TUSK I NOWAK

Najważniejsze informacje i analizy z kraju i ze świata

SUBSKRYBUJ

TERAZ!

7-dniowy bezpłatny okres próbny

10TYLKO zł
WEJDŹ NA STRONĘ I ZAMÓW: miesięcznie*

prenumerata.swsmedia.pl

* Miesięczny dostęp do aktualnych i archiwalnych wydań „GAZETY POLSKIEJ” i „NOWEGO PAŃSTWA”

ŚWIAT { ROSJA, WŁADIMIR PUTIN, REPRESJE POLITYCZNE }

ZŁY CAR
REPRESJE ZAMIAST PROPAGANDY SUKCESU
prenumerata.GazetaPolska.pl
50 29 LIPCA 2020

Od wieków Kreml wmawia Rosjanom, że za wszelkie problemy FOT. GAVRIIL GRIGOROV/TASS /PAP PAntoni Rybczyński
odpowiada nie dobry car, „batiuszka”, lecz źli bojarzy. Tak było też o głosowaniu nad zmianami w kon-
przez dwie dekady panowania Władimira Putina. Ale w 2020 roku stytucji Putin doskonale wie, że nie
zaczął się nowy etap jego rządów. Koronawirus obnażył go w oczach ma już powrotu do sytuacji, która
poddanych, a po narzuceniu nowej konstytucji Putin nie musi i nie panowała przez większość jego
chce już zachowywać pozorów. Porzucił piernik, zostawił knut. rządów. Czyli niewielka, coraz bar-
dziej marginalizowana, realna opozycja – re-
gularnie pałowana na ulicach, zamykana
i dyskredytowana. Opozycja koncesjonowana,
głównie komuniści i Żyrinowski, czasem mocni
w gębie, czasem podbierający partii władzy
jakiś region, ale zasadniczo posłuszna gene-
ralnym wytycznym Kremla. Większość elek-
toratu albo zupełnie bierna i niezainteresowana
polityką, albo popierająca Putina, który gwa-
rantował niezły poziom życia, porządek i ład,
sukcesy na arenie międzynarodowej, mile
łechcące wielkomocarstwowe sentymenty
Rosjan. Takim układem można było dość łatwo
sterować za pomocą potężnej machiny me-
dialnej propagandy. W efekcie, jak już docho-
dziło do wyborów, to nawet bez fałszerstw
Putin by wygrywał. Oczywiście jednak pod-
kręcano rezultat, by wygrywał już w pierwszej
turze, a kandydaci Kremla w wyborach regio-
nalnych i parlamentarnych też należeli do
zwycięzców. Ale te czasy się skończyły. Po
euforii wynikającej z aneksji Krymu, z każdym
rokiem poparcie dla reżimu zaczęło maleć.
Przełomowy był 2018 rok, gdy ogłoszono
podwyższenie wieku emerytalnego. To uderzało
najmocniej w tradycyjny elektorat putinowski.
A Putin nie umiał zdjąć z siebie odium odpo-
wiedzialności za tę niezwykle niepopularną
reformę. W efekcie erozja popularności Putina
zaczęła przyspieszać. Widząc to, Putin posta-
nowił tak zmienić prawo, by zagwarantować
sobie faktyczne dożywocie rządów, i to jeszcze
silniejszych niż dotąd, zanim zupełnie załamie
się poparcie społeczne. Plan, który zaczęto
realizować w styczniu tego roku, nieoczeki-
wanie skomplikowała pandemia koronawirusa.
Ona jeszcze bardziej obnażyła wady Putina
i uderzyła w jego wizerunek silnego władcy.
Jeszcze mocniej zaszkodziła mu właśnie w tym
jego żelaznym elektoracie. Kreml zaczął się
więc spieszyć. I z początkiem lipca ostatecznie
zamknięto proces zmiany ustroju i utrwalenia
panowania Putina. Niemal nazajutrz po gło-
sowaniu i wejściu w życiu zmian w konstytucji
Putin i jego akolici dali upust frustracji, z całą
siłą uderzając w różne cele, od elit regionalnych

29 LIPCA 2020 51

ŚWIAT { ROSJA, WŁADIMIR PUTIN, REPRESJE POLITYCZNE }

po tradycyjną opozycję, ale też część elity roku, przyznał się do winy. Miał pójść na układ sobie pozwolić na siłową pacyfikację wie-
centralnej. Zaczęła się czystka, która ma po- z prokuraturą. Być może chodzi o obciążenie
kazać, że Putin wciąż nad wszystkim panuje, jego kolegi i mentora, innego naukowca z in- lotysięcznych demonstracji – po prostu
ale też powstrzymać lub przynajmniej spowolnić stytutu badawczego Roskosmosu, Wiktora
zagrażające jego władzy trendy w kraju. Kudriawcewa, zatrzymanego w lipcu 2018 roku. Kreml nie mógł tu liczyć na miejscowych
Kudriawcew został oskarżony o przekazywanie
Polowanie na czarownice służbom NATO (konkretnie Belgom) tajnych siłowików. Nieco podobna sytuacja miała
danych na temat rosyjskich technologii nad-
Putin stosuje zwyczajową kombinację kontroli dźwiękowych, wykorzystywanych w nowocze- już miejsce w ubiegłym roku w Inguszetii.
informacyjnej i punktowych represji. Ale grun- snych systemach rakietowych Kinżał
towne badania społeczne zrealizowane przez i Awangard. Tam protesty zaczęto brutalnie gasić dopiero
Federalną Służbę Ochrony (FSO ma wśród
swych narzędzi rozbudowane możliwości so- Dyscyplinowanie elit po przybyciu na miejsce federalnych siło-
cjotechniczne) pokazują, że rośnie wśród ludzi
niezadowolenie, a nawet gniew. Zaraz po za- Najważniejsze jest jednak to, co dzieje się wików. Pokazuje to poważny problem dla
kończeniu głosowania ruszyła fala rewizji na rosyjskim Dalekim Wschodzie. Putin
i aresztowań. 6 lipca dziennikarka Swietłana zdymisjonował Siergieja Furgała, aresztowa- Kremla. Jeśli bowiem do takich wystąpień
Prokopiewa została w Pskowie uznana winną nego 9 lipca gubernatora Kraju Chabarow-
i skazana na karę finansową za „usprawiedli- skiego. Na p.o. gubernatora Putin wyznaczył dojdzie jednocześnie w kilku, nie mówiąc
wianie terroryzmu”. Chodzi o jej komentarz Michaiła Diegtiariowa, deputowanego Libe-
z 2018 roku o ataku bombowym na biuro FSB ralno-Demokratycznej Partii Rosji, czyli tego już o kilkunastu regionach Federacji, Mo-
w Archangielsku. Następnego dnia FSB za- samego ugrupowania, z którego wywodzi się
trzymała byłego dziennikarza Iwana Safronowa Furgał. Aresztowanie gubernatora Kraju skwa nie będzie miała zasobów siłowych,
pod zarzutem zdrady stanu. 27 osób, w tym Chabarowskiego nie jest przypadkiem. Za-
kolegów Safronowa, zatrzymano za pikietowanie rzucane mu przestępstwa pochodzą z dawnych by je wszystkie spacyfikować. Być może
w jego obronie. 8 lipca siłowicy wtargnęli do czasów i – jeśli coś jest faktycznie na rzeczy
mieszkania opozycyjnego działacza Piotra – reżim właśnie teraz uznał za stosowne dlatego w Chabarowsku władze centralne
Wierziłowa. 9 lipca funkcjonariusze wkroczyli wyciągnąć te zarzuty. Dlaczego? To sygnał
do mieszkań co najmniej pięciorga opozycjo- wysłany do wszystkich szefów regionów, poszły inną ścieżką. Uznano, że demon-
nistów w Moskwie. Łączyło ich jedno: krytyka ostrzeżenie, by trzymać emocje na wodzy.
zmian w konstytucji, dających Putinowi władzę Wiadomo, że wiele regionalnych budżetów strantom należy dać się „wyszumieć”.
niemal absolutną. Historyk Jurij Dmitrijew, staje na granicy bankructwa, ponieważ Mo-
szef Stowarzyszenia Memoriał w Karelii na skwa zrzuciła na regiony większość odpo- Jednocześnie temat protestów na Dalekim
północy Rosji, został skazany 22 lipca na 3,5 wiedzialności za walkę z COVID-19, nie
roku kolonii karnej. Działacz zajmujący się dając dodatkowych środków. W takiej sytuacji Wschodzie został absolutnie wyciszony
badaniem represji stalinowskich był oskarżony rośnie niezadowolenie nie tylko zwykłych
o czyny o charakterze seksualnym wobec przy- ludzi, ale też regionalnych elit. Uderzenie w kontrolowanych przez reżim mediach.
branej córki. Proces toczył się za zamkniętymi w Furgała i zastąpienie go figurantem Kremla,
drzwiami. Dmitrijew wyjdzie na wolność w li- obcesowy sposób przeprowadzenia całej tej 21 lipca Putin podpisał we wtorek dekret
stopadzie, ponieważ już spędził ponad trzy lata operacji, ostentacyjne lekceważenie przez
w areszcie śledczym. Reżim uderzył jednak nie Moskwę wielodniowych demonstracji w Cha- o narodowych celach rozwoju, które Rosja
tylko w opozycję i niezależnych dziennikarzy. barowsku – wszystko to ma pokazać regionom,
Ciosy spadły też na elitę. Aresztowanie Safro- że Kreml nie ustąpi ani o krok. ma osiągnąć do 2030 roku. Chodzi na
nowa to osłabienie pozycji Dmitrija Rogozina,
szefa Roskosmosu. Rogozin jest krytykowany Siergiej Furgał został wybrany na guber- przykład o zmniejszenie poziomu ubóstwa
za słabe wyniki i różne wpadki agencji kosmicz- natora we wrześniu 2018 roku, pokonał
nej. Do tego to nie pierwszy „szpieg” wykryty kandydata Kremla. Mamy teraz odwet dwukrotnie w porównaniu z rokiem 2017,
w Roskosmosie. 22 czerwca sąd w Moskwie Moskwy i osobiście prezydenta Putina za
skazał na 7 lat kolonii karnej o zaostrzonym nadmierną samodzielność i popularność zwiększenie średniej długości życia Rosjan
rygorze fizyka Romana Kowalowa, uznając go gubernatora (choć pozostawał on lojalny
za winnego zdrady stanu. Kowalow kierował wobec Kremla). Sprawa Furgała ma też do 78 lat, osiągnięcie tempa wzrostu PKB
jednym z ośrodków w głównym instytucie zdyscyplinować opozycję systemową (ko-
naukowo-badawczym podlegającym Rosko- muniści, LDPR). Zwykle reżim działa powyżej średniej światowej. Co w tym
smosowi. Został aresztowany w czerwcu 2019 w takich sytuacjach szybko i brutalnie.
Jednak w Chabarowsku nie można było dekrecie najważniejsze, to przesunięcie na

później terminów osiągnięcia tych celów.

Jako pretekst posłużyła pandemia. W rze-

czywistości Putin po prostu wycofuje się

z obietnic kosztownych dla budżetu, bo

widzi, że i tak nie zmieni to generalnie

nastawienia ludzi do władzy. Putin porzuca

piernik (czyli rosyjski odpowiednik naszej

przysłowiowej marchewki) i skupia się już

wyłącznie na knucie (czyli po naszemu:

kiju). Nie będzie już żadnych subtelnych

gier ze społeczeństwem czy propagando-

wych wysiłków. Fałszerstwa będą bardziej

drastyczne, ale też władza już się nie przej-

muje krytyką takich poczynań. Skoro za-

działały różnorakie metody „poprawiania”

wyników głosowania podczas niedawnego

głosowania nad zmianami w konstytucji,

to dlaczego nie sięgnąć po tak pewne środki

w kolejnych wyborach? Niższa izba parla-

mentu Rosji, Duma Państwowa, przyjęła

21 lipca projekt ustawy o możliwości or-

ganizowania wyborów różnego szczebla

trwających do trzech dni. Projekt zezwala

też na głosowanie nie tylko w lokalach

wyborczych, ale i poza nimi. GP

52 29 LIPCA 2020 prenumerata.GazetaPolska.pl

ROSJA Wiadomości z kraju wiecznej szczęśliwości, czyli Feliks
cotygodniowy przegląd ciekawostek z Federacji
na Rosyjskiej. Od Kaliningradu pod chińską granicę. Kazański
wesoło Od Moskwy do wiosek na Przywołżu.

Rosja: Horror from real Mordor

Parki rozrywek bez rozrywek W obwo- który w 1964 roku odkrył na Jamalu słynne ROZTARGNIONY 
dzie kirowskim poluzowano koronawiru- złoże Nowoportowskie, skąd Rosja do-
sowe ograniczenia i wznowiono działalność starcza ropę naftową do Europy, grzebie „W obwodzie iwanowskim
plaż oraz parków – w tym parków rozrywki. dziś w ulicznych kontenerach na śmieci. nieuważny mężczyzna
Nie można jednak korzystać tam z kolejek, „Dziadek jest już stary i dlatego zakłada zadźgał nożem nie tego, kogo
zjeżdżalni, diabelskich kół oraz innych marynarkę z orderami i z jakiegoś powodu chciał” – doniósł lokalny portal
atrakcji. Tym samym obwód kirowski na- po drodze do domu grzebie w śmietnikach” informacyjny. Sąd nie dał
wiązał do doświadczeń Kraju Krasnojar- – przyznała jego synowa dodając, że trudno oskarżonemu szansy na
skiego, gdzie otwarto plaże, ale zabroniono mu tego zakazać, chociaż ma emeryturę naprawienie błędu i skazał
na nich opalać się i kąpać, oraz miasta i „dwie lodówki jedzenia”. No faktycznie gapę na 11 lat paki.
Jarosław, w którym wznowiono działalność – kto bogatemu zabroni...
łaźni publicznych – pod warunkiem że nie zestaw zaleceń, jak należy spakować ro-
będą do nich wpuszczani klienci. Ze skarbca ludowych mądrości W Zie-
lenogradzie pod Moskwą pracownik służb syjskie dziecko na wakacje. „Dzieciom
Kartoflana petycja Przy pomocy pola miejskich spadł podczas pracy z drzewa,
ziemniaków mieszkańcy wsi Kukujewka ponieważ odpiłował gałąź, na której sie- zabroniono zabierać na kolonie alkohol,
w obwodzie kurskim zwrócili się z apelem dział. Przeżył, ale trafił do szpitala z od-
do prezydenta. Posadzili kartoflane krzaki bitym płucem i wstrząśnieniem mózgu. pornografię i papierosy” – alarmują media,
tak, że ułożyły się w widoczny z góry na- Pacjent powinien być lekarzom wdzięczny
pis: „Putin, niech pan pomoże Kukujewce”. podwójnie – raz za uratowanie życia które zapoznały się z przepisami przygo-
W ten sposób autorzy posłania chcą się i zdrowia, a dwa – za to, że diagnoza do-
poskarżyć, że nie mają we wsi ani dróg, tycząca wstrząśnienia potwierdziła, iż towanymi przez bezdusznych urzędasów.
ani gazu. Ale ziemniaki mają? No to chyba w ogóle posiada on mózg. Co wcale nie
nie ma na co narzekać... było takie oczywiste. I to mają niby być wakacje? Chyba że

pocieszeniem ma być fakt, iż w zamian

Rospotriebnadzor zaleca, aby koloniści

pakowali do plecaków m.in. więcej majtek

i maszynek do golenia. GP

FOT. PIXABAY Spokojna starość Internauci z Tiumeni Jak zepsuć dzieciom wakacje Urzędnicy
donieśli, że 92-letni Innokientij Kuzin, z agencji Rospotriebnadzor opracowali

aJramk iraoskyojrsoknaawirusa pokonała  

„Pierwsza krajowa szczepionka przeciwko Covid-19 jest już gotowa” – cytują media wypowiedź wiceszefa
rosyjskiego resortu obrony Rusłana Calikowa. To wspaniała wiadomość, chociaż nie można być do końca
pewnym, czy zamiast szczepionki na koronawirusa i tak jednak nie wyjdzie kałasznikow, czołg albo
przynajmniej „nowiczok”.

Czytajcie więcej na www.facebook.com/RosjaHFRM

29 LIPCA 2020 53

ŚWIAT { WYWIAD }

KOŚCIÓŁ W CHINACH
ZOSTAŁ ZDRADZONY

NIEBEZPIECZNA OSTPOLITIK Księże Kardynale, co narzucone właśnie przez Pekin
prawo o bezpieczeństwie narodowym znaczy dla
O sytuacji w Hongkongu po Hongkongu?
wprowadzeniu przez Pekin nowego prawa
o bezpieczeństwie narodowym, o tym, kto Przeczytałem całą ustawę bardzo dokładnie i ostatecznie jedno
stoi za prochińską polityką Watykanu, oraz zdanie wystarczy, by określić, czym ona jest: to jest bezprawie.
o św. Janie Pawle II mówi w rozmowie Komuniści mogą zrobić z Hongkończykami, co im się żywnie
z Hanną Shen ks. kard. Joseph Zen Ze-kiun, podoba. Jesteśmy na łasce tej nowej ustawy. Nie ma tu żadnych
emerytowany ordynariusz Hongkongu. ograniczeń dla działań komunistów. W wyjątkowych sytuacjach
nie jest nawet wymagany nakaz aresztowania, a zatrzymany bez
54 29 LIPCA 2020 dostępu do prawnika może być przewieziony do Chin – albo
może zaginąć. To szaleństwo. Śmiem powiedzieć, że wracamy
do czasów rewolucji kulturalnej.

prenumerata.GazetaPolska.pl

który zachowuje się zgodnie z nauką Kościoła, więc w ostat-
nich latach występował i  bronił prawdy i  sprawiedliwości,
wspierał też słabszych. Ale powiedziano, że Pekin nie byłby
zadowolony, gdyby to on został biskupem diecezjalnym, więc
zaproponowano inną osobę, określaną jako przyjaźnie nasta-
wioną do Pekinu. Jednak wielu katolików w Hongkongu za
nim nie przepada.

Myślę, że to dość żenująca sytuacja dla Stolicy Apostolskiej.
Wybranie odpowiedniej osoby na biskupa diecezjalnego oka-
zało się czymś trudnym. I  tak od prawie półtora roku nie
mamy biskupa, tylko administratora apostolskiego. To dla
nas zła sytuacja.

Czy Ksiądz Kardynał nie obawia się, że sam zostanie

aresztowany na podstawie przepisów nowego prawa?
Według nowej ustawy wiele osób może się spodziewać, że

zostaną aresztowane. Niektórzy, by tego uniknąć, powinni wy-
jechać z Hongkongu, np. rodzice z małymi dziećmi czy młodzież,
przed którą jest cała przyszłość. Zachęcałbym ich do opuszcze-
nia Hongkongu, ponieważ tu naprawdę wiele osób jest zagro-
żonych aresztowaniami.

Ale są osoby, które nie mogą wyjechać. Ja nie mogę wyjechać,
bo biskup, nawet biskup pomocniczy, to zawsze przywódca
w swoim Kościele. To następca apostołów. Musi przypominać
wiernym doktrynę Kościoła i społeczną naukę Kościoła. Musi
mówić prawdę, co jest dobrem, a co złem. Z powodu mojej
krytyki komunizmu, z powodu tego, co mówiłem i mówię, jestem
zapewne na liście Pekinu, ale kiedy przyjdą mnie aresztować,
tego nie wiem. Jestem już stary. Mam 88 lat i miałem wspaniałe
życie. Proszę, nie martwcie się o mnie.

FOT. MAURIZIO BRAMBATTI/PAP Bp Joseph Zen Ze-kiun otrzymuje Ksiądz Kardynał wspomniał już o Watykanie. To, co się
od papieża Benedykta XVI insygnia
i tytuł kardynała, 24 marca 2006 r. dzieje w Kościele – umowa papieża z Pekinem, której

A co ta ustawa oznacza dla wolności religijnej treść jest tajna, czy milczenie Watykanu w sprawie
w Hongkongu?
Hongkongu – czy to nie niepokoi Księdza Kardynała?
Kwestii religijnej nie można nigdy oddzielić od ogólnej sytuacji. Myślę, że generalnie jest państwu znana sytuacja w Kościele.
Gdy zabiera się wolność, to zabiera się ją każdemu, także Ko-
ściół katolicki nie będzie oszczędzony. Jest tu sporo zamieszania i wierzę, że Polacy także się tym mar-
twią. Ja nie mam czasu niepokoić się sytuacją w Kościele, tzn.
Proszę zobaczyć, tuż po tym, jak Chiny przejęły Hongkong, martwię się, ale jednocześnie jestem zajęty tym, co dzieje się
ja i biskup pomocniczy mogliśmy zostać wyświęceni bez pro- tu, w Hongkongu i w Kościele w Chinach.
blemów. Tymczasem teraz od ponad roku Hongkong nie ma
biskupa diecezjalnego. Poprzedni zmarł ponad półtora roku Z przykrością muszę stwierdzić, że osiągnęliśmy dno. W ostat-
temu. Dlaczego nie mamy biskupa? Ze względów politycz- nich latach, a zwłaszcza za posługi papieża Franciszka, ale
nych. Watykan boi się nominować kandydata, choć jest od- i wcześniej, już za papieża Benedykta XVI, ci, którzy mieli
powiednia osoba na ten urząd. To obecny biskup pomocniczy, władzę w Watykanie, nie podążali za Ojcem Świętym. Jestem
pewien, że jeszcze za posługi Benedykta XVI ówczesny podse-
kretarz w Sekretariacie Stanu, wtedy biskup, Pietro Parolin,
i kard. Ivan Dias stworzyli projekt bardzo złej umowy z Chinami.
Według mojej wiedzy – a mam powody, żeby tak twierdzić –
Benedykt XVI odmówił jej podpisania i wysłał bp. Parolina, dziś
już kardynała, jako nuncjusza apostolskiego do Wenezueli.
A potem papież Benedykt XVI przeszedł na emeryturę i nowy
papież Franciszek niestety ściągnął kard. Parolina z Wenezueli
z powrotem do Watykanu.

29 LIPCA 2020 55

ŚWIAT { WYWIAD }

Dlaczego Hongkong nie ma biskupa? nach są oportuniści. Słuchają tylko komunistycznego
Ze względów politycznych. Watykan boi rządu.
się nominować kandydata, choć jest
odpowiednia osoba na ten urząd. Tych siedmiu wcześniej ekskomunikowanych biskupów odnosi
teraz triumf. Stanęli po stronie komunistycznego rządu i są teraz
Kard. Parolin to bardzo wyrafinowany dyplomata i polityk. On zwycięzcami. Mogą się śmiać prosto w twarz tym, którzy byli
i kard. Dias [kard. Dias zmarł w czerwcu 2017 roku – przyp. cały czas wierni Kościołowi, którym teraz mówi się, aby się
red.] to zwolennicy ugodowej wobec komunistów Ostpolitik. poddali.
Kard. Parolin początkowo dość ostrożnie przedstawiał swoje
poglądy. Jednak gdy otrzymał godność kardynalską i został Papież Franciszek mnie szanuje. Powiedział to nawet w jednym
w roku 2013 sekretarzem stanu Stolicy Apostolskiej, to pokazał z wywiadów, ale ja nie mogę zrozumieć, dlaczego pozwala lu-
swoją prawdziwą twarz. I zrobił rzeczy okropne, m.in. sprawił, dziom wokół siebie czynić zło.
że właściwie przestała działać niezwykle ważna Papieska Ko-
misja ds. Kościoła w Chinach, założona przez Benedykta XVI Nie mogę tu wiele pomóc, ale liczę na państwa modlitwę. Ci
w celu prowadzenia badań nad sytuacją katolików w Chinach. źli ludzie mogą zniszczyć strukturę Kościoła, ale nie mogą
Kard. Parolin stoi na jej czele i po prostu nie zwołuje jej zniszczyć wiary.
spotkań.
A gdyby dziś papieżem był Jan Paweł II, czy doszłoby do
Nie rozumiem, do czego papież Franciszek tak potrzebuje kard.
Parolina i we wszystkich sprawach dotyczących Chin polega podpisania umowy z Pekinem i czy Watykan milczałby
tylko na nim. Pisałem wiele listów do Ojca Świętego, ale nie
otrzymałem odpowiedzi. Trzy razy w latach 2018–2019 udałem w sprawie Hongkongu?
się do Rzymu, by złożyć listy bezpośrednio w ręce papieża Fran- O nie, nie. Papież Jan Paweł II rozumiał myślenie komunistów.
ciszka. I za każdym razem, gdy się z nim spotykałem, papież
okazywał mi ogromną sympatię. I z tego, co mówił, zrozumiałem, Doznał cierpień od nazistów i pod rządami komunistów. Wie-
że ma on inną wizję w kwestii Chin niż kard. Parolin. dział, gdzie leży prawda, i miał jasne poglądy. Papież Franciszek
pochodzi z Ameryki Południowej. Tam panuje wizja komunistów
Trudno mi więc zrozumieć, jak mógł zaakceptować dwie rzeczy, jako obrońców biednych, jako wrogów rządów. Niektórzy z nich
które już się wydarzyły. Pierwsza to tajne porozumienie z Chi- cierpieli i zginęli z rąk wojskowych reżimów. I Ojciec Święty
nami w sprawie mianowania biskupów i rehabilitacja siedmiu pewnie się jakoś z tymi komunistami solidaryzuje. Komuniści
biskupów wcześniej ekskomunikowanych przez wiele lat za to, w Polsce i Chinach to zdecydowanie prześladowcy. Oni niszczą
że podważyli doktrynę i zasady Kościoła. Te osoby ponownie Kościół.
uznano, tzn. stały się one biskupami siedmiu diecezji. To nie-
wiarygodne! Dodatkowo dwóch uznawanych przez Watykan W wywiadzie rzece z Benedyktem XVI dziennikarz zapytał
biskupów zmuszono do ustąpienia z urzędu. papieża na temat jego rozmów z Janem Pawłem II dotyczących
Ostpolitik. I Benedykt XVI powiedział, że Jan Pawle II uważał,
Wszyscy mówią o tajnym porozumieniu Watykanu z Pekinem iż nawet jeśli się nie wie, czy komunizm upadnie, i jeśli się nie
z 2018 roku, ale coś jeszcze gorszego wydarzyło się w zeszłym wie, jak długo potrwa, nie można z nim iść na żaden kompromis.
roku. To ta druga sprawa. Watykan wydał dokument pt. „Wska- Trzeba stawiać opór do końca. I dodał, że Ostpolitik była po-
zówki duszpasterskie”, wytyczne dla wiernych w Chinach, rażką. To jest jasno napisane w książce.
w którym zachęcano wszystkich katolików, aby wyszli z pod-
ziemia i  dołączyli do kontrolowanego przez komunistów Mam nadzieję, że świat zrozumie tę prawdę: komunizm to zło.
schizmatycznego Patriotycznego Stowarzyszenia Katolików Bywają osoby w partii komunistycznej, które nie są aż tak złe,
Chińskich. Dla mnie to coś okropnego. Nie mogę tego zrozu- ale system jest diabelski.
mieć, więc przygotowałem listę pytań do Ojca Świętego. Gdy
byłem w Rzymie, Ojciec Święty zaprosił mnie na kolację. Ksiądz Kardynał powiedział, że Jan Paweł II wierzył
Poprosiłem o rozmowę z kard. Parolin w sprawie wspomnia-
nego wcześniej dokumentu ze wskazówkami dla wiernych w potężny opór wobec komunizmu. Dziś mamy zaś bp.
w Chinach. Ojciec Święty powiedział, że sam przyjrzy się tej
sprawie – minął rok od tego czasu i nie ma żadnej odpowie- Marcela Sorondo, który twierdzi, że komunistyczne
dzi... To smutne. Muszę to powiedzieć: to jest zdrada Kościoła
w Chinach. Zabito prawdziwy Kościół w Chinach. Zabito Chiny przodują w kwestii wdrażania katolickiej nauki
Kościół podziemny. A u władzy w oficjalnym Kościele w Chi-
społecznej. Mamy wspomnianego już kard. Parolina

i jego prochińską politykę. Te osoby były kiedyś blisko

Jana Pawła II. Bp Sorondo został kanclerzem Papieskiej

Akademii Nauk za pontyfikatu Jana Pawła II. Byli więc

blisko papieża antykomunisty, a sami dziś stoją po

stronie komunistów. Co się stało?
Nie znam dobrze bp. Sorondo. Myślę, że jest dość bezmyślny.

Kard. Parolin rozpoczął karierę w Sekretariacie Stanu za Jana
Pawła II. Ale Jan Paweł II postąpił bardzo mądrze, bo na sta-
nowisko Sekretarza Stanu wybrał kard. Agostina Casarolego.

Za czasów Benedykta XVI bp Parolin pojechał do Chin na
negocjacje. Towarzyszył mu kard. Dias, prefekt Kongregacji

56 29 LIPCA 2020 prenumerata.GazetaPolska.pl

ds. Ewangelizacji Narodów. Papież Benedykt XVI to wspaniały Z powodu mojej krytyki komunizmu,
człowiek, świętość, ale nie był skory, by w pełni wykorzystać z powodu tego, co mówiłem i mówię,
swoją władzę i autorytet, więc ci dwaj duchowni prowadzili jestem zapewne na liście Pekinu, ale kiedy
swoje własne gierki. Nie słuchali papieża. Jednak w końcu przyjdą mnie aresztować, tego nie wiem.
papież w 2010 roku odmówił podpisania umowy z Chinami
i odmienił w ten sposób całą sytuację. Mianował też Chińczy- prosić. Mówiłem, że nie ma powodu, by mnie przepraszać, bo
ka, abp. Savia Hon Tai-Fai, na stanowisko sekretarza kongre- nie czuję się obrażony. Obrażeni zostali bohaterowie wiary, tacy
gacji, a nowym prefektem został kard. Fernando Filoni, który jak kard. Wyszyński, a kard. Parolin pokazał, że dyplomacja jest
od lat pracował na rzecz Kościoła w Chinach. Papież postawił dla niego ważniejsza niż wiara. Powiedziałem to jasno kard.
na osoby bezkompromisowe w relacjach z Chinami. Parolin i mówię to jasno całemu światu. Mam nadzieję, że świat
mnie wysłucha.
Jednak z wiekiem Benedykt XVI był coraz słabszy i w końcu
zrzekł się urzędu. I nastał papież Franciszek, który mianował Jest mi oczywiście przykro, że jestem jednym z nielicznych
kard. Parolina na sekretarza stanu – i teraz pełnia władzy jest głosów występujących w obronie Kościoła w Chinach. Pozbyto
w jego rękach. Prowadzi on politykę nie tyle kompromisu, ile się nawet abp. Savia, wysyłając go na placówkę do Aten...
kapitulacji. Tak, sprawił, że Kościół skapitulował wobec KPCh...
Nie wiem, z jakiego powodu. Czyli pozostaje modlitwa?

A czy myśli Ksiądz Kardynał, że mogą tu odgrywać jakąś Tak, wierzę w siłę modlitwy, i ufam, że wy, Polacy, będziecie

rolę pieniądze? Czy słyszał Ksiądz Kardynał to, co się za mnie modlić. Jesteście wspaniałym narodem i Matka Boska

powiedział Guo Wengui, chiński miliarder i sygnalista, jest z wami. A więc módlcie się za Hongkong i za chrześcijan

który współpracuje z byłym doradcą prezydenta Trumpa w Chinach. GP

Steve’em Bannonem? Według Guo Pekin płaci Watyka- KONDOLENCJE

nowi 2 mld dolarów rocznie... Ze smutkiem dowiedziałem się, że odszedł do Domu Pana
Tak, słyszałem o tym. Guo Wengui ma dużą wiedzę na temat mój kolega i przyjaciel z Krakowskiego Klubu Gazety Polskiej

Chin. Miał kiedyś dobre relacje z wieloma oficjelami w Chinach. ŚP
Także jego opis tego, jak działa KPCh, jest bardzo wiarygodny.
W kwestii pieniędzy, a zwłaszcza sumy – nie mam wiedzy na Tomek Kowalczyk
ten temat, ale możecie być państwo pewni, że faktycznie taką
politykę prowadzi rząd Chin. Stawiam pytanie: dlaczego Stolica Niejedno piwo przegadaliśmy w dymie Twoich fajek. Byłeś
Apostolska nie zaprzecza temu, co ujawnił Guo? Powinna za- wspaniałym dyskutantem, który słuchał i zawsze miał swoje zdanie.
przeczyć. Zanim ukazała się ta informacja, nie myślałem, że Twoja wiedza była wszechstronna co wywoływało we mnie wielką
Watykan mógłby tak postąpić. Jakie to niebezpieczne, bo przecież pokorę. Próbowałem polemizować, ale Twoje argumenty były często
to i tak by wyciekło do wiadomości publicznej. W każdym razie
zanim to się ukazało, uważałem, że tu chodzi o chwałę i sławę, nie do zbicia. Będzie mi tego brakowało.
że kard. Parolin chce doprowadzić do ustanowienia oficjalnych Matryca Twojego aparatu fotograficznego rejestrowała wszystkie
relacji między komunistycznymi Chinami a Watykanem, a to ma wydarzenia, ale publicznie najchętniej się dzieliłeś swoimi fotkami
przynieść mu chwałę. Nie myślałem o pieniądzach. Nie mogę nieba i gór widzianych z Twojego, krakowskiego balkonu. Obiektyw
tego zrozumieć. Twojego aparatu nie kierował się nigdy w dół, na miasto, budynki
czy ludzi, a zawsze w górę, po horyzont. Byłeś wtedy dla mnie, jak
Według mnie kard. Parolin nie jest człowiekiem wiary. ten swoisty przekaźnik, dzięki któremu, odczuwałem z moich Kielc
Dlaczego tak uważam? Otóż on nie ma szacunku dla ludzi bliskość Tatr i zawieszonego naN nimi nieba. Już wtedy było w nich
wiary. Powiedział kiedyś: „Ustanowiliśmy hierarchię w tych
wszystkich komunistycznych krajach i kiedy szukamy kan- widać transMendencję. Teraz wiem dlaczego.
dydatów na biskupów, to nie szukamy ludzi, którzy są jak Żegnaj przyjacielu.
gladiatorzy, nie chcemy osób, które systematycznie występują Jerzy Kenig
przeciw rządowi, nie chcemy osób, które będą występować
na scenie politycznej”. Wtedy napisałem do niego z zapyta- Przewodniczący Kieleckiego Klubu Gazety Polskiej
niem, kogo miał na myśli, podając taką charakterystykę. Czy
na przykład kard. Stefana Wyszyńskiego? Kard. Józsefa
Mindszentyego? To przecież są prawdziwi bohaterowie wiary.
Kard. Parolin wydaje się gardzić nimi i  uważać ich za
awanturników...

A kard. Pietro Parolin, nie zaprzeczając temu, co powiedziałem,
odpowiedział, że jeśli jego słowa kogoś obraziły, to może prze-

29 LIPCA 2020 57

ŚWIAT { HAGIA SOPHIA, POLITYKA ERDOĞANA, ISLAM, CHRZEŚCIJAŃSTWO }

KOŚCIÓŁ MĄDROŚCI BOŻEJ
W RĘKACH ISLAMU

TURCJA STAJE SIĘ PAŃSTWEM WYZNANIOWYM

W miniony piątek Światowa Rada Kościołów przedstawiła krytyczne stanowisko na temat decyzji Turcji w sprawie
przekształcenia starożytnej bazyliki Hagia Sophia w meczet. Tego samego dnia po raz pierwszy od kilkudziesięciu
lat w tej budowli odbyły się pierwsze modły muzułmanów.

Paweł Kryszczak władze UNESCO do podjęcia konkretnych w muzeum. Wiązało się to m.in. z odsło- FOT. ADOBE STOCK
działań wobec władz tureckich, aby nie nięciem niektórych mozaik przedstawia-
K ilka dni po decyzji przekształ- zmieniano obecnego statusu świątyni, jących świętych oraz anioły, jak i usunięciem
cenia Hagii Sophii w meczet która jest muzeum. dywanów. Tylko w ubiegłym roku miejsce
zabrali głos przedstawiciele to odwiedziło około 3 mln osób.
Światowej Rady Kościołów. Hagia Sophia ufundowana przez Justy-
Organizacja ta wyraziła rozcza- niana I Wielkiego była budowana pomiędzy Od wielu tygodni władze tureckie głośno
rowanie i smutek z powodu decyzji władz 532 a 537 rokiem. Nazywana jest również mówiły o planach przekształcenia tej
tureckich o przekształceniu Hagia Sophia Kościołem Mądrości Bożej. Ostatnie na- wielowiekowej budowli w meczet. 10 lipca
w Stambule w meczet. „Hagia Sophia jest bożeństwo chrześcijańskie w tej świątyni sąd administracyjny Turcji (Danıştay)
miejscem otwartości, spotkania i inspiracji odbyło się 28 maja 1453 roku. Dzień podjął decyzję o unieważnieniu dekretu
dla ludzi ze wszystkich narodów i religii” później turecki sułtan Mehmed II zdobył z 1934 roku dotyczącego przekształcenia
– napisał w liście do prezydenta Turcji Konstantynopol, decydując się na prze- bazyliki Hagia Sophia z meczetu w mu-
tymczasowy sekretarz generalny ŚRK kształcenie bazyliki w meczet, m.in. każąc zeum. W kolejnym kroku prezydent Turcji
ks. Ioan Sauca. Z kolei Konferencja Ko- dobudować minaret oraz zasłaniając mo- przekazał tę budowlę pod kontrolę Dy-
ściołów Europejskich wystosowała w spra- zaiki oraz ikony. Następcy Mehmeda II rektoriatu ds. Religijnych (Diyanet).
wie decyzji zmiany muzeum na meczet dobudowali kolejne minarety oraz umieścili Dzięki wydaniu dokumentu przez Recepa
pisma do Komisji Europejskiej oraz UNE- cytaty z Koranu. Tayyipa Erdoğana od 24 lipca możliwe
SCO. Według nich, decyzja władz tureckich było przekształcenie tego muzeum w miej-
może stworzyć podłoże dla nietolerancji Hagia Sophia pełniła funkcję meczetu sce modłów muzułmanów. W pierwszej
religijnej i przemocy. Wezwano przy tym do lat 30. XX wieku. Na wniosek prezy- piątkowej modlitwie w tej wielowiekowej
denta Turcji Mustafy Kemala Atatürka budowli wzięło udział około 1 tys. wier-
przekształcono świątynię muzułmańską

58 29 LIPCA 2020 prenumerata.GazetaPolska.pl

nych, w tym prezydent Turcji. Samo zaś jest trudna, a w związku z tym należy
przekształcenie Hagii Sophii w meczet
oznaczało zamontowanie zasłon umoż- zmobilizować bazę społeczną wokół
liwiających zakrycie fresków na czas
JUŻ SIĘ MODLĄ modlitwy, położenie turkusowych dywa- jednoczących symboli. Zarządzanie
nów, których włókna mają wskazywać
W pierwszej piątkowej kierunek na Mekkę, i przygotowanie nacjonalistycznym wzburzeniem nie ma
modlitwie w tej wielowie- miejsc do ablucji.
kowej budowli wzięło oczywiście długiego żywota, ale daje
udział około tysiąca Religia i polityka
wiernych, w tym prezydent rządowi pewne wytchnienie. W znacznej
Turcji. Zdaniem Mateusza Chudziaka z Ośrodka
Studiów Wschodnich im. Marka Karpia mierze to się udało, co pokazują reakcje
Prezydent Turcji (OSW) moment, w którym zdecydowano
zdecydował się się na ten krok, ma fundamentalne zna- polityków Republikańskiej Partii Ludo-
na przekształcenie czenie. – Ankara od wielu miesięcy jest
Świątyni Mądrości w ostrym sporze z Cyprem i Grecją. Rzecz wej, pod której rządami w  1934 roku
Bożej w meczet, dotyczy tureckiej aktywności na Morzu
gdyż ma ambicje Śródziemnym, gdzie Ankara prowadzi ustanowiono w Hagii Sophii muzeum
polityczne poszukiwania gazu ziemnego na spornych
skierowane do wodach – zauważa ekspert OSW. – mówi specjalista ds. Turcji.
całego świata
islamu. Kiedyś W szerszej perspektywie Turcji chodzi Decyzja Ankary spotkała się z krytyką
wszakże imperium nie tylko o gaz, ale o ustanowienie domi-
osmańskie było nacji we wschodniej części Morza Śród- m.in. władz USA, Francji i Grecji, a także
centrum świata ziemnego. Dodatkowo w antytureckie
muzułmańskiego. działania w tym regionie włączyła się Hieronima II, który jest zwierzchnikiem
w ostatnim czasie Francja. – Turcja zatem,
oprócz twardych działań w swojej polityce greckiego Kościoła prawosławnego, oraz
zagranicznej, wykonuje dodatkowo krok,
który ma pokazać, że jest gotowa do ma- Ekumenicznego Patriarchy Konstantyno-
nifestowania swojej suwerenności w ra-
dykalny sposób. Zamiana Hagii Sophii pola Bartłomieja I, który przyczynił się
w meczet była m.in właśnie obliczona na
międzynarodowe oburzenie. Wtedy tym do powstania autokefalicznego Kościoła
bardziej można zamanifestować, że jest
się gotowym decydować w takich spra- Prawosławnego Ukrainy. Z kolei papież
wach na przekór wszystkim – stwierdza
Mateusz Chudziak. Franciszek I oznajmił, że jest bardzo

– Prezydent Turcji zdecydował się na zasmucony decyzją przekształcającą mu-
przekształcenie Świątyni Mądrości Bożej
w meczet, gdyż ma ambicje polityczne zeum w meczet.
skierowane do całego świata islamu.
Kiedyś wszakże imperium osmańskie – Myślę, że po czasowym zaostrzeniu
było centrum świata muzułmańskiego
– mówi Jan Pawlicki, architekt, twórca atmosfery zwycięży pragmatyzm. Trzy
odbudowy Grabarki. Decyzja dotycząca
przekształcenia muzeum w meczet mo- dni po ogłoszeniu decyzji przez władze
tywowana była również sprawami we-
wnętrznymi. Ostatnie miesiące, oprócz tureckie debatowano w  Brukseli nad
oczywistych trudności związanych
z  pandemią koronawirusa, przyniosły sankcjami wobec Turcji, znajdującej się
też wielką niepewność w życiu gospo-
darczym Turcji. Rząd broni waluty, aby w sporze z greckimi sąsiadami i Francją
uniknąć krachu. – Sytuacja gospodarcza
– zauważył ekspert OSW. Na agendzie

pojawiła się kwestia Hagii Sophii. Sama

zaś Unia wezwała do zmiany decyzji ws.

świątyni, ale ważniejsze okazały się

sprawy bieżące i zaapelowano o deeska-

lację napięć. Trwają zresztą wysiłki me-

diacyjne. Nikomu w Europie nie zależy

na zaostrzeniu relacji. – Sytuacja jest

bardzo trudna i w najbliższym czasie nie

będzie działań odwetowych. Warto za-

uważyć, że Francja oraz Niemcy nie są

zainteresowane ochroną swoich chrze-

ścijańskich korzeni, a co dopiero bizan-

tyjskich. Trochę ostrzejsze stanowisko

mogą zająć natomiast Grecja oraz inne

kraje bałkańskie, takie jak Serbia czy

Rumunia, ale to nie wpłynie na obecny

stan rzeczy – komentuje Jan Pawlicki. 

Na pewno jest to jednak policzek dla

Grecji, której Turcja pokazała, iż spadko-

biercami dziedzictwa bizantyjskiego byli

Osmanowie, którzy po podboju Konstan-

tynopola przyjęli tytuł Cesarzy Rzymskich,

zaś spadkobiercą Osmanów jest Turcja

Republikańska. GP

29 LIPCA 2020 59

ŚWIAT { FRANCJA, NANTES, ŚWIĄTYNIE W OGNIU }

PŁONĄCE
KATEDRY

Tomasz
Łysiak

FRANCUSKA PUSTYNIA DUCHOWA

W sobotni poranek 19 lipca nad katedrą w Nantes pojawiły się dym i płomienie. Strażacy
rozpoczęli akcję o 7.45. Obrazy płonącej świątyni szybko obiegły świat, przypominając o pożarze
katedry Notre Dame w Paryżu w 2019 roku. Tym bardziej mocne, tym bardziej bolesne, iż to
nie pierwszy taki pożar we Francji. Najstarsza córka Kościoła zbiera ciągle owoce trwającej dwa
wieki laicyzacji. A jednocześnie na jej łonie wzrasta coraz silniejsze źródło wojującego islamu.

60 29 LIPCA 2020 prenumerata.GazetaPolska.pl

ŁATWOPALNE? S trażacy bardzo szybko stwierdzili, iż
pożar, jaki ogarnął świątynię, to nie
W ciągu dwóch dzieło przypadku – ogień pojawił się
w kilku miejscach naraz. Początkowo
ostatnich lat było we na celowniku śledczych znalazł się
39-letni imigrant z Rwandy, który był objęty
Francji 21 przypad- opieką parafii i służył w niej jako klucznik. To
właśnie on, z kompletem kluczy, ostatni zamknął
ków pożarów i podpa- świątynię, a ponieważ okazało się, że miał
problemy z odnowieniem wizy, był to pewien
leń kościołów. psychologiczny motyw. Jednak tę wersję pro-
wadzący śledztwo wykluczyli, a poza możliwym
FOT. JEROME FOUQUET/PAP intencjonalnym podpaleniem rozpatrywane
jest także zwarcie elektryczne, i – co samo
w sobie wydaje się zaskakujące – w trzech
niezależnych punktach. Straty są znaczące:
przede wszystkim całkowitemu zniszczeniu
uległy zabytkowe, liczące 400 lat, organy. Na-
stępnie witraże i obraz Hypolite’a Flandrina
(ucznia Ingresa) przedstawiający Świętą Klarę
uzdrawiającą ślepców.

Tysiąc aktów agresji

Może to jakiś znak, koincydencja – jakby
Europa miała nadal pozostać ślepa na
wszystko, co się dzieje. Pożar w katedrze
w Nantes nie był jedyny, kościoły we Francji
są w stanie opłakanym, a jednocześnie
wzrasta w liczbie i sile środowisko agre-
sywnego islamu. „Le Figaro” kilka dni po
pożarze opublikował raport dotyczący spraw
bezpieczeństwa związanego z dżihadystami.
Okazało się, że w latach 2018–2022 ma być
w sumie zwolnionych z więzień 2540 „is-
lamistów” (czytaj: potencjalnych terrorystów
islamskich). W latach 2018–2019 wypusz-
czono z zakładów karnych 1895 osób
związanych z radykalnym islamem, 181 z nich
jest oznaczonych skrótem „TIS”, który
oznacza islamskich terrorystów, pozostali
to „RAD” (zradykalizowani), czyli poten-
cjalnie niebezpieczni. Mimo to francuski
resort sprawiedliwości twierdzi, iż środki
podjęte dla zabezpieczenia państwa przed
terroryzmem są wystarczające…

Tymczasem tuż po zdarzeniu w Nantes fran-
cuskie media obiegła kolejna szokująca wiado-
mość: spłonęło opactwo Świętego Marcina
z Tours w Ligugé, założone w 361 roku. Monaster
zamieszkiwało 25 benedyktynów. To podpalenie
ma, jak donosi prasa francuska, także podłoże
kryminalne i  jest trzecim podpaleniem
w okolicy!

29 LIPCA 2020 61

ŚWIAT { FRANCJA, NANTES, ŚWIĄTYNIE W OGNIU }

Pożary świątyń francuskich to również wynik wiążąca się z obrazem układów politycznych akcji, które do historii przeszły jako „Noyades
trwającego wieki zeświecczenia, rugowania tamtego czasu, ale historiografia i opinia bardzo de Nantes”. W 1793 roku w celach znajdowało
Kościoła z życia publicznego Francji, a co za niesprawiedliwie obeszły się z cesarzem Bona- około 10 tys. mieszkańców Wandei. Konwen-
tym idzie, także zaniedbania, gdyż to państwo parte, robiąc z niego wroga Kościoła jako takiego. cja wysłała do Nantes swego komisarza – Jeana
francuskie ponosi przede wszystkim odpowie- Było na odwrót: Napoleon przywrócił Francji Baptiste’a Carriera, który pod pozorem
dzialność za stan świątyń, w tym instalacji Kościół i religię. zmniejszania zagrożenia epidemią w prze-
przeciwpożarowych etc. pełnionych więzieniach zaczął je... „opróż-
Litość nie jest rewolucyjną niać”. Sposób, jaki wymyślił, to zbiorowe
A pożarów jest coraz więcej. Portal Atlantico sprawą! topienie ludzi w płaskodennych barkach.
podał, że w ciągu dwóch ostatnich lat było we Topienie odbywało się przez kilka miesięcy.
Francji 21 przypadków pożarów i podpaleń Aby zdać sobie sprawę z tego, co spotkało Pijane zbiry rozbierały do naga kobiety i męż-
kościołów, a także – jak można się dowiedzieć chrześcijan w dobie rewolucji, wystarczy czyzn, wiązały ich, obciążały kamieniami,
z danych francuskiego ministerstwa spraw przypomnieć, że między innymi właśnie ładowały na barki, statki, łódki. Potem wy-
wewnętrznych – ponad 1000 aktów agresji katedra w Nantes była świadkiem ludobój- pływano na środek Loary i tam wyrzucano
wymierzonych w chrześcijan, przy 687 antyse- stwa i rewolucyjnego szaleństwa wymierzo- nieszczęśników do wody. Topiono także małe
mickich i 154 antyislamskich… nego w katolików. Wszystko działo się w czasie dzieci. Ostatnie topienie katolików miało
katolickiego, antyrewolucyjnego powstania miejsce 27 lutego 1794 roku. Wtedy na rozkaz
Kult „Rozumu” i „Natury” w Wandei. W tradycyjnym, rojalistycznym generała Lefebvre utopiono 2 mężczyzn,
departamencie gorąco było już od 1792 roku, 78-letniego ślepego starca, 12 kobiet, 15 dzieci,
Przepiękną katedrę pod wezwaniem św. Piotra ale faktyczna wojna wybuchła zimą roku z których dziesięcioro miało od 6 do 10, a piąt-
i Pawła w Nantes zaczęto wznosić na miejscu 1793 – gdy do wandejskiego ludu dotarły ka to były jeszcze niemowlęta.
dawnej świątyni romańskiej w 1434 roku, a jej nie tylko wieści o zgilotynowaniu króla Lu-
budowa trwała blisko 500 lat! Przy czym przez dwika XVI, ale także o masakrowaniu księży. Grzegorz Kucharczyk w książce „Chrysto-
cały czas realizowano ten pierwszy, gotycki Rebelianci zorganizowali się w trzy armie fobia. 500 lat nienawiści do Jezusa i Kościoła”
projekt. Chyba najtrudniejszy w dziejach świą- i nawet początkowo odnosili jakieś sukcesy, napisał, iż „źródła historyczne (m.in. raporty
tyni i całego regionu był czas rewolucji francu- ale potem, gdy na wiosnę władzę przejęli samego Carriera) podają, że w ciągu trzech
skiej, gdy kościoły odbierano chrześcijanom, jakobini, furia wojsk rewolucyjnych przybrała miesięcy, od 16 listopada 1793 roku do 13 lu-
przeznaczając je bądź na cele bałwochwalczych piekielny wymiar. Już wcześniej rojalistów tego 1794 roku, odbyło się 23 noyad. (…) Dla
kultów „Rozumu” czy „Natury”, bądź na inne, zakopywano żywcem w ziemi, odrąbywano zobrazowania ogromu zbrodni przytoczmy
czysto utylitarne. Katedra w Nantes została dłonie. Ale prawdziwe piekło dopiero się liczby: 23 grudnia 1793 roku utopiono w ten
przeznaczona na użytek wojskowy, zrobiono zaczynało. Generał François Westerman po sposób 800 osób, 24 grudnia – 300 osób,
na niej punkt obserwacyjny: na południowej bitwie pod Savenay, w grudniu 1793 roku, 25 grudnia – 200 osób, 27 grudnia – 400 osób,
wieży wzniesiono jeszcze wyższą, drewnianą, pisał do Paryża: „Obywatele republikanie, 5 stycznia 1794 roku – 400 osób, a 17 i 18 stycz-
dziesięciometrową konstrukcję, skąd wojsko Wandea już nie istnieje! Dzięki naszej wolnej nia – po 300 osób”. Po jednej z takich noyad
prowadziło obserwacje za pomocą specjalnego szabli umarła wraz ze swoimi kobietami komisarz Carrier z dumą donosił władzom
teleskopu. Wnętrze budowli służyło za magazyn i dziećmi. Skończyłem grzebać całe miasto w Paryżu: „Ostatniej nocy 53 księży zamknię-
amunicji oraz stajnię. Chciano nawet kościół w lasach i bagnach Savenay. Wykorzystując tych na barce zostało zatopionych w rzece.
częściowo zburzyć, powstał bowiem plan prze- dane mi uprawnienia, dzieci rozdeptałem Cóż za rewolucyjna rzeka z tej Loary!”.
dłużenia „ulicy Departamentu” aż do „ulicy końmi i wymordowałem kobiety, aby nie
Brutusa”. Na szczęście Mathurin-Julien Grolleau mogły dalej płodzić bandytów. Nie żal mi Na to wszystko patrzyła katedra w Nantes.
sporządził specjalny raport, w którym prze- ani jednego więźnia. Zniszczyłem wszystkich. Potem doświadczyła wprowadzenia we Francji
strzegał, że „częściowe” będzie oznaczać de Litość nie jest rewolucyjną sprawą!”. oficjalnego rozdziału Kościoła od państwa
facto „całościowe”, zaś wieża obserwacyjna w 1905 roku. W styczniu 1972 roku na jej
daje wojsku wiele korzyści. Mieszkańcy czasem chronili się w kościołach dachu wybuchł pożar, ktoś zaprószył ogień.
– ale te wtedy bombardowano z armat lub Jednak pożar z roku 2020, niezależnie od jego
Dopiero za konsulatu Napoleona Bonaparte podpalano. Samych księży czekał zawsze przyczyn, wpisuje się w ponury obraz: obraz
katedra – podobnie jak inne świątynie katolickie najokrutniejszy koniec. Szacunki mówią, że Francji, która pustoszeje duchowo, która sama
– wróciła do Kościoła katolickiego. Po okresie wojska rewolucyjne w bestialski sposób wy- siebie wydaje w ręce islamu i sama siebie
eksterminacji (w sensie dosłownym) katolicy- mordowały w Wandei od kilkunastu do kil- niszczy ciągle postępującym procesem rugo-
zmu, po wyrugowaniu go całkowicie z przestrzeni kudziesięciu tysięcy ludzi. wania Boga i wiary z przestrzeni publicznej.
publicznej, to właśnie Napoleon był tym, który Boga w rozumieniu chrześcijańskim. Emmanuel
i chrześcijaństwo, i wiarę, i Kościół katolicki Topienie katolików w Nantes Macron bowiem potrafi celebrować z muzuł-
we Francji reaktywował, podpisując konkordat manami zakończenie ramadanu, zaś „zapo-
i odwracając bieg rewolucyjnych kół młyńskich, W Nantes ludobójstwo przybrało wymiar mina” złożyć katolikom życzenia, gdy trwają
które miały go unicestwić. Kwestie polityczne wręcz „maszynowy”. Tu bowiem ludzi ma- najważniejsze chrześcijańskie święta. GP
związane z papiestwem to zupełnie inna sprawa, sowo topiono w ramach zorganizowanych

62 29 LIPCA 2020 prenumerata.GazetaPolska.pl

FELIETON { WIDZIANE Z BRUKSELI }

GRZEBIEŃ DLA ŁYSEGO, Ryszard

Czarnecki

CZYLI PO JESZCZE NIE UMARŁA
M ożna powiedzieć, że PO w ostatnich wy-
borach prezydenckich dostała KO... To { Towarzysze z SLD nie chcą wystąpić
oczywiście żart, bo w języku boksu KO w roli przystawki pożartej przez Jaśnie
oznacza porażkę przed czasem. A tymcza- Państwa Liberałów między jednym
sem Trzaskowski nie przegrał przez nokaut, cygarem a drugim.
tylko na punkty, choć jednak wyraźnie, bo prawie pół
miliona głosów to nie drobiazg i piechotą nie chodzi. trzaskanie po pyskach między lewicą a Platformą. To-

Można by rzec, że Platforma przegrywając siódmy raz warzysze z SLD nie chcą wystąpić w roli przystawki
z rzędu, już po raz siódmy zyskała bezcenną naukę.
Z każdą kolejną porażką zyskują kolejne doświadczenie pożartej przez Jaśnie Państwa Liberałów między jednym
i tak to już trwa latek sześć. Z tym doświadczeniem to
przypomina mi się chińskie przysłowie (mam nadzieję, cygarem a drugim. Nad Warszawą unosi się też zapach
że w mojej proamerykańskiej – i słusznie – ojczyźnie
można jeszcze cytować chińskie mądrości...), które mówi: szorstkiej, męskiej przyjaźni między Budką
„Doświadczenie jest niczym grzebień ofiarowany przez
naturę łysemu”. a Trzaskowskim.

Ba, nie będę kopał leżącego, ale owa PO, uzyskująca po Charakterystyczne, że wedle badań większość zwolen-
raz n-ty doświadczenie, a nie wiktorię, zasługuje na przy-
pomnienie złotej myśli amerykańskiego pisarza Dona ników PO chce, aby ich partia... uciekła od tej nazwy
Stanforda: „Doświadczenie jest tym, co otrzymujesz, jeśli
nie otrzymujesz tego, czego chciałeś”. Teraz kandydat na kojarzonej z przegrywaniem wszystkiego, co można
prezydenta, przepraszam, wirtualny prezydent Rafał Trza-
skowski, oświadczył w Gdyni – jak na prezydenta Warszawy przegrać, i stworzyła nową formację.
przystało – że będzie budował nowy ruch obywatelski. Cóż,
od razu mi się przypomniała maksyma rosyjskiego pisarza Dosłownie przed chwilą usłyszałem, że Koalicja Oby-
(mam nadzieję, że w moim proamerykańskim – i słusznie
– kraju można jeszcze cytować rosyjskich pisarzy...), ale watelska domaga się powtórzenia II tury wyborów pre-
nie MG – Maksyma Gorkiego, lecz znacznie lepszego MG,
czyli Mikołaja Gogola. Tenże Gogol napisał kiedyś, iż: „Stare zydenckich. Oto spełniło się marzenie Lecha Wałęsy, RYS. MIROSŁAW ANDRZEJEWSKI
jeszcze nie umarło, nowe jeszcze się nie urodziło, a jedno
i drugie wciąż zagraża żyjącym”. No tak: PO razem z KO by uczynić z Polski drugą Japonię. PO-KO przypomina
jeszcze nie umarło, nowy ruch obywatelski jeszcze się nie
urodził, a jedno i drugie… bowiem jako żywo owych japońskich żołnierzy, którzy

Po przegranej numer 7. opozycja szuka winnych. Szybko jeszcze 30 lat po zakończeniu II wojny światowej ukry-
znalazła: Podkarpacie, telewizja publiczna, niewykształceni
mieszkańcy ze wsi, staruchy. Czyli stara śpiewka. Akurat wali się w lasach przed Amerykanami.
minęło 13 lat, gdy ten obóz postępu i tolerancji głosił hasło:
„Zabierz babci dowód”. Kiedyś się udało, ale teraz babcie Czy to nie świetny pretekst, aby Sławomir N. zafundo-
pokazały gest Kozakiewicza, komu trzeba i jak trzeba.
wał sobie za kratkami dietę ryżową? GP
Zatem opozycja szuka i znajduje winnych. Oficjalnie
wśród pisiorów. Nieoficjalnie, po cichu, wśród swoich
– a za chwilę będą prać brudy publicznie. Już się zaczęło

29 LIPCA 2020 63

GOSPODARKA { TURYSTYKA }

Maciej

Pawlak

SZEF DZIAŁU GOSPODARKA

NA WYPOCZYNEK
Z BONEM
TURYSTYCZNYM

PROGRAM REALNEJ POMOCY DLA POLSKICH RODZIN I KRAJOWEJ TURYSTYKI

To unikalne w naszych J ak dowiedzieliśmy się w Minister- nione na ich profilach w PUE ZUS w nocy
warunkach rozwiązanie stwie Rozwoju, to unikalne rozwią- z 31 lipca na 1 sierpnia. Bon można będzie
łączy z jednej strony walory zanie, czyli polski bon turystyczny, wykorzystać z chwilą podania adresu
kolejnego transferu społecznego zacznie w praktyce obowiązywać e-mail oraz numeru telefonu komórkowego,
z „plusem”, z drugiej zaś, w nocy z 31 lipca na 1 sierpnia br. na który zostanie przesłany kod służący
podobnie jak kolejne tarcze Przy czym już 25 lipca rozpoczęła się re- do jego aktywacji.
antykryzysowe, niesie istotny jestracja przedsiębiorców turystycznych
impuls dla wyjścia branży biorących udział w programie. Mają oni Dodatkowe wsparcie
turystycznej z koronakryzysu. wypełnić i przesłać oświadczenie o swoim dla polskich rodzin
uczestnictwie. Na tej podstawie zostaną
wpisani na oficjalną listę Polskiej Orga- Ministerstwo ocenia, że rozwiązanie to,
nizacji Turystycznej (POT). o  łącznej szacowanej wartości około
4 mld zł z puli resortu z tzw. Funduszu
Dla beneficjentów – turystów korzysta- COVID-19, stanowi dodatkowe wsparcie
jących z bonu – bony te zostaną udostęp- dla polskich rodzin w sytuacji osłabienia

64 29 LIPCA 2020 prenumerata.GazetaPolska.pl

FOT. ADOBE STOCK POLSKA NA TOPIE opłacić m.in. pobyt w hotelu, pensjona- – poprzez wizytę w dowolnej placówce
cie, gospodarstwie agroturystycznym, z dowodem tożsamości.
Spośród osób, które na koloniach, obozie harcerskim, spor-
zamierzają wyjechać na towym czy rekreacyjnym. – Świadczenie Jak w wywiadzie dla Polskiego Radia24.
wakacje latem br., zdecy- to kierowane jest do wszystkich rodzin pl dodała prezes ZUS, „do ustawy włą-
dowana większość z dziećmi. I to niezależnie od tego, jakie czone zostały dzieci, które pobierają
(82 proc.) planuje wypo- mają zarobki, tak jak w przypadku Pro- świadczenia rodzinne z racji koordynacji
czynek w kraju. gramu 500 Plus – mówi wicepremier, systemów zabezpieczenia społecznego,
minister rozwoju Jadwiga Emilewicz. a których rodzice czy ktoś z opiekunów
gospodarki przez pandemię COVID-19. – Zakładamy, że dzieci, które urodzą się pracuje w jednym z państw UE i pobiera
Otrzymają one bon turystyczny w wyso- do końca 2021 roku, nabędą prawa do zamiast polskiego – czy w jego uzupełnie-
kości 500 zł na każde dziecko, do wyko- bonu, a ich rodzice będą mogli skorzystać niu – świadczenie na dziecko w innym
rzystania podczas wakacji albo ferii z  bonu do marca 2022 roku – dodaje kraju (…). Baza danych dla tych dzieci
w kraju. A jeżeli dziecko jest niepełno- wicepremier. jest jeszcze tworzona”.
sprawne – kwota bonu będzie wyższa
o 500 zł. Dopłatę do wakacji lub ferii Bon przysługiwać będzie wszystkim POT zweryfikuje listę
zimowych otrzyma prawie 2,4 mln rodzin. dzieciom i młodzieży do ukończenia 18. firm uprawnionych do
1,9 mln rodzin, czyli blisko 80 proc., ma roku życia, mających prawo do 500 Plus. wykorzystywania bonu
dwoje lub więcej dzieci, więc otrzyma Według min. Anny Surówki-Pasek z Kan-
świadczenie w  wysokości 1000 zł celarii Prezydenta RP: – na dzieci niepeł- Polski bon turystyczny będą mogli reali-
i więcej. nosprawne będzie przysługiwało dodatkowe zować przedsiębiorcy i organizacje pożytku
świadczenie w formie bonu, na podstawie publicznego (OPP), które oferują usługi
Bon będzie mógł być wykorzystywany złożonego w systemie teleinformatycznym noclegowe lub zajmują się organizacją
do marca 2022 roku. Będzie można nim oświadczenia osoby uprawnionej, o legi- imprez turystycznych. Najbardziej istotny
tymowaniu się przez dziecko orzeczeniem dla tych podmiotów, które będą chciały
poświadczającym niepełnosprawność. przyjmować płatności za pomocą bonu,
jest obowiązek zarejestrowania się w sys-
ZUS operatorem bonu temie teleinformatycznym prowadzonym
turystycznego przez ZUS. POT będzie z ZUS pobierać
listę zarejestrowanych podmiotów, a na-
Jak wyjaśnia prezes ZUS Gertruda Uściń- stępnie ją udostępniać na stronie bontu-
ska, jej instytucja została poproszona rystyczny.gov.pl.
o wsparcie tego projektu w zakresie tech-
nologicznym, informatycznym, z uwagi POT będzie prowadzić także weryfikację
na ogromne doświadczenie w udanej re- listy przedsiębiorców (na przykład usuwać
alizacji projektów tego typu. – Przygoto- te podmioty, które znajdą się na niej bez
wujemy się już do obsługi tego zadania spełnienia wymaganych przez ustawę
– dodała. – To około 6,5 mln dzieci, którym warunków, w wyniku czego podmioty te
będzie przysługiwało wsparcie państwa utracą prawo do realizacji bonu). ZUS
w kwocie 500 zł lub 1000 zł w wypadku zrealizuje płatność za bon na rzecz przed-
dzieci niepełnosprawnych. siębiorcy lub OPP w terminie 14 dni od
dnia przyjęcia płatności.
Realizacja bonu turystycznego będzie
odbywać się na Platformie Usług Elektro- Ministerstwo Rozwoju poproszone
nicznych (PUE) ZUS. Obsługa bonu będzie przez „GP” o ocenę wpływu wdrożenia
w całości online. Według Ministerstwa polskiego bonu turystycznego na branżę
Rozwoju konto w PUE można założyć turystyki w  naszym kraju stwierdziło,
w dowolnym momencie, o ile dotąd tego że pobudzi to zakup usług turystycznych
nie zrobiliśmy. Wystarczy wypełnić for- i imprez turystycznych w naszym kraju.
mularz rejestracji. Następnie trzeba się „Zakłada się, że rodziny uzyskując bony
uwierzytelnić jedną z  następujących turystyczne mogą wzmocnić popyt na
metod: produkty turystyczne (imprezy tury-
styczne i  usługi hotelarskie)”. Z  kolei
– za pomocą bankowości elektronicznej „zwiększenie wzrostu wydatków na
(lista banków na stronie zus.pl) turystykę krajową (...) może spowodować
wzrost zatrudnienia lub wzrost płac albo
– za pomocą profilu zaufanego, wzrost podatków płaconych przez przed-
– za pomocą podpisu kwalifikowanego,

29 LIPCA 2020 65

GOSPODARKA { TURYSTYKA }

{ Rozwiązanie o szacowanej wartości około 4 mld FLASHGOSPODARCZY
zł z puli resortu rozwoju, z Funduszu COVID-19,
to dodatkowe wsparcie dla polskich rodzin. KOLEJNE KROKI NA DRODZE
DO PRZEJĘCIA GRUPY
siębiorców”. Według ocen Ministerstwa – Nie możemy bowiem zapominać o wpro- PGNIG
Rozwoju, „w obszarze turystyki będzie
uczestniczyło w programie około 15 proc. wadzonych dla przedsiębiorców poszcze- PKN Orlen rozpoczął prace nad
dużych przedsiębiorstw (duże sieci ho- wnioskiem koncentracyjnym do KE
telowe, korporacje touroperatorów), gólnych rozwiązań z kolejnych mutacji w sprawie przejęcia Grupy PGNiG.
natomiast 85 proc., czyli zdecydowana Równolegle realizowany będzie proces
większość, to będą mikro-, małe i średnie tarcz antykryzysowych. Okazały się one due dilligence tej spółki. Umożliwia to
przedsiębiorstwa)”. podpisane przez oba podmioty
dla nas bardzo pomocne. Sam bon tury- porozumienie o zachowaniu poufności.
Tegoroczne plany wakacyjne Prowadzona akwizycja jest ważnym
Polaków styczny może zaś być dużą trampoliną, elementem budowy przez Orlen
jednego koncernu multienergetycznego
Bon, jeśli nie w tym roku, to w następ- która pozwoli się odbić krajowej branży z silną pozycją w Europie i globalnym
nym, może mieć istotny i pozytywny zasięgiem. – Integracja PKN Orlen
wpływ na sytuację naszej branży tury- turystycznej. Dzięki temu wielu Polaków z Grupą PGNiG uplasuje nas jako
stycznej. Choć według przeprowadzonych pełnoprawnego gracza w europejskiej
w połowie czerwca br. na zlecenie POT będzie decydowało się na spędzanie wa- lidze energetycznej – mówi Daniel
(przez PBS) badań pt. „Plany wakacyjne Obajtek, prezes Orlenu.
Polaków 2020”, 64 proc. naszych rodaków kacji w  kraju. Obserwujemy, że ruch
przyznało, że pandemia COVID-19 i wpro- POZEW O OCHRONĘ
wadzone w związku z nią ograniczenia związany z przyjazdami rodzin już ostat- DÓBR OSOBISTYCH
wpłynęły na ich plany związane z wyjaz-
dami turystyczno-wypoczynkowymi w tym nio bardzo się powiększa. Jeszcze do Gemini Apps, spółka zależna Gemini
roku. Tym niemniej plany wyjazdu tury- Polska, złożyła w Sądzie Okręgowym
styczno-wypoczynkowego z minimum niedawna pokoje trzyłóżkowe i większe w Warszawie pozew przeciwko
jednym noclegiem deklaruje ponad połowa Naczelnej Izbie Aptekarskiej (NIA)
Polaków (55 proc.). 18 proc. uczestników stały u  nas puste. „Szły” przeważnie o ochronę dóbr osobistych i zaprzesta-
badania stanowiły osoby niezdecydowane nie rozpowszechniania nieprawdziwych
w sprawie wyjazdu turystyczno-wypo- jedynki czy dwójki. A obecnie pokoje informacji na temat aplikacji Recepta-
czynkowego w tym sezonie, a 27 proc. Gemini.pl. Według pozywających, „NIA
mieszkańców Polski wyjazdu latem w bie- wielorodzinne zaczęły już być rozchwy- w sposób rażący naruszyła wizerunek
żącym roku nie planuje. Przy tym spośród spółki, rozpowszechniając w internecie
osób, które zamierzają wyjechać na wa- tywane. Tak więc wprowadzany bon (...) nieprawdziwe i wprowadzające
kacje tego lata, zdecydowana większość w błąd informacje nt. działania aplikacji.
(82 proc.) planuje wypoczynek w kraju. turystyczny powinien okazać się bardzo Najbardziej oburzający jest fakt
Za granicę chce się udać 13 proc. przygotowania oświadczenia przez NIA
badanych. pomocny w jeszcze większym rozkręceniu bez zadania Gemini jakichkolwiek pytań
na temat aplikacji”.
Bon i nie tylko ruchu turystycznego nie tylko w Sobko-

W opinii Andrzeja Borkowskiego, wła- wie, ale i w całej branży – twierdzi An-
ściciela Zamku w  Sobkowie k. Kielc,
wprowadzenie bonu turystycznego przy- drzej Borkowski.
czynia się do poprawy sytuacji krajowej
branży turystycznej. Ale nie tylko ono. – W wypadku bonu turystycznego usta-

wodawca piecze dwie pieczenie na jednym

ogniu – uważa Juliusz Bolek, przewod-

niczący rady dyrektorów Instytutu Biz-

nesu. – Po pierwsze, wspiera rodziny

z dziećmi, z drugiej strony wspiera branżę,

która jest jedną z tych, które najbardziej

ucierpiały na kryzysie wywołanym pan-

demią. (...)Warto zauważyć, że Sejm

przyjął tę ustawę już po wyborach pre-

zydenckich, a  zatem jest to przykład FOT. ZBYSZEK KACZMAREK/GAZETA POLSKA, PIXABAY

realizacji zobowiązań wyborczych. W przy-

padku innych ugrupowań, jak uczy do-

świadczenie, albo ustawa by się zawie-

ruszyła, albo podniesiono by podatki dla

branży turystycznej. Mnie jednak bardzo

interesuje, czy na wszystkie działania,

które są podejmowane, istnieją zabez-

pieczone środki. Spodziewam się więc

poważnej nowelizacji budżetu na jesieni

– dodaje Juliusz Bolek. GP

66 29 LIPCA 2020 prenumerata.GazetaPolska.pl



Ryszard
Kapuściński

PREZES KLUBÓW „GP”

Przyjaciele z Węgier gratulują
prezydentowi Dudzie

Po wygranych przez Andrzeja Dudę wyborach Dzięki inicjatywie klubu „GP” Elbląg II co roku obchodzona jest w tym mieście

prezydenckich prezes László Csizmadia, w imieniu z ideą założycieli, czy jako system typu czysto federalnego. Z tą
zasadniczą kwestią łączą się spory na poziomie unijnym, na przy-
przedstawicieli narodowych ruchów obywatelskich, kład pomiędzy Państwami Wyszehradzkimi a Brukselą.

pogratulował mu zwycięstwa. Efektem nawiązanej obustronnej współpracy było przyjęcie
przyjaciół z Polski, aby 15 marca oraz 23 października wspólnie
W  2012 roku, kiedy rząd Viktora Orbána był najbar- upamiętnić nasze wspaniałe rewolucje. Było dla nas wielkim za-
dziej atakowany przez europejskich polityków, szczytem, a zarazem historyczną chwilą, gdy Pan Prezydent wy-
kluby „GP” zorganizowały Wielki Wyjazd na Węgry, głosił przemówienie podczas obchodów narodowego święta przy
który miał być wsparciem dla przemian wprowa- placu Bema. Tego samego roku, 11 listopada, w dniu Narodowego
dzonych przez węgierskiego premiera. Pojechaliśmy Święta Niepodległości w Krakowie, 300 węgierskich ideowych
w dniu ich święta narodowego, a z nami 10 tys. Polaków. Po obrońców uczciło pamięć polskich ofiar i bohaterów.
zmianie ekipy rządzącej, gdy władzę przejęło PiS, Polska została
podobnie zaatakowana jak wcześniej Węgry. Viktor Orbán nie Wieloletnia współpraca Forum Współpracy Obywatelskiej i »Ga-
zostawił nas w potrzebie, a węgierscy przyjaciele co roku przy- zety Polskiej« nieustannie wzmacnia braterską miłość pomiędzy
jeżdżają do Polski na Narodowe Święto Niepodległości. Kluby dwoma narodami. Ten sojusz jest stabilny i niezłomny. W tym
„GP” podpisały z Radą Porozumienia Społecznego (CET) na duchu, w imieniu przedstawicieli narodowych ruchów obywatel-
Węgrzech i w Niecce Karpackiej, reprezentującej największe or- skich, życzę Panu Prezydentowi kolejnych pięciu lat sukcesów
ganizacje pozarządowe na Węgrzech, porozumienie o współpracy, jako Prezydentowi Rzeczypospolitej Polskiej.
w której zawarta została sentencja „Nic o nas bez nas”. Ze strony
Węgier umowę podpisał László Csizmadia, prezes Forum Współ- Z poważaniem
pracy Obywatelskiej. Po wygranych wyborach prezydenckich Dr László Csizmadia”
przez Andrzeja Dudę prezes László Csizmadia w imieniu przed-
stawicieli narodowych ruchów obywatelskich napisał list do
prezydenta Andrzeja Dudy.

„Szanowny Pan Andrzej Duda Po twitterowym wpisie na temat Antoniego Macierewicza, który FOT. KLUBY „GP”
Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej zamieściła ambasador USA w Polsce Georgette Mosbacher, ofi-
Szanowny Panie Prezydencie! cjalny list w tej sprawie skierowali do niej działacze polonijni,
Niżej podpisany Dr László Csizmadia, jako prezes Forum Współ- z klubami „Gazety Polskiej” w USA na czele.
pracy Obywatelskiej, organizacji reprezentującej węgierskich
narodowych obrońców ideowych oraz obywateli patriotycznych, „Ambasador USA w Polsce Georgette Mosbacher
z całego serca gratuluję reelekcji Pana Prezydenta. Szanowna Pani,
W roku 2011 zarząd klubów „Gazety Polskiej” oraz COF-COKA z wielkim smutkiem i zdziwieniem, a zarazem bardzo zaniepo-
zawarli umowę o współpracy celem tworzenia tradycji wspólnego kojeni odebraliśmy Pani opinię wyrażoną przez komunikator
świętowania powstania węgierskiego 1848 roku i polskiej niepod- Twitter, dotyczącą wypowiedzi czołowego polityka obozu rządzą-
ległości oraz wspólnego upamiętniania naszych bohaterów. W tym cego, Antoniego Macierewicza, na temat totalnej opozycji, jej
duchu Węgry oraz węgierscy przedstawiciele ruchów obywatelskich programu oraz roli, jaką odgrywa teraz stacja TVN w Polsce.
od lat głoszą, że obecnie najważniejszym pytaniem jest, czy wspól- Szanowna Pani, jesteśmy przedstawicielami wielu organizacji
ną przyszłość europejską wyobrażamy sobie jako wolny sojusz polonijnych działających na terenie USA oraz obywatelami ame-
równorzędnych narodów, czyli Europę wolnych narodów zgodnie rykańskimi, w większości wyborcami Donalda Trumpa, zaanga-
żowanymi w kampanię reelekcyjną Pana Prezydenta.

68 29 LIPCA 2020 prenumerata.GazetaPolska.pl

powiadają, że zawsze będą zabiegali o pamięć przy okazji innych

ważnych rocznic.

W przededniu wyborów poznański klub „GP” spotkał się 10. dnia

miesiąca na mszy św., aby pomodlić się w intencji uzyskania wy-

starczającej liczby głosów przez prezydenta Andrzeja Dudę,

by nadal pełnił swoją funkcję. Podczas modlitwy wspomniano

również o zamordowanych w bestialski sposób Polakach na Kre-

sach Wschodnich przez bandy ukraińskich nacjonalistów w czasie

II wojny światowej, modlono się też za duszę prezydenta Lecha

Kaczyńskiego i osób mu towarzyszących, którzy zginęli w kata-

strofie lotniczej w drodze do Katynia 10 lat temu.

Po modlitwie złożono kwiaty pod pomnikiem katyńskim.

W Rabce-Zdroju odbyły się uroczystości pogrzebowe Żołnierza

Wyklętego, Wojciecha Frodymy ps. Mucha, ze Zgrupowania

Partyzanckiego „Błyskawica” Józefa Kurasia „Ognia”. W uro-

czystościach uczestniczyli członkowie klubu „GP” z Nowego

rocznica rzezi Wołynia. Sącza. Jak relacjonuje Józef Horowski: „W uroczystościach

Ostry atak z Pani strony na Pana Marszałka Seniora Antoniego w kościele św. Marii Magdaleny oraz na cmentarzu komunalnym
Macierewicza, który niemal całe swoje życie poświęcił walce
o wolną, niepodległą i demokratyczną Polskę, jest niesprawiedliwy, uczestniczył prezes IPN dr Jarosław Szarek, który w swoim
a wręcz oburzający. Pan Marszałek Senior był i jest czołową po-
stacią w budowaniu i umacnianiu stosunków polsko-amerykań- wystąpieniu podkreślał ciągłość zmagań wielu pokoleń Polaków
skich, w tym stacjonowaniu wojsk amerykańskich w Polsce,
współpracy gospodarczej oraz projektu Trójmorza. Przypominamy o wolność ojczyzny oraz sukces, jakim się one zakończyły. Przed
też, że był on jednym z czołowych działaczy opozycji antykomu-
nistycznej, ale również ministrem spraw wewnętrznych, a także mszą świętą wicewojewoda małopolski Zbigniew Starzec prze-
ministrem obrony narodowej w rządach po 1989 roku.
kazał córce Wojciecha Frodymy, Marii, Krzyż Oficerski Orderu
Na pewno pamięta Pani list Antoniego Macierewicza z 1978
roku, adresowany do Prezydenta Jimiego Cartera, podpisany Odrodzenia Polski, przyznany pośmiertnie jej ojcu przez pre-
również przez śp. Jana Olszewskiego oraz obecnego ministra pana
Piotra Naimskiego, zawierający zagadnienia, które są obecnie zydenta RP. Z kolei na cmentarzu, po złożeniu szczątków do
realizowane przez administracje naszych państw.
grobu, prezes IPN wręczył rodzinie Żołnierza Wyklętego sym-
Niestety, Pani opinia po raz kolejny sieje zaniepokojenie wśród
polskich wyborców Donalda Trumpa. Uważamy także, że wyra- boliczną partyzancką rogatywkę oraz portret partyzanta. Woj-
żanie takich opinii w taki sposób jest niegodne ambasadora na-
szego państwa – Stanów Zjednoczonych w Polsce, ale również ciech Frodyma został w 1947 roku skazany na śmierć. Wyrok
w każdym innym państwie.
wykonano w więzieniu Montelupich, a ciało pogrzebano pota-
Tadeusz Antoniak – przewodniczący Komitetu Obchodów Rocz-
nicy Katastrofy Smoleńskiej i Ludobójstwa Katyńskiego jemnie na cmentarzu Rakowickim w Krakowie. Szczątki party-

Maciej Rusiński – koordynator klubów »Gazety Polskiej« w USA zanta odnaleziono w 2018 roku podczas prac Biura Poszukiwań
i Kanadzie”.
i Identyfikacji IPN na cmentarzu Rakowickim”.
W Piotrkowie Trybunalskim odbyło się spotkanie sztabu wybor-
czego prezydenta Andrzeja Dudy w okręgu piotrkowskim. Przybyli Klub „GP” w Suwałkach brał udział w miesięcznicy tragedii
m.in. klubowicze z woj. łódzkiego, którzy świętowali sukces
z marszałkiem seniorem Antonim Macierewiczem oraz poseł smoleńskiej. Zapalono biało-czerwone znicze pod Dębem Wol-
Anną Milczanowską.
ności, w miejscu upamiętnienia tragedii smoleńskiej. GP
Jak co roku w Elblągu obchodzona jest rocznica rzezi Wołynia,
dokonanej na naszych rodakach przez zbrodniarzy ukraińskich. klubZAoPRwOSeZENIA
To dzięki inicjatywie klubu „GP” Elbląg II im. Lecha Kaczyń-
skiego od 2015 roku składane są kwiaty w imię pamięci o tej Wieliczka – spotkania członków klubu odbywają się w pierwszy
strasznej zbrodni. Członkowie klubu, jako inicjatorzy uroczy- wtorek każdego miesiąca o godz. 18 (w trakcie pandemii spotkania
stości upamiętniającej mord ludności polskiej na Wołyniu, za- są odwołane). Miejsce spotkań (zmiana): Wieliczka, ul. Kopernika
7A/1, biuro poselskie poseł RP Urszuli Ruseckiej.

Kontakt dla osób, które chcą założyć klub „GP”

Tomasz Sakiewicz Ewa Wójcik

REDAKTOR NACZELNY „GP” BIURO KLUBÓW „GP”
e-mail: [email protected]
ul. Bracka 15, I piętro
Ryszard Kapuściński 31-005 Kraków
e-mail: [email protected]
PREZES KLUBÓW „GP” tel. (12) 422 03 08, 505 038 217
e-mail: ryszard.kapuściń[email protected]

WIĘCEJ INFORMACJI NA WWW.KLUBYGP.PL

KRYMINALNI { MORD Z POWODU UROJENIA }

Grzegorz
Broński

ZBRODNIA BEZ ZWŁOK

Dwie ucieczki bandyty
Proces Łukasza K. budził emocje, bo sądzono go za zabójstwo, choć ciała ofiary nie znaleziono. Poza tym podczas

śledztwa bandyta dwukrotnie próbował uciec. Raz w bardzo spektakularny sposób – kajdanki skuwające nogi rozpiął

za pomocą… „złotka” od jogurtu.

P olicjanci ze Skarżyska Kamien- Jkaakjdoatnwkoi?rzył aby wsiadł do samochodu, potem zawieźli
nej zdołali dosyć dobrze poznać go do garażu w pobliskim Parszowie.
Łukasza K., którego nazwisko K„ZLŁUOCTZKEOM” BYŁO Tam Łukasz K. pobił kolegę, kilka razy
przewijało się w różnych spra- dźgnął go nożem w nogę. Na koniec
wach. Żaden groźny gangster, PuawncsbpopiapkyerdojorucaocrzzŁwjśkzaoęcbiuaadgedękjsszu.ząpparicpiKrosłceroszi–selzóknuo.bKueocboWszrgit.złeaiweu.dtmyzczooBosharrtłakodazaankaiełyrniamjp–caćddzzooayopalybnitnbocłłesaokorjzta,ęadrsscnmraożipzcęubweaiiegy.łwdanciehniłbi,jłecyaciicenczhlhdik,yota kazali rannemu wejść do bagażnika auta
raczej mało ważny diler narkotyków, i... Dalej ich relacja jest co najmniej za-
który jednak potrafił być agresywny także nie znaleziono, choć przez kolejne skakująca. Rzekomo chcieli mocno
i nieobliczalny. Zwłaszcza po zażyciu miesiące sprawdzono pobliskie lasy, je- krwawiącego Radosława P. odtranspor-
towaru, którym handlował. Na dodatek ziora, użyto georadarów, helikopterów tować do szpitala, ale nie zauważyli,
nie ufał kolegom. Uroił sobie, że ktoś z kamerą termowizyjną, psów tropiących... kiedy w trakcie jazdy otworzyła się klapa
założył w jego telefonie komórkowym O pomoc poproszono amerykańskie bagażnika, a z pędzącego samochodu
szpiegowską aplikację. Podejrzenia padły służby, a krewni zaginionego nawet spo- wyskoczył Radosław P. I nie wiedzą, co
na 28-letniego Radosława P. Od razu tkali się z jasnowidzem. Nic to nie dało. się z nim stało. W taką wersję prokurator
chciał wyjaśnić sprawę. Pojechał w to- Oczywiście, równocześnie poszukiwano nie uwierzył. W połowie 2019 roku śledz-
warzystwie Miłosza M. Nie wiadomo, osób, które jako ostatnie widziały Rado- two się zakończyło, a w akcie oskarżenia
jakie mieli zamiary, ale zakończyło się sława P. i mogły coś wiedzieć o jego losie. Łukaszowi K. zarzucono zabójstwo
tragedią... Głównymi podejrzanymi stali się Łukasz Radosława P., a Miłoszowi M. – współ-
K. i Miłosz M. – krótko się ukrywali, udział w pobiciu oraz nieudzielenie
To był 15 kwietnia 2017 roku, Wielka w końcu wpadli. Podczas przesłuchań pomocy ofierze. Łukasz K. usłyszał także
Sobota. Radosław P., pracownik myjni ostatecznie potwierdzili, że tamtej nocy zarzuty za... dwie próby ucieczki. Krótko
samochodowej i mieszkaniec peryferyjnej spotkali Radosława P. Mieli go zmusić, po zatrzymaniu został doprowadzony
części miasta (osiedla bloków socjalnych) do prokuratury, a policjant zgodził się,
spotkał się ze znajomymi. Wrócił w środku aby bez kajdanek poszedł do toalety.
nocy, ale po chwili znowu wyszedł. Za- Chociaż to było pierwsze piętro, bandyta
pewne na chwilę, bo nie zabrał nawet otworzył okno i skoczył. Bardzo krótko
telefonu komórkowego – ze sprawdzonego jednak cieszył się wolnością. Kilka mie-
później billingu wynikało, że ostatnie sięcy później Łukasz K. zeznawał w sądzie
połączenie zakończył o godzinie 1.41. jako świadek – po opuszczeniu sali roz-
Zapewne rozmawiał z osobą, z którą praw znowu poprosił o możliwość sko-
poszedł się spotkać. Do domu już jednak rzystania z toalety. Miał skute ręce i nogi,
nie wrócił. Radosław P. znikł. Jego matka więc konwojenci nie widzieli problemu.
zgłosiła zaginięcie syna. Policjanci prze- Po wyjściu grzecznie ruszył w eskorcie
prowadzili akcję na ogromną skalę. Dość mundurowych, ale gdy dotarli do drzwi,
szybko jednak zaczęto podejrzewać, że odepchnął policjanta, zaczął biec, a ob-
Radosław P. został zamordowany. Ciała

70 29 LIPCA 2020 prenumerata.GazetaPolska.pl

Kara dla Miłosza M.

NIE POMÓGŁ

DuWbop2zw–rr–oranaeomuldałzpalzgnłonuotuiaocuydadgsśyzszokcpłipbyioiaor.ar6nsfsrzłoiziOkżeeemkwarazyujbzłirlareirpżsezaksoo.ąoiotańbęrpdunSrccizrryczyykzoiyecuuackhapotzMzuboRtweruzanaannibikaoeitnioaełużusdno.wdkrgeeosaazgosizzerołianen.ożMilwaseaotnanaiy.ałPch.

ręcze na jego nogach nagle się otwo-

rzyły. Wprawdzie natychmiast został

obezwładniony, ale wszystkich ciekawiło

jakim cudem poradził sobie z kajdan-

kami (o tym obok w ramce).

Proces przed Sądem Okręgowym

w Kielcach był poszlakowy. Przede

wszystkim z powodu braku ciała ofiary,

ale również braku naocznych świadków

tragicznych wydarzeń. Oskarżeni szli

w zaparte, jeśli chodzi o najpoważ-

niejsze zarzuty. Łukasz K. wprawdzie

przyznał się do pobicia ofiary, ale nie

do zabójstwa. Podczas składania wy-

jaśnień padła nawet sugestia, że Ra-

dosław P. żyje i się ukrywa. Podczas

rozpraw adwokaci wskazywali na luki

w materiale dowodowym, prokurator

obstawał przy swoim. Ostateczna de-

cyzja należała do sądu. Wyrok ogło-

Ze sprawdzonego później szono pod koniec lutego. „Porażką
billingu wynikało,
że ostatnie połączenie Apelacja tego postępowania był fakt nieodna-
Radosław P. zakończył
o godzinie 1.41. PSKRAORKŻUYRWATYORROK lezienia zwłok Radosława P.” – mówiła
Zapewne rozmawiał
z osobą, z którą poszedł ŁopoodkurTczRrAozkazzeamaryerpebayssawaceódtzzzlgji–aęossaepcKsttbnłysł2aewaia.tj,en5dwwo.szży,aiaoTęoelna.wasyiPzpttWesm.anmrKąpaołzdorbktcooaazzaeuskskjjbrrknmkoodaasailaweiitzywrcezutziiżsieaeruseuno.jałianręonżgicośzyajSoewciaiwąbszsśdzykoamłaelonjiirnoeżrśnycceii. sędzia Bożena Gawrońska. I katego-
się spotkać. Do domu już
jednak nie wrócił... rycznie stwierdziła: „Niewątpliwie

pokrzywdzony nie żyje”. Łukasz K.

wprawdzie został uznany za winnego,

ale nie zabójstwa. Karę 12 lat i 6 mie-

sięcy więzienia usłyszał za pobicie

i spowodowanie śmiertelnych obrażeń.

Od razu po ogłoszeniu orzeczenia było

jasne, że zostanie ono zaskarżone.

I tak się stało. GP

RYSOWAŁ FILIPBĄK.PL

29 LIPCA 2020 71

ZACISZE KSIĄŻKA { HISTORIA }
MELOMANA

Popękany witraż Marcin

Wolski

poleca

FILMOWE PEREŁKI NEIL MACGREGOR rzyna (także Kopernik!), a bardzo późno
pojawili się Heine i Einstein – niemieccy
Lucjan Kaszycki, „DOKTOR MUREK” „Niemcy” Żydzi. A historia – w większości państw
(ORIGINAL TV SERIES SOUNDTRACK) są to dzieje zwycięstw i dynastii. Niemcy
MZYSK I S-KA WROCŁAW 2018 przez większość dziejów to dość amor-
GAD Records ało jest znaczących naro- ficzna Rzesza, w dodatku na wieki rozbita
dów świata o równie skom-
Po znakomitej retrospektywie dzieł Andrzeja plikowanym problemie przez wojny religijne.
Korzyńskiego wydawnictwo GAD Records tożsamości. Mówiąc bowiem Jako państwo zjednoczone
odsłania kolejne perełki, z nie tak znowu o Niemczech, trudno okre- przez Prusy pojawiają się
odległej historii polskiej muzyki filmowej. ślić precyzyjnie terytorium, które zmie- późno i zaraz stają się
Tym razem światło dzienne ujrzała ścieżka niało się w ciągu wieków sprawcami dwóch wojen
dźwiękowa do serialu „Doktor Murek”, której – dość powiedzieć, że światowych. W dodatku
autorem jest Lucjan Kaszycki, kompozytor najważniejsze miasta sto- dawną świetność prze-
z niezwykle bogatym, choć wciąż niedocenia- łeczne Świętego Cesarstwa kreśla ponury cień nazi-
nym dorobkiem. Orkiestra symfoniczna Rzymskiego Narodu Nie- zmu, Holocaustu i wypę-
z podniosłego nastroju z łatwością przecho- mieckiego, a  następnie dzenia z  utraconego
dzi w znacznie lżejsze, urocze klimaty. Trzeba Cesarstwa Prus, Królewiec wschodu. A przecież, co
zaś pamiętać, że Kaszycki ukazuje tu jedynie i Praga, Wiedeń i Strasburg podkreśla autor pracy
fragment swojej twórczości, a jest autorem – leżą dziś poza granicami „Niemcy. Zbiorowa pa-
wielu znanych utworów muzyki rozrywkowej. Republiki. Podobnie rzecz mięć narodu”, Neil Mac-
ma się z wylęgarnią no- Gregor – Niemcy to wielcy
JAZZ I POLITYKA blistów Wrocławiem czy wynalazcy, od Gutenberga
perłą Hanzy Gdańskiem. po von Brauna, to pisarze – bracia Grimm
Zara McFarlane, Łatwiej jest mówić o po- i dwaj romantycy Goethe i Schiller, to
SONGS OF AN UNKNOWN TONGUE etach języka niemieckiego, cud gospodarczy i współczesna potęga
który de facto stworzył polityczna w Europie. Stąd niemieckie
Brownswood Recording Luter swoją „Biblią”, o filozofach czy niespokojne sny na swój temat, to za-
kompozytorach, choć Mozart to przede wsze problem całej Europy.
Londyńska scena jazzowa wyniosła w wszystkim Austriak, a Karol Marks to
ostatnich latach wielu wyśmienitych muzyków internacjonalista. W narodowym pante-
z saksofonistą Shabaką Hutchingsem czy onie – Walhalli Ludwika Bawarskiego
tubistą Theonem Crossem na czele. Nie mniej znajdują się Maria Teresa i caryca Kata-
silną reprezentację stanowią tu także kobiety
– Nubya Garcia, zespół Kokoroko czy MIX
wydająca właśnie czwartą płytę wokalista Zara
McFarlane. Jej mocny, piękny głos wspierają Kulturalny
tym razem instrumenty elektroniczne, nie
brakuje jednak chwytliwych melodii i mocno wymień się pogratuluj
osadzonych w kontekście społecznym
tekstów. Większość wspomnianych muzyków KULTURĄ TILDZIE SWINTON
to potomkowie karaibskich imigrantów, którzy
podobnie jak Zara McFarlane bezlitośnie Cykl trzech festiwali w Białymstoku, Nagrody Złotego Lwa za cało-
rozliczają brytyjską historię i bieżącą politykę. Lublinie i Rzeszowie pod nazwą kształt twórczości na Międzynaro-
„Wschód kultury” rozpocznie się dowym Festiwalu Filmowym
Przygotował 20 sierpnia. Idea to odkrywanie każdej w Wenecji trafią do reżyser
z kultur i wymiana artystycznych i aktorki z Hongkongu Ann Hui
Marek doświadczeń z krajami Partnerstwa oraz brytyjskiej aktorki Tildy
Wschodniego. Swinton.
Kalinowski
72 29 LIPCA 2020 prenumerata.GazetaPolska.pl

SERIAL { ARTYSTOWSKA WIZJA PANDEMII W POLSCE } GAZETA
POLSKA
Narcyz i pandemia
„W domu” to namacalny
„W DOMU” dowód na osobność elit
III RP. Skutecznie uwolniły
TWÓRCY RÓŻNI
POLSKA, 2020 się od społecznego
dydaktyzmu, który silnie
SKrzysztof Wołodźko gencji. Jeśli oglądamy prowincję, jest to naznaczył sztukę PRL-u.
erial HBO „W domu” miał pokazać
Polskę w czasie pandemii, a ukazał Sycylia – jak w otwierającym projekt filmie Ale wajcha za mocno
niemal wyłącznie prywatny świat odbiła w drugą stronę
wielkomiejskich artystów. Wśród Jerzego Skolimowskiego. i serialowy pomysł HBO
nich skandalizującego Jerzego wyraziście to pokazał.
Nasierowskiego, recytującego „Piosenkę Oczywiście dla widzów, którzy traktują
o końcu świata” Czesława Miłosza w „etiu- Szkoda.
dzie” Andrzeja Dragana.
sztukę jedynie jako pozbawioną odniesień
„W domu” to czternastoodcinkowy polski
serial HBO. Projekt nietypowy, bo skła- do życia społecznego grę form i treści,
dający się z krótkich, zwykle około dzie-
sięciominutowych odcinków, przygotowa- całość okaże się pewnie cenna.
nych przez uznanych polskich reżyserów.
Rzecz stworzono na gorąco – jako rejestrację Na uwagę zasługuje choćby
kraju w pandemii. Niestety, choć niektóre
odcinki są zrobione naprawdę inteligentnie „Chłopiec z widokiem” Mał-
i z humorem, nie jest to artystyczny raport
z Polski. Większość – poza „Księżycem” gorzaty Szumowskiej i Mi-
Tomka Popakula – kręci się wokół ego
artystów lub nie wychodzi poza ich balkon chała Englerta. GP
i widok z okna na dobre sąsiedztwo. Choć
FOT. MAT. PRAS. może nie jest to ściśle powiedziane – to
raczej klasizm niż narcyzm. Polska w pan-
demii widziana oczami wzbogaconej
wielkomiejskiej, artystowskiej inteli-

wsłuchaj się daj się olśnić zajrzyj

W POWSTANIE WARSZAWSKIE „DIAMENTOWYM BATUTOM” NA FARMĘ

Jak brzmią miejsca, w których toczyły Nakładem Polskiego Radia ukazał się W uczuciach fikcyjnych bohaterów
się walki Powstania Warszawskiego? album z serii „Diamentowe Batuty” z farmy w XIX wieku odnajdujemy
Posłuchaj serii podcastów „Unseen poświęcony sztuce dyrygenckiej Boże Prawdy. Mimo wagi tematów
Soundwalks: Warsaw Rising ’44”, Jana Krenza. To pierwsza z 12 płyt lektura doprowadza wielokrotnie
nagranych przez Instytut Adama z twórczością polskich dyrygentów, do łez śmiechu. Książkę Janette Oke
Mickiewicza i Muzeum Powstania nagrodzonych za wybitne kreacje „Pewnego razu latem” zamówisz
Warszawskiego. artystyczne. na sklep.gazetapolska.pl.

29 LIPCA 2020 73

KULTURA { KSIĄŻKA }

WIELKI
POWRÓT
KAZIMIERZA
WIERZYŃSKIEGO

Piotr
Lisiewicz

Kto przy okazji czytania biografii Kazimierza
Wierzyńskiego dowie się, z jak wielką pasją
duchowi przywódcy emigracji walczyli o „sens
ponad klęską”, ten może nie skończyć tej lektury
tylko na biografii poety. Może stać się ona
dla wielu początkiem odkrywania nieznanego
świata, który był po prostu… nami sprzed 80 lat.

JPRZEŁOMOWA PUBLIKACJA WOJCIECHA WENCLA Książka Wojciecha Wencla „Wierzyński. Sens ponad klęską. FOT. WIKIPEDIA
ak to w ogóle możliwe, że pierwsza biograficzna opowieść Biografia poety” przybliża nas do tej rewolucji w polskiej
o Kazimierzu Wierzyńskim ukazuje się dopiero w 2020 świadomości. Wencel pokazuje, że pozycja Wierzyńskiego jako
roku? Wyjaśnijmy, że w początkach III RP przywrócono poety w oczach wolnych Polaków była przez kilkadziesiąt lat
pamięć o niewielkim wycinku dorobku polskiej emigracji niezmienna. Był numerem jeden. Najpierw na początku II RP,
antykomunistycznej. Konkretnie o tym, o którym pozwolił gdy jego wiersze z czasów „Wiosny i wina” były eksplozją
przywrócić pamięć Adam Michnik. A jeszcze dokładniej: o tym, młodości w nowej, niepodległej Polsce, i zyskał on status
co w jego ocenie nie zagrażało budowie nowej, oderwanej od późniejszych gwiazd rocka. Trochę później, gdy za wiersze
korzeni III RP. Paradoksalnie jest to więc dla emigracji komple- o sporcie na Olimpiadzie w 1928 roku przyznano mu złoty
ment: zdecydowana większość jej dorobku została uznana za medal. Ale także w czasie II wojny światowej, gdy to jego
niebezpieczną. Mówiono o niej, czasem z kpiną, „niezłomni wiersze były najpopularniejsze wśród polskich żołnierzy.
z Londynu” i nie przypadkiem to samo słowo używane jest dziś I wreszcie na politycznej emigracji, gdy w 1959 roku londyń-
jako określenie żołnierzy antykomunistycznego podziemia. skie „Wiadomości” zapytały czytelników, kogo wybraliby do
Żołnierze Niezłomni powrócili po latach ku zaskoczeniu wielu. emigracyjnej Akademii Literatury Polskiej. Wygrał Wierzyński,
Należę, podobnie jak Wojciech Wencel, do tych, którzy uważają, dla porównania Czesław Miłosz zajął 10., a Witold Gombro-
że powrót dziedzictwa niezłomnej emigracji powinien być równie wicz 26. miejsce.
spektakularny. Tak, by dla każdego było jasne, że poeci Jan Le-
choń, Kazimierz Wierzyński czy Stanisław Baliński są równie Tymczasem w świadomości Polaków Wierzyński, podobnie jak
jednoznacznie twórcami duchowych korzeni obecnego obozu jego przyjaciel Lechoń, pojawiają się jako wielce utalentowani
niepodległościowego, co choćby Zbigniew Herbert. skamandryci zaraz po 1918 roku, a potem… znikają. Zresztą

74 29 LIPCA 2020 prenumerata.GazetaPolska.pl

to dotyczy nie tylko ich, schemat pisania choćby prac doktor-

skich o pisarzach z 20-lecia jest niemal zawsze ten sam: za młodu

bardzo obiecująco, po 1939 roku, cóż… mniej ciekawa publicy-

styka. Tak uczą doktorantów profesorowie, dla których powrót

do polskiej świadomości emigrantów byłby… delegitymizacją

ich własnych postaw. Wencel odwrotnie, stawia tezę, że szczy-

towym osiągnięciem Wierzyńskiego są wydane w latach 30. i 40.

tomiki „Wolność tragiczna”, „Ziemia-Wilczyca” i „Krzyże i mie-

cze”. To teza, którą trudno byłoby merytorycznie, a nie „potocz-

nie” podważyć.

Nie mam wątpliwości, że przemilczanie Wierzyńskiego było

w III RP zabiegiem celowym. Bo jeśli wraca Wierzyński, to wraz

z nim jego dzieła – najistotniejsze w polskiej poezji jego czasów.

Przecież nie było wtedy ważniejszych słów jak te z wiersza „Na

rozwiązanie Armii Krajowej”: „Zwinąć chorągiew z masztu.

Krepą jest zasnuta / Za dywizję Rataja, Okrzei, Traugutta. /

Pociąć sztandar w kawałki. Rozdać śród żołnierzy, / Na drogę

niech go wezmą. Na sercu niech leży”.

Czy te o „procesie szesnastu”: „Oskarżajcie nas wszystkich,

nie tylko szesnastu, / Sądźcie poległych w grobie, to też wino-

wajcy, / Sądźcie szkielet, co z wojny pozostał się miastu, / Gdy

wyście jeszcze z diabłem kumali się, zdrajcy”. Z niezwykle

trafną oceną Rosjan: „Bo cokolwiek się stanie, jak świat się

pozmienia, / Niezmienna wasza przemoc i gwałt i nienawiść”.

Tak, słusznie się Państwo domyślają, to jest ta mniej ciekawa

publicystyka…

Wencel kreśli opowieść o Wierzyńskim z literackim rozmachem,

dużo miejsca poświęcając tłu wydarzeń. I to od samego początku

życia poety, syna kolejarza z Drohobycza, mieszkającego na

kolejnych stacjach kolejowych, o których napisze: „Są takie

miasta, o których nie można / Choćby się nawet chciało coś

orzec: / Uliczki, rynek, plebania pobożna – / I tylko jedno zda-

rzenie: dworzec”. To, że dworzec jest „zdarzeniem” metafizycz-

nym, odczuwają kontestatorzy wszystkich czasów. Oczywiście

poeci, nie tylko Włodzimierz Wysocki, ale i Jacek Kaczmarski

ze swoją „Poczekalnią” czy Andrzej Kołakowski z „Balladą

o spóźnionych pociągach”. Długowłosi chłopcy z gitarą i kape-

luszem na drobne, ale i kibice piłkarscy, którym na przygodach

na dworcach mija pół życia. Uciekinierzy z domu, wyjęci spod

prawa i bezdomni…

Wencel opisuje więc Galicję, w której Polacy kochali, do czasu,

cesarza, gdzie działał „Sokół”, a później strzelcy, gdzie Wierzyń-

ski zaznał wojny z karabinem w ręku. Poeta z endeckiej rodziny,

który z wyboru stanie się piłsudczykiem, a potem – ważne!

– współtwórcą mitu Marszałka.

Ale najważniejszym tłem biografii Wierzyńskiego jest opis emi-

gracyjnego obozu niepodległościowego, z jego przywódcami, takimi

jak Ignacy Matuszewski, Zygmunt Nowakowski czy Tymon Ter-

lecki. Kto przy okazji czytania biografii Wierzyńskiego dowie się,

z jak wielką pasją walczyli oni o „sens ponad klęską”, ten może

nie skończyć tej lektury tylko na biografii Wierzyńskiego. Może

stać się ona dla wielu początkiem odkrywania nieznanego świata,

który był po prostu… nami sprzed 80 lat. GP

29 LIPCA 2020 75

KINO { LEKKI FILM O TRUDNEJ HISTORII }

ŻYCIORYS KS. BONIECKIEGO PISANY NA NOWO

Film „xABo: Ksiądz Boniecki” Sylwia W 2017 roku duchowny zasłynął z homilii
Krasnodębska
Fundacji „Tygodnika Powszechnego” na pogrzebie Piotra Szczęsnego, który pod-
DLA KOGO JEST ŚWIĘTY ZA ŻYCIA?
w koprodukcji z TVN pokazuje palił się w Warszawie. Zdaniem wielu du-
decyzji o powstaniu tego filmu. Produkcja
lukrowaną sylwetkę znanego kapłana. rozpoczęła się w momencie nałożenia na chowny usprawiedliwiał wtedy czyn samo-
księdza po raz kolejny zakazu milczenia
Mimo wyeksponowania informacji w mediach. W filmie Boniecki wspomina bójstwa. „Piotr był z tych, którzy widzą
tylko raz o tym zakazie. W zestawieniu
o tym, że duchowny ma zakaz z laurką, którą jest ta produkcja, brzmi to ostrzej, widzą to, czego większość ludzi nie
jak oskarżenie przełożonych księdza. Dobry
wypowiedzi w mediach, twórcom człowiek kontra odklejona od rzeczywistości dostrzega (...), widzi symptomy katastrofy.
instytucja Kościoła.
zabrakło odwagi, by powiedzieć, Wierzy, że może ostrzec. Wie, że to uczynić
W filmie pominięto też wydarzenie z 2013
dlaczego. Przez to stworzyli film roku, kiedy to ks. Boniecki powiedział do musi” – mówił duchowny podczas pogrzebu.
młodzieży na Przystanku Woodstock, że
zadziwiająco powierzchowny „Nergal to miły, spokojny, mądry człowiek. A na łamach „Tygodnika Powszechnego”
Diabeł wchodzi zupełnie innymi drzwiami,
i niekorespondujący z głośnymi a nie przez zespół Behemoth. Zostawcie napisał: „Dawno minęły czasy, w których
w spokoju Nergala, niech funkcjonuje w ca-
Nfaktami na temat duchownego. łym bogactwie, jakie mamy w społeczeń- Kościół jednoznacznie potępiał każde ode-
ie modlę się do Boga, który zapala stwie”. Rok wcześniej ks. Boniecki na
czerwone światło, gdy jest się spotkaniu z cyklu „Kościół otwarty” oświad- branie sobie życia. Rozwój wiedzy o czło-
szczęśliwym”, „Nie wierzę w Bo- czył, że „w Sejmie nie powinien wisieć
ga, który posyła ludzi do piekła” krzyż”. „Jeśli komuś przeszkadza krzyż wieku sprawił, że do tragedii samobójstwa
– mówi ks. Adam Boniecki w fil- w takim miejscu, to nie powinien on tam
mie „xABo: ksiądz Boniecki”. Ekipa filmowa wisieć. Nie można nikogo zmuszać, żeby Kościół dziś podchodzi z  wielką
na czele z reżyser Aleksandrą Potoczek przez na ten krzyż patrzył”– mówił „Gazecie Pol-
trzy lata przebyła wraz z księdzem 50 tys. skiej Codziennie”, odnosząc się do akcji ostrożnością”.
km. To odległości, które duchowny pokony- Janusza Palikota przeciwko obecności krzyża
wał m.in. w ramach trasy promującej książki w Sejmie. W 2017 roku sekretarz prowincji Zgroma-
na swój temat. Podczas drogi ksiądz spotyka
się z przypadkowymi ludźmi, którzy na lot- W 2014 roku w katedrze polowej Wojska dzenia Księży Marianów, ks. Piotr Kieniewicz
nisku czy w kawiarni podchodzą do niego, Polskiego odprawiono mszę św. w intencji
prosząc o radę. Są też fragmenty spotkań komunistycznego zbrodniarza Wojciecha poinformował o zakazie wypowiedzi du-
z s. Małgorzatą Chmielewską. I krótkie myśli Jaruzelskiego. Wśród koncelebrujących byli
duchownego, choćby o celibacie, który po- ks. Adam Boniecki i ks. Wojciech Lemański. chownego w mediach, poza publikacjami
woduje u człowieka „posuchę emocjonalną”,
bo „samotny człowiek jest półczłowiekiem”. w „TP”. Zakaz wydano „ze względu na
Ks. Adam Boniecki tłumaczy też ludziom,
że szczęście jest „produktem ubocznym”, dobro duchowe wiernych i w poczuciu od-
a nie celem głównym, i że trzeba „istnieć
wbrew rozpaczy”. powiedzialności za wypowiadane słowa,

Filmowcy tworzą intymny portret duchow- które w określonych kontekstach tworzonych
nego. Podglądają go, gdy pali papierosa,
podsłuchują, gdy rozmawia z fanami. Słowo faktów medialnych wywoływały wśród licz-
„fani” zdaje się bardziej pasować niż okre-
ślenie „wierni”. Szkoda jednak, że rysując nych wiernych dezorientację”.
sylwetkę znanego księdza, filmowcy zrezy-
gnowali z opowiedzenia o skandalach, które Niestety wydarzenia te zostały pominięte
w jego biografii odbiły się szerokim echem.
w filmie Potockiej. Jest za to migawka do-
Ominięto też kwestie kluczowe, które
prawdopodobnie stały u podstaw podjęcia tycząca LGBT. Wtedy, gdy po autograf do

duchownego podchodzi mężczyzna mówiący,

że reprezentuje LGBT, a ksiądz odpowiada:

„Pozdrów kolegów”. GP

76 29 LIPCA 2020 prenumerata.GazetaPolska.pl

DODATEK HISTORYCZNY Tomasz
Łysiak
Warszawa
walczy! SZEF DZIAŁU HISTORIA

Byliśmy w walce roku 1944 osamot-
nieni. Stalin czekał, by Powstanie
się wykrwawiło. Ze strony Zachodu
pomoc dla Powstańców była sym-
boliczna. Nasza 1. Samodzielna
Brygada Skoczków Spadochronowych, wbrew
oczekiwaniom dowódcy i żołnierzy, nie mogła
być przerzucona do kraju. Armia Krajowa
biła się więc w samotności – z przeciwnikiem,
który rzucił na nią przeważające siły, realizując
szalony rozkaz rozwścieczonego Führera,
by Warszawę zrównać z ziemią. Trwający
przez 63 dni heroiczny bój stał się więc star-
ciem, w którym dokonano najwyższego wy-
siłku, wykazano się najwyższą odwagą i po-
święceniem, by tak długo stawać przeciwko
Niemcom, sięgającym w dodatku po wszelkie
możliwe środki dla złamania bohaterskiego
ducha Polaków. W Powstaniu swoją walkę
prowadzili nie tylko mężczyźni, ale i młodzież,
harcerze, wśród żołnierzy AK błyszczały
niezwykłą odwagą kobiety – Polki, które nie
tylko karabinem i pistoletem, ale służbą sa-
nitariuszek czy łączniczek spełniały swój
obywatelski, patriotyczny, obowiązek. Żeńskie
zgromadzenia zakonne otwierały klauzury
dla potrzebujących, opiekowały się rannymi,
wśród piekła płomieni odbierały porody,
i nieustannie modliły się o wolną Polskę.

To symbol tego, że nawet gdy – na pierwszy
rzut oka – zda się, że mamy do czynienia
z naturalną słabością, może rodzić się siła,
mogą wyrastać duchowe giganty.

Starcie Powstańców ’44 z Niemcami to
wojna, w której Duch piękniał i błyszczał,
nawet wobec okropieństwa wojny, nawet
wobec śmierci i zniszczenia, nawet wobec
końcowej porażki. Cześć i  chwała
Bohaterom!

PARTNER DODATKU

WARSZAWA WALCZY! { 76. ROCZNICA POWSTANIA WARSZAWSKIEGO }

NARESZCIE
POWSTANIE!

WOLNOŚĆ, O KTÓRĄ WALCZYLIŚMY Piotr
Dmitrowicz

Wobec uzbrojonych po zęby Niemców, bezczynnych zachodnich aliantów
i stojącej na prawym brzegu Wisły Armii Czerwonej, która czekała na
wykrwawienie się powstańców, szanse na zwycięstwo były bliskie zeru.
Mimo to warszawiacy ruszyli do boju. Linia frontu nie przebiegała
wcale pomiędzy żołnierzami obu walczących stron. Po polskiej stronie
barykady były kobiety, dzieci, ludzie starsi – bezbronni cywile… Ale dla
Niemców wszyscy oni byli wrogami, których należało zabić.

O stateczna decyzja o wybuchu nościach, a wpływ na nią miało bardzo Ale Stalin nie zamierzał zajmować miasta.
Powstania zapadła 31 lipca wiele czynników. W ostatnich dniach lipca Sowieckie tanki czekały, aż Warszawa się
podczas popołudniowej odpra- nadająca z Moskwy Radiostacja im. Ta- wykrwawi. Kiedy w pierwszych dniach
wy sztabowej. Rozkaz wydał deusza Kościuszki apelowała: „Warszawa Powstania premier Rzeczypospolitej Pol-
dowódca AK gen. Tadeusz drży w posadach od ryku dział. Wojska skiej Stanisław Mikołajczyk prosił Stalina
Komorowski „Bór”, uzyskując jednocze- radzieckie nacierają gwałtownie i zbliżają o pomoc dla walczącej stolicy, otrzymał
śnie akceptację Delegata Rządu Jana się już do Pragi. Nadchodzą, aby przynieść cyniczną odpowiedź: „Cóż to jest ta wasza
Stanisława Jankowskiego. Zaszyfrowany nam wolność.[…] Ludu Warszawy, do Armia Krajowa? Co to za armia bez arty-
rozkaz powstał o godzinie 20.00. Podpisał broni! […] Uderzcie na Niemców! […] lerii, bez czołgów, bez lotnictwa? Nawet
go Komendant Okręgu Warszawskiego Pomóżcie Armii Czerwonej w przeprawie broni ręcznej nie ma dosyć… To są drobne
AK płk Antoni Chruściel. Rozkaz, na który przez Wisłę”. Dziś wiemy, że były to kłam- oddziałki partyzanckie, a nie regularna
pięć lat czekali żołnierze Armii Krajowej, stwa. 76 lat temu nic nie było takie proste. siła zbrojna”. Na decyzję o wybuchu Po-
był krótki i brzmiał: „Alarm – do rąk wła- Dowództwo AK zakładało, że szybki po- wstania wpływ miała też postawa Niemców,
snych! Nakazuję »W« dnia 1.VIII., godz.17”. chód Armii Czerwonej faktycznie spowo- którzy przygotowywali się do opuszczenia
duje wkrótce zajęcie Warszawy, a kilku- miasta, a jednocześnie gubernator Fiszer
Nic nie było proste dniowe walki o miasto spowodują wyparcie wydał zarządzenie, by wszyscy mężczyźni
Niemców, wyzwolenie stolicy i wystąpienie z Warszawy w wieku 17–65 lat zgłosili się
Decyzja o rozpoczęciu Powstania podej- wobec Sowietów w roli legalnej władzy. do budowy fortyfikacji.
mowana była w dramatycznych okolicz-

78 29 LIPCA 2020 prenumerata.GazetaPolska.pl

WARSZAWA
MA ZNIKNĄĆ

Adolf Hitler wydał rozkaz bez
precedensu: „Każdego miesz-
kańca należy zabić, nie wolno
brać żadnych jeńców. Warsza-
wa ma być zrównana z ziemią
i w ten sposób ma być stworzo-
ny zastraszający przykład dla
całej Europy”.

FOT. NAC Nie było możliwości jego było, nie było potrzebne. Nie było moż- o „Godzinie W” i ruszyły w miasto, aby
uniknięcia liwości jego uniknięcia, ale najważniejsze dostarczyć go do oddziałów. „Otóż o Po-
jest, że to był okres fantastycznego, jed- wstaniu dowiedziałam się o czternastej na
W tych warunkach 1 sierpnia 1944 roku nolitego zrywu. On udowodnił, że spo- zbiórce harcerskiej, która się odbywała
rozpoczęła się walka o wolną stolicę. Do łeczeństwo, które jest podzielone, skłó- u naszej zastępowej Wandy – wspominała
boju stanęło około 25 tysięcy powstańców. cone, bardzo zróżnicowane, może się Krystyna Gieysztor-Łopatek „Misia”.
Szacuje się, że tylko co dziesiąty z nich złączyć wtenczas, gdy chodzi o ideały – Wpadła dziewczyna i powiedziała, że jest
posiadał broń. Przeciwko sobie mieli wyższego stopnia w strukturze wartości o godzinie siedemnastej Godzina „W”,
20 tysięcy uzbrojonych po zęby Niemców. – wolność, o którą walczyliśmy, znisz- a o szesnastej zbiórka alarmowa na Świę-
W relacji dla Archiwum Historii Mówionej czenie okupanta, zlikwidowanie totali- tokrzyskiej 28. I pognała. W ciągu pół
Muzeum Powstania Warszawskiego Wi- taryzmu niemieckiego”. minuty pokój był przewrócony do góry
told Kieżun tak wspominał: „Mój pogląd nogami ze szczęścia. Bo myśmy urządziły
jest jednoznaczny. […] To był jednak Pierwszy dzień wolności jakiś małpi taniec z radości, że nareszcie
najwspanialszy okres w naszym życiu. Powstanie”. Z kolei Sulimir Stanisław
Okres, w którym olbrzymia masa ludzi 1 sierpnia 1944 roku wypadł we wtorek. „Żuk” z Komendy Głównej AK pułku
zjednoczyła się w jednej postawie repre- To był ciepły, letni dzień, choć niebo spo- „Baszta” mówił: „Najlepsze wspomnienia
zentującej interes ponadosobowy – to wijały chmury i przelotnie padał deszcz. to są właśnie z pierwszych dni Powstania.
jest coś niezwykłego. […] Moim zdaniem Warszawa od rana była niespokojna. Około To była euforia. Na ulicę Madalińskiego
te idee trzeba rozwijać, a nie dyskutować: 7.00 rano łączniczki otrzymały meldunek

29 LIPCA 2020 79

WARSZAWA WALCZY! { 76. ROCZNICA POWSTANIA WARSZAWSKIEGO }

Pułkownik „Monter” (pośrodku, w furażerce) wraz z oficerami BIP. Zdjęcie wykonane nieopodal Poczty Głównej przy pl. Napoleona.

wybiegli ludzie, szaleli z radości, rozmawiali, zdecydowali się i rozpoczęła się walka. piosenki, której refren brzmiał: „Warszaw- FOT. NAC
śpiewali. (…) Radość była ogólna”. Jedno- Walka, z której wyszliśmy właściwie z peł- skie dzieci, pójdziemy w bój / Za każdy
cześnie dodawał: „Tylko mój ojciec się nie nym sukcesem, ponieważ obrzuciliśmy kamień Twój, stolico, damy krew! / War-
cieszył. […] Nie wierzył, iż Rosjanie szybko samochód niemiecki granatami, sami nie szawskie dzieci pójdziemy w bój / Gdy
wejdą do Warszawy. (…) Był przekonany ponieśliśmy strat”. Ponieważ jeszcze w kilku padnie rozkaz twój, poniesiem wrogom
i przekonywał innych – w co nie wszyscy miejscach Warszawy doszło do walk, do- gniew!”. Zapewne autor nie mógł przy-
wierzyli – że będzie następna okupacja”. wódca SS i policji dystryktu warszawskiego puszczać, jak potworna to będzie danina.
Paul Otto Geibl wprowadził alarm dla Wkrótce ginęły również te najmłodsze
Euforia niemieckiego garnizonu. Niczego to nie dzieci. Z braku lekarstw, w bestialskich
zmieniło. Tuż po godzinie 17.00 walki objęły bombardowaniach, pod gruzami kamienic.
Na ulicach dało się zauważyć sporo młodych niemal całą Warszawę. Do rangi symbolu „Biuletyn” alarmował: „Ratujcie dzieci,
ludzi w długich płaszczach, spod których urosło zdobycie przez żołnierzy batalionu nasze, wasze, polskie, warszawskie dzieci.
wystawała broń. Pierwsze strzały padły na „Kiliński” najwyższego budynku w stolicy, [...] Gmachy odbudujemy, straconego
Żoliborzu około 13.50. Strzelał kapral liczącego 16 pięter gmachu „Prudentialu”. pokolenia nie odbudujemy. W miejsce
podchorąży Zdzisław Sierpiński „Marek” Na jego szczycie załopotała biało-czerwona zniszczonych świątyń wystawimy ku bożej
z 9. Kompanii Dywersji Bojowej „Żniwiarz”: flaga, widoczna z odległości kilku kilome- chwale nowe, piękniejsze, lecz biada nam,
„[…] Widać było, że Niemcy robią jakiś trów. Wśród mieszkańców Warszawy zapa- jeśli w tych świątyniach zabraknie czystych
rachunek zysków i strat – czy zacząć starcie, nowała euforia. głosów dzieci”. Na wieść o wybuchu Po-
zacząć walkę z nami, czy udać, że nie zwra- wstania Adolf Hiler wydał rozkaz bez
cają uwagi na kilkunastu młodych ludzi, Stolico, damy krew! precedensu: „Każdego mieszkańca należy
już w butach z cholewami bądź ubranych zabić, nie wolno brać żadnych jeńców.
przynajmniej od spodu w mundury, bo od Miesiąc przed wybuchem Powstania po- Warszawa ma być zrównana z ziemią
góry, mimo gorącego dnia, w płaszcze, pod rucznik Stanisław Ryszard Dobrowolski i w ten sposób ma być stworzony zastra-
którymi schowana była broń: pistolety, broń pseudonim „Goliard” z Wydziału Propa- szający przykład dla całej Europy”.
krótka, granaty. […] W pewnym momencie gandy Komendy Głównej AK napisał tekst

80 29 LIPCA 2020 prenumerata.GazetaPolska.pl

Żołnierze Batalionu „Zośka”. Okolice włazu kanałowego przy ul. Wareckiej.

Wszyscy stanęli wołali: „Czym jest Powstanie? Skąd te
na posterunkach
trudności, które się wokół niego spiętrzyły?
Niemcy wymordowali według różnych
szacunków od 150 do 180 tysięcy miesz- Młodzież i dzieci spełniały Jaki dorobek pozostawi ono Polsce?”.
kańców Warszawy. 550 tysięcy zostało w Powstaniu setki zadań:
wypędzonych z miasta. Część z nich trafiła przenoszenie poczty Z kolei w Odezwie Rady Jedności Naro-
na przymusowe roboty i do obozów kon- i meldunków, pomoc
centracyjnych. Wśród nich było kilkuset w gaszeniu pożarów, prace dowej podkreślano z goryczą: „Potrakto-
nieletnich, traktowanych przez Niemców w kuchniach polowych...
jak dorośli żołnierze. Ale mitem jest to, wano nas gorzej niż sprzymierzeńców
że dzieci z bronią w ręku walczyły na ba- biega z opaską Czerwonego Krzyża, a siwy
rykadach. Nikt im nie dawał broni do ręki, pan doktor z przeciwka przenosi betonowe Hitlera. […] Sierpniowe powstanie war-
przecież brakowało jej nawet dla dorosłych tafle na barykady”.
powstańców. Natomiast młodzież i dzieci szawskie upada z powodu braku skutecznej
spełniały setki innych zadań: przenoszenie Na warszawskim bruku
poczty i meldunków, pomoc w gaszeniu pozostał Chrystus pomocy, upada w tej samej chwili, gdy
pożarów, prace w kuchniach polowych.
W reportażu „Życie ulicy” czytamy: „Wszy- Klęska Powstania przyniosła tysiące róż- nasza armia pomaga wyzwolić się Francji,
scy stanęli na posterunkach. A ten mały nych refleksji, które pojawiały się jeszcze
chłopak, nie wiecie? To przecież warszaw- w trakcie walk. W drugiej połowie września Belgii i Holandii. […] Niech Bóg sprawie-
ski gazeciarz, teraz jest łącznikiem, zna autorzy „Biuletynu” pytali, a właściwie
Warszawę jak własną kieszeń. Sprytna dliwy oceni straszliwą krzywdę, jaka Naród
bestia jak mało, więc przejdzie tam, gdzie
i diabeł nie potrafi. Znajoma panienka Polski spotyka”.

Kapelan AK, powstaniec, a później pry-

mas Polski Stefan Wyszyński, w 1960

roku mówił: „Na warszawskim bruku

zburzonego miasta – zamienionego w po-

pioły i zgliszcza – pozostał Chrystus.

Obalony wprawdzie, niemocny, leżący na

swym krzyżu, ale dłonią pokazujący zbu-

rzonej Stolicy niebo, aby nie przestała

wierzyć, iż może się odrodzić. Jednego

tylko potrzeba – nadziei! Sursum corda

– w górę serca!”. GP

29 LIPCA 2020 81

WARSZAWA WALCZY! { 76. ROCZNICA POWSTANIA WARSZAWSKIEGO }

Wydawało się, że Powstanie jest SIOSTRY Rozmawia

tak bardzo dobrze opisane, że nic Magdalena
Łysiak
nowego się nie dowiemy. Tymcza-
Z POWSTANIA
sem okazało się, że historykom
HEROIZM I CZŁOWIECZEŃSTWO
umknął gdzieś bardzo ważny

wątek – pomoc zgromadzeń

żeńskich, które przecież od

wieków są nieodłącznym elemen-

tem Warszawy. Co skłoniło Panią

do zajęcia się tym tematem?
Zupełnie nie czułam się godna pisania

o siostrach w Powstaniu, ale z jakiegoś
powodu trafiło na mnie. Może dlatego, że
jestem wychowanką liceum Zmartwych-
wstanek, i kiedy się tam uczyłam, żyli jeszcze
powstańcy, którzy walczyli w reducie, i sio-
stry, które pracowały w szpitalu powstań-
czym. W naturalny sposób nasze nauczycielki
przekazywały nam wiedzę o tamtych czasach.
Kombatanci przychodzili i opowiadali
o swoich przeżyciach, oddychaliśmy po-
wstańczą atmosferą. To wtedy usłyszałam
słowa listu, który znaleziono przy szczątkach
15-letniego powstańca, ucznia Zmartwych-
wstanek. Ten list towarzyszy mi przez całe
życie. I wykorzystałam go w książce.

Dlaczego zakony do tej pory niewiele „Oddaję Czytelnikowi historie kobiet świętych, które nigdy by o sobie
tak nie powiedziały. Ich symbolem jest postać na okładce, młoda siostra
mówiły o swojej pomocy zakonna, którą nazywam Wiktorią. Jest uosobieniem historii setek sióstr,
które do dziś pozostają nieznane. Wierne sobie i ludziom, najpierw poszły
w Powstaniu? realizować powołanie i marzenia związane z życiem klasztornym. A później
Tuż po wojnie lepiej było omijać ten temat, w Powstaniu Warszawskim zdały największy egzamin z człowieczeństwa”
– napisała Agata Puścikowska we wstępie do swej najnowszej książki
to był trudny czas także dla Zgromadzeń „Siostry z powstania”. Specjalnie dla „Gazety Polskiej” opowiada
– komuniści ich nie oszczędzali, prześla- o zakonnicach i ich służbie w walczącej Warszawie.
dowano całe zakony, siostry były inwigi-
lowane, więzione. Dobrze, że przełożone,
a także młodsze zakonnice motywowały
współsiostry do spisywania wspomnień.
W większości klasztorów takie pamiętniki
powstały w latach 50. i 60. XX wieku.
Potem, gdy nadeszła wolność, część sióstr
już nie żyła, inne porozjeżdżały się po
całym kraju, ale nawet wtedy nie chciały
epatować swoim bohaterstwem i czynami.
To pokolenie nie chciało o sobie mówić,
niejako „chwalić się” bohaterstwem.

Czy podczas okupacji zakonnice

wstępowały do AK? Musiały przecież

być posłuszne też regule swojego

zakonu, a okoliczności zewnętrzne

często temu nie służyły…
Bardzo dużo z nich było zaprzysiężonymi

żołnierzami AK, służyły w Wojskowej

82 29 LIPCA 2020 prenumerata.GazetaPolska.pl

Służbie Kobiet, walczyły jako sanitariuszki Konspiracja zakonnic Chyba najbardziej objawiła się wówczas
i łączniczki. Ale konspiracja zakonnic była była bardzo głęboka, nie solidarność „babsko-zakonna” – zakonnice
bardzo głęboka, nie mogły przecież narażać mogły przecież narażać stworzyły sojusz w walce o każde ludzkie
współsióstr. Często dopiero długo po woj- współsióstr. życie. Można śmiało powiedzieć, że gdyby
nie, kiedy któraś otrzymywała odznaczenia nie ich działanie w obozie, ofiar byłoby
wojskowe, inne zakonnice dowiadywały kramentki benedyktynki, wizytki i karme- o wiele, wiele więcej. Siostry opracowały
się o jej przeszłości. A to była niebagatelna litanki bose – otworzyły klauzurę, by wpu- cały system pomocy – fałszowały dokumenty,
działalność. Urszulanki szare z Wiślanej ścić do klasztorów cywili i powstańców. ukrywały powstańców, wynosiły pod habi-
do 15 sierpnia ukrywały gen. Marię Wittek. Siostra Amata, zmartwychwstanka, lekarz, tami czterolatki udające... noworodków,
Jedna z wizytek Maria Niklewicz wstąpiła zorganizowała wraz z dowództwem AK zdobywały żywność i leki, a te, które mówiły
do zakonu w czasie okupacji, po dwóch szpital w klasztorze, który po opuszczeniu świetnie po niemiecku, stanęły na pierwszej
latach studiowania medycyny i po szkole chorych i rannych stał się redutą – Twier- linii w rozmowach z żołnierzami i oficerami.
położniczej, była wówczas czynnym żoł- dzą Zmartwychwstanek. Były to m.in. benedyktynki samarytanki,
nierzem AK. W swych wspomnieniach niepokalanka, urszulanka szara (z pocho-
pisze, że składała i przysięgę Hipokratesa, Warto przypomnieć, że jedne z pierwszych dzenia arystokratka, wobec której Niemcy
i przysięgę AK, i przysięgę w zakonie. ofiar Powstania to cztery urszulanki – sa- czuli ogromny respekt), a także przebrana
Zastanawiała się jeszcze przed Powsta- nitariuszki (była zresztą wśród nich córka w samarytański habit i ukrywana w ten
niem, dlaczego ona, położna, idzie do tureckiego komunisty), które wyszły na sposób Żydówka. Wspólnie dokonywały
klasztoru. Dlaczego taki dziwny zamysł patrol i zginęły około godziny 18.00. tam czynów heroicznych.
Boga? Okazało się, że wkrótce zaczęła Niemcy obrzucili je ponad 30 granatami,
przyjmować porody w walczącej Warszawie kiedy ratowały rannych. Piąta siostra, Duże wrażenie zrobił na mnie
i ratować życie ludzkie. Mimo że została w stanie krytycznym, cudem dotarła do
siostrą klauzurową, inne mniszki nie wy- klasztoru i… przeżyła wojnę. Szkoda, że fragment wspomnień jednej z sióstr,
magały od niej ani porzucenia zawodu, w miejscu, gdzie zginęły, nie ma żadnego
ani powołania. To były mądre i wykształ- upamiętnienia, choćby najskromniejszej która wyliczała, ile nielegalnych
cone kobiety, elita intelektualna. tablicy z ich nazwiskami...
rzeczy działo się w klasztorze,
Czym zajmowały się zakonnice Wiele sióstr z różnych zgromadzeń
a Niemcy, którzy wpadali na kontro-
podczas Powstania? Jak pomagały spotkało się po raz pierwszy w obo-
le, byli jakby ślepi, jakby Duch
powstańcom i cywilom? zie przejściowym w Pruszkowie –
Robiły to, co potrafiły, i to, czego nie Święty nałożył im bielmo na oczy…
tzw. Dulagu 121. Tam także niosły
potrafiły. Ponadto choć niosły pomoc, Czy w książce znajdziemy jeszcze
starały się w miarę możliwości żyć życiem pomoc…
zakonnym – modlitwami, adoracją. Na- jakieś przykłady takich boskich
prawdę pokazały swoją wielkość. Jedna
z sióstr była filozofem po Sorbonie, a po- interwencji?
magała w szpitalu elżbietanek jako sani- Boskich interwencji było faktycznie wiele.
tariuszka. Zakonnice organizowały polowe
kuchnie, przy klasztorach były przecież Same siostry przecież bardzo wierzące,
ogrody warzywne, hodowano zwierzęta. rozmodlone, ufały. Z wielu dramatycznych
Zapasy gromadziły już wcześniej, współ- sytuacji bez Bożej pomocy nie dałoby się
pracując ściśle z Polskim Państwem Pod- wyjść. Przypominają mi się tu szczególnie
ziemnym. Szarytki na Tamce wydawały bezhabitowe Sługi Jezusa ze Starówki, które
mleko dla dzieci. Na terenie klasztoru kilkakrotnie zostały cudem ocalone.
wizytek do tej pory jest studnia, z której
czerpano wodę do picia – wówczas na Ale siostry były też zdroworozsądkowe
wagę złota. Urszulanki szare, które na i wykorzystywały swój intelekt. A bywało,
Tamce prowadziły dom dla dziewcząt że i mordercom w mundurach włączały
z nizin społecznych, nie dość, że wycho- się resztki sumienia, jakieś człowieczeń-
wały wiele harcerek walczących potem stwo, gdy przekraczali progi klasztorne.
w Powstaniu, to jeszcze przez wiele dni W zetknięciu ze świętością czasem oka-
powstańczych, prowadziły nadal... tajne zywali się ludźmi, stać ich było na odna-
nauczanie. Trzy zakony klauzurowe: sa- lezienie w sobie okruchów dobra. Siostry
były też... sprytnymi babami, wykorzysty-
wały te chwile słabości wroga, jak tylko
mogły. Jedna z nich powiedziała mniej
więcej takie słowa: „Niemcy uważali, że
jesteśmy głupie, że nie możemy konspi-
rować, a myśmy tę ich naiwność wykorzy-
stywały”… Innymi słowy: w walce łączyły
z dobrym skutkiem wiarę i rozum. GP

29 LIPCA 2020 83

WARSZAWA WALCZY! { 76. ROCZNICA POWSTANIA WARSZAWSKIEGO }

Tomasz

Panfil

IH KUL

SANITARIUSZKI
W POWSTANIU

WANDA CZAJKOWSKA „TUŚKA”

W czasie Powstania „Tuśka” miała 27 lat. To wiek, w którym młodzieńcze marzenia i plany zderzają

się z brutalnymi często realiami świata. To z jednej strony całkiem już dojrzała dorosłość, z właściwym

jej bagażem doświadczeń i zdarzeń przeżytych. Z drugiej zaś, dopiero próg życia odpowiedzialnego

i twórczego. 27 lat to 324 miesiące i prawie 10 tysięcy dni. Liczby mówią, że to dużo...

Jak jednak niewiele śladów może pozostać po przeżytych paru setkach miesięcy i tysiącach dni…
D wa tylko są pewne fakty w życiu
każdego człowieka: rodzimy dowiedzieć się można, że Wanda Czay- na ulicy Bonifraterskiej 12, róg Konwik-
się, a potem umieramy. Wiemy kowska nosiła pseudonim „Tuśka”, była torskiej. Jak na warunki powstańcze szpital
zatem, że Wanda Maria Czay- żołnierzem Armii Krajowej w stopniu był dobrze zaopatrzony w leki i materiały
strzelca-sanitariuszki, miała przydział do opatrunkowe, z liczną i dobrze wyszkoloną

kowska urodziła się w styczniu „Bakcyla”, czyli Sanitariatu Okręgu War- załogą. Niestety, od początku Powstania

1917 roku, w Moskwie. Wiemy też, gdzie szawskiego Armii Krajowej. linia frontu powoli, lecz stale zbliżała się

i kiedy Wanda umarła: 28 sierpnia 1944 do szpitala, dowództwo uznało zatem, że

roku na ulicy Długiej 7. Co zdarzyło się Służba konieczna jest ewakuacja – rozpoczęto ją

pomiędzy tymi dwoma datami? Z bazy W Powstaniu „Tuśka” od 1 sierpnia służyła już 12 sierpnia. Ranni i personel medyczny

danych Muzeum Powstania Warszawskiego w Szpitalu Jana Bożego mieszczącym się przenieśli się do nowo zorganizowanego

84 29 LIPCA 2020 prenumerata.GazetaPolska.pl

Dobrze być Polakiem!
Czemu – każdy wie;
Dziewczyny tu takie,
Że serce się rwie!

Pod lasem, przy sianie,
Chustek barwny krąg –
Panny roześmiane,
Stogów równy rząd.

Mówił nam chłop: – My tutaj piekło przeszli,
Kamień by płakał, panie, gdyby mógł,
Namordowali Niemcy naszych dziewczyn,
Tu gdzie nie stąpnąć, panie, ludzki grób...

Ziemię tną lemiesze
W proste linie bruzd,
Kości do dziś jeszcze
Bieleją wśród zbóż.

Rzeczy Pospolitej
Taki wypadł los –
Życia nie przeżyte
Wyrastają w kłos...

Fragment wiersza
Włodzimierza Wysockiego

FOT. NAC „Centralnego Szpitala Chirurgicznego sekwencją dobijają umierającą redutę czano na korytarzach i w piwnicach, leżeli
nr 1”, który ulokowano na ulicy Długiej powstańczą: Luftwaffe prowadzi nieustanne na podłodze. Generał „Bór” wspominał:
7, w pałacu Raczyńskich, przedwojennej naloty, tylko 26 sierpnia było ich dziewięć, „W szpitalach panowało trudne do opi-
siedzibie Ministerstwa Sprawiedliwości. w każdym brały udział 3–4 sztukasy. Walą sania piekło. Rannych wciąż przybywało.
Ewakuacja odbywała się częściowo spe- się w gruzy powstańcze szpitale przy Ki- Lekarze operowali bez środków znieczu-
cjalnie wykopanym tunelem i trwała do lińskiego 1 i przy Freta 10, ginie w nich lających przy świetle karbidowych lampek
20 sierpnia. Praktycznie cała ulica Długa wiele pielęgniarek i sanitariuszek. Tego i świec. Z braku bandaży brano papier
była wówczas szeregiem szpitali i punktów dnia na ulicy Nowomiejskiej, około 200 me- do tamowania krwi. Nawet akcja ratow-
sanitarnych. 25 sierpnia kierujący obroną trów od szpitala przy Długiej, zostaje nicza, która dotychczas działała sprawnie,
Starego Miasta pułkownik Karol Ziemski ranna „Tuśka”. Może szła komuś na ra- uległa wyraźnemu osłabieniu. Ludzie
„Wachnowski” podjął próbę przebicia tunek, może prowadziła rannego żołnierza zobojętnieli na wołania i jęki zasypanych
korytarza ze Starówki do Śródmieścia. do szpitala... w piwnicach zburzonych domów. Nie
Synchroniczny atak nie powiódł się – i nie mieli już sił do odwalania olbrzymich
pytano już, czy Stare Miasto upadnie, Umieranie zwałów cegieł i gruzu”. Czy „Tuśka” od-
tylko kiedy to się stanie. Rozpoczyna się chodziła z tego świata, leżąc między in-
ewakuacja kanałami: najpierw żołnierze, Nieprzytomną Wandę zaniesiono do szpi- nymi konającymi powstańcami, na pa-
potem – być może – cywile. W ciągu na- tala, w którym pracowała. Nalot niemiecki pierowej płachcie mokrej od krwi, w piwnicy,
stępnych dwu dni Niemcy z żelazną kon- z 19 sierpnia zniszczył drugie piętro bu- przy migoczącej świeczce, z ceglanym
dynku, brakowało miejsc, rannych umiesz-

29 LIPCA 2020 85

WARSZAWA WALCZY! { 76. ROCZNICA POWSTANIA WARSZAWSKIEGO }

pyłem opadającym na jej blednącą twarz „TUŚKA” GINIE pytań i nieliczne odpowiedzi” – pisał
i zamknięte powieki, gdy budynkiem Stanisław Jankowski „Agaton”. Odpo-
wstrząsały wybuchy niemieckich bomb? Nieprzytomną Wandę wiedzi nie pozostawiały nadziei: „Wymie-
Tak właśnie myślałem, aż natrafiłem na zaniesiono do szpitala, nione zastrzelone i spalone przez Niem-
informację, która sprawiła, że najpierw w którym pracowała. ców” – to do pytania o 18-letnią Niusię
zamarłem, potem zapiekły mnie oczy, Nalot niemiecki zniszczył Majewską i Lalę Zawadzką, obie z am-
by za chwilę poczuć ulgę i niemal radość. drugie piętro budynku, putowanymi nogami. I następne: „Kto
Oto w wykazie personelu sanitarnego brakowało miejsc, był ranny ew. młody – został w tym domu
szpitala przy Długiej 7 obok nazwiska rannych umieszczano na (gdy wyszli ze Starego Miasta cywilni)
„Tuśki” z niedowierzaniem zobaczyłem korytarzach i w piwni- rozstrzelany przez niemców SS.”, „Czę-
dwa inne: Kryńska Halina i Kryńska cach, leżeli na podłodze. ściowo niemcy wybijali rannych rozstrze-
Wanda. Jej matka rodzona i ciotka-matka lając rannych, niektórzy żyli. Bez wyjątku
chrzestna. Nie były pielęgniarkami, nie strzelili dwie sanitariuszki stojące przed wszystkich spalili...”, „tam w piwnycy
w ich wieku, raczej jakimś cudem dostały budynkiem, potem całą grupę pognali mordowały naszych żołnierzy AK”.
wiadomość, że „Tuśka” jest ciężko ranna, Podwalem. Z wlokącej się kolumny wy-
że umiera, i zgłosiły się do szpitala na bierali tych, którzy wyglądali im na „ban- W marcu 1945 roku na ulicy Długiej
ochotnika, by być przy córce w godzinie dytów”, i zabijali – tak zginęły kolejne przeprowadzano ekshumacje. Wanda
śmierci… Trzymały za rękę, ocierały czoło, cztery sanitariuszki. Następnie wrócili Czaykowska została podjęta i rozpoznana,
prosiły Boga o miłosierdzie dla duszy… do budynku szpitala – nie spieszyli się, co Zarząd Miejski odnotował na liście
„Tuśka” zatem miała śmierć lepszą niż wiedzieli, że są tam wyłącznie ciężko ekshumowanych. Ostateczne miejsce
dziesiątki tysięcy warszawiaków umiera- ranni, nikt nie będzie w stanie uciec. spoczynku znalazła na Cmentarzu Po-
jących pod gruzami walących się kamienic, Zamordowali wszystkich – granatami, wązkowskim, w kwaterze 138a, rząd 5,
zasypywanych żywcem w piwnicach, seriami z peemów. Dzieła śmierci dokoń- miejsce 26.
rozstrzeliwanych i palonych. Strzelec- czył ogień wznieconego pożaru – trawił
-sanitariuszka Wanda Maria Czaykowska i umarłych, i jeszcze żywych. Na Długiej 7 Miłość żąda ofiary
zmarła z ran 28 sierpnia. zamordowano prawdopodobnie około
200–300 osób, na całej Starówce około Kwatera przytuliła się do załomu cmen-
Mordowanie 1300. Ciała swych ofiar zrzucone na stos
Niemcy polali benzyną i spalili. tarnego muru od strony ulicy Ostroroga.
A gdyby Wanda Czaykowska nie zmarła
28 sierpnia?... Na Starówkę grupa bojowa Grzebanie Trafić nie jest trudno – z  lewej strony
Reinefartha wkroczyła o świcie 2 września
od strony placu Zamkowego. Oprócz „Tuśkę” ominęły te „manifestacje nie- nagrobek z pękniętą płytą, która zapadła
żołnierzy Wehrmachtu byli w niej również mieckiej kultury”: leżała bezpieczna
ci najgorsi bandyci: eses-kryminaliści od w grobie, obie matki zdążyły pochować się w głąb, obok pomnik z czarnego
Dirlewangera. Na Długą Niemcy dotarli ją obok szpitala, na jednym z niezliczo-
około 8.00 – rozpoczęły się przesłuchania. nych powstańczych cmentarzy. „Jeszcze granitu z inskrypcją „Non omnis moriar”.
Ranni, lekarze i sanitariuszki odpowiadali długo po wyzwoleniu Warszawy ruiny
właściwie na jedno pytanie: czy to szpital Starego Miasta były puste i bezludne. Na płycie, pod imieniem „Tuśki”, nowa
dla „bandytów”? Wcześniej Polacy starali Przychodzili tu ludzie szukać śladów
się zatrzeć ślady świadczące o wojskowym swoich bliskich. W piwnicach wypalonego informacja: „studentka prawa i socjologii
charakterze placówki: ubrania, elementy doszczętnie budynku Długa 7 odnajdywali
oporządzenia i stare listy przyjętych resztki zwęglonych zwłok. Nie było ni- U.P.”, czyli uniwersytetu podziemnego.
w nocy z 1 na 2 września spalono na kogo, kto mógłby cokolwiek powiedzieć.
podwórzu. Żołnierze liniowi zadowolili Więc warszawskim zwyczajem pierwszych Jeszcze niżej słowa: „Miłość żąda ofiary
się upokorzeniem rannych i personelu, miesięcy powrotów do miasta wypisywali
łaskawie pozwolili na pozostanie, obiecali na murach zapytania o najbliższych. Na /A.C./”. A.C. to inicjały brata „Tuśki”,
nawet środki opatrunkowe. Jednak po Długiej 7 najłatwiej było napisać pytanie
południu pojawili się esesmani od Dirle- na marmurowej tablicy. Ktoś napisał cichociemnego Andrzeja Czaykowskiego
wangera. Nakazali rannym mogącym pierwszy. Potem pojawiło się coraz więcej
chodzić oraz personelowi zgromadzić się „Gardy”, który jako emisariusz Rządu
na zewnątrz, sami wpadli do środka.
Znaleźli jakiś fragment powstańczego RP wrócił nielegalnie do Polski w 1949
munduru i zaczęli zabijać. Najpierw za-
roku, a dwa lata później został areszto-

wany przez UB i w 1953 roku zamordo-

wany na ulicy Rakowieckiej. Wanda

Czaykowska długo spoczywała sama

– ciała jej brata do dziś nie udało się

odnaleźć. W lutym 1980 roku dołączyła

do niej matka – po 97 latach życia

i utracie wszystkich, których kochała.

Jakie epitafium znajdujemy na nagrobku

kobiety blisko stuletniej, której mąż

przepadł w wojnie pierwszej, córka zgi-

nęła w  drugiej, a  syna zamordowali

komuniści? Niezwykłe w swej prostocie,

przejmujące, pełne wiary, ufności i ulgi

słowa: „Panie – jestem”. GP

86 29 LIPCA 2020 prenumerata.GazetaPolska.pl



ŚRODOWISKO { NA LETNIE UPAŁY }

Owoc, z którym
lepiej nie
żartować

NIEZWYKŁA HISTORIA ARBUZA

Na świecie zjada się go około
116 mln ton rocznie. W 91 proc.
składa się z wody, ale to dzięki
temu owoc ten podbił stoły na
całym świecie. Bez arbuza mało kto
wyobraża sobie lato. Tymczasem
na świecie owoc ten bywa
symbolem rasizmu, a przez niego
wybuchła co najmniej jedna wojna.

Jacek
Liziniewicz

CIEKAWOSTKI
O ARBUZACH

Dzisiaj są uprawiane w ponad PEŁNA RÓŻNORODNOŚĆ CHINY POTENTATEM
100 krajach na świecie.
Ludzkość spożywa rocznie Dzisiaj człowiek stworzył już ponad W 2017 roku światowa produkcja
ponad 116 mln ton tych 1200 odmian arbuza w najróżniejszych arbuzów wyniosła 118 mln ton, z tego
owoców. kształtach i kolorach. Masa kształtuje się na Chiny przypada 67 proc. Do
od mniej niż kilograma do około 90 kg. drugorzędnych producentów należą
W środku miąższ może być czerwony, Iran, Turcja i Brazylia, których produkcja
różowy, pomarańczowy, żółty lub biały. nie przekracza jednak 4 mln ton.

88 29 LIPCA 2020 prenumerata.GazetaPolska.pl

D zień 15 kwietnia 1856 roku Z niejadalnego do pysznego
w Ciudad de Panamá nie za-
powiadał się szczególnie. Od Historia arbuza początkowo nie wskazy-
wielu lat w regionie dawało się
wała na jego międzynarodową karierę.

Naukowcy spierają się co do tego, skąd

wyczuć napięcie. Rozwijające dokładnie pochodzi ta roślina. Większość

się Stany Zjednoczone potrzebowały stawia na Afrykę, ale już co do konkret-

przesmyka panamskiego i były gotowe nego regionu są rozbieżności.

zapłacić każdą cenę, by sprawować nad Badania genetyczne sugerują, że przod-

nim kontrolę. To jednak oznaczało, że kiem współczesnych dostępnych w sklepach

codziennie przez ten obszar przemieszcza owoców są arbuzy egusi. W Afryce Za-

się tysiące ludzi, co nieszczególnie podo- chodniej odmiana ta jest ceniona nie ze

bało się mieszkańcom Republiki Nowej względu na miąższ, ale – odwrotnie niż

Granady, obejmującej tereny obecnej u nas – za pestki, z których przygotowuje

Kolumbii i Panamy. się tradycyjne dania. Jedno-

Jednym z podróżujących Arbuzy cześnie gorzkie części wy-
tego feralnego dnia był Jack sprawdzały się korzystuje się jako paszę dla
Oliver. Amerykanin, który bydła. Co warto odnotować,
musiał czekać na możliwość na statkach jako tamtejsze dzikie odmiany

odjazdu pociągu (kanał to pożywienie. są niewielkie, owoc jest wiel-
dopiero XX wiek), strasznie Najwcześniej kości jabłka. Niegorzkie sztuki
się nudził i z tej okazji… mieszkający w buszu ludzie
naszło go, by okraść Joségo więc poznali je wykorzystują jako źródło

Manuela Lunę, który sprze- Europejczycy, wody. O tyle są to cenne
dawał w porcie arbuzy. Oliver którzy prowadzili owoce, że zebrane i złożone
zjadł wart całe 4 centy ka- w cienistym miejscu, mogą
wałek owocu i postanowił handel morski. leżeć przez kilka miesięcy

nie zapłacić. Sprzedawca bez obniżenia jakości.

zaczął wrzeszczeć i wymachiwać nożem. Z pewnością to właśnie z tych dość nie-

FOT. ADOBE STOCK, PIXABAY (2), WIKIPEDIA (4) Amerykanin nie pozostał dłużny i wycią- smacznych owoców wyrosły dzisiejsze

gnął broń. Wtedy do walki włączył się inny słodkie kule, którymi zajada się cały świat.

Panamczyk, świadek zdarzenia. W rezultacie Jak dawno arbuzy weszły do jadłospisu?

szamotaniny ranny został Bogu ducha Można śmiało powiedzieć, że ludzkość

winny przechodzień. znała je od czasów przedhistorycznych.

Tak od arbuza zaczęły się krwawe zamieszki Najstarsze dowody archeologiczne pocho-

(17 ofiar śmiertelnych i dziesiątki rannych), dzą z Libii sprzed 5 tys. lat. Ponadto pestki

których stłumienie przez Amerykanów arbuza znaleziono nawet w grobowcu

umożliwiło im zdobycie panowania nad tym słynnego egipskiego faraona Tutenchamo-

POLUB NAS regionem, co w praktyce trwa do tej pory. na. Wysnuto z tego tezę, że najprawdo-

/GazetaPolskaPL

JAPONIA KREATOREM NAJDROŻSZY ARBUZ JEDZENIE ANIOŁÓW

Arbuzy bez pestek zostały opracowane To też Japonia. Odmiana Densuke ma Mark Twain, wielbiciel arbuzów, twierdził,
w 1939 roku przez japońskich naukow- okrągłe owoce o wadze do 11 kg. Skórka że są one tym, „co aniołowie jedzą”.
ców. Początkowo nie były wystarczająco jest czarna, bez pasków i plam. Jest Przez wiele stuleci arbuzy znalazły się
odporne na choroby. Arbuzy bez pestek uprawiana tylko na wyspie Hokkaido, rocznie rzeczywiście w wielu dziełach kultury.
zyskały popularność w XXI wieku i dziś produkuje się do 10 tys. arbuzów. Najdroż- Znawcy malarstwa mówią, że ich kolory
mają przewagę nad pestkowymi. szy został sprzedany za 6 tys. dolarów. przyciągały malarzy.

29 LIPCA 2020 89

ŚRODOWISKO { NA LETNIE UPAŁY }

podobniej możnym wkładano te owoce w basenie Morza Śródziemnego, czyli na całym świecie. Nawet w Polsce jest to
do grobu, ponieważ się nie psuły i były Grecy i Rzymianie. To właśnie u nich za- możliwe, ale raczej preferowane są uprawy
źródłem wody. częto rozwijać uprawy. Trochę później był pod folią. Co ciekawe, w naszym kraju
Półwysep Iberyjski, gdzie najprawdopo- dość dobrze radzi sobie odmiana o swojsko
Ta właśnie cecha pozwoliła arbuzom dobniej dopiero muzułmanie wprowadzili brzmiącej nazwie Janosik.
przekroczyć horyzont Bliskiego Wschodu arbuzy do uprawy. Na podobnej zasadzie
i przedostać się do Europy. Owoce te do- rozprzestrzeniły się one na kolejne kraje Amerykanie i arbuzy
skonale bowiem sprawdzały się na statkach i inne kontynenty.
jako pożywienie. Najwcześniej więc o ar- Mimo że największym światowym pro-
buzach dowiedzieli się ci Europejczycy, Dziś arbuzy, mimo dość dużych wyma- ducentem arbuzów są Chiny, to jednak
którzy mieli rozległe kontakty handlowe gań, są uprawiane w ponad 100 krajach chyba nikt nie narobił tyle szumu wokół

KALORYCZNOŚĆ DLACZEGO CZERWONY GŁUPIE ZAWODY

Owoc arbuza składa się w 91 proc. Ludzie zmieniają genetykę arbuza Niemiec Ahmed Tafzi trafił do
z wody, zawiera 6 proc. cukrów i ma i w związku z tym zmienia się kolor Księgi rekordów Guinnessa dzięki
niską zawartość tłuszczu. Stugramowa jego miąższu. Im bardziej owoc jest rozbiciu na głowie 45 arbuzów
porcja arbuza to około 30 kcal. Ponieważ czerwony w środku, tym słodszy. Co w ciągu minuty. Nie polecam bicia
arbuz poprawia trawienie, jest sprzymie- ciekawe, arbuz po posoleniu wydaje jego rekordu w tych wakacyjnych
rzeńcem odchudzających się. się jeszcze bardziej słodki. miesiącach…

90 29 LIPCA 2020 prenumerata.GazetaPolska.pl

I  nie chodzi wcale o  przytoczoną na FLASHPRZYRODNICZY

początku wojnę arbuzową, ale o… ra- WIĘCEJ KOZIC

sizm. Od wojny secesyjnej i zniesienia 972 kozice bytują w całych Tatrach – podali
przyrodnicy z polskiego i słowackiego
niewolnictwa w USA pokutuje stereotyp, Tatrzańskiego Parku Narodowego.
W porównaniu z ubiegłorocznym liczeniem
że arbuzy są przysmakiem… czarnoskó- nastąpił nieznaczny wzrost (o 22 osobniki)
– poinformowały władze słowackiego
rych. Tak się bowiem składa, że tuż po parku (TANAP). – Tym razem nie padły
rekordy liczebności kozic, ale jesteśmy
tym, jak Afroamerykanie przestali być zadowoleni z wyniku, ponieważ odnotowa-
liśmy, że blisko 16 proc. populacji to
wykorzystywani do pracy, w dużej mierze tegoroczne młode kozice. Oznacza to
najwyższy wzrost młodej populacji w ciągu
zajęli się oni właśnie uprawą arbuzów. ostatnich czterech lat – skomentował Józef
Hybler, zoolog z TANAP.
To wykorzystywała chętnie propaganda
NIEZWYKŁY TYGRYS W ZOO
białych, która przedstawiała czarnych WE WROCŁAWIU

jako leni zajadających się arbuzami. We wrocławskim zoo 23 maja przyszedł
na świat tygrys sumatrzański. To
Stereotyp ten pokutował aż do połowy pierwszy od ośmiu lat osobnik tego
krytycznie zagrożonego gatunku
ZNANY OD DAWNA lat 50. Nawet w pierwszym scenariuszu urodzony w Polsce. Dwumiesięczna
kotka wychodzi od kilku dni na wybieg,
Jak dawno arbuzy weszły do „Przeminęło z wiatrem” znalazła się gdzie pod czujnym okiem matki Nuri
do jadłospisu? Można poznaje świat. W najbliższym czasie imię
śmiało powiedzieć, że scena, w której Prissy, pokojówka Scar- mają wybrać dla niej internauci w kon-
ludzkość znała je od kursie zapowiadanym przez zoo. Zoo
czasów przedhistorycz- lett O’Hary grana przez Butterfly McQu- zachęca też firmy do adopcji symbolicz-
nych. Dowody archeologicz- nej nowego mieszkańca.
ne pochodzą z Libii, een, je arbuza. Aktorka odmówiła jednak
starożytnego Egiptu oraz
Grecji i Rzymu. zagrania tej sceny.

arbuzów co Amerykanie. To oczywiście W latach 50. stereotyp praktycznie wy-
tam wyrósł największy gigant. Według
Księgi rekordów Guinnessa najlepszy gasł, a dzisiaj mało kto zdaje sobie sprawę,
wynik w historii osiągnął Chris Kent,
którego owoc ważył 159 kg. Ten rekord o co w tym w ogóle chodzi. Pamiętają
jest niepobity od 2013 roku, a największy
arbuz jest chlubą miasta Sevierville o tym jednak działacze antyrasistowscy,
w Tennessee.
którzy raz na jakiś czas wywołują afery
Jak wszystko w  USA, nawet arbuzy
stały się tam niepoprawne politycznie. związane z arbuzem. Regularnie docho-

dziło do nich, gdy prezydentem USA był

Barack Obama i gdy produkowano memy

z jedzącym arbuzy prezydentem. Raz na

jakiś czas w mediach wybucha podobna

awantura dotycząca celebrytów czy

pisarzy.

Na razie jednak nikt nie próbuje zabronić

produkcji arbuzów. I dobrze, bo autor tego

artykułu mógłby się podpisać dwoma rę-

kami pod stwierdzeniem: „Jedząc melona,

mogę zawstydzić świnię. Bo arbuz to moje

drugie imię”. GP

FOT. ADOBE STOCK, YOUTUBE, PIXABAY (3), WIKIPEDIA SKÓRA JEST JADALNA POLITYCZNY ARBUZ

Teoretycznie zielona skóra arbuza jest jak W Polsce mówi się, że nie czterolistna
najbardziej jadalna. Zdaniem lekarzy koniczyna, ale arbuz powinien być
zawiera ona dużo budującego krew symbolem PSL. Większość ludowców
chlorofilu, a także aminokwasu cytruliny. (zielonych) była działaczami komuni-
Zwykle jednak skórę z arbuza po prostu stycznego Zjednoczonego Stronnictwa
się wyrzuca. Ludowego (czerwonego).

29 LIPCA 2020 91

KULINARIA { DARY LASÓW }

Iwona
Balcerak

TEKST I ZDJĘCIA

NA JAGODY

To podobno dzięki nim rozpoczęła się wielka kariera chłopa z to-

bolskiej guberni, który podał choremu na czerwonkę carewiczowi

Aleksemu... odwar z czarnych jagód. Chłopem tym był Grigorij

Jefimowicz, czyli słynny Rasputin, który dzięki prozdrowotnym

właściwościom tych czarnych owoców zaskarbił sobie dozgonną

wdzięczność carskiego dworu.

L ipiec to czas jagodowy. Wszędzie na leśnych polanach spotykamy
zielone krzaczki obsypane pysznymi, granatowymi owocami. Nie
sposób im się oprzeć, tylko zrywać i jeść nawet kosztem wielo-
godzinnego szorowania fioletowych od ich soku palców. Są tacy,
którzy lubią je zbierać, i tacy, którzy wybiorą się po nie na tar-

gowisko – jedni i drudzy nie wyobrażają sobie lata bez jagodzianek i go-

frów z jagodami.

Borówka czarna, potocznie zwana jagodą, występuje w borach sosnowych

i świerkowych. Ponieważ w Polsce największą powierzchnię lasów stanowią

właśnie bory, borówkę można spotkać niemal w każdym zakątku naszego

kraju. Dzięki temu od lipca do września możemy zajadać się tymi smacznymi

darami lasu. Jagody to jedne z nielicznych owoców, które nie są uprawiane,

występują w stanie dzikim, a tym samym mamy gwarancję, że nie zostały

nafaszerowane chemią ze sztucznych nawozów. Nie ma dowodów na to, że

jagodowa historia kariery Rasputina jest prawdziwa, ale pewne jest, że jagody

są bardzo zdrowe. Posiadają właściwości bakteriobójcze – świetnie sprawdzają

się w walce z bakterią E.coli, chronią skórę, tworząc naturalny filtr słoneczny,

pochłaniając szkodliwe promienie UV, mają korzystny wpływ na stan naczyń

włosowatych oczu, a także regulują poziom cukru u diabetyków. Każdy, kto

choć raz był na jagodobraniu, wie, że jagody najlepiej smakują prosto z krzacz-

ka, jednak należy pamięta, że ten przejaw łakomstwa może być niebezpieczny,

można się bowiem zarazić groźną chorobą – bąblowicą. Dlatego zarówno

nasze zbiory, jak i owoce kupione na targowiskach, należy przed jedzeniem

ostrożnie umyć.

Jagodowe kulinarne klasyki to oczywiście pierogi oraz wszelkiego rodzaju

słodkie wypieki, zwłaszcza ciasta drożdżowe, jagodzianki, babeczki z kremem

i gofry. Coraz większą popularnością cieszą się puchate naleśniki w stylu

amerykańskim, w których jagody dodaje się do ciasta. Z jagód zrobimy do-

skonały na letnie upały chłodnik, kisiel, mus lub smoothie. Świetnie sprawdzą

się też w wersji wytrawnej. Choćby w sałatkach, w połączeniu z zielonymi

liśćmi i serami dojrzewającymi. A zupełną rewelacją będzie jagodowy sos do

mięs na bazie czerwonego wina z miodem, octem balsamicznym i ziołami lub

pikantna salsa z pomidorami, chili i kolendrą. GP

92 29 LIPCA 2020 prenumerata.GazetaPolska.pl

CZY MUS JAGODOWY PIEROGI Z JAGODAMI
I BIAŁYM SEREM
WIESZ, 250 ml śmietanki kremówki 30-proc.
200 ml mleka 2-proc. 2 szklanki mąki
ŻE... 200 g jagód szczypta soli
4 łyżeczki cukru 1 łyżeczka masła
Nazwa „jagody” 1 laska wanilii 1 szklanka gorącej wody
odnosi się tak 2 łyżeczki żelatyny 200 g jagód
naprawdę do wielu 100 g twarożku śmietankowego
roślin, które 2 łyżki drobno posiekanej mięty
wytwarzają mięsiste 2 łyżki brązowego cukru
owoce zawierające słodka śmietanka
wewnątrz nasiona.
Jagody wykształcają Jagody przebierz i dokładnie, ale delikatnie Jagody opłucz pod strumieniem wody. Osusz
m.in. pomidory, umyj na sicie pod bieżącą woda. Następnie i wymieszaj z twarożkiem, posiekaną miętą
winogrona, a nawet osusz, odłóż 1/4 do dekoracji, a resztę i brązowym cukrem. Mąkę przesiej do miski,
arbuzy. zmiksuj blenderem. Śmietanę wymieszaj dodaj sól i masło. Wymieszaj i stopniowo
z mlekiem, dodaj 2 łyżeczki cukru i wyłu- dodawaj gorącą wodę. Wyrabiaj ciasto około
Jagody stają się skaną laskę wanilii, zagotuj. Do gorącego 5 minut, aż będzie miękkie i elastyczne. Ciasto
gorzkie, jeśli zbyt płynu dodaj namoczoną w łyżce zimnej rozwałkuj na placek 2-mm grubości i szklanką
długo je wody żelatynę. Wymieszaj, aż żelatyna wycinaj kółka. Nakładaj po małej łyżeczce
przechowujemy. całkowicie się rozpuści. Odstaw, ostudź nadzienia i zlepiaj brzegi pierogów. Pierogi
To bardzo delikatne i usuń nasiona wanilii. Do śmietanki dodaj wrzucaj na wrzącą, lekko osoloną wodę i gotuj
owoce, które najlepiej zmiksowane jagody. Rozlej do miseczek około 2 minut od czasu ponownego zagoto-
spożyć od razu po ich i wstaw do lodówki na 2 godziny. Każdą wania się wody. Wyjmuj łyżką cedzakową,
zakupie. Jeśli jednak porcję przed podaniem udekoruj odłożony- odsącz i zaraz podaj, posypane cukrem lub
zamierzamy je mi jagodami. polane słodką śmietanką.
przechować, to
koniecznie włóżmy je CZAS 30 min + chłodzenie CZAS 60 min
do lodówki, w takich KOSZT 10 zł
warunkach możemy KOSZT 15 zł PORCJE 4
je przechowywać do STOPIEŃ TRUDNOŚCI łatwe
czterech dni. PORCJE 4

Smak jagód zależy od STOPIEŃ TRUDNOŚCI łatwe
ich odmiany. Oprócz
naszych rodzimych
słodkich czarnych
jagód możemy
spotkać jagody
z natury gorzkie,
na przykład odmiana
acai, przypominająca
w smaku gorzką
czekoladę, albo
jagody goji,
pozostawiające po
zjedzeniu lekką nutę
goryczy.

ZAPRASZAMY NA 29 LIPCA 2020 93
prenumerata.GazetaPolska.pl

MISTRZ KIEROWNICY UCIEKA NOWE JEEPY: RENEGADE 4XE I COMPASS 4XE
Niekiedy nie ma niczego złego w kopiowaniu cudzych
pomysłów. Na przykład siostra mojej żony wybrała 4xe i Compass 4xe są tym, co powinno Robert
się z mężem samochodem na Korsykę, wcześniej zainteresować szeroką publiczność.
słysząc opowieści o tej wyspie od koleżanki z pracy, Dlaczego? Otóż Renegade to najpo- Kilen
pularniejszy model marki w naszym

która była tam kilka tygodni wcześniej. Skopiowała kraju. A teraz jeszcze użytkownicy

więc pomysł na wakacje. Takie naśladownictwo rozpatrujemy zyskują możliwość jazdy z napędem

w kategoriach inspiracji. Lecz jeżeli napisałbym książkę o przy- elektrycznym, i to na dystansie do

godach nastoletniego czarodzieja, który uczy się w szkole magii, 50 kilometrów. Prognozowany zasięg

a trafia do niej tajnym przejściem z peronu Dworca Centralnego jest całkiem realny, zważywszy, że modele 4xe wyposażono

w Warszawie, autorka Harry’ego Pottera mogłaby dochodzić w dość sporą baterię 11,4 kWh. Plug-In, przypominam, to sa-

swoich praw w sądzie. Podobnie w przemyśle motoryzacyjnym mochód, który można podłączyć do gniazdka w domu, a po

– pewne rozwiązania są chronione patentami właśnie w obawie naładowaniu podróżować, korzystając wyłącznie z energii elek-

przed kradzieżą przez konkurencję. Przodują w tym Chińczycy. trycznej. Kiedy ta się kończy, samochód przełącza się automa-

Swojego czasu, widząc kopie swoich samochodów, Mercedes tycznie w tryb hybrydowy. Elektryczny tryb zarówno modelu

twierdził, że miło jest widzieć modele „inspirowane” ich samo- Renegade, jak i Compass, działa do prędkości 130 km/h. Łado-

chodami, bo to świadczy o tym, że produkty ze Stuttgartu cieszą wanie przy użyciu wallboxa nie powinno trwać dłużej niż 2 go-

się dużą popularnością. Faktem jest, że to co niepopularne nie dziny. Ze zwykłego gniazdka, podejrzewam, że około 4,5 godziny.

interesuje wszelkiej maści naśladowców. Tylko że zarząd Mer- Jeep zapewnia więcej niż przyzwoite osiągi swoich nowych

cedesa z pewnością w środku gotował się z wściekłości. Nie mógł modeli. Oba auta występują w dwóch wersjach mocy: 190 i 240 KM.

tego pokazać i urazić Chińczyków, bo Państwo Środka to wielki, Pierwsza z nich wykorzystuje, oprócz silnika elektrycznego

o ile nie największy rynek zbytu ich samochodów. Zdolny wchło- o mocy odpowiadającej 60 KM, motor benzynowy 1,3 o mocy

nąć zarówno oryginały, jak i te chińskie podróby. Żeby nie było, 130 KM. Mocniejsza pod maską ma „benzyniaka” o mocy

w motoryzacji zdarzają się także przykłady pożytecznego naśla- 180 KM. To sprawia, że słabszy Jeep Plug-In rozpędza się do

downictwa. Takim są ujawnione właśnie hybrydy typu plug-in, setki w 9,7 sekundy, a mocniejsze wydanie w 7,5. Wydaje się, że

które zaprezentował Jeep. Na rynku istnieje już sporo samocho- firma prawidłowo definiuje potencjalnych klientów swoich no-
FOT. MAT. PRAS.

JEEP NICZYM BMW
dów tego typu. Samochody PHEV mają w swojej ofercie między wych modeli. To bez wątpienia ludzie żądni nowinek technicz-

innymi Kia, Skoda czy Renault. Wszystkie te firmy jednak umie- nych. Dlatego w Renegade 4xe i Compass 4xe producent stan-

ściły wspomagający silnik elektryczny przy przedniej osi, tuż dardowo dorzuca multimedia z Apple Car Play i Android Auto,

obok jednostki spalinowej. Jeep poszedł na szczęście drogą pełne światła LED, system rozpoznawania znaków drogowych,

wytyczoną wcześniej przez BMW w modelu X1 xDrive25e i Mini kamerę cofania wraz z czujnikami i system utrzymywania pasa

Countryman Cooper SE. Czyli skopiował filozofię rozwiązania ruchu. Absolutnym hitem dla miłośników jazdy terenowej jest

Bawarczyków. Silnik spalinowy napędza przednią oś, a elek- natomiast to, że oba samochody w specyfikacjach Trailhawk

tryczny tylną. To sprawia, że mamy w samochodzie napęd na (topowa wersja wyposażenia) będą mogły przejeżdżać przez

cztery koła i moce obu silników sumują się! Prawdę mówiąc, to rzeki i brody o głębokości do 500 mm. Mimo że prąd nie lubi się

jedyne właściwe rozwiązanie dla firmy akcentującej swój tere- przecież z elektrycznością. Tego BMW, wykorzystujące identyczny

nowy rodowód. Brawa dla Jeepa. Zaprezentowane wreszcie, bo patent napędowy co Jeep, już nie potrafi. Jeśli więc księgowi nie

zapowiadano te modele dobrych kilka miesięcy temu, Renegade przesadzą z ceną, szykują się kolejne hity Jeepa. GP

94 29 LIPCA 2020 prenumeZraAtaP.RGaAzSeZtaAPMolsYkaN.pAl
prenumerata.GazetaPolska.pl

#LATO

z prenumeratą
elektroniczną
„Gazety Polskiej
Codziennie”

CO ZYSKUJESZ
Z E-PRENUMERATĄ?

•gwarancję najniższej ceny
•wygodny dostęp

do wszystkich treści
•dostęp do wydań

archiwalnych

PROMOCJA
E- PRENUMERATY
4 zł – tydzień
16 zł – miesiąc
46 zł – kwartał

www.prenumerata.gpcodziennie.pl
tel. 501 678 819

8 LIPCA 2020 95

SPORT { PIŁKA NOŻNA }

Leszek
Galarowicz

ZŁOTA PIŁKA
NIE DLA LEWEGO

KRZYWDZĄCA DECYZJA

Niejeden piłkarski ekspert upatrywał w Robercie Lewandowskim kandydata do zdobycia nagrody

dla najlepszego piłkarza świata magazynu „France Football”. Już w poprzednim, rekordowym

dla polskiego napastnika sezonie niektórzy widzieli go z tym prestiżowym trofeum. Tak blisko

nagrody jak w tym sezonie napastnik Bayernu Monachium nie był jeszcze nigdy. Niestety

dla Lewego, Francuzi pierwszy raz w historii odwołali plebiscyt.
F rancuzi bronili tej decyzji brakiem
wystarczająco sprawiedliwych m.in. Zbigniew Boniek i Jan Tomaszewski. America, ale przecież nie w każdym roku
warunków do przyznania nagrody. Można odnieść wrażenie, że pandemia odbywają się imprezy podobnej rangi.
Tak naprawdę chodziło im o Ney- stała się wygodnym usprawiedliwieniem
odwołania rywalizacji, w której na na- Pech Lewandowskiego

mara i Kyliana Mbappe, którzy grodę zasługiwał ktoś spoza duetu Messi Nie na się ukryć, że rezygnacja z przyznania
nagrody to ogromny pech Roberta Lewan-
zakończyli sezon po 28 kolejkach i mieliby Ronaldo. Decyzja o odwołaniu plebiscytu dowskiego, który rozegrał doskonały sezon
w klubie. Nie tylko Jerzy Dudek w Lewan-
nikłe szanse na zwycięstwo w tym pre- zaskakuje z kilku powodów. Przecież dowskim widział najpoważniejszego kan-
dydata do Złotej Piłki. Lewy był też faworytem
stiżowym plebiscycie. Większość piłkar- wszystkie liczące się ligi europejskie, bukmacherów. Argumenty statystyczne, ale
też sukcesy klubowe w dużym stopniu za
skich ekspertów w Polsce krytykuje decyzję poza francuską, wznowiły rozgrywki. nim przemawiały. Należy pamiętać, że na-

Francuzów i trudno odmówić im racji. Wprawdzie w innej formule, ale dokoń-

Michał Pol mówi o niezrozumiałej i nie- czone zostaną rozgrywki piłkarskiej Ligi

sprawiedliwej decyzji, która ugodzi w pre- Mistrzów. Przełożono co prawda Mistrzo-

stiż nagrody. Ostro skrytykowali ją też stwa Starego Kontynentu oraz Copa

96 29 LIPCA 2020 prenumerata.GazetaPolska.pl

LEWY MISTRZ! pastnika reprezentacji Polski. Już wtedy sezonu klubowego, jego Juventus jest
pod względem liczby bramek zdystansował w gorszej sytuacji przed rewanżem w naj-
W klubowej piłce on duet Messi Ronaldo. 54 bramki na lepszej lidze świata. Bardzo dobry sezon
europejskiej nie ma koniec roku 2019 sprawiły, że Lewan- w City miał Kevin de Bruyne, ale jego klub
w tym momencie dowski był najlepszym strzelcem lig eu- nie zdobędzie mistrzostwa Anglii. Mane
lepszego piłkarza. ropejskich. Przegrał rywalizację o tytuł i Van Dijk zdobyli z The Reds mistrzostwo
51 bramek dla Bayernu króla strzelców Ligi Mistrzów z Leo Premier League, ale nie powalczą o naj-
sprawia, że Lewy jest Messim. W klubie bił rekord za rekordem. cenniejsze trofeum w Europie. Są jeszcze
najskuteczniejszym 11 bramek w kolejnych meczach Bunde- Sergio Ramos czy Karim Benzema z Realu
zawodnikiem w Europie. sligi, 4 bramki w niespełna 15 minut Madryt, którzy zmierzają po tytuł mi-
w meczu Champions League. W plebiscycie strzowski w Hiszpanii, ale w LM czeka
na najlepszego piłkarza zajął dopiero na nich trudna do pokonania przeszkoda
8 miejsce. Wtedy trudno było sobie wy- z Manchesteru.
obrazić, że Lewy może mieć jeszcze lepszy
sezon. Tymczasem w tegorocznych roz- Jak na tym tle wygląda nasz najlepszy
grywkach ligowych, Pucharu Niemiec, napastnik? W klubowej piłce europejskiej
Ligi Mistrzów Lewandowski osiągnął nie ma w tym momencie lepszego piłkarza.
niesamowite wyniki zespołowe i indywi- 51 bramek dla Bayernu sprawia, że Lewy
dualne. Bayern zdobył klubowy dublet jest najskuteczniejszym zawodnikiem
– mistrzostwo i puchar Niemiec. Po w Europie. W ostatniej dekadzie tylko
pierwszym meczu 1/8 finału LM jest Suarez, Neymar, Ronaldo zdobyli więcej
niż 50 bramek w jednym sezonie klubo-

{ W tegorocznych rozgrywkach ligowych, Pucharu Niemiec,
Ligi Mistrzów Lewandowski osiągnął niesamowite wyniki
zespołowe i indywidualne.

groda dla najlepszego piłkarza jest tak na- o krok od awansu do ćwierćfinału tych wym. Argumentów za przyznaniem mu
prawdę nie tyle nagrodą dla zawodnika, rozgrywek. Lewy zakończył sezon w nie-
który miał najlepszy sezon. Równie ważne mieckiej Bundeslidze z 34 trafieniami nagrody było więcej. Lewandowski niemal
wydają się inne czynniki, takie jak popular- w 31 występach. Nie dogonił więc legen-
ność piłkarza czy ligi, w której występuje. darnego Gerda Muellera, ale i tak osiągnął w każdym meczu strzelał bramki. Jest li-
Skoro przez ostatnie kilkanaście lat presti- imponującą średnią bramek i pozostawił
żową nagrodę francuskiego magazynu pił- w pokonanym polu wszystkich snajperów derem silnej europejskiej drużyny, z którą
karskiego otrzymywali wyłącznie Leo Messi lig Europy, choć nie wszystkie ligi zakoń-
i Cristiano Ronaldo, z wyjątkiem jednego czyły już swoje rozgrywki. Polaka dogonić zdobył tytuł mistrzowski, a wciąż ma
sezonu, kiedy statuetka powędrowała do mogą jedynie Ciro Immobile z Lazio Rzym,
chorwackiego piłkarza Luki Modricia, to nie a Cristiano Ronaldo ma stratę większą, szansę na najcenniejsze klubowe trofeum.
ma wątpliwości, że o sukcesie w plebiscycie ale wciąż możliwą do odrobienia. W kla-
nie decydują aspekty czysto sportowe. Czy syfikacji strzelców najlepszej ligi świata Nie było w tym sezonie zawodnika, który
odwołanie plebiscytu nie miało związku Lewandowski też nie ma sobie równych,
z tym, że ani Mesii, ani Ronaldo niespecjalnie prowadzi z 11 bramkami i wyprzedza szczególnie błysnąłby w rozgrywkach
błyszczeli w tym sezonie? Jeśli Lewandowski utalentowanego norweskiego napastnika
zdobyłby z Bayernem w tym roku Ligę Mi- z Dortmundu Erlinga Haalanda. klubowych lub LM.
strzów, miałby wszystkie asy w rękawie.
Główny faworyt Nie dziwi więc, że „France Football”
Sezon Lewego
W tegorocznej edycji w gronie faworytów znalazł się pod ostrzałem mediów po de-
Niemal identyczny nagłówek pasowałby wymieniany był tradycyjnie Lionel Messi.
do oceny zeszłorocznych osiągnięć na- Cristiano Ronaldo nie ma olśniewającego cyzji o odwołaniu plebiscytu na najlepszego

piłkarza świata. Na wybór najlepszego

FOT. TOMASZ HAMRAT/ GAZETA POLSKA piłkarza 2020 roku z pewnością znacząco

wpłynęła pandemia koronawirusa, która

spowodowała odwołanie Euro 2020 oraz

Copa America, ale rezygnacja z plebiscytu

wydaje się wyjątkowo krzywdząca dla

tych, którzy w kończącym się sezonie

pokazali światową klasę. Tak jak Robert

Lewandowski. Może mu się nie udać po-

wtórzyć równie udanego sezonu. GP

29 LIPCA 2020 97

PLASTUSIOWY HEJ, HEJ, HEJ SOKOŁY, NA ZIELONEJ UKRAINIE
KOMENTARZ Barbary Pieli OMIJAJCIE DZIURY, WYRWY, DOŁY, WRAZ ZE ŚNIEGIEM
ASFALT SIĘ ROZPŁYNIE.
OMIJAJCIE KOLEINY,
BO WRÓCIŁEM Z UKRAINY! BO Z POWODU OCIEPLENIA
KLIMAT SIĘ TAK SZYBKO ZMIENIA!

1 2

SPRZĘT MEDYCZNY W DOBREJ CENIE
JA W SZPITALACH WAM WYMIENIĘ!

45

TERAZ W KAŻDYM ZAKAMARKU
WSZYSTKO CHODZI JAK W ZEGARKU!

TO JEST CNOTA NAD CNOTAMI
TRZYMAĆ JĘZYK ZA ZĘBAMI.

98 1 MARCA 2017 7