ครูแซมแซม
ห ม า ย ถ ึง เ ท ค นิค วิธ ีก า ร ต ่ า ง ๆ ที ่จ ะ ต ้ อ ง น ำ ไ ป ใ ช ้ ใ น ก า ร ป ฏิบ ัติง า น ซึ ่ง เ กิด จ า ก ก า ร ป ร ะ ส บ ก า ร ณ์ ท ำ ง า น ด้ ว ย ต น เ อ ง ก า รฝึ กฝ น อ ย ่ า ง ส ม ่า เ ส ม อ มีขั้นตอนดังนี้
จะต ้อ งท ำก า ร วิ เค ร าะห์ ง านทุกค รั้ ง ว ่ าจะปฏิบัติ ง านอะไ รมี เป ้ าหม ายและ วัตถุประสงค์อย่างไร ความยากง่าย เวลา ในการทำ วัสดุอุปกรณ์เป็นข้อมูลในการ วางแผนงาน
เป็นขั้นตอนที่สำคัญ การวางแผนที่ดี จ ะท ำใ ห ้ ป ร ะ ห ยัด เ ว ล าค ่ าใช ้ จ ่ า ย งานเสร็จทันเวลา จัดลำดับขั้นตอน ก่อนหลังที่จะทำ
การวางแผนงานจัดลำดับขั้นตอน ก่อนหลังที่ดีจะทำให้งานถูกต้อง ไม่เสียเวลาในการแก้ไข
เป็นสิ่งที่จะช่วยในการพัฒนา ทักษะการทำงาน ทำให้ได้ทราบถึง ข ้อดีและข ้อ เสีย เป ็นแน วท า ง ที่ จ ะต ้ อ งแ ก ้ไขใน ก า รท ำ ง า น ครั้งต่อไป
ห ม า ย ถ ึง ก า ร ล ง ม ือ ท ำ ง า น ต ่ า ง ๆ โ ด ย มุ ่ ง เ น ้ น ก า ร ฝ ึ ก ฝ น วิธ ีก า ร ท ำ ง า น อย ่ า งสม ่า เสมอ จะช ่ วยให้ เกิดค ว ามคิด ใ น ก า ร ห าท า ง อ อ ก ไ ด ้ เ มื ่อ พบ ป ัญ ห า ในสถานการณ์การทำงานจริง โดยมีขั้นตอน ดังนี้
เมื่อวิเคราะห์ปัญหาและเรียงลำดับปัญหาได้แล้ว ควรสร้างทางเลือกการ แก้ไขปัญหาซึ่งอาจจะมีหลายทางเลือก อาจจะมาจากการศึกษาค้นคว้า การทดลอง การตรวจสอบ เพื่อเป็นข้อมูลประกอบการแก้ปัญหา ประเมินทางเลือก ทักษะกระบวนการแก้ปัญหา ควรฝึกตนเองให้เป็นคนช่างสังเกต ช่างศึกษาหาความรู้หรือรับรู้ ข้อมูลต่าง ๆ และเข้าใจปัญหาที่เกิดขึ้น สังเกต สร้างทางเลือก เมื่อรู้ปัญหาที่เกิดขึ้นแล้วนำมาวิเคราะห์ลำดับความสำคัญ ของปัญหา และวิเคราะห์หาสาเหตุของแต ่ละปัญหา แล้วหาทางออกของปัญหาให้ได้อย่างเหมาะสม วิเคราะห์ ทางเลือกต ่างๆ ที่สร้างขึ้นมา ควรพิจารณาดูให้ละเอียดว ่าทางเลือกใด ที่เหมาะสมกับการแก้ปัญหาที่สุด ให้ประเมินทางเลือกนั้น โดยการวางแผน และบันทึกกระบวนการปฏิบัติงาน ในรูปแบบรายงานและนำทางเลือกนั้นมา ตรวจสอบความถูกต้องก่อนที่จะนำไปใช้
การใช้ทรัพยากรในการทำงานจะต้องคำนึง ถึง สิ่งแวดล้อม เป็นหลัก มีคุณธรรมและจริยธรรม ในการปฏิบัติงาน โดยการเลือกใช้ทรัพยากร ที่ไม่ทำลายสิ่งแวดล้อม และเราควรช่วยกันใช้ ท รัพย าก รในก า รปฏิบัติ ง านให ้คุ ้มค ่ าแล ะ เกิดประโยชน์สูงสุด โดยมีหลักการใช้
คือ การใช้เท่าที่มีความจำเป็น เพื่อให้มีทรัพยากรไว้ใช้ได้นาน และเกิดประโยชน์อย่างคุ้มค่ามากที่สุด เช่น ปิดสวิตช์ไฟฟ้าทุก ครั้งหลังจากไม่ได้ใช้งาน ปิดก๊อกน ้าทุกครั้งหลังจากการใช้เสร็จ การใช้ทรัพยากรอย่างประหยัด สิ่งของบางอย่างเมื่อใช้เป็นเวลานานอาจเกิดการชำรุดเสียหายได้ ถ้ามีการบูรณะซ่อมแซม จะทำให้สามารถยืดอายุการใช้งานต่อไปได้ การบูรณะซ่อมแซม เนื่องจากสิ่งของบางอย่างเมื่อมีการใช้แล้วครั้งหนึ่งสามารถ ที่จะนำมากลับใช้ซ ้าได้อีก เช่น กระดาษเมื่อใช้งานไปแล้ว 1หน้า จะสามารถนำกลับมาใช้ได้อีกหน้าหนึ่งหรือสามารถที่ จะนำมาใช้ได้ใหม่โดยผ่านกระบวนการต่าง ๆ เช่น การนำ กระดาษหรือขวดพลาสติก ขวดโลหะที่ใช้แล้วไปผ ่าน กระบวนการต่าง ๆ เพื่อทำเป็นกระดาษแข็ง ขวดพลาสติก การนำเอาทรัพยากรกลับมาใช้ซ ้าอีก เป็นวิธีการที่จะช่วยให้มีการใช้ทรัพยากรธรรมชาติลด น้อยลงและไม่ทำลายสิ่งแวดล้อม เช่น การใช้ถุงผ้า แทนถุงพลาสติก การใช้ใบตองใส่อาหารแทน การใช้โฟม การใช้พลังงานแสงแดดแทนแร่ เชื้อเพลิง การใช้ปุ๋ยชีวภาพ ปุ๋ยคอกแทนปุ๋ยเคมี การใช้สิ่งอื่นทดแทน เป็นวิธีการที่จะช่วยลดความเสื่อมโทรมของทรัพยากรด้วย การบำบัดก่อนที่จะนำไปใช้ เช่น การบำบัดน ้าเสียจาก บ้านเรือนหรือโรงงานอุตสาหกรรม ก่อนที่จะปล่อยลงสู่ แหล่งน ้าสาธารณะ การฟื้นฟูธรรมชาติให้กลับสู่สภาพเดิม เช ่น การปลูกป ่า การปลูกป ่าชายเลน เพื่อฟื้นฟู ความสมดุลของป่าชายเลนให้กลับมาอุดมสมบูรณ์ การบำบัดและการฟื้นฟู
ในการทำงานใดๆ ก็ตามต้องพบกับปัญหา และจะต้องมีการตัดสินใจ การแก้ปัญหาจึงเป็น กระบวนการของความพยายามในการทำงาน เพื่อให้ประสบความสำเร็จ เมื่อมีปัญหาเกิดขึ้นมา สามารถหาแนวแก้ปัญหาได้อย่างเป็นระบบ
ซึ่งคุณสมบัติเด่นของนักแก้ปัญหา คือ จะต้องมองเห็น ปัญหาตั้งแต ่ที่ยังเป็นปัญหาเล็กๆ มีมุมมองต ่างๆ ที่กว้างไกล กล้าเผชิญกับปัญหาและพยายามหาหนทาง ใหม่ๆ ในการแก้ปัญหาอย่างไม่ย่อท้อ ฉับไว แก้ปัญหา ได้อย่างเด็ดขาดและท่วงที โดยทั่วไปแล้วกระบวนการ แก้ปัญหาในการทำงานมี6 ขั้นตอน ดังนี้
วางแผนปฏิบัติ ประเมินทางเลือก สร้างทางเลือก วิเคราะห์ปัญหา สำรวจปัญหา ประเมินผล การแก้ไขปัญหา
ค้นหาสาเหตุ ทำให้เข้าใจสถานการณ์ หรือปัญหาที่เกิดขึ้นและตระหนักใน ปัญหานั้น สำรวจปัญหา เ ป็ น ก า ร นำ ปั ญ ห า ม า วิเ ค ร า ะ ห์ ห า ร ายละ เอียดปลีกย่อย เพื่อแยกแย ะ ป ร ะ เ ด ็น ป ั ญ ห า เ ห ล ่ า นั ้น แ ล ะ จัดลำดับความสำคัญว่ ามีเ รื่องใดบ้ างที่ ต้องแก้ไข วิเคราะห์ปัญหา เป็นโอกาสในการแสวงหาทางเลือกในการ แก้ไขปัญหาหลากหลาย โดยคิดว่าสามารถ แก้ไขปัญหาได้ด้วยวิธีการใดบ้าง ซึ่งอาจมี ก า รค้นค ว้ า ทดลอ ง ต ร วจส อบ เพื่อเป็น ข้อมูลประกอบ มีการใช้ความคิดสร้างสรรค์ ในก า รแก้ไข มีก า ร ร ะดมสมอ งในก า รห า ทางแก้ไข สร้างทางเลือก
เป็นการติดตามการแก้ไขปัญหาตามแนวทาง ที่ปฏิบัติเพื่อให้ท ร าบถึงผลสัมฤทธิ์ที่เกิดขึ้น จากการดำเนินการ และใช้เป็นข้อมูลในการ กำหนดแนวทางแก้ไขปัญหาในครั้งต่อไป โดยจะต้อ งมีก า รกำหนดไ ว้ก่อน ว่ าจะต้อ งทำ อย่างไรบ้าง และมีการแบ่งงานว่าควรมีหน้าที่ รับผิดชอบ งานใดห รือก ระบวนก ารทำ งานใด รวมทั้งมีค่าใช้จ่ายอะไรบ้าง ซึ่งในการทำงาน จ ะต้ อ งมีก า ร ว า งแผนในก า รปฏิบัติเพื ่อก า ร ทำงานจะได้ดำเนินไปอย่างมีขั้นตอน วางแผนปฏิบัติ ทำก า ร เป รียบ เทียบท า ง เลือกขอ ง การแก้ไขปัญหาที่มีหลากหลายว่ า ทางเลือกใดพอจะนำไปใช้ในการ แก้ปัญหาได้บ้าง ประเมินทางเลือก ประเมินผลการแก้ไขปัญหา
การที่บุคคลตั้งแต่สองคนขึ้นไปมีวัตถุประสงค์ ในก า รท ำ ง าน เหมือนกันม า ร วมตั วกันท ำ ง าน ช่วยกันตัดสินใจ และแก้ปัญหาร่วมกัน กระบวน การกลุ่ม มีความสำคัญมาก ทำให้เกิดการพัฒนา กระบวนการกลุ ่มในการสร้างคนและ สร้างงาน มีความสามัคคี ความผูกพัน การช่วยเหลือซึ่งกัน และกัน การระดมสมอง ช่วยกันทำงานให้สำเร็จ ถูกต้องและปลอดภัย
เน้นทักษะการคิด ทักษะการปฏิบัติ แนวทางในการปฏิบัติงานที่สำคัญ มี2 ประการ
ส ม า ชิก ค ว ร ไ ด ้ ร ับ ม อ บ ห ม า ย ง า น ที ่ต ร ง ก ับ ค ว า ม รู ้ ค ว ามส าม า รถขอ งตน เอ ง ทุกคนค ว รยึดหลักก า ร คือ เป็นผู้ริเริ่ม เป็นผู้ให้ข้อมูล เป็นผู้แสวงหาข้อมูลเป็น ผู้ชี้แจง และเป็นผู้ประเมิน ความสมัครใจในการทำงาน เ ป ็ น ก า ร ส ร ้ า ง ค ว า ม เ ป ็ น น ้ า ห นึ ่ง ใ จ เ ด ีย ว ก ัน เห็นประโยชน์ส่วนรวมมากกว่าประโยชน์ส่วนตัว ทุกคนควรยึด หลักคือ เป็นผู้นำและ ผู้ต ามที่ดีเป็นผู้ป ระส าน ง าน เป็นผู้ อำ น ว ย ค ว า ม ส ะ ด ว ก เ ป็ น ผู้ สัง เ ก ต ก า รณ์ ใ ห ้ ค ำ ติช ม แ ล ะ สัมพันธภาพในกลุ่ม เป็นผู้ผ่อนคลายความเครียด
การประเมินผลและปรับปรุงการทำงาน การเลือกหัวหน้ากลุ่ม การกำหนดวัตถุประสงค์และเป้าหมาย วางแผนการทำงาน การปฏิบัติงานที่ได้รับมอบหมายตามหน้าที่
ก า ร แ ก้ ปั ญ ห า ใ น ก า ร ทำ ง า น จะต้องเริ่มต้นด้วยการมีสติสัมปชัญญะ ต ามหลักธ ร รม ใช้เหตุและผลในก า ร ตัด สินใ จใ น ก า ร แ ก้ ปัญ ห า รู้ จัก คิด วิเคราะห์ แยกแยะ
คือ ขบวนการในการเลือกทางเลือก ในการปฏิบัติเพื่อให้บรรลุวัตถุประสงค์ ที่วางไว้การตัดสินใจภายใต้การวิเคราะห์ พิจารณาทางเลือกต่างๆ
คือ กระบวนการหาคำตอบ ให้คำถาม หรือการจัดการกับสถานการณ์ต ่างๆ การประยุกต์ใช้กฎหรือหลักการแก้ปัญหา เพื่อให้เกิดความจริง
ป ร ะ ห ยั ด เ ว ล า แ ล ะ ท รั พ ย า ก ร ใ น ก า ร ทำ ง า น ล ด ผ ล ก ร ะ ท บ ที่ จ ะ เ กิ ด ขึ้ น กั บ ตั ว เ อ ง แ ล ะ เ พื่ อ น ร่ ว ม ง า น พั ฒ น า ร ะ บ บ ก า ร คิ ด วิ เ ค ร า ะ ห์ แ ย ก แ ย ะ ก า ร ตั ด สิ น ใ จ อ ย่ า ง ส ม เ ห ตุ ผ ล ช่ ว ย ล ด ค ว า ม เ สี่ ย ง ค ว า ม ผิ ด พ ล า ด
การสร้างทางเลือก เพื่อหาทางออกของการแก้ปัญหาว่ามีกี่วิธีที่ทำได้ การประเมินทางเลือก เพื่อเลือกวิธีที่ดีที่สุด เหมาะสมที่สุด การวิเคราะห์เพื่อหาปัญหาที่เกิดขึ้น การสังเกต เพื่อเก็บข้อมูลต่างๆ
การวางแผนการทำงาน เพื่อกำหนดกรอบแนวคิด ลำดับขั้นตอนในการแก้ปัญหา การประเมินผลการทำงาน เพื่อให้ทราบถึงข้อดีข้อเสียและเป็นแนวทางที่จะต้อง แก้ไขในการทำงานครั้งต่อไป การลงมือปฏิบัติงาน ดำเนินตามขั้นตอนที่วางแผนไว้อย่างเป็นระบบ
ก า ร ส ร ้ า ง ล ัก ษ ณ ะ นิส ัย ใ น ก า ร ท ำ ง า น ด ้ ว ย ค ว า ม เ ส ีย ส ล ะ ความเสียสละเป็นคุณธรรมประการแรกของการทำงานเป็นกลุ่ม เพราะกลุ่ม ประกอบด้วยบุคคลหลายคนมาทำงานร่วมกัน ย่อมมีความคิดเห็นต่างกัน ดังนั้นสม าชิกในกลุ ่มต้ อ ง เป็นคนมีเหตุผล มีค ว าม เสียสล ะ มีคุณธรรมจริยธรรม กลุ่มจึงจะทำงานสำเร็จ
ก า รทำ ง า น ก ลุ่ มด้ ว ย ค ว า ม เ สีย ส ล ะ คือก า รป รับตั ว เข้ ากับผู้อื่นได้ ยอม รับฟั ง ค ว า มคิด เ ห็นข อ งค น อื่น แ ล ะ ปฏิบัติ ง า น ด้ ว ย ค ว า ม จ ริ ง ใ จ แ ล ะ ไ ม ่ ค ด โ ก ง ห ร ือ หลอกล ว งผู้อื่น
ความสำคัญของการทำงานด้วยความเสียสละ คือเห็นประโยชน์ส่วนรวมเป็นหลัก ไม่เห็นแก่ ประโยชน์ส่วนตน
เลิกความเห็นแก่ตัว เห็นแก่ประโยชน์ส่วนรวมเป็นหลัก ยอมรับฟังความคิดเห็นของคนอื่น มีคุณธรรมจริยธรรม ซื่อสัตย์ตรงต่อเวลา มีเหตุผล รู้จักการให้และแบ่งปัน ไม่หวังผลตอบแทน
ประโยชน์ของการทำงานด้วยความเสียสละ เป็นทักษะพื้นฐานในการทำงาน เป็นการสร้างเสริมทัศนคติที่ดีต่อการทำงาน เป็นการสร้างเสริมการอยู่ร่วมกันในสังคม เป็นการขจัดปัญหาและความคัดแย้งที่เกิดขึ้น เป็นพื้นฐานของการพัฒนาบุคคล