โดยผา นความทรงจำ ซงึ่ ความทรงจำและเรื่องราวท่มี ี
การเลารายละเอียดออกมา (Narrative) ชวยอธิบาย “เอกลักษณ” (Identity)
และสถานที่ (Place) ของบุคคลหรือชุมชนน้ัน ๆ ซ่ึงการศึกษาสืบคนขอมูล
ลักษณะน้ี ทำใหไดบันทึกตาง ๆ (Records) หรือหลักฐานจากความทรงจำทาง
ประวัติศาสตร (Evidence of Historical Memory) และเม่ือเช่ือมโยงกับ
หลักฐานในรูปแบบอื่น ๆ ทำใหไดประวัติศาสตรที่มีชีวิต มีพลัง สามาถเปดเผย
อดตี จากชุมชน ผูค นโดยผา นประสบการณและความทรงจำของผูคนเหลานี้ พื้นท่ี
การเรียนรู จะไมสามารถเปนพ้ืนที่เรียนรูที่มีชีวิตไดเลย หากไมมีเร่ืองเลา ความ
ทรงจำรวมของคนในชุมชนตอพ้ืนท่ีน้ัน ๆ และเร่ืองเลาความทรงจำเหลานี้ ทำให
พื้นที่เรียนรูเหลาน้ี “มีความหมายและสรางประโยชน คุณคาใหกับคนในชุมชน
และผูท่เี ขามาเรียนรู”

76

เครอ่ื งมือการศกึ ษาชมุ ชน

1. แผนท่ีเดินดิน: “การทำแผนท่ีเดินดิน เปนส่ิงท่ีมีเสนหมาก หากใคร
ไดลงมือทำก็จะสามารถเขาใจชมุ ชนไดอยา งชัดเจนและยงั สามารถอธิบายใหผ ูอื่น
ฟงไดอ กี ดวย”

แผนที่ทางภูมิศาสตร อาจจะไมสามารถทำใหเราเขาใจชุมชนไดอยาง
เพียงพอ โดยเฉพาะเร่ืองวถิ ีชีวิต ประวตั ิศาสตร วัฒนธรรม ความผูกพันของคน
ในชุมชน แผนที่เดินดินจึงเปนเคร่ืองมือชิ้นแรกท่ีสำคัญและจำเปนตองทำเม่ือจะ
เขาไปศึกษาชุมชน เพราะทำใหเห็นรวมของชุมชนครบถวนท่ีสุดในระยะเวลาอัน
สั้นและไดขอมูลท่ีนาเชื่อถือเพราะไดจากการสังเกตดวยตนเอง เปนเคร่ืองมืองาย
ๆ ที่อาศัยเพียงแคการเดินสำรวจดวยตาและการจดบันทึกลักษณะกายภาพ
สิ่งแวดลอมของชุมชนและส่ิงตาง ๆ ที่พบเห็นลงบนแผนกระดาษที่เตรียมไวที่
เรียกวา “แผนท่ีเดินดิน” สิ่งท่ีแผนท่ีเดินดินตอ งการมากท่ีสุด คอื ตองเดนิ สำรวจ
ใหทั่วถึง ความสำคัญของการทำแผนท่ีเดินดิน คือ การไปดูใหเห็นและเขาใจถึง
ความหมายและหนาที่ทางสังคม (social meaning and social function) ของ
พื้นท่ีกายภาพ (physical space) ทำใหเขาใจความหมายทางสังคม เชน ตลาด
หากดูในแผนท่ีทั่วไปก็จะทราบวามีตลาดตั้งอยู แตจ ะไมเห็นวิถีชีวิตและเปนพ้ืนท่ี
ของการพบปะพูดคุยของคนที่มาจับจายใชสอยกัน ไมเห็นเร่ืองเลาความเปนมา
ของรานตาง ๆ ครอบครัวตาง ๆ ในตลาดนั้น ๆ ส่ิงท่ีจะทำใหเราเห็นพ้ืนท่ีทาง
สังคมและเขาใจหนาที่ทางสังคมที่อยูบนลักษณะทางกายภาพ และจะทำใหเรา
เขาใจปรากฏการณตาง ๆ ที่เกิดขึน้ ในชุมชนมากขึ้น อยา งไรก็ตาม เราสามารถนำ

77

แผนท่ีตั้งโตะมาเปนใชขอมูลพื้นฐาน เชน รายละเอียดทางภูมิศาสตรและที่ตั้ง
บานเรือน รานคา สถานที่สำคัญอยาง วัด ศาลเจา โรงเรียน บานเรือน ท่ีเปนอยู
ปจ จุบัน และเราสามารถเพิ่มเตมิ ขอมูลใหมทเี่ กิดจากการเปล่ียนแปลงที่เราไปพบ
เหน็ จากการเดินชมุ ชนหรือเกดิ จากการเจอขอมลู ในชุมชนที่เกดิ จากการสมั ภาษณ
ทน่ี า สนใจใสเพ่มิ เติมไปได เชน สถานที่เคยมใี นอดตี และอยูในความทรงจำของคน
ปจจุบนั

78

หลักการสำคัญในการทำแผนทเี่ ดนิ ดิน

• เดนิ สรางสมั พันธกับคนในชุมชน - สำรวจใหท ่ัวถงึ
• สังเกต พน้ื ท่บี อกเรอื่ งราวสำคัญอะไรในชุมชน – สอบถามหรอื

สัมภาษณขอมูล เพ่ือใหไดขอมูลจากการบันทึก เขียนขอสังเกตตาง ๆ
เชน หนาทีท่ างสงั คมของพืน้ ท่ีตาง ๆ สถานทท่ี ่มี คี วามทรงจำรวม

2. เคร่อื งมอื ศึกษา “การใชเ สน เวลา”
“การศึกษาที่ลึกลงไปในเชิงประวัติศาสตรความเปนมา จะชวยใหเราลดอคติ
สวนตัว ไมตัดสนิ ชุมชนดวยความคิดจากบุคคลภายนอกจากการกลาวขาน ร่ำลือ
กัน เพราะในการศึกษาประวัติศาสตรจะทำใหเราเขาใจความเปนมาในเร่ืองราว
ชุมชนอยางแทจริง และยังเห็นเหตุการณตาง ๆ ท่ีเกิดข้ึน ท่ีแปรผันไปตามเวลา
หรือปจจัยตาง ๆ ซึ่งอาจสงผลกระทบในทางบวกหรือทางลบตอชุมชนและเห็น
การเปลีย่ นแปลงตนเองชดั เจนมากขน้ึ ”

การยอนเวลากลับไปเรียนรูชุมชน เพ่ือรูจักตัวเองอยางลึกซ้ึง เปนการ
ใชการศึกษาประวัติศาสตรชุมชนเพ่ือสรางความเขาใจรอบดาน จึงควรศึกษา
ขอมูลในหลายมิติ ทั้งประวัติศาสตรการตั้งชุมชน ประวัติศาสตรการเมือง-สังคม-
วัฒนธรรม ขอมลู ตาง ๆ สามารถหาไดจ ากการพดู คุยกับผูเ ฒาผูแกในชุมชน หรือ
คนท่ีมีความทรงจำรวมในเหตุการณหรอื สถานท่ีนั้น ๆ และนำขอมูลที่ไดมาเขียน
เปนเสนเวลา ใชตารางลำดับเหตุการณ และวิเคราะหลงในรายละเอียดเสนเวลา
เปนเครื่องมือสำหรับเรียนรูประวัติศาสตรท่ีดีมากอยางหน่ึง โดยเราจะเอา
เหตุการณสำคัญของระดับสากลหรือระดับชาติมาเปรียบเทียบ เพ่ือใหเห็นความ
เช่ือมโยงระหวางขางนอกกับขางใน และควรมีการหาเหตุการณสำคัญที่เปน
เปลยี่ นสำคญั ทางประวัตศิ าสตร (Turning Point) ของพ้ืนท่ีนั้นๆ

79

แนวทางการสืบหาขอมูลประวตั ชิ มุ ชน

การไดมาซึ่งขอมูลในแตละชวงเวลาภายใตเสนเวลาประวัติของชุมชน
หรือหัวขอตาง ๆ เราจำเปนตองใชเคร่ืองมือทางสังคมเปนตัวชวย เชน การ
สัมภาษณผูสูงอายุในชุมชน หรือคนที่มีความทรงจำรวมในพื้นท่ีนั้น ๆ ตาม
ชวงเวลาหรือชวงอายุ การเลาความทรงจำจากภาพถายหรือเคร่ืองมือเคร่ืองใชที่
เปนของเกาในครอบครัว การจัดเวทีพูดคุย เปนตน และส่ิงสำคัญที่ขาดไมได คือ
การวางแผนและเตรียมการกอนลงพื้นท่ี มีแนวทางอยางงาย นอกจากประวัติ
ชุมชนแลว วัฒนธรรมและวิถีชีวิตเปนแกนสำคัญในการกำหนดความเปนไปของ
ชุมชน “ชุมชนมีวัฒนธรรมของตนเอง มีระบบคุณคาที่ไดจากประวัติศาสตร มา
เปนบทสรุปของความคิด และการปฏิบัติของชุมชน และเปนวิถีชวี ิต และทิศทาง
ในการพัฒนาชมุ ชน แกนกลางของวัฒนธรรม คือ การใหความสำคัญแกค วามเปน
คน และความผสมกลมกลืนในชุมชน” จะเห็นไดวา การศึกษาชุมชนนั้น
จำเปนตองมองใหเห็นวา คน ธรรมชาติ วัฒนธรรมความเชื่อมีความสัมพันธ
อยางไร หากสามารถเชื่อมโยงความสัมพันธไ ด จะชว ยใหเรียนรูเ รอ่ื งวฒั นธรรมได
ชัดเจนขนึ้

80

รายการอา งอิง

“เรือ่ งรายงานเรื่อง ฯพณฯ ทา นนายกรฐั มนตรแี ละทา นผหู ญิงละเอยี ด พิบูล
สงครามกับคณะไปตรวจและเย่ียมเยียนประชากรผูประสบอัคคีภัย
จังหวัดพิษณุโลก,” พ.ศ. 2500, เอกสารกระทรวงมหาดไทย มท
0201.2.1.36/55, สำนักหอจดหมายเหตุแหง ชาติ

จริ าภรณ สถาปนวรรธนะ. รายงานการวจิ ัยเร่ืองประวัตศิ าสตรสงั คมเมอื ง
พิษณุโลก พ.ศ.2475-2503. พิษณุโลก: คณะมนุษยศาสตรและ
สงั คมศาสตร มหาวิทยาลยั นเรศวร, 2542.

จริ าภรณ สถาปนะวรรธนะ (บรรณาธกิ าร). วฒั นธรรมลมุ นำ้ . พิษณโุ ลก: พีพี
แอนด พ,ี 2547.

จิราภรณ สถาปนะวรรธนะ, “บันทึกของคนทองถน่ิ ”, ใน ประวตั ศิ าสตร
ปริทรรศน. สาขาวิชาประวัติศาสตร คณะสังคมศาสตร มหาวิทยาลัย
นเรศวร, 2554.

นฤมล วัฒนพานิช. “ระบบเทศาภิบาลกบั ผลกระทบตอสภาพเศรษฐกิจมณฑล
พิษณุโลก” วิทยานิพนธปริญญามหาบัณฑิต สาขาวิชาประวัติศาสตร
เอเชยี ตะวนั ออกเฉยี งใต บณั ฑติ วทิ ยาลัย มหาวิทยาลัยศิลปากร, 2526.

บุญชด แสงตาย. นำเทีย่ วเมอื งสองแควหรือพษิ ณุโลก, 2477.
พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกลาเจาอยหู วั . พระราชหัตถเลขา คราวเสด็จ

มณฑลฝา ยเหนอื ในรัชกาลที่ 5. กรุงเทพฯ: กรมศลิ ปากร, 2508.
พษิ ณุ อรรฆภิญญ. หนังสอื กติ ติคุณถงึ เมอื งสองแคว. กรงุ เทพฯ: บรษิ ทั เบล็สซงิ

การพิมพ, 2546.
ภทั รา ศักด์ิศรพี าณชิ ย. “การเปลย่ี นแปลงทางเศรษฐกจิ และสังคมเมอื ง

พิษณุโลก พ.ศ.2500-2542”. วิทยานิพนธประวัติศาสตรมหาบัณฑิต
มหาวทิ ยาลัยศลิ ปากร, 2554.

81

ภูวดล ทรงประเสรฐิ . จนี โพนทะเลสมัยใหม. กรุงเทพฯ: บริษัทแบรนดเ อจ จำกัด,
2547.

วอน. ครสิ ตคณุ านกุ ูล. พระนคร: บริษัทธีระพาณิช จำกัด, 2504.
วมิ ลสทิ ธ์ิ หรยางกูรและคณะ. พฒั นาการแนวความคิดและรปู แบบของงาน

สถาปตยกรรม : อดีต ปจจุบันและอนาคต. กรุงเทพฯ: สมาคม
สถาปนิกสยาม, 2536.
วลิ เลยี ม จ.ี สกนิ เนอร. สังคมจนี ในประเทศไทย ประวัตศิ าสตรเชิงวิเคราะห.
กรงุ เทพฯ: ไทยวัฒนพาณิชย, 2548.
สมเดจ็ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ. เมอื งพิษณุโลก. พระนคร: กรมแผนท่ี
ทหารบก, 2504. พิมพเปนอนุสรณในงานพระราชทานเพลิงศพ
ร.อ.พูล เสาวภายน ณ เมรุวัดมกุฏกษัตริยาราม วันที่ 21 พฤศจิกายน
2504.
สมเด็จเจา ฟากรมพระยานริศรานวุ ัดตวิ งศ. จดหมายระยะทางไปพิษณุโลก.
พระนคร: พระจันทร, 2506. พิมพเปนอนุสรณในการฉลองวันประสูติ
ครบ 100 ป เมื่อวนั ท่ี 28 เมษายน พ.ศ.2506.
สมาคมจีนพิษณโุ ลก. งานฉลองครบรอบ 65 ปส มาคมจีนสตู ำนาน 90 ป
โรงเรียนส่ินหมินพิษณุโลก กรุงเทพฯ: I.C.C International Public
Limited, 2558.
สมาคมศิษยเกา โรงเรียนพษิ ณุโลกพิทยาคม, บรรณาธกิ าร, อนสุ รณ 100 ป
โรงเรียนพิษณุโลกพิทยาคม. (2442-2542). พิษณุโลก: ประชามติ,
2542.
หวน พินธพุ นั ธุ. พษิ ณุโลกของเรา. พระนคร: กรงุ สยามการพมิ พ, 2514.

82

คณะทำงาน

รองศาสตราจารยศุภกจิ ย้ิมสรวล คณะสถาปต ยกรรมศาสตรศลิ ปะ

และการออกแบบ มหาวิทยาลยั นเรศวร

ผูช ว ยศาสตราจารย ดร. อุดมพร ธีระวริ ิยะกุล คณะสงั คมศาสตร มหาวิทยาลัยนเรศวร

นางสาวเสาวภา ออ นตา วาสะ สตูดิโอ

นางสาวธนาภรณ วปิ สสะ วาสะ สตดู ิโอ

นางสาวณฐั นรี สขุ เกษม คณะสถาปตยกรรมศาสตรศ ลิ ปะ

และการออกแบบ มหาวิทยาลัยนเรศวร

นางสาวชาลินี สุวรรณวัฒน กองการวจิ ัยและนวัตกรรม

มหาวทิ ยาลยั นเรศวร

โครงการวิจัย
ประวตั ศิ าสตรส รา งยานเพ่ือการเรียนรสู ำหรับเทศบาลนครพิษณุโลก จงั หวดั พิษณโุ ลก

ชดุ โครงการวิจยั
ยานเกา เลาเรือ่ ง เมืองเรียนรูตลอดชีวติ เทศบาลนครพิษณโุ ลก จังหวดั พิษณุโลก
แผนงาน
พฒั นาเมืองและกลไกการเติบโตใหม โปรแกรม 15 เมอื งนา อยูและกระจายศนู ยกลาง
ความเจริญ แพลตฟอรม 4 การวจิ ัยและสรางนวตั กรรมเพอื่ การพฒั นาเชิงพ้นื ทแ่ี ละลด
ความเหลื่อมล้ำ

83

สนับสนุนโดย
สำนักงานสภานโยบายการอดุ มศกึ ษา วิทยาศาสตร วิจัยและนวัตกรรมแหง ชาติ (สอวช.)
และ หนว ยบรหิ ารและจัดการทนุ วิจัยและนวัตกรรมดานการพัฒนาระดับพื้นที่ (บพท.)

84

แกะรอยอาคารในยา นเกา ตลาดใต พษิ ณโุ ลก 85
โดย ศภุ กิจ ยม้ิ สรวล และ อดุ มพร ธรี ะวิรยิ ะกุล

พมิ พครั้งท่ี 1
ISBN 978-616-8219-42-3