ปฏิกิริยากับอัตราเร็วของปฏิกิริยา (6)

BANCHERT CHAIMONGKOL 31/5/2564
RATE OF REACTION

 ปฏิกิรยิ าเคมี กับ อตั ราของปฏิกริ ยิ า

เปนการเช่อื มโยงการเกิดปฏิกริ ยิ าเคมี (จำนวนโมลของสารต้ังตนทลี่ ดลง และ
โมลของสารผลติ ภัณฑทเี่ กดิ ข้นึ เมือ่ เทยี บกบั เวลาที่ใชใ นการเกิดปฏิกริ ยิ า)

อาจใชหนว ยอื่นไดเชน ความเขม ขน mol/dm3 โดยจะมีความสมั พนั ธกบั ตัวเลขหนา สารใน
สมการที่ดุลแลว

ตัวอยาง 1 2H2(g) + O2(g)  2H2O(g)

จากสมการ 2 mol 1 mol 2 mol

สารต้ังตนลดลง สารผลติ ภัณฑเ กดิ ขนึ้

ถาปฏกิ ริ ยิ า นี้ ใชเวลาในการเกิด 10 วนิ าที
ดังนน้ั อตั ราการลดลงของ H2(g) ตอเวลา เทากบั 2/10 = 0.2 mol/s

อตั ราการลดลงของ O2(g) ตอเวลา เทากบั 1/10 = 0.1 mol/s
อัตราการเกิดของ H2O(g) ตอเวลา เทากับ 2/10 = 0.2 mol/s

1

BANCHERT CHAIMONGKOL 31/5/2564
RATE OF REACTION

ตัวอยา ง 2 3H2(g) + N2(g)  2NH3(g)

จากสมการ 3 mol 1 mol 2 mol

สารตง้ั ตนลดลง สารผลิตภัณฑเกดิ ขนึ้

ถา ปฏิกิรยิ า น้ี ใชเวลาในการเกิด 5 วนิ าที
ดังนัน้ อตั ราการลดลงของ H2(g) ตอเวลา เทา กบั 3/5 = 0.6 mol/s

อตั ราการลดลงของ N2(g) ตอเวลา เทากบั 1/5 = 0.2 mol/s
อตั ราการเกดิ ของ NH3(g) ตอเวลา เทา กบั 2/5 = 0.25 mol/s

ตัวอยา ง 3 2C4H10(g) + 13O2(g)  8CO2(g) + 10H2O(g)
จากสมการ 2 mol 13 mol 8 mol 10 mol
สารผลิตภัณฑเ กิดข้ึน
สารตงั้ ตนลดลง

ถาปฏกิ ริ ิยา นี้ ใชเวลาในการเกดิ 10 วินาที
ดังนนั้ อัตราการลดลงของ C4H10(g) ตอเวลา เทากบั 2/10 = 0.2 mol/s

อตั ราการลดลงของ O2(g) ตอ เวลา เทา กบั 13/10 = 1.3 mol/s
อัตราการเกดิ ของ CO2(g) ตอเวลา เทากบั 8/10 = 0.8 mol/s
อัตราการเกดิ ของ H2O(g) ตอ เวลา เทา กับ 10/10 = 1.0 mol/s

2

BANCHERT CHAIMONGKOL 31/5/2564
RATE OF REACTION

ตัวอยาง 4 2N2O5(g)  4NO2(g) + O2(g)

จากสมการ 2 mol 4 mol 1 mol

สารตั้งตนลดลง สารผลติ ภณั ฑเ กิดข้นึ

ถา อัตราการลดลงของ N2O5(g) เทา กับ 0.0025 mol/s

จงคำนวณหาอัตราการเกดิ ของ NO2(g) และ O2(g)

 ใหนกั เรียนใชต ัวเลขหนาสมการทสี่ มดุล เปนตัวเปรยี บเทียบ

ดังนน้ั

อัตราการเกิดของ NO2(g) เทา กบั 0.05 mol/s

( เปน 2 เทาของอตั ราการลดลงของ N2O5(g) )

อตั ราการเกิดของ O2(g) เทากบั 0.00125 mol/s

( เปน 1/2 เทาของอตั ราการลดลงของ N2O5(g) )

3

BANCHERT CHAIMONGKOL 31/5/2564
RATE OF REACTION

การบา นมอบหมาย นักเรียนสามารถทำลงในเอกสารนหี้ รอื เขียนลงในกระดาษ
แลวถา ยรูปสงก็ได

1. ปฏกิ ิรยิ าตอ ไปน้ี 2NO(g) + I2(g)  2NOI(g) เกดิ แบบสมบูรณใ นเวลา 5 วินาที
จงระบุอตั ราการลดลงของ NO(g) และ I2(g) , อตั ราการเกิดของ NOI(g)
ในหนว ย mol/s

2 ปฏกิ ริ ิยาตอ ไปนี้ 2KClO3(s)  2KCl(s) + 3O2(g) เกดิ แบบสมบูรณในเวลา
20 นาที จงระบอุ ัตราการลดลงของ KClO3(s), อัตราการเกิดของ KCl(s) และ O2(g)
ในหนว ย โมลตอนาที

4

BANCHERT CHAIMONGKOL 31/5/2564
RATE OF REACTION

โจทย คำถาม ใน เอกสารประกอบการเรียนทคี่ รูแจกให

ใหน ักเรยี นทำโจทย ขอ ตอไปน้ี ใน เอกสารประกอบที่ครแู จกให ทำลงในชีทไดเ ลยครู
จะเรียกตรวจ เมื่อไดเรยี นทโี่ รงเรยี นตามปกติ หรอื นร.จะถายรูปสง กอนกไ็ ด

1. เอกสาร Chemical Kinetics worksheet

หนา 7 ขอ 4
หนา 17 ขอ 1
หนา 32 ขอ 24
หนา 33 ขอ 22
หนา 35 ขอ 22

 เพิ่มเติม หัวขอ ตอไป ถา นักเรียนมีเวลาวา ง ลองศึกษา เอกสาร Chemical

Kinetics worksheet หนา 1-2 เรอ่ื ง การเขยี นสมการอัตราของปฏิกริ ยิ า(rate) ใน
เทอมของการลดลงของความเขม ขนของสารต้ังตน ตอเวลาและการเพมิ่ ขึ้นของความ
เขม ขนของสารผลติ ภณั ฑ ตอ เวลา

ศึกษาจากตัวอยางท่ี 1 แลว ลองทำตัวอยางที่ 2 และ 3 ดู

5

BANCHERT CHAIMONGKOL 31/5/2564
RATE OF REACTION

เน้อื หาสรุปและการบานชุด ท่ี 2 วนั ท่ี 1 มิถุนายน 2564

 การระบุความสัมพันธข อง อตั ราของปฏิกิรยิ า

ในเทอมของ  อตั ราการลดลงของความเขมขน ของสารตัง้ ตนตอเวลา และ

 อตั ราการเพม่ิ ขึ้นของความเขมขนของสารผลิตภัณฑตอ เวลา

ซึ่งนักเรยี นไดศึกษาและทำความเขาใจ จาก เอกสารหนาที่ 1-5 มาแลว

ถาเราจะเขยี นสรปุ ความสมั พนั ธของอัตราปฏิกริ ิยา ดังกลา วในรูปของสมการทางคณติ ศาสตร ได
ดงั นี้ ตัวอยางเชน ปฏิกิรยิ าระหวางแกส ไนโตรเจนกบั แกสไฮโดรเจน ไดแ กสแอมโมเนยี

N2(g) + 3H2(g)  2NH3(g)

สารตงั้ ตนลดลง สารผลติ ภณั ฑเ กดิ ขนึ้

กำหนดให อตั ราของปฏิกริ ยิ า แทนดวย rate หรอื r และ [ ] คือหนว ย mol/dm3

อตั ราการลดลงของ [N2] ตอ เวลา แทนดวย -  [N2] ลดลงแทนดวย -
t

อตั ราการลดลงของ [H2] ตอ เวลา แทนดว ย -  [H2]
t

อตั ราการเพิ่มขึ้นของ [NH3] ตอเวลา แทนดวย +  [NH3] เพิ่มขน้ึ แทนดว ย +
t

6

BANCHERT CHAIMONGKOL 31/5/2564
RATE OF REACTION

 ตวั อยา ง การเขยี นความสมั พนั ธของ อตั ราของปฏิกริ ิยา ในเทอมของอัตราการลดลงของ
ความเขมขน ของสารตงั้ ตนตอเวลาและอตั ราการเพ่มิ ขนึ้ ของความเขมขน ของสารผลติ ภัณฑตอ
เวลา (ใชสมการทีด่ ลุ แลว เทานนั้ เพราะตอ งนำตัวเลขหนา สารในสมการมาเกีย่ วของดว ย)

โดยอัตราปฏิกริ ิยาไมวา จะเขียนในเทอมของสารตงั้ ตนหรอื ผลติ ภัณฑจ ะมีคา เทา กนั หมด

ตัวอยา งที่ 1 N2(g) + 3H2(g)  2NH3(g)
rate =
- [N2] = - [H2] = + [NH3]

t 3t 2t

rate = -[N2]  อัตราของปฏิกริ ยิ าเทา กบั อตั ราการลดลงของ [N2] ตอ เวลา
t

rate = -[H2]  อัตราของปฏิกริ ยิ าเทากบั 1/3 ของอัตราการลดลงของ [H2] ตอ เวลา
3t

rate = +[NH3]  อตั ราของปฏิกิริยาเทา กบั 1/2 ของอตั ราการเพม่ิ ของ [NH3] ตอเวลา
2t

-[H2] = 3 +[NH3]
t 2 t

อตั ราการลดลงของ [H2] ตอ เวลา เทากบั 3/2 ของ อตั ราการเกดิ [NH3] ตอเวลา
ดงั นน้ั นักเรยี นสามารถใชต ัวเลขในสมการทดี่ ุลระบุเพ่ือเปรยี บเทยี บอตั ราการลดลงหรือ

เพ่มิ ขนึ้ ของสารในสมการไดทนั ที

7

BANCHERT CHAIMONGKOL 31/5/2564
RATE OF REACTION

จงเขยี นอัตราของปฏิกิริยาในเทอมของอตั ราการลดลงของสารตงั้ ตนและอตั ราการเพม่ิ ขน้ึ ของผลิตภณั ฑ
ตัวอยางที่ 2 2HI(g)  H2(g) + I2(g)

Rate = - [HI] = + [H2] = +[I2]
2t t t

ตวั อยางที่ 3 CCl4 + 5O2  CO2 + 4ClO2 = +  [CO2] = + [ClO2]
Rate = - [CCl4] = - [O2] t 4t
t 5t

การบาน ใหน ักเรยี น ศึกษา เอกสาร chemical kinetic worksheet หนา 1 และ 2 ซง่ึ เปน

คำอธบิ ายแบบเดียวกนั แลวทำ การบาน คือ
หนาที่ 1 ตัวอยา งที่ 2
หนาที่ 2 ตัวอยา งท่ี 3
หนาท่ี 3 คำถาม ขอ 1.1 1.2 และ 1.3
หนาท่ี 5 ขอ 2 ก. ข. และ ค.
หนาที่ 7 ขอ 5

8