เอกสารสรุปบทเรียนรายการกีฬาต้นแบบ 2563-2565

1

การสรุปบทเรียน
โครงการพฒั นารายการกฬี าต้นแบบปลอดเหล้าปลอดพนัน (พ.ศ. 2563-2565)

สถานการณด์ ้านการพนันและเครื่องดม่ื แอลกอฮอลใ์ นสังคมไทย
การพนนั และเคร่อื งด่ืมแอลกอฮอลจ์ ดั เป็นอบายมขุ ท่ีสรา้ งปัญหาใหแ้ ก่สงั คมไทยมาเน่นิ นาน ทงั้ ใน

ระดับของตัวบุคคล สถาบันครอบครัว ชุมชน และสังคมส่วนรวม ทั้งปัญหาหนีส้ ิน สุขภาพกาย-จิต
สมั พนั ธภาพ และอาชญากรรม

ด้านการพนัน จากการสรุปคดีของศาลยุติธรรมในปี พ.ศ. 2558 พบว่า มีคดีการพนันท่ีเขา้ สู่
กระบวนการของศาลชนั้ ตน้ ถึง 76,141 คดี ถือเป็นสดั ส่วนท่ีสงู เป็นอนั ดบั ท่ี 3 รองลงมาจากคดียาเสพตดิ
และคดีการจราจร ย่ิงในปัจจุบนั ท่ีมีการพนันในรูปแบบออนไลน์ ซ่ึงเยาวชนคนรุ่นใหม่สามารถเขา้ ถึงได้
โดยง่าย ก็ย่ิงเป็นปัจจยั เร่งท่ีทาํ ใหก้ ารเล่นพนันแพร่หลายในวงกวา้ ง และนาํ มาซ่ึงปัญหาทางสังคมอีก
มากมาย

ในบรรดาการพนนั ท่ีมีอย่หู ลากหลายในสงั คมไทย การพนนั ฟตุ บอลถือเป็นการพนนั ประเภทหน่ึงท่ี
ไดร้ บั ความนิยมในวงกวา้ ง ซ่งึ จากการสาํ รวจสถานการณก์ ารพนนั ในสงั คมไทย ประจาํ ปี พ.ศ. 2562 โดย
ศนู ยศ์ กึ ษาปัญหาการพนนั คณะเศรษฐศาสตร์ จฬุ าลงกรณม์ หาวิทยาลยั รว่ มกบั ศนู ยว์ ิจยั เพ่ือการพฒั นา
สงั คมและธุรกิจ พบว่า การพนนั ฟุตบอลเป็นประเภทของการพนนั ท่ีมีคนไทยเล่นมากท่ีสดุ เป็นอนั ดบั ท่ี 4
รองลงมาจากสลากกินแบง่ รฐั บาล หวยใตด้ นิ และพนนั ไพ่ โดยในปี พ.ศ. 2562 มีคนไทยท่ีเลน่ พนนั ฟตุ บอล
ถึง 3.464 ลา้ นคน แบง่ เป็นกลมุ่ คนวยั ทาํ งานอายุ 26-59-39 ปี 2.478 ลา้ นคน กลมุ่ เยาวชนคนรุน่ ใหม่ อายุ
15-25 ปี 0.899 ลา้ นคน และกลุ่มผู้สูงอายุ 60 ปีขึน้ ไป 0.085 ล้านคน โดยมีเงินหมุนเวียนในการพนัน
ฟตุ บอลนีส้ งู ถงึ 160,542 ลา้ นบาท

ในจาํ นวนนี้ มีผเู้ ลน่ กวา่ 2.981 ลา้ นคนท่ีตอ้ งประสบปัญหาจากการเลน่ พนนั ฟตุ บอล ทงั้ ขาดเงินใช้
จ่ายในชีวิตประจาํ วนั ความเครียด เป็นหนี้ ทะเลาะเบาะแวง้ ในครอบครัว สุขภาพเส่ือมโทรม สูญเสีย
ทรพั ยส์ ินเพ่ือใชห้ นีก้ ารพนนั ไปถงึ ปัญหาการหยา่ รา้ ง

ด้านเครอ่ื งดม่ื แอลกอฮอล์ จากการสาํ รวจพฤตกิ รรมการด่มื สรุ าของคนไทยในปี พ.ศ. 2560 โดย
สาํ นักงานสถิติแห่งชาติ พบว่า มีประชากรอายุ 15 ปีขึน้ ไปท่ีเป็นผู้ด่ืมสุราหรือเคร่ืองด่ืมแอลกอฮอล์
ประมาณ 15.9 ลา้ นคน โดยกลุ่มอายุ 25-44 ปี มีอตั ราการด่ืมเคร่ืองด่ืมแอลกอฮอลส์ งู สุดกว่ารอ้ ยละ 36
กลมุ่ อายุ 20-24 ปี รอ้ ยละ 33.5 กลมุ่ อายุ 45-49 ปี รอ้ ยละ 31.1 และกลมุ่ ผสู้ งู อายุ 60 ปีขนึ้ ไป รอ้ ยละ 15.2
ซ่งึ หากพิจารณาเฉพาะสดั ส่วนนกั ด่ืมหนา้ ใหมท่ ่ีเป็นเยาวชนอายุ 15-19 ปี มีอตั ราเพ่ิมขึน้ จากรอ้ ยละ 11.0
ในปี พ.ศ. 2544 เป็นรอ้ ยละ 13.6 ในปี พ.ศ. 2560

2

การด่ืมเคร่ืองด่ืมแอลกอฮอลเ์ ป็นอบายมุขท่ีส่งผลกระทบต่อผูด้ ่ืม คนแวดลอ้ ม ชมุ ชน ครอบครวั
และสงั คมทงั้ ในระยะสนั้ และระยะยาว ทงั้ การบาดเจ็บท่ีเกิดจากการทะเลาะวิวาท และอุบตั ิเหตุจราจร
ปัญหาสขุ ภาพจากการเจ็บป่ วยทางกาย และปัญหาสขุ ภาพจิต โดยผลกระทบจากการด่ืมสรุ าสรา้ งความ
เสียหายทางเศรษฐกิจคดิ เป็นมลู คา่ กวา่ 90,000 ลา้ นบาท

อทิ ธิพลของสื่อมวลชนกับการส่งเสริมการพนันฟุตบอล
จากการศึกษาของศูนยศ์ ึกษาปัญหาการพนัน บ่งชีว้ ่า แหล่งข้อมูลท่ีนักพนันใช้ประกอบการ

ตดั สินใจในการเลน่ พนนั ฟุตบอล สว่ นใหญ่นนั้ มาจากเว็บไซตก์ ีฬา เว็บไซตพ์ นนั รายการกีฬาทางโทรทศั น์
วิทยคุ ล่ืนกีฬา และหนงั สือพิมพก์ ีฬา โดยลกั ษณะของขอ้ มลู ท่ีนกั พนนั ใหค้ วามสนใจ คือ สถานการณก์ าร
แขง่ ขนั ขอ้ มลู ความพรอ้ มของทีมฟตุ บอลท่ีลงแขง่ ขนั สภาพนกั กีฬาท่ีมีอาการบาดเจบ็ ซง่ึ จะสง่ ผลตอ่ การลง
สนามแขง่ ขนั รวมไปถงึ ทรรศนะวจิ ารณข์ องนกั วิเคราะหก์ ีฬา อตั ราตอ่ รองพนนั และการชีน้ าํ ของคอลมั นสิ ต์

จากการศึกษาเร่ืองส่ือกับเนือ้ หาการพนันและการชิงโชคบอลยูโร 2016 ของมีเดียมอนิเตอร์ ได้
วิเคราะหล์ กั ษณะการนาํ เสนอเนือ้ หาของส่ือตา่ ง ๆ โดยแบง่ ระดบั ของเนือ้ หาออกเป็น IPHG คอื

o I = Information การใหข้ อ้ มลู การแขง่ ขนั
o P = Prediction การพยากรณผ์ ลการแขง่ ขนั
o H = Handicap การบอกอตั ราตอ่ รอง
o G = Gambling การชีช้ อ่ งการเลน่ พนนั

โดยในการแถลงผลการศกึ ษาดงั กล่าว วิเคราะหว์ ่า ระดบั ของการนาํ เสนอขอ้ มูล (I) ของส่ือ ถา้
เพียงใหข้ อ้ มลู การแขง่ ขนั ก็เป็นเร่ืองท่ียอมรบั ได้ แตห่ ากขยบั มาถึงระดบั การพยากรณผ์ ลการแขง่ ขนั (P) อนั
เป็นการแสดงทรรศนะของนกั วิเคราะหก์ ีฬา ก็อาจจะมีผลในทางชีน้ าํ ผฟู้ ังอยู่บา้ ง แตก่ ็อยใู่ นระดบั ท่ียงั พอ
ยอมรบั ได้ แตเ่ ม่ือมีการบอกอตั ราตอ่ รอง (H) ถือเป็นระดบั การใหข้ อ้ มลู ท่ีมีความเส่ียงตอ่ การนาํ เสนอขอ้ มลู
เพ่ือเลน่ การพนนั มากขนึ้ และหากถึงระดบั ของการชีช้ อ่ งการเลน่ พนนั (G) เช่น ชีแ้ นะใหเ้ ลน่ พนนั ทีมไหน ก็
คอ่ นขา้ งชดั เจนวา่ เป็นการทาํ หนา้ ท่ีของส่ือในลกั ษณะการชีช้ วนใหเ้ ลน่ พนนั

ทงั้ นี้ นอกจากลกั ษณะการนาํ เสนอของส่ือแลว้ การใหข้ อ้ มูลของแหล่งพนนั ก็เป็นอีกระดบั หน่ึงท่ี
แสดงจดุ ยืนของส่ือท่ีสนบั สนนุ การพนนั อยา่ งชดั เจน เชน่ การลงโฆษณาเวบ็ ไซตก์ ารพนนั เป็นตน้

จะเห็นไดว้ ่า ส่ือถือเป็นตวั แปรสาํ คัญประการหน่ึงท่ีมีส่วนส่งเสริมหรือเอือ้ ใหเ้ กิดการเล่นพนัน
ฟุตบอลและกีฬาอ่ืน ๆ ซ่ึงแนวทางการแก้ไขนนั้ มีตงั้ แต่การบงั คบั ใชก้ ฎหมายอย่างจริงจงั การเรียกรอ้ ง
จริยธรรมในส่ือ หรืออีกมิติหน่ึงคือ การเสริมพลังให้แก่สื่อนํ้าดี เพ่ือเป็นกระบอกเสียงในการสรา้ งการ

3

เปล่ียนแปลงในกลุ่มผู้ ทัง้ ในแง่ของการปรบั เปล่ียนพฤติกรรมของนักพนันและนักด่ืม และการปลูกฝัง
ทศั นคตกิ ารไมเ่ ลน่ พนนั รวมถึงเคร่อื งด่มื แอลกอฮอลใ์ หแ้ ก่เยาวชนคนรุน่ ใหม่

การขับเคลื่อนโครงการพฒั นารายการกฬี าตน้ แบบปลอดเหล้าปลอดพนัน
ดว้ ยสถานการณข์ า้ งตน้ การพัฒนารายการกีฬาต้นแบบปลอดเหล้าปลอดพนัน จึงเป็นแนว

ทางการส่ือสารรณรงคท์ ่ีน่าสนใจ โดยโครงการมีแนวคิดและเป้าหมายหลกั คือ สนับสนุนและพัฒนา
เครอื ข่ายสือ่ กฬี านา้ํ ดี ขยายแนวร่วมนักสอ่ื สารลดปัจจัยเส่ียง สร้างการรู้เทา่ ทันเพอื่ ลดผลกระทบ
ที่เกิดจากเหล้าและการพนันในสังคมไทย โดยมีกล่มุ เป้าหมายสดุ ทา้ ย คือ กล่มุ ผชู้ มการแข่งขนั กีฬา
ประเภทตา่ ง ๆ ท่ีมีพฤติกรรมการเปิดรบั ส่ือในการติดตามขอ้ มลู ข่าวสารอย่างสม่าํ เสมอ ซ่งึ มีแนวโนม้ ท่ีจะ
ถกู ชกั จงู ใหเ้ ลน่ พนนั ในกีฬา

โครงการดาํ เนนิ งานภายใตว้ ตั ถปุ ระสงค์ 2 ประการ ไดแ้ ก่
1. เพ่ือส่งเสริมและพฒั นาศกั ยภาพเครือข่ายรายการกีฬาตน้ แบบท่ีไม่สนบั สนุนใหย้ ่งุ เก่ียวกับ

ปัจจยั เส่ียง (เคร่ืองด่ืมแอลกอฮอลแ์ ละการพนนั )โดยนาํ เสนอเนือ้ หาท่ีสอดคลอ้ งกบั จรยิ ธรรม
ส่ือ
2. เพ่ือสรา้ ง “นกั ส่ือสารลดปัจจยั เส่ียง” ท่ีรูเ้ ทา่ ทนั ประเดน็ เคร่ืองด่มื แอลกอฮอลก์ บั การพนนั

โครงการ • ขอ้ มลู ผดู้ าํ เนิน • คอนเทนต์ ผตู้ ิดตาม • เกิดการรบั รู/้
รายการกีฬา นาํ้ ดี รายการ ภมู ิคมุ้ กนั
• ส่อื
• การพฒั นา ตน้ แบบ • การมสี ว่ น • เปลย่ี นแปลง
รว่ ม พฤตกิ รรม
ศกั ยภาพ

โดยโครงการขบั เคล่ือนผา่ นยทุ ธศาสตรก์ ารดาํ เนินงาน 3 ดา้ น ไดแ้ ก่

ยทุ ธศาสตรท์ ่ี 1 สอ่ื สารให้ความรู้เพอื่ เทา่ ทันประเดน็ เหล้าและการพนัน
ใหค้ วามรูป้ ระเด็นเคร่ืองด่ืมแอลกอฮอลแ์ ละการพนนั แก่กลมุ่ คนดกู ีฬา ดว้ ยการส่ือสารสาธารณะ

ผา่ นรายการกีฬาตน้ แบบปลอดเหลา้ ปลอดพนนั รวมถึงส่ือสารพลงั ของภาคีเครือข่ายองคก์ รงดเหลา้ และ
เครือขา่ ยรณรงคห์ ยดุ พนนั

Input = โครงการสนับสนุนข้อมูลให้แก่ผูด้ าํ เนินรายการกีฬาตน้ แบบ เพ่ือนาํ ไปออกแบบและ
ส่ือสารไปยงั ผชู้ ม ซ่งึ ขอ้ มลู เหลา่ นนั้ ไดแ้ ก่ บทเรียนจากคนตน้ แบบ บทเรียนจากผไู้ ดร้ บั ผลกระทบ ผลสาํ รวจ

4

วิจยั และผลงานวิชาการท่ีเก่ียวขอ้ ง สถานการณเ์ ก่ียวกบั เคร่ืองด่ืมแอลกอฮอลแ์ ละการพนนั ท่ีเผยแพร่ตาม
ส่ือตา่ ง ๆ โดยโครงการจะคดั สรรและจดั ทาํ ขอ้ มลู สง่ ใหผ้ ดู้ าํ เนินรายการกีฬาตน้ แบบเฉล่ีย 1 ชดุ ตอ่ สปั ดาห์

“ขอ้ มูลมี 2 ส่วน ส่วนแรกคือขอ้ มูลวชิ าการ โดยผมจะยอ่ ยขอ้ มูล ทงั้ ขอ้ มูลจากคณุ หมอ ขอ้ มูลเชงิ
สถติ ิ ทงั้ แอลกอฮอลแ์ ละการพนนั ในสดั สว่ นไลเ่ ลยี่ กนั กบั สว่ นทสี่ องเป็นขอ้ มูลผลกระทบจากปรากฏการณ์
ทถี่ ูกนาํ เสนอผา่ นสอื่ ออนไลนท์ มี่ ีอยูท่ ว่ั ไป” ราเมศร ศรที บั ทมิ ผปู้ ระสานงานโครงการ

นอกจากขอ้ มลู แลว้ โครงการยงั สนบั สนนุ ส่ือประชาสมั พนั ธใ์ นรูปแบบตา่ ง ๆ ใหแ้ ก่ผดู้ าํ เนินรายการ
กีฬาตน้ แบบ เพ่ือใช้ในการจัดทาํ รายการและส่ือสารประเด็นไปยังผู้ชมอีกต่อหน่ึง ไดแ้ ก่ ส่ือวิดีทัศน์
Backdrop ปา้ ยตงั้ โตะ๊ เสือ้ ยืด ถงุ ผา้ แกว้ นาํ้ และสตกิ เกอร์

ยุทธศาสตรท์ ่ี 2 ส่งเสรมิ และพฒั นาศักยภาพเครอื ข่าย
สนบั สนนุ รายการกีฬาตน้ แบบปลอดเหลา้ ปลอดพนนั และใหค้ วามสาํ คญั กบั การพฒั นาศกั ยภาพ

ของเครือข่ายอย่างจริงจงั เพ่ือการส่ือสารอย่างสรา้ งสรรค์ โดยเนน้ ใหค้ วามรูก้ บั นกั ส่ือสาร โดยเฉพาะอยา่ ง
ย่ิงผดู้ าํ เนินรายการกีฬาตน้ แบบ โดยประสานความร่วมมือกบั ภาคีเครือข่ายและแผนงานอ่ืนของ สสส.ท่ี
เก่ียวขอ้ ง

Input = โครงการจดั เวทีพฒั นาศกั ยภาพใหแ้ ก่ผดู้ าํ เนินรายการกีฬาตน้ แบบ ดว้ ยการจดั เวทีการ
อบรม โดยมงุ่ เนน้ ท่ีการเสรมิ สรา้ งความรู้ ฝึกทกั ษะ และแลกเปล่ียนประสบการณเ์ ป็นสาํ คญั

ลาํ ดบั กิจกรรม จาํ นวน ประเด็น กลุ่มเป้าหมาย วัตถปุ ระสงค์
1. เวทพี ัฒนาศกั ยภาพผดู้ าํ เนิน 2 ครงั้ ครั้งที่ 1 -ผดู้ าํ เนนิ รายการ - พฒั นาศกั ยภาพผู้
รายการกีฬาตน้ แบบปลอดเหลา้ o ธรุ กิจสรุ า ปัญหาและ -ภาคีปลอดเหลา้ ดาํ เนินรายการดา้ น
ปลอดพนัน -ภาคปี ลอดพนนั เนอื้ หา
ผลกระทบ ในวงการ -สสส. - พฒั นารายการกีฬา
กีฬา ตน้ แบบใหร้ ูเ้ ทา่ ทนั
o การพนนั ในวงการกีฬา ปัจจยั เสย่ี ง (เครอื่ งดมื่
สอ่ื สารแคไ่ หนไมล่ าํ้ เสน้ แอลกอฮอลแ์ ละการ
ชวนพนนั พนนั ) เพอ่ื นาํ ไปตอ่ ยอด
ในการผลติ เนอื้ หาท่ี
ครั้งที่ 2 เหมาะสม
o สถานการณธ์ ุรกิจ

แอลกอฮอลแ์ ละการ
พนนั รวมถึงบทบาท
ของสอ่ื ในการสรา้ งการ
เปลยี่ นแปลงสงั คม

5

ยทุ ธศาสตรท์ ่ี 3 สร้างแนวร่วม
ส่งเสริมการสรา้ งนกั ส่ือสารลดปัจจยั เส่ียง โดยเนน้ ท่ีเครือข่ายส่ือและเครือข่ายเยาวชน เพ่ือสรา้ ง

การเรียนรูแ้ ละพัฒนาเทคนิคการเล่าเร่ือง (Story telling) การนาํ เสนอประเด็นเนือ้ หาอย่างสรา้ งสรรค์
(Creative Thinking) รวมถึงเทคนิคการเผยแพรใ่ นชอ่ งทางตา่ ง ๆ ในยคุ ดจิ ิทลั เพ่ือสรา้ งนกั ส่ือสารหนา้ ใหม่
ท่ีสามารถส่ือสารประเดน็ ในพืน้ ท่ีของตนเองได้

Input = โครงการจดั กิจกรรมและการอบรมเชิงปฏิบตั ิการ ใหแ้ ก่ผดู้ าํ เนินรายการกีฬาตน้ แบบ และ
เครอื ขา่ ยเยาวชน 4 ภมู ภิ าคท่วั ประเทศ เพ่ือแลกเปล่ียนเรยี นรูแ้ ละพฒั นาทกั ษะในฐานะนกั จดั รายการ

ลาํ ดับ กิจกรรม จาํ นวน ประเด็น/รายละเอียด กลุม่ เป้าหมาย วัตถปุ ระสงค์
1. กจิ กรรมแลกเปลี่ยนผู้ชมกบั ผู้ฟัง
2. เวทอี บรมเชิงปฏิบตั กิ ารการทาํ 6 ครงั้ - แลกเปลย่ี นเรยี นรูร้ ว่ มกนั - แฟนรายการ - สรา้ งเครอื ขา่ ยแนว
สื่อลดปัจจยั เสีย่ ง ระหวา่ งผดู้ าํ เนนิ รายการ - กลมุ่ คนดกู ีฬา รว่ มรว่ มรณรงค์
และผชู้ ม/แฟนฟตุ บอล - ทมี งานโครงการ - เปิดโอกาสใหก้ ลมุ่
- การเตะฟตุ บอลกระชบั - ผดู้ าํ เนินรายการ แฟนบอลไดพ้ บปะ
มิตร - เครอื ขา่ ย แลกเปลยี่ นกบั ผดู้ าํ เนิน
- การชมฟตุ บอล เยาวชน รายการกีฬา เพื่อ
สอ่ื สารรณรงคถ์ า่ ยทอด
เรอ่ื งราวการรูเ้ ทา่ ทนั
ผลกระทบจาก
เครอ่ื งดืม่ แอลกอฮอล์
และการพนนั
- ศกึ ษาสงั เกต
พฤติกรรมแฟนบอลใน
การเขา้ ชมฟตุ บอลใน
สนาม (กรณเี ขา้ ชม
ฟตุ บอล)
2 ครงั้ ครั้งที่ 1 คา่ ยรสสื่อลด - เยาวชน 4
เสีย่ ง ตอน สรา้ งสอ่ื ใหต้ า๊ ซ ภมู ิภาคท่วั - สรา้ งแนวรว่ ม
เครอื ขา่ ยเยาวชนนกั
ทชั ใจวยั รุน่ ... (เรยี นรูเ้ รอื่ ง ประเทศ สอื่ สารลดปัจจยั เสยี่ ง
การไลฟ์ สดและการทาํ เพลง - เยาวชนเกิดทกั ษะใน
รณรงค)์
การผลติ สอื่ เพ่ือ
นาํ เสนอ
ครัง้ ที่ 2 คา่ ยรสสือ่ ลด

เสี่ยง ตอน กราฟฟิกพดู ได้
(เรยี นรูเ้ รอื่ งการทาํ กราฟฟิก
เพอื่ การสอื่ สารอยา่ งงา่ ย)

6

รายนามผู้ดาํ เนินรายการกฬี าตน้ แบบปลอดเหล้าปลอดพนันทเี่ ข้าร่วมกระบวนการถอดบทเรยี น
1. นายสวุ ฒั น์ กล่ินเกษร (นา้ ตงิ ฮารด์ คอร)์ รายการหงสก์ บั ผีสีเดียวกนั ชอ่ ง New1 / Live
2. นายพสิษฐ์ สทุ ธิกลุ (ดเี จปารม์ ) รายการคยุ อยา่ งกรู ู TERO.digital / Live

3. นายภรู ภิ ทั ร วงศร์ ตั นเพชร (ตเู ต)้ รายการตดู บู อลไทย

เพจตดู บู อลไทย Facebook&YouTube
4. นายประสิทธิ์ โพธิ์ดว้ ง (นีลซปุ เปอรส์ ตาร)์ รายการนา้ ตงิ มาแลว้

สถานีขา่ วคณุ ภาพ Fm 97.00 Mhz

5. ท.พ.พิชยั ปิตวุ งศ์ (หมอเมา) รายการคยุ สบายสไตลห์ มอเมา มิตขิ า่ ว Fm 90.5 Mhz
6. นายพพิ ชั ปิตวุ งศ์ (แบงค)์ รายการทนั เกมส์ วิทยคุ รอบครวั ขา่ ว Fm 106 Mhz

7. นายอนลุ กั ษณ์ เอ่ียมสี (แจ็ค) รายการรมิ เสน้ บอลไทย เพจรกั กีฬา เชียรก์ ีฬา อยา่ พนนั

8. นายสนั ตชิ น อนนั ตการณ์ (ชิคกี)้ รายการดบู อลกบั เพ่ือน เพจดบู อลกบั เพ่ือน

9. นายตลุ ภพ ชมุ่ ศรี (ตลุ ) เพจ fanclub – chiangmai united

บทเรียนการดาํ เนินโครงการ

การถอดบทเรียนโครงการพฒั นารายการกีฬาตน้ แบบปลอดเหลา้ ปลอดพนนั สามารถจาํ แนกออก
ไดต้ ามองคป์ ระกอบในการขบั เคล่ือนโครงการไดด้ งั นี้

1. ผู้ดาํ เนินรายการ

• คุณลักษณะ
คณุ ลกั ษณะร่วมประการหน่งึ ของผดู้ าํ เนินรายการกีฬาตน้ แบบ คือ เป็น ผู้ที่ช่ืนชอบการชม

ฟุตบอลและกีฬา ซ่งึ สว่ นใหญ่มกั ไดร้ บั การปลกู ฝังมาตงั้ แตว่ ยั เดก็ จากกิจกรรมในครอบครวั อยา่ งการ
ชมการถา่ ยทอดสดฟตุ บอลและกีฬารว่ มกนั

คณุ ลกั ษณะร่วมอีกประการหน่ึง คือ ผดู้ าํ เนินรายการกีฬาตน้ แบบมี ทัศนคติที่ไม่เห็นด้วย
กับการพนัน รวมถงึ เครื่องดม่ื แอลกอฮอล์ ซง่ึ สามารถแยกยอ่ ยออกได้ 3 กลมุ่ คอื

1) ผู้ดาํ เนินรายการทไ่ี ม่เห็นด้วยเป็ นทุนเดิม และดาํ เนินรายการโดยไม่เก่ียวข้องกับ
การพนันและเครอ่ื งดม่ื แอลกอฮอล์
ผดู้ าํ เนินรายการกล่มุ นีม้ ีทนุ ดา้ นทศั นคติท่ีไม่เห็นดว้ ยกับการพนนั และเคร่ืองด่ืม
แอลกอฮอลม์ าตงั้ แต่ตน้ และดาํ เนินรายการโดยไม่เก่ียวขอ้ งกบั การพนันและเคร่ืองด่ืม

7

แอลกอฮอล์ กล่าวไดว้ ่าเป็นกลุ่มผูด้ าํ เนินรายการท่ีมีความตงั้ ใจแน่วแน่ถึงระดับท่ีเป็น
ปณิธานในการทาํ งาน
2) ผู้ดาํ เนินรายการทไ่ี ม่เหน็ ด้วยเป็ นทุนเดิม แต่ดาํ เนินรายการโดยเก่ียวข้องกับการ
พนันและเคร่อื งดม่ื แอลกอฮอล์

ผดู้ าํ เนินรายการกล่มุ นีม้ ีทนุ ดา้ นทศั นคติท่ีไม่เห็นดว้ ยกบั การพนนั และเคร่ืองด่ืม
แอลกอฮอลม์ าตงั้ แตต่ น้ แตม่ ีขอ้ จาํ กดั ดา้ นงบประมาณ ทาํ ใหต้ อ้ งตดั สินใจดาํ เนินรายการ
โดยเก่ียวขอ้ งกบั การพนนั และเคร่ืองด่มื แอลกอฮอล์ เชน่ รบั ลงโฆษณาใหเ้ วบ็ ไซตก์ ารพนนั
เพ่ือหลอ่ เลีย้ งการทาํ งาน

อย่างไรก็ตาม ผูด้ าํ เนินรายการกลมุ่ นีก้ ็มีขีดจาํ กดั ตอ่ ส่ิงท่ีขดั แยง้ กบั ทศั นคติของ
ตนเอง ดว้ ยการตดั สนิ ใจเลิกลงโฆษณาใหเ้ วบ็ ไซตก์ ารพนนั ก่อนท่ีจะเขา้ รว่ มกบั โครงการ
3) ผู้ดาํ เนินรายการที่มองการพนันและเครื่องดื่มแอลกอฮอลเ์ ป็ นเรื่องปกติ แต่เกิด
การปรับเปล่ยี นทศั นคตจิ ากกระบวนการพัฒนาศักยภาพ

ผู้ดาํ เนินรายการกลุ่มนีม้ ีทุนด้านทัศนคติท่ีไม่เห็นว่าการพนันและเคร่ืองด่ืม
แอลกอฮอลเ์ ป็นเร่อื งท่ีผิด หากแตเ่ ป็นธรรมชาตขิ องคนท่วั ไป

อย่างไรก็ตาม หลังจากท่ีไดเ้ ขา้ ร่วมในเครือข่ายเยาวชน และผ่านการพัฒนา
ศกั ยภาพ ก็ไดท้ าํ ใหผ้ ูด้ าํ เนินรายการกลุ่มนีเ้ กิดการเปล่ียนแปลงทัศนคติ และสามารถ
ยกระดบั ตวั เองขนึ้ มาเป็นผดู้ าํ เนนิ รายการกีฬาตน้ แบบได้

• ข้อจาํ กัด/อุปสรรค
o งบประมาณ
ขอ้ จาํ กดั ดา้ นงบประมาณหรือรายได้ ทาํ ใหผ้ ดู้ าํ เนินรายการหลายคนตอ้ งตดั สินใจลงโฆษณา

ใหเ้ ว็บไซตก์ ารพนนั ซ่งึ ใหค้ า่ ตอบแทนท่ีค่อนขา้ งสูง ผดู้ าํ เนินรายการบางคนท่ีแมจ้ ะมีทศั นคติไม่เห็น
ดว้ ยกบั การพนนั จงึ ตอ้ งจาํ ยอมทาํ ในส่งิ ท่ีขดั ตอ่ ทศั นคตขิ องตนเอง

o ทศั นคตแิ ละศักยภาพ
ขอ้ จาํ กดั อีกประการของผดู้ าํ เนินรายการ ในส่วนของผดู้ าํ เนินรายการรุน่ ใหม่หรือเยาวชนใน
เครือข่าย ทศั นคติท่ีมีตอ่ การพนนั และเคร่ืองด่ืมแอลกอฮอล์ รวมไปถึงศกั ยภาพในการเป็นผดู้ าํ เนิน
รายการ ทงั้ ในแง่ขององคค์ วามรูท้ ่ีเก่ียวขอ้ งกับการพนนั และเคร่ืองด่ืมแอลกอฮอล์ และทกั ษะในการ
ส่ือสารประชาสมั พนั ธ์

8

ในประเด็นนี้ โครงการไดช้ ่วยสนับสนุนผ่านกลไกของเวทีพัฒนาศักยภาพ กิจกรรมการ
แลกเปล่ียนเรียนรู้ และการอบรมเชิงปฏิบตั ิการ ซ่งึ ไดช้ ว่ ยใหเ้ กิดการเปล่ียนแปลงและพฒั นาการแก่ผู้
ดาํ เนินรายการ จนสามารถยกระดบั ตวั เองขนึ้ มาเป็นผดู้ าํ เนนิ รายการกีฬาตน้ แบบได้

o เทคโนโลยสี ่อื ออนไลน์
ในยคุ ท่ีการส่ือสารเคล่ือนตวั เขา้ ส่โู ลกออนไลน์ ซ่งึ ตอ้ งอาศยั ทกั ษะในการจดั การระบบตา่ ง ๆ
เพ่ือดาํ เนนิ รายการ ถือเป็นอปุ สรรคและขอ้ จาํ กดั สาํ หรบั ผดู้ าํ เนนิ รายการรุน่ เก่าหลาย ๆ คน รวมถงึ คน
ท่ีไม่มีทกั ษะดา้ นนี้ ซ่ึงตอ้ งแกป้ ัญหาดว้ ยการจา้ งผชู้ ่วยท่ีมีทกั ษะเขา้ มาช่วยจดั การระบบ ซ่ึงถือเป็น
คา่ ใชจ้ า่ ยท่ีเพ่ิมขนึ้
o ความไร้รูปแบบของส่อื ออนไลน์
กล่าวไดว้ ่า ธรรมชาติของส่ือออนไลนน์ นั้ ไม่มีขอบเขตหรือขอ้ จาํ กัดของรูปแบบและเนือ้ หาท่ี
ชดั เจน ผดู้ าํ เนินรายการจงึ สามารถสรา้ งสรรคร์ ูปแบบและเนือ้ หาไดอ้ ยา่ งคอ่ นขา้ งอสิ ระ
ทวา่ ในความไรร้ ูปแบบท่ีชดั เจนตายตวั นีเ้ อง รวมไปถึงกล่มุ ผชู้ มและผฟู้ ังมหาศาลท่ีมีอิสระใน
การเลือกเสพรายการต่าง ๆ ก็ถือเป็นอุปสรรคท่ียากในการทาํ งานของผู้ดาํ เนินรายการ ท่ีตอ้ งหา
รูปแบบและเนือ้ หารายการท่ีจะสามารถสรา้ งความนา่ สนใจ และกอ่ ใหเ้ กิดแรงดงึ ดดู ตอ่ ผชู้ มและผฟู้ ัง
“ความยากของการทาํ สอื่ ออนไลนเ์ ป็นความยากทไี่ ม่ไดม้ ีรูปแบบหรือขอ้ ปฏิบตั ทิ ตี่ ายตวั 1-2-
3-4-5 เหมอื นกบั วทิ ยโุ ทรทศั น์ ทตี่ อ้ งทาํ อยา่ งนหี้ รือหา้ มทาํ แบบนี้ สอื่ ออนไลนม์ ีความหลากหลายของ
ความชนื่ ชอบของคน กบั ความหลากหลายของคอนเทนตท์ ีค่ นจะเลือกเสพไดม้ าก ในมมุ ของการสรา้ ง
งานก็ยากส่วนหน่งึ แต่อกี สว่ นคอื ความยากในการรบั มือต่อความคดิ เห็นของผูค้ นดว้ ย” ภูริภัทร วงศ์
รัตนเพชร

2. การออกแบบรายการ
การออกแบบรูปแบบรายการกีฬาตน้ แบบมีหลักสาํ คัญ คือ ตอ้ งทาํ ใหผ้ ู้ชมหรือผู้ฟังสนุก ซ่ึงผู้

ดาํ เนินรายการแตล่ ะคนตา่ งก็มีวิธีการออกแบบท่ีแตกตา่ งหลากหลาย แตพ่ อจะสรุปประเดน็ ได้ ดงั นี้

2.1 การออกแบบรายการให้เข้าถงึ ผู้ชมหรอื ผู้ฟัง

• สื่อสารเหมือนคุยกับเพอื่ น
ผดู้ าํ เนนิ รายการหลาย ๆ คนเลือกใชว้ ิธีการส่ือสารกบั ผชู้ มหรือผฟู้ ังแบบเป็นกนั เอง ทงั้ ประเภท

ส่ือโทรทัศน์ ส่ือวิทยุ และส่ือออนไลน์ ซ่ึงการส่ือสารแบบเป็นกันเองจะทาํ ให้ผูช้ มหรือผู้ฟังไม่เกิด

9

ความรูส้ กึ ห่างเหิน เหมือนฟังเพ่ือนคยุ ใหฟ้ ัง ซ่งึ จะทาํ ใหเ้ กิดความรูส้ ึกรว่ มมากกว่าการส่ือสารแบบเป็น
ทางการ

“การออกแบบรายการคือเราพูดเป็นตวั เอง เหมือนเพอื่ นเล่าใหเ้ พอื่ นฟัง ว่าเกมนีร้ ูปเกมเป็น
อยา่ งนี้ ไมใ่ ชพ่ ดู แบบกูรู” อนุลักษณ์ เอี่ยมสี

• เลือกวธิ ีการสอ่ื สารทเี่ หมาะกับประเภทของสอ่ื
แมใ้ นปัจจุบนั การส่ือสารของผดู้ าํ เนินรายการกีฬาในส่ือออนไลนส์ ว่ นใหญ่จะเนน้ ความเป็น

กนั เองกบั ผชู้ มหรือผฟู้ ัง แตส่ าํ หรบั ส่ือบางประเภท เชน่ โทรทศั นห์ รือวิทยุ ยงั มีกรอบหรือขอบจาํ กดั ใน
วิธีการส่ือสารอยู่ ซ่ึงผูด้ าํ เนินรายการอาจไม่สามารถนาํ วิธีการส่ือสารในแบบออนไลน์ มาใชก้ ับส่ือ
โทรทศั นห์ รอื วิทยไุ ดท้ งั้ หมด

ประเดน็ สาํ คญั จงึ อย่กู ารรูข้ อ้ จาํ กดั หรือขอบเขตในการส่ือสารของส่ือประเภทต่าง ๆ แลว้ ปรบั
ประยกุ ตก์ ารส่ือสารใหเ้ หมาะกบั ประเภทของส่ือนนั้ ๆ

“ถา้ เป็นรายการของตวั เองทางช่อง YouTube หรือ Facebook ผมจะใชภ้ าษาทงี่ ่าย ๆ ไม่เป็น
ทางการ ใหค้ นฟังเขา้ ใจงา่ ยอะไรมนั ก็จะงา่ ย แตใ่ นวทิ ยโุ ทรทศั นย์ งั คงมีรูปแบบของความเป็นทางการ
อยู่ ภาษาทใี่ ชก้ ต็ อ้ งทางการขึน้ ” พสิษฐ์ สุทธิกุล

• สร้างการววิ าทะ
ในรายการพูดคุยหลาย ๆ รายการ เลือกใชผ้ ูด้ าํ เนินรายการหลายคนท่ีมีบทบาทหรือจุดยืน

แตกตา่ งกนั เชน่ เป็นกองเชียรท์ ีมฟตุ บอลคนละทีม เพ่ือสรา้ งใหเ้ กิดการวิวาทะ โตเ้ ถียง หรือแมแ้ ตแ่ ซว
และหยอกลอ้ ระหว่างกนั ซ่งึ เป็นวิธีการท่ีชว่ ยสรา้ งสีสนั ใหแ้ ก่รายการ ท่ีผชู้ มหรือผฟู้ ังจะไดร้ บั ฟังแนวคดิ
ท่ีแตกตา่ งหลากหลาย

อย่างไรก็ตาม วิธีการสรา้ งใหเ้ กิดการวิวาทะในรายการ ควรมีขอบเขตท่ีชดั เจน เช่น แซวหรือ
หยอกลอ้ พอประมาณ โตแ้ ยง้ พอเป็นพิธี ไม่ใช่ถึงขนาดท่ีตอ้ งเถียงกนั เอาเป็นเอาตาย เพ่ือปอ้ งกันการ
เกิดความขดั แยง้ จรงิ รวมไปถงึ ทาํ ใหผ้ ชู้ มหรือผฟู้ ังเกิดความรูส้ กึ ไมด่ ี

“นา้ ตงิ มีรายการหงส์กบั ผสี เี ดียวกนั นา้ ติงชอบแมนยู ก็ไปหานอ้ งยยุ้ กบั แตงโมงทเี่ ชียร์ลิเวอร์
พลู มาคยุ กนั มาเกทบั กนั แตจ่ ะเกทบั แบบใหเ้ กยี รตเิ คารพกนั ” สุวัฒน์ กลน่ิ เกษร

• เนือ้ หาตอ้ งทันกระแส
เน่ืองจากวงการกีฬา โดยเฉพาะฟุตบอลนนั้ มีข่าวสารความเคล่ือนไหวตลอดเวลา ทงั้ ปฏิทิน

การแข่งขนั อาการบาดเจ็บของผเู้ ล่น การซือ้ ขายแลกเปล่ียนผเู้ ล่น อนั ดบั ตารางคะแนน ฯลฯ ดงั นนั้

10

การออกแบบเนือ้ หาท่ีจะพูดคยุ ในรายการ ผูด้ าํ เนินรายการตอ้ งทาํ ใหม้ ีความทันกระแส มิเช่นนัน้
เนือ้ หาในการออกอากาศครงั้ นนั้ ๆ ยอ่ มไมน่ า่ สนใจ

• สร้างความแตกต่าง
ไม่อาจปฏิเสธว่า รายการกีฬาในปัจจบุ นั นนั้ มีอย่มู ากมาย วิธีการท่ีจะทาํ ใหร้ ายการกีฬาหน่ึง

ไดร้ บั ความสนใจขึน้ มาก็คือ การสรา้ งความแตกตา่ ง หรืออาจไมใ่ ชส่ ่ิงท่ีใหม่ แตเ่ ป็นส่ิงท่ียงั ไมม่ ีใครทาํ
ยอ่ มสรา้ งแรงดงึ ดดู แก่ผชู้ มหรือผฟู้ ังได้

• จับกลุ่มเป้าหมายใหช้ ัด
การทาํ รายการกีฬาโดยไม่มีกลุ่มเป้าหมายท่ีชดั เจน ย่อมส่งผลต่อการออกแบบเนือ้ หาของ

รายการ ย่ิงถา้ รายการนนั้ ๆ ไมม่ ีความแตกตา่ งหรือจดุ เดน่ จากรายการอ่ืน ๆ ท่ีมีอยใู่ นตลาด ย่อมเป็น
การยากท่ีจะไดร้ บั ความสนใจจากผชู้ มหรือผฟู้ ัง

การเรม่ิ ตน้ ดว้ ยการกาํ หนดกลมุ่ เปา้ หมายของรายการใหช้ ดั แมจ้ ะเป็นกลมุ่ เปา้ หมายขนาดเล็ก
จะทาํ ใหผ้ ดู้ าํ เนินรายการเห็นแนวทางการออกแบบเนือ้ หาและขอบเขตการทาํ งานไดช้ ดั เจนขึน้ เช่น
การจับกลุ่มเป้าหมายท่ีเป็นแฟนฟุตบอลทีมหน่ึง และออกแบบเนือ้ หาท่ีครอบคลุมขอบเขตของทีม
สโมสรนนั้ ๆ ยอ่ มทาํ งานงา่ ยและไดฐ้ านผชู้ มหรือผฟู้ ังในระยะยาวไดด้ ว้ ย

“ในเชียงใหม่ไม่มีเพจไหนเลยที่เขา้ ลึกถึงตอนซ้อมตอนแข่ง ตอนที่ทีมเชียงใหม่ ยูไนเต็ด
กาํ ลงั บมู บา้ นผมอยูใ่ กลส้ นามซอ้ มพอดี ก็ใชป้ ระโยชนต์ รงนใี้ นการเป็นตวั เชื่อมใหค้ นอนื่ รูว้ ่าสโมสรเรา
มีข่าวอะไร มนั คิดคอนเทนต์ง่าย ไปถ่ายตอนซอ้ ม ถ่ายคลิปเอามาตดั แฟนคลบั ก็ชอบเพราะยงั ไม่มี
ใครทาํ มาก่อน” ตุลภพ ชุ่มศรี

• ใช้คนดังสร้างแรงดงึ ดูด
การเชิญบคุ คลท่ีมีช่ือเสียง หรือผเู้ ช่ียวชาญเฉพาะดา้ น มาเป็นแขกรบั เชิญ เป็นวิธีหน่ึงในการ

สรา้ งสีสนั และความสนใจใหแ้ กร่ ายการ
“เราเชิญกูรู หรือเซเลปมาออกรายการ เชิญคนทีม่ ีความรูด้ า้ นฟตุ บอลมาใหค้ วามรู้ ก็มีคนมา

ติดตามรายการเรามากขึ้น คนชอบ เพราะเขาจะลุน้ ว่าเราจะเอาเซเลปหรือผูม้ ีความรูค้ นไหนมา
แลกเปลยี่ นกนั ” สันตชิ น อนันตการณ์

11

• สร้างช่องทางการมีส่วนร่วมของผู้ชมหรือผู้ฟัง
การดาํ เนินรายการแบบส่ือสารสองทาง หรือการมีช่องทางใหผ้ ูช้ มหรือผูฟ้ ังไดเ้ ขา้ มามีส่วน

รว่ มกบั ผดู้ าํ เนนิ รายการ เป็นรูปแบบท่ีสามารถสรา้ งการเขา้ ถงึ ของผชู้ มหรือผฟู้ ังไดด้ กี วา่ การส่ือสารทาง
เดียว โดยการสรา้ งช่องทางการมีส่วนรว่ มนนั้ อาจเป็นไปในรูปแบบของการเปิดใหผ้ ชู้ มหรือผฟู้ ังไดเ้ ขา้
มาร่วมแสดงความคิดเห็นต่อประเด็นต่าง ๆ ในรายการ หรืออาจใชก้ ารจัดกิจกรรมร่วมสนุกชิงของ
รางวลั เพ่ือสรา้ งความมีสีสนั ใหแ้ ก่รายการก็เป็นส่งิ ท่ีนา่ สนใจ

อย่างไรก็ตาม ผดู้ าํ เนินรายการควรพึงระวงั ในการออกแบบกิจกรรมการรว่ มสนกุ ท่ีเป็นแขง่ ขนั
เพ่ือใหเ้ กิดการแพช้ นะ โดยควรมีขอบเขตท่ีเหมาะสม ไมค่ วรนาํ พาไปสกู่ ารเดิมพนั เพ่ือใหไ้ ดม้ าซ่ึงของ
รางวลั จนเขา้ ขา่ ยเป็นการพนนั ไป

• อย่าหลงลืมสาระข้อมูล
แมร้ ายการกีฬาตอ้ งนาํ เสนอใหผ้ ูช้ มหรือผฟู้ ังเกิดความสนุก แตผ่ ดู้ าํ เนินรายการก็ตอ้ งไม่ลืม

การนาํ เสนอสาระขอ้ มลู ท่ีเป็นจรงิ ดว้ ย โดยควรมีสาระขอ้ มลู เป็นฐานในการนาํ เสนอ จากนนั้ จงึ คอ่ ยตอ่
ยอดแตกก่ิงสรา้ งสีสนั ใหร้ ายการดว้ ยวิธีการท่ีแตกตา่ งกนั ไปของแตล่ ะคน

“เราตอ้ งเขา้ ใจว่าคนที่เขา้ มาฟังเรื่องราวของกีฬาเขาตอ้ งการขอ้ มูลการแข่งขนั รายละเอียด
เพราะฉะนนั้ พืน้ ฐานการทาํ รายการกีฬาสาํ หรบั ผม อนั ดบั แรกคือขอ้ มูลข่าวสารที่เป็นความจริงก่อน
แลว้ เราคอ่ ยใส่ความสนกุ ใส่มุกเขา้ ไป จะเอาแต่สนกุ อยา่ งเดียวไม่ไดเ้ พราะกีฬามนั ตอ้ งมีพนื้ ฐานจาก
ขอ้ มูลความจริง ตามข่าวกีฬาทีเ่ กิดขึน้ จริง สว่ นเกร็ดความรูเ้ ราก็เก็บมาแทรกเขา้ ไปตามจงั หวะทีม่ ”ี พิ
พชั ปิ ตุวงศ์

• ไม่พูดเรือ่ งพนัน
ถือเป็นวิธีการท่ีแลดขู วานผ่าซาก แตเ่ ป็นส่ิงท่ีผดู้ าํ เนินรายการกีฬาตน้ แบบหลายคนสะทอ้ น

ออกมา วา่ หากผดู้ าํ เนินรายการไมม่ ีการพดู ถึงเร่ืองการพนนั หรือเคร่ืองด่มื แอลกอฮอล์ แตน่ าํ เสนอเพียง
เร่ืองของฟตุ บอลหรือกีฬาเป็นหลกั ผฟู้ ังก็จะไม่รูส้ ึกถึงการมีอย่ขู องการพนนั และเคร่ืองด่ืมแอลกอออล์
ไปโดยอตั โนมตั ิ

“เวลาผมวจิ ารณ์ฟตุ บอล ผมจะไม่เคยพดู เลยเรือ่ งตอ่ หน่งึ ลกู สองลกู เราจะพดู ถงึ แตว่ ธิ ีการเล่น
ของแตล่ ะทมี เป็นอยา่ งไร” ท.พ.พชิ ัย ปิ ตวุ งศ์

“บางทเี ราไมจ่ าํ เป็นตอ้ งเตือนกลมุ่ ทดี่ พู วกเราเลย เพราะวา่ เราชวนคยุ แตเ่ รือ่ งกีฬาและข่าวสาร
จนบางทเี ขากอ็ าจจะไมไ่ ดน้ กึ ถงึ เรอื่ งการพนนั ไปแลว้ ” ประสทิ ธิ์ โพธิด์ ว้ ง

12

2.2 การประยกุ ตใ์ ช้ข้อมูลวชิ าการและกรณีศึกษาจากโครงการ
รายการกีฬาแตเ่ ดมิ นนั้ เนน้ หนกั ไปท่ีการสรา้ งความสนกุ สนานใหแ้ ก่ผชู้ มหรอื ผฟู้ ังเป็นหลกั ซง่ึ ทาํ ให้

มีสดั ส่วนของขอ้ มูลทางวิชาการนอ้ ย เม่ือยกระดบั เป็นรายการกีฬาตน้ แบบ โครงการจึงมีการสนับสนุน
ขอ้ มลู ทางวชิ าการ รวมถงึ กรณีศกึ ษาผทู้ ่ีไดร้ บั ผลกระทบจากการเลน่ การพนนั หรือด่ืมเคร่ืองด่ืมแอลกอฮอล์
ใหแ้ กผ่ ดู้ าํ เนินรายการกีฬาตน้ แบบไดน้ าํ มาปรบั ใชใ้ นรายการของตน โดยเฉล่ีย 1 ชดุ ตอ่ สปั ดาห์

• ข้อจาํ กัด
ลกั ษณะของขอ้ มลู ทางวิชาการท่ีเป็นทฤษฎีหรอื ตวั เลขสถิตินนั้ เป็นรูปแบบขอ้ มลู ท่ีนาํ เสนอให้

เกิดความสนกุ แก่ผชู้ มหรอื ผฟู้ ังไดย้ าก โดยเฉพาะอยา่ งย่งิ เป็นขอ้ มลู เชิงรณรงคท์ ่ีไมไ่ ดม้ ีเนือ้ หาเก่ียวกบั
การกีฬาโดยตรง สารจงึ เขา้ ถึงผชู้ มหรอื ผฟู้ ังท่ีมงุ่ ใหค้ วามสนใจในกีฬาเป็นหลกั ไดย้ าก

ในขณะท่ีขอ้ มูลท่ีเป็นกรณีศึกษาเก่ียวกับผไู้ ดร้ บั ผลกระทบจากการเล่นการพนันหรือเคร่ือง
แอลกอฮอลน์ นั้ มีรูปแบบเป็นเร่ืองเล่าท่ีผูด้ าํ เนินรายการสามารถเล่าเร่ืองดว้ ยลีลาเฉพาะตน ซ่ึงอาจ
เขา้ ถงึ ผชู้ มหรอื ผฟู้ ังไดม้ ากกวา่

• การประยุกตใ์ ช้ข้อมูลในรายการ
ท่ีผ่านมาโครงการไดใ้ หอ้ ิสระแก่ผูด้ าํ เนินรายการกีฬาตน้ แบบ ในการประยุกตใ์ ชข้ อ้ มูลเชิง

วิชาการและกรณีศึกษาดงั กล่าว ตามรูปแบบหรือสไตลก์ ารจดั รายการของแต่ละคน โดยใหผ้ ดู้ าํ เนิน
รายการพิจารณาเลือกใชข้ อ้ มลู ตามความเหมาะสม ทงั้ กบั รูปแบบรายการและกลมุ่ ผชู้ มหรือผฟู้ ังของ
รายการนนั้ ๆ ซง่ึ สามารถจาํ แนกรูปแบบการประยกุ ตใ์ ชข้ อ้ มลู ไดด้ งั นี้

o จัดสรรช่วงเวลาสาํ หรับให้ข้อมูลโดยเฉพาะ
เน่ืองจากบางรายการมีสไตลก์ ารดาํ เนินรายการท่ียากจะสอดแทรกข้อมูลเชิงวิชาการหรือ
กรณีศกึ ษาเขา้ ไป จงึ ใชว้ ิธีการจดั สรรช่วงเวลาเฉพาะสาํ หรบั การใหข้ อ้ มลู ในส่วนนี้ เชน่ ใหข้ อ้ มลู ช่วง
ตน้ รายการ ทา้ ยรายการ หรือบา้ งก็ใหข้ อ้ มลู ทงั้ ชว่ งตน้ และชว่ งทา้ ย เพ่ือความเป็นสดั สว่ นของรายการ
“เราจะพูดหนา้ หลงั รายการ เพราะรายการวทิ ยมุ นั ยาว เราสามารถตดั ช่วงใหก้ งุ้ (ราเมศร ศรี
ทบั ทิม – ผูป้ ระสานงานโครงการ) มาพูดไดเ้ ลย ทงั้ ช่วงตน้ และทา้ ยรายการ ถึงผลเสยี ผลรา้ ยจากการ
พนนั ผลรา้ ยจากแอลกอฮอล์ มภี าพมขี ่าวทเี่ ขาสง่ มาให้ เราก็จะพดู ใหท้ กุ ครงั้ ” สุวัฒน์ กลน่ิ เกษร

13

o ใช้การสัมภาษณ/์ พธิ ีกรร่วม
แทนท่ีผดู้ าํ เนินรายการจะเป็นผนู้ าํ เสนอขอ้ มลู วิชาการดว้ ยตนเอง ซ่ึงอาจไม่เขา้ กบั สไตลก์ าร
ดาํ เนินรายการแตเ่ ดมิ และทาํ ใหผ้ ชู้ มหรือผฟู้ ังรูส้ กึ ตะขิดตะขวงใจ การเชิญคนท่ีมีความเขา้ ใจหรอื คน
ท่ีเคยผ่านเนือ้ หาทางวิชาการเหล่านั้น มาเป็นแขกรบั เชิญ แลว้ ใชว้ ิธีการสัมภาษณ์ ย่อมช่วยให้
ภาพรวมรายการล่ืนไหลมากขนึ้
รวมไปถึงการเชิญผปู้ ระสานงานโครงการ ในฐานะผจู้ ดั เตรียมขอ้ มลู มาเป็นพิธีกรร่วม เพ่ือ
นาํ เสนอขอ้ มลู เหลา่ นนั้ เองตามชว่ งเวลาท่ีจดั สรรไว้ ก็จะชว่ ยใหบ้ ทบาทของผดู้ าํ เนินรายการมีขอบเขต
และสไตลท์ ่ีชดั เจน และผชู้ มหรือผฟู้ ังไมร่ ูส้ กึ สบั สน

o นาํ เสนออยา่ งผ่อนคลาย/ใช้ลลี าการเล่าข่าว
ข้อมูลเชิงวิชาการ หากนําเสนออย่างจริงจังมากเกินไป อาจทําให้ผู้ชมหรือผู้ฟังเกิด
ความเครียด รูส้ ึกไม่สนุก และอาจนาํ ไปส่กู ารปิดรบั สาร การนาํ เสนอจึงควรใชศ้ ิลปะในการบอกเลา่
อย่างผ่อนคลาย ใหเ้ ขา้ ใจง่าย หรือใชม้ ุกตลกสอดแทรก เพ่ือใหผ้ ูช้ มหรือผูฟ้ ังรูส้ ึกสนุกไปกับขอ้ มูล
เหลา่ นนั้
ในสว่ นของขอ้ มลู ท่ีเป็นกรณีศกึ ษา ซง่ึ มีลกั ษณะของขา่ วหรือเร่ืองเลา่ อยแู่ ลว้ ผดู้ าํ เนนิ รายการ
สามารถใชล้ ีลาของการเลา่ ขา่ ว ในลกั ษณะเหมือนเลา่ ใหเ้ พ่ือนฟัง จะสามารถสรา้ งการเขา้ ถึงของผชู้ ม
หรือผฟู้ ังไดด้ ี
“เราจะไมซ่ ีเรียสกบั เนือ้ หาทเี่ ป็นทางการมากเกินไป เราจะมมี กุ มลี กู เลน่ ทผี่ ่อนคลาย ใหผ้ ชู้ ม
ซึมซบั ในขอ้ มูลความรูท้ เี่ ป็นทางการ ไม่จริงจงั เกินไป เพราะถา้ เราไปบงั คบั งดเหลา้ เลี่ยงพนนั เท่านนั้
มนั เหมอื นไปบงั คบั เขา” ตุลภพ ชุ่มศรี
“เราจะคยุ และเชื่อมโยงขอ้ มูล เอามาเลา่ เรื่องใหฟ้ ังมากกว่าการอ่านใหฟ้ ัง โดยนา้ ตงิ จะเป็น
คนเลา่ และเราคอยเสริม ตอบโตก้ นั ไปมา เลา่ ใหส้ นกุ แลว้ คนฟังก็จะไม่หนีเราไปไหน” ประสทิ ธิ์ โพธิ์
ด้วง
“เราเอาเรื่องทีส่ ่งใหม้ า มาทาํ ใหเ้ ป็นเรื่องงา่ ย ๆ เขา้ ใจง่าย ทาํ ความเขา้ ใจโจทย์ แลว้ เอามา
พดู ตามสไตลข์ องเราเอง ไมฮ่ ารด์ เซลล์ แตเ่ ราจะพดู เสรมิ จากขอ้ มูลทสี่ ง่ มา” ท.พ.พชิ ัย ปิ ตุวงศ์

o ต่อยอดข้อมูลไปสู่กรณีศกึ ษาจากคนดงั
เพราะบางครงั้ กรณีศกึ ษาท่ีเป็นบคุ คลท่วั ไป อาจไม่มีอิทธิพลเพียงพอท่ีจะทาํ ใหผ้ ชู้ มหรือผฟู้ ัง
เกิดความสะทอ้ นใจ การศกึ ษาขอ้ มลู เชิงวิชาการหรือกรณีศกึ ษาท่ีโครงการสนบั สนนุ มาให้ แลว้ นาํ ไป

14

ตอ่ ยอดเทียบเคียงกบั กรณีศกึ ษาอ่ืน ๆ ท่ีเป็นบคุ คลท่ีมีช่ือเสียง แลว้ นาํ มานาํ เสนอใหแ้ ก่ผชู้ มหรือผฟู้ ัง
จะเกิดความกระทบใจมากกวา่

มากกวา่ นนั้ คือ การต่อยอดไปสู่กรณีศึกษาเชิงบวก แลว้ เปรียบเทียบใหผ้ ชู้ มหรือผฟู้ ังเหน็
ความแตกตา่ ง ก็สามารถสรา้ งความกระทบใจไดด้ เี ชน่ กนั

“จะยกตวั อย่างคนในวงการกีฬาในตา่ งประเทศทีไ่ ปขอ้ งแวะทงั้ กบั เหลา้ และการพนนั เช่น โท
นี่ อดมั ส์ นกั ฟตุ บอลจากอาร์เซน่อล ที่ดืม่ เหลา้ แลว้ ไปทะเลาะวิวาท กบั นกั กีฬาหลายคนทีด่ ื่มเหลา้
แตเ่ รยี กใชแ้ ทก็ ซี่กลบั เขารูว้ ธิ ีทจี่ ะหยดุ ความเสยี หายหรือความเสยี่ งจากการดมื่ เหลา้ ” พพิ ชั ปิ ตวุ งศ์

o เชอ่ื มโยงกับประสบการณจ์ ริง
อีกหนง่ึ วิธีการประยกุ ตใ์ ชข้ อ้ มลู คือ การเช่ือมโยงประเดน็ หรือกรณีศกึ ษาเขา้ กบั ประสบการณ์
ตรงของผดู้ าํ เนินรายการเอง ซ่งึ จะชว่ ยเพ่มิ นาํ้ หนกั ใหแ้ ก่ขอ้ มลู เหลา่ นนั้ มากย่งิ ขนึ้
“ผมจะใชว้ ิธีการสกรีนก่อนเบือ้ งตน้ หน่ึงคือจะเล่าในแบบที่เป็นตวั เอง สองอาจสอดแทรก
ประสบการณ์ของคนใกลต้ วั ที่มีโอกาสไดส้ มั ผสั หรือไดเ้ จอผลกระทบ พอเราบอกว่าเรามีคนใกลต้ วั
เป็นแบบนี้ ทาํ ใหค้ นฟังไม่รูส้ ึกวา่ ผมเอา PR มาอ่าน ทาํ ใหค้ นสนใจและเชือ่ ถือมากขึน้ ” พสิษฐ์ สุทธิ
กุล

2.3 สถานการณภ์ าพรวมของการสือ่ สารข้อมูลดา้ นการพนันและเคร่อื งดม่ื แอลกอฮอล์
จากการประยกุ ตใ์ ชข้ อ้ มลู เชิงวิชาการและกรณีศึกษาเพ่ือนาํ เสนอแก่ผูช้ มและผูฟ้ ัง เห็นผลไดใ้ น

ระดบั ของ การสร้างการรับรู้ แตอ่ าจยากในแง่ของ การปรับเปล่ียนพฤติกรรม โดยเฉพาะในผชู้ มหรือ
ผฟู้ ังท่ีอยใู่ นวยั ทาํ งานท่ีเลน่ การพนนั หรือด่มื เคร่ืองแอลกอฮอลอ์ ยแู่ ลว้

กลมุ่ ผชู้ มหรือผฟู้ ังท่ีควรใหน้ าํ้ หนกั ในการส่ือสาร คือ กลมุ่ เยาวชนคนรุ่นใหม่ โดยกลยทุ ธห์ น่ึงของ
โครงการและผูด้ าํ เนินรายการกีฬาตน้ แบบใช้ คือ การย้ําซ้ํา ทงั้ ขอ้ มูลเชิงวิชาการ กรณีศึกษา รวมถึง
สโลแกน รักกีฬา เชียรก์ ฬี า งดเหล้า เลีย่ งพนัน ซง่ึ สรา้ งการจดจาํ ในกลมุ่ ผชู้ มและผฟู้ ังไดเ้ ป็นอยา่ งดี

“เราพดู ไปบอ่ ย ๆ ไลฟ์ ทกุ วนั ถา้ เขาเขา้ มาฟังบ่อย ๆ อาจฉกุ คดิ ไดว้ า่ ถา้ ไม่เลน่ การพนนั เลกิ เหลา้
แลว้ เอาเงนิ ไปทาํ อยา่ งอนื่ อาจจะดกี ว่า เราคงไม่สามารถไปปรบั เปลยี่ นความคดิ เขาได้ 100% แตอ่ าจทาํ ให้
เขาฉกุ คดิ ได”้ อนุลักษณ์ เอี่ยมสี

“ผมจะเนน้ พดู ผลกระทบกบั คนทอี่ ายนุ อ้ ยกว่า เพราะคนอายนุ อ้ ยกว่ายงั ไงเขากฟ็ ังเรา เดก็ เยาวชน
เขามองเราเป็นตวั อยา่ ง บางคนเขาเหน็ เราเป็นไอดอล” สันตชิ น อนันตการณ์

15

“เราไม่สามารถเปลยี่ นแปลงคนทเี่ ล่นพนนั อยู่ใหเ้ ลกิ เล่นได้ ผมทาํ ไดเ้ พยี งแค่สะทอ้ นใหเ้ ขาเห็นว่า
ผมมีความสขุ ไดโ้ ดยทีผ่ มไม่เลน่ แตช่ ่วง 1-2 ปีทที่ าํ งานกบั สสส. ผมมองไปถึงกลมุ่ เป้าหมายทเี่ ป็นคนทไี่ ม่
เคยเล่น เป็นเด็กรุ่นใหม่หรือเยาวชนทีเ่ ร่ิมติดตามฟตุ บอลไทย ผมโฟกสั คนกล่มุ นีว้ ่า พวกเราไม่ตอ้ งเล่น
พวกเราก็แฮปปี้ ผมสามารถทาํ ใหต้ วั เลขของคนกล่มุ นีเ้ พ่มิ มากขึน้ ไดม้ ากกว่าการมาน่งั โฟกสั คนที่ติดอยู่
แลว้ ใหเ้ ขาเลกิ ” ภรู ิภทั ร วงศร์ ัตนเพชร

• เสยี งสะทอ้ นจากกลุ่มผู้ชมและผู้ฟัง

“รายการดูบอลกบั เพอื่ นจะพดู เรื่องพนนั ก่อนเขา้ รายการ อยา่ ลมื นะครบั ดูบอลใหส้ นกุ รกั กีฬา
เชยี รก์ ฬี า งดเหลา้ เลยี่ งพนนั เป็นสโลแกนซ่ึงมีประโยชน์ คอื ถา้ งดเหลา้ เลยี่ งพนนั กจ็ ะดูบอลสนกุ และ
พูดถึงกรณีการแทงบอล พูดถงึ วา่ ถา้ เกิดไปเล่นพนนั อาจจะเกิดเหตกุ ารแบบนีข้ ึน้ คณุ จะดูบอลไม่สนกุ
นะ เพราะคณุ จะไปเครียดกบั เงนิ ทคี่ ณุ ลงไป” สุพชั ญา ดษิ จังหรดี

“ในรายการจะมเี ตอื นวา่ อยา่ ไปเลน่ พนนั อยา่ ไปกนิ เหลา้ อยตู่ ลอด ซ่ึงผมคดิ วา่ ชว่ ยนาํ ความคิด
ผฟู้ ังได้ ใหค้ นฟังไดค้ ดิ วา่ เราไมค่ วรพนนั เราควรดูกีฬาดว้ ยความสนกุ พอ” ธนินทรธ์ ร จิตตว์ ารี

“รายการตูดูบอลไทยไมม่ ีการพดู ว่า ทมี นนั้ ทมี นีเ้ ป็นต่อเลย และตอนจบเขาจะเนน้ วา่ ดูบอลให้
สนุก ไม่จาํ เป็นตอ้ งเล่นพนนั เพราะการพนนั ไม่ไดท้ าํ ใหใ้ ครรวย ที่ไดย้ ินบ่อย ๆ จะเป็นสโลแกนกบั
case study” กรฑณัฐ กระแสสังข์

“รายการทดี่ จู ะรณรงคเ์ รือ่ งการพนนั นกั ขา่ วสายกฬี าพวกนเี้ ขาจะไม่พูดเรื่องของการพนนั เขา
จะพดู วา่ เราสามารถดูบอลได้ สนกุ กบั การเชียร์กีฬาได้ โดยไม่ตอ้ งไปเล่นการพนนั หรือดมื่ ส่ิงมึนเมา”
จตุรงค์ จุไรรัตนพ์ ร

3. สือ่ ประชาสัมพนั ธ์
จากการท่ีโครงการสนับสนุนส่ือประชาสัมพันธ์ให้แก่ผู้ดาํ เนินรายการกีฬาตน้ แบบ เพ่ือนาํ ไป

ประยกุ ตใ์ ชใ้ นการเผยแพรป่ ระชาสมั พนั ธ์ พบวา่ มีการประยกุ ตใ์ ชใ้ น 2 รูปแบบ ไดแ้ ก่
1) การประยกุ ตใ์ ช้ในการดาํ เนินรายการ เป็นส่ือท่ีผดู้ าํ เนินรายการใชเ้ ป็นเคร่อื งมือการส่ือสาร
ในการดาํ เนนิ รายการ ซ่งึ จาํ แนกไดเ้ ป็น 2 รูปแบบการใช้ คือ
1.1) สื่อที่เป็ นอุปกรณ์ประกอบฉาก คือ ส่ือท่ีถูกตั้งแสดงประกอบการดาํ เนิน
รายการ เพ่ือใหผ้ ชู้ มหรือผฟู้ ังไดเ้ ห็นและเกิดการรบั รูข้ ณะท่ีกาํ ลงั รบั ชมรายการ
ไดแ้ ก่ ส่ือวดิ ที ศั น์ Backdrop ปา้ ยตงั้ โตะ เสือ้ ยืด และแกว้ นาํ้

16

1.2) สื่อท่ใี ช้สร้างการมีส่วนร่วม คือ ส่ือท่ีถกู นาํ มาใชเ้ ป็นของรางวลั หรือของท่ีระลกึ
จากการจดั กิจกรรมในการดาํ เนินรายการ เพ่ือดงึ ดดู ใหผ้ ชู้ มหรือผฟู้ ังเขา้ มามีสว่ น
รว่ มในรายการ ไดแ้ ก่ เสือ้ ยืด ถงุ ผา้ แกว้ นาํ้ และสตกิ เกอร์

2) การประยุกตใ์ ช้ในกิจกรรมภายนอก นอกจากการประยกุ ตใ์ ชส้ ่ือในการดาํ เนินรายการแลว้
ผู้ดาํ เนินรายการยังมีการประยุกตใ์ ช้ส่ือท่ีไดร้ บั สนับสนุนในกิจกรรมอ่ืน ๆ นอกเหนือจาก
รายการ เชน่ กิจกรรมการชมฟตุ บอล หรือกิจกรรมท่ีพบปะกบั ผชู้ ม ผฟู้ ัง หรือแฟนฟุตบอล ซ่งึ
รูปแบบการใชจ้ ะเป็นไปในทางการแจกจ่ายเพ่ือสรา้ งรบั รูเ้ ป็นหลกั ทงั้ เสือ้ ยืด แกว้ นา้ํ และสตกิ
เกอร์
“เสอื้ ถงุ ผา้ สมดุ สตกิ เกอร์ ผมก็เอาไปแจกหนา้ สนาม พรอ้ มสตกิ เกอร์เพจของผม ซ่ึง
ผมจะเห็นฟีดแบ็กไดช้ ดั เจนกว่าในรายการ เพราะหนา้ สนามเราเจอคนเป็น ๆ เรามีโอกาส
แลกเปลยี่ นความคิด ซ่ึงก็ไม่มีใครปฏิเสธไม่รบั เพราะมนั ใชป้ ระโยชน์ได้ อยา่ งสตกิ เกอร์ก็เอา
ไปตดิ กระเป๋ าหรือตดิ ตามทตี่ า่ ง ๆ ได”้ ตุลภพ ชุ่มศรี

• ข้อเสนอแนะในการผลิตส่อื ประชาสัมพันธ์

o ส่อื ตอ้ งมีความทนั สมัย
ส่ือประชาสมั พันธท์ ่ีจะสรา้ งความดึงดูดหรือจดจาํ ในกลุ่มผูช้ มหรือผูฟ้ ัง ตอ้ งมี

รูปแบบท่ีทนั สมยั
“ปา้ ยตงั้ โตะ๊ มนั ตอ้ งทนั สมยั ของทแี่ จกตอ้ งนา่ สนใจ และสอื่ ความหมาย ถา้ เราตงั้

ของโบราณเขารบั ไปเขาก็เอาไปทงิ้ ” สุวัฒน์ กล่นิ เกษร

o เน้นการนาํ ไปใช้ประโยชน์
ส่ือประชาสมั พนั ธป์ ระเภทท่ีใชเ้ ป็นของรางวลั หรือของท่ีระลึก ตอ้ งคาํ นึงถึงการ

นาํ ไปใชป้ ระโยชนไ์ ดจ้ รงิ ในชีวิตประจาํ วนั ของผทู้ ่ีไดร้ บั ไป
“ถุงผา้ สติกเกอร์ ผมว่าไดผ้ ล เพราะ 1.ทาํ ใหค้ นเห็น 2.ถุงผา้ คนใชก้ ันอยู่แลว้

แมแ้ ต่เสือ้ ทแี่ จก ถา้ ใส่ไปสนามฟตุ บอลแลว้ มีคนถ่ายภาพติด มนั ก็เกิดการจดจาํ แมก้ าร
ทาํ ภาพใหค้ นเห็นบนั ทึกจดจาํ มนั ไม่สามารถประเมินผลดว้ ยตวั เลขได้ แต่มนั ตอ้ งใชว้ ิธีนี้
แหละทจี่ ะทาํ ใหค้ นเขา้ ถงึ ทาํ ใหค้ นลกึ ซึง้ โดยทเี่ ราอาจไม่รูต้ วั ” พสิษฐ์ สุทธิกุล

17

ความเปลี่ยนแปลงของตัวผู้ดาํ เนินรายการจากการทาํ งานร่วมกับโครงการ
จากการร่วมขับเคล่ือนโครงการตลอดปี พ.ศ. 2563-2565 ดว้ ยกระบวนการทาํ งานและการ

สนบั สนนุ จากโครงการ ไดส้ รา้ งการเปล่ียนแปลงใหแ้ ก่ตวั ผดู้ าํ เนินรายการกีฬาตน้ แบบ ในระดบั ของวิธีคิด
และวิธีการดาํ เนินรายการ อนั ไดแ้ ก่

• การเปิ ดโลกทัศนก์ ารทาํ งาน
การไดเ้ ขา้ รว่ มกิจกรรมโครงการ ทงั้ เวทีพฒั นาศกั ยภาพฯ กิจกรรมแลกเปล่ียนผชู้ มกบั ผฟู้ ัง หรอื การ

อบรมเชิงปฏิบตั ิการ ไดท้ าํ ใหผ้ ู้ดาํ เนินรายการไดเ้ ปิดโลกทัศนผ์ ่านกระบวนการแลกเปล่ียนเรียนรู้กับ
ผเู้ ช่ียวชาญ เครือขา่ ยผดู้ าํ เนินรายการและเยาวชน 4 ภมู ิภาค รวมถึงแฟนฟตุ บอล เกิดเป็นแนวทางในการ
ทาํ งานท่ีไดน้ าํ มาปรบั ใชใ้ นการดาํ เนินรายการของตนเองไดเ้ ป็นอย่างดี

“ผมไดเ้ ปิดมมุ มองจากการแลกเปลยี่ นความคดิ กบั คนอนื่ ๆ จากทอี่ ยูแ่ ค่ในกรอบทเี่ ราทาํ เราไดม้ า
เจอโลกภายนอก ไดโ้ จทย์การทาํ งานใหม่ ๆ จากแฟนฟตุ บอลที่ไดแ้ ลกเปลี่ยนกนั จากที่เมื่อไม่รูว้ ่าจะทาํ
อะไร แตพ่ อร่วมงานกบั สสส. ก็มีโจทยใ์ หท้ าํ เยอะมาก” ตุลภพ ชุ่มศรี

• เกิดเครอื ข่ายพันธมติ ร
เป็นผลสืบเน่ืองจากการจดั กิจกรรมต่าง ๆ ของโครงการ ท่ีทาํ ใหผ้ ดู้ าํ เนินรายการและเยาวชน 4

ภมู ิภาคไดม้ าแลกเปล่ียนเรียนรูร้ ะหวา่ งกนั กอ่ เกิดเป็นความสมั พนั ธท์ ่ีตอ่ ยอดไปสกู่ ารสรา้ งความรว่ มมือใน
การทาํ งานรว่ มกนั

“โครงการทาํ ใหผ้ มรูจ้ กั ผคู้ นมากขึน้ ไมว่ า่ จะเป็นรายการทเี่ ป็นพนั ธมิตรกนั ไดแ้ ลกเปลยี่ นความคิด
กนั ไดม้ ีโอกาสไปร่วมกิจกรรมกบั พนั ธมิตรของมูลนิธิรณรงค์หยดุ พนนั ทาํ ใหผ้ มไดค้ วามรูส้ ่ิงใหม่ ๆ ได้
เพอื่ นใหม่ ไดม้ ิตรภาพ ไดเ้ ครอื ขา่ ย” สันตชิ น อนันตการณ์

• เหน็ ช่องโหว่ในการดาํ เนินรายการ
ผูด้ าํ เนินรายการบางคน แมจ้ ะมีทศั นคติไม่เห็นดว้ ยกับการพนันและเคร่ืองด่ืมแอลกอฮอล์ แต่

ก่อนท่ีจะเขา้ มารว่ มโครงการ เวลาดาํ เนินรายการก็อาจมีขอ้ ผิดพลาดในการส่ือสารท่ีทาํ ไปโดยไมร่ ูต้ วั แต่
เม่ือไดม้ าร่วมกบั โครงการ ไดซ้ ึมซบั ขอ้ มลู การรณรงคต์ า่ ง ๆ ก็ทาํ ใหม้ องเห็นขอ้ ผิดพลาดท่ีเคยทาํ ไว้ และ
นาํ ไปสกู่ ารแกไ้ ขเปล่ียนแปลงวธิ ีการส่ือสารในท่ีสดุ

18

“เมื่อก่อนเวลาผมวเิ คราะหว์ ิจารณ์ฟตุ บอลจะมกี ารฟันธงวา่ ทมี นนั้ จะชนะ 2-0 ทมี นจี้ ะแพ้ ซ่ึงการ
วิเคราะห์ของเรามนั อาจนาํ ไปสู่การพนนั ได้ แต่พอเขา้ ร่วมโครงการเราก็จะไม่ลงรายละเอียดถึงขนั้ ฟันธง
และไม่ลมื ทจี่ ะเนน้ ยา้ํ เรอื่ งการดูกีฬาใหส้ นกุ เป็นหลกั พอ” ประสทิ ธิ์ โพธิ์ด้วง

• ยกระดับเป็ นสัญลักษณข์ องวงการ
ผดู้ าํ เนินรายการหลายคนท่ีทาํ งานรว่ มกบั โครงการ และมีแนวทางท่ีชดั เจนเร่ืองไม่เห็นดว้ ยกบั การ

พนนั ไดถ้ กู ยกระดบั จากวงการกีฬาใหเ้ ป็นเหมือนสญั ลกั ษณข์ องการไม่เลน่ พนนั ไปโดยปริยาย ซ่งึ ทาํ ใหผ้ ู้
ดาํ เนนิ รายการเกิดความภาคภมู ใิ จ ท่ีมีคนยอมรบั ในส่งิ ท่ีตนเองเช่ือม่นั

“ก่อนเร่ิมทาํ งานกบั สสส. ผา่ นมาจนจบโครงการผมรูส้ ึกว่า เรากลายเป็นตวั แทนของคนทีไ่ ม่เล่น
การพนนั เป็นหวั โจกเรอื่ งไมพ่ นนั กลายเป็นผคู้ นจดจาํ ภาพนนั้ ได้ ซ่ึงทาํ ใหร้ ูส้ กึ ด”ี ภูรภิ ัทร วงศร์ ัตนเพชร

อุปสรรค/ข้อจาํ กัดในการขับเคลื่อนโครงการ
ในการขบั เคล่ือนโครงการพฒั นารายการกีฬาตน้ แบบปลอดเหลา้ ปลอดพนนั นนั้ ในประเด็นของ

การพนนั ถือวา่ สามารถขบั เคล่ือนไดใ้ นระดบั ดี ทวา่ ในประเดน็ ของเคร่ืองด่มื แอลกอฮอล์ คอ่ นขา้ งขบั เคล่ือน
ไดล้ าํ บาก ดว้ ยปัจจยั ใน 3 ระดบั คือ

1. ระดับคตชิ น ท่ีคนสว่ นใหญ่ยงั มองวา่ การด่ืมเคร่อื งด่มื แอลกอฮอลเ์ ป็นรูปแบบของการพกั ผ่อน
หรือเป็นเคร่อื งมือในการสงั สรรคร์ ะหวา่ งหมเู่ พ่ือนหรอื ญาตมิ ิตร

2. ระดับการขับเคลื่อนโครงการ จากการสะทอ้ นของผูด้ าํ เนินรายการระบุว่า การรณรงคท์ งั้
ประเดน็ ของการพนนั และเคร่ืองด่ืมแอลกอฮอลไ์ ปพรอ้ มกนั แมจ้ ะสามารถดาํ เนนิ ไปได้ แตก่ าร
รณรงค์ 2 ประเด็นไปพรอ้ มกนั ทาํ ใหข้ าดพลงั และจดุ โฟกสั ท่ีชดั เจน ย่ิงการรณรงคใ์ นกลมุ่ คนท่ี
มีคตชิ นดงั ขอ้ 1. ดว้ ยแลว้ การคาดหวงั ประสทิ ธิผลในประเดน็ ของเคร่อื งด่ืมแอลกอฮอลเ์ ป็นไป
ไดย้ าก

3. ระดับภาคธุรกิจ อุปสรรคสาํ คัญของการรณรงคเ์ ร่ืองเคร่ืองด่ืมแอลกอฮอล์ คือ บริษัท
เคร่ืองด่มื มีบทบาทในฐานะของผสู้ นบั สนนุ การแขง่ ขนั กีฬาอยา่ งชดั เจน ทีมสโมสรฟตุ บอลตา่ ง
ๆ รวมถึงผู้คนในวงการกีฬาจํานวนมาก ล้วนอาศัยการสนับสนุนจากบริษัทเคร่ืองด่ืม
แอลกอฮอล์ ดงั นนั้ การรณรงคจ์ งึ ทาํ ไดย้ าก

“เรื่องการพนนั ไม่เป็นอุปสรรค เพราะคนเดี๋ยวนีร้ ูว้ ่าการพนนั เป็นส่ิงไม่ดี แต่เรื่องเหลา้ มันยาก
เพราะโลโกช้ า้ งหรือตราเสมือนอยูบ่ นเสอื้ ทีมฟตุ บอล เป็นสปอนเซอร์ทีท่ าํ ใหส้ โมสรอยูไ่ ด้ บางสนามก็ใชช้ ือ่
ลโี อสเตเดยี มเลย หรือชา้ งอารีนา่ เลย ซ่ึงมนั ละเอยี ดออ่ น” อนุลักษณ์ เอี่ยมสี

19

“ช่วงปีแรกโฟกสั เรื่องของพนนั เป็นหลกั แต่ปีหลงั เสริมเรื่องของเหลา้ เขา้ มา ซ่ึงเรื่องนีส้ ื่อสารยาก
เพราะเปา้ หมายมนั ไม่ชดั เจน และเรือ่ งเหลา้ กบั เรอื่ งพนนั มนั เป็นแมสเสจทตี่ า่ งกนั เรือ่ งเหลา้ ของคน 10 คน
มนั ก็ไม่เหมือนกนั บางคนมองเป็นปาร์ตี้ สงั สรรค์กบั เพอื่ น บางคนกินเอาเมา บางคนเป็นศิลปะ มนั เลย
ยากในการสือ่ สาร 2 เรื่องในครงั้ เดียว กบั อีกอย่างคือ วงการฟตุ บอลไทยทงั้ ชา้ งทงั้ สิงห์ทงั้ ลโี ออยู่บนเสือ้
อยูบ่ นกางเกงของสโมสร มนั อยูใ่ กลต้ วั มาก ซ่ึงอาจตอ้ งใชแ้ มสเสจของการใชส้ ติ ใหท้ กุ คนมีสตติ อ่ การเชียร์
ฟตุ บอล ถึงมีอบายมุขหรือแอลกอฮอล์ก็คือตอ้ งมีสติ คือมนั ไปในทิศทางเดียวกนั กบั การพนนั ไม่ไดท้ ีต่ อ้ ง
อยา่ ตอ้ งเลกิ ตอ้ งหา้ ม” ภรู ิภทั ร วงศร์ ัตนเพชร

เบือ้ งตน้ คณะทาํ งานจงึ ตอ้ งมีการปรบั รูปแบบการส่ือสารใหเ้ หมาะสมตามสถานการณ์ โดยเลือกใช้
การส่ือสารเร่อื งเคร่อื งด่มื แอลกอฮอลใ์ นบริบทหรือพืน้ ท่ีท่ีเหมาะสม

“คนจาํ นวนหน่ึงเห็นดว้ ยกบั กีฬาที่ไม่พนนั แต่ไม่เห็นดว้ ยว่าเรื่องเหลา้ เขา้ มาเอี่ยวไดอ้ ย่างไร เขา้
สนามกีฬาเขาดมื่ สรุ าไดเ้ พราะกฎหมายไม่ไดห้ า้ มดมื่ คนเลยมองว่าสองเรือ่ งนีม้ นั ไมค่ วรอยูด่ ว้ ยกนั แต่เรา
ก็พยายามสื่อสารทาํ ความเขา้ ใจกับเขา ว่ามนั ไม่ผิดกฎหมาย แต่ขอ้ ห่วงใยของเราคือ การดื่มแลว้ เกิด
ปัญหาตามมาในเรือ่ งอนื่ ๆ รวมถงึ กล่มุ เป้าหมายหลกั ทีเ่ ราอยากจะสอื่ สาร เราปรบั สอื่ ออกเป็น 2 ชุด คอื
“รกั กีฬา เชียร์กีฬา งดเหลา้ เลีย่ งพนนั ” ซ่ึงจะใชก้ บั เดก็ ๆ แต่ถา้ เป็นคนทีด่ ูกีฬามานานแลว้ เราจะใช้ “รกั
กฬี า เชยี ร์กีฬา อยา่ พนนั ” เอาคาํ วา่ งดเหลา้ ออก เพอื่ ใหต้ รงกบั กลมุ่ เปา้ หมาย” ราเมศร ศรที บั ทมิ

ข้อเสนอแนะต่อโครงการ

• นโยบายตอ่ บทบาทการสนับสนุนของบรษิ ัทเคร่อื งดม่ื แอลกอฮอล์
ดังท่ีกล่าวไปข้างต้น ว่าบริษัทเคร่ืองด่ืมแอลกอฮอล์ถือเป็นผู้สนับสนุนในแวดวงกีฬาอย่าง

กวา้ งขวาง ไมเ่ ฉพาะสโมสรฟุตบอล แตร่ วมไปถึงรายการกีฬาตา่ ง ๆ รวมไปถงึ การท่ีผดู้ าํ เนนิ รายการใส่เสือ้
สโมสรฟุตบอลท่ีมีโลโกห้ รือตราเสมือนของบริษัทเคร่ืองด่ืมแอลกอฮอลอ์ ยบู่ นหนา้ อก ซ่งึ ขดั กบั เจตนารมณ์
ของโครงการและ สสส. ในฐานะผสู้ นบั สนนุ

ในประเด็นนี้ จึงตอ้ งมีการหารือเพ่ือสรา้ งความชดั เจนระหว่างโครงการกบั สสส. ว่าทาํ ไดห้ รือไม่
ตอ่ ไป

“คอื ถา้ มีเครื่องดมื่ มาสนบั สนนุ แบบ Total Brand สสส. จะมเี งอื่ นไขอย่างไร คาํ ถามพวกนีถ้ ูกถาม
มามาก แมก้ ระท่งั เขาใส่เสือ้ บอลจัดรายการแลว้ มีโลโกช้ า้ งหรือลีโอคาดอก ซ่ึงเป็นประเด็นที่ตอ้ งหารือ
ร่วมกนั ตอ่ ไป” ราเมศร ศรีทับทมิ

20

• ขยายการสนับสนุนไปสู่ส่อื ประเภทอื่น ๆ
เพราะปัจจบุ นั แมส้ ่ือออนไลนจ์ ะไดร้ บั ความนิยมจากผคู้ นสว่ นใหญ่ แตก่ ็ยงั มีคนอีกหลายกลมุ่ ท่ียงั

เลือกเสพส่ือประเภทอ่ืน ๆ โครงการจึงควรขยายขอบเขตไปยงั ส่ือประเภทอ่ืน ๆ เพ่ือสรา้ งการรบั รูใ้ นวงท่ี
กวา้ งขนึ้

“อยากใหเ้ พ่มิ การสนบั สนนุ ในทกุ ๆ ช่องทางทีท่ าํ ได้ ไม่ใช่เพยี งแค่เดก็ เพราะผูใ้ หญ่บางคนเขายงั
ฟังวทิ ยุ บางคนเขายงั ดโู ทรทศั นอ์ ยู่ คอื ยงั มีกลมุ่ คนทเี่ ขาเสพสอื่ ประเภทอนื่ ๆ” พพิ ชั ปิ ตุวงศ์

• ใช้ Influencer เป็ นหัวหอกการรณรงค์
ปัจจบุ นั อาชีพ Influencer หรือผมู้ ีอิทธิพลทางความคดิ บนส่ือออนไลน์ ถือเป็นอาชีพหนง่ึ ท่ีสามารถ

สรา้ งการรบั รูใ้ หแ้ กส่ าธารณชนหรือผตู้ ดิ ตามไดใ้ นวงกวา้ ง
เพ่ือสรา้ งการรบั รูเ้ ร่ืองการพนนั และเคร่ืองด่ืมแอลกอฮอลไ์ ปสู่สาธารณชนในวงกวา้ งขึน้ การดึง

Influencer ในสายกีฬาหรือท่ีมีช่ือเสียงมาเขา้ รว่ มโครงการ และใหเ้ ป็นหวั หอกในการรณรงค์ ก็เป็นวิธีการ
หนง่ึ ท่ีจะขยายผลไดม้ ากย่ิงขนึ้

“ถา้ เราลงไปที่ Influencer ดา้ นการกีฬาโดยตรง ผมเชื่อว่าจะไดฐ้ านแฟน ๆ ของ Influencer นนั้
อย่างแน่นอน เพราะเขาจะมีความจงรักภักดีกับช่อง บางคนถึงขนาดชื่นชอบคล่ังไคล้และทําตาม
Influencer” พสิษฐ์ สุทธิกุล

• เปิ ดกว้างในการสร้างสรรคร์ ายการ
ในการทาํ งานรว่ มกบั ผดู้ าํ เนินรายการกีฬาตน้ แบบ โครงการไดใ้ หอ้ ิสระในการออกแบบรายการใน

ระดบั หน่ึง แต่อย่างไรก็ตาม มีขอ้ เสนอว่าน่าจะเป็นการดีกว่า ถ้าโครงการจะเปิดกวา้ งใหแ้ ต่ละรายการ
สรา้ งสรรคร์ ายการตามสไตลห์ รือในรูปแบบท่ีเหมาะสมกบั กลมุ่ เปา้ หมาย โดยโครงการเป็นผใู้ หป้ ระเดน็ หรือ
โจทย์ และผดู้ าํ เนินรายการเป็นผสู้ รา้ งสรรคร์ ายการใหไ้ ดต้ ามโจทยท์ ่ีไดร้ บั มา

“ควรใหโ้ จทยใ์ หท้ กุ รายการนาํ เสนอรูปแบบทเี่ หมาะกบั รายการนนั้ ๆ เช่น โจทยค์ อื อยากใหร้ ณรงค์
เรื่องพนนั คณุ ช่วยเสนอมาหน่อยว่ารูปแบบรายการของคณุ ใชว้ ิธีการไหนเหมาะทสี่ ดุ จาก 10 รายการเรา
อาจได้ 6-7 รูปแบบทเี่ หมาะกบั รายการนนั้ ๆ” ภูริภทั ร วงศร์ ัตนเพชร

• ขยายฐานแฟนรายการสู่โรงเรียน
นอกจากการรณรงคผ์ ่านช่องทางออนไลนแ์ ลว้ การรณรงคใ์ นรูปแบบของการจัดกิจกรรมนอก

สถานท่ีก็เป็นรูปแบบท่ีสรา้ งประสิทธิผลไดด้ ี โดยเฉพาะการขยายฐานแฟนรายการท่ีเป็นเด็กและเยาวชน
หากสามารถจดั กิจกรรม Roadshow ตามโรงเรยี นได้ นา่ จะสรา้ งการรบั รูไ้ ดใ้ นวงท่ีกวา้ งขนึ้

21

“ผมอยากขยายฐานกล่มุ แฟนรายการกีฬาใหม้ ากขึน้ ซ่ึงรูปแบบหน่งึ ก็คอื การทาํ Roadshow กบั
เด็ก ๆ ถา้ มีโอกาสที่โครงการของเราเขา้ ไปต่อยอดขยายฐานในโรงเรียนได้ อาจสามารถขยายฐานแฟน
รายการไดม้ ากขนึ้ และสรา้ งแรงบนั ดาลใจใหเ้ ดก็ ๆ ไปดว้ ยในตวั ” ราเมศร ศรที บั ทมิ
ความในใจของผู้ดาํ เนินรายการกีฬาตน้ แบบ

“ผมภูมิใจนะครับที่รับสปอนเซอร์รณรงค์ไม่พนัน เพราะโดยส่วนตัวผมไม่เล่นพนันไม่ดื่ม
แอลกอฮอล์ ผมอยากใหส้ อื่ ของผมเป็นตวั อยา่ งทดี่ ขี องเยาวชน อยากใหเ้ ยาวชนเดินทางไปในทางทถี่ ูก ไม่
อยากใหพ้ อ่ แม่เขามาเสียใจภายหลงั การเล่นพนนั มนั ไม่ไดท้ าํ ใหค้ นรวย ไม่ไดท้ าํ ใหค้ นมคี วามสขุ ไปตลอด
การทเี่ รามาเป็นสอื่ นา้ํ ดี ผมวา่ มนั ชว่ ยใหเ้ ยาวชนเปลยี่ นความคดิ ” สันตชิ น อนันตการณ์

“เราแฮปปี้มาก ๆ ทกุ คนรูก้ นั ดีว่าสือ่ ของเว็บพนนั มีทนุ หนา มีกาํ ลงั เงินมากทีจ่ ะไปลงโฆษณาใน
หลาย ๆ ที่ แตเ่ ราเป็นหน่งึ ในกระบอกเสยี งทจี่ ะคอยบอกทกุ คนวา่ มนั ไมด่ ี หยดุ ไดห้ ยดุ เลยี่ งไดเ้ ลยี่ ง อยาก
รวยใหท้ าํ งานดกี วา่ ” ประสทิ ธิ์ โพธิด์ ว้ ง

“ถา้ เรามีครอบครัว เราจะไม่ชวนเขาทาํ เรื่องไม่ดี พยายามเตือนเขาเมื่อเราเห็นเขาทาํ ส่ิงที่ไม่ดี
รายการนา้ ติงก็เช่นเดยี วกนั นา้ ติงไม่เคยชวนใหใ้ ครเลน่ การพนนั หา้ มดว้ ยซ้าํ ส่ิงทนี่ า้ ติงมอบใหค้ อื ส่งิ ทนี่ า้
ตงิ มอบใหแ้ ก่ครอบครวั มอบใหก้ บั ทกุ คน มอบใหก้ บั ลูกหลานทกุ คนทฟี่ ังรายการเรา ความสขุ ของนา้ ติงคือ
การไดท้ าํ รายการทไี่ มเ่ ป็นพษิ เป็นภยั และเราชอบทจี่ ะทาํ ส่งิ นี้ ผูบ้ ริโภคไม่เป็นพษิ เป็นภยั ทจี่ ะเสพงานของ
เรา เขาไดป้ ระโยชน์ นีค่ ือความสขุ และคนทีม่ าทาํ งานกบั นา้ ตงิ ก็มีความสขุ ทไี่ ดท้ าํ งานกบั นา้ ตงิ ” สุวัฒน์
กล่นิ เกษร

“ถา้ เราไปโฟกสั คนทตี่ ิดใหเ้ ลกิ หรือคอยบอกเขาวา่ หา้ ม หรือบอกวา่ มนั ไม่ดอี ยา่ งไร เราไปโฟกสั ต่อ
การทไี่ ม่เลน่ แลว้ เท่ ดกี วา่ เยอะเลย ไม่ไดไ้ ปโฟกสั วา่ คณุ เลน่ คณุ ตอ้ งเลกิ แตส่ ะทอ้ นในมมุ ทวี่ ่า ไมเ่ ลน่ ก็แฮป
ปี้ได้ ไม่เล่นแลว้ เทด่ ว้ ย มนั จะไปขาดอะไร ความสขุ ก็มีแลว้ ดูบอลอย่างเดียวก็สนกุ ได”้ ภูริภัทร วงศร์ ัตน
เพชร

22

23