MEDIA SZBASKIE

depozytariuszem idei niepodległości Bia- wyborów na Białorusi, urzędnicy ma takie instrumenty działania: poczynając
łorusi, co przypłacił życiem. Do Kalinow- od potencjału militarnego po zamrażanie
skiego nawiązuje opozycja we wszystkich w Brukseli byli ponoć poirytowani. kont bankowych, co może być dla rosyj-
działaniach, m.in. w krótkim okresie kar- skiego establishmentu szczególnie bolesne.
nawału niepodległości do wyboru Łuka- Sankcje coś zmienią? Przypomnijmy, że najskuteczniejsze dzia-
szenki. Prezydent przeciwstawił się szta- Sankcje są jedynym instrumentem nega- łania ze strony administracji Trumpa
fażowi bohaterów narodowych, wykorzystując dotyczyły nałożenia sankcji na firmy
sowiecką retorykę z czasów ZSRS. Ubie- tywnego oddziaływania na reżim białoruski, budujące Nord Stream 2.
głoroczny pogrzeb „Kastusia” Kalinowskiego który trafi precyzyjnie w urzędników odpo-
w Wilnie – z zaskakująco liczną reprezen- wiedzialnych za fałszerstwa wyborcze. In- Łukaszenka straszy wojną i inter-
tacją Białorusinów – powinien dać do my- tencja jest taka, by nie narażać na straty
ślenia ekspertom. Widok kilkudziesięciu społeczeństwa tego kraju. To dobry sygnał. wencją wojskową. Już ulokował
tysięcy obywateli Białorusi podczas pogrzebu Białorusini nie są sami, a ich walka nie jest
bohatera robił niesamowite wrażenie. Po- przyjmowana z obojętnością – taki jest wy- oddziały na zachodniej granicy
laków przybyło nieporównanie mniej, trochę dźwięk planu nałożenia sankcji. Nic tak nas
więcej było Litwinów, ale Wilno stało się nie bolało w czasach Solidarności, jak gorzkie Białorusi z Litwą, Łotwą i Polską.
na chwilę białoruskie – ku zaskoczeniu doświadczenie samotnej walki przy obojęt-
samych Białorusinów, niespodziewających ności świata. Polska była i będzie liderem Czy wykluczyłby Pan najbardziej
się, że ich reprezentacja będzie tak liczna. działań na forum unijnym i transatlantyckim.
Postać Kalinowskiego ma też inny poten- Rząd Morawieckiego wysyła prosty sygnał przerażający scenariusz, czyli rozlew
cjał: ona jednoczy całość obszaru między do Rosji, że jakakolwiek ingerencja w sprawy
Rosją a Niemcami. Powstanie było polskie, białoruskie spotka się z negatywnymi kon- krwi w celu utrzymania się przy
pogrzebano bohaterów Litwy, idea jak sekwencjami wolnego świata.
najbardziej wolnościowa, a program rządu dyktatorskiej władzy?
powstańczego wskazywał na suwerenność Donald Trump przyznał: sytuacja Myślę, że Łukaszenka bierze to pod
i odrębność narodów ruskiego, litewskiego
i białoruskiego. I warto o tym dzisiaj pa- na Białorusi jest straszna, a Mike uwagę, wydaje się zdeterminowany i go-
miętać, bo ta wspólna historia może ułatwić
nam dialog z sąsiadami. Pompeo wyraźnie podważył wiary- towy do tego. Ma na rękach krew prze-

Unijni przywódcy planują nałożyć godność wyborów prezydenckich. ciwników politycznych, więc nie byłoby

sankcje na Mińsk, tymczasem gdy Jakiej postawy można oczekiwać to nic dziwnego. Pytanie, czy prezydent

premier Mateusz Morawiecki próbo- od Białego Domu w sytuacji kryzysu? nie boi się przegrać, czy ma świadomość,
Amerykanom zależy na suwerenności
wał przejąć inicjatywę i namówić że może nie poradzić sobie z oporem spo-
i odrębności państwowej Białorusi, czego
do zwołania szczytu UE w sprawie już nie gwarantuje Łukaszenka. Prezydent łecznym. Natomiast narracja straszenia
jest zakładnikiem Rosji, dlatego USA
powinny popierać wolę społeczeństwa Zachodem służy próbie zintegrowania
do przeprowadzenia wolnych wyborów
oraz powstrzymywać Moskwę przed in- zwolenników, dla których mit zagrożenia
gerencją w sprawy Mińska. Biały Dom
wpływów rosyjskich przez świat zachodni

jest wciąż żywy. Łukaszenka chce też

pokazać Putinowi, że stawką nie jest tylko

jego przyszłość, lecz także geopolityczna

pozycja Białorusi. Wskazuje mu wprost

zagrożenie ze strony Stanów Zjednoczo-

nych i Zachodu, które skłaniałoby Putina

do interwencji. GP

REKLAMA

26 SIERPNIA 2020 49

ŚWIAT { BIAŁORUŚ, ROSJA, ŁUKASZENKA, PUTIN }

Alaksandr Łukaszenka nie był
i nie jest gwarantem suwerenności
Białorusi. Przeciwnie, przez lata
wprowadzał ją coraz głębiej
w objęcia Rosji. Konflikty Mińska
z Moskwą były pozorne, a zwroty
Łukaszenki ku Zachodowi
oszukańcze. Dziś widać to jak na
dłoni. Gdy dyktatorowi w oczy
zajrzała utrata władzy, pomocy
szuka – rzecz jasna – na Kremlu.

MIT AUTONOMICZNEGO AUTOKRATY

ŁUKASZENKA,
WASAL ROSJI

Ojczyzna jest zagrożona. Nie BIAŁORUŚ NA ROSYJSKIEJ SOJUSZ NIEWZRUSZONY
możemy żartować, tym bardziej KROPLÓWCE
że to nie chodzi o słabe wojska, Związki Białorusi z Rosją to m.in.:
lecz o NATO. Dlatego uprzedziłem W ostatnich 10 latach dostawy z Rosji 1. twór pod nazwą Państwo
prezydenta Rosji o tej sytuacji na stanowiły nawet 60 proc. importu Związkowe Rosji i Białorusi.
Białorusi. Jest między nami pełne Białorusi. Dotyczy to przede wszystkim 2. przynależność Białorusi do
zrozumienie, mamy odpowiednią surowców. Białoruś jest de facto zdominowanego przez Rosję
w 100 proc. uzależniona od rosyjskiej militarnego paktu OUBZ. 3. członko-
umowę w ramach OUBZ ropy i gazu. Według Międzynarodowego stwo w Euroazjatyckiej Wspólnocie
i państwa związkowego. Funduszu Walutowego w latach Gospodarczej. 4. członkowstwo we
2005–2016 Białoruś otrzymała od Rosji Wspólnocie Niepodległych Państw,
Alaksandr Łukaszenka, 21 sierpnia 2020 w postaci różnego rodzaju dotacji tworze powstałym na gruzach ZSRS,
co najmniej 100 mld dolarów. zdominowanym przez Rosję.

50 26 SIERPNIA 2020 prenumerata.GazetaPolska.pl

WAntoni Rybczyński
polskiej przestrzeni publicznej
nie brakuje głosów, że władza
Alaksandra Łukaszenki jest
gwarancją suwerenności Bia-
łorusi. Zwolennicy takiego
poglądu idą dalej: w tej sytuacji należy
bronić Łukaszenki lub przynajmniej Polska
powinna zachować neutralność wobec prób
obalenia jego reżimu. Bo zamiast niego
może przyjść ktoś bardziej prorosyjski lub
Moskwa dokona interwencji i de facto
aneksji Białorusi. Jedna rzecz, że taki pogląd
nie bierze pod uwagę w ogóle tego, czego
chcą sami Białorusini. To tak samo, jakby
kiedyś, w latach 80. XX wieku w RFN czy
Francji przekonywano, że Solidarność i jej
postulaty nie mają znaczenia w obliczu
wielkiej geopolityki i walki o granice stref
wpływów. Po drugie jednak, taka postawa
jest z gruntu fałszywa, bo Łukaszenka wcale
nie jest gwarantem niepodległości Białorusi.
Niepodległa Białoruś odpowiada mu tylko
wtedy, gdy nią rządzi. A tak w ogóle, to przy
zachowaniu pozorów suwerenności, Bia-
łoruś pod rządami Łukaszenki stoczyła się
głęboko w strefę wpływów rosyjskich.
Z jednej strony pod względem bezpieczeń-
stwa (integracja struktur wojskowych armii
białoruskiej z rosyjską, jak też wpływy służb
specjalnych Rosji w aparacie bezpieczeństwa
Białorusi), z drugiej strony pod względem

FOT. PAP (D), WIKIPEDIA (2) PIXABAY (2) Ze strony rosyjskiej WOJSKOWA INTEGRACJA ZJEDNOCZENIE CZY
potwierdzono gotowość INKORPORACJA?
okazania niezbędnej pomocy Białoruska kadra dowódcza szkoli się
w rozwiązaniu powstałych w Rosji, a białoruska armia wszystkie Pod koniec 2019 roku władze Rosji zaczęły
problemów na podstawie manewry wyższego szczebla mocno naciskać na wprowadzenie w życie
zasad umowy o powstaniu przeprowadza wspólnie z Rosjanami. zapisów umowy o utworzeniu Państwa
Państwa Związkowego, Na terytorium Białorusi działają Związkowego Rosji i Białorusi z grudnia
a także – w razie konieczności strategiczne obiekty rosyjskie: stacji 1999 roku. Oznaczałoby to wchłonięcie
– na podstawie Organizacji wczesnego ostrzegania przed Białorusi przez Rosję. Takie zapisy możliwe
Traktatu o Bezpieczeństwie atakiem rakietowym w Hancewiczach były dzięki zgodzie Łukaszenki na kolejne
i węzeł łączności sił podwodnych floty umowy, z tą o Związku Białorusi i Rosji
Zbiorowym (OUBZ). wojennej w Wilejce. (ZBiR) na czele z 1997 roku.

komunikat Kremla, 16 sierpnia 2020

26 SIERPNIA 2020 51

ŚWIAT { BIAŁORUŚ, ROSJA, ŁUKASZENKA, PUTIN }

gospodarczym: bez jawnych czy ukrytych
subsydiów rosyjskich gospodarka białoruska
już dawno by zbankrutowała.

Jak rosyjska gubernia Sytuacja zmieniła się w 2000 roku, gdy białoruskie i dostawy tanich węglowodorów,
Jelcyna zastąpił Władimir Putin i szybko dał Białoruś już dawno by zbankrutowała. Jednak
Łukaszenka po objęciu rządów w 1994 roku do zrozumienia Łukaszence, że marzenia ceną za te subsydia były kolejne ustępstwa
od razu przystąpił do zacieśniania więzi o Kremlu pozostaną już tylko marzeniami. Łukaszenki w postaci powolnego przekazy-
Białorusi z Rosją. Dlaczego? Po pierwsze, Wtedy, kierując się nie interesem kraju, lecz wania aktywów gospodarczych w ręce rosyj-
to człowiek sowiecki, więc Moskwa zawsze własnym, Łukaszenka zaczął prowadzić skie – sztandarowym przykładem stało się
była mu bliska. Po drugie, liczył na to, że politykę „niezależności”. Skoro okazało się, oddanie w gestię Moskwy sektora gazowego
z fotela prezydenta Białorusi przesiądzie się że przywódcą zjednoczonego państwa nigdy Białorusi. Jak celnie opisał to Marek Menki-
po zjednoczeniu tego kraju z Rosją na fotel nie będzie, pozostało mu być przywódcą szak z Ośrodka Studiów Wschodnich, „Łu-
przywódcy zjednoczonego państwa. Warto Białorusi. Sytuacja się zmieniła, teraz to kaszenka nie chciał reformować gospodarki,
pamiętać, że w drugiej połowie lat 90. XX Moskwie bardziej zależało na realizacji po- tworząc z niej swoisty postsowiecki skansen
wieku Łukaszenka był wysoko w rankingach rozumień o integracji. I okazało się, że wcze- z powodu swojej wiary w wyższość gospo-
popularności politycznej w Rosji, wyżej niż śniejsza polityka Łukaszenki, zwłaszcza darki planowej, ale też w obawie przed spo-
choćby Borys Jelcyn. Wtedy też wciąż silny w obszarze gospodarki, będzie się na nim łecznym niezadowoleniem i utratą narzędzi
był w Rosji elektorat tęskniący za sowieckimi mścić. Bo nierealizując reform postsowieckiej politycznej kontroli. W ten sposób stworzony
czasami – emanacją tego spokoju i stabili- gospodarki, ale stawiając na centralne pla- został mechanizm systemowej zależności
zacji politycznej i socjalnej (na Białorusi nowanie i dominację własności państwowej, gospodarczej Białorusi od Rosji”.
oligarchowie nie rozkradali majątku tak jak Łukaszenka zdał się na faktyczne subsydio-
w Rosji) był właśnie Łukaszenka. Łukaszenka wanie przez Rosję. Bez specjalnych relacji Scenariusze dla Białorusi
zaczął wprowadzać zmiany w państwie ekonomicznych z sąsiadem, oznaczających
przekształcające je w reżim autorytarny, otwarcie rosyjskiego rynku na produkty To właśnie gospodarcze relacje Mińska
a jednocześnie zgodził się na uruchomienie z Moskwą znalazły się w tle cyklicznych
procesów integracji z Rosją. Niszcząc w kraju
symbolikę narodową, zastępując biało-czer-
wono-białą flagę i Pogoń sowieckimi sym-
bolami, rugując język i kulturę białoruską,
Łukaszenka osłabiał Białoruś i jej suweren-
ność. Najważniejsza była integracja, a wła-
ściwie uzależnianie Białorusi od Rosji,
w sferze bezpieczeństwa. Tutaj można mówić
o trzech filarach tej integracji. Po pierwsze,
ścisłe związki personalne i strukturalne
między armiami, a szczególnie służbami
specjalnymi obu krajów nie zostały zerwane
po upadku ZSRS. Po drugie, kolejne pod-
pisywane umowy między Mińskiem a Mo-
skwą doprowadziły do sytuacji, w której
terytorium Białorusi rosyjscy generałowie
mogą dziś uznawać za integralną część te-
atru operacyjnego na kluczowym zachodnim
odcinku (vide choćby wspólny system obrony
przeciwlotniczej). Po trzecie, Białoruś wstą-
piła do bloku militarnego zdominowanego
przez Rosję – chodzi o Organizację Układu
o Bezpieczeństwie Zbiorowym (OUBZ),
czyli coś w stylu postsowieckiego NATO.
Liczne porozumienia dają Rosji możliwość
rozmieszczania na Białorusi swoich sił
zbrojnych w czasie ćwiczeń i sytuacji
kryzysowych.

52 26 SIERPNIA 2020 prenumerata.GazetaPolska.pl

Przez ostatnie reformach, których oczekiwały międzyna-
dwie dekady
Łukaszenka stosował rodowe instytucje finansowe w zamian za
taktykę prostą
jak cep. Straszył kredyty. Łukaszenka zwalcza od ćwierć
Rosję zbliżeniem
z Zachodem, a Zachód wieku tradycję Wielkiego Księstwa Litew-
wpuszczeniem
rosyjskich wojsk skiego i podmiotowości Białorusinów
na dużą skalę
na Białoruś. w Rzeczpospolitej, jednocześnie lansując

nie grał kontaktami z UE czy USA, by mieć tradycję sowiecką i kult wielkiej wojny
atut w rozmowach z Kremlem. Z czasem
tylko się to nasilało, bo Moskwa – powodem ojczyźnianej. Jednocześnie przez ostatnie
są także jej kłopoty gospodarcze – zaczęła
dążyć do ograniczania kosztów subsydio- dwie dekady stosował taktykę prostą jak
wania sąsiada. Sztandarowym dowodem na
to, że Łukaszenka nigdy nie zamierzał ogra- cep. Straszył Rosję zbliżeniem z Zachodem,
niczać uzależnienia od Rosji, stał się projekt
elektrowni atomowej w Ostrowcu. Ma ona a Zachód wpuszczeniem rosyjskich wojsk
pozwolić zmniejszyć zależność od rosyjskiego
gazu w produkcji energii dla Białorusi. Tyle na dużą skalę na Białoruś. Teraz jednak się
że elektrownię zbudowali Rosjanie (Rosa-
tom) za rosyjskie pieniądze (10 mld dolarów to zmieniło. Łukaszenka nie może już dłużej
kredytu), a energię ma sprzedawać joint
venture z udziałem Rosjan. lawirować i oszukiwać. Postawił jedno-

Wbrew niektórym twierdzeniom, Łuka- znacznie na Rosję – gdy tylko zajrzała mu
szenka wcale nie prowadził niezależnej
polityki. Sam charakter jego reżimu powo- w oczy utrata władzy. Czy Kreml przyjdzie
dował, że naturalnym sojusznikiem była
Rosja, nie UE. Dyktator tak się bał o swoją satrapie na pomoc? Bezpośrednia wojskowa
władzę, że nie chciał słyszeć o jakichkolwiek
interwencja jest mało prawdopodobna.

Wywołałaby ostrą reakcję Zachodu, ale też

zwróciła przeciwko Moskwie Białorusinów,

którzy teraz w większości są pozytywnie

nastawienie do Rosji. Bardziej realna jest

pomoc nieformalna, ukryta, na przykład

doradcy z FSB, SWR czy GRU, którzy

doradzą Łukaszence, jak zwalczać protesty.

Należy jednak podkreślić najważniejszą

rzecz: Rosji zależeć na Łukaszence może

tylko jako na gwarancie zachowania rosyj-

skich wpływów na Białorusi. Nic więcej.

Gdyby była możliwość wymiany Łukaszenki

na kogoś innego, ale który by gwarantował

status quo w sensie wpływów Rosji, Mo-

konfliktów białorusko-rosyjskich. Konfliktów skwa nie wahałaby się dokonać takiej
niewynikających wcale z chęci zachowania
przez Łukaszenkę niezależności Białorusi, zmiany. Dotychczasowe wsparcie Łuka-
lecz utrzymania subsydiów rosyjskich gwa-
rantujących brak zmian, czyli utrzymanie szenki świadczyć może o tym, że Kreml
reżimu. Te „wojny” stały się źródłem poja-
wiających się na Zachodzie opinii, że Łu- nie widzi na razie takiej alternatywy dla
kaszenka jest gwarantem suwerenności
Białorusi. Opinie to wzmacniały ruchy niego, która by zabezpieczała rosyjskie
Łukaszenki, który przy każdym takim kon-
flikcie z Rosją, oznaczającym na ogół ogra- wpływy na Białorusi. Jeśli takiej opcji nie
niczenia dostaw tanich ropy i gazu na
Białoruś, demonstracyjnie szukał alterna- będzie, Moskwa poprze Łukaszenkę nawet
tywnych źródeł dostaw gdzieś na Zachodzie,
na Kaukazie (Azerbejdżan) czy nawet za w siłowej pacyfikacji protestów. Ale naj-
oceanem (Wenezuela). Białoruś sprowadzała
jeden czy dwa transporty „czarnego złota” prawdopodobniej już Rosjanie pracują nad
nie z Rosji, by zaraz potem znów się z Krem-
lem dogadać. Faktycznie Łukaszenka nigdy wariantem awaryjnym. I z pewnością wpi-
na serio nie rozważał zbliżenia z Zachodem
i odchodzenia od Rosji. Tylko instrumental- sują się w to intensywne telefoniczne kon-

sultacje Putina z zachodnimi liderami

(Michel, Macron, Merkel). Jaki scenariusz

Kreml może teraz starać się wprowadzić

na Białorusi? Siłowe rozwiązania nie są

FOT. MICHAL KAMARYT/PAP korzystne. Będzie przymuszanie Łukaszenki

do rokowań z opozycją. Taki białoruski

Okrągły Stół to może być dla Rosji szansa,

by zachować i utrwalić wpływy na Białorusi

– zbudowane przez lata dzięki polityce

Łukaszenki. GP

26 SIERPNIA 2020 53

ŚWIAT { BIAŁORUŚ, RADA EUROPEJSKA, FRANCJA, NIEMCY }

BIAŁORUSKIE
PRZEBUDZENIE UE

CZY EUROPA BĘDZIE W STANIE DZIAŁAĆ WSPÓLNIE?

Sytuacja na Białorusi rozwija się niom, które pojawiały się w Polsce, że Bruksela uczciwe, ani transparentne, ani demokra-
bardzo dynamicznie. Pragnienie pozostawała głucha i niechętna na polskie tyczne, więc stwierdziliśmy, że powinny
wolności to żywioł, którego nie da sugestie, nie chcąc nawet zorganizować po- zostać powtórzone” – napisał premier Mateusz
się okiełznać. Za naszą wschodnią siedzenia Rady UE do spraw ogólnych. Radio Morawiecki. Jak dodał, RE poparła „wpro-
wadzenie sankcji wobec białoruskiego reżimu,
granicą wzbiera fala, której toporna RMF FM cytowało nawet wypowiedzi euro- jednak powinny one być adekwatne i skie-
rowane bardzo precyzyjnie – w osoby, które
białoruska dyktatura już nie powstrzyma” pejskich dyplomatów, którzy wręcz oburzeni łamały prawa człowieka i demokratyczne
standardy. Nie możemy pozwolić, by na
– napisał premier Mateusz Morawiecki na Polskę mieli twierdzić, że to niedopusz- skutek obostrzeń ucierpiało całe białoruskie
społeczeństwo”.
w poście na Facebooku opublikowanym po czalne, by w roli obrońcy demokracji obsadzało
Strach przed konfrontacją
zakończeniu szczytu. się państwo, które samo ma na pieńku z Bruk-
Jak wynika z doniesień serwisu Politico, po
Unia Europejska zareagowała na sytuację selą w kwestiach praworządności. szczycie przywódców wśród europejskich
polityków panuje też nastrój wyczekiwania
na Białorusi, ale teraz kluczowe będzie to, Niezależnie od tego, czy prawdziwe są do- i obawa przed tym, by nie powtórzyć sce-
nariusza ukraińskiego, który dla Francji
czy dalsze kroki będą konsekwentne i prze- niesienia, że Angela Merkel dziękowała pol- i Niemiec oznaczał radykalne pogorszenie
relacji z Rosją. W tę czułą strunę zdają się
myślane. Przeszkodą w tym może się okazać skiemu premierowi za inicjatywę w sprawie też sprawnie uderzać Rosjanie. – Wszystkich
tych, którzy mówią teraz, że jedynym spo-
postawa Berlina i Paryża, które nie chciałyby organizacji szczytu, fakty pokazują jasno, że sobem wyjścia z sytuacji jest mediacja,

zadrażniać swoich relacji z Moskwą. na pewno nie mamy do czynienia z sytuacją,

w której głos Polski i państw naszego regionu

Wyjątkowy szczyt jest ignorowany w Radzie Europejskiej.

Zorganizowanie specjalnego szczytu Rady Kluczowym i najbardziej konkretnym usta-

Europejskiej w sprawie Białorusi w ubiegłym leniem zdalnego szczytu jest na pewno

tygodniu jest niewątpliwym sukcesem Polski, wspólne i powszechne nieuznanie wyników

która od początku białoruskiego kryzysu ostatnich wyborów prezydenckich na Biało-

namawiała inne państwa UE do wspólnej rusi. „Cała RE jednogłośnie potępiła przebieg

inicjatywy. To sukces także wbrew doniesie- białoruskich wyborów. Nie były one ani

54 26 SIERPNIA 2020 prenumerata.GazetaPolska.pl

To między innymi dzięki
inicjatywie Polski Unia Europejska

przestała być niewidoczna
w sprawie Białorusi, a specjalny

szczyt Rady Europejskiej
i nieuznanie wyniku wyborów
są z pewnością krokiem w dobrą
stronę. Jednak osobną politykę,
we współpracy z Rosją, chcą

prowadzić Francja i Niemcy.

Spotkanie kanclerz Angeli Merkel
i prezydenta Emmanuela Macrona 20 sierpnia

w Fort de Brégançon, siedzibie francuskich
prezydentów, na którym omawiano sprawę

Białorusi i stosunki z Rosją.

Maciej
Kożuszek

SZEF DZIAŁU ŚWIAT

zachęcam do tego, by nie zapominali, jak Po spotkaniu przed szereg wyszedł Macron, Kremla. Jeśli ten scenariusz miałby się po-
nasi zachodni koledzy „mediowali” w 2014 który co prawda stwierdził, że UE jest gotowa
roku podczas Majdanu w Kijowie – powie- podjąć się mediacji w sprawie Białorusi, ale wtórzyć, ocalenie NS2 może się okazać
dział niedawno szef rosyjskiego MSZ Siergiej podkreślił jednocześnie, że Rosja powinna
Ławrow. być stroną dialogu. Prezydent Francji podkreślił niemożliwe.
też, że już prowadzony jest „szczególny dialog
Jeden z wysoko postawionych europejskich z Moskwą”, a Władimir Putin miał się przy- Biorąc jednak pod uwagę zmieniający się
dyplomatów, cytowanych przez Politico, mó- chylnie wypowiedzieć na temat możliwości
wił: „Dla Francji i Niemiec, nie tylko dla nich, mediacji i pozytywnie patrzy na propozycję układ sił w Radzie Europejskiej, a przede
to nie jest dobry czas na konfrontację z Rosją. OBWE w tej sprawie.
Ale nie nazywajmy tego słabością – to po wszystkim to, że państwa naszego regionu
prostu pragmatyzm”. Merkel była oszczędniejsza w słowach
i ukłonach wobec Rosji, wydaje się, że na stają się coraz bardziej asertywne i potrafią
Widać jednak wyraźnie, że zarówno Macron, rękę jest jej, iż w tony dogadywania się
jak i Merkel, którzy w innych przypadkach z Moskwą uderzył Macron. Szczególnie się zorganizować w najważniejszych kwe-
często powołują się na argument konieczności jeśli weźmiemy pod uwagę fakt, że kanclerz
wspólnego, solidarnego działania UE, w spra- Niemiec ciągle liczy na to, że uda jej się stiach, nie będzie łatwo narzucić całej UE
wach polityki wschodniej, szczególnie wobec przekonać resztę UE do obrony rosyjsko-
Rosji, chcieliby zachować autonomię, a sytu- -niemieckiego projektu Nord Stream 2 przed „pragmatycznej” francusko-niemieckiej linii.
acja, w której muszą działać poprzez Radę amerykańskimi sankcjami. Głównym celem
Europejską, jest dla nich nie do końca wygodna. Merkel będzie więc zapewne uniknięcie Wyraźnie dał to do zrozumienia prezydent
Dlatego też po ekstraordynaryjnym szczycie powtórki z 2014 roku, gdy agresywna po-
RE prezydent Francji i kanclerz Niemiec spo- lityka Rosji wobec Ukrainy zmusiła Unię Litwy Gitanas Nausėda: „Wyjątkowy szczyt
tkali się we dwójkę na Lazurowym Wybrzeżu, do przyjęcia twardszej postawy wobec
by omawiać sprawy Białorusi. Rady Europejskiej się skończył, ale wyjąt-

kowa sytuacja na Białorusi nadal trwa.

Potrzeba natychmiastowych działań UE, nie

możemy zawieść setek tysięcy ludzi na Bia-

łorusi”. Należy się więc spodziewać, że

Francja i Niemcy będą próbowały prowadzić

swoją politykę poza wspólnotowymi insty-

FOT. FACEBOOK tucjami, we współpracy z Rosją. Nie byłby

to co prawda pierwszy taki przypadek, ale

ten rozdźwięk może się stać zarzewiem

kolejnego kryzysu w ramach UE. GP

26 SIERPNIA 2020 55

RŚOWSIJAAT Wiadomości z kraju wiecznej szczęśliwości, czyli Feliks
cotygodniowy przegląd ciekawostek z Federacji
nnaa Rosyjskiej. Od Kaliningradu pod chińską granicę. Kazański
wweessoołoło Od Moskwy do wiosek na Przywołżu.

Rosja: Horror from real Mordor
Uniwersalna tarcza Uczeni z uniwersy- zrobić krzywdy? Personaliów napastnika
tetów w Jekaterynburgu i Czelabińsku nie ujawniono, ale jego słaba technika KOGO LUBIĄ MISIE?
oraz ich koledzy z Akademii Nauk Bia- wskazuje, że nie był to Amerykanin. Ci
łorusi wspólnie wynaleźli materiał, który bowiem od dziecka grają w baseball i rzu- Kostromski niedźwiedź Misza
chroni ludzki organizm przed promie- cają naprawdę mocno i celnie. rzucił Daszę dla Maszy – o pi-
niowaniem emitowanym przez sieci 4G kantnych szczegółach z życia
i 5G. Podobno chroni on też przed chem- W fachowych rękach Wiele szczęścia mieszkańców miejskiego zoo
trails oraz promieniami mającymi razić miała dwójka dzieciaków ze wsi Kuzie- donosi portal Kostroma Today.
Rosjan z satelitów Starlinks, które – jak mino w obwodzie kostromskim, która Czekamy na wieści o Saszy,
wiadomo – właśnie po to umieścił na poszła na grzyby i zabłądziła w lesie. Paszy i Nataszy.
orbicie Ilon Musk. W jego głębi znalazł je miejscowy leśniczy,
który jak nikt inny znał leśną gęstwinę. oszczędza wydatki. W końcu po co kie-
Per aspera da astra W Rosji opatento- Tyle tylko, że sam nie wiedział, jak się
wano sposób naprawy statków kosmicz- z niej wydostać, bo kiedy w końcu dzieci rowca ma jeździć na pusto? Teraz za
nych za pomocą papierowych serwetek znalazł, to sam z nimi zabłądził. Wszyscy
i kleju. Unikalną technologię opracowała ostatecznie zostali odnalezieni dopiero jednym kursem w obie strony i wodę
korporacja rakietowo-kosmiczna Energia. rankiem następnego dnia. Interweniował
A jak nie będzie akurat pod ręką serwe- nadleśniczy? przywiezie, i szamba opróżni. GP
tek, to może być kawałek papieru toale-
FOT. FOTOMAG towego albo pierwsza strona gazety Tylko by wybrzydzali... Z powodu ano-
„Izwiestia”? malnych upałów w obwodzie czelabińskim
zaczęły się problemy z wodą pitną. Są
Nieudacznik Pewien mężczyzna przez jednak sprawnie i szybko rozwiązywane
tydzień rzucał kamieniami w rosyjskich – jak we wsi Pieczonkino, której miesz-
dyplomatów pracujących w konsulacie kańcom wodę dostarczono już po dwóch
generalnym w Nowym Jorku, grożąc im tygodniach. Mimo to zaczęli oni stroić
zabiciem – donosi ze zgrozą agencja in- niezrozumiałe fochy. Od razu poskarżyli
formacyjna RIA Nowosti. Chyba niepo- się na przykład, że wodę pitną przywie-
trzebną, bo nieudolność zamachowca ziono im... szambiarką. Ot, problem – nie
naprawdę woła o pomstę do nieba... Rzucać chcą, niech nie piją. A pomysł jest naprawdę
kamieniami przez tydzień i nikomu nie dobry, bo ułatwia organizację pracy i za-

Problemy z pamięcią
Rada Atamanów Rosji zaleciła Kozakom, aby unikali krajowej szczepionki na koronawirusa i nie
pozwalali sobie mierzyć temperatury termometrami bezdotykowymi, ponieważ mogą one wymazywać
pamięć. Jak to, tacy patrioci jak Kozacy nie ufają krajowej szczepionce? Nie do wiary... Chyba
samym członkom Rady Atamanów nieopatrznie zmierzono temperaturę bezdotykowym
termometrem. I odjęło im nie tylko pamięć, lecz także rozum.

Czytajcie więcej na www.facebook.com/RosjaHFRM prenumerata.GazetaPolska.pl
56 26 SIERPNIA 2020

Wieści Tomasz

z UE Najnowsze newsy i nie tylko Mysłek
z obszaru Unii Europejskiej

Europa w skrócie

Znów „postępowy” wyrok eurotrybunału protestanckich prześladowań katolików ukryty `
Europejski Trybunał Praw Człowieka uznał skargę na najwyższych piętrach XVII-wiecznej kamieni-
Bułgarki, która – wbrew prawu bułgarskiemu – cy), a od lat muzeum, nie cieszy się sympatią BRYTYJSKI SPADEK
domagała się uznania jej za mężczyznę. lewicowych władz miasta. Te władze już nie chcą
Bułgarskie sądy odmawiały zarejestrowania jej finansować wspomnianego muzeum, bo rzekomo Brytyjski urząd statystyczny
w aktach stanu cywilnego jako mężczyzny, bo nie dba ono o kulturową różnorodność, a wśród ONS podał, że w II kwartale
słusznie orzekały, że „płeć metrykalna musi jego personelu jest za mało pracowników o innym bieżącego roku PKB
odpowiadać płci biologicznej”, a zmiana wyglądu niż biały kolorze skóry i tych mających zupełnie Wielkiej Brytanii zmalało
osoby nie zmienia jej rzeczywistej płci. Europejski inne pochodzenie niż niderlandzkie. o 20,4 proc. w ujęciu
Trybunał uznał jednak decyzję bułgarskich władz kwartalnym i o 21,7 proc.
za naruszenie prawa tej kobiety do jej prywatności Urzędowe wydalenia cudzoziemców w ujęciu rocznym.
i stwierdził, że Bułgaria naruszyła art. 8 Europej- Dziennik „Neue Osnabrücker Zeitung” podał,
skiej Konwencji Praw Człowieka. iż w ubiegłym roku władze (urzędy) Niemiec Na początku sierpnia w wymienionych ośrodkach
zarządziły wydalenie 11 081 cudzoziemców na wyspach Morza Egejskiego przebywało około
Apel prezydent Grecji Prezydent Grecji uznanych za osoby zagrażające publicznemu 40 tys. uciekinierów z odległych krajów, a w całej
Ekaterini Sakielaropulu w liście do 14 głów bezpieczeństwu i porządkowi (w roku 2018 ogło- Grecji ponad 120 tys.
państw Europy zaapelowała o potępienie decyzji szono 7408 takich nakazów). Ubiegłoroczne
władz Turcji, zmieniającej jeden z symbolicznych nakazy wydaleń dotyczyły m.in. 1252 Ukraińców, Technologie rozpoznawania twarzy
pomników europejskiej historii, jakim jest Hagia 1220 Albańczyków i 828 Serbów. W praktyce
Sophia w Stambule, w meczet. Prezydent większość tych urzędowo wydalonych dobrowol- niezgodne z prawem Brytyjski sąd apelacyjny
przypomniała, że ta świątynia stanowi „unikalny nie nie wyjeżdża lub po jakimś czasie powraca
symbol współistnienia sztuki i wiary” i dlatego do Niemiec nielegalnie. orzekł jednomyślnie, że używanie przez policję
została uznana przez UNESCO za pomnik
światowej kultury. Zaznaczyła, że trzeba nadal Grecja zachęca migrantów do powrotów technologii rozpoznawania twarzy jest niezgodne
wywierać presję na władze Turcji, aby cofnęły tę Władze Grecji ogłosiły, że mieszkańcy tzw.
decyzję ze względu na „nadzwyczajną tymczasowych ośrodków dla imigrantów z prawem, gdyż narusza prawo do prywatności,
uniwersalną wartość tego wyjątkowego na wyspach Leros, Lesbos, Samos, Kos i Chios
arcydzieła architektury”. Prezydent wysłała swój dostaną szansę powrotu do ich macierzystych przepisy o ochronie danych i inne. Sprawę tę,
list m.in. do przywódców Austrii, Bułgarii, krajów. Dla 5 tys. chętnych, którzy zechcą
Chorwacji, Irlandii, Niemiec, Polski, Portugalii, opuścić Grecję, przygotowano specjalną zachętę określaną jako pierwsza taka na świecie, wytoczył
Węgier i Włoch. w wysokości 2 tys. euro, które ma im ułatwić
nowy początek w ojczystych stronach. 75 proc. policji mieszkaniec Cardiff E. Bridges (wraz
Prześladowanie katolickiego muzeum środków potrzebnych do realizacji tego projektu
Jednemu z najstarszych muzeów Amsterdamu, zapewniają fundusze europejskie. Władze Grecji z organizacją Liberty). Jego twarz została
Ons’ Lieve Heer op Solder, grozi zamknięcie. Ten liczą, że na powrót zdecyduje się przede
dawny tajny kościół katolicki (w okresie wszystkim kilka tysięcy obywateli Iraku. zeskanowana w sklepie w roku 2017. Bridges

przekonywał sąd, że technologia rozpoznawania

FOT. MICHAEL GRUBER/WIKIPEDIA twarzy jest „inwazyjnym i dyskryminującym

narzędziem masowej inwigilacji”. Orzeczenie sądu

zakazuje policji stosowania systemu rozpoznawa-

nia twarzy wobec tysięcy osób przypadkowych

i niewinnych – z wyjątkiem udokumentowanych

i poszukiwanych przestępców. GP

Kandydat SPD na kanclerza

Szefowie SPD ogłosili, że w przyszłorocznych wyborach do Bundestagu kandydatem socjalde-
mokratów na stanowisko kanclerza rządu Niemiec ma być 62-letni federalny minister finansów
Olaf Scholz. Z tegorocznych sondaży opinii wynika, że jest on najpopularniejszym politykiem
SPD, do czego przyczyniło się jego sprawne zarządzanie finansami państwa w ostatnich latach.

26 SIERPNIA 2020 57

ŚWIAT { WYBORY W USA, DONALD TRUMP, JOE BIDEN, KAMALA HARRIS }

ŚPIĄCY JOE

I DYNAMICZNA

KAMALA Maciej
Kożuszek

CZY DUET DEMOKRATÓW POKONA TRUMPA?

Joego Bidena w walce N a zakończonej w ubiegłym który ma zabezpieczyć Bidenowi lewe FOT. KEVIN LAMARQUE / REUTERS / FORUM
o Biały Dom będzie tygodniu konwencji Partii skrzydło.
wspierała Kamala Harris. Demokratycznej w Milwau-
Podobnie jak cztery kee w stanie Wisconsin Joe Trump w opałach
lata temu to kandydat Biden oficjalnie został no-
demokratów jest faworytem. minowany na kandydata na prezydenta. Dla najbliższego otoczenia Donalda
Broni nie składa oczywiście Podjęto też kluczową decyzję w sprawie Trumpa i osób najbardziej wierzących
Donald Trump. kandydata na wiceprezydenta – została w jego sukces złe wyniki sondaży i kolejne
nim córka imigrantów z Indii i z Jamajki artykuły wieszczące jego klęskę to nic
Kamala Harris. To oczywiście hołd zło- nowego. Dzień jak co dzień. Trump miał
żony na ołtarzu równości i politycznej zawsze pod górkę, zarówno w biznesie,
poprawności, ale też strategiczny ruch, jak i w polityce. Nigdy nie był faworytem,
a na koniec wygrywał.

58 26 SIERPNIA 2020 prenumerata.GazetaPolska.pl

Z jednej strony to prawda, a z drugiej – KANDYDAT razy mniejsza niż w przypadku Trumpa.
wydaje się, że wiara najzagorzalszych trum- Z DEMENCJĄ? Z kolei ci prezydenci, którzy reelekcję
pistów została wystawiona w ostatnich ty- przegrali (Gerald Ford, Jimmy Carter
godniach na ciężką próbę. Nawet przy Biden może się okazać i George H.W. Bush), byli także na minusie,
ograniczonym zaufaniu do sondaży porów- najsłabszym ogniwem średnio na tym samym poziomie co Trump.
nanie badań z 2016 roku z tymi z początku kampanii demokratów.
sierpnia pokazuje kilka niebezpiecznych dla Rozważania na temat tego, Jak ocenili publicyści „National Review”
Trumpa tendencji. Trump traci do Bidena czy ma wystarczające Ramesh Ponnuru i Rich Lowry, kryzys
więcej niż do Hillary Clinton, a obecny kan- zdolności kognitywne, koronawirusowy uwydatnił wszystkie
dydat demokratów ma w porównaniu z Clin- by objąć urząd prezydenta, negatywne cechy charakteru Trumpa.
ton mniejszy elektorat negatywny. Co więcej, stały się powszechne. Prezydent nie wykorzystał okazji do tego,
wyborcy oceniają Bidena lepiej w prawie by w trudnej sytuacji podbić swoją popu-
wszystkich kluczowych kwestiach. Nawet larność i pokazać, że działa w imieniu
w kwestiach gospodarki, w których Trump amerykańskiego państwa i wspólnoty.
zawsze mógł się cieszyć prowadzeniem, W amerykańskim społeczeństwie widocznie
Biden osiągnął nieznaczną przewagę. wzrosła za to popularność gubernatorów
kilku stanów, a nawet głów innych państw.
Obecny prezydent nadal też słabo wypada
w sondażach badających ocenę jego pracy. Choć rzeczywista federalna odpowiedź
Jak zauważył analityk wyborczy Harry na koronawirusa nie była wcale zła, a pod-
Enten, żaden prezydent od czasów Harry- legli prezydentowi urzędnicy potrafili np.
’ego Trumana nie wywalczył reelekcji, gdy szybko i sprawnie zorganizować rozsze-
większa liczba Amerykanów oceniała jego rzony program testów na COVID-19, to
pracę negatywnie niż pozytywnie. Ale Trump często sam sabotował te sukcesy:
w przypadku Trumana różnica była dwa albo zażartował, że musi poprosić o to,
by testów było mniej, bo statystyki przez
to wyglądają źle, albo podważał wiarygod-
ność swojego głównego eksperta od pan-
demii, dr. Anthony’ego Fauciego.

Problemem było też to, że Trump, mimo
kryzysowej sytuacji i konstatacji, że więk-
szość Amerykanów uważa koronawirusa
za najważniejszy problem (nawet przed
gospodarką), nie zmienił sposobu swojej
komunikacji. Utarczki z reporterami, którzy
według Trumpa potraktowali go niespra-
wiedliwie, czy wstawianie się za Rogerem
Stone’em, swoim byłym doradcą skazanym
za składanie fałszywych zeznań – to wszystko
sprawiało wrażenie, że prezydent nawet
w bardzo trudnej sytuacji w kraju zajmuje
się sprawami, które dotykają go personalnie.
Według witryny FiveThirtyEight, która
zebrała średnią z wielu sondaży na początku
sierpnia, postawę obecnego prezydenta
wobec koronawirusa oceniało pozytywnie
tylko 38 proc. Amerykanów, a 58 proc. miało
o jego działaniach zdanie negatywne. Ta
ocena jest w dużej mierze niesprawiedliwa,
ale faktem jest też to, że Trump sam sobie
na nią zapracował.

Joe wychodzi z ukrycia

„Gwiazdą był oczywiście Joe Biden” –  na-
pisał o zakończonej w ubiegłym tygodniu

26 SIERPNIA 2020 59

ŚWIAT { WYBORY W USA, DONALD TRUMP, JOE BIDEN, KAMALA HARRIS }

konwencji demokratów dziennik „The Wall Trump nie wykorzystał okazji do tego, by w trudnej sytuacji podbić swoją popularność i pokazać,
Street Journal”. „Ale niedaleko w tyle był że działa w imieniu amerykańskiego państwa i wspólnoty.
prezydent Donald Trump, o którym rozma-
wiano prawie tyle samo, ile o człowieku, W sieci furorę robią montaże wpadek Bidena, w USA, i wzmożenia związanego z protestami FOT. FLICKR
z którym zmierzy się najbliższej jesieni”. na których ma problemy z przypomnieniem i zamieszkami, które wybuchły w amery-
sobie faktów, myli słowa czy imiona dzienni- kańskich miastach po śmierci George’a Floy-
Konwencja pokazała, że demokraci nie za karzy, a momentami sprawia wrażenie kom- da. Ma to tym większe znaczenie, że dla
bardzo mają zamiar kryć się z tym, że nad- pletnie zagubionego. Wrażenie robi szczególnie rozgrzanych lewicowych aktywistów, wszędzie
chodzące wybory chcą przedstawić przede zestawienie jego wypowiedzi z 2008 roku szukających „białego przywileju”, Joe Biden
wszystkim jako referendum w sprawie polityki z tymi aktualnymi, które przygotowali szta- jako heteroseksualny biały mężczyzna może
obecnego prezydenta, która ich zdaniem jest bowcy Trumpa. Widać na nim wyraźnie, że się stać celem. A wtedy stojąca za nim Ka-
katastrofalna, a nawet wręcz diabolicznie 12 lat temu Biden tych problemów nie miał, mala Harris, która wspólnie z Barackiem
zła. Pozbycie się Trumpa samo w sobie będzie mówił szybciej, dynamicznie podążając za Obamą będzie zaświadczała o cnocie Bidena
wielkim zwycięstwem. Joe Biden w Białym wątkiem. Niezależnie od tego, czy jest to i jego głębokim zrozumieniu spraw równości
Domu – tylko miłym bonusem. Podobne demencja, czy pewne zwolnienie procesów rasowej, może się okazać na wagę złota.
podejście reprezentują zresztą wyborcy. myślowych i gorsze reagowanie związane
W niedawnym sondażu dla NBC/WSJ prawie z wiekiem, to od tej kwestii kampania Bidena Harris reprezentuje lewicowe, a w niektórych
6 na 10 wyborców Bidena deklaruje, że bę- nie ucieknie, a jego otoczenie do końca będzie kwestiach nawet lewackie skrzydło Partii
dzie oddawało swój głos bardziej dlatego, drżało o to, czy kandydat w którymś momencie Demokratycznej, ale jest bardziej umiarko-
by pozbyć się Trumpa, niż za kandydatem kompletnie się nie rozsypie. wana od ekipy młodych bojowniczek, której
demokratów. przewodzi przebojowa Alexandria Ocasio-
Kandydatka protestu -Cortez. Gdy ta ostatnia oskarżyła Nancy
Jednak nawet gdy reflektory na konwencji Pelosi, że źle traktuje kongresmenki należące
były zwrócone na Joego Bidena, to na tapecie To, że Joe Biden zdecydował, by wspólnie do mniejszości etnicznych, Harris stanęła
był raczej charakter nominata niż jego po- z Kamalą Harris rzucić wyzwanie duetowi w obronie spikerki Izby Reprezentantów.
mysły na Amerykę. To miał być kolejny Trump–Pence w listopadowych wyborach,
sposób na pokazanie, jak bardzo Biden różni jest z jednej strony czymś zaskakującym, Poza tym Harris ma spore doświadczenie,
się od Trumpa, któremu wielu odmawia z drugiej – oczywistym. Wybór jest o tyle nie tylko w polityce. W latach 2011–2017
wrażliwości i empatii. Na scenie w Milwau- nietypowy, że uniemożliwia pewne trady- była prokuratorem generalnym stanu Kali-
kee Joe Biden występował razem z rodziną cyjne kalkulacje, związane ze specyfiką fornia. Bliżej jej do establishmentu niż do
i opowiadał swoją osobistą historię. Znalazł systemu wyborczego w USA. Kandydaci na młodych gniewnych.
się nawet czas na występ 13-latka, który ma wiceprezydentów dobierani są najczęściej
problemy z jąkaniem. Chłopak relacjonował, w taki sposób, by pomóc w walce o kluczowe Dla Bidena najlepszym rozwiązaniem
jak pomogło mu spotkanie z Bidenem, który stany. Harris jest zaś senatorem z Kalifornii, byłaby sytuacja, w której Harris udałoby się
opowiedział mu, że w przeszłości też borykał stanu, w którym zwycięstwo Donalda Trumpa przedstawić jako wiarygodną w oczach
się z tym problemem. i tak byłoby niemożliwe, więc nie przynosi skrajnej lewicy spod znaku Ocasio-Cortez
to Bidenowi żadnych zysków. i Berniego Sandersa, tak by ich zwolennicy
Atmosferę konwencji podsumował były nie atakowali samego kandydata na prezy-
rywal Bidena z prawyborów Bernie Sanders: Z drugiej strony zaproszenie do wspólnej denta. Z drugiej strony wizerunek Harris
„W Joem Bidenie widzimy człowieka, który batalii o Biały Dom córki imigrantów z Ja- nie może być zbyt radykalny, bo to mogłoby
jest empatyczny, który jest uczciwy, który majki i Indii jest oczywistą próbą zagospo- utrudnić kandydatowi demokratów zdobycie
jest porządny i w tym momencie amerykań- darowania klimatu politycznego, jaki panuje głosów białych wyborców, na które musi
skiej historii, mój Boże, to jest coś, czego liczyć w kilku kluczowych stanach. GP
ten kraj absolutnie potrzebuje”.

Jednak choć piarowcy demokratów chcą
podkreślać osobiste zalety Bidena, to osta-
tecznie sam kandydat może się okazać
najsłabszym ogniwem całej kampanii. Roz-
ważania na temat tego, czy Biden ma wy-
starczające zdolności kognitywne, by objąć
urząd prezydenta, pojawiają się już w me-
diach mainstreamowych. Rozpatruje się
nawet opcję ograniczenia przez Bidena
publicznych wystąpień do minimum, a nawet
rezygnację z udziału w debacie, na której
musiałby stanąć naprzeciw Trumpa.

60 26 SIERPNIA 2020 prenumerata.GazetaPolska.pl

FELIETON { WIDZIANE Z BRUKSELI }

„LEWY” STRZELA, OMON PAŁUJE, Ryszard
A TRUMP Z BIDENEM
Czarnecki

OBCHODZĄ 151. URODZINY...
W  telewizji mecz o finał Ligi Mistrzów
Bayern Monachium – Olympique Lyon.
To bardzo rzadka sytuacja, kiedy trzymam
kciuki za niemiecki klub. Pewnie jak
większość Polaków. Oczywiście ze względu
na „Lewego”, czyli Roberta Lewandowskiego. Ostatnio

Bawarczycy z polskim, warszawskim, kluczowym kom-

ponentem zdemolowali Barcelonę aż 8:2. Wyczułem

u niektórych niedosyt, że nasz rodak strzelił „tylko”

jedną bramkę i miał jedną asystę (podanie, które kolega

zamienia na gola). Wzruszam ramionami. Przecież

Lewandowski miał aż trzy „odbiory”, czyli przejęcia

piłki od przeciwników, od których rozpoczęła się bram-

kowa akcja jego drużyny. Zatem każdy fachowiec powie,

że Robert miał udział w więcej niż połowie goli Bayernu

w tym meczu.

O piłce piszę, bo kreśląc ten felieton, zerkam na tele-

wizor, trzymając kciuki za „Czerwonych” (sic!), bo to { Białorusini przestali się bać.
koszulki drużyny z Bawarii. Prawdopodobnie stanowi to wstęp
do klęski Łukaszenki, choćby nawet był
Ale od piłki ważniejsza jest oczywiście polityka (choć to proces trwający miesiącami.
pewnie większość ludzi na świecie uważa inaczej). Wła-
śnie znajomy przesłał mi SMS z dowcipem o Białorusi.
Tamtejsi ZOMO-wcy (czyli OMON-owcy) pałują prze-
chodnia na ulicy w Mińsku. A ten krzyczy wniebogłosy:
„Dlaczego mnie bijecie? Przecież głosowałem na Łuka-

szenkę!”. Milicjanci nie przestają pałować, a w trakcie Łukaszenka jest chyba na równi pochyłej: nie popierają

młocki mówią: „Nie kłam! Nikt nie głosował na go ani Rosjanie, ani Amerykanie. Rosjanie grają na

Łukaszenkę”... część opozycji, która – uwaga! – jest bardziej proro-

Możemy sobie opowiadać dowcipy, ale Łukaszenka syjska niż Łukaszenka. W ten sposób szachują dyrek-

dostał większość głosów, choć na pewno nie był to tora kołchozu z rekordowym w Europie, bo 26-letnim

stosunek 8 do 1. Wynik swojsko brzmiącej Ciecha- stażem Głowy Państwa. I’m sorry, królowa Elżbieta

nowskiej był, według opinii tych, którzy biorą pienią- ma dłuższy...

dze, aby wiedzieć rzeczy, których inni nie wiedzą Ruskie ten sam numer robią na Południowym Kaukazie

– ponoć nie 10 proc. tylko 30 proc. – czyli miała dostać i w środkowej, postsowieckiej Azji.

trzy razy więcej. Nie jestem geniuszem matematyki, Co na to Polska? Musimy pilnować swoich interesów

ale wydaje mi się, że 30 proc. to jednak mniej niż i swoich wpływów na Wschodzie. Musimy być aktywni

połowa. Łukaszenka ma więc poparcie wyborców, choć – i Bogu dzięki – jesteśmy. Nawet bezczelnie przerywając

malejące, i na pewno mniejsze niż opozycja w samym słodki, letni, wakacyjny sen Unii Europejskiej, która RYS. MIROSŁAW ANDRZEJEWSKI

Mińsku i  największych miastach oraz wśród inteli- odpoczywa po ciężkim nicnierobieniu....

gencji. To widać, słychać i czuć. Demonstracje trwają, A w Ameryce niemłody Trump dogania jeszcze bardziej

bo władza nie chce (nie jest w stanie?) użyć siły. Zatem niemłodego Bidena. Obaj mają razem 151 lat, co budzi

Białorusini przestali się bać. Prawdopodobnie stanowi respekt, ale też poczucie, że Biały Dom nie jest dla

to wstęp do klęski Łukaszenki, choćby nawet był to młokosa.

proces trwający miesiącami, a  nie natychmiastowy. PS Właśnie Lewandowski strzelił gola...

26 SIERPNIA 2020 61

OBRONNOŚĆ { POLSKA, USA, ROSJA, BIAŁORUŚ }

Konrad
Wysocki

PUTIN STRASZY
NIEZAMIERZONYMI
INCYDENTAMI

Podpisanie w 100. rocznicę Bitwy Warszawskiej polsko-amerykańskiego
porozumienia w dziedzinie obronności, dzięki któremu liczba żołnierzy US Army
w naszym kraju kolejny raz się powiększy, wywołało negatywną reakcję w Rosji
i na Białorusi. O ile jednak Aleksandr Łukaszenka wykorzystał ten fakt jako pretekst
do przeorganizowania armii w kraju ogarniętym chaosem, o tyle w Rosji nie
próbują nawet ukrywać, że „wrogie” działanie NATO spotka się ze zdecydowaną
odpowiedzią. Zakładnikiem planu Kremla może stać się właśnie Białoruś.

BIAŁORUŚ FURTKĄ DO KONFLIKTU ROSJI Z NATO

S ojusz polsko-amerykański jest podpisał w Warszawie amerykański se- zawartej w 100. rocznicę Bitwy Warszaw- FOT. DAREK DELMANOWICZ/PAP
najsilniejszy w historii, a jego kretarz stanu Mike Pompeo oraz szef skiej. Jeszcze w tym roku, bo już w paź-
potwierdzeniem są kolejne stra- MON Mariusz Błaszczak. dzierniku, w Polsce zacznie działać wspo-
tegiczne umowy, które Waszyngton mniane Wysunięte Dowództwo V Korpusu.
i Warszawa zawierają w dziedzinie Więcej żołnierzy, Jednostka z siedzibą w Poznaniu, na czele
obronności i bezpieczeństwa. Już w ubie- rozbudowa infrastruktury której stanął mający polskie korzenie
głym roku, po rozmowach w Białym Domu gen. broni John Kolasheski, będzie od-
między prezydentami Stanów Zjedno- Utworzenie w Polsce Wysuniętego Do- powiedzialna za dowodzenie siłami USA,
czonych i Polski – Donaldem Trumpem wództwa V Korpusu armii USA, możli- znajdującymi się na całej wschodniej
i Andrzejem Dudą – podpisano dwa po- wość dalszego zwiększania liczebności flance NATO. Dowództwo liczyć będzie
rozumienia, na mocy których zmieniono wojsk USA stacjonujących w naszym około 200 żołnierzy, jednak już wiadomo,
formułę stacjonowania wojsk USA w Polsce kraju oraz ustanowienie ram prawnych że to nie jedyni wojskowi US Army, którzy
z rotacyjnej na trwałą. Rozszerzeniem obecności amerykańskich żołnierzy – to przybędą do naszego kraju. Również
ubiegłorocznych postanowień był doku- najważniejsze punkty umowy o wzmoc- jesienią do Polski dotrze część wycofy-
ment, który 15 sierpnia bieżącego roku nionej współpracy obronnej (Enhanced wanych przez USA żołnierzy z Niemiec.
Defence Cooperation Agreement, EDCA),

62 26 SIERPNIA 2020 prenumerata.GazetaPolska.pl

przypadku, który uzna za szczególnie
ważny, będzie sprawować jurysdykcję
karną nad personelem sił zbrojnych USA.
Jedyne odstępstwo dotyczy czynów lub
zaniechań, popełnionych w ramach wy-
konywania obowiązków służbowych” –
zapewnił szef MON Mariusz Błaszczak.
„Podobnie jak inne państwa, które goszczą
u siebie wojska amerykańskie, Polska
zapewni bezpłatne zakwaterowanie, wy-
żywienie, corocznie określane ilości
paliwa, a także wybrane elementy wsparcia
w magazynowaniu sprzętu i uzbrojenia
oraz obsłudze wykorzystywanej infra-
struktury” – dodał szef MON.

Warto podkreślić, że w ramach porozu-
mień z ubiegłego roku, Poznań będzie
również siedzibą grupy wsparcia na teatrze
Sił Lądowych Stanów Zjednoczonych.
Z kolei Drawsko Pomorskie wyznaczono
na główną siedzibę Centrum Szkolenia
Bojowego do wspólnego wykorzystania
przez armie Polski i Stanów Zjednoczo-
nych. We Wrocławiu-Starachowicach
powstanie siedziba bazy lotniczej zała-
dunkowo-rozładunkowej USAF (United
States Air Force). Łask wyznaczono
na siedzibę eskadry zdalnie sterowanych
statków powietrznych USA, Powidz zaś
na siedzibę lotniczej brygady bojowej,
batalionu bojowego wsparcia logistycz-
nego oraz obiektu sił specjalnych. Lubli-
niec wyznaczono na siedzibę kolejnego
obiektu sił specjalnych, a Żagań i Świę-
toszów na miejsca dla pancernej bryga-
dowej grupy bojowej.

Dzięki rozbudowie Docelowo w Polsce będzie stacjonować Silne NATO w regionie
infrastruktury 5,5 tys. sił US Army. Porozumienie ze-
wojskowej zwala także na kolejne rozszerzanie Nie ulega wątpliwości, że każde wzmoc-
możliwy będzie amerykańskiej obecności w Polsce, m.in. nienie amerykańskiej obecności w regionie
natychmiastowy w razie ewentualnego zagrożenia bezpie- Europy Środkowo-Wschodniej ma kluczowy
przerzut dodatkowych czeństwa. Dzięki rozbudowie infrastruk- wymiar dla regionalnego bezpieczeństwa.
sił, zapewniając tury wojskowej możliwy będzie natych- Umacnia także Polskę jako najsilniejszy
łącznie obecność miastowy przerzut dodatkowych sił, kraj wschodniej flanki Sojuszu. Zadowo-
w Polsce nawet zapewniając łącznie obecność w Polsce lenia z podpisania kolejnej umowy, zacie-
20 tys. żołnierzy USA. nawet 20 tys. żołnierzy USA. Co ważne, śniającej współpracę Polski i USA w dzie-
amerykańscy wojskowi przybywający dzinie obronności, nie kryli czołowi politycy
do naszego kraju będą podlegać polskie- obu krajów. „Moja administracja podpisała
mu prawu, a obiekty USA w Polsce, wbrew historyczną umowę o współpracy obronnej
rozpowszechnianej dezinformacji, nie z Rzeczpospolitą Polską. Wzmocni ona
będą eksterytorialne. „Polska w każdym naszą współpracę wojskową i zwiększy
obecność militarną USA w Polsce, w celu
dalszego zwiększania możliwości odstra-

26 SIERPNIA 2020 63

OBRONNOŚĆ { POLSKA, USA, ROSJA, BIAŁORUŚ }

szania NATO, bezpieczeństwa europej- ZASTOPOWAĆ
skiego i pomocy w zapewnieniu demokracji, ROSJĘ
wolności i suwerenności. (…) Porozumienie
z Polską jest również wzorem dla innych Podczas ubiegłotygodnio-
tego typu umów, ponieważ sprawiedliwie wej wideokonferencji unijni
dzieli obciążenia [związane ze stacjono- przywódcy ostrzegli Rosję
waniem wojsk US Army]” – podkreślił przed zbrojną interwencją
w specjalnym komunikacie prezydent na Białorusi. Wskazali, że
Stanów Zjednoczonych Donald Trump. tylko dialog i zaprzestanie
„Umowa zwiększy siłę NATO w regionie” przemocy rozwiąże
– dodał szef Pentagonu Mark Esper. „Pod- sytuację w tym kraju.
pisanie umowy o wzmocnionej współpracy
obronnej pomiędzy Polską a Stanami
Zjednoczonymi przenosi nas w kolejny,
jeszcze bardziej wzmocniony etap współ-
pracy militarnej” – stwierdził prezydent
RP Andrzej Duda.

Mińsk i Moskwa w którym w Warszawie podpisano umowę, i Litwą. Ponadto, w minionym tygodniu
niezadowolone Aleksandr Łukaszenka na naradzie w Cen- Łukaszenka poinformował, że oddziały
trum Zarządzania Strategicznego stwier- armii przerzucone na Zachód są w pełnej
Wyrazów uznania dla polsko-amerykań- dził, że, delikatnie mówiąc, nie pasuje mu gotowości bojowej do działania. Spraw-
skiego sojuszu jest wiele, jednak nie bra- obecność sił NATO w Polsce i na Litwie dzenie gotowości nastąpiło m.in. poprzez
kuje także negatywnych opinii. Najwięcej oraz organizowane w tych krajach manewry niezapowiedziane, czterodniowe manewry
płynie ich ze Wschodu, a konkretnie z Rosji pod egidą Sojuszu. „Szkolenia natowskich białoruskiej armii w rejonach sąsiadujących
i Białorusi. Kreml od dawna uważa po- wojsk to jeszcze nic takiego, ale trwa z Polską i Litwą.
głębiającą się aktywność militarną NATO eskalacja i rozbudowywanie zbrojnego
w Europie za prowokację i celowe testo- komponentu na tych terytoriach” – wskazał Zielone ludziki
wanie cierpliwości Rosji, a także za nic Łukaszenka. Zapowiedział, że na zachód czy regularna armia?
innego jak dążenie do wojny. Nie inaczej Białorusi zostanie przeniesiona 103. Bry-
skomentowano na Kremlu ostatni doku- gada Powietrznodesantowa, dotychczas Wydarzenia na Białorusi nabierają szcze-
ment podpisany przez Waszyngton i War- stacjonująca w Witebsku. Jej nową siedzibą gólnego znaczenia wobec aktualnej sytuacji
szawę. „Wzmacnianie amerykańskiej ma zostać Grodno – miasto położone geopolitycznej Europy. Od momentu wy-
obecności wojskowej w Polsce komplikuje w bliskim sąsiedztwie granic z Polską borów prezydenckich Aleksandr Łuka-
sytuację u zachodnich granic Rosji, sprzyja szenka wielokrotnie wykorzystał argument
eskalacji napięć i zwiększa ryzyko nieza-
mierzonych incydentów” – skomentował
rosyjski resort dyplomacji. Jest to kalka
wcześniejszych wypowiedzi rosyjskich
polityków odnośnie sytuacji w regionie.
Moskwa wprost uważa, że ostatnia z pol-
sko-amerykańskich umów zmienia warunki
bezpieczeństwa w Europie i stoi w sprzecz-
ności z zapisami Aktu Stanowiącego
Rosja–NATO z 1997 roku. W tym miejscu
Kreml powołuje się na zapisy dokumentu,
twierdząc, że Sojusz łamie go w co naj-
mniej trzech kwestiach: rzekomego braku
przejrzystości polityki obronnej, dążenia
do konfrontacji oraz zaprzestania współ-
pracy z Rosją na rzecz bezpieczeństwa.

W podobnym, choć nieco mniej buntow-
niczym tonie o obecności wojsk USA
w Polsce wypowiada się Białoruś. W dniu,

64 26 SIERPNIA 2020 prenumerata.GazetaPolska.pl

FOT. ILIYA PITALEV/PAP/EPA siły do brutalnego pacyfikowania demon- i nagrania wideo, na których widać prze- gach oraz bez emblematów na mundurach,
strantów i zamykania ich w aresztach, jazd nieoznakowanych ciężarówek woj- wtargnęli na wschodnie regiony Ukrainy,
gdzie byli poddawani wielogodzinnym skowych, podążających z różnych regionów gdzie są obecni do dzisiaj, i pomogli w zbroj-
torturom. Niektórych z funkcjonariuszy Rosji w kierunku granicy z Białorusią. nym przejęciu przez Rosję Krymu. Wówczas
MSW nagrodził w ubiegłym tygodniu od- W jednym z tego typu przejazdów uczest- rosyjski przywódca przekonywał, że na Ukra-
znaczeniami za „wzorową służbę”, czyli niczyła kolumna aż 40 wozów. Z regionu inie „nie ma rosyjskich oddziałów”, a uczest-
bezwzględne rozprawienie się z opozycjo- Petersburga, jak relacjonowali tamtejsi nicy konfliktu to „wyłącznie Ukraińcy”.
nistami. Jednocześnie zagroził, że jeżeli mieszkańcy, miały wyjechać z kolei wszyst- Zmienił zdanie dopiero po kilku miesiącach,
sytuacja będzie tego wymagała, użyje nie kie służby OMON-u, czyli jednostki spe- przekonując, że „Rosjanie są obecni na Ukra-
tylko białoruskiego, ale także rosyjskiego cjalne resortu spraw wewnętrznych. inie i rozwiązują tam różne sprawy, w tym
wojska. Obietnicę „pomocy” w razie za- te o charakterze wojskowym”. Niewyklu-
ognienia sytuacji na Białorusi Łukaszenka Kolumny wojskowych pojazdów mogą czone, że podobnego scenariusza należy
miał otrzymać w trakcie rozmowy telefo- sugerować, że na Białorusi prawdopodobny spodziewać się także na Białorusi. Gdyby
nicznej z prezydentem Władimirem Puti- jest ukraiński scenariusz z 2014 roku, kiedy tak się stało, Rosja zyskałaby kolejny front
nem. Co ciekawe, zaledwie kilka dni po tej to najemnicy Putina, popularnie nazywani do ewentualnego ataku bądź dalszego
deklaracji w sieci pojawiły się informacje „zielonymi ludzikami”, poruszający się eskalowania napięć z NATO. Na łamach
w nieoznakowanych transporterach i czoł- poprzedniego numeru „GP” informowali-
śmy, że obecność rosyjskich wojsk na Bia-
łorusi oznaczać będzie tylko jedno – ruszenie
w ramach kolejnego kroku na Zachód, bez
możliwości cofnięcia się do Rosji. Przykład
Ukrainy pokazuje, że Kreml może posłużyć
się Białorusią w celu realizacji własnych
interesów.

Minęło ponad sześć lat, a sytuacja na Ukra-
inie nie uległa znaczącej poprawie. Armia
Putina i wspierane przez nią bojówki nadal
są obecnie w regionach Doniecka i Łu-
gańska. Sieją terror również na Krymie,
głównie wobec społeczności Tatarów.
Wcześniejszy przykład to Gruzja, która
po rosyjskiej napaści straciła kontrolę nad
Osetią Południową i Abchazją. Z punktu
widzenia Polski i całej wschodniej flanki
NATO konieczne jest niedopuszczenie
do powtórki gruzińskiego i ukraińskiego
scenariusza. W przeciwnym razie dyplo-
matyczne iskry na linii NATO–Rosja
przerodzą się w regularny ogień i konflikt
o charakterze masowym, który całkowicie
zburzy budowaną od lat strukturę euro-
pejskiego bezpieczeństwa. W minionym
tygodniu przywódcy Niemiec i Francji –
Angela Merkel i Emmanuel Macron, roz-
mawiali telefonicznie z Putinem, podobnie
jak szef Rady Europejskiej Charles Michel.
O sytuacji na Białorusi i ewentualnej roli
Rosji debatowała też Unia Europejska.
Pytaniem pozostaje, na ile sternik Kremla
wziął do siebie rady europejskich przy-
wódców i czy ich apel nie koliduje z naj-
bliższymi planami Rosji względem Białorusi
i dalszej eskalacji napięć w Europie. GP

26 SIERPNIA 2020 65

GOSPODARKA { EMERYTURY PRACOWNICZE }

PROGRAM
Z POTENCJAŁEM

W PPK zgromadzono do tej
pory aktywa o wartości
1,65 mld zł, z czego
48 proc. stanowią wpłaty
pracowników, 36 proc.
dopłaty pracodawców,
a 16 proc. wpłaty państwa.

Andrzej
Ratajczyk

EMERYTURY

NIE TYLKO Z ZUS
JESIENIĄ RUSZY KOLEJNY ETAP WDRAŻANIA PPK

Pracownicze Plany Kapitałowe (PPK) to obecnie najbardziej pewny sposób dodatkowego oszczędzania na cele

emerytalne, pozwalający osiągnąć z perspektywy uczestnika stopę zwrotu przekraczającą 100 procent

J– przekonuje Polski Fundusz Rozwoju.
uż za kilka tygodni 78 tys. małych Aktualny termin na zawarcie umowy stanowią wpłaty pracowników, 36 proc.
i średnich firm, zatrudniających o zarządzanie PPK to 27 października dopłaty pracodawców, a 16 proc. wpłaty
łącznie 3,7 mln pracowników, bę- 2020 roku, a termin na zawarcie umowy państwa – poinformował Paweł Borys,
dzie miało okazję przystąpić do o prowadzenie PPK to 10 listopada 2020 prezes Polskiego Funduszu Rozwoju. We-
dług danych PFR, wszystkie fundusze
Pracowniczych Planów Kapitało- roku. Pozostałe firmy, zatrudniające po- zdefiniowanej daty (FZD) w ramach PPK
odrobiły straty po spadkach spowodowa-
wych. Kolejny etap PPK będzie dużym niżej 20 pracowników, które nie znalazły nych pandemią i przyniosły zyski. W za-
leżności od funduszu było to od 2,97 proc.
wyzwaniem organizacyjnym. W pierwszej się w I–III fazach wdrażania PPK, będą do 4,16 proc. Według symulacji PFR uczest-
nik PPK zyskał przeciętnie ponad 100 proc.
fazie, obejmującej duże firmy, do progra- objęte ustawą o PPK od 1 stycznia 2021 w ostatnich 8 miesiącach. – Przy założeniu,
że uczestnik zainwestował 800 zł, stan jego
mu, przystępowało 3,9 tys. podmiotów, roku. Mają one obowiązek zawrzeć umowę rachunku to ok. 1834 zł. Warto inwestować
długoterminowo, korzystając z dopłat pra-
zatrudniających w sumie 3 mln pracow- o zarządzanie PPK do 23 kwietnia 2021 codawcy i państwa. PPK to obecnie naj-
bardziej pewny sposób oszczędzania na
ników. Natomiast teraz będziemy mieli roku oraz umowę o prowadzenie PPK do cele emerytalne w niepewnych czasach –
zapewnił prezes Borys.
do czynienia z wdrożeniem dwóch etapów 10 maja 2021 roku. Według danych PFR,

w tym samym czasie. Przesunięty w wy- mimo przesunięcia terminu przystąpienia,

niku pandemii II etap PPK, w ramach z 20 tys. firm II etapu aż 11 374 już pod-

którego do programu miały przystąpić pisało umowy o zarządzanie PPK.

firmy zatrudniające co najmniej 50 osób, FOT. ADOBE STOCK

połączono z III etapem, w którym przy- Fundusze przynoszą zyski

stąpią do niego firmy zatrudniające od – W PPK zgromadzono do tej pory aktywa

20 pracowników wzwyż. o wartości 1,65 mld zł., z czego 48 proc.

66 26 SIERPNIA 2020 prenumerata.GazetaPolska.pl

Jak wynika z prognoz PFR, wartość ak- sową to m.in. ułatwienie wyboru instytucji gramie. – Dlatego rola odpowiedzialnego
tywów zgromadzonych w PPK na koniec finansowej dla jednostek samorządu teryto- podejścia pracodawców jest kluczowa w bu-
2020 roku może sięgnąć nawet 4–5 mld zł. rialnego. W ich przypadku wójt (burmistrz, dowaniu partycypacji w systemie – podkreślił
prezydent miasta), zarząd powiatu albo zarząd Bartosz Marczuk, wiceprezes PFR.
– Dużą wartością PPK jest to, że nie województwa może – w imieniu podmiotów
wymagają od uczestników żadnego dzia- zatrudniających, będących jednostkami or- Różne motywacje
łania. Nic nie musimy robić, a oszczędności ganizacyjnymi danej jednostki samorządu
rosną. PPK jest takim programem, który terytorialnego – wybrać instytucję finansową, uczestnictwa w programie
pomaga szybciej budować oszczędności z którą te podmioty zatrudniające zawrą
pracownika przez to, że składają się na umowy o zarządzanie PPK. Jednak również Jak wynika z badania CBOS, motywacje
nie także wpłaty od pracodawcy i od pań- w tej sytuacji konieczny będzie do dokonania
stwa. A fakt, że w trudnej sytuacji, na wyboru udział tzw. strony społecznej. osób zatrudnionych do uczestnictwa w PPK
przykład choroby, można te pieniądze po
prostu wypłacić, zachęca do oszczędzania Jak wynika z badania CBOS zrealizowanego są różne, ale przeważa wskazywany przez
– stwierdził Robert Zapotoczny, prezes na zlecenie PFR, głównym źródłem informacji
PFR Portal PPK. dla pracowników na temat PPK jest praco- prawie połowę (46,1 proc.) badanych fakt,
dawca (53,8 proc.) i internet (53,2 proc.).
Zmiany w programie Ponad połowa (58,8 proc.) respondentów że zgromadzone pieniądze są własnością
dostrzega wpływ nastawienia pracodawcy
Zgodnie z obecnymi regulacjami, również do PPK na decyzje pracowników. 34,9 proc. pracownika i podlegają dziedziczeniu.
jednostki sektora finansów publicznych (nie- uczestników stwierdziło, że pracodawca
zależnie od liczby osób zatrudnionych) zostaną zachęcał do uczestnictwa w PPK, czyli wy- Z kolei 39,9 proc. ankietowanych liczy na
objęte ustawą o PPK od 1 stycznia 2021 roku. korzystał swój autorytet w pozytywny sposób.
Mają one obowiązek zawrzeć umowę o za- W 60,1 proc. przypadków pracodawca ani wyższą emeryturę w przyszłości. Na trzecim
rządzanie PPK do 26 maja 2021 roku oraz nie zachęcał, ani nie zniechęcał do PPK.
umowę o prowadzenie PPK do 10 kwietnia Natomiast tylko 1,4 proc. pracodawców miejscu znalazła się możliwość rezygnacji
2021 roku. Inne istotne zmiany w ustawie zniechęcało pracowników do udziału w pro-
o PPK wprowadzone tzw. Tarczą Antykryzy- z udziału w PPK i zwrotu zgromadzonych

środków z rachunku PPK (38,8 proc.).

Motywacje do uczestnictwa w PPK są

jednak zróżnicowane w zależności od

wieku badanych. Dla osób w wieku do 34.

roku życia większe znaczenie ma zaanga-

żowanie finansowe pracodawcy i państwa.

Częściej niż starsi zwracają uwagę na

popularność programu w firmie, a więc

na decyzje kolegów z pracy. GP

REKLAMA

26 SIERPNIA 2020 67

BANKOWOŚĆ DLA JUNIORÓW { KONTA, KARTY DEBETOWE }

Młodzi poznają

świat finansów

BANKOWOŚĆ PKO BANKU POLSKIEGO DLA DZIECI I MŁODZIEŻY PARTNER DODATKU
prenumerata.GazetaPolska.pl
Fraza „pieniążki kochane przyślijcie rodzice” odchodzi do przeszłości.
Największy polski bank ma w swojej ofercie trzy produkty, dzięki którym
dzieci i młodzież do lat 18 same uczą się oszczędzać, zarządzać pieniędzmi
czy decydować o celu wydatków.

68 26 SIERPNIA 2020

monitorami kompu- życiu. Im szybciej

terów i  smartfonów. nauczymy tego swoje

Oferta banku wpisuje Mobilna bankowość, pociechy, tym łatwiej
się w te trendy, niosąc w ramach której będzie im zmierzyć
przy tym treści edu- się z  finansowymi

T o rozwiązania funkcjonujące kacyjne. Dzięki niej funkcjonuje PKO Konto wyzwaniami. Dzięki
w banku od lat dające dzieciom dzieci dysponują wła- PKO Bankowi Pol-
i nastolatkom możliwość nauki
zarządzania własnymi pieniędzmi, snym kontem, serwisem Pierwsze, to realne skiemu najmłodsi mają
pod czujnym okiem rodziców, internetowym czy kartą szansę poznawać
a w starszym wieku odpowiedzialnego
gospodarowania swoim budżetem. debetową. Sprawia to, udogodnienia dla jego bankowość praktycz-
że mogą w praktyce posiadacza. Natomiast nie, z użyciem na-
Młodzi nie muszą już zaglądać do port- sprawdzać, ile warte rzędzi finansowych
feli rodziców i zawracać im głowy proś-
bami o  pieniądze. Wszystko to dzięki są pieniądze, co można aplikacja PKO Junior skrojonych na ich
możliwościom, które niesie z sobą oferta za nie nabyć, a także miarę.
finansowo-edukacyjna PKO Banku Pol-
skiego dla najmłodszych. Nabiera ona dokonywać samodziel- pomoże w edukacji PKO Konto
szczególnego znaczenia obecnie. Ogra- nych zakupów (na małą
niczenia związane z pandemią CO-
VID-19 sprawiają, że dzieci i młodzież skalę). A wszystko to finansowej dziecka. Dziecka
w jeszcze większym stopniu (i jeszcze przy pomocy smartfona
dłużej) niż zwykle spędzają czas przed Rachunek PKO Konto

z  aplikacją bankową Dziecka, dla dzieci

lub komputera po za- które nie ukończyły

FOT. ADOBE STOCK logowaniu się do  bankowości elektro- 13. roku życia, może otworzyć rodzic lub

nicznej. Zarządzanie pieniędzmi oraz opiekun prawny. Może to zrobić m.in.

kontrolowanie budżetu to niezwykle zdalnie wypełniając wniosek w iPKO

ważne umiejętności, które pozwalają i podpisując umowę elektronicznie (kodem

o wiele lepiej radzić sobie w dorosłym jednorazowym) lub w placówce banku.

26 SIERPNIA 2020 69

BANKOWOŚĆ DLA JUNIORÓW { KONTA, KARTY DEBETOWE }

Co istotne rodzic/opiekun może stale W miarę zdobywania odżywiania i niemar-
nadzorować wydatki dziecka poprzez
Aplikację Rodzica w  iPKO. Ma w  ten doświadczenia w za- Zarządzanie finansami nowania żywności oraz
sposób zagwarantowany nieprzerwany oraz kontrolowanie
dostęp do konta dziecka przez 24 go- rządzaniu kontem, dla cyberbezpieczeństwa,
dziny na dobę, samemu może przy tym zachęty, jego posiadacz a wszystko to zgodnie
zasilać to konto szybkimi przelewami. będzie także otrzymy- z nadrzędną ideą – mą-
Zachowuje kontrolę nad transakcjami
inicjowanymi przez dziecko w serwisie budżetu to umiejętności,wał od banku wirtualne drego zarządzania
PKO Junior lub aplikacji mobilnej – pieniędzmi.
każdą z  nich może zatwierdzić lub odznaki, mobilizujące
odrzucić. Także sam rodzic decyduje, które pozwalają o wieledo kolejnych aktyw- W aplikacji mobilnej
które funkcje serwisu iaplikacji PKO dostępna jest eduka-
Junior będą dostępne dla dziecka (po- ności. Rodzic może
niżej 10. roku życia inicjowanie prze- lepiej radzić sobie
lewów i doładowań telefonu komórko- też w PKO Junior da- w dorosłym życiu. cyjna gra „Rodzina
wego są domyślnie wyłączone przez wać dziecku określone Pieniążków”, a bank
PKO Bank Polski). wyzwania finansowe nie pobiera opłat za

Przez serwis internetowy PKO Junior w czterech obszarach: prowadzenie konta.
i aplikację mobilną PKO Junior najmłodsi
mogą m.in.: odpowiedzialności, Nieco starsza młodzież

zainicjować polecenie przelewu lub planowania, systema- (13–16 lat) może zagrać
doładowanie telefonu komórkowego;
założyć wirtualną skarbonkę; tyczności oraz wytrwałości. Każde zadanie na smartfonie w stworzoną przez bank
utworzyć plan oszczędzania;
używać kalkulatora finansowego. ma swój termin realizacji oraz nagrodę, „Bitwę o Neta”. To gra edukacyjna online,

którą także określają rodzice (może to z zakresu cyberbezpieczeństwa, udostęp-

być np. wspólna wyprawa w ciekawe niona została bezpłatnie na popularnym

miejsce, nagroda rzeczowa, pieniężna lub komunikatorze Messenger (obecnie: na

inna dowolnie określona). O tym, czy platformie Instant Games). Łaczą w sobie

wyzwanie podjąć, dziecko decyduje elementy rozrywki i edukacji, poruszając

samodzielnie. ważne aspekty związane z codziennym

Posiadacze PKO Konta Dziecka otrzy- „surfowaniem” po internecie, takie jak:

mują wiedzę i  kompetencje z  zakresu konieczność ochrony swoich danych oso-

przedsiębiorczości, ekologii, bezpieczeń- bowych, instalacja programów antywiru-

stwa w  ruchu drogowym, zdrowego sowych na urządzeniach czy otwieranie

70 26 SIERPNIA 2020 prenumerata.GazetaPolska.pl

FOT. ADOBE STOCK załączników wiadomości z nieznanych PKO Konto Pierwsze wykonywać przelewy, wypłacać kartą
źródeł. gotówkę z  bankomatu czy płacić nią
To konto dla osób pomiędzy 13 a 18 ro- w sklepach. Nie może jednak brać po-
PKO Bank Polski oferuje również kartę kiem życia. Można stać się jego posia- życzek lub kredytów – do tego trzeba
debetową PKO Junior. Nie jest ona połą- daczem na dwa sposoby: jeśli dziecko być pełnoletnim i mieć określoną, oce-
czona z rachunkiem dziecka, ale ma swój ma PKO Konto Dziecka to w  dniu nianą przez bank zdolność kredytową.
odrębny rachunek, na który rodzic/opiekun 13. urodzin przekształca się ono au-
prawny wpłaca kwotę do dyspozycji po- tomatycznie w  PKO Konto Pierwsze. Nastolatki, które przecież intuicyjnie
tomka. Podobnie jak w przypadku otwarcia O  tym, że bank dokona tej zmiany, posługują się smartfonami, mogą też
PKO Konta Dziecka, Kartę Junior rodzic rodzic i dziecko zostają powiadomieni używać aplikacji mobilnej IKO. Dzięki
może zamówić w iPKO. z  30-dniowym wyprzedzeniem. Jeśli niej wykonają operacje finansowe,
jednak dziecko nie miało dotychczas a także mogą skorzystać z jej praktycz-
Korzystając z karty dziecko może: konta bankowego, nie trzeba nawet nych funkcji, np. kupić bilety komuni-
płacić zbliżeniowo do 30 zł bez kodu wychodzić z domu, żeby je założyć. kacji miejskiej, za pomocą przelewu na
PIN; Wystarczy wypełnić formularz na stronie numer telefonu zrzucić się z przyjaciółmi
płacić w internecie; internetowej banku. Umowę dostarczy na pizzę czy kino, szybko doładować
bezpłatnie wypłacać pieniądze i doła- do domu kurier i po jej podpisaniu telefon na kartę czy zapłacić zbliżenio-
dowywać telefon w bankomatach PKO przez dziecko oraz rodzica lub praw- wo smartfonem. Wygodne, szybkie
Banku Polskiego. nego opiekuna kurier dostarczy ją i proste bankowanie w smartfonie, który
z  powrotem do  banku. Konto można dla nastolatka jest naturalnym środo-
Limity wypłat i kwoty dozwolonych też otworzyć w  dowolnym oddziale wiskiem, to jeden z elementów jego
płatności z karty określa rodzic, który ma PKO Banku Polskiego. wchodzenia w  dorosłe życie i  nauki
nad kartą pełną kontrolę, m.in. dysponuje odpowiedzialności za podejmowane
wglądem do salda i historii konta karty. PKO Konto Pierwsze posiada większość decyzje, także finansowe.
funkcji konta osoby dorosłej. Jego wła-
Więcej szczegółowych informacji ściciel może korzystać z serwisu inter- Posiadacz PKO Konta Pierwszego może
o PKO Koncie Dziecka dostępne jest netowego iPKO i aplikacji mobilnej IKO. zamówić kartę do konta z wybranym wi-
na stronie https://www.pkobp.pl/klienci- Pod nadzorem rodzica może dysponować zerunkiem z galerii kart PKO, w tym kart
indywidualni/konta/konta-osobiste/ dostępnymi na koncie środkami tzn. Galerii Oficjalnych Kart Ekstraklasy.
pko-konto-dziecka/

26 SIERPNIA 2020 71

Ryszard
Kapuściński

PREZES KLUBÓW „GP”

Bolszewika goń, goń, goń!

Wojna z bolszewikami zjednoczyła wszystkich Polaków, W Koninie klubowicze „GP” po mszy św. przeszli pod pomnik marszałka JózefaFOT. KLUBY „GP”

niezależnie od przynależności partyjnej czy wyznania. i bohaterskim żołnierzom Wojska Polskiego walczącym o Polskę nie-
podległą w latach 1918–1920 miała miejsce 19 marca 1931 roku.
T uż po zwycięskich wyborach prezydenckich prezes Jarosław Wówczas tablica została wmurowana na ścianie budynku Szkoły
Kaczyński podziękował klubom „Gazety Polskiej”: „Środo- Powszechnej Męskiej w limanowskim rynku. Tablicę tę w czasach
wisko Prawa i Sprawiedliwości odniosło kolejne zwycięstwo. PRL-u zerwano i próbowano zniszczyć. W 2018 roku tablica została
Ono nie byłoby możliwe bez Państwa głosów i zaangażowania. odnaleziona i odrestaurowana, a obecnie wróciła na swoje pierwotne,
Pragnę z całego serca podziękować sympatykom Prawa i Spra- godne miejsce.
wiedliwości oraz klubom »Gazety Polskiej« za wsparcie naszego kan-
dydata, prezydenta RP Andrzeja Dudy. Dziękuję za udział w kampanii Kluby „GP” ze Strzegomia i Essen oraz środowiska patriotyczne
wyborczej, aktywność obywatelską oraz nadzwyczajną mobilizację”. Ziemi Świdnickiej uczestniczyły we mszy św. w kościele NMP Królowej
Polski, której przewodniczył Jego Eminencja ks. bp prof. Ignacy Dec.
Kilkadziesiąt lat zakłamywania i dyskredytowania przez komunistów Dokonano odsłonięcia tablicy pamiątkowej, która jest symbolicznym
znaczenia Bitwy Warszawskiej, która to batalia uratowała Europę podziękowaniem Panu Bogu i Najświętszej Maryi Pannie, która nie
przed komunistyczną rewolucją, nie zdały się na nic. Polacy pamiętają opuściła w tamtych chwilach Polaków oddających życie za wolność
o bohaterach tamtych dni – o naczelnym wodzu marszałku Józefie Ojczyzny. Uwieńczeniem uroczystości był piknik patriotyczno-woj-
Piłsudskim, szefie sztabu generalnego Tadeuszu Rozwadowskim, płk. skowy z licznymi atrakcjami i występami artystycznymi młodzieży
Tadeuszu Piskorskim, kpt. Bronisławie Regulskim czy por. Janie Ko- z MDK w Świdnicy i zespołów ludowych Janicki i Olszaniacy.
walskim, który już we wrześniu 1919 roku złamał szyfry Armii Czer-
wonej. Wojna z bolszewikami zjednoczyła wszystkich Polaków, nie- W Sydney z okazji Święta Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny,
zależnie od przynależności partyjnej czy wyznania. Jedynie partie 100. rocznicy Bitwy Warszawskiej, Dnia Wojska Polskiego, 76. rocznicy
komunistyczne i ich zwolennicy dalej prowadzili zdradzieckie działania Powstania Warszawskiego i 81. rocznicy wybuchu II wojny światowej
przeciwko ojczyźnie. Bitwa Warszawska uznana została za 18. prze- odbyła się msza św. koncelebrowana pod przewodnictwem prowincjała
łomową bitwę w historii świata. Zdecydowała o zachowaniu niepod- chrystusowców ks. Tadeusza Przybylaka, kazanie wygłosił ks. dr Antoni
ległości przez Polskę i zatrzymała rozprzestrzenianie się bolszewickiej Dudek. Apel Poległych prowadził prezes SPK w Sydney Stanisław Żak.
zarazy na Europę. 15 sierpnia 2007 roku śp. prezydent Lech Kaczyński W sali Jana Pawła II odbył się uroczysty koncert zatytułowany „Obyśmy
razem z ówczesnym ministrem obrony narodowej śp. Aleksandrem byli godni ich ran”. Koncert umiliły dzieci z polskiej szkoły w Marayong
Szczygło zorganizowali największą od 1947 roku defiladę wojskową oraz artyści: Bożena Szymańska, Małgorzata Żak i Wiesław Rogaliński.
w Polsce. Podczas swojego przemówienia prezydent Lech Kaczyński W uroczystości brali udział dwaj weterani Powstania Warszawskiego:
powiedział m.in.: „Jako prezydent i zwierzchnik Sił Zbrojnych Rze- Ryszard Czeczucha i Jerzy Żelazowski.
czypospolitej Polskiej, w rocznicę Bitwy Warszawskiej i Święto Wojska
Polskiego, wszystkim, którzy w Wojsku Polskim służyli i służą ojczyź- Grażyna Hanna Kołat, członkini Sekcji „S” klubu „GP” w Nowym
nie, składam wyrazy uznania i serdeczne podziękowanie. Moim ro- Sączu, odsłoniła w swoim ogrodzie pomniki: krzyż 100. rocznicy Bitwy
dakom życzę, by ten dzień był dla nas wszystkich świętem patriotyzmu Warszawskiej oraz „Opokę przyjaźni polsko-węgierskiej”. Na kamie-
i dniem przepełnionej dumą radości”. niach zamocowane zostały 3 tablice: „Miejsca bitew w wojnie polsko-
-bolszewickiej 1918–1920”, „Dowódcy wojny polsko-bolszewickiej:
Idąc za słowami Lecha Kaczyńskiego, kluby „GP” od początku operacji warszawskiej, operacji niemeńskiej 1918–1920” i „Węgierscy
swojej działalności uczestniczą w uroczystościach upamiętniających przyjaciele Polski / Lengyel Magyar Baratok / Wojna polsko-bolsze-
Bitwę Warszawską i zwycięstwo nad bolszewikami. wicka”. Wśród uczestników znalazł się m.in. Tadeusz Giza – syn ge-
nerała Józefa Gizy, uczestnika wojny polsko-bolszewickiej i wyprawy
Limanowskie obchody rozpoczęły się mszą św. koncelebrowaną kijowskiej.
w intencji poległych podczas Bitwy Warszawskiej. Po mszy św. na ryn-
ku limanowskim miało miejsce uroczyste, ponowne odsłonięcie tablicy W Elblągu w obchodach 100. rocznicy Bitwy Warszawskiej uczest-
pamiątkowej ufundowanej przez patriotów Ziemi Limanowskiej niczył klub „GP” Elbląg II im. Lecha Kaczyńskiego. Uroczystości
w 10. rocznicę Cudu na Wisłą. Historyczna uroczystość wmurowania odbyły się przy pomniku Żołnierzy Armii Krajowej, Polskiego Państwa
i odsłonięcia tablicy pamiątkowej poświęconej Józefowi Piłsudskiemu

72 26 SIERPNIA 2020 prenumerata.GazetaPolska.pl

Klub „GP” w Koninie wziął udział we mszy św. w kościele św. Bar-

tłomieja w Koninie. Po mszy uczestnicy przeszli pod pomnik marszałka

Józefa Piłsudskiego, gdzie złożono kwiaty i zapalono znicze.

W Pasłęku odbyła się uroczysta msza św. oraz odbył się koncert

grupy Bez Idola i występ solistów POK.

Grupa harcerzy z Oslo wraz z Martą Radwańską i klub „GP” z Oslo

oddali hołd poległym w Bitwie Warszawskiej. Uroczystość miała

miejsce na cmentarzu Vestre Gravlund w Oslo.

Klub „GP” – Myśli Patriotycznej w Suwałkach zapalił biało-czer-

wone znicze pod pomnikiem marszałka Józefa Piłsudskiego

w Suwałkach.

Piłsudskiego, gdzie złożyli kwiaty i zapalili znicze. Klub ,,GP” Błaszki wraz z zarządem PiS gm. Błaszki brał udział

Podziemnego. W okolicznościowym liście skierowanym do uczestni- w uroczystym odsłonięciu pomnika Żołnierza Wyklętego śp. ppor.
ków minister obrony narodowej Mariusz Błaszczak podkreślił, że
„Bitwa była także polskim zwycięstwem dla wolności Europy. Bolsze- Antoniego Chowańskiego ps. Kuba.
wicka nawała niosła ze sobą przemoc, zniszczenie i niewolę. Umiejętne
dowodzenie, sprawny wywiad, ale przede wszystkim waleczność oraz W Skierniewicach pod pomnikiem Niepodległości poseł Grzegorz
bohaterstwo przyczyniły się do wielkiego zwycięstwa”.
Wojciechowski wraz z delegacją klubu „GP” w Skierniewicach
W Bytowie uroczystości rozpoczęły się mszą św. w kościele pw. św.
Katarzyny Aleksandryjskiej, po uroczystościach kościelnych wszyscy złożył kwiaty.
udali się pod pomnik św. Jana Pawła II w Bytowie i złożyli kwiaty.
Towarzystwo Patriotyczne, klub „GP” w Bytowie i koło PiS w Bytowie Przy tablicy rotmistrza Witolda Pileckiego klub „GP” w Jastrzębiu-
zorganizowali bieg pod nazwą „Bieg 1920”.
-Zdroju oraz kibice GKS-u Jastrzębie zorganizowali obchody 100. rocz-
Klub „GP” w Tarnobrzegu uczcił obchody Cudu nad Wisłą pod
pomnikiem marszałka Józefa Piłsudskiego poprzez odśpiewanie hymnu nicy Bitwy Warszawskiej.
i pieśni legionowych przy asyście warty honorowej żołnierzy z jed-
nostki wojskowej w Nowej Dębie, a następnie uroczystości święta W Łodzi obchody odbyły się z udziałem klubowiczów „GP” oraz
Wojska Polskiego odbyły się na cmentarzu wojennym.
mieszkańców miasta.
15 sierpnia poświęcono w Jastarni obelisk pamięci ofiar Smoleńska.
Uroczystości przewodniczył abp Edward Piszcz. Organizatorem uro- W Świdnicy obchodzono dwudniowe uroczystości z okazji 100. rocz-
czystości był burmistrz Tyberiusz Narkowicz. Inicjatorkami przed-
sięwzięcia były Emilia Pokrywka-Klein oraz Grażyna Kohnke, a w ko- nicy Bitwy Warszawskiej oraz Święta Wojska Polskiego, których
mitecie organizacyjnym był m.in. klub „GP” w Pucku.
współorganizatorem był klub „GP” Dzierżoniów II.
Klub „GP” im. Henryka Glassa „Chudego Wilka” w Dąbrowie Gór-
niczej w setną rocznicę zwycięstwa nad bolszewikami w Bitwie War- Uroczystości obchodów 100. rocznicy Bitwy Warszawskiej odbyły
szawskiej zorganizował koncert Pawła Piekarczyka i Leszka Czaj-
kowskiego – bardów polskiej prawicy. się także w Ozorkowie i Gostyninie. GP

Koszaliński klub „GP” uczestniczył w pielgrzymce na Jasną Górę, ZAPROSZENIA
która wpisała się w uroczystości 100. rocznicy Bitwy Warszawskiej.
Wśród wielu słów wdzięczności i intencji zaniesionych na Jasną Górę klubowe
była również intencja dziękczynna do Boga za łaski dobra dla Polski.
Drzewica – powstał 472. klub „GP”, przewodniczącym został
W Cerekwicach niedaleko Poznania w 100. rocznicę Bitwy War- Marek Sarwa, tel. 609 826 499, e-mail: [email protected]
szawskiej ks. proboszcz Andrzej Magdziarz zorganizował uroczystość
przy grobie uczestnika tej bitwy, hallerczyka Stanisława Rogalskiego, Kożuchów – powstał 473. klub „GP” , przewodniczącą została
którego grób pięknie odnowiono. W uroczystości wziął udział po- Katarzyna Maciejewska, tel. 508 634 038, e-mail: klubgp.ko-
znański klub „GP”. [email protected]

Delegacja gliwickiego klubu „GP” uczestniczyła w uroczystościach Wrocław – klub powołał Grzegorza Michalika na sekretarza
garnizonu gliwickiego w Obchodach Święta Wojska Polskiego w setną wrocławskiego klubu „GP”.
rocznicę Bitwy Warszawskiej.
Kraków – monodram w wykonaniu Przemysława Tejkowskiego
Klub „GP” w Rypinie na pamiątkę zwycięskiej Bitwy Warszawskiej pt. „Melduję Tobie, Polsko. Rotmistrz Pilecki”, 26 sierpnia,
złożył wiązankę kwiatów i zapalił znicze pamięci pod pomnikiem g. 19.30, sala parafialna kościoła pw. św. Józefa Oblubieńca
marszałka Józefa Piłsudskiego w parku jego imienia. NMP, os. Kalinowe 5. Zaprasza: krakowski klub „GP”
im. Janusza Kurtyki i nowohucki klub „GP”.

Kontakt dla osób, które chcą założyć klub „GP”

Tomasz Sakiewicz Ewa Wójcik

REDAKTOR NACZELNY „GP” BIURO KLUBÓW „GP”
e-mail: [email protected]
ul. Bracka 15, I piętro
Ryszard Kapuściński 31-005 Kraków
e-mail: [email protected]
PREZES KLUBÓW „GP” tel. (12) 422 03 08, 505 038 217
e-mail: ryszard.kapuściń[email protected]

WIĘCEJ INFORMACJI NA WWW.KLUBYGP.PL

KRYMINALNI { PO NITCE DO KŁĘBKA }

Grzegorz
Broński

ZBRODNIA SPRZED LAT

Mordercę zdradził flakonik perfum

To było brutalne zabójstwo, a jego ofiarą padła 73-letnia kobieta. Sprawcy przez niemal ćwierć wieku pozostawali
bezkarni. W końcu doszło do przełomu... Niestety, przed sądem stanie tylko jeden z oprawców staruszki.

P rokuratura Rejonowa w Haj- Pościg trwa Dopiero w ubiegłym roku doszło do prze-
nówce zakończyła niedawno łomu, który pozwolił namierzyć jednego
postępowanie przeciwko An- TO NIE KONIEC z mężczyzn odpowiedzialnych za śmierć
drzejowi K., który przed sądem staruszki. Jak to się udało? Po materiał
ma odpowiedzieć za zabójstwo Śżunpnlewdwiewozaezdswzysacziprrozaszaóazosłłyylzuktknaskżaoiuibcsiekłńolyąóykzócnmjcazwwsmąphity.rlioiwcknbłzesBazananióe.eyirinkby,ęT.dSśozć.nmynDrdtmitawaeaióenolnnawrapiżii,cjots.eąieedł,aAgkappawoołoonbywsnsdiszpaertZutruzzeraydkwo.ewiyjwpwbiasoKryaknamsn.iłiooięasą dowodowy zgromadzony podczas wcze-
bezbronnej kobiety w podeszłym wieku. śniejszego śledztwa sięgnęli ponownie
Według śledczych motyw zbrodni był skrępowanymi rękoma i nogami, nie policjanci z tzw. Archiwum X. Dysponują
rabunkowy, a mężczyzna nie działał sam. żyła od dłuższego czasu. Sprawcy znę- oni najnowszymi technikami, które nie
Nazwiska jego kompanów nadal pozo- cali się nad emerytką, miała na twarzy istniały przed dwoma dekadami. Chociażby
stają nieznane. Sprawiedliwości więc ślady pobicia. Jak stwierdzono podczas pozwalają one przeprowadzić analizę
jedynie połowicznie stanie się zadość. sekcji zwłok, bezpośrednią przyczyną DNA najdrobniejszych śladów biologicz-
śmierci było uduszenie. „To był straszny nych. „Nowe spojrzenie na sprawę (...),
73-letnia Stanisława Z. mieszkała widok” – mówiła „Super Expressowi” zgromadzenie nowych dowodów oraz
w domu stojącym na obrzeżach Hajnówki, córka Stanisławy Z. analiza śladów zabezpieczonych na miej-
miasteczka na Podlasiu. Emerytka nie scu zbrodni pozwoliły na ustalenie toż-
była osobą zamożną, nie posiadała cen- Oczywiście wszczęto śledztwo, a poli- samości jednej z osób, która mogła dopuścić
nych przedmiotów, nie miała także wro- cjanci poszukiwali winnych mordu. się tego zabójstwa” – potwierdziła Komenda
gów, a jednak to właśnie do niej wtargnęli Niestety, wówczas nie udało się wpaść Wojewódzka Policji w Białymstoku.
brutalni i bezwzględni bandyci. „Naj- na ich trop. Pozostali bezkarni i jeszcze
prawdopodobniej zabójcy podejrzewali, długo cieszyli się wolnością. Sprawa Podejrzanym okazał się 57-letni obecnie
że seniorka ma w swoim domu dużo została w końcu umorzona z powodu Andrzej K. Natychmiast sprawdzono
pieniędzy” – podała podlaska policja. niewykrycia sprawców, ale to nie znaczy, jego przeszłość i wyszło na jaw, że po-
Jedna z krewnych ofiary pracowała w Niem- że o niej zapomniano. chodził z Hajnówki. Przed zabójstwem
czech i ktoś zaczął kolportować niepraw- staruszki znany był tamtejszym policjan-
dziwe pogłoski, że członkowie tej rodziny tom, bo musieli kilka razy interweniować
dysponują sporą gotówką. Bandyci naj- po jego wybrykach. Natomiast tuż po zbrodni
wyraźniej uwierzyli. nagle opuścił rodzinny dom i przepro-
wadził się do Wasilkowa, innego miasta
Co dokładnie się wydarzyło tragicznego na Podlasiu. Od tej pory unikał kłopotów,
dnia? Tak naprawdę nie wiadomo do tej nie był notowany, nie wchodził w konflikt
pory, bo brakuje naocznych świadków, z prawem. Pracował legalnie jako kie-
a staruszka nie przeżyła napadu. rowca w firmie transportowej.

Zbrodnia została odkryta w ponie- Śledczy byli przekonani, że wytypowali
działek 1 kwietnia 1996 roku. Matkę właściwą osobę. Dlatego podjęli decyzję
przyszła odwiedzić córka, a gdy weszła o jego zatrzymaniu – stało się to w Wigilię
do środka, zobaczyła przerażający wi- zeszłego roku. Akcję przeprowadzili
dok. Kobieta leżała na podłodze, ze

74 26 SIERPNIA 2020 prenumerata.GazetaPolska.pl

Archiwum X

NDOIESMKOANZABŁERJO! DNI

Zpnsz1zowipwueea0leridrsbcsaKpkoojócpwazoazwjórsnłażawyłyattmkdpwdió2woąyoniwaw,zm0wyimaaspizsejlpnwritaą,a.ezyat,ojcoNmmłejjbżteadwieueweleimcajwzónąn1wwuodcii9ezess.ewz9iztepPęmtaś9yowpnnasdioyieitroeepcrzko.jbhewikbłnmInusreiczooosdynąnyriumsiz
doskonałej.

antyterroryści, gdy Andrzej K. wracał

do domu po zakończonej pracy. „Był

zaskoczony” – podali policjanci.

Podczas przesłuchania zatrzymany

usłyszał zarzut zabójstwa i trafił do aresz-

tu, w którym przebywa do dzisiaj. Nie

przyznał się do winy, zaprzecza ustale-

niom prokuratora i policjantów. Nato-

miast oni nie mają wątpliwości, że po-

dejrzany był na miejscu zbrodni. Zdobyli

na to bardzo konkretny dowód.

Gdy w latach 90. wnuczka zamor-

dowanej kobiety pracowała w Niem-

czech, kupiła dla babci niewielki prezent

– wręczyła go podczas jednej z wizyt

w rodzinnym domu. To były perfumy

z limitowanej serii, niedostępnej wów-

czas w Polsce. W charakterystycznym

flakoniku.

Kłamał przez 20 lat Po wszczęciu śledztwa funkcjona-

ZPWOSŁAODKIZPKOĄD riusze Archiwum X dotarli m.in. do byłej

A1ti229wpwnwMz0po90igeyado1eD8rjbzll7deia.bókbcrzetejzhaarobsatiaokowłtorc,Jkłswuhnzai.tżu.e,onaan,zewzJijłieeiacaaeążjuzgjs(ozcgiwykpmPnnirnlaoaoięaaąasozłłlnpoanażnmpaioodycoznwośDęzrpynrcz.zkrizapa.aanWąulaeeawnc)wźzdiiieł.1kdiioealon5wzmDnMngiioueeoelaagrtnotnn.iiiekulu konkubiny Andrzeja K. W jej miesz-

kaniu zabezpieczono taki sam flakonik,

choć oczywiście już pusty. Kobieta

„Najprawdopodobniej zeznała, że dostała perfumy od An-
zabójcy podejrzewali,
że seniorka ma drzeja K. jako prezent urodzinowy.
w swoim domu dużo
pieniędzy” – podała Postępowanie hajnowskiej prokura-
podlaska policja.
tury już się zakończyło, a akt oskarżenia

trafił do Sądu Okręgowego w Białym-

stoku. Andrzejowi K., który (na razie?)

w pojedynkę zasiądzie na ławie oskar-

żonych, grozi dożywocie. GP

RYSOWAŁ FILIPBĄK.PL

26 SIERPNIA 2020 75

KULTURA { OBCHODY BITWY WARSZAWSKIEJ }

ŚPIEWEM, SŁOWEM, FILMEM
O WIKTORII 1920 ROKU

ROCZNICA W KILKU KADRACH

Rżenie koni, huk wystrzałów, fascynująca opowieść, fenomenalna scenografia i występy ulubionych wykonawców wywołały dreszcze i zagwarantowały wiele emocji
podczas widowiska „1920. Wdzięczni Bohaterom” na PGE Narodowym.

Za nami kulminacyjne wydarzenia obchodów 100. rocznicy zwycięskiej bitwy nad bolszewikami.
Uczestniczyliśmy w spektakularnym widowisku „1920. Wdzięczni Bohaterom” na PGE Narodowym,
w otwarciu Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku, w uroczystych premierach filmowych, koncertach,
serii wystaw i dziesiątkach mniejszych wydarzeń w całej Polsce.

Anna Krajkowska

76 26 SIERPNIA 2020 prenumerata.GazetaPolska.pl

Centralnym wydarzeniem obchodów związanych z 100. rocznicą Bitwy Warszaw- „Wojna światów”, „Wiktoria 1920”, „Bitwa Warszawska 1920–2020” oraz
skiej, oprócz uroczystości stricte państwowych, było oficjalne otwarcie Muzeum „The Miracle You’ve Never Heard Of” – premiery tych filmów poświęconych
Józefa Piłsudskiego w Sulejówku 14 sierpnia. „Oddając to muzeum narodowi Bitwie Warszawskiej uświetniły obchody 100. rocznicy wielkiej wiktorii Polaków
polskiemu, równocześnie, chociaż częściowo, spłacamy dług wdzięczności i odda- w 1920 roku. Dzięki filmowcom nie tylko obejrzeliśmy w kolorze archiwalne ma-
jemy hołd człowiekowi, który tak wiele uczynił dla niepodległości naszej ojczyzny” teriały dokumentalne, lecz także mogliśmy poczuć się niczym legionista biorący
– powiedział podczas uroczystości wicepremier, minister kultury prof. Piotr Gliński. udział w szarży.

Wśród kulturalnych obchodów znalazły się wernisaże wielu wystaw w całym kraju, 14 sierpnia w Centrum Sztuki Współczesnej w Warszawie odbył się koncert
jak „Czas chwały” w Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie, ekspozycja plakatów „Wolny świat”. Wystąpili raperzy: Lukasyno, Nizioł, Kacper x Fonos i grupy rockowe:
„1920. Cud Wisły” w Muzeum Narodowym w Krakowie, liczne wystawy plenerowe Apteka, Contra Mundum oraz Luxtorpeda. Artystów reprezentujących różne gatunki
czy wystawy online przygotowane przez regionalne ośrodki Archiwów Państwowych. muzyczne połączyło przywiązanie do idei wolności.

FOT. ANNA KRAJKOWSKA Rocznica Bitwy Warszawskiej to również Święto Wojska Polskiego. W wielu miejscowościach zorganizowano pikniki wojskowe, które pomimo pandemii
koronawirusa, cieszyły się sporym zainteresowaniem.

26 SIERPNIA 2020 77

ZACISZE KSIĄŻKA { HISTORIA }
MELOMANA

Skrawek Marcin
wolnej Polski
Wolski

poleca

DLA CAŁEJ RODZINY „WESTERPLATTE. KULISY NIEMIECKIEJ
WOJNY PROPAGANDOWEJ”
John Williams, Anne-Sophie Mutter
JOHN WILLIAMS IN VIENNA Andrzej Drzycimski

Deutsche Grammophone KOFICYNA GDAŃSKA, GDAŃSK 2019 a wiele zatrutych ziaren przez niego
iedy się wypełniły dni zasianych owocuje do dziś.
John Williams debiutuje w roli dyrygenta i przyszło zginąć latem,
Filharmoników Wiedeńskich, a jego prosto do nieba czwór- Temu celowi służyły fotoreportaże,
kompozycje to doskonała okazja, by skupić kami szli żołnierze z We- filmy i zapraszanie korespondentów
przy głośnikach całą rodzinę. Ilustracja sterplatte...”. Obrona wojennych na miejsca historycz-
muzyczna z „Jurassic Park”, a także temat polskiej składnicy u ujścia Wisły nych zdarzeń – jak choćby wizyta
z „Harry’ego Pottera” (ten tylko w wersji w roku 1939 przeszła do legendy. Hitlera na opanowanej polskiej
BluRay) z pewnością ucieszą najmłodszych Stała się też symbolem. Z pracy reducie. Siedem dni bohaterskiej
słuchaczy. W siedmiu utworach orkiestrze
symfonicznej towarzyszy fenomenalna doktora Andrzeja Drzycimskiego obrony Westerplatte zamiast szyb-
skrzypaczka Anne-Sophie Mutter. Na koncer- można się dowiedzieć, że dla obu walczą- kiego zakończeniu procesu „odbijania
cie nie zabrakło znanych motywów z „Indiany cych stron. Gdańska” stanowiło niemały problem –
Jonesa” oraz oczywistych dźwięków z sagi choć niemiecka propaganda próbowała
„Gwiezdne wojny”. „To było jedno z najlep- Gdański historyk poświęcił Westerplatte wykorzystać kapitulację, aby dowodzić
szych wykonań, jakie kiedykolwiek słyszałem” co najmniej kilkanaście lat, opublikował rycerskości Wehrmachtu oraz męstwa
– mówił John Williams o „Marszu Imperial- wiele cennych prac. „Westerplatte. Kulisy własnych żołnierzy w zderzeniu z deter-
nym”. I trudno się z mistrzem nie zgodzić. niemieckiej wojny propagandowej” zajmują

ALIBABKI W RYTMACH SKA się przede wszystkim rozgrywkami w sferze minacją Polaków. Z drugiej strony polska
obrazu, prasy i radia. Przy czym jej dzia- narracja o nowych Termopilach również
The Bartenders, Alibabki i goście łania oddziałują zarówno na rynek we- przedarła się do świadomości. Utrwalona
TRIBUTE TO ALIBABKI wnętrzny, jak i zewnętrzny. Spór o Gdańsk w poezji i prozie obrona Westerplatte
zdominował jeden aspekt konfliktu nie- podnosiła morale Polaków w pierwszych
GAD Records miecko-polskiego, przykrywając inne cele dniach wojny, a później po przegranej
niemieckiej agresji – aparat ministra Go- kampanii stanowiła punkt odniesienia dla
Na dwupłytowej kompilacji GAD Records
przypomina przeboje jednego z najpopular- ebbelsa perfekcyjnie opanował techniki oporu, trwania walki, wreszcie dumy
niejszych polskich zespołów lat 60. Alibabki.
Ich piosenki w rytmach ska i reggae sterowania ludźmi, urabiania umysłów, w zbiorowej pamięci Narodu. GP
wykonują m.in. Andrzej Krzywy, Kuba
Kaczmarek czy znany z zespołu Indios MIX
Bravos wokalista Gutek. Rozkołysane
wersje piosenek „Czarny kot”, „Łagodny Kulturalny
pan feeling” to świetna propozycja
na ostatnie dni lata. Druga płyta zawiera zobacz wspomnij
kultowy singiel Alibabek z 1965 roku oraz te
same piosenki w znakomitych jamajskich PATRIOTYCZNE MURALE EWĘ DEMARCZYK
aranżacjach, w których Alibabkom
towarzyszą muzycy The Bartenders. Zbiory NAC-u stały się punktem wyjścia Śpiewaczka Ewa Demarczyk spocznie
do stworzenia murali autorstwa Bartka w Alei Zasłużonych na cmentarzu Rako-
Przygotował Buczka i Mariusza Libla. Prace można wickim w Krakowie, niedaleko takich
zobaczyć przy Bulwarze im. Bohdana artystów piwnicznych jak Marek Grechuta,
Marek Grzymały-Siedleckiego na warszawskim Piotr Skrzynecki, Mieczysław Święcicki.
Powiślu. Opowiadają o zmaganiach Była znana m.in. z: „Karuzeli z Madonna-
Kalinowski Polaków z bolszewikami w 1920 roku. mi”, „Rebeki” i „Grande Valse Brillante”.

78 26 SIERPNIA 2020 prenumerata.GazetaPolska.pl

KINO { FILMOWY FESTIWAL BESTIALSTWA } GAZETA
POLSKA
Wysoki poziom stresu,
niski poziom kina dzący pikapa mężczyzna (Russell Crowe)

„NIEOBLICZALNY” po tym, jak nie uzyskuje od kobiety prze-

REŻ. DERRICK BORT prosin, zapowiada zemstę. A ponieważ
PROD. USA, THRILLER
mężczyzna chwilę wcześniej zamordował
PSylwia Krasnodębska
rzepisów na popsucie filmu jest i podpalił dom byłej żony, już wiemy, że
wiele. Jednym z nich jest spro-
wadzenie opowieści do banalnej odwet będzie krwawy i bezwzględny.
puenty, która ograbi odbiór filmu
ze śladowych ilości z trudem Amerykański thriller w  zamyśle ma
budowanych pozytywnych wrażeń.
Drogą tą poszli twórcy „Nieobli- dotrzeć do genezy zła. Tego, które zrodzić
czalnego” z Russellem Crowe'em
w roli głównej. się może w  każdym nieszczęśliwym,

Spóźniona Rachel (Caren Pi- skrzywdzonym człowieku. W  świecie
storius) próbuje w korkach
dowieźć do szkoły syna. Stres wyśrubowanych oczekiwań o niekontro-
kobiety wkrótce spotęguje
wiadomość, że zostaje lowany wybuch zachowań przemocowych
zwolniona z pracy. Jednak
jej dzień okaże się na- nietrudno. Ataków agresji jest tak wiele,
prawdę zły, gdy po-
irytowana zaczyna że policja traci kontrolę nad „ulicą”.
trąbić na kierowcę
pojazdu, który nie Jedną z przestrzeni, która jak w soczewce
rusza na zielonym
świetle. Prowa- unaocznia ludzkie frustracje, jest bowiem

ruch drogowy. Samochód staje się bronią

do wymierzenia czegoś, co zbrodniarz

nazwie sprawiedliwością, a organy ści-

gania przestępstwem. Takie refleksje

miały stać się fundamentem fabuły

„Nieobliczalnego”. Jednak w zale-

wie aktów barbarzyństwa trudno

o jakąkolwiek głębszą refleksję.

Nie ma to jak zrobić zły film

o złych ludziach. GP

FOT. MAT. PRAS., CC, MNW, ANNA KRAJKOWSKA Kierowca zabija
bliskich Rachel,
a forma tego filmu
zabija jego treść.

wesprzyj jedź zrelaksuj się

ODBUDOWĘ KULTURY W BEJRUCIE DO POZNANIA Z „NIECODZIENNĄ GAZETĄ POLSKĄ”

Kilkadziesiąt zabytków zagrożonych Poznańskie Muzeum Narodowe może Do każdego weekendowego wydania
zawaleniem, zniszczone dzieła sztuki, się pochwalić nowo otwartą kolekcją „Gazety Polskiej Codziennie” dołączo-
muzea i centra kulturalne. Wybuch dzieł ojca grafiki – Albrechta Dürera. ny jest magazyn „Niecodzienna
w Bejrucie był tragedią również dla kultury Wśród dzieł m.in. symboliczna „Madon- Gazeta Polska”. Na łamach dodatku
i światowego dziedzictwa. Zdewastowane na z Dzieciątkiem i małpką” oraz m.in. „Niecodzienna Lista Przebojów”,
jest m.in. Muzeum Sursock, które niedaw- misternie rzeźbiony drzeworyt „Mała cykl tekstów z dziedziny medycyny
no przeszło całkowitą renowację. Pasja”. Ekspozycje do 13 września. naturalnej i kulturalny wehikuł czasu.

26 SIERPNIA 2020 79

KULTURA { KSIĄŻKA O DZIAŁACZU „SOLIDARNOŚCI” }

Grzegorz
Wszołek

RZECZ O ROMUALDZIE LAZAROWICZU

„UŚMIECHNIĘTY WOJOWNIK”

w oczach przyjaciółek

Na dniach ukaże się książka wspomnieniowa poświęcona nietuzinkowej postaci wrocławskiej opozycji
antykomunistycznej – Romualdowi Lazarowiczowi. Autorkami „Uśmiechniętego wojownika” są siostry i dobre
znajome działacza „Solidarności Walczącej” – Maria Wanke-Jerie oraz Małgorzata Wanke-Jakubowska.

80 26 SIERPNIA 2020 prenumerata.GazetaPolska.pl

WYRÓŻNIENIE FOT. JACEK TURCZYK/PAP T radycja niepodległościowa, toż- Żona z „partyjnego” domu
samość patriotyczna i korzenie
Romuald Lazarowicz wręcz historyczne – nic dziwnego, „Uśmiechnięty wojownik” przyszedł na świat
w 2007 roku został że Romuald Lazarowicz związał 11 sierpnia 1951 roku. Nie miał łatwego
odznaczony przez swoją młodość z podziemiem dzieciństwa i nie chodzi tylko o stan ma-
prezydenta Lecha antykomunistycznym w czasach PRL. jątkowy rodziców. Romuald Lazarowicz
Kaczyńskiego Krzyżem urodził się z poważną chorobą, lekarze
Oficerskim Orderu Patriotyczna tradycja już na etapie prenatalnym podejrzewali
Odrodzenia Polski. zapalenie mózgu. Ostatecznie schorzenie
Jego ród – jak piszą autorki – uczestni- udało się w dużej części wyleczyć, a mały
Lata 80. to czas czył w XVII-wiecznych wojnach z Tur- Romek nie odstawał od rówieśników.
działalności Lazarowicza kami, później brał udział w powstaniu Musiał jednak wysilać się bardziej od nich,
w unikalnym styczniowym, walczył z  bolszewikami by opóźnienia w rozwoju nadrobić. Przy-
i niezwykłym w całym w 1920 roku. Dziadek Adam, major ps. jaciele ze szkolnych ław przyznawali
bloku sowieckim Klamra, był bohaterem kampanii wrze- na łamach książki, że od młodzieńczych
ruchu – „Solidarności śniowej i głównodowodzącym walk lat późniejszy opozycjonista był bystry,
Walczącej”. na Podkarpaciu w czasie akcji „Burza”. niesamowicie inteligentny i radził sobie
Po II wojnie światowej Adam Lazarowicz doskonale zarówno z przedmiotami hu-
pełnił kluczową funkcję w IV Zarządzie manistycznymi, jak i nauk ścisłych. Nie-
Głównym Zrzeszenia „Wolność i Nieza- zwykle ciekawa jest opowieść o telefonie
wisłość”, co przypłacił brutalnym śledz- zamontowanym na linach między miesz-
twem, torturami i  śmiercią na  mocy kaniami znajomych Lazarowicza. Innym
wyroku komunistycznego Wojskowego wynalazkiem, który przypadł w udziale
Sądu Rejonowego w Warszawie w 1951 ro- chłopcu, był dwuosobowy rower. Żyłka
ku. Dziadek bohatera „Solidarności do kombinowania i tworzenia czegoś
Walczącej” nie dał się złamać w trakcie z niczego bardzo przydała się Lazarowi-
śledztwa, nie „wsypał” kolegów z party- czowi w dorosłości. Bohater książki ukoń-
zantki, nie zgodził się stanąć na czele czył studia w 1978 roku na Uniwersytecie
fikcyjnej organizacji WiN, jak żądali Wrocławskim na kierunku bibliotekoznaw-
funkcjonariusze Urzędu Bezpieczeństwa. stwo. Spełniał się zawodowo jako biblio-
Wyrok śmierci wykonano 1 marca 1951 ro- tekarz w miejscowym Instytucie Meteoro-
ku na Mokotowie – data to symboliczna, logii i Gospodarki Wodnej. Na studiach
bowiem w tym dniu polskie państwo poznał wybrankę swojego życia, Helenę.
obchodzi Narodowy Dzień Pamięci „Romek wybierając bibliotekoznawstwo,
„Żołnierzy Wyklętych”. Syn Adama, nie przypuszczał jednak, że na studiach
Zbigniew Lazarowicz – ojciec Romualda pozna miłość swojego życia, osobę, która
– od 1942 roku działał w Związku Walki nada jego egzystencji sens i cel, stanie się
Zbrojnej, a  dwa lata później objął do- jego radością i oparciem. I wiernym przy-
wództwo nad plutonem AK w Gumni- jacielem aż do końca” – przypominają
skach. Żołnierz w czasie akcji „Burza”, ważny moment z życia bohatera książki
a po wojnie łącznik podziemnych orga- publicystki Maria Wanke-Jerie i Małgorzata
nizacji antykomunistycznych. Takim Wanke-Jakubowska. To w ogóle jedna
rodowodem mógł poszczycić się Romuald z najciekawszych anegdot w „Uśmiech-
Lazarowicz, którego biografia spięła niętym wojowniku” – o ile Romuald był
klamrą wysiłek niepodległościowy wy- niejako rodzinnie zobligowany, by walczyć
bitnych przodków. „Tak, to dziadek z systemem komunistycznym, o tyle jego
i  ojciec w  dużym stopniu przesądzili o pięć lat młodsza małżonka pochodziła
o mojej drodze życiowej. Armia Krajowa ze śląskiego, „partyjnego” domu. Ojciec
była w naszym domu stale obecna – Heleny, Bolesław Trębaczewski, był pro-
w rozmowach rodzinnych i towarzyskich, minentnym działaczem PZPR w Prudniku,
w zapoznawaniu nas, młodych, z miej- Oleśnie i Raciborzu oraz Nysie. Rodzina,
scami, w których obaj walczyli” – wspo- jeśli już rozmawiała o polityce, to domi-
minał w wywiadzie dla „Plusa i Minusa” nowała tam oficjalna linia władzy. To dzięki
w 2017 roku. mężowi, Romualdowi, Helena na studiach

26 SIERPNIA 2020 81

KULTURA { KSIĄŻKA O DZIAŁACZU „SOLIDARNOŚCI” }

nabrała przekonań opozycyjnych, by czyn- minał o zbrodni katyńskiej i utrwalał czącej, która napsuła wiele krwi komuni-
nie włączyć się w ruch oporu w latach 80. wiedzę o zbiorowym mordzie na polskich stom. Poza wszystkim był to milowy krok
Na łamach „Uśmiechniętego wojownika” oficerach wojennych. W 1982 roku wraz w tworzeniu mediów opozycyjnych wobec
przedstawiono wielką miłość i pasje, z żoną współtworzył „Solidarność Wal- władzy. Zaangażował się też w tworzenie
które łączyły małżeństwo Lazarowiczów czącą”, choć – co ciekawe – nie złożyli prężnej Agencji Informacyjnej Solidarności
– przede wszystkim fotografia, wycieczki przysięgi, która akcentowała walkę o „wolną Walczącej – kombinatu wydawniczego,
rowerowe, wspólne wyjazdy. Para miała i niepodległą Rzeczpospolitą Solidarną”. który przetrwał aż do 1990 roku. Za dzia-
nawet identyczne gusta muzyczne i wsłu- „Oboje cenili sobie, że ich obiekcje doty- łalność w strukturach „antypaństwowych”
chiwała się w rockowe brzmienia gwiazd przyszło mu też zapłacić – jego mieszkanie
światowej estrady. Żona była czące wiązania się przy-
z Romualdem do ostatnich chwil sięgą tej treści z organizacją, dla znalazło się pod czujnym okiem
życia, towarzysząc mu podczas której z oddaniem pracowali, zostały przez bezpieki, choć Romuald uniknął
ciężkiej choroby. władze »SW« uszanowane” – tak autorki internowania i długoletnich pro-
tłumaczą motywacje małżeństwa. Romuald cesów. Jednym z najmłodszych
W opozycji Lazarowicz chciał zachować niezależność, internowanych w Polsce był za to
antykomunistycznej poza tym nie zgadzał się z poglądami go- jego brat, wówczas niespełna
spodarczo-społecznymi organizacji Mo- 18-letni Przemysław.
Lata 80. to czas działalności La- rawieckiego, uważając je za socjalistyczną
zarowicza w unikalnym i niezwy- utopię. Bardziej przekonywała go wizja Pożegnanie przyjaciela
kłym w całym bloku sowieckim modelu prosperujących demokracji za-
ruchu – „Solidarności Walczącej”. chodnich. Z marszu Lazarowicz został Podobnie jak Kornel Morawiecki,
Niedocenianym aż do ostatnich szefem redakcji Radia Solidarności Wal-
lat, gdy premierem został czynny tak i Lazarowicz był przeciwni-
uczestnik tej organizacji, Mateusz
Morawiecki, a Marszałkiem Se- kiem Okrągłego Stołu i wyborów
niorem legenda „podziemnej armii”
– ojciec szefa rządu, śp. Kornel czerwcowych. Czuł ogromny żal
Morawiecki. Członkowie „SW”
popadli w konflikty z dolnośląskimi do elit „solidarnościowych”, że
strukturami Solidarności, m.in.
z Władysławem Frasyniukiem. pozwoliły się komunistom uwłasz-
Mieli inną optykę na działalność
antykomunistyczną: przede wszyst- czyć i wrócić do politycznej gry.
kim zero dialogu, ugodowości,
a nacisk stawiali na masowe akcje Nie spełniał się politycznie w re-
protestacyjne, podziemną prasę
i tworzenie zakonspirowanych aliach III RP, choć wspierał ile
struktur. Jak wynika z opowieści
o życiu Romualda Lazarowicza, sił przyjaciela – Kornela Mora-
wrocławska opozycja była zaskoczona
wprowadzeniem stanu wojennego, ale nie wieckiego. Romuald Lazarowicz
grupa skupiona wokół Kornela. Nasz bo-
hater wcześniej należał do Studenckiego zmarł 2 sierpnia 2019 roku po cięż-
Komitetu Solidarności, a także Klubu
Samoobrony Społecznej „KOR”. Uwielbiał kiej chorobie. W pogrzebie od-
redagować i pisać, kolportował biuletyny
„Solidarności Walczącej”. Lazarowicz był ważnego opozycjonisty uczestniczył
pierwszoplanową postacią m.in. „Biuletynu
Dolnośląskiego” oraz redaktorem naczel- jeszcze lider „Solidarności Wal-
nym „Z Dnia na Dzień” – pierwszego
pisma, które regularnie drukowano w okre- czącej”, który odszedł na wieczną
sie wojny polsko-jaruzelskiej. Oprócz
formułowania wniosków o sytuacji spo- wartę ponad miesiąc później.
łeczno-politycznej, opozycjonista przypo-
Lazarowicz został odznaczony

pośmiertnie Krzyżem Komandor-

skim Orderu Odrodzenia Polski.

W ostatnim pożegnaniu legendy

wrocławskiego podziemia brał udział

premier Morawiecki, którego wspomnienie

o przyjacielu znalazło się na kartach

„Uśmiechniętego wojownika”.

Książkowe upamiętnienie niezwykłego

życia Romualda Lazarowicza jest już

osiemnastą z serii publikacji o nieżyjących

działaczach dolnośląskiej Solidarności.

Powstała ona dzięki dofinansowaniu Sto-

warzyszenia „Solidarność Walcząca”

i Fundacji KGHM Polska Miedź. Miejmy

nadzieję, że powstanie znacznie więcej

takich wspomnień we wszystkich regio-

nach dawnej opozycji. GP

82 26 SIERPNIA 2020 prenumerata.GazetaPolska.pl

DODATEK { 40. ROCZNICA POWSTANIA SOLIDARNOŚCI }

Tomasz
Łysiak

SZEF DZIAŁU HISTORIA

CUD SOLIDARNOŚCI
O d protestów Wolnych Związ-
ków Zawodowych, od walki dramatu „Wyzwolenie”, te fenomeny pa- o tych dziejach też mówiła prawdę. Poza
o chleb, o po prostu godne triotyczno-duchowe, czyli Jan Paweł II
życie, po walkę o impondera- oraz figura zbiorowa, jaką była Solidar- samą walką z komuną Solidarność bowiem
bilia: wolność, niezawisłość, ność, splatają się ze sobą w wielu punk-
suwerenność Polski i Polaków. Cud, jaki tach: w trosce o Człowieka, w oparciu pełniła rolę kulturotwórczą, wypełniała
się zaczął od wyboru Polaka na papieża, o chrześcijańskie wartości, w budowaniu
miał swój wielki moment inicjacyjny pamięci o przeszłości i patrzeniu w przy- luki i braki związane z cenzurą i fałszo-
w sierpniu 1980 roku. Te dwa akty nowego szłość, a przede wszystkim w otwartym
sprzeciwie wobec zła. waniem historii, uczyła postaw, walczyła
PARTNER DODATKU
Cud Solidarności był cudem zjednocze- z kłamstwem i bezwzględną siłą reżimu.
nia. Nie dziełem jednego człowieka, lecz
wytworem ducha zbiorowości. W trakcie Jak w modlitwie św. Franciszka z Asyżu,
strajków, potem stanu wojennego i kolej-
nych lat ciągłej, pokojowej walki z syste- Solidarność niosła światło tam, gdzie
mem komunistycznym Solidarność stała
się czymś więcej niż związkiem zawodowym panuje mrok, nadzieję tam, gdzie panuje
czy ruchem społecznym, stała się imma-
nentną częścią polskiej wspólnoty naro- rozpacz, i jedność tam, gdzie panuje
dowej. Z naszych dziejów czerpała wzorce,
zwątpienie.

W czterdziestolecie tego kolejnego „cudu

nad Wisłą” pamiętajmy o tych wszystkich

bohaterach Solidarności, których nazwiska

zapisały się chlubnie w historii, ale pa-

miętajmy też o wielkiej rzeszy ludzi ano-

nimowych, zaangażowanych w jeden FOT. ARCH.

z najpiękniejszych duchowych ruchów

społecznych w dziejach świata. GP

26 SIERPNIA 2020 83

DODATEK { 40. ROCZNICA POWSTANIA SOLIDARNOŚCI }

Tomasz
Panfil

BEN IPN

WSPOMNIENIE STRAJKÓW Z 1980 ROKU

Ten niezwykły SIERPIEŃ

„Rok 1647 był to dziwny rok, w którym rozmaite znaki na niebie i ziemi zwiastowały jakoweś klęski

i nadzwyczajne zdarzenia”. Tak Henryk Sienkiewicz rozpoczął „Ogniem i mieczem”, swą – pisaną ku pokrzepieniu

serc i przestrodze – epopeję o powstaniu Chmielnickiego, które stało się początkiem końca potężnej

Rzeczypospolitej. Naszą opowieść o wyjątkowym roku 1980, roku, który zapoczątkował upadek komunizmu,

moglibyśmy rozpocząć podobnymi słowy. Miesiące poprzedzające wydarzenia Lipca i Sierpnia 1980 roku

przyniosły bowiem naprawdę niezwykłe wypadki i niewidziane wcześniej katastrofy.
W  październiku 1979 roku,
w trzech kopalniach – w No- na Okęciu, rozbił się lecący z Nowego backi (tuńczykowiec): robotnicy bardzo
wej Rudzie, Bytomiu i Cze- Jorku samolot Polskich Linii Lotniczych się spieszyli, by go skończyć, i 18 czerwca
chowicach-Dziedzicach – LOT Ił-62 „Mikołaj Kopernik”. Śmierć doszło do wybuchu: zginęło 18 pracow-
ponieśli wszyscy: 77 pasażerów i 10 człon- ników, 10 odniosło poważne obrażenia.

wydarzyły się trzy katastrofy, ków załogi. Maszyna była produkcji ZSRS, Nad wszystkimi tymi wypadkami, które

w których zginęło w sumie 38 górników, a przyczyną wypadku – błędy konstrukcyjne dla wielu zdawały się znakami zapowia-

a 56 odniosło rany. 14 marca 1980 roku, silnika. Dla ZSRS właśnie w gdańskiej dającymi „nadzwyczajne jakieś zdarzenia”,

przed południem, w pobliżu lotniska Stoczni Północnej budowano statek ry- dominowało wydarzenie absolutnie wy-

84 26 SIERPNIA 2020 prenumerata.GazetaPolska.pl

jątkowe w całej tysiącletniej historii pań-
stwa polskiego: oto 2 czerwca 1979 roku
kraj rodzinny odwiedził Jan Paweł II,
papież-Polak. Wielką popularność zyskał
wówczas zapomniany niemal początek
wiersza Juliusza Słowackiego, fragment
wręcz proroczy:

Pośród niesnasków Pan Bóg uderza
w ogromny dzwon.
Dla słowiańskiego oto papieża
otwarty tron.
Ten przed mieczami tak nie uciecze
jako ten Włoch.
On śmiało, jak Bóg, pójdzie na miecze,
świat mu – to proch!

FOT. ARCH. Upadek dziesiątej potęgi Pezetpeerowscy „ekonomiści” po raz susie w czerwcu 1976 roku – ścieżki
kolejny próbowali sprawdzić, czy od in- zdrowia, zwolnienia z pracy, nocne najścia
Propaganda z dekady Edwarda Gierka tensywnego mieszania herbata zrobi się „nieznanych sprawców”. Strach łagodzony
do dziś uznawana jest za mistrzowską. słodsza. Oczywiście się nie udało – mięsa był jednak pojawieniem się i działalnością
Bo rzeczywiście osiągnięcia miała nieba- i jego przetworów od podnoszenia cen nie organizacji pomagających ofiarom represji
gatelne. Łopatologicznie i subtelnie, w te- przybywało. W którymś momencie kolejki komunistycznych, czyli Komitetu Obrony
lewizji, w radiu, na łamach poddanej po mięso czy papier toaletowy przestały Robotników oraz Wolnych Związków
kontroli partyjnej prasy – od „Misia” przez być tylko uciążliwością dnia codziennego, Zawodowych. Choć dla większości Pola-
„Świat Młodych”, „Filipinkę”, „Kobietę a stały się coraz mocniej denerwującym ków WZZ i KOR były zjawiskami odle-
i życie”, „Razem”, na „Trybunie Ludu” upokorzeniem. Iskry gniewu pojawiały się głymi, niemal abstrakcyjnymi, a wiedza
skończywszy – przekonywano Polaków, częściej, niewiadome było tylko miejsce, o ich działaniach była mocno ograniczona,
jak wielkie mają szczęście żyć w latach w którym padną na beczkę prochu. to jednak krzepiąco działała sama świa-
70. Latach światłego i mądrego przywódz- domość ich istnienia.
twa, świetniej koniunktury, latach pokoju Gniew, lęk i śmiech
i dobrobytu, w Polskiej Rzeczypospolitej W społecznej terapii antylękowej nieba-
Ludowej prowadzonej ku świetlanej przy- Niewątpliwym hamulcem dla przerodzenia gatelną rolę odegrał pewien sportowiec.
szłości przez wybitnego męża stanu Edwarda się tlącego gniewu w otwartą konfrontację W lipcu 1980 roku trwały zbojkotowane
Gierka. Jednak wiosną 1980 roku nawet z komunistyczną władzą był strach przed przez kraje demokratyczne igrzyska olim-
zaprawieni w propagandowych bojach bezwzględnością rządzących w PRL ko- pijskie w Moskwie. Bojkot był efektem
funkcjonariusze medialni musieli się pod- munistów. Przecież od krwawego Grudnia sowieckiej inwazji na Afganistan. W walce
dać. Nie da się bowiem przekonać ludzi roku 1970 minęło niespełna 10 lat – pamięć o złoty medal w konkursie skoku o tyczce
stojących wiele godzin w kolejce po ka- o krwi na ulicach Szczecina, Gdyni i Gdań- rywalizowali Polak Władysław Kozakiewicz
wałek mięsa na obiad lub pasztetową ska była wciąż żywa, a wzmacniała ją i tyczkarz rosyjski Konstantin Wołkow.
na kanapki, że PRL jest „dziesiątą potęgą „lekcja czerwcowa”, czyli brutalna roz- Stutysięczna publiczność, obecna na mo-
gospodarczą świata”, a krajowe produkty prawa ze strajkującymi w Radomiu i Ur- skiewskim stadionie na Łużnikach, do-
„dorównują, a pod wieloma względami
przewyższają analogiczne wytwory krajów
kapitalistycznych”. Władze państwowe
– one to bowiem w centralnie sterowanym
systemie nakazowo-rozdzielczym były
odpowiedzialne za handel „uspołeczniony”
– próbowały problem niedostatecznej
podaży mięsa zlikwidować przez tworzenie
tak zwanych sklepów komercyjnych.
Na sklepie mięsnym umieszczano nowy
szyld i wypisywano nowe etykiety z no-
wymi – oczywiście wyższymi – cenami.

26 SIERPNIA 2020 85

DODATEK

pingując swego zawodnika, przeraźliwie
gwizdała na Polaków (obok Kozakiewicza
w walce o medale liczył się też Tadeusz
Ślusarski). Konkurs wygrał Kozakiewicz
skokiem na wysokość 5,78 m (nowy rekord
świata), a ciesząc się ze zwycięstwa, po-
kazał sowieckiej publiczności tak zwanego
„wała”, gest zwany odtąd jego nazwiskiem.
Cała Polska mogła dzięki transmisji tele-
wizyjnej zobaczyć, jak Polak w sercu
Moskwy i całego imperium pokonuje
Rosjanina i jak dobitnie pokazuje miej-
scowym kibicom, co o nich myśli. A naj-
bardziej chyba krzepiące było to, że Ko-
zakiewicz nie poniósł żadnych konsekwencji.
Bo chociaż ambasador sowiecki w Polsce
domagał się dyskwalifikacji Kozakiewicza,
odebrania mu medalu i przeproszenia
„narodu radzieckiego” za obrazę, to władze
polskie stwierdziły, że nasz sportowiec
miał… skurcz prawej ręki.

Zapowiedź fali wszystko, by tylko skłonić robotników miesięcy przed planowanym odejściem
do powrotu do pracy. na emeryturę. Ta ewidentna złośliwa szy-
Pierwsze wybuchy niezadowolenia spo- kana wzburzyła stoczniowców: jak wspo-
łecznego pojawiły się w maju i czerwcu Strajki na Lubelszczyźnie skończyły się minała po latach Anna Walentynowicz,
1980 roku, kiedy doszło do sporadycznych 24 lipca. W następnych dniach na krótko represje wobec niepokornej kobiety „za-
„przerw w produkcji”. W oficjalnym języku podejmowały strajki pojedyncze zakłady miast zniechęcić kolegów do kontaktów
nie istniało słowo strajk – wszak nie mogli w Warszawie, Łodzi, Kaliszu, we Wrocła- ze mną – wyzwalało w nich [to] poczucie
robotnicy występować przeciwko władzy wiu. Pierwszy sekretarz Edward Gierek solidarności z krzywdzonym człowiekiem”.
„robotniczej”. 1 lipca władze zdecydowały sądząc, że sytuację udało się opanować, Działacze WZZ powielali ulotki wzywa-
się wreszcie na podwyżkę cen mięsa – z ulgą wyjechał na tradycyjne wczasy jącej do obrony „Pani Ani”. Udało się –
zdrożały posiłki w fabrycznych stołówkach do Związku Sowieckiego. Jednak wielka 14 sierpnia stoczniowcy rozpoczęli strajk.
i bufetach. Tak zaczęła się pierwsza po- fala dopiero nadchodziła. „Byłam kroplą goryczy, która przepełniła
ważna konfrontacja: 8 lipca wybuchł strajk kielich” – wspominała Pani Ania.
w Wytwórni Sprzętu Komunikacyjnego Kropla goryczy
w Świdniku. Błyskawicznie strajki rozlały Komitet strajkowy oprócz żądania przy-
się na Lublin i inne miasta regionu. Ro- Trudno zrozumieć, dlaczego w tak napiętej wrócenia do pracy Walentynowicz oraz
botnicy lekcje odrobili – nie wychodzili sytuacji w kraju dyrekcja Stoczni Gdań- Lecha Wałęsy i podwyżek płac, domagał
na ulice, nie szturmowali komitetów PZPR, skiej zdecydowała się na ostateczne roz- się wybudowania pomnika upamiętniają-
strajki miały charakter okupacyjny. W kul- wiązanie ciągnącego się od dawna sporu cego stoczniowców poległych w Grudniu
minacyjnym momencie możemy mówić z Anną Walentynowicz, znaną, lubianą 1970 roku. Na wieść o akcji stoczniowców
wręcz o strajku generalnym Lubelszczyzny i cenioną działaczkę Wolnych Związków strajki solidarnościowe podjęły również
– 18 lipca stało 79 zakładów, w tym klu- Zawodowych, suwnicową samotnie wy- inne zakłady Trójmiasta. Postawiona w stan
czowe przedsiębiorstwa komunikacyjne chowującą syna. Wypowiedzenie Anna gotowości Służba Bezpieczeństwa usiło-
i transportowe. Biuro Polityczne PZPR Walentynowicz dostała 7 sierpnia, gdy wała zdobyć przez swych agentów wpływ
powołało zespół negocjacyjny, z wicepre- była na zwolnieniu lekarskim, na kilka
mierem Mieczysławem Jagielskim na czele.
To przełom – władza wprawdzie żadnych
umów nie zawierała i porozumień nie
podpisywała (jedyne porozumienie to to
kończące strajk w WSK Świdnik), ale nie
strzelała, nie biła, władza rozmawiała,
a w rozmowach gotowa była obiecać

86 26 SIERPNIA 2020 prenumerata.GazetaPolska.pl

od razu utworzył się MKS – jak i stopniem

zorganizowania i zdyscyplinowania straj-

kujących. Więc z jednej strony powołały

zespoły negocjacyjne, z drugiej przepro-

wadzały aresztowania członków organizacji

opozycyjnych: Komitetu Obrony Robotni-

ków, Ruchu Praw Człowieka i Obywatela,

Konfederacji Polski Niepodległej. Z władz

partyjnych i państwowych usuwani byli

ludzie najbardziej kojarzący się z kryzysem

ekonomicznym – jak premier Babiuch czy

wicepremier i szef oficjalnych związków

zawodowych Szydlak. Gdy rozmowy ze

szczecińskim MKS prowadził wicepremier

Barcikowski, a z trójmiejskim wicepremier

Jagielski, Służba Bezpieczeństwa aktywo-

RODZIŁA SIĘ SOLIDAR- wała swoich tajnych współpracowników
NOŚĆ – TA PRAWDZIWA,
MIĘDZY LUDŹMI i agentów wpływu, opracowywała plany

Ci, którzy strajkowali, siłowych rozwiązań. Gierek osobiście prosił
wypowiadali się w imieniu
tych, którzy strajkować nie Prymasa Wyszyńskiego o pomoc w uspo-
mogli: służby zdrowia,
nauczycieli, emerytów. kojeniu nastrojów – jednak przemówienie

mentem zwrotnym strajku gdańskiego, Prymasa zostało zaprezentowane w mediach
a tym samym najnowszej historii Polski.
w wersji ocenzurowanej, więc efekt wywarło
Sierpniowa fala
odwrotny. Do strajków przystępowały
Strajki w stoczni i innych zakładach kon-
tynuowano. Stało się to, czego najbardziej kolejne zakłady w całej Polsce – w Warsza-
obawiały się władze: protestujący zaczęli
się organizować, powołując Międzyzakła- wie, Łodzi, Nowej Hucie, Poznaniu, na Ślą-
dowy Komitet Strajkowy. Postulaty zmieniły
charakter: z partykularnych, stały się sku. W Jastrzębiu 29 sierpnia utworzył się
uniwersalnymi. Ci, którzy strajkowali,
wypowiadali się w imieniu tych, którzy trzeci, górniczy MKS. Ostatnie dni sierpnia
strajkować nie mogli: służby zdrowia,
nauczycieli, emerytów. Doszły postulaty przyniosły zwycięstwo – 30 sierpnia w Szcze-
„polityczne”: żądanie likwidacji cenzury,
zgoda na tworzenie autentycznych związ- cinie, 31 w Gdańsku zostały podpisane
ków zawodowych, niezależnych od kie-
na strajkujących, tonować emocje i wpły- rownictw zakładów i władz partyjnych. porozumienia. „Wychodziłam ze stoczni
wać na decyzje. Już 16 sierpnia dyrekcja Rodziła się solidarność – ta prawdziwa,
stoczni obiecała spełnić postulaty – pod- między ludźmi. ostatnia. Tak po kobiecemu czułam się
kreślmy: obiecała, bez żadnych realnych
gwarancji. Jedynym konkretem był fakt, Władze partyjne PRL były zaskoczone odpowiedzialna za to, co zostało, za te ryzy
że dyrektorskim samochodem przywieziono zarówno skalą – 18 sierpnia wybuchł
do stoczni panią Walentynowicz. Lech z ogromną siłą protest w Szczecinie, gdzie papieru, materace, koce…” – wspominała
Wałęsa znienacka ogłosił koniec strajku,
część stoczniowców zaczęła opuszczać Anna Walentynowicz.
teren. Wtedy do akcji znów wkroczyły
kobiety. Anna Walentynowicz, Alina Pień- Jeszcze jedno porozumienie, to z 3 wrze-
kowska, Ewa Ossowska prosiły o wytrwa-
łość, apelowały o solidarność z innymi śnia, z Jastrzębia. Na początku września
zakładami, w desperacji zablokowały trzy
stoczniowe bramy. Walentynowicz prze- VI Plenum Komitetu Centralnego PZPR
mawiała z akumulatorowego wózka, Pień-
kowska wołała do robotników, stojąc odwołało Edwarda Gierka ze stanowiska
na plastikowej beczce. Stoczniowcy zostali,
ci, którzy wyszli, wrócili. Jak twierdzi I sekretarza. 17 września spotkali się
Krzysztof Wyszkowski, to właśnie ten
moment, ten niemal straceńczy akt Anny przedstawiciele strajkujących z całego
Walentynowicz i pozostałych pań, które
zniweczyły intrygę bezpieki, stał się mo- kraju – tego dnia zapadła decyzja o utwo-

rzeniu Niezależnego Samorządnego

Związku Zawodowego „Solidarność”

działającego na terenie całego państwa.

Rychło liczba członków NSZZ „Solidar-

ność” (oficjalnie zarejestrowanego 10 li-

stopada) osiągnęła 10 mln, stając się

najbardziej masową i wyrastającą z au-

tentycznych potrzeb społeczeństwa or-

FOT. ARCH. ganizacją w najnowszej historii świata.

Tak rozpoczęła się ostateczna bitwa

Polaków z komunizmem. GP

26 SIERPNIA 2020 87

DODATEK { 40. ROCZNICA POWSTANIA SOLIDARNOŚCI }

Dowód SOLIDARNOŚCI…

ANNA WALENTYNOWICZ W HOŁDZIE DLA ŚLĄSKA Sebastian
Reńca
Anna Walentynowicz, legendarna działaczka Wolnych Związków
Zawodowych, a później Solidarności z Gdańska, w okresie tzw. karnawału WŚLĄSKIE CENTRUM WOLNOŚCI I SOLIDARNOŚCI
Solidarności oraz po wprowadzeniu stanu wojennego wielokrotnie  majową noc 1981 roku Anna
bywała na Śląsku. Ci, którzy ją znali, mówią, że czuła się tam jak w domu. Walentynowicz wróciła z Te-
Często przyjeżdżała tam również dlatego, że sama ciężko pracowała resą Baranowską do Katowic
i przez to ceniła ludzi ciężkiej roboty. Dlatego gdy 16 grudnia 1981 roku z Tarnowskich Gór, gdzie
funkcjonariusze plutonu specjalnego ZOMO zastrzelili dziewięciu górników razem brały udział w obcho-
z kopalni „Wujek”, Anna Walentynowicz chciała ich upamiętnić tak samo dach Dnia Hutnika w hucie cynku „Mia-
jak tych, którzy zginęli na Wybrzeżu w grudniu 1970 roku. steczko Śląskie”. – Dotarłyśmy około północy.
Już na korytarzu poczułam duży smród.
Gdy otworzyłam drzwi do mojego miesz-
kania, ze środka buchnął jeszcze większy
odór. Całą noc przesiedziałyśmy z Anną
na balkonie – wspomina Teresa Baranowska,
wówczas działaczka KPN i Komitetu Obrony
Więzionych za Przekonania. – Ja się zatru-

88 26 SIERPNIA 2020 prenumerata.GazetaPolska.pl

FOT. ARCH. BYWAĆ U SIEBIE pod zarzutem zorganizowania strajku poświęcona przez księdza Kazimierza Fyrlę
w Stoczni Gdańskiej w grudniu 1981 roku. na mszy św. w kościele Podwyższenia Krzyża
„Jedyna dobra rzecz z tej Najpierw trafiła do aresztu śledczego w Gdań- Świętego w Katowicach. Następnie ulicą
wojny, jaką wydał sku, następnie na Mokotowie w Warszawie, Gallusa przeszedł pochód wiernych pod
generał Jaruzelski skąd przewieziono ją do zakładu karnego kopalnię „Wujek”. Według SB wzięło w nim
narodowi polskiemu, w Grudziądzu. 30 marca 1983 roku została udział około 300 osób. Kazimierz Świtoń,
to było internowanie. skazana wyrokiem Sądu Rejonowego w Gru- jeden z założycieli Wolnych Związków Za-
Mogliśmy się zaprzyjaź- dziądzu na rok i trzy miesiące więzienia wodowych w Katowicach, zaczął montować
nić (…), nie będą nas w zawieszeniu na 3 lata. tablicę. Oczywiście nie pozwoliła na to milicja
skłócać”. oraz SB. Jeden z milicjantów z ironią odezwał
W sierpniu 1983 roku Walentynowicz się do Świtonia: „Proszę przestać! Nie wi-
łam, Ania źle się czuła. Wiedziałyśmy jedno: znów była na Śląsku. Zanim wzięła udział dzicie, że ludzie tu śpiewają pieśni religijne,
że gdyby zasmrodzono mieszkanie, a my w pielgrzymce kobiet do Sanktuarium Matki a wy im kuciem przeszkadzacie?”. Zatrzy-
byśmy w nim spały, to rano mogłybyśmy Boskiej Piekarskiej, przyszła pod katowicką mano też młodego mężczyznę, który pomagał
się nie obudzić – dodaje. kopalnię „Wujek”, by pomodlić się za gór- współzałożycielowi WZZ. Za chwilę mili-
ników zastrzelonych w czasie pacyfikacji cjanci złapali Świtonia, ale ten zaczął się
Wkrótce potem, w czerwcu 1981 roku, strajku. „Wtedy postanowiłam, że miejsce z nimi szarpać. Wówczas do akcji wkroczyła
Anna Walentynowicz była w Jastrzębiu- to musi mieć przynajmniej pamiątkową Anna Walentynowicz, która odebrała esbe-
-Zdroju, gdzie brała udział w obchodach tablicę. My w Gdańsku mamy pomnik, więc kowi młotek i sama zaczęła walić nim w mur.
Święta Ludowego, które zostało zorgani- tu niech będzie na razie chociaż tablica, Świtoń wyrwał się milicjantom, wziął na-
zowane m.in. przez miejscowe i regionalne aby został trwały ślad i nie zginęła pamięć” rzędzie z rąk Walentynowicz i wrócił do pracy,
struktury Solidarności oraz rolniczą – mówiła Anna Walentynowicz w rozmowie co opisał w swoim dzienniku nieżyjący już
Solidarność. z Tomaszem Jastrunem. działacz związkowy Włodzimierz Kapczyński.
Funkcjonariusze wezwali przez radio posiłki.
Aby został trwały ślad 4 grudnia 1983 roku, z okazji święta Gdy otwory potrzebne do zawieszenia tablicy
patronki górników świętej Barbary, tablica były już gotowe, milicja ponownie wkroczyła
Po wprowadzeniu stanu wojennego Anna przywieziona z Gdańska miała zawisnąć do akcji, o czym Anna Walentynowicz tak
Walentynowicz była internowana, jak tysiące na kopalnianym murze obok „Wujkowego” opowiadała Jastrunowi:
innych działaczy Solidarności. Na wolności krzyża. Do dziś nie wiemy, kto zaprojek-
znalazła się w lipcu 1982 roku, ale już tował tablicę, kto ją wykonał (być może „Świtoń kładzie klej, sprawdza śruby.
w następnym miesiącu została aresztowana pracownicy Stoczni Gdańskiej) i kto przy- Podjeżdża kilka gazików, wyskakują z nich
wiózł dwie tablice na Śląsk. Udało się to, młodzi ludzie (…). Świtoń tam nie patrzy,
choć pod koniec listopada Służba Bezpie- robi swoje (…). Rzuca się na niego chmara
czeństwa wiedziała od tajnego współpra- ubeków. Chcę zabrać tablicę spod jego
cownika o planie Anny Walentynowicz. nóg i właśnie wtedy, gdy się pochylam,
oni pociągnęli Świtonia, który przeleciał
Plan był taki, by jedna tablica trafiła nad moją głową. Przewróciłam się, spadła
do Jastrzębia-Zdroju. Tam została poświę- mi czapka, ale podnoszę się szybko i chwy-
cona i powieszona na ścianie świątyni pw. tam tablicę. Niestety, śruby wystawały
Najświętszej Maryi Panny Matki Kościoła. od zewnętrznej strony i ubekowi było
Anna Walentynowicz najprawdopodobniej łatwiej złapać tablicę. Zapieram się noga-
brała udział w tamtej mszy św. Wkrótce mi, ale było ślisko, i tak ciągną mnie
proboszcz, ks. Bernard Czernecki, odebrał po lodzie. Ubecy zrobili żywy mur i od-
telefon. Ktoś informował, że wikary ks. grodzili nas od ludzi. Zaciągnęli mnie
Henryk Białas ma się stawić na komendzie do samochodu, wyrwali tablicę i ubliżając
milicji. „Ksiądz Białas przyjdzie do ko- mi, wrzucili mnie do wozu. Spadła mi
mendy, jeżeli dostanie pisemne wezwanie” czapka, oberwano guziki od płaszcza,
– oznajmił proboszcz i odłożył słuchawkę. zerwano torebkę, upadły okulary. Potem
Wezwanie nie przyszło, a wikary przez wrzucono do samochodu okulary i znisz-
kolejne dni nie odbierał telefonów, tak czoną torebkę. Czapki nie ma do dziś”.
na wszelki wypadek.
Proces i kwiaty
Ciągną mnie po lodzie…
W grudniu 1983 roku pod „Wujkiem”
W Katowicach tablica, będąca darem od spo- aresztowano również Ewę Tomaszewską,
łeczeństwa Wybrzeża w hołdzie górnikom,
którzy polegli 16 grudnia 1981 roku, została

26 SIERPNIA 2020 89

DODATEK { 40. ROCZNICA POWSTANIA SOLIDARNOŚCI }

działaczkę „Solidarności” z Warszawy. FILM a w lipcu ich sprawa została umorzona FOT. SEBASTIAN REŃCA
Została zatrzymana za robienie zdjęć na mocy amnestii.
krzyża, „mimo iż na tablicy znajdującej Śląskie Centrum Wolności
się na bramie wjazdowej do KWK »Wujek« To jest nasze miejsce
był umieszczony zakaz fotografowania”. i Solidarności jest producen-
24 września 1984 roku Anna Walentyno-
– Spod kopalni przewieziono mnie tem filmu dokumentalnego wicz przyjechała do Katowic z mieszka-
do komendy MO przy ulicy Kilińskiego jącym w Skawinie działaczem podziemia
w Katowicach. Pamiętam, że było tam „Tablica pani Ani” (reż. Marek Kazimierzem Korabińskim, by wziąć udział
już bardzo dużo zatrzymanych i zaczęło w ślubie Andrzeja Rozpłochowskiego,
brakować im pomieszczeń dla nich. Mnie Lyszczyna, Sebastian Reńca). przywódcy katowickiego MKZ. Miesiąc
przesłuchiwano w… kuchni. Na pytanie, później, wspólnie z ks. Jerzym Popiełuszką,
gdzie ostatnio widziałam Annę Walen- W dokumencie przedstawiona brała udział w na Dniach Kultury Chrze-
tynowicz, odpowiedziałam zgodnie z praw- ścijańskiej w Bytomiu. 9 października
dą, że w depozycie – opowiada Ewa jest historia tablicy, którą 1984 roku w salce katechetycznej bytom-
Tomaszewska. – W końcu wsadzili mnie skiego kościoła pw. Podwyższenia Krzyża
do tej samej celi z Anią Walentynowicz. działaczka „Solidarności” Świętego zebrało się około 300 osób.
Po 48 godzinach przewieziono nas, każdą Wszyscy przyszli na spotkanie z Anną
osobno, do aresztu śledczego przy ulicy przywiozła z Wybrzeża Walentynowicz, która witając zebranych,
Mikołowskiej – dodaje. podziękowała im za tak liczną obecność,
w hołdzie górnikom zabitym mimo że „władza nie szczędziła trudu,
W pierwszych dniach kwietnia przed sposobów i metod, żeby nas podzielić”.
katowickim Sądem Rejonowym odbyła się podczas pacyfikacji „Wujka”
rozprawa. Annę Walentynowicz sprowa- Anna Walentynowicz zwróciła się również
dzono na rozprawę z Zakładu Karnego oraz dla uczczenia konse- do kobiet, by poszły pod krzyż ustawiony
w Lublińcu. „W czasie przesłuchań nie przy kopalni „Wujek”, „tak jak poszedł
mogli mnie poniżyć, bo to oni poniżali się kwencji, które z tego powodu wasz bp Bednorz odprawić tam Różaniec.
przede mną” – mówiła pani Anna kilka To jest nasze miejsce, nie może tam za-
miesięcy później. poniosła Anna Walentyno- braknąć żadnej kobiety”.

Świtoń, który ze względu na stan zdrowia wicz. Dokument zakwalifiko- Gdy przyszedł czas na pytania, ktoś znów
został zwolniony z aresztu w lutym, od- nawiązał do kopalni „Wujek” i upamięt-
powiadał w czasie rozprawy z wolnej stopy. wał się do Festiwalu Filmowe- nienia zastrzelonych górników. „Tablica
Gdy wszedł na salę rozpraw, na ławie miała nas bardziej zjednoczyć i pocieszać”
oskarżonych siedziały już Anna Walenty- go NNW 2020 w Gdyni – stwierdziła działaczka Solidarności,
nowicz i Ewa Tomaszewska. a chwilę później dodała: „My dzisiaj po-
w konkursie filmów polskich. winniśmy spotykać się, powinniśmy bywać
– Najpierw dał nam po bukieciku u siebie, by »tydzień kultury«, jak powie-
stokrotek, co było bardzo wzruszające, – Ktoś z sędziów zwrócił zebranym na sali dział pięknie kapłan w dzisiejszej homilii,
a  co  próbowali mu dość gwałtownie uwagę, by ktoś ustąpił miejsca starszej trwał przez cały czas. Powinniśmy bywać
uniemożliwić eskortujący nas milicjanci. kobiecie, na co jeden z esbeków wrzasnął, u siebie na mszach za ojczyznę, które są
Potem zaczął się awanturować, żeby że stare kobiety to powinny siedzieć w do- organizowane w tej chwili we wszystkich
go wpuścili na ławę oskarżonych. Mi- mu, a nie chodzić po rozprawach sądowych. miastach, we wszystkich parafiach. I po-
licja zaczęła bronić mu dostępu do ławy Więcej było takich gburowatych zachowań winniśmy przyjeżdżać do siebie, nocować,
oskarżonych, krzycząc, że on nie ma „publiczności”, która próbowała uniemoż- porozmawiać, zaprzyjaźnić się, ze sobą
prawa tu siedzieć. Na co Świtoń rów- liwić wejście na salę wszystkim innym – bywać. Jedyna dobra rzecz z tej wojny, jaką
nież reagował krzykiem, oznajmiając, wspomina Ewa Tomaszewska. wydał generał Jaruzelski narodowi polskie-
że to on jest właśnie oskarżony, a nie mu, to było internowanie. Mogliśmy się
oni. Więc wyglądało to dosyć zabawnie. Ostatecznie cała trójka została zwolniona zaprzyjaźnić (…), nie będą nas skłócać”.
Widać było, które miejsce na sali jest z aresztu ze względu na stan zdrowia,
bardziej zaszczytne – mówi Ewa 4 grudnia 1987 roku, w dniu św. Barbary,
Tomaszewska. Anna Walentynowicz znów była w Pieka-
rach Śląskich i przemawiała do zgroma-
Obecni na rozprawie zapamiętali, że dzonych w siedzibie Caritasu. Apelowała
niewielka sala rozpraw była wypełniona m.in. o „solidarność ludzkich serc”, o to,
esbekami, przez co ponad osiemdziesię- by ludzie nie zapominali tych, którzy wciąż
cioletnia aktorka Irena Byrska nie miała siedzą w peerelowskich więzieniach. GP
gdzie usiąść.

90 26 SIERPNIA 2020 prenumerata.GazetaPolska.pl

REKLAMA

{ PRZESZŁOŚĆ FELIETON
POWRÓCI IDEĄ }

SOLIDARNOŚĆ

Nieustannie czytamy, słyszymy i widzimy w wielu Tadeusz który zakończyłby strajk już po dwóch dniach.
Narodzony w 1980 roku w Gdańsku opór prze-

mediach, że to nie robotnicy wielu zakładów Płużański ciwko komunistycznej władzy skutkował wspólnym
– solidarnościowym – wystąpieniem w około
w Polsce, ale jednoosobowo Lech Wałęsa,

a przynajmniej Międzyzakładowy Komitet 700 zakładach Wybrzeża, a ponadto w Stoczni

Strajkowy zakładów Wybrzeża stworzył pierw- Szczecińskiej im. Warskiego czy w kopalniach

szy, niezależny od komuny związek zawodowy i przedsiębiorstwach Śląska. Z kolei finalizujące

w skolonizowanym przez Sowietów tzw. bloku protesty porozumienia to nie tylko najbardziej

wschodnim. Aby poczuć atmosferę tamtych dni, najlepiej nagłośnione porozumienie gdańskie (31 sierpnia, podpisane

wsłuchać się w głos uczestników – bohaterów wydarzeń sprzed w sali BHP Stoczni Gdańskiej przez Lecha Wałęsę, a z ramie-

40 lat. Tych prawdziwych, a nie wykreowanych (przede nia komunistów przez Mieczysława Jagielskiego), lecz także

wszystkim przez komunistyczną bezpiekę). Warto więc wsłu- trzy inne, nie mniej istotne: w Szczecinie (30 sierpnia, pod-

chać się w głos m.in. trzech Andrzejów: Gwiazdy, Kołodzieja pisane przez Mariana Jurczyka i Kazimierza Barcikowskiego),

i Rozpłochowskiego. Kolejna fundamentalna sprawa: rozpo- w Jastrzębiu-Zdroju (3 września, podpisane przez Jarosława

częty 14 sierpnia strajk w Stoczni Gdańskiej im. Lenina nie Sienkiewicza i Aleksandra Kopcia), w Hucie Katowice (Dą-

rozlałby się na inne zakłady i nie nabrał charakteru solidar- browa Górnicza, 11 września, podpisane przez Zbigniewa

nościowego, gdyby dzielne kobiety – wśród nich Anna Walen- Kupisiewicza i Franciszka Kaima). Nie wolno też pomijać

tynowicz, Maryla Płońska, Ewa Osowska i Alina Pieńkowska prawie już zapomnianych porozumień rzeszowsko-ustrzyckich

– nie zamknęły bram stoczni, namawiając wychodzących (zawarte w lutym 1981 roku, doprowadziły do powstania

kolegów do kontynuowania protestu. Wbrew Lechowi Wałęsie, NSZZ Rolników Indywidualnych „Solidarność”).

26 SIERPNIA 2020 91

ŚRODOWISKO { KOZY, CYWETA I SŁOŃ }

Trzy zwierzaki
od kawy

NIE DAJCIE SIĘ NABRAĆ

Kopi luwak to najdroższa kawa
dostępna w kawiarni w centrum
Warszawy. Za małą filiżankę
smakosze płacą 60 zł, a potem
długo cmokają, zachwycając się
aromatem i smakiem. Ten snobizm
możemy sobie zafundować dzięki
niewielkim zwierzakom – cywetom
palmowym. Mało kto zdaje sobie
jednak sprawę, że pijąc tę kawę
w Europie, głównie działamy
na swoje samopoczucie.

CIEKAWOSTKI O KRZEWY KAWY OD SEKTY DO ŚWIATA

KAWIE Jagody, z których pozyskuje się kawę, Obyczaj picia kawy narodził się
pochodzą z krzewów z rodzaju Coffea. w Jemenie w XV wieku. Za jego autora
Świat wypija około Dwa główne uprawiane komercyjnie to miejscowe źródła najczęściej uznają
2 mld kubków C. canephora i C. arabica. Najbardziej zmarłego około 1470 roku Muhamma-
kawy dziennie. cenione nasiona tej drugiej pochodzą da al-Dhabhaniego, uczonego i członka
Rynek kawy jest z południowo-zachodnich wyżyn mistycznej sekty sufich.
dziś wart 100 mld Etiopii i płaskowyżu Boma.
dolarów. prenumerata.GazetaPolska.pl

92 26 SIERPNIA 2020

Jacek P owstanie odmiany kawy kopi który odkrył zasadę suszenia i palenia
Liziniewicz luwak nie jest romantyczną hi- ziaren kawy. Tak oto kozy otworzyły nam
storią. Aby zrozumieć, skąd się drzwi do biznesu, który wart jest dzisiaj
POLUB NAS wzięła, należy cofnąć się do śre- 100 mld dolarów rocznie. I choć opowieść

/GazetaPolskaPL dniowiecza, które bezsprzecznie o Kaldim nie musi być prawdziwa, faktem

było w Europie czasem piwa i wina. To jest, że kawę zawdzięczamy światu is-

oczywiście nie świadczyło o rozpiciu ów- lamskiemu. Muzułmanie, którzy mają

czesnego społeczeństwa, a było raczej surowy zakaz spożywania alkoholu,

wyrazem rozsądku. Spoży- stworzyli obyczajowość

wanie alkoholowych trunków właśnie wokół picia kawy.

było bowiem dla ludzi bez- W 1654 roku To oni wymyślili pierwsze
pieczniejsze niż picie brudnej na świecie kawiarnie. Oczy-

wody, do której odprowa- w Oksfordzie wiście nie wszystko poszło

dzano ścieki i zanieczysz- otwarto Queen od razu jak po maśle. Jak
czenia. Fakt, że miało to Lane Coffee możemy przeczytać w książce
swoje konsekwencje. Często „Historia świata w sześciu

bowiem ludzie całymi mie- House, który dziś szklankach”, niedużo bra-
siącami chodzili na rauszu, jest najdłużej kowało, by kawa trafiła
co znacznie osłabiało ich na indeks rzeczy zakaza-

produktywność. Wszystko nieprzerwanie nych. „Wpływy ortodoksyj-

zmieniło się w okresie Oświe- działającą kawiarnią nych wyznawców islamu
cenia, kiedy z Bliskiego były na tyle silne, że już
w Europie.
Wschodu na nasz kontynent w roku 1511 ówczesny gu-

dotarła kawa. bernator Mekki, Kha’ir Beg,

postanowił poważnie zająć

Koza smakoszka się tym problemem. Zgromadził więc

Jest kilka legend dotyczących tego, jak znawców prawa koranicznego i urządził

odkryto ten szlachetny i popularny dziś pokazowy proces, w którym miejsce

trunek. Jedna z nich mówi, że kawę za- oskarżonego zajął dzbanek kawy. Po do-

wdzięczamy pewnemu biednemu etiop- głębnej dyskusji i rozważeniu szkodliwych

FOT. PIXABAY, ADOBE STOCK, CC, ARCH. skiemu pasterzowi. Kaldi, żyjący w IX następstw używania naparu imamowie

wieku po Chrystusie, przyjrzał się swoim zgodzili się z Kha’ir Begiem, iż jako czło-

zwierzętom, które jedząc ziarna pewnej wiek odpowiedzialny za publiczną mo-

rośliny, widocznie się ożywiały i wesoło ralność ma pełną rację, domagając się

podskakiwały. Postanowił sam spróbować wprowadzenia bezwarunkowego zakazu

purpurowych jagód i również poczuł nagły jego sprzedaży i picia. Heroldowie ob-

przypływ energii. Swoim odkryciem miał wieścili nowe prawo na ulicach Mekki,

się podzielić z miejscowym imamem, a tłumy fanatyków rzuciły się na składy

PAPIEŻ ZEZWALA CZARNE ZŁOTO SOBIESKIEGO SZLACHTA JAK ZWYKLE

W 1605 roku poproszono papieża Do naszego kraju kawa dotarła w XVII „Napój, jak brzydka trucizna i jady,
Klemensa VIII o wyrażenie oficjalnej wieku. Legenda wiąże ten moment ze co żadnej śliny nie puszcza przez
opinii Kościoła o kawie. Wówczas zwycięstwem Jana III Sobieskiego pod zęby, niech chrześcijańskiej nie
napój ten nie był w Europie Wiedniem w 1683 roku, ale prawdopo- plugawią gęby” – pisał barokowy
powszechny i krytykowały go elity. dobnie smak kawy był znany wcze- poeta Jan Andrzej Morsztyn. Kilka
Klemens spróbował napoju śniej. Ponoć amatorem kawy był już dekad później kawa była już
i stwierdził, że kawa jest dobra. Bohdan Chmielnicki. powszechna na polskich dworach.

26 SIERPNIA 2020 93

ŚRODOWISKO PROSTO OD SŁONIA

kupców, by spalić worki z kawą. Pobito Gdyby ktoś chciał spróbo-
też wielu jej sprzedawców oraz paru nie- wać ziaren, które przeszły
szczęśników, którzy mieli pecha i znaleźli już raz przez układ pokar-
się w złym momencie w kawiarni” – czy- mowy, to możne zaintereso-
tamy w publikacji. Zakaz wkrótce cofnięto, wać się kawą z żołądka
a nadgorliwca odsunięto od funkcji. Kawa słonia. Kawa black ivory
zatriumfowała, a arabskie miasta zostały jest wytwarzana przez
zasypane kawiarniami. tajskie słonie w wiejskiej
prowincji Surin w Tajlandii.

Europa się zachwyca Wtedy też pojawiły się one – łaskuny wowca dochodzi do procesów, które mają
palmowe (zwane popularnie cywetami). wpływ na aromat kawy. Mówiąc wprost:
W końcu kawa dotarła do Europy. Od po- Ten mierzący do 60 cm długości i ważący podobno ziarna wyciągnięte z bobków
łowy XVII wieku napój ten stał się ulu- do 3,2 kg nadrzewny ssak musiał się dawać cywety charakteryzują się niesamowitym
bionym trunkiem elity, przedsiębiorców, we znaki plantatorom. Skacząc po krzakach aromatem i smakiem. Wkrótce okazało się
naukowców i urzędników. W 1654 roku kawy, wybierał najlepsze owoce. Dziś już więc, że rolnicy zajmujący się kawą i grze-
w Oksfordzie otwarto Queen Lane Coffee wiemy, że w przewodzie pokarmowym biący w odchodach… parzą najlepszą kawę
House, który dziś jest najdłużej nieprze- tego ssaka podczas trawienia ziaren ka- na świecie. Tego pozazdrościli im smakosze
rwanie działającą kawiarnią w Europie.
W analogicznych lokalach Londynu i Pa-
ryża toczyły się wówczas dyskusje, doga-
dywano interesy. Tworzyło się naukę
i politykę. 12 lipca 1789 roku w Cafe de
Foy w Paryżu padło hasło do ataku na Ba-
stylię, co doprowadziło do rewolucji fran-
cuskiej. Słowem, wystarczyło kilka dekad,
by Europejczycy nie mogli obyć się bez
kawy. To oznaczało również jedno. Euro-
pejskie potęgi potrzebowały własnych
plantacji kawy. Wkrótce po wielu drama-
tycznych przedsięwzięciach kawę udało
się uprawiać na Karaibach, w Ameryce
Południowej i wyspach Indonezji. Do tego
kraju sadzonki przywieźli przedsiębiorczy
Holendrzy, którzy założyli również pierw-
sze plantacje. Kawa w tamtym czasie była
bardzo cenna, co oznacza, że nie dzielono
się nią z niewolnikami.

BRAZYLIA LIDERUJE STARBUCKS POTENTATEM NAJWIĘCEJ W SKANDYNAWII

Produkcję kawy przelicza się Ta amerykańska sieć ma najwięcej Największymi amatorami kawy
na 60-kilogramowe worki. Najwięk- kawiarni na świecie. Ich liczba na świecie są Skandynawowie.
szym producentem światowym jest przekroczyła już 31 tys. w 79 kra- Statystyczny Fin wypija 12 kg kawy
Brazylia (44 mln takich worków). jach. 80. krajem, w którym ten rocznie, Norweg 9,9 kg, Islandczyk
Dalej są: Wietnam (27,5 mln), gigant umieści swój lokal, będzie 9 kg, Duńczyk 8,7 kg. W piątce są
Kolumbia (13,5 mln), Indonezja Malta. Przychody w 2019 roku jeszcze Niderlandczycy – 8,4 kg
(11 mln), Etiopia (6,4 mln). wyniosły 26,5 mld dolarów. i Szwedzi – 8,2 kg.

94 26 SIERPNIA 2020 prenumerata.GazetaPolska.pl

luwak). Inni producenci stworzyli fermy FLASHPRZYRODNICZY
cywet. Zwierzęta są hodowane w różnych
warunkach. Najgorsze są tam, gdzie trzyma RYBOŁOWÓW
się je ściśnięte w klatce i karmi wyłącznie BĘDZIE WIĘCEJ
kawą. Trochę lepiej, gdy tworzy się otwarte
woliery dla tych zwierząt. Nadal jednak Z prowadzonego od 10 lat monitoringu
obydwie hodowle nie mają nic wspólnego rybołowa wynika, że ten rok był rekordowy,
z oryginalną kopi luwak. W naturze bowiem jeśli chodzi o sukces lęgowy populacji tego
zwierzęta bardzo dokładnie wybierają drapieżnika na Ziemi Lubuskiej. Na świat
ziarna, które chcą zjeść. przyszło więcej młodych niż w minionych
latach – poinformował Michał Bielewicz
Słonie też jedzą z Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska
(RDOŚ) w Gorzowie Wlkp. „W tym roku
Gdyby ktoś chciał jednak spróbować skuteczne lęgi zarejestrowano u siedmiu
par ptaków, które łącznie odchowały aż
ziaren, które przeszły już raz przez układ 18 młodych, czyli aż o cztery pisklęta więcej
niż przed rokiem” – powiedział Bielewicz.
pokarmowy, to może zainteresować się
UWAGA, GATUNEK
kawą z żołądka słonia. Kawa black ivory INWAZYJNY!

jest wytwarzana przez tajskie słonie Na Lubelszczyźnie stwierdzono występowa-
nie dużych populacji raka marmurkowego
w odległej wiejskiej prowincji Surin w jeziorach Kleszczów i Miejskie koło
Ostrowa Lubelskiego. Po przeprowadzo-
w Tajlandii. „Zaczyna się od wybierania nych badaniach należy przypuszczać, że
w tych populacjach żyje co najmniej kilka
najlepszych 100% owoców Arabiki Thai tysięcy osobników. Wcześniejsze obserwa-
cje tego gatunku odnotowano w latach
rosnących na wysokości 1500 metrów. 2009 i 2010 w okolicach Szczecina.
W akwarystyce gatunek ten funkcjonuje
Następnie są one przewożone do Surin, od połowy lat 90. Po roku 2000 w Europie
Centralnej stwierdzono występowanie jego
gdzie każda rodzina opiekująca się sło- dzikich populacji.

niami miesza je z ulubionym jedzeniem

zwierzęcia. […] Po spożyciu rozpocznie

się proces trawienia, który może zająć

od 12 do 72 godzin, w zależności od ilości

pokarmu znajdującego się już w żołądku

FOT. PIXABAY, ADOBE STOCK, CC, ARCH. z całego świata. Nagle w XX wieku poja- słonia” – czytamy na stronie blackivory-
wiło się zapotrzebowanie na kopi luwak.
Odpowiedzieli na nie chłopi z Indonezji. coffee.com. Dalej to już się Państwo
Tak powstały hodowle cywet palmowych
na kawę, której kilogram może kosztować domyślacie. Wybieranie, suszenie i palenie.
nawet 2 tys. dolarów (oczywiście rynek
zalała też fala oszustów – pakuje się zwykłą Jedno opakowanie black ivory można
indonezyjską kawę i sprzedaje jako kopi
nabyć już za około 450 zł za… 35 gramów.

Taka ilość powinna starczyć na 4 filiżanki

kawy. Czyli mniej więcej tyle, ile wypiłem,

pisząc ten artykuł. Mleka? GP

BACH BRONI KAWY ZAKAZANE PRZEZ RELIGIĘ

Jan Sebastian postanowił włączyć się Zakaz picia kawy mają członkowie
w spór, który podzielił ówczesne Kościoła Jezusa Chrystusa Świętych
społeczeństwo na zwolenników w Dniach Ostatnich. Uważają, że jej
i przeciwników kawy. Stąd jego „Kantata spożywanie jest niezdrowe fizycznie
o kawie” – prześmiewczy utwór o tym, i duchowo. Wywodzi się to z doktryny
jak ojciec próbuje różnymi sposobami zdrowia mormonów, opublikowanej
odzwyczaić swoją córkę od picia kawy. przez założyciela sekty Józefa Smitha.

26 SIERPNIA 2020 95

PKN ORLEN czci
ważne wydarzenia
związane z polską historią

96 26 SIERPNIA 2020 prenumerata.GazetaPolska.pl

FOT. MAT. PRAS.; ARTYKUŁ SPONSOROWANY Niekonwencjonalne upamiętnianie
ważnych dla naszej historii
wydarzeń powoli staje się nową
tradycją. W ostatnich dniach
okazją do realizacji kolejnych
pomysłowych działań była
76. rocznica wybuchu Powstania
Warszawskiego oraz 100. rocznica
Bitwy Warszawskiej.

Kotwica w hołdzie
Powstańcom Warszawskim

W ramach obchodów 76. rocznicy wybuchu
Powstania Warszawskiego. 1 sierpnia
o godz. 17 piloci ORLEN Grupy Akroba-
cyjnej Żelazny uformowali nad Warszawą
kotwicę – symbol Polski Walczącej. Znak
mogli podziwiać wszyscy spacerujący nad
Wisłą warszawiacy, był widoczny z Powiśla,
Traktu Królewskiego, Starego Miasta
i Pragi. W pokazie wzięły udział dwa sa-
moloty Zlin-50 i jeden Extra 330.

Niezwykły wyścig
pamięci Bohaterom
Bitwy Warszawskiej

Dokładnie 100 lat temu, 15 sierpnia
1920 roku, na przedpolach Warszawy,
w wyniku ofensywy polskich wojsk pod
wodzą marszałka Józefa Piłsudskiego
odparta została szarża bolszewicka. Tym
samym został zahamowany marsz Armii
Czerwonej na zachód Europy. Starcie to
nazywamy dzisiaj Bitwą Warszawską lub
Cudem nad Wisłą.

Tak ważna w naszych dziejach rocznica
została uczczona na terenie całego kraju
w różnorodny sposób. Wśród organizatorów
rocznicowych przedsięwzięć nie mogło za-
braknąć PKN ORLEN, który zorganizował

PARTNER DODATKU

26 SIERPNIA 2020 97

unikalny wyścig zawodników ORLEN Team utrzymywany był w ścisłej tajemnicy. Z wy- do klipu został Jimek (Radzimir Dębski),
reprezentujących dwa odmienne światy darzenia powstała jednak bogata relacja który jako kompozytor ma na koncie wspólne
motorsportu: Formułę 1 i F1H2O. W efekcie filmowa i zdjęciowa. Robert Kubica i Bar- projekty z Narodową Orkiestrą Symfoniczną
ze starcia Roberta Kubicy i Bartłomieja Mar- tłomiej Marszałek ruszyli z jednej linii, Polskiego Radia oraz Filharmonią Szczeciń-
szałka powstał krótki film, który prezentowany wyznaczonej na wysokości mostu Śląsko- ską. Jest także miłośnikiem sportów moto-
będzie nie tylko w kraju, ale i za granicą. -Dąbrowskiego, aby na wysokości mostu rowych. W realizację wydarzenia zaangażo-
Produkcja ma inspirować odbiorców do zgłę- Poniatowskiego zawrócić i ponownie ruszyć wanych było 91 osób ekipy telewizyjnej.
bienia historii bitwy zwanej Cudem nad Wisłą. do mety zlokalizowanej w tym samym miej- Wykorzystano 33 kamery stacjonarne, 10 mo-
Wszak Bitwa Warszawska wpłynęła nie tylko scu co start. Rywalizacji na ziemi i na wodzie, bilnych oraz 62 kamery specjalne (tzw. on-
na historię Polski, ale i całej Europy. Organi- w powietrzu towarzyszyli piloci z ORLEN -boardy). Wyścig z powietrza rejestrowały
zując wyścig dwóch wspaniałych zawodników Grupy Akrobacyjnej ŻELAZNY oraz Boeing dodatkowo 3 drony oraz 2 śmigłowce. Finalny
reprezentujących Polskę na międzynarodo- 737 „Józef Piłsudski”, który na niskim pu- efekt pracy całego zespołu zaangażowanego
wych arenach, koncern chciał uświetnić tę łapie przeleciał nad miejscem wyścigu. w realizację tego niecodziennego projektu
wyjątkową rocznicę i dotrzeć także do młod- można obejrzeć na stronie ORLEN Team.
szych pokoleń z przesłaniem tych, którzy Ze względów bezpieczeństwa i z powodu
w 1920 roku walczyli o Polskę. ograniczeń związanych z pandemią projekt Wspaniale, że ta rywalizacja
został zrealizowany bez udziału publiczności. mogła się odbyć w Warszawie
Wyścig, który miał miejsce w sercu War- Jego celem było stworzenie unikalnego ob-
szawy w niedzielę 9 sierpnia, nie został razu z wykorzystaniem nowoczesnych technik – Nie po raz pierwszy bolid „lądowej”
wcześniej zapowiedziany, a cały projekt sztuki audiowizualnej. Autorem muzyki Formuły 1 ściga się z bolidem F1H2O, ale

98 26 SIERPNIA 2020 prenumerata.GazetaPolska.pl