วิชาภาษาไทย พว11001

1

2

เอกสารสรุปเนื้อหาทต่ี องรู

รายวิชาภาษาไทย
ระดับประถมศึกษา
รหสั พท11001

หลกั สตู รการศกึ ษานอกระบบระดบั การศึกษาขัน้ พน้ื ฐาน
พุทธศกั ราช 2551

สํานักงานสงเสรมิ การศึกษานอกระบบและการศกึ ษาตามอัธยาศัย
สาํ นกั งานปลดั กระทรวงศึกษาธกิ าร
กระทรวงศึกษาธิการ

หามจาํ หนาย
หนงั สือเรยี นนจ้ี ดั พมิ พดวยเงินงบประมาณแผนดินเพ่อื การศกึ ษาตลอดชีวติ สาํ หรบั ประชาชน
ลิขสทิ ธ์ิเปน ของสาํ นกั งาน กศน.สาํ นักงานปลดั กระทรวงศึกษาธกิ าร

3

สารบัญ 4

คํานาํ หนา
คาํ แนะนาํ การใชเอกสารสรปุ เนอ้ื หาทตี่ อ งรู
บทท่ี 1 การฟง การดู 1
2
เรอ่ื งท่ี 1 หลกั การ ความสาํ คญั ของการฟง และการดู 3
เรื่องท่ี 2 การฟงและการดูเพอ่ื จับใจความสาํ คัญ 3
เรอ่ื งที่ 3 การดูเพื่อจับใจความสําคัญ 4
เรอ่ื งที่ 4 มารยาทในการฟงและการดู
กจิ กรรมทา ยบท 5
บทท่ี 2 การพดู 5
เรอ่ื งท่ี 1 การพูดและความสาํ คญั ของการพดู 6
เรื่องท่ี 2 การเตรยี มการพูด 8
เรอ่ื งที่ 3 การพดู ในโอกาสตาง ๆ 9
เรอ่ื งที่ 4 มารยาทในการพดู
กิจกรรมทายบท 10
บทท่ี 3 การอาน 12
เรอื่ งท่ี 1 หลกั การ ความสาํ คัญและจุดมงุ หมายของการอาน 12
เรื่องท่ี 2 การอานรอยแกว 12
เรอ่ื งท่ี 3 การอา นรอ ยกรอง 13
เรื่องท่ี 4 มารยาทในการอา นและนิสัยรกั การอา น
กิจกรรมทา ยบท 14
บทที่ 4 การเขยี น 15
เร่ืองท่ี 1 หลกั การเขียนและความสําคญั ของการเขียน 15
เรื่องที่ 2 การเขยี นภาษาไทย 15
เรอ่ื งที่ 3 การเขียนสะกดคํา 16
เรอ่ื งท่ี 4 การเขยี นคําคลองจอง 16
เรอ่ื งท่ี 5 การเขียนในรูปประโยค
เรอื่ งที่ 6 การเขียนสอ่ื สารในชวี ิตประจาํ วนั

เรอื่ งท่ี 7 การเขยี นเรียงความ ยอความ 5
เรอื่ งท่ี 8 การเขยี นรายงาน การคน ควาและการอางองิ
เรื่องท่ี 9 มารยาทในการเขยี นและนสิ ัยรกั การเขยี น หนา
กจิ กรรมทายบท
25
บทท่ี 5 หลกั การใชภ าษา 26
เรอื่ งที่ 1 เสียง รูปอกั ษรไทย และไตรยางค 29
เรื่องท่ี 2 ความหมายและหนา ท่ขี องคํา กลุมคาํ และประโยค 29
เรอ่ื งที่ 3 เคร่อื งหมายวรรคตอน และอกั ษรยอ
เรอ่ื งที่ 4 หลกั การใชพจนานุกรม คําราชาศัพท และคําสภุ าพ 31
เรอ่ื งท่ี 5 สํานวนภาษา 34
เรื่องที่ 6 การใชท กั ษะทางภาษาเปนเคร่อื งมือการแสวงหาความรู 38
กิจกรรมทา ยบท 42
44
บทที่ 6 วรรณคดแี ละวรรณกรรม 48
เรอ่ื งท่ี 1 ความหมาย คณุ คาและประโยชนของนิทานพน้ื บา นและวรรณกรรม 51
เร่อื งท่ี 2 ความหมายของวรรณคดีและวรรณคดีท่ีนาศกึ ษา
54
บทที่ 7 ภาษาไทยกบั ชอ งทางการประกอบอาชพี 55
เรื่องที่ 1 คณุ คา ของภาษาไทย
เรื่องที่ 2 ภาษาไทยกับชองทางการประกอบอาชพี 56
เรื่องที่ 3 การเพิ่มพูนความรูแ ละประสบการณด า นภาษาไทย 57
เพ่อื การประกอบอาชพี
58
เฉลยกิจกรรมทา ยบท 59
บรรณานกุ รม 69
คณะผูจดั ทาํ 70

6

คําแนะนําการใชเ อกสารสรปุ เนือ้ หาท่ีตองรู

เอกสารสรุปเนื้อหาท่ีตองรูรายวิชาภาษาไทยเลมนี้เปนการสรุปเนื้อหาจากหนังสือเรียน
สาระความรูพื้นฐานรายวิชาภาษาไทย พท11001 ระดับประถมศึกษา หลักสูตรการศึกษานอก
ระบบระดับการศึกษาข้ันพ้ืนฐาน พุทธศักราช 2551 (ฉบับปรับปรุง พ.ศ. 2544) เพ่ือใหผูเรียน
กศน. ทําความเขา ใจและเรยี นรูใ นสาระสาํ คัญของเนอื้ หารายวิชาสําคัญ ๆ ไดสะดวกและสามารถ
เขาถงึ แกนของเนื้อหาไดด ีข้ึน

ในการศึกษาเอกสารสรปุ เนอ้ื หาที่ตองรรู ายวิชาภาษาไทยเลมนี้ผเู รยี นควรปฏบิ ัติ ดงั น้ี
1. ศึกษาโครงสรางรายวิชาภาษาไทยจากหนังสือเรียนสาระความรูพ้ืนฐาน รายวิชา
ภาษาไทย พท11001 ระดับประถมศึกษา หลักสูตรการศึกษานอกระบบระดับการศึกษา
ขน้ั พ้นื ฐาน พุทธศักราช 2551 (ฉบับปรบั ปรงุ พ.ศ. 2554) ใหเ ขาใจกอ น
2. ศึกษารายละเอียดเน้ือหาของเอกสารสรุปเนื้อหาท่ีตองรูรายวิชาภาษาไทยใหเขาใจ
อยางชัดเจนทีละบท จนครบ 7 บท
3. หากตองการศกึ ษารายละเอยี ดเนอื้ หารายวิชาภาษาไทยเพม่ิ เติม ผูเรียน กศน. สามารถ
ศกึ ษาหาความรเู พม่ิ เตมิ จากตาํ รา หนงั สือเรียนที่มีอยูตามหองสมุดหรือรานจําหนายหนังสือเรียน
หรือครูผูสอน

1

บทที่ 1
การฟง การดู

เร่ืองท่ี 1 หลักการ ความสําคญั ของการฟง และการดู

1.1 หลกั การฟงและการดู
การฟงและการดู เปนการเรียนรเู รอื่ งราวตาง ๆ จากแหลง เสยี งและภาพ ท้งั จากแหลง

จรงิ และผา นส่อื ตา ง ๆ เชน วิทยุ โทรทัศน ภาพยนตร คอมพิวเตอร หนังสือ เปนตน เปนการรับรู
ตคี วามและเขาใจสิง่ ท่ีมองเห็นจากการฟงและการดู มหี ลักการดงั นี้

1. การฟงและการดอู ยางต้ังใจ มีสมาธิ จะไดร บั เนอื้ หาสาระทถ่ี ูกตองและครบถวน
2. มจี ดุ มุงหมายในการฟงและการดู เพื่อจะชวยใหการฟงและการดูมีประโยชนและมี
คณุ คา กอ นท่ีจะฟง หรือดู ตอ งต้งั คาํ ถามกบั ตนเองวาเราตอ งการอะไรจากเรอ่ื งที่ฟงและดู
3. จดบันทึกใจความสําคญั ที่ไดจากการฟงและการดู เพือ่ จะไดศึกษาและนํามาทบทวนได
4. ควรมพี นื้ ฐานในเร่ืองท่ีฟงและดูมากอน จะไดชวยใหเขาใจเน้ือหาสาระไดงายและ
เรว็ ขึ้น

1.2 ความสําคัญของการฟงและการดู
เปนการเพ่ิมความรูและประสบการณที่จะนําไปใชประโยชนใหเกิดความเขาใจ

ในการส่อื สารระหวา งกันและปฏิบตั ติ ามได สามารถนําความรูท่ีไดจากการฟงและการดูมาพัฒนา
ชีวิตความเปนอยูในชีวิตประจําวันได แตการฟงและการดูจะไดประโยชนท่ีแทจริงตองเห็น
ความสาํ คญั และมจี ดุ มุงหมายในการฟงและการดู ดังนี้

1. เพื่อติดตอสื่อสารในชีวิตประจําวัน เปนการฟงและการดูที่ตองใชสติปญญาและ
วจิ ารณญาณ ตลอดจนทักษะในการตัดสินใจการแกปญ หาเฉพาะหนา

2. เพอ่ื ความเพลิดเพลิน สนกุ สนาน ผอนคลาย เชน ฟงและดู ดนตรี นวนิยาย ละคร
บทรอ ยกรอง

3. เพือ่ รับความรู เชน ฟงคําอบรมสง่ั สอนของพอแม ฟง ครูอธิบาย ตอ งมีทกั ษะการจับ
ใจความ มีการบันทกึ ชว ยจาํ

4. เพ่ือไดค ติชวี ิตและความจรรโลงใจ นําความรูไปใชประโยชนในชีวิตประจําวันหรือ
นาํ ไปประกอบอาชพี ได

2

เรอื่ งท่ี 2 การฟงและการดเู พื่อจบั ใจความสําคัญ

2.1 การฟง เพื่อจับใจความสําคญั เปนการฟงเพ่ือความรู ผฟู งตอ งตั้งใจฟง ดังน้ี
1. มีสมาธิดี ต้งั ใจฟง ตดิ ตามเรือ่ ง ไมพ ูดคุยกนั
2. ฟงใหเขาใจและลําดับเหตุการณใหดีวา เร่ืองท่ีฟงเปนเรื่องของอะไร ใครทําอะไร

ทไ่ี หน อยางไร และเกิดผลอยา งไร
3. ทําความเขาใจเนอ้ื หาสาระ แยกแยะความจรงิ และขอคดิ เหน็ ในเรือ่ งนั้น ๆ
4. ประเมินคาเรื่องทฟ่ี ง วา เนื้อหาท่ถี กู ตองเหมาะสมกับเพศและวัยของกลมุ ผูฟง หรอื ไม
5. บันทึกขอ ความสาํ คัญจากเรอ่ื งทฟ่ี ง

ตวั อยา ง การจบั ใจความสาํ คัญจากบทรอ ยแกว
ครอบครัวของเราคนไทยสมยั กอ น ผูชายก็ตองเปนหัวหนาครอบครัว ถามาจากตระกูลดีมี
วิชาความรูก็มักรับราชการ เพราะคนไทยเรานิยมการรับราชการมีเงินเดือน มีบานเรือนของ
ตนเองไดก ็มี เชา เขาก็มี อยูกับบิดามารดากไ็ มนอ ย ไดเ ปนมรดกตกทอดกันก็มี ทรัพยสมบัติเหลานี้
จะงอกเงยหรอื หมดไปกอ็ ยทู ภ่ี รรยาผเู ปน แมบาน

(แมศรีเรือน ของทพิ ยวาณี สนทิ วงศ)

ใจความสาํ คญั ครอบครวั ไทยสมยั กอ น ผชู ายท่ีมีความรูนิยมรับราชการ ทรัพยสมบัติที่มี
จะเพม่ิ ข้นึ หรือหมดไปก็อยูท่ภี รรยา

ตวั อยา ง การจับใจความสําคญั จากบทรอ ยกรอง

ฟงขอความตอไปนี้แลวจับใจความสาํ คัญ (ครหู รอื นักศึกษาเปน ผูอา น)

นางกอดจบู ลูบหลงั แลวสั่งสอน อาํ นวยพรพลายนอยละหอ ยไห

พอไปดีศรีสวสั ดก์ิ าํ จดั ภยั จนเตบิ ใหญยิ่งยวดไดบ วชเรยี น

ลกู ผชู ายลายมอื นน้ั คอื ยศ เจาจงอุตสาหท ําสม่าํ เสมยี น

แลว พาลกู ออกมาขางทาเกวียน จะจากเจียนใจขาดอนาถใจ

(กาํ เนดิ พลายงาม ของ พระสนุ ทรโวหาร (ภ)ู )

ใจความสําคัญ การจากกนั ของแมล กู คือ นางวันทองกับพลายงาม นางวันทองอวยพรให
โอวาทและจากกันดว ยความอาลยั อาวรณอยา งสดุ ซ้ึง

3

2.2 การดเู พอ่ื จับใจความสําคญั
1. ดูอยา งตงั้ ใจและมสี มาธิในการดู
2. มีจุดมุง หมายในการดู จะทาํ ใหก ารดปู ระสบผลสาํ เร็จได
3. มวี ิจารณญาณในการดู คิดไตรตรองอยา งมเี หตผุ ล
4. นาํ ไปใชป ระโยชน คือ มีการปรบั ใชใหเหมาะสมกับเพศ วัย เวลา และสถานการณ

เร่ืองที่ 3 การดเู พ่อื จบั ใจความสําคญั

การฟงและการดเู พือ่ สรปุ ความ เปนขนั้ ตอนสุดทายของกระบวนการฟง และการดู การสรุป
ความเนนการประมวลเน้อื หาสาระมาใชประโยชนในชวี ิตประจําวัน

วธิ ีการสรุปความ ควรทาํ ดังน้ี
3.1 ใชใ นการศกึ ษา
3.2 ใชใ นการเผยแพร โดยการอธิบาย สอน เขยี นเปนเอกสารและตํารา

ตัวอยาง การส่ือสารทเ่ี ปนการสรุปความของการฟงและการดู เชน
1. ตองจบั ประเด็นใหไดวา ใครทาํ อะไร ท่ไี หน เม่อื ไร อยา งไร แลว จดบนั ทกึ ไว
2. การโฆษณา การใชภาษาใชเวลานอย คําพูดนอย จะเนนการพูดท่ีสั้น ๆ ใหได
ใจความ ดังนัน้ การฟงและการดูจะใชท กั ษะการสรปุ ความและเขา ใจสารนัน้
3. การฟง และการดูประกาศ จะสรุปความเน้ือหาสาระนั้นมาปฏิบัติโดยจะใชหลัก
ประกาศเรอ่ื งอะไร เกี่ยวขอ งกับเราอยางไร และนาํ ไปปฏบิ ตั ิอยา งไร
4. แยกแยะสว นทเ่ี ปนขอ เท็จจรงิ ออกจากสว นทเ่ี ปนความคิดเห็น
5. จดบันทึกขอมูลและเก็บรวบรวมไวใหเปนระบบ เพื่อใหงายตอการนําไปใช
ประโยชนใ นโอกาสตอไป

เรอื่ งท่ี 4 มารยาทในการฟงและการดู

การฟง โดยทั่วไปเปน พฤตกิ รรมทางสังคม เพราะเปนพฤติกรรมท่ีเกิดระหวางผูพูดกับผูฟง
ซ่ึงอาจไมใชบุคคลเพียงสองคน แตเปนกลุม บคุ คล เชน ฟง การประชมุ การแสดงปาฐกถา มารยาท
ในการฟง และการดจู งึ มคี วามสําคัญตอสมั พันธภาพระหวางผูฟงกบั ผูพ ดู และเกดิ ประสิทธผิ ลได

การมีมารยาทในการฟง และการดู ปฏบิ ัติดังน้ี
1. มารยาทในการฟง
1. ตง้ั ใจฟง ไมสง เสยี งดงั รบกวนผอู ่ืน

4

2. ไมร บกวนสมาธิของผูอืน่
3. ควรใหเ กยี รติวิทยากร ไมค ยุ และไมถ ามเพ่ือทดสอบความรขู องผูพดู
4. เมือ่ ผพู ดู พดู จบ ควรปรบมือ
5. ปด อุปกรณสอื่ สารทกุ ชนิด
6. หากมขี อ สงสัยขณะฟง ควรถามเม่ือมโี อกาส
2. มารยาทในการดู
1. ตัง้ ใจดู ไมพูดคุยเสยี งดัง
2. ไมรบกวนสมาธขิ องผอู ืน่
3. ไมค วรฉีกหรอื ทําลายภาพเอกสารทด่ี ู
4. ไมค วรวจิ ารณผ ูพดู ในขณะท่แี สดง
5. หากเปนการดูสารจากสื่ออิเล็กทรอนิกส ควรมีความรู ความสามารถในการใชส่ือ
ชนิดนนั้ และไมควรจบั จองการใชอยเู พียงผูเดยี ว
ผูท มี่ ีมารยาทในการฟง และการดู นอกจากจะไดรับประโยชนจากเร่ืองท่ีฟงและส่ิงท่ีดูแลว
ยังไดรบั การยอมรับนับถือ และเปน การใหเ กียรติแกท ีป่ ระชมุ อกี ดวย

กิจกรรมทา ยบทที่ 1

กิจกรรมท่ี 1

ขน้ั ที่ 1 ผูสอนแบง กลุม ผูเรียน กลุมละ 3 – 5 คน และเปด วีดทิ ศั นภาพยนตรโฆษณา

(ความยาวประมาณ 3 นาที) ใหผ ูเรียนดู (5 คะแนน)

ข้ันที่ 2 ผูเรยี นรว มกันสรปุ เนือ้ หาตามหลักการฟง การดู และสงผูแทนกลุม นําเสนอ

ขนั้ ที่ 3 ครแู ละผเู รยี นรวมกันสรปุ เนอ้ื หา ตามหัวขอ หลกั การฟง และดู

กิจกรรมท่ี 2 ใหผูเรียนบอกประโยชนของการฟงและการดูท่ีสามารถนําความรูไปใชในการ
พัฒนาความเปน อยใู นชีวติ ประจําวันได พรอมยกตวั อยา ง (5 คะแนน)

กจิ กรรมท่ี 3 ใหผ เู รยี นแบง กลมุ อภิปรายเกี่ยวกับมารยาทในการฟงและมารยาทในการดู และสง
ผแู ทนกลมุ นาํ เสนอผลการอภิปราย (5 คะแนน)

5

บทที่ 2
การพดู

เรื่องท่ี 1 การพูดและความสําคัญของการพูด

1.1 หลกั การพดู
1. พดู ดวยภาษาและถอ ยคาํ ทส่ี ุภาพใหเกียรติผฟู ง
2. พูดใหตรงประเดน็ และใชภาษาทงี่ ายตอ การเขาใจ

1.2 ความสําคญั ของการพดู
1. ใชใ นการสือ่ สารใหเ ขาใจตรงกัน
2. เพ่ือความรู เพ่ือใหผูฟงมีความรูท่ีหลากหลายและนําไปใชประโยชนใน

ชีวติ ประจาํ วันได
3. ไดร ับความเพลิดเพลนิ และแลกเปลยี่ นเนอื้ หาสาระ

1.3 จุดมงุ หมายของการพูด
1. เพ่อื ถา ยทอดความรูส กึ นกึ คดิ
2. เพอื่ แสวงหาคําตอบหรือความรู ความเขาใจในเรอื่ งตาง ๆ
3. เพอ่ื สรา งความสัมพันธอ นั ดีตอกัน
4. เพื่อจรรโลงใจ ทําใหผ ฟู ง มีความสุข สนุกสนาน บันเทิงใจ
5. เพอ่ื โนม นา วใจและจงู ใจใหผูอ่นื คลอ ยตามความคิดและการกระทําของตน

เรอ่ื งที่ 2 การเตรยี มการพูด

2.1 ขัน้ ตอนในการเตรยี มการพูด
1. การเลอื กหัวขอ เรือ่ งเหมาะสมกับกลมุ ผฟู งทง้ั วยั เพศ อาชีพ เปน ตน
2. เตรียมสภาพรางกายใหพรอมที่จะพูด ซึ่งผูพูดควรจะทราบกําหนดการลวงหนา

และตอ งพรอ มท่จี ะพดู ในวนั น้นั
3. กาํ หนดวัตถุประสงคเ ตรยี มเน้อื หาสาระที่จะพดู ใหถกู ตอ งจากความรูประสบการณ

ของตน หากไมเพียงพอตอ งคน ควาเพม่ิ เติม
4. เตรยี มอปุ กรณ เอกสารหรือสิ่งอ่ืน ๆ ที่ใชประกอบการพูดใหเสร็จทันเวลาและอยู

ในสภาพพรอมท่จี ะใชงานได
5. แตงกายใหสุภาพเหมาะสมกับวยั เพศ ของผูฟ ง ทัง้ น้ีเพอื่ เปนการใหเ กียรตผิ ฟู ง

6

2.2 ลกั ษณะการพดู ทด่ี ี
การพูดที่ใชถอยคําดี ไพเราะ มีหางเสียงไมกระโชกโฮกฮากหรือขูตะคอก พูดให

ถูกตอ งตามหลักการใชภาษา มีการแบงวรรคตอน ใชคําควบกลํ้าใหถูกหลัก ไมควรพูดใหใครตอง
เสียหาย พูดไปแลว ใหเ กดิ มิตรไมตรีท่ีดีตอกัน ในการพูดตองคํานึงถึงความเหมาะสมกับกาลเทศะ
สถานท่ี เพศ วัย สถานะของผูฟง มีศิลปะในการพูด การใชสีหนาทาทาง นํ้าเสียงไมดังหรือเบา
เกนิ ไป เนน การใชเ สยี งสงู ตาํ่ ใหเหมาะสม

เรื่องท่ี 3 การพดู ในโอกาสตาง ๆ

การพูดในโอกาสตาง ๆ ในระดับประถมศึกษา จะเปนการศึกษาการพูดแสดงความรู
ความคิด ความรูส กึ ตา ง ๆ ดงั นี้

1. การพดู อวยพร
2. การพดู ขอบคณุ
3. การพูดแสดงความดใี จและเสียใจ
4. การพูดตอนรบั
5. การพูดรายงาน
6. การกลาวอําลา

1. การพดู อวยพร
การพูดอวยพรเปนการพูดแสดงความในใจทีจ่ ะใหพ รผฟู งในโอกาสที่เปน มงคล เชน

อวยพรวนั เกดิ อวยพรปใ หม หรอื อวยพรใหกับคูสมรส เปน ตน
การพดู อวยพร มีวธิ ีการดังน้ี
1. ใชค ําพูดงาย ๆ ส้นั ไดใ จความ และนํา้ เสยี งสภุ าพนมุ นวล
2. ใชคาํ และขอ ความท่ีมีความหมายทีด่ ี และเหมาะสมกับโอกาสและผูฟง
3. อางสิ่งศักดิส์ ิทธ์ิอวยพรใหผ ูฟงในโอกาสน้ัน ๆ
4. พดู ใหผูฟง ประทบั ใจ

2. การพูดขอบคุณ
การพูดขอบคุณเปนการพูดที่จะตอบแทนผูที่ทําประโยชนใหเปนการแสดงความ

กตัญู

7

การพูดขอบคุณ มวี ิธกี าร ดังนี้
1. บอกสาเหตุที่ตองขอบคุณผูนั้น ทานไดชวยเหลือหรือทําประโยชนอะไรใหกับ
ผพู ูด
2. พูดดว ยนาํ้ เสยี งทีส่ ุภาพนมุ นวล นาฟง และนา ประทับใจ
3. หากเปนผูแทนของกลุมคน ผูพูดตองเริ่มตนดวย “ในนามของกลุม ผม/ดิฉัน
ขอบคณุ ที.่ ..............” โดยตอ งบอกวา ขอบคุณใคร และขอบคุณเรอ่ื งอะไร
4. การพูดขอบคณุ ควรลงทา ย หากมโี อกาสตอบแทนผทู ขี่ อบคณุ บางในโอกาสหนา
3. การพดู แสดงความดีใจและเสยี ใจ
การพูดแสดงความดีใจและเสียใจ เปนการพูดเพ่ือแสดงออกทางอารมณแสดง
ความรสู กึ ตอผูใ ดผูห นงึ่ ในเร่อื งตา ง ๆ
การพดู แสดงความดีใจและเสยี ใจ มีดังนี้
1. พดู ดวยการแสดงออกอยา งจริงใจ หามแกลงทาํ โดยเด็ดขาด
2. แสดงออกทางสีหนา แววตา และนํ้าเสียง ใหสอดคลองกับการพูดแสดงความดีใจ
หรือการพดู แสดงความเสยี ใจ
3. หากเปนการพูดแสดงความดีใจ จะตอดวยการอวยพรใหดียิ่งข้ึน หากเปนการ
พดู แสดงความเสยี ใจ จะตอ งปลอบใจและทาํ ใหล ืมเหตุการณน้ันโดยเร็ว
4. การพูดตอ นรับ
การพูดตอนรับเปนการพูดยินดีตอสมาชิกใหม หรือยินดีตอนรับผูมาเยี่ยมเยือน
ใหผฟู งสบายใจและรสู ึกอบอุนท่ีไดม าสถานท่ีนี้
การพูดตอ นรับ มีวิธกี ารดังนี้
1. การพูดในนามของ กลุม หนวยงาน องคกรใด จะตองกลาวข้ึนตนดวยวา
“ในนามของ............ขอตอ นรับ..........”
2. การพูดดว ยคําท่สี ุภาพนุมนวลและนาประทับใจ
3. กลา วแสดงความดใี จและความรูสึกเปนเกียรตติ อโอกาส
4. อาจมีการแนะนาํ บคุ คล สถานท่ี ใหผมู าไดท ราบหรือรูจัก
5. กลาวแสดงความยินดตี อ นรบั และอํานวยความสะดวก
6. อาจพดู ลงทายดวย ยินดีตอนรบั ในโอกาสหนาอกี
5. การพดู รายงาน
การพดู รายงาน เปนการนําเสนอเร่ืองราว ขอมูล สถานการณ หรือความกาวหนา
ในการทาํ งาน ความกา วหนาของการศึกษาคนควา

8

การพูดรายงาน มีวธิ กี ารดังนี้
1. เนื้อหาสาระทีจ่ ะพดู ตองถกู ตอง เชื่อถือได และอา งอิงได
2. การนาํ เสนอเน้อื หาสาระตอ งเหมาะสมกบั ผฟู ง และสถานการณท ่พี ดู
3. ใชภ าษาเปนทางการ เพราะเปนงานวิชาการ
4. อุปกรณ เครื่องมือ หรอื เอกสารประกอบตองเตรยี มใหพรอ ม
5. ควรเปดโอกาสใหผูฟ ง ไดซ ักถามขอ สงสัย หรือใหอธิบายเพม่ิ เติมเพอ่ื ความเขาใจ
6. การกลาวอําลา
การกลาวอําลาใชในโอกาสยายที่ทํางาน พนวาระหนาที่ ออกจากสถานศึกษา
เพราะสาํ เร็จการศกึ ษาหรอื เดนิ ทางไปประกอบกจิ กรรมในท่ไี กล ๆ
การกลา วอําลา มวี ิธกี ารดังน้ี
1. กลา วถงึ ความสมั พันธอันดรี ะหวางกันที่ผา นมา
2. ขอบคุณผรู วมงาน
3. กลาวถึงความจาํ เปน ที่ตองจากไป หรือภาระหนาที่ท่ีจะตอ งไปทํา
4. แสดงความหวงั วาคงจะไดรวมมือกันใหสถาบนั เจรญิ รุดหนารุงเรืองตอ ไป
5. กลา วขอบคณุ ในกรณีที่ไดรับมอบของท่ีระลึก

เรือ่ งท่ี 4 มารยาทในการพูด

มารยาทในการพดู จะเปน เครอื่ งชว ยเสริมสรา งความเชือ่ ถอื ความนิยมชมชอบใหแกผูฟงได
ดงั นนั้ ในการพูดผพู ูดควรมีมารยาทในการพดู ดงั น้ี

1. แตง กายใหส ภุ าพเหมาะสมกบั โอกาสและสถานท่ี
2. เลือกใชค ําพูดทีส่ ภุ าพเหมาะสมกบั ผูฟง เวลา สถานที่ โอกาส
และเรือ่ งทจ่ี ะพูด
3. ไมค วรพูดเรอื่ งของตนเองมากเกนิ ไป พดู ใหต รงประเด็น อาจออกนอกเร่ืองบาง พอผอน
คลายอารมณ
4. มาถึงสถานท่พี ดู ใหตรงเวลาหรือกอนเวลาเล็กนอ ย
5. ไมพ ดู ใหผ ูอื่นเดือดรอ น และทาํ ลายผูอ ื่น
6. พดู ใหด ังพอไดย ินทัว่ กัน และไมพูดเกนิ เวลาทก่ี าํ หนด
7. ควรเปดโอกาสใหผ อู ื่นไดพูดบา ง ไมค วรผกู ขาดการพูดเพยี งผเู ดียว
8. ปฏิบตั ติ ามธรรมเนียมการพูด เชน กลา วคําขนึ้ ตน คําลงทาย และกลาวขอบคณุ เปน ตน

9

กจิ กรรมทายบทที่ 2

กิจกรรม ใหผ ูเรียนแบงกลุม เพื่อเตรียมการพูดในโอกาสตา ง ๆ ดงั น้ี (5 คะแนน)
1. การพูดอวยพร
2. การพดู ขอบคณุ
3. การพูดแสดงความดใี จและเสยี ใจ
4. การพดู ตอ นรับ
5. การพดู รายงาน
6. การกลา วอาํ ลา

10

บทที่ 3
การอา น

เรอ่ื งท่ี 1 หลักการ ความสาํ คัญ และจุดมงุ หมายของการอา น

1.1 หลักการอา น

การอา นออกเสียงคํา เปนการแสดงความหมายของคําไปสูผูอานและผูฟง เพ่ือให

เกิดความเขาใจกันในการอานคําในภาษาไทยมีปญหาอยูมาก เพราะนอกจากคําไทยแลวยังมี

ภาษาตางประเทศปนอยูหลายภาษา คําบางคําอานอยางภาษาไทย บางคําอานตามลักษณะของ

ภาษาเดิม การอานคําในภาษาไทยจึงตองศึกษาหลักเกณฑและเหตุผลประกอบเปนคําไป

มีหลกั การอาน ดังนี้

1. การอา น ร ล

ตองอานตัว ร และ ล ใหถูกตอง ไมอาน ร เปน ล หรือ ล เปน ร

เพราะถาอา นผดิ กจ็ ะทําใหค วามหมายผิดไป เชน

ถนนลาดยาว กว ยเตยี๋ วราดหนา

เขาลอดบว ง เขารอดชวี ิต

เธอเปนโรคราย โลกนค้ี อื ละคร

2. การอานคําควบกล้ํา

คําควบกล้ํา (อักษรควบ) หมายถึง พยัญชนะสองตัวเขียนเรียงกันอยู

ตนพยางคแ ละใชสระเดยี วกนั เวลาอา นออกเสียงควบกลา้ํ เปนพยางคเ ดยี วกนั เสียงวรรณยุกตของ

พยางคน้ันจะผันไปตามเสียงพยัญชนะตัวหนา คือ เสียงพยัญชนะตน ก ข ค ต ป ผ พ

ท่เี ขียนควบพยญั ชนะ ร ล ว ออกเสียงควบกลาํ้ กนั เชน โกรธ กรอง ปลา กลม กลํ้า กวาง

แกวง ขวาง

1.2 ความสําคัญของการอาน

ชีวิตของแตละคนยอมตองเก่ียวของผูกพันกับสังคม คือ กลุมคนอยางหลีกเล่ียง

ไมได ไมมีใครที่จะอยูไดโดยปราศจากสังคม และการอยูรวมกับคนอื่น ซ่ึงจะตองมีความเขาใจ

ซ่ึงกันและกัน มีการแลกเปล่ียนความรู ความคิด ความเขาใจ เพื่อใหสังคมเกิดความสงบสุขและ

พัฒนาไปขางหนาอยางแทจริง ดังนั้น การติดตอส่ือสารจึงเขามาเปนสวนสําคัญในการเชื่อมโยง

มนุษยทุกคนเขาดวยกัน สามารถทํากระทั่งการพบปะส่ือสารดวยการสนทนาและอานขอเขียน

ของกันและกนั สําหรับสงั คมปจ จุบันจงึ เปนสงั คมใหญท ่ีเจริญเตบิ โตและเปลีย่ นแปลงอยางรวดเร็ว

11

การตดิ ตอกันโดยวิธีพบปะสนทนายอ มเปนไปไดในวงจาํ กัด ดังน้ัน การสื่อสารกันโดยการอานจึงมี
ความสําคัญมาก นอกจากน้ันผูอานจํานวนมากยังตองการอาน และแสวงหาความรูและความ
บนั เทิงจากหนังสอื อีกดวย

1.3 จุดมุงหมายของการอาน มดี ังนี้
1. อานเพื่อความรู ไดแก การอานจากหนังสือ ตําราทางวิชาการ สารคดีทาง

วิชาการ การวิจัยประเภทตาง ๆ ผูเรียนควรอานอยางหลากหลาย เพราะความรูในวิชาหน่ึงอาจ
นาํ ไปชว ยเสรมิ ในอีกวิชาหนงึ่ ได

2. อานเพื่อความบันเทิง ไดแก การอานจากหนังสือประเภทสารคดีทองเที่ยว
นวนยิ าย เรอ่ื งส้ัน การต นู

1.4 การอานออกเสียงและอานในใจ
การออกเสียงเปนการอานใหมีเสียงดัง เปนการอานเพ่ือส่ือสารใหผูฟงไดเขาใจ

เรื่องท่ีอา นหรือเปนการฝก การอานออกเสียงดวย ซึ่งมีวธิ กี ารอานออกเสียง ดังน้ี
1. การอานออกเสียงพยัญชนะ เชน ช ซ ร ล เปน ตน
2. การอานออกเสยี งควบกลํา้ ร ล ว
3. การอานออกเสียงวรรณยุกต ไดแก เสียงสามัญ เสียงเอก (  ) เสียงโท (  )

เสยี งตรี (  ) เสยี งจตั วา (  ) เชน คําวา จา จา จา จา จา , ไก ไก ไก ไก ไก
4. การอานออกเสียงคําพองรูป หมายถึง คําท่ีเขียนเหมือนกันแตอานตางกัน

ความหมายก็ตางกัน ผูเรียนจะตองเขาใจความหมายของคําที่อานและตองอาศัยการตีความจาก
ความหมายในประโยคดวย เชน

เพลาเกวียนหกั เมอ่ื เพลาเชา
เพลา คาํ แรกอา น พอ - ลอ - เอา เพลา คาํ หลัง อานวา เพ - ลา
เขาหวงแหน จอกแหนในบอ น้ํา
แหน คําแรกอาน หอ - แอ - นอ แหน คาํ หลงั อา นวา หอ - นอ - แอ
5. การอา นออกเสยี งตัวการันต เมือ่ อา นคําท่มี ตี วั การันตไ มตอ งออกเสียงตัวการันต
นั้น เชน จนั ทร อา นวา จนั รักษ อา นวา รัก อาจารย อา นวา อา - จาน
6. การอานออกเสียงเวนวรรคตอน การอา นเวน วรรคตอนเปนส่ิงสําคัญในการอาน
คําอานเวนวรรคผิด ความหมายก็ผิดไปดวย เชน น้ําเย็นหมดแลว อานวา น้ํา เย็นหมดแลว
หมายความวา นํ้าทร่ี อ นอยูเย็นหมดแลว หรอื น้าํ เยน็ หมดแลว หมายความวา นํ้าเย็น หมดแลว
การอานในใจเปนการอานที่ผูอานตองการจะจับใจความอยางรวดเร็ว ถูกตอง
โดยไมใชอ วัยวะท่ีชวยในการออกเสียง เคล่ือนไหวเลย และผูอา นจะรูเรือ่ งราวแตเ พียงผเู ดยี ว

12

วิธีการอานในใจ มีดงั น้ี
1. ผอู านจะตอ งกวาดสายตามองตัวอักษรใหไ ดป ระมาณ 5 - 6 ตัว เปนอยางนอย
2. ตองฝก อตั ราความเรว็ ของตาและสมอง
3. การอานจะตอ งอา นจากซา ยไปขวาโดยตลอด ไมค วรอา นยอนไปยอนมา
4. มีการทดสอบตนเองหลังจากอานในใจเรื่องน้ันจบ โดยตั้งคําถามถามตนเอง
เพ่ือเปนการสรุปเร่อื งราว

เร่ืองท่ี 2 การอานรอ ยแกว

คําวา รอยแกว หมายถึง ขอความทเี่ ขียนขนึ้ โดยไมไดคํานงึ ถึงการสัมผัส
เชน หนงั สอื เรยี น ขาว ประกาศ นวนิยาย บทสนทนา เร่อื งส้นั บทความ เปน ตน

การอานรอยแกว เปนการอานจับใจความสําคัญใหไดวาเรื่องที่อานคืออะไร
กลาวถึงใคร เกดิ ขนึ้ ทไี่ หน เม่ือไร และมผี ลอยางไร ซง่ึ จะอานไดท ง้ั ออกเสียงและอา นในใจ

เร่ืองที่ 3 การอานรอยกรอง

คําวา รอยกรอง หมายถงึ ถอ ยคาํ ทีผ่ ูประพนั ธ (เขียน) ขน้ึ โดยมีการสมั ผัสใหคลอ งจองกัน
การอานรอ ยกรอง สามารถอานได 2 แบบ คอื
1. อานออกเสียงธรรมดา เปนการอานออกเสียงพูดตามปกติเหมือนกับอาน
รอยแกว แตม ีจงั หวะ วรรคตอน
2. อานเปนทํานองเสนาะ เปนการอานมีสําเนียงสูง ตํ่า หนัก เบา ยาว สั้น เปนทํานอง
เหมือนเสยี งดนตรี มกี ารเอ้ือนเสียงเนน สัมผสั ตามจังหวะ ลีลาและทวงทํานองตามลักษณะบังคับ
ของบทประพันธใ หชดั เจนและเหมาะสม

เรอื่ งที่ 4 มารยาทในการอานและนิสัยรักการอาน

คําวา มารยาท หมายถึง ความประพฤติที่เหมาะสมที่ควรยอมรับและยกยอง มารยาท
ในการอา นอาจจะถอื วา เปน เรื่องเล็ก ๆ นอย ๆ ที่ผูอานบางคนอาจจะไมรูสึก และคิดวาไมสําคัญ
แตผ ูเ รียนกไ็ มควรมองขา ม ฉะน้ัน มารยาทในการอานจงึ มีดงั นี้

1. ไมควรอา นเร่อื งสว นตัวของผูอ่ืน
2. ไมค วรชะโงกไปอา นหรือแยง อานในขณะท่ีผูอ่ืนกําลังอาน
3. ไมอานออกเสียงดงั ในขณะท่ผี ูอื่นตองการความสงบ
4. ไมทาํ ลายหรอื ขีดฆาขอ ความในหนังสือทไี่ มใชของตนเอง

13

ในชีวิตประจําวันคนเราตองรับรูขาวสารเร่ืองราวตาง ๆ อยูตลอดเวลา การอานเปน
วิธีการแสวงหาความรูวิธีหน่ึง การสรางนิสัยรักการอานไดนั้น ผูอานไดรับความรูหรือมีประโยชน
เห็นคณุ คา

วธิ กี ารสรา งแรงจงู ใจเพื่อใหเกิดนิสัยรักการอาน เชน การใหรางวัล การใหเห็นคุณคาของ
การอา นและโทษของการไมอ าน การอา นควรเรมิ่ อานจากเร่อื งท่ตี นเองอยากรู หรอื สนใจทจี่ ะรู

กจิ กรรมทา ยบทท่ี 3

กิจกรรม ใหผูเรียนอานบทรอยกรองตอไปน้ีแลวสรุปเปนรอยแกวใหไดความหมายท่ีสมบูรณ
(5 คะแนน)

รกั กันอยู ขอบฟา เขาเขียว
เสมออยูหอ แหงเดียว รวมหอง
ชังกนั บ แลเหลียว ตาตอ กันนา
เหมอื นขอบฟา มาปอ ง ปาไมมาบัง

โครงโลกนติ ิ สมเดจ็ พระเจา บรมวงศเธอกรมพระยา เดชาดศิ ร

14

บทที่ 4
การเขียน

เรอื่ งที่ 1 หลักการเขียนและความสําคัญของการเขยี น

1.1 หลักการเขยี น
การเขียน คือ การสื่อสาร ถายทอดขอมูล ขาวสาร ความคิด เร่ืองราวออกมา

เปนตวั อักษร เพื่อสอ่ื ความรู ความคิด ประสบการณและอารมณ ความรูสึกจากผูเขียนไปสูผูอาน
โดยมีหลกั การเขยี นดังนี้

เนอื่ งจากหลักการเขียนเปนทักษะที่ตอ งมกี ารฝกฝนอยา งจริงจัง เพ่ือใหเกิดความรู
ความชํานาญ และปอ งกนั ความผดิ พลาด ผูเขียนจําเปนตอ งใชหลกั ในการเขียนดงั ตอ ไปนี้

1. มีความถูกตอ ง ใชภ าษาและมขี อมูลถูกตองเหมาะสมตามกาลเทศะ
2. มีความชัดเจน ใชภาษาหรือคําที่มีความหมายชัดเจน เพ่ือใหผูอานเขาใจได
ตรงตามจุดประสงค
3. มคี วามกระชับ ไมใ ชค าํ ฟุม เฟอ ย เพอื่ ไมทําใหผ อู านเกดิ ความเบ่ือหนาย
4. มีความประทับใจ มีการใชคํา เพ่ือใหเกิดอารมณ จินตนาการหรือความรูสึก
ประทบั ใจ ชว ยใหต ิดตามอานตอไป

1.2 ความสาํ คัญของการเขยี น
สิ่งสาํ คญั ในการที่จะเปนนกั เขยี น คอื การรกั การอาน มีความอยากที่จะเขียน และ

พัฒนา ฝกฝนอยางสมํ่าเสมอ งานเขียนที่ผูเขียนเขียนข้ึนมาและมีเนื้อหาถูกตอง มีความทันสมัย
ไมวาจะเปนงานเขียนประเภทใดก็ยอมมีประโยชนตอผูอื่นและยังมีความสําคัญตอตนเองและ
ประเทศชาติอีกดว ย ไดแก

1. ชว ยใหมีหนังสือประเภทตา ง ๆ ออกมาสทู องตลาดและแหลงคนควาทางความรู
เชน หอ งสมุด หนงั สือบางเลม สามารถใชเ ปน แหลง ขอ มูลในการอา งองิ ไดอีกดวย

2. ชวยใหค นในชาติมีความรู มกี ารศึกษา รเู ทาทันเหตกุ ารณต าง ๆ
3. ชวยใหผูเขียนเกิดความรูและประสบการณในการสรางผลงานเขียนใหเปนท่ี
ยอมรบั แกผ อู า นได
4. เปนความภาคภูมิใจในงานเขียนดี ๆ ที่ผูเขียนสรางสรรคไว ถึงแมวาหนังสือ
บางเลมผเู ขยี นอาจจะเสียชีวิตไปแลว แตผ ลงานเขยี นยงั คงอยู

15

5. เปนการสรางรายได หาเลี้ยงชพี ได หากหนังสอื เลมนัน้ ขายได ขายดี หรือผลงาน
เขียนดี

6. เปนการใชเวลาวา งใหเ กิดประโยชน

เรอ่ื งที่ 2 การเขยี นภาษาไทย

อักษรไทย เปนอักษรท่ีใชเขียนภาษาไทย มีพยัญชนะ 44 รูป สระ 21 รูป
วรรณยุกต 4 รปู และเคร่ืองหมายอ่ืน ๆ อีกจํานวนหนึ่ง พยัญชนะไทยจะเรียงตัวไป
ตามแนวนอน จากซายไปขวา สวนสระจะอยูหนา บน ลาง และหลังพยัญชนะ
ประกอบคําแลวแตชนิดของสระ

เรอ่ื งท่ี 3 การเขยี นสะกดคาํ

การเขียนสะกดคํา หมายถึง การเรียงลําดับพยัญชนะ สระ วรรณยุกตให
ถูกตองตามหลักภาษา และเปนคาํ ท่มี คี วามหมาย เชน

คาํ พยญั ชนะ สระ ตวั สะกด วรรณยกุ ต

แม ม แ - 

มีความหมายวา หญงิ ผูใหก ําเนดิ บตุ ร

แม ม แ - -

มีความหมายวา เคีย้ ว ด่ืม ทาํ ใหห มดไป

เร่อื งที่ 4 การเขยี นคาํ คลองจอง

คําคลองจองหรือเรียกอีกอยางหนึ่งวา คําสัมผัส หมายถึง คําที่ใชสระหรือ
พยญั ชนะเสยี งเดียวกนั และถามีตัวสะกดจะตอ งมีตัวสะกดในมาตราเดียวกัน

คําคลองจองมีหลายลักษณะในท่ีนี้จะขอกลาวถึงคําคลองจองตั้งแต 2 คํา หรือ 3 คํา
เชน ช่ัวนา ตาป คอขาด บาดตาย รูมาก ยากนาน หมูไป ไกมา ยุใหรํา ตําใหร่ัว
ขงิ กร็ า ขา กแ็ รง

16

เรื่องที่ 5 การเขียนในรูปประโยค

ประโยค หมายถงึ การนาํ เอาคาํ หลาย ๆ คาํ มาเรียงตอกันเปนกลุมคํา และสื่อ
ความหมายไดใจความท่ีสมบรู ณ ประโยคแตละประโยคจะประกอบดวยสองสวนเปน
อยา งนอย คือ ภาคประธาน ภาคแสดง ดังน้ี

ภาคประธาน ภาคแสดง ตวั อยาง
ฉนั กนิ ขา ว
ประธาน (ฉัน) กริยา (กนิ ขาว) แมวกัดหนู

ประธาน (แมว) กรยิ า + กรรม (แมวกัดหนู)

เรอื่ งท่ี 6 การเขยี นส่ือสารในชีวิตประจาํ วัน

การเขียนเพ่ือติดตอสื่อสารเปนการนําความรูไปใชใหเกิดประโยชนในชีวิตประจําวัน
จําเปน ตอ งฝกฝนใหเกดิ ความรู ความชาํ นาญ สามารถเขยี นเพื่อตดิ ตอ ไดถูกตอ งทงั้ รปู แบบ
และถอ ยคาํ สํานวน เพื่อใหการส่อื สารเปน ไปอยา งมปี ระสทิ ธิภาพ

การเขยี นเพอื่ ติดตอสื่อสาร อาจเขยี นไดในรูปแบบของ
1. การเขียนจดหมาย
2. การเขยี นประกาศ แถลงการณ

1. การเขียนจดหมาย
การเขียนจดหมายชวยใหสามารถติดตอส่ือสารกันไดอยางสะดวกและประหยัด

การเขียนจดหมายมีรูปแบบการเขียนที่แตกตางกันตามประเภทของจดหมาย สวนภาษาสําหรับ
เขียนลงไปในจดหมายควรกระทัดรัด สละสลวย ใชคําสุภาพ และควรใชคําขึ้นตน คําลงทาย
ตลอดจนใชส รรพนาม (คําท่ใี ชเรยี กแทน คน สัตว สง่ิ ของ) ใหถ ูกตองเหมาะสม

กลวธิ ีในการเขยี นจดหมาย
1. เขียนดวยถอยคําตรงไปตรงมา แตไมหวน เพ่ือใหผูรับจดหมายไดทราบเร่ือง
อยางรวดเร็ว การเขียนแบบน้ีมักใชในการเขียนจดหมายกิจธุระ และจดหมายธุรกิจ รวมท้ัง
จดหมายราชการ
2. เขยี นเชิงสรางสรรค ควรเลือกเฟนถอยคําใหนาอาน เขียนดวยความระมัดระวัง
การเขียนแบบน้ีใชกับจดหมายสว นตัว

17

มารยาทในการเขยี นจดหมาย
1. เลือกกระดาษและซองที่สะอาด ถาเปนกระดาษสคี วรใชส ีสภุ าพ
2. ไมเขียนดวยดินสอดําหรือหมึกสีแดง ไมขีดฆา ขูดลบ หรือเขียนทับลงไป
พยายามเขียนใหช ัดเจน กะระยะใหข อความอยใู นทพ่ี อเหมาะกับหนากระดาษ
3. จดหมายท่ีเขียนติดตอเปนทางการตองศึกษาวาควรจะสงถึงใครใหถูกตอง
ตามตําแหนงหนาทีแ่ ละสะกดช่ือ นามสกลุ ยศ ตาํ แหนง ของผนู ัน้ ใหถกู ตอง
4. การเขียนจดหมายตอ งแสดงความสาํ รวมใหม ากกวา การพูด
5. ใชค าํ ขึน้ ตน และคาํ ลงทายใหเหมาะสมแกผ ูร บั ตามธรรมเนียม
6. พับจดหมายใหเรียบรอย บรรจุซองและจาหนาซองใหชัดเจนที่มุมบนดาน
ซา ยมอื ของซองจดหมายดวย
7. เม่ือไดรับจดหมายจากผูใดจะตองตอบรับโดยเร็วที่สุด การละเลยไมตอบ
จดหมายเปน การเสยี มารยาทอยา งย่งิ
ประเภทของจดหมาย แบงเปน
1. จดหมายสว นตัว : เปน จดหมายถึงเพื่อน ญาตพิ น่ี อง
2. จดหมายกิจธุระ : เปน จดหมายตดิ ตอ ธุระ
3. จดหมายธุรกิจ : เปนจดหมายตดิ ตอเพ่อื ประโยชนทางธุรกจิ การคา
4. จดหมายราชการ : เปนจดหมายหรอื เอกสารทใ่ี ชในการติดตอกับราชการ

18

1. ตัวอยา งจดหมายสว นตัว

25/5 ต.สม โอหวาน
อ.ขาวสารขาว จ.ลกู สาวสวย
23000

16 กันยายน 2556

สวสั ดีจะดาวเพ่ือนรกั

สบายดีหรือเปลาจะ สวนเดือนสบายดีจะ บานใหมของดาวหนาตาเปนยังไงนะ
จะสวยเหมือนบานเกาของดาวหรือเปลา เดือนยังจําไดนะ วันท่ีดาวชวนเดือนไปเก็บมังคุด
ท่ีบานวันน้ันเราเก็บกินกันสด ๆ เลยนะ นึกถึงยังสนุกไมหายโดยเฉพาะตอนท่ีเด็ดออกมา
จากตน นะ

ตอนนี้เดือนใกลจะเปดเทอมแลว เมื่อวานแมพาเดือนไปซ้ือชุดนักเรียนและอุปกรณ
การเรยี นท่ีจําเปน แลวดาวละใกลเปดเรียนหรือยัง จะวาไปแลวชวงเวลาปดภาคเรียนนี่ชาง
ผานไปรวดเร็วจริง ๆ เรายังไมไดไปเที่ยวที่ไหนเลยเพราะคุณพอคุณแมไมวาง แลวดาวละ
ตอนปดภาคเรียนไปเที่ยวท่ีไหนบาง เขียนจดหมายมาเลาใหเดือนฟงบางนะ รวมท้ังเรื่องที่
โรงเรยี นดว ยเดอื นจะรออาน

จดหมายของดาวนะจะ

รกั เพอื่ นมากจะ
เดือน

19

2. ตวั อยางจดหมายกิจธรุ ะ

86/35 หมู 11 ต.คูคต
อ.ลําลกู กา จ.ปทุมธานี 12130

17 มกราคม 2557

เร่ือง ขอใชอาคารอเนกประสงค

เรยี น นายก อบต.คคู ต

สง่ิ ทีส่ งมาดวย ตารางการอบรม

เนื่องดวยกลุมเยาวชนของหมูบานชอแกว จะจัดอบรมเก่ียวกับการใชรถใชถนน
ใหกับเยาวชนในหมูบาน ระหวางวันท่ี 27 - 29 มกราคม 2557 แตยังขาดสถานที่ในการ
อบรม

ดังน้ัน ประธานกลุมเยาวชนหมูบานชอแกว จึงขออนุญาตใชสถานที่อาคาร
อเนกประสงค ของ อบต.คูคต เพ่ือจัดกิจกรรมดังกลาว และหวังเปนอยางยิ่งวาคงจะไดรับ
ความอนเุ คราะหจากทา นดว ยดี

จึงเรยี นมาเพือ่ โปรดพิจารณา

ขอแสดงความนับถือ

(ลายเซน็ ต) หญิงลี สวยเสมอ

(นางสาวหญงิ ลี สวยเสมอ)
ประธานกลมุ เยาวชนหมูบานชอแกว

โทร. 02 2177878

20

3. ตวั อยา งจดหมายธรุ กจิ

โรงเรียนลาํ ปางกลั ยาณี ถนนพหลโยธนิ
อ.เมือง จ.ลําปาง 52000

24 กันยายน 2556

เรยี น ผจู ดั การวสั ดุการศกึ ษา จํากดั

ดวยทางโรงเรียนลําปางกัลยาณี มีความประสงคจะซ้ือสไลดประกอบการสอนวิชา

ภาษาไทย ระดับมัธยมศกึ ษาตอนตน ตามรายการตอ ไปนี้

1. ชุดความสนกุ ในวดั เบญจมบพิตร จํานวน 1 ชุด

2. รามเกียรตต์ิ อนศึกไมยราพ จํานวน 1 ชุด

3. แมศรีเรือน จาํ นวน 1 ชุด

4. ขอ คดิ จากการบวช จํานวน 1 ชุด

5. หนังตะลุง จาํ นวน 1 ชดุ

ตามรายการท่ีสั่งซอื้ มาขา งตน ดฉิ ันอยากทราบวา รวมเปน เงนิ เทา ไร จะลดไดกี่เปอรเซ็นต

และถาตกลงซื้อจะจดั สง ทางไปรษณยี ไดห รอื ไม

หวงั วา ทา นคงจะแจง เกีย่ วกบั รายละเอียดใหทราบโดยดวน จึงขอขอบคุณมาในโอกาสนี้

ขอแสดงความนับถือ

(ลายเซ็นต) สมใจ หย่ิงศักดิ์

(นางสาวสมใจ หย่ิงศักด)์ิ
ผชู ว ยพสั ดหุ มวดวิชาภาษาไทย

21

4. ตวั อยา งจดหมายราชการ

ท่ี ศธ 0210.06/1221 ศูนยเ ทคโนโลยีทางการศึกษา
กรมการศึกษานอกโรงเรียน
ถนนศรอี ยุธยา กทม. 10400

11 มกราคม 2556

เรยี น ขอเชญิ เปนวิทยากร

เรยี น ผูช วยคณบดคี ณะศึกษาศาสตร มหาวทิ ยาลัยเกษตรศาสตร วิทยาเขตกาํ แพงแสน

ดวยศนู ยเทคโนโลยีทางการศึกษา กรมการศึกษานอกโรงเรียน กําลังดําเนินการจัด
และผลิตรายการโทรทัศนเสริมหลักสูตรการศึกษานอกโรงเรียน วิชาวิทยาศาสตร ระดับ
มัธยมศึกษาตอนตน เพื่อออกอากาศทางสถานีวิทยุโทรทัศนเพ่ือการศึกษาทางไกลไทยคม
ชองการศึกษา 1 ศูนยเทคโนโลยีทางการศึกษาจึงขอเรียนเชิญ อาจารยประสงค ตันพิชัย
อาจารยป ระจําภาควิชาอาชีวศึกษา คณะศึกษาศาสตร ซึ่งเปนผูมีความรูและประสบการณ
เรื่องเทคโนโลยีในการขยายพันธุพืชเปนวิทยากรบรรยายเร่ืองดังกลาว โดยจะบันทึกเทป
ในวนั อังคารที่ 31 มกราคม 2556

จึงเรียนมาเพอ่ื ขอความอนุเคราะห และขอขอบคุณมาเปน อยางสงู มา ณ โอกาสน้ี

ขอแสดงความนับถอื

(ลายเซน็ ต) นายโกศล ชูชวย

(นายโกศล ชูชว ย)
ผูอ ํานวยการศูนยเ ทคโนโลยีทางการศึกษา

ฝา ยผลติ รายการโทรทศั นเ พ่ือการศกึ ษาในระบบโรงเรียน
โทร. 2461115 - 21

22

2. การเขียนประกาศและแถลงการณ มีจุดประสงคเดียวกัน คือ ตองการแจงขาวสาร
ใหสาธารณชนทราบทางหนังสือพิมพ วิทยุ โทรทัศน ปายประกาศ การเขียนมีการใชภาษาที่เปน
แบบแผน และมีขัน้ ตอนการเขียนจะเริ่มตนบอกเหตุผลที่ตองแจง โดยลําดับเนื้อความวาใครหรือ
หนวยงานใด มีแนวปฏิบัติอยา งไร เมื่อไร พรอ มวัน เวลา สถานที่ อยา งชดั เจน

แตถาจะเปรียบเทียบกันแลว การเขียนประกาศจะมีตั้งแตเรื่องเล็ก ๆ นอย ๆ
ไปจนถึงเรื่องใหญ เชน ประกาศผไู ดรับรางวลั ประกาศภาวะฉกุ เฉินจากเหตุการณน ้ําทวม ฯลฯ

แถลงการณ หมายถึง บรรดาขอความท่ีทางราชการแถลงเพื่อทําความเขาใจใน
กจิ การของทางราชการหรือเหตุการณห รือกรณใี ด ๆ ใหทราบชดั เจนโดยทวั่ ไป

1. ตัวอยา งประกาศ

23

2. ตวั อยา งแถลงการณ

24

นอกจากการเขียนเพื่อติดตอส่ือสารโดยการเขียนจดหมาย การเขียนประกาศ
แถลงการณแลว ผเู รียนควรจะเรยี นรวู ิธกี ารจดบนั ทึก

การจดบันทึก หมายถึง การจดขอความ เร่อื งราว เหตุการณ เพื่อชวยความทรงจํา
หรือเพื่อเปนหลกั ฐาน

การจดบันทึก นับวา เปนทักษะในการเรียนทสี่ ําคัญและจําเปน มากสําหรับการเรียน
ดว ยตนเอง เพราะในแตละภาคการเรียน ผูเรยี นจะตอ งเรยี นหลายวชิ า ซึ่งมีเนอ้ื หาสารหลากหลาย
จาํ นวนมาก หากไมม ีเทคนคิ หรือเครือ่ งมือชว ยในการจาํ ท่ดี ีจะทําใหเกิดความสับสน และเม่ือตอง
มกี ารทบทวนกอนสอบ บันทึกยอที่ทําไวจะเปนประโยชนอยา งยิง่

การจดบนั ทกึ แบงออกเปน 3 ประเภท คือ
1. การจดบนั ทึกจากการฟง
2. การจดบันทึกจากการอาน
3. การทําบันทกึ ยอจากบันทึกการฟงและบนั ทึกการอาน
1. การจดบันทกึ จากการฟง

กอนจะบันทึกแตละคร้ังควรจดหัวขอที่จะบรรยาย ช่ือผูบรรยาย ผูสอน
วิทยากร วัน เดือน ป ทุกคร้ัง ในระหวางที่ฟงคําบรรยาย อาจจะจดไมทันทุกคําพูด ผูจดบันทึก
อาจจะตองใชคํายอ สัญลักษณที่จดจําไดงาย และสิ่งสําคัญหากจดบันทึกไมทันไมควรหยุดจด
ใหสอบถามเพื่อน ๆ และจดตอไปจนจบการบรรยาย จากนั้นใหทบทวนส่ิงที่จดบันทึกไวทันที
เพอื่ ชว ยใหไมลืมหรอื ลืมนอ ยลง

2. การจดบนั ทึกจากการอา น
กอนจดบันทึกผูเรียนจะตองอานขอความ เร่ืองราว ท่ีจะจดบันทึกและจับ

ใจความสําคัญของเรื่องใหไดวาวัตถุประสงคของขอเขียนน้ันคืออะไร มีคติหรือขอคิดท่ีผูอานสนใจ
ก็ใหจดบันทึกไว นอกจากนั้นจะตองมีการเขียนอางอิงวาเอกสารหนังสือท่ีบันทึกช่ือหนังสืออะไร
ใครเปนผูแ ตง แตงเมื่อใด

3. การทําบันทึกยอจากบันทึกการฟงและบันทึกการอาน คือ การสรุป
สาระสําคัญของบันทึกคําบรรยาย บันทึกจากการอาน เน้ือหาจึงส้ัน กะทัดรัดมีใจความสําคัญ
ครบถวน อานงา ย บนั ทกึ ยอ เปนสิง่ ทผ่ี ูเรียนควรจะทาํ เปน อยางยิ่ง ผูเรียนจะไดประโยชนจากการ
บนั ทกึ ยอ ดังตอ ไปน้ี

1. ฝกทักษะในการจับประเดน็ สําคญั
2. สะดวกในการใชเมอื่ มเี วลาจาํ กัด เชน อานทบทวนกอนสอบ

25

3. มโี อกาสในการฝก ฝนความคดิ การใชส าํ นวนภาษา เม่อื มีการจดบนั ทึก

อยา งสม่ําเสมอ

เร่อื งท่ี 7 การเขียนเรยี งความ ยอ ความ

7.1 การเขียนเรียงความ
การเขียนเรียงความ เปนการเขียนท่ีตองการถายทอดเร่ืองราว ความรู ความคิด

หรือทัศนคติในเรือ่ งใดเร่ืองหนึ่งดว ยถอ ยคาํ สาํ นวนท่ีเรยี บเรยี งอยา งมีลาํ ดับขนั้ และสละสลวย
องคประกอบของการเขียนเรียงความ มี 3 สวนใหญ ๆ คือ
1. คํานํา เปนสวนแรกของเรียงความ ทําหนาที่เปดประเด็นดึงดูดความสนใจ

ใหผ อู า นสนใจอานท้ังเร่ือง
2. เนื้อเรอ่ื ง เปนสวนท่ีสําคัญและยาวท่ีสุดของเรียงความจะประกอบดวยความรู

ความคิด และขอมูลที่ผูเรียนคนควาและเรียบเรียงอยางเปนระบบระเบียบ ในการเขียนอาจจะมี
การยกตวั อยา ง การอธิบาย หรอื ยกโวหารตาง ๆ มาประกอบดว ยโดยอาจจะมหี ลายยอหนา กไ็ ด

3. สรุป เปนสวนสุดทายหรือยอหนาสุดทายในการเขียนเรียงความ ผูเขียนจะ
ทิ้งทายใหผูอานเกิดความประทับใจ เชน ฝากขอคิด ชักชวนใหปฏิบัติตาม ต้ังคําถามใหผูอาน
คิดหาคําตอบ

7.2 การยอ ความ
การยอความ คือ การเก็บเนื้อความหรือใจความสําคัญในเรื่องใดเร่ืองหนึ่งอยางถูกตอง

ครบบริบูรณต ามตวั เรอ่ื ง แลว นาํ มาเรียบเรยี งใหม เปน ขอความส้นั กะทัดรัด โดยไมใหความหมาย
เปล่ียนแปลงไปจากเดมิ

หลกั การเขยี นยอ ความ มีดังน้ี
1. อา นเรือ่ งที่จะยอความใหจบอยางนอย 2 ครั้ง เพื่อใหทราบวาเรื่องนั้นกลาวถึง
ใคร ทาํ อะไร ทไี่ หน อยา งไร เม่ือไร และผลเปนอยา งไร
2. บันทึกใจความสําคญั ของเร่ืองท่ีอาน แลวนํามาเขียนเรียบเรียงใหมดวยสํานวน
ของตนเอง

26

รูปแบบการเขียนยอความ
1. การยอนิทาน นิยาย ใหบอกประเภท ชื่อเรื่อง ผูแตง ที่มาของเร่ืองเทาที่ทราบ
เชน
ยอนิทานเร่อื ง ............................. ของ ............................ จาก ...........................
ความวา ........................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
2. การยอคําสอน คํากลาวปาฐกถา ใหบอกประเภท ชื่อเรื่อง เจาของเร่ือง ผูฟง
สถานท่ี และเวลา เทาท่ีจะทราบได เชน
ยอ คําสอนเรือ่ ง ............................. ของ ........................... จาก ..........................
หนา ..................................... ความวา .........................................................................................
......................................................................................................................................................
3. การยอ บทความ ใหบอกประเภท ช่อื เรอื่ ง เจา ของเร่ือง ทีม่ าของเร่อื ง เชน
ยอ ความเรอื่ ง ................................ ของ ......................... จาก ...........................
ฉบับท่ี .......................... หนา ........................ ความวา ..............................................................
.....................................................................................................................................................

เรื่องท่ี 8 การเขียนรายงาน การคนควา และการอา งองิ

8.1 การเขียนรายงาน
การเขียนรายงาน คือ การเขียนเลาถึงส่ิงที่ไดพบเห็นหรือไดกระทํามาแลว เชน

การคน ควา การไปศกึ ษานอกสถานท่ี การไปประชมุ การประสบเหตุการณท ส่ี ําคญั เปนตน
ลักษณะของรายงานคลายยอความ แบบการเขียนรายงานไมมีขอกําหนดตายตัว

แตเทา ท่ีศกึ ษาคนความาสรปุ ไดวา การเขียนรายงานควรมี 3 สว น ดังน้ี
1. สวนหนา ประกอบดวย หนาปก ใบรองปกหนา (กระดาษเปลา) หนาปกใน

หนา คํานาํ หนา สารบญั
2. สว นกลาง ประกอบดวย เนอ้ื เร่ือง เชงิ อรรถ (การอา งอิงขอ มูล)
3. สวนทาย ประกอบดวย บรรณานุกรม ภาคผนวก ใบรองปกหลัง (กระดาษเปลา)

ปกหลัง

27

ตวั อยา งสวนประกอบของรายงาน
1. หนาปก ควรใชกระดาษหนาพิเศษ และมขี อ ความดังตอไปนี้

ชอ่ื เรอื่ ง
ชอ่ื ผทู ํารายงาน

ช่อื วชิ า
ช่ือสถานศกึ ษา
ภาคการเรยี น ปการศกึ ษา

ตวั อยา ง
เรอ่ื ง การเลีย้ งไก

เสนอ
อาจารยก บ กนิ งาย

นําเสนอโดย
หญงิ ลี สวยเสมอ

ภาคเรียนที่ 1 ปก ารศกึ ษา 2554
รายงานน้ีเปนสวนหนงึ่ ของวิชาเกษตร

โรงเรยี นวดั สาวชะโงก

2. หนาปกใน วางอยตู อ จากหนา ปก ใชกระดาษบาง มขี อความคลายกับหนาปก
3. คํานํา วางอยหู นาถัดจากหนา ปกใน เปนขอความกลาวเกริ่นนําเพื่อใหผูอานเขาใจ
ขอบเขตและท่มี าของการทํารายงานน้ัน ๆ บางรายงานอาจจะกลาวงถงึ การขอบคุณผูใหความรวมมือ
ในการเขียนรายงานน้นั ๆ ใหสาํ เร็จ ควรลงชอ่ื และวนั ท่ีเขียนคํานําดว ย

คํานาํ
การเล้ียงสัตวเปนการทําการเกษตรอยางหน่ึงที่
.....................................................................................
.....................................................................................

หญงิ ลี สวยเสมอ
28 มกราคม 2557

28

4. สารบญั เปนสวนท่ีบอกวา ตาํ แหนงของขอ มูลหรอื เรอ่ื งราวตาง ๆ วางอยูหนาใด
ของรายงาน เพ่อื ใหง ายตอการพลิกหาขอ มูลในรายงานฉบับนั้น ๆ

สารบัญ หนา
เรื่อง 1
บทนํา .............................................. 2
การเล้ียงสัตว ................................... 3
การเกษตร ....................................... 5
ข้ันตอนการเลย้ี ง .............................. 15
สรปุ .................................................

5. เนื้อหา
6. สรุป
7. อา งอิง หรอื บรรณานกุ รม

8.2 การคน ควา
การคนควา หมายถึง การแสวงหาความรูที่อยูรอบตัวเรามิใชมีเพียงในตํารา หรือ

คําบรรยายเทาน้ัน ดังน้ันการเขียนรายงานจากการคนควาจึงเปนเรื่องที่ใกลเคียงกัน น่ัน
หมายความวา หลงั จากทไ่ี ดขอมลู จากการคน ความาแลวก็นํามาเขียนเปน รายงาน

หลังจากท่ีไดขอมูลในการเขียนรายงานแลว ผูเขียนรายงานจะตองมีการเขียน
อา งอิงขอ มลู ท่ีไดจ ากการศกึ ษาคนควาและนาํ มาเขยี นเปนรายงาน ทําใหผ ลงานนาเช่ือถือ เปนการ
ใหเ กยี รติผเู ขียน

8.3 การอางองิ
การอา งอิง หมายถงึ การบอกแหลงท่ีมาของขอความที่ใชอางอิงในเน้ือหาท่ีนํามาเขียน

เรยี บเรียง เชน วีระศกั ด์ิ จงสวู วิ ฒั นว งศ (2549) พบวา ..................................................................
........................................................................................................................................................

29

เรอื่ งที่ 9 มารยาทในการเขียนและนสิ ัยรักการเขียน

9.1 มารยาทในการเขียน มดี งั นี้
1. รักษาความสะอาดเปน ระเบยี บเรยี บรอ ยในการเขยี นทกุ ครัง้
2. เขียนใหอ า นงาย ชัดเจน อยาเขียนใหอ านหวดั จนเกนิ ไป
3. เขียนใหถ กู หลักการเขียน มียอหนา เวนวรรค ชองไฟใหเ หมาะสม
4. ใชถ อ ยคํา สํานวนสุภาพ เหมาะสม ไมใ ชสํานวนหยาบโลน หรอื เขยี น เพ่ือมุงเนน

ทําลายผูอน่ื
5. เขียนสะกดการนั ต วรรณยกุ ตใ หถกู ตอง
6. ผูเขียนตองรบั ผิดชอบในขอ ความทน่ี ําเสนอ
7. ไมค วรเขียนเลอะเทอะตามผนงั กําแพง เสาไฟฟา หรอื ทส่ี าธารณะตาง ๆ
8. ไมควรเขียนโดยปราศจากความรูเก่ียวกับเร่ืองน้ัน ๆ เพราะอาจจะเกิดความ

ผดิ พลาด
9.2 การสรา งนิสยั รกั การเขยี น
ผูเรียนจะเขียนไมได ถาไมตั้งเปาหมายในการเขียนไวลวงหนาวาจะเขียนอะไร

เขียนทําไม การศึกษาคนควารวบรวมขอมูลอยูสมํ่าเสมอ จะทําใหผูเขียนมีความสนใจท่ีจะเขียน
เพราะมีองคความรูท่ีพรอมในการท่ีจะเขียน ฉะน้ัน การสรางนิสัยรักการเขียนตองเร่ิมจากเปน
ผหู มั่นแสวงหาความรู มีใจรกั ทจี่ ะเขยี น เหน็ ประโยชนข องการเขยี นและหมั่นฝก ฝนการเขยี นบอย ๆ

กิจกรรมทายบทที่ 4

กจิ กรรมที่ 1 ใหผ ูเรียนเตมิ คาํ คลอ งจองในชองวา งใหไดประโยคที่สมบูรณ (5 คะแนน)

ปูนา _ _ รมู าก _ _ ยใุ หรํา _ _ _

พอ ของฉัน _ _ _ ชอบเร่ืองราว _ _ _ ไปตลาด _ _ _

อยากพบพาน _ _ _ ขิงกร็ า _ _ _ ไมข ดั แยง _ _ _

30

กจิ กรรมที่ 2 การบันทกึ จากการอาน

ใหผูเรียนอานบทความตอไปนี้ แลวดําเนินการจดบันทึกการอานตามหลักการ
จดบนั ทึกใหถ ูกตอ ง (5 คะแนน)

“ขนุนเพชรเนอื้ ทอง” ยางนอยอรอยราคาดี

ขนุนชนิดน้ี เกิดจากการเอาเมล็ดของขนุนสายพันธุท่ีดีท่ีสุด แตไมระบุวาช่ือพันธุอะไร
จาํ นวนหลายเมลด็ ไปเพาะเปนตนกลา แลวแยกตนไปปลูกเลี้ยงจนตนโต มีดอกติดผล ซ่ึงมีอยูตน
หนึง่ ลักษณะตนและรูปทรงของผลแตกตางจากพันธุแมด้ังเดิมอยางชัดเจน เมื่อนําเอาผลสุกผาดู
เนอ้ื ใน ปรากฏวาทง้ั ผลแทบไมมยี างตดิ มอื เลย หรือหากมกี น็ อ ยมาก เนอื้ สุกเปนสีเหลืองเขมหรือสี
เหลืองทอง เนื้อมีความหนาระหวาง 0.5-1.2 ซม. เน้ือกรอบไมน่ิมหรือเละ มีกลิ่นหอมเฉพาะตัว
เมล็ดกับไสกลางเลก็ วดั ความหวานของเนือ้ ไดประมาณ 24-28 องศาบริกซ รับประทานอรอยมาก
ผลโตเต็มที่มีน้ําหนักเฉลี่ย 13-20 กโิ ลกรัม เจาของผูเ พาะขยายพนั ธุเชื่อวาเปนขนุนกลายพันธุหรือ
เปนขนุนพันธใุ หม จึงขยายพนั ธปุ ลกู ทดสอบความนิ่งของสายพันธุอยูหลายวิธี และเปนเวลานาน
ทุกอยางยังคงทไ่ี มเปลี่ยนแปลงไดกลายพันธุแบบถาวรแลว เลยนําเอาพันธุไปขอจดทะเบียนพันธุ
พรอมตั้งชอื่ วา “ขนุนเพชรเน้ือทอง” ดังกลาว และไดสงเขาประกวด ไดรับรางวัลชนะเลิศในงาน
เกษตรของ จ.ปราจีนบรุ ี การนั ตีถึง 2 ปซ อน

ขอ มูลจากหนงั สอื พิมพไ ทยรฐั วันพทุ ธที่ 16 ธนั วาคม พ.ศ.2558
กิจกรรมที่ 3 ใหผูเรียนเขียนเรียงความ เรื่อง “แนวทางการดําเนินชีวิตตามหลักปรัชญาของ
เศรษฐกจิ พอเพียง” มีความยาวไมเ กนิ 1 หนา กระดาษ (10 คะแนน)

กิจกรรมที่ 4 ใหผูเรียนบอกมารยาทในการอานและการสรางนสิ ยั รกั การอา น (5 คะแนน)

31

บทท่ี 5
หลกั การใชภาษา

เรื่องที่ 1 เสยี ง รูปอักษรไทย และไตรยางค

1.1 เสยี งพยญั ชนะ เสยี งพยญั ชนะมี 21 เสียง และมรี ปู พยัญชนะ ดังน้ี

เสียงพยัญชนะ รูปพยญั ชนะ
ก - กอ ก
ค - คอ
ง - งอ ขฃคฅฆ
จ - จอ ง
ช - ชอ จ
ซ - ซอ
ด - ดอ ชฌฉ
ต - ตอ ซสศษ
ท - ทอ
น - นอ ดฎ
บ - บอ ตฏ
ฟ - ฟอ ทธฑฒถฐ
พ - พอ นณ
ฝ - ฝอ บ
ม - มอ ฟ
ย - ยอ พ ภผ
ร - รอ ฟฝ
ล - ลอ ม
ว - วอ ย
ฮ - ฮอ ร
อ – ออ ล
ว
ฮห
อ

32

พยัญชนะตนของคําบางคํามีการนําพยัญชนะมารวมกันแลวออกเสียงพรอมกัน
เรียกวา “เสยี งควบกลาํ้ ” มที ใ่ี ชกนั เปนตวั อยางไดด ังน้ี

1. กว เชน แกวง / ไกว
2. กร เชน กรอบ / กรุง
3. กล เชน กลอง / กลบั
4. คว เชน ควาย / ควา
5. คร เชน ใคร / ครวญ
6. คล เชน คลอย / เคลิ้ม
7. พร เชน พระ / โพรง
8. พล เชน พลอย / เพลง
9. ปร เชน ปราบ / โปรด
10. ปล เชน ปลกุ / ปลอบ
11. ตร เชน ตรวจ / ตรอก
12. ทร เชน จันทรา / ทรานซิสเตอร
13. ฟร เชน เฟรน / ฟรี
14. ฟล เชน ฟลุก / แฟลต
15. บล เชน บล็อก / เบลอ
16. ดร เชน ดราฟท

33

1.2 เสียงสระ มี 24 เสยี ง โดยแบงเปนเสียงสั้นและเสียงยาว

สระเสียงสัน้ สระเสียงยาว

อะ อา

อิ อี

อึ อื

อุ อู

เอะ เอ

แอะ แอ

โอะ โอ

สระเสียงสน้ั สระเสียงยาว

เอาะ ออ

เออะ เออ

เอยี ะ เอีย

เออื ะ เอือ

อวั ะ อวั

1.3 เสียงวรรณยกุ ต มี 5 เสยี ง คอื

เสยี งสามัญ เชน กา

เสยี งเอก เชน กา

เสยี งโท เชน กา

เสียงตรี เชน กา

เสยี งจตั วา เชน กา

คาํ ไทยทุกคํามีเสยี งวรรณยุกต แตอ าจไมม รี ปู วรรณยุกต เชน ขอ หนู หู ตงึ

ขอ มเี สียงจัตวา หนู มเี สียงจัตวา

หู มีเสียงจตั วา ตึง มีเสยี งสามัญ

1.4 ไตรยางค คอื อักษร 3 หมู ซงึ่ แบงตามเสียง ดังนี้

1. อักษรสงู มี 11 ตวั คือ ข ข ฉ ฐ ถ ผ ฝ ศ ษ ส ห

2. อกั ษรกลางมี 9 ตวั คอื ก จ ฎ ฏ ด ต บ ป อ

3. อักษรตํา่ มี 24 ตัว คือ ค ฃ ฆ ง ช ซ ญ ฑ ฒ ณ ท ธ

นพฟภมยรลวฬฮ

34

ตัวอยา งการผนั วรรณยกุ ต

อกั ษร 3 หมู เสียงสามัญ เสียงเอก เสียงโท เสียงตรี เสยี งจตั วา
กา กา กา
อกั ษรกลาง กา กา กะ กะ -
ขา - ขา
- กะ - -
คา คา -
อกั ษรสูง - ขา คะ คะ -

-

อกั ษรต่ํา คา -

--

เร่ืองท่ี 2 ความหมายและหนา ทขี่ องคาํ กลุมคํา และประโยค
2.1 คํา หมายถึง เสียงท่ีเปลงออกมาแลวมีความหมาย จะมีก่ีพยางคก็ได เชน ไก ขนม

นาฬิกา เปน ตน
พยางค หมายถึง เสียงที่เปลงออกมาคร้ังหนึ่ง จะมีความหมายหรือไมมีก็ได เสียงท่ี

เปลงออกมา 1 ครั้งก็นับวา 1 พยางค เชน นาฬิกา มี 3 พยางค แตมี 1 คํา แมนํ้า มี 2 พยางค
แตม ี 1 คํา มคี วามหมายวา ลาํ นา้ํ ใหญ ซง่ึ เปน ทร่ี วมของลาํ ธารท้ังปวง

2.2 ชนิดของคํา คําท่ีใชในภาษาไทยมี 7 ชนิด คือ คํานาม คําสรรพนาม คํากริยา
คาํ วเิ ศษณ คาํ บพุ บท คาํ สนั ธาน และคําอทุ าน ซง่ึ คาํ แตละชนดิ มีหนา ท่แี ตกตางกันดังนี้

1. คํานาม คือ คําที่ใชเรียกชื่อ คน สัตว สิ่งของ สถานท่ี และคําที่บอกกิริยา
อาการหรอื ลกั ษณะตาง ๆ ทาํ หนา ที่เปนประธานหรือกรรมของประโยค

ตวั อยาง
คาํ ทเ่ี รยี กช่อื ทั่วไป เชน เรียกชือ่ สตั วว า แมว ชา ง หมู เปนตน

เรยี กชื่อส่ิงของวา ดินสอ พัดลม โตะ เปนตน
คาํ เรียกชื่อบคุ คล เขน สมศักดิ์ พรทิพย สุดา เปน ตน
คาํ เรยี กชอ่ื สถานที่ เชน กรุงเทพมหานคร สาํ นักงาน กศน.จังหวัดชลบรุ ี เปน ตน
คําท่ีเรียกการรวมกันเปนหมู กลุม (สมุดนาม) เชน ฝูง พวก กรม กอง โขลง
เปนตน
คําที่ใชบ อกอาการ (อาการนาม) จะมีการหรือความนําหนา เชน การเรียน การพูด
ความดี ความรกั เปน ตน

35

คําที่ใชบอกลักษณะ (ลักษณะนาม) ของคําถามนั้น ๆ เชน นาฬิกา 3 เรือน

วัว 3 ตัว บาน 3 หลัง ชาง 3 เชอื ก ป 3 เลา หนังสอื 10 เลม เปน ตน

2. คาํ สรรพนาม คือ คําท่ใี ชแ ทนคํานามทก่ี ลาวมาแลว เพือ่ ไมตอ งการกลาวซํา้

ตัวอยาง

สรรพนามแทนผูพูด เชน ขา ขา พเจา ผม เรา ฉัน

เราเปน นกั ศกึ ษาระดับประถมศกึ ษา เราตองมาเรียนทุกครั้ง ขาพเจาเรียนจะจบ

แลว เปน ตน

สรรพนามแทนผูฟ ง เชน ทาน เอ็ง เธอ เชน ทา นจะไปไหน เปน ตน

สรรพนามแทนผูท่ีกลาวถงึ เชน เขา มัน เชน เขายังไมมา มันเปน ใคร เปน ตน

สรรพนามที่บอกใหทราบความใกล ไกล เชน นี่ โนน นั่น เชน น่ีเปนหนังสือ

ของพวกเขา หนงั สือของพวกเราอยูน น่ั เปน ตน

สรรพนามท่ีใชเปนคําถาม เชน ใคร อะไร ท่ีไหน อันไหน เชน ใครมา

ทา นทําอะไร เธอจะไปไหน สมดุ เลม ไหนเปนของเธอ เปนตน

3. คํากิริยา คอื คาํ ที่บอกการกระทาํ เชน กนิ นอน นง่ั เดนิ แสดงการกระทํา

ของคาํ นามน้นั ๆ โดยอยตู อจากประธานของประโยค

คํากริยาท่ีตองมีกรรม (สกรรมกริยา) มารับขางทายจึงจะมีใจความสมบูรณ เชน

ผูเรียนอา นหนงั สือ เราทาํ รายงานสง อาจารย พวกเขากาํ ลังทาํ งานกลุม อาทิตยหนาพวกเราจะ

ทบทวนบทเรียนกันกอ นสอบ

คํากรยิ าที่ไมตองมีกรรมมารับขางทาย (อกรรมกริยา) ประโยคนี้ก็ไดใจความแลว

เชน นกรอ ง เราวิ่ง พวกเขาเดินเรว็ เปนตน

คํากริยาท่ีตองมีสวนเติมเต็มจึงจะมีใจความสมบูรณ เชน ฉันเปนแมบาน

เธออยูภเู ก็ต เราคือเธอ เปนตน

4. คําวิเศษณ คือ คําที่ใชประกอบคํานาม คําสรรพนาม และคํากริยา เพ่ือบอก

ลกั ษณะหรอื รายละเอยี ดของคาํ นน้ั ๆ คําวิเศษณสว นมากจะวางอยูหลังคําที่ตองการบอกลักษณะ

หรอื รายละเอียด

ตวั อยา ง คําวเิ ศษณ ไดแ ก สงู ต่ํา ดาํ ขาว แก รอ น เยน็ เลก็ ใหญ ฯลฯ

เขาใสเ สอ้ื สีแดง ขา วรอ น ๆ สกั จาน

จม๋ิ เรียนหนังสอื เกง บานหลงั ใหญแตร ถคันเลก็

คนตวั สงู วิง่ เร็ว คนอว นเดนิ ชา

36

5. คําบุพบท คือ คําท่แี สดงความสมั พันธร ะหวา งประโยคหรือคําหนา กับประโยค

หรอื คาํ หลงั

ตัวอยา ง

บอกสถานท่ี เชน ใน นอก บน ลา ง ใต ใกล ไกล เปน ตน

เสื้อผา อยูในตู เกาอ้อี ยใู ตโตะ นกเกาะบนตนไม บา นเราอยใู กลโรงเรยี น

เปนตน

6. คําสนั ธาน คอื คําท่ีเชือ่ มขอ ความหรือประโยคใหเปน เร่ืองเดยี วกนั

ตวั อยาง

เช่ือมความขัดแยง กนั เชน แต พไ่ี ปโรงเรียนแตน องอยูบาน

กวา ..........ก็ กวา ถัว่ จะสุกงากไ็ หม

ถงึ ............ก็ ถึงใคร ๆ จะบอกวาฉันเกง ฉันกอ็ านหนังสือทกุ วนั

เช่ือมความทคี่ ลอยตามกนั เชน กบั พอ กับแมไปเยีย่ มยาย

พอ...........ก็ พอฝนหยดุ ตกทองฟากแ็ จมใส

คร้นั .........ก็ คร้นั พายมุ าฝนกต็ ามมา

เชื่อมความทเ่ี ปน เหตุผลกนั เชน เพราะ เพราะฉันต้งั ใจเรียนจึงทําขอสอบได

เน่อื งจาก..........จงึ เนอ่ื งจากผมตอ งการมคี วามรเู พิ่มเตมิ จงึ มาเรียน กศน.

ฉะนั้น เรามาเรยี นแลว ฉะนั้นตองต้งั ใจเรยี น

7. คําอุทาน คือ คาํ ทเี่ ปลงออกมา แสดงถึงอารมณหรือความรูสึกของผูพูด มักอยู

หนา ประโยคและใชเ ครื่องหมายอัศเจรีย ( ! ) กํากบั หลงั คําอุทาน

ตวั อยา ง คาํ อทุ าน ไดแก โธ! อยุ ! เอา! อา!

2.3 กลุมคําหรือวลี คือ คําท่ีเรียงกันต้ังแต 2 คําขึ้นไป บอกความหมายแตไมสมบูรณ

ครบถวน ไมเ ปน ประโยค เชน ไปโรงเรยี น ตื่นแตเ ชา ดอกกุหลาบสแี ดง บานหลงั ใหญ เปนตน

2.4 ประโยค คอื ถอ ยคําท่เี รยี บเรียงข้ึนไดใจความสมบูรณ ใหรูวา ใคร ทําอะไร อยางไร

ในประโยคอยางนอ ยตองประกอบดวยประธานและกริยา

2.5 โครงสรา งของประโยค

ประโยคจะสมบูรณได จะตองประกอบดวย 2 สวน คือ สวนที่เปนภาคประธาน

และสว นทเ่ี ปนภาคแสดง

สว นทีเ่ ปนภาคประธาน แบง ออกเปน ประธาน และสวนขยาย

สว นทเี่ ปน การแสดง แบง ออกเปน กริยา สว นขยาย กรรม สวนขยาย

37

ตัวอยา ง

ประโยค ภาคประธาน ภาคแสดง

ประธาน สว นขยาย กรยิ า สว นขยาย กรรม สวนขยาย

เดก็ เดิน เดก็ - เดนิ - - -

พอกินขา ว พอ - กนิ - ขาว -

พี่คนโตกินขนม พ่ี คนโต กนิ - ขนม -

แมของฉนั ว่งิ ทุกเชา แม ของฉัน วง่ิ ทุกเชา - -

ประโยค ภาคประธาน ภาคแสดง

ประธาน สว นขยาย กรยิ า สว นขยาย กรรม สวนขยาย

สุนขั ตัวใหญไ ลก ัด สนุ ขั ตัวใหญ ไล กดั สุนขั ตัวเล็ก
สนุ ัขตวั เลก็ นกั เรยี น หญิง เลน - ดนตรี ไทย
นักเรยี นหญงิ เลน
ดนตรีไทย

การใชป ระโยคในการส่ือสาร
ประโยคท่ีใชใ นการสื่อสารระหวา งผูสื่อสาร (ผูพูด) กับผูร ับสาร (ผูฟ ง , ผูอานและผูดู)

เพ่อื ใหมีความเขาใจตรงกันนั้น จําเปน ตองเลือกใชป ระโยคใหเหมาะสมกับการสื่อสาร ซึ่งจําแนก
ไดด ังน้ี

1. ประโยคบอกเลา เปน ประโยคท่ีบอกเร่ืองราวตาง ๆ ใหผูอ่ืนทราบวา ใคร ทําอะไร
ทีไ่ หน เมือ่ ใด ทาํ อยางไร เชน คุณพอชอบเลนฟตุ บอล นองชายเรียนหนังสือเกง ผมทํางานทุกวัน

2. ประโยคปฏิเสธ เปนประโยคทม่ี ใี จความไมต อบรับ มักมีคําวา ไม ไมใ ช ไมไ ด มิได เชน
ฉันไมช อบเดินกลางแดด บานนี้ไมใชของสมชาย เราไมไดชวนเขาไปเท่ียว ครูมิไดกลาวโทษ
นักเรยี น

3. ประโยคคําถาม เปน ประโยคที่มีใจความเปนคําถามซึ่งตอ งการคําตอบ มักจะมีคําวา
ใคร อะไร เมื่อไร เหตุใด เทา ไร วางอยูตนประโยคหรือทายประโยค เชน ใครขโมยปากกาไป
ปลาชอ นตัวนม้ี นี า้ํ หนกั เทา ไร

38

4. ประโยคแสดงความตอ งการ เปนประโยคท่ีมีใจความที่แสดงความอยากได อยากมี
หรืออยากเปน มักจะมีคําวา อยาก ตองการ ปรารถนา เชน นักเรียนไมอยากไปโรงเรียน หมอ
ตองการรกั ษาคนไขใหห ายเร็ว ๆ เราปรารถนาเรียนตอ มัธยมศึกษาจนจบ

5. ประโยคขอรอง เปน ประโยคที่มีใจความ ชักชวน ขอรอ ง มักจะมีคําวา โปรด วาน
กรุณา ชว ย เชน โปรดใหค วามชว ยเหลอื อีกคร้ัง ชว ยยกกลอ งนีไ้ ปดว ย

6. ประโยคคําสั่ง เปน ประโยคท่ีมีใจความท่ีบอกใหท ําสิ่งใดสิ่งหน่ึง หรือหา มทํา ไมใหท ํา
เชน นายสมศกั ดิต์ องไปจงั หวดั ระยอง บุคคลภายนอกหามเขา เด็กทุกคนอยา เลน เสียงดงั

เรือ่ งท่ี 3 เคร่อื งหมายวรรคตอนและอกั ษรยอ

3.1 เคร่อื งหมายวรรคตอน
การใชเครื่องหมายในภาษาไทย นอกจากจะเขา ใจในเร่ืองการเวนวรรคตอนแลว

ยงั มเี คร่อื งหมายอ่ืน ๆ อีกมากทงั้ ท่ใี ชแ ละไมคอ ยไดใช ไดแก

ลําดับ เครอื่ งหมาย วิธีการใช

1.  จุลภาค ใชค่ันระหวางคํา หรือคั่นกลุมคํา หรือค่ันช่ือเฉพาะ เชน ดี ,
เลว

2.  มหพั ภาค ใชเขียนจบขอความประโยค และเขียนหลังตัวอักษรยอหรือ
ตวั เลขหรือกํากบั อกั ษรขอ ยอย เชน มี.ค. , ด.ช. , 1. นาม , ก.

คน ข.สตั ว , 10.50 บาท , 08.20 น.

3. ? ปรัศนี ใชกับขอ ความทเี่ ปน คําถาม เชน ปลาตัวนร้ี าคาเทา ไร?

4. ! อัศเจรยี  ใชกบั คําอุทาน หรือขอความทีแ่ สดงอารมณตาง ๆ เชน อุย ตา ย
ตาย! พุทธโธเ อย! อนิจจา!

5. ( ) นขลิขิต ใชค น่ั ขอ ความอธิบายหรือขยายความขา งหนาใหแจมแจง เชน
นกมหี หู นมู ีปก (คา งคาว) ธ.ค. (ธันวาคม)

6. ___ สญั ประกาศ ใชข ีดใตขอความสําคัญ หรือขอ ความที่ใหผูอานสังเกตุเปน
พิเศษ เชน งานเร่ิมเวลา 10.00 น.

7. “ ” อัญประกาศ ใชสาํ หรับเขียนครอมคาํ หรือขอความ เพอื่ แสดงวาขอ ความน้นั
เปนคําพูดหรอื เพอื่ เนนความนัน้ ใหเดนชัดขึน้ เชน
“พูดไปสองไพเบ้ีย นงิ่ เสียตาํ ลึงทอง”

39

ลําดบั เครอื่ งหมาย วธิ ีการใช

8. – ยตั ภิ งั ค ใชเขียนระหวางคําที่ เขียนแยกพยางคกันเพ่ือใหรูพยางคหนา
กับพยางคหลังนน้ั ตดิ กันหรือเปนคําเดียวกัน คําที่เขียนแยกนั้น
จะอยูในบรรทัดเดียวกันหรือตางบรรทัดกันก็ได เชน ตัวอยาง
คําวา ฎีกา ในกรณีคําอยูในบรรทัดเดียว เชน คําวา สัปดาห
อา นวา สับ - ดา

9. ..... เสน ไขป ลา ใชแสดงชอ งวา งเพื่อใหเติมคําตอบ หรือใชละขอความ ที่ไมต
หรอื องการเขียน เชน ไอ .......า ! หรือละขอความที่ยกมาเพียง
เสน ปรุ บางสวนหรอื ใชแสดงสว นสมั ผัสทไ่ี มบ ังคับของคาํ ประพันธ

10. ๆ ไมยมก ใชเ ขียนเพ่ือซ้ําคํา ซํ้าวลี ซ้ําประโยคสั้น ๆ เชน ดํา ๆ แดง ๆ

วนั หนง่ึ ๆ ทลี ะนอ ย ๆ พอ มาแลว ๆ

11. ฯลฯ ไปยาลใหญ ใชล ะขอความตอนปลายหรือตอนกลาง เชน สตั วพ าหนะ ไดแ ก

(เปยยาลใหญ) ชาง มา วัว ควาย ฯลฯ

12. ฯ ไปยาลนอย ใชล ะบางสวนของคําที่เนนช่ือเฉพาะและรูจักกันดีแลว เชน
(เปยยาลนอ ย) อุดรฯ กรงุ เทพฯ

13. ” บุพสัญญา ใชเ ขยี นแทนคาํ ทตี่ รงกันกับคาํ ขางบน เชน
ซ้อื มา 3 บาท ขายไป 5”

14. ๏ ฟองมัน ใชเ ขยี นข้ึนตน บทยอยของคํารอยกรอง ปจ จบุ นั ไมนยิ มใช

15. มหรรถสัญญา ขน้ึ บรรทัดใหมใหตรงยอหนาแรก
หรอื ยอ หนา

16. เวน วรรค ใชแ ยกคําหรือความที่ไมต อเน่ืองกัน ซ่ึงแบง เปน เวนวรรคใหญ
จะใชก ับขอ ความท่ีเปน ประโยคยาว หรือประโยคความซอน
และเวน วรรคนอยใชก ับขอ ความที่ใชต ัวเลขประกอบหนาหลัง
อักษรยอหรือยศ ตาํ แหนง

40

3.2 อกั ษรยอ
อักษรยอ หมายถึง พยัญชนะท่ีใชแทนคําหรือขอความยาว ๆ เพ่ือประหยัดเวลา

เนื้อที่ และสะดวกตอการเขียน การพูด
ประโยชนข องการใชค ํายอ จะทําใหส ื่อสารไดส ะดวก รวดเร็ว แตก ารใชจะตอ ง

เขา ใจความหมายและคําอา นของคํานั้น ๆ คํายอแตละคําจะตอ งมีการประกาศเปน ทางการ
ใหทราบท่วั กนั เพอื่ ความเขา ใจทีต่ รงกัน ปจจุบนั มีมากมายหลายคําดวยกนั

วธิ ีการอา นคํายอ จะอานคํายอหรือคาํ เตม็ กไ็ ดแลวแตโอกาส
ตัวอยาง
1. อักษรยอ ของเดือน

ม.ค. ยอมาจาก มกราคม อา นวา มะ-กะ-รา-คม
ก.พ. ยอ มาจาก กุมภาพนั ธ อานวา กุม-พา-พนั
มี.ค. ยอมาจาก มนี าคม อานวา ม-ี นา-คม
2. อักษรยอ จังหวัด
กบ. ยอมาจาก กระบี่
กทม. ยอ มาจาก กรุงเทพมหานคร
ลย. ยอมาจาก เลย
3. อักษรยอลาํ ดับยศ
ทหารบก
พล.อ. ยอมาจาก พลเอก อา นวา พน-เอก
พ.ต. ยอมาจาก พันตรี อานวา พนั -ตรี
ร.ท. ยอมาจาก รอ ยโท อานวา รอย-โท
ทหารอากาศ
พล.อ.อ. ยอมาจาก พลอากาศเอก อา นวา พน-อา-กาด-เอก
น.ท. ยอมาจาก นาวาอากาศโท อานวา นา-วา-อา-กาด-โท
ร.ต. ยอ มาจาก เรืออากาศตรี อา นวา เรอื -อา-กาด-ตรี
ทหารเรือ
พล.ร.อ.......ร.น. ยอมาจาก พลเรือเอก....แหงราชนาวี

อา นวา พน-เรอื -เอก-แหง -ราด-ชะ-นา-วี
น.ท....ร.น. ยอมาจาก นาวาโท....แหงราชนาวี
ร.ต.....ร.น. ยอ มาจาก เรอื ตร.ี .....แหงราชนาวี

41

ตาํ รวจ
พล.ต.อ ยอมาจาก พลตาํ รวจเอก
พ.ต.ท. ยอ มาจาก พนั ตํารวจโท
ร.ต.ต. ยอมาจาก รอ ยตาํ รวจตรี
4. อกั ษรยอวุฒิทางการศกึ ษา
กศ.ม. ยอมาจาก การศกึ ษามหาบัณฑิต
กศ.บ. ยอ มาจาก การศึกษาบัณฑติ
ป.กศ. ยอ มาจาก ประกาศนียบัตรวชิ าการศึกษา

อานวา ประ-กา-สะ-น-ี ยะ-บดั -ว-ิ ชา-กาน-สกึ -สา
ปวส. ยอมาจาก ประกาศนยี บัตรวิชาชีพช้ันสูง
ปวช. ยอมาจาก ประกาศนยี บตั รวิชาชพี
5. อักษรยอมาตรา ช่งั ตวง วัด
กก. ยอ มาจาก กโิ ลกรัม (มาตราช่งั )
ก. ยอ มาจาก กรัม
ล. ยอมาจาก ลิตร (มาตราดวง)
กม. ยอ มาจาก กโิ ลเมตร
ม. ยอ มาจาก เมตร มาตราวดั
ซม. ยอ มาจาก เซนติเมตร
6. อกั ษรยอบางคําที่ควรรู
ฯพณฯ ยอ มาจาก พณหวั เจา ทาน

อา นวา พะ-นะ-หัว-เจา-ทาน
โปรดเกลาฯ ยอมาจาก โปรดเกลา โปรดกระหมอ ม
ทูลเกลาฯ ยอมาจาก ทูลเกลาทลู กระหมอ ม
นอมเกลา ฯ ยอมาจาก นอ มเกลา นอ มกระหมอ ม

42

เรอ่ื งท่ี 4 หลักการใชพจนานุกรม คําราชาศัพทและคาํ สภุ าพ

4.1 การใชพ จนานกุ รม
การใชภ าษาไทยใหถ กู ตอ งทั้งการพูด การอานและการเขียน เปนส่ิงท่ีคนไทย

ทุกคนควรกระทํา เพราะภาษาไทยเปน ภาษาประจําชาติ แตบ างครั้งเราอาจสับสนในการใช
ภาษาไทย ไมถูกตอง เชน อาจจะเขียนหรอื อา นคําบางคาํ ผิด เขา ใจความหมายยาก สิ่งหนงึ่ ที่จะ
ชวยใหเรา ใชภาษาไทยไดถ ูกตองก็คือ พจนานุกรม พจนานุกรมเปนหนังสือท่ีใชคน ควาความ
หมายของคําและการเขียนคาํ ใหถ ูกตอง ซ่ึงเรียงลําดับตัวอักษรและสระ ผูเ รียนควรมีพจนานุกรม
ฉบบั ราชบณั ฑติ ยสถานไวใชแ ละควรเปนฉบับลา สุด

วิธใี ชพ จนานกุ รม การใชพจนานกุ รมมหี ลกั กวาง ๆ ดังนี้
1. การเรยี งลาํ ดบั คาํ

1.1 เรียงตามลําดับพยัญชนะ ก ข ค ง.......ฮ
1.2 เรียงลําดบั ตามรปู สระ เชน ะ ั า ิ ี ึ ุ ู เ แ โ ใ ไ
1.3 วรรณยุกต     และ ็ (ไมไตคู) กับ  (ไมท ัณฑฆาต) ไมไ ดจ ัด
เปน ลําดบั พจนานกุ รม
2. การพจิ ารณาอกั ขรวิธี ในพจนานุกรมจะบอกการพจิ ารณาอักขรวิธโี ดยละเอียด
เชน กรณีท่ีตัวสะกดมีอักษรซ้ํากัน หรือตัวสะกดที่มีอักษรซอนกัน ตลอดจนบอกถึงหลักการ
ประวิสรรชนีย ฯลฯ
3. การบอกเสยี งการอา น คาํ ทม่ี ีการสะกดตรง ๆ จะไมบ อกเสียงอาน แตจะบอก
เสยี งอา นเฉพาะคาํ ที่อาจมปี ญ หาในการอาน
4. การบอกความหมาย ใหค วามหมายไวห ลายนัย โดยจะใหค วามหมายท่ีสําคัญ
หรือเดนไวก อ น
5. บอกประวัติของคาํ และชนดิ ของคํา ในเร่ืองประวัติของคําจะบอกที่มาไวท าย
คําโดยเขียนเปน อักษรยอ ไวใ นวงเล็บ เพื่อรูวา คําน้ันมาจากภาษาใด และเพ่ือใหรูว าคําน้ันเปน
คาํ ชนดิ ใดในพจนานกุ รมจะมีตัวอกั ษรยอเลก็ ๆ หลงั คาํ นัน้ เชน ก. = กริยา บ. = บุพบท เปนตน
เพื่อใหผ ูเ รียนไดรับประโยชนเ ต็มที่จากการใชพจนานุกรม ผูเ รียนควรอา นวิธีใช
พจนานกุ รมโดยละเอียดกอ นจะใช

43

ประโยชนของพจนานุกรม

พจนานุกรมชวยใหอา นและเขียนภาษาไทยไดอยา งถูกตองและเขาใจภาษา

ไดอ ยางลึกซึ้ง ทําใหเปนคนท่ีมีความสามารถในการใชภาษาไดอ ยางดีและมั่นใจเมื่อตองติดตอ

ธุรกิจการงานหรอื ส่ือความหมายกบั บุคคลตา ง ๆ

4.2 คําราชาศพั ท

คาํ ราชาศพั ท หมายถึง คาํ ทใ่ี ชก บั พระมหากษตั ริย พระบรมวงศานุวงศ ขาราชการ

และพระสงฆ

ตัวอยางคาํ ราชาศัพท

1. คาํ นามราชาศพั ท

คําราชาศพั ท คาํ แปล

พระราชบิดา พระชนกนาถ พอ

พระราชมารดา พระราชชนนี แม

สมเดจ็ พระเจา ลกู ยาเธอ พระราชโอรส ลูกชาย

สมเด็จพระเจา ลูกเธอ พระราชธดิ า ลูกสาว

พระตําหนัก ท่ีพกั

พระบรมฉายาลกั ษณ รูปภาพ

2. กริยาราชาศัพท

2.1 กริยาไมต องมีคาํ “ทรง” นํา

คําราชาศัพท คาํ แปล

ตรัส พูด

ประทับ อยู น่ัง

รบั สั่ง สง่ั

เสด็จ ไป

2.2 คาํ กรยิ าที่เปน ภาษาธรรมดา เมอ่ื ตองการใหเปน ราชาศพั ท ตอ งเติม

“ทรง” ขา งหนา เชน ฟง เปน ทรงฟง ทราบ เปน ทรงทราบ เปนตน

2.3 คํากริยาสําหรบั บุคคลทัว่ ไปใชกับพระเจาแผนดิน

คาํ ราชาศัพท คาํ แปล

ถวายพระพร ใหพ ร

ขอพระราชทาน ขอ

เฝาทูลละอองธุลพี ระบาท ไปหา หรอื เขาพบ

44

2.4 คํากริยาเกีย่ วกบั พระสงฆ คาํ แปล
คําราชาศัพท เชญิ
อาราธนา ไหว
นมสั การ ปว ย
อาพาธ ให
ถวาย

4.3 คําสุภาพ

คําที่ใชพูดหรือเขียนกับสุภาพชนโดยท่ัวไป และควรใชใหเหมาะสมกับฐานะ

กาลละเทศะของบคุ คล

คําสามญั คาํ สภุ าพ คาํ สามญั คาํ สภุ าพ

กลวยไข กลวยกระ , กลวยเปลอื กนาง ขี้ อจุ จาระ

ขนมขี้หนู ขนมทราย ขีผ้ งึ้ สผี งึ้

ถ่ัวงอก ถวั่ เพาะ ข้ีเหลก็ ดอกเหลก็

ผกั กระเฉด ผกั รนู อน ฟกทอง ฟกเหลือง

ผกั ตบ ผกั สามหาว ไมใ ช หามไิ ด

ผกั บงุ ผกั ทอดยอด ไสเดอื น รากดนิ

ออกลูก คลอดลูก หวั ศรษี ะ

หมา สนุ ัข หมู สกุ ร

เร่ืองท่ี 5 สํานวนภาษา

สํานวนภาษา หมายถึง ถอ ยคําที่มีลักษณะพิเศษ ใชเพื่อรวบรัดความที่ยาว ๆ หรือ

เพ่อื เปรียบเทยี บ เปรยี บเปรย ประชดประชนั หรอื เตือนสติ ทาํ ใหมคี วามหมายลึกซง้ึ ย่งิ กวา ถอยคํา

ธรรมดา สํานวนภาษามีความหมายคลา ยกับโวหาร ซึ่งรวมถึงอุปมาและอุปไมย บางครั้งจะเรียก

ซอนกันวา สาํ นวนโวหาร คนไทยใชสํานวนหรือสํานวนภาษามานานจนถงึ ปจจุบนั

5.1 สํานวน คือ สํานวนภาษาท่ีใชเพื่อเปนการรวบรัดตัดขอ ความที่ตอ งพูดหรืออธิบาย

ยาว ๆ ใหส้นั เขา ใชเ พียงสน้ั ๆ ใหก นิ ความหมายยาว ๆ ได เชน

ปลากระด่ีไดน้ํา หมายถงึ แสดงกิริยาทา ทางดีดดิ้นราเรงิ

ท่เี ทา แมวดิน้ ตาย ท่ดี นิ หรือเนอ้ื ท่ีเพยี งเล็กนอย ไมพ อจะทาํ

ประโยชนอ ะไรได