56 PŁCI

ROSJA Wiadomości z kraju wiecznej szczęśliwości, czyli Feliks
cotygodniowy przegląd ciekawostek z Federacji
nwaesoło Rosyjskiej. Od Kaliningradu pod chińską granicę. Kazański
Od Moskwy do wiosek na Przywołżu.

Rosja: Horror from real Mordor

Po gospodarsku Na kwietniku przed by wrócić do starej, dobrej zasady: „Kto PUTIN NA DROGĘ
gmachem, w którym mieści się budynek pracuje, ten nie je”.
sądu i  skarbówki w  Jekaterynburgu, Władze Ułan-Ude ogłosiły
zasadzono kartofle. Kartoszki pięknie Pomocna dłoń? W Kazachstanie zostanie przetarg na 42 autobusy
rosną i obiecują nie tylko śliczne, białe powołana do życia agencja ds. pomocy miejskie z cytatami Władimira
kwiatki, ale i całkiem konkretny urodzaj. uboższym krajom – informują tamtejsze Putina – donosi portal
Inne, ale również w  pewnym sensie media, a za nimi – rosyjskie. W istocie, Bajkał-Daily. Będą je
gospodarskie podejście zademonstrowali dla mieszkańców 12 obwodów i regionów wyświetlać zamiast nazw
mieszkańcy Kurganu, którzy, jak donoszą Federacji Rosyjskiej graniczących z tym przystanków?
media, wywożą całe bagażniki kamieni azjatyckim mocarstwem to może być fan-
kradzionych z budowy miejskiego skwe- tastyczna wiadomość! Łakomczuszek Trudną sztukę posługi-
ru. Rzeczywiście, potem będzie trudniej,
bo budowlańcy zamierzają kamienie   wania się sztućcami nie do końca opa-
solidnie zabetonować. Przydałoby się Nie luksus, lecz konieczność Deputowany
jeszcze zabetonować potem i kwiatki, do Rady Miejskiej Surgutu Jewgienij Barsow nowała 26-letnia mieszkanka obwodu
żeby też nie pokradli. A może machnąć przyznał się w swojej deklaracji majątkowej
ręką i zasadzić kartofle? do posiadania m.in. domu i 29 mieszkań surguckiego, która tak się przejadła, że
w całej Rosji, 10 sportowych samolotów
FOT. PERESLAVLFOTO CC-SA-BY   oraz własnego gazociągu. Wszystko proste próbowała wywołać widelcem wymioty.
Dolce vita Wiceszefowa urzędu pracy i logiczne: jak człowiek ma własny gazociąg,
w Nieftiekamsku w Baszkirii odkryła, co to stać go na dom i 29 mieszkań. A biorąc Niestety, zrobiła to wyjątkowo niezręcz-
jest przyczyną panującego w regionie pod uwagę odległości oraz stan infrastruk-
bezrobocia. A są nią za wysokie zasiłki. tury kolejowej i drogowej na Dalekim nie, bo połknęła też widelec. Na szczęście
Od razu podzieliła się swoją wiedzą. Brawo Wschodzie, to jak ma się niby między tymi
– nagroda Nobla z ekonomii murowana. mieszkaniami przemieszczać? Tylko samo- zanim zdążyła wymyślić, za pomocą ja-
A w ogóle to dawno już nadszedł czas, lotami, nie kupi sobie przecież pociągu...
kiego sprytnego narzędzia wywołać bie-

gunkę, trafiła do szpitala, gdzie niezwłocz-

nie przeprowadzono operację. GP

Umowa stoi

74-letni Władimir Żyrinowski wreszcie spojrzał przytomnie na świat i oznajmił,
gdzie chciałby być pochowany. – Będę nalegać, aby pochowano mnie na placu
Czerwonym, po prawej stronie Breżniewa – wyraził swoje życzenie niezmienny lider
LDPR. W tym wypadku życzenie Władimira Wolfowicza powinno być niezwłocznie
i bezwarunkowo spełnione. To znaczy jeden warunek być musi: na wszystko
zgoda, ale pogrzeb jutro.

Czytajcie więcej na www.facebook.com/RosjaHFRM

19 SIERPNIA 2020 49

OBRONNOŚĆ { WYZWANIA DLA BEZPIECZEŃSTWA }

NOWY
PUNKT
ZAPALNY

Konrad
Wysocki

BIAŁORUŚ A BEZPIECZEŃSTWO POLSKI

C hoć za nami dopiero niecałe osiem Bliskim Wschodzie, nie zażegnał konfliktów dość fałszerstw wyborczych i dyktatorskich
miesięcy bieżącego roku, to już w Afryce. Nie ostudził również neoimperial- rządów Alaksandra Łukaszenki, stojącego na
teraz można z całą stanowczością nych ambicji Rosji i nie sprawił, że grono czele kraju od 26 lat. Gdy ogłoszono, że Łu-
stwierdzić, że będzie on historyczny światowych dyktatorów nagle złagodziło kaszenka zdobył ponad 80 proc. głosów,
pod względem niebezpiecznych swoje rządy. Nie zastopował korupcji na a kandydatka opozycji Swiatłana Cichanouska
wyzwań. Na pierwszy plan wysuwa się oczy- najwyższych szczeblach władz w niektórych tylko ok. 10 proc., tysiące Białorusinów wyszły
wiście pandemia koronawirusa, która na krajach, nie wstrzymał cyberprzestępców na ulice wielu miast, by zademonstrować swój
wiele miesięcy wywróciła do góry nogami i terrorystów. Pandemia to kolejny punkt na sprzeciw wobec kłamstwa wyborczego. Prze-
dotychczasowy świat. Teraz sytuacja wydaje politycznej mapie, z którym trzeba będzie straszony dyktator wypuścił przeciwko nim
się unormowana, jednak co jakiś czas poja- się mierzyć przez następne miesiące. Mapie, wojsko i milicję, które okładały pałkami oby-
wiają się informacje o kolejnej fali zakażeń. na której pojawia się coraz więcej czerwonych wateli domagających się wolności i demokracji.
Apogeum przewidywane jest jesienią, jednak alertów. Najnowszy z nich to Białoruś. Wyłączenie internetu, masowe represje wobec
poszczególne kraje, pomne doświadczeń niezależnych dziennikarzy, tysiące osób
z marca i kwietnia, powinny w bardziej sku- Mińsk w ogniu, w aresztach oraz ofiary śmiertelne agresji
teczny sposób podejść do tego globalnego problemy Łukaszenki przypomniały sytuację na Ukrainie z 2014
problemu. Koronawirus nie zlikwidował roku. Teraz jednak Łukaszenka zapowiedział,
jednak pozostałych wyzwań w sferze bez- Ostatnie wybory prezydenckie na Białorusi, że powtórki ukraińskiego majdanu na Biało-
pieczeństwa. Nie zaprowadził pokoju na a w zasadzie ich wynik, wywołały gigantyczną rusi nie będzie, a każdy sprzeciw wobec władz
reakcję tamtejszej społeczności, która ma już

50 19 SIERPNIA 2020 prenumerata.GazetaPolska.pl

FOT. PAP/ANNA IVANOVA Z punktu widzenia Mimo że trwają wakacje, (ZBiR) Rosja i Białoruś miały zacieśnić
bezpieczeństwa Polski kojarzące się większości z nas współpracę w kluczowych sektorach, a nie-
kluczowe jest, by nasz z beztroską i odpoczynkiem, które z nich nawet zunifikować (na przykład
wschodni sąsiad nie administrację publiczną). Po cichu wspomi-
stał się rosyjską kolonią ostatnie dni obfitowały nano nawet o koncepcji bicia wspólnego rubla.
uzależnioną od Kremla, w wydarzenia, które w jednej Ostatecznie negocjacje utknęły w martwym
przy czym powinno chwili zachwiały regionalnym punkcie. Oliwy do ognia dodały prozachodnie
prowadzić się zabiegi „zrywy” Łukaszenki, jak m.in. wizyta w lutym
wprowadzające Białoruś porządkiem. Brutalne bieżącego roku szefa amerykańskiej admini-
do grona państw stłumienie opozycji na stracji Mike’a Pompeo w Mińsku czy niektóre
demokratycznych. Białorusi przypomniało nam wypowiedzi prezydenta Białorusi, jawnie
smutną prawdę, że konflikt uderzające w sojusz z Rosją („Nie będę ostat-
może wybuchnąć nie setki nim prezydentem Białorusi”, „Nie będę klękał
kilometrów stąd, lecz tuż przy przed Putinem” etc.). Do teraz wydawało się,
polskiej granicy. Sytuacja że była to jedynie taktyka drażnienia przy-
na Białorusi nierozerwalnie wódcy Kremla i testowania, na co Łukaszenka
związana jest z Rosją. Jest może sobie pozwolić i jaki jest jego status
więcej niż pewne, że jesienią w politycznej układance. Teraz coraz więcej
Kreml będzie kontynuował wskazuje na to, że prezydent Białorusi prze-
staje wierzyć we własną siłę i szuka alterna-
agresywną politykę tywy, która zapobiegłaby strąceniu go do
zewnętrzną i nadal rozgrywał politycznego niebytu. Trudno bowiem przy-
puszczać, by w momencie przejęcia Białorusi
na Białorusi swoje interesy. przez Rosję Łukaszenka chciał sprawować
jakąkolwiek funkcję publiczną. Stałby się
będzie szybko i brutalnie tłumiony. Niemniej twarzą politycznej zdrady i zaprzedania bo-
jednak ostatnie wydarzenia ukazały słabość gatemu sąsiadowi, czego nie wybaczyliby mu
Łukaszenki i fakt, że coraz bardziej musi się nawet jego zwolennicy.
on obawiać o swoją pozycję. To z kolei idealna
sytuacja dla Rosji, która nadal będzie podbu- Koncepcja militarna
rzała nastroje na Białorusi, oczywiście nie
w imię demokracji, lecz wyłącznie własnych Teoretycznie, gdyby protesty Białorusinów
interesów, by w konsekwencji przejąć rozbity przybierały na sile, a reżimowe władze w Miń-
kraj. Z punktu widzenia bezpieczeństwa sku nie dawały rady z ich pacyfikacją, wówczas
Polski kluczowe jest, by nasz wschodni sąsiad Rosja mogłaby zaoferować Białorusi swoją
nie stał się rosyjską kolonią uzależnioną od „pomoc” w postaci oddelegowania jednostek
Kremla, przy czym powinno się prowadzić żołnierzy oraz najemników i ciężkiego sprzętu
zabiegi wprowadzające Białoruś do grona do zaprowadzenia pokoju w kraju. Militarny
państw demokratycznych. Aneksyjny scena- scenariusz, w ramach którego czołgi i trans-
riusz jest jednak możliwy i de facto byłby portery wkraczają na podwórko Łukaszenki
tylko odroczeniem tego, do czego w ubiegłym nie na manewry, lecz w obronie jego rządów,
roku powoli zmierzały administracje obu wydaje się prawdopodobny. Trzeba jednak
krajów. W ramach tzw. Państwa Związkowego pamiętać, że gdyby rosyjscy żołnierze wkro-
czyli na Białoruś, ruszyliby stamtąd tylko
w jednym kierunku: przeciwko NATO i pań-
stwom sojuszniczym. Krok ten mógłby zostać
uznany za realizację przez Kreml scenariusza
tzw. wojny hybrydowej. Rosja zyskałaby
bowiem kolejny front do ewentualnego ataku
na kraje bałtyckie i Polskę. W obliczu napiętej
sytuacji na Białorusi szczególnego znaczenia
nabiera formowana w Siłach Zbrojnych RP
18. Dywizja Zmechanizowana, która będzie
zlokalizowana na wschód od Wisły. Już

19 SIERPNIA 2020 51

OBRONNOŚĆ { WYZWANIIAA DDLLAA BBEEZZPPIIEECCZZEEŃŃSSTTWWAA}}

CHCĄ ZMIAN

Demonstrujący w ostatnich
dniach to głównie młodzi
Białorusini, którzy mimo
reżimu serwowanego przez
prezydenta doskonale
wiedzą, jak żyją osoby w ich
wieku w innych krajach,
gdzie panuje demokracja.

w ubiegłym roku szef MON Mariusz Błasz- Jest jeszcze jeden istotny fakt. Demonstru- Ukrainę i wzmocnienie tam swojej obecności
czak przekonywał, że to jest obecnie główny jący w ostatnich dniach to głównie młodzi wojskowej, a także przejęcie kolejnych tery-
kierunek napływu całego spektrum zagrożeń Białorusini, którzy mimo reżimu serwowa- toriów od linii Donbasu. Obecnie z wojną
dla Polski i wschodniej flanki NATO. I choć nego przez prezydenta doskonale wiedzą, na wschodzie Ukrainy i okupacją Krymu
siedziba 18. Dywizji ulokowana jest w Sie- jak żyją osoby w ich wieku w innych krajach, Białoruś ma wspólne jedynie to, że trójstronna
dlcach, bezpośrednia obecność tak strate- gdzie panuje demokracja. Za skrajnie irra- grupa kontaktowa wynegocjowała w Mińsku
gicznego związku taktycznego w tej części cjonalną należy więc uznać teorię, że sami protokół o zawieszeniu ognia na wschodzie
Polski niewątpliwie przyczyni się do zwięk- demonstranci poprosiliby o militarną pomoc Ukrainy, którego rosyjskie oddziały i sprzy-
szenia naszego bezpieczeństwa. Rosję, gdyż w ten sposób wpadliby w jeszcze mierzone z nią bojówki terrorystów i tak nie
większą paszczę lwa. Niemniej gwoli ścisłości przestrzegają. Niewykluczone więc, że Rosja
Warto jednak podkreślić, że stała obecność należy dodać, że ostatnie protesty dotyczyły będzie chciała bardziej zaangażować sąsiada
wojsk FR na Białorusi diametralnie zmieni- tylko odsunięcia Łukaszenki od władzy, a nie w tę kwestię, głównie pod względem mili-
łaby sytuację geopolityczną w Europie i mo- całkowitego oderwania się od politycznego tarnym. Różne koncepcje i scenariusze mogły
głaby być jednym z ostatnich ruchów Kremla sojuszu z Rosją. być sprawdzane przez tzw. wagnerowców,
przed szturmem na kraje Sojuszu Północ- czyli rosyjskich najemników, którzy przed
noatlantyckiego. Równolegle jednak, gdyby Szeroki front wojny kilkoma dniami zostali aresztowani na Bia-
Łukaszenka wpuścił obce wojska na swoje łorusi. Wbrew temu, o czym przekonywano
terytorium, zaprzeczyłby sam sobie, gdyż Pojawiły się również głosy, że sytuacja na na początku, Białoruś była dla nich krajem
jeszcze niedawno nie chciał nawet słyszeć Białorusi może być na rękę Rosji także pod docelowym, a nie przerzutowym w podróży
o takim scenariuszu. Będący obecnie na innym względem. W ostatnich tygodniach do Afryki i na Bliski Wschód. Ich celem miało
skrajnie niskiej pozycji Łukaszenka upadłby sporo mówiło się o planach Kremla, by je- być zdestabilizowanie sytuacji przed biało-
jeszcze niżej, gdyż szukając pomocy u są- sienią, pod pozorem manewrów Kaukaz-20, ruskimi wyborami prezydenckimi. Potwierdza
siada, mimowolnie przyznałby, że skończyły przeprowadzić zakrojoną na szeroką skalę to, że Rosja nie wierzy już w potęgę Łuka-
mu się pomysły na rządzenie krajem. operację wojskową skierowaną głównie na

52 19 SIERPNIA 2020 prenumerata.GazetaPolska.pl

szenki i chce wziąć sprawy w swoje ręce, nie sama agresja, to intensyfikacja prowo- Wobec narastającego zagroże-
niespecjalnie pytając Mińsk o zdanie. nia dla bezpieczeństwa w Euro-
kacji. Rosja zyskałaby kolejne pole do te- pie szczególnego znaczenia
Rola NATO nabiera współpraca Polski
stowania cierpliwości NATO. Teraz robi to i USA. Jej kolejnym etapem jest
Przebieg ostatnich demonstracji na Białorusi umowa o zacieśnieniu wzajem-
mocno zaniepokoił NATO. Sojusz Północ- głównie w przestrzeni powietrznej krajów nych relacji w dziedzinie obron-
noatlantycki musi bacznie obserwować ności. Dokument podpisali
wydarzenia w tym kraju, gdyż mają one bałtyckich (niezapowiedziane loty rosyjskich w ubiegłą sobotę szef MON
bezpośrednie przełożenie na bezpieczeństwo Mariusz Błaszczak i amerykański
całej Europy Środkowo-Wschodniej. Wjazd samolotów, brak kontaktu z pilotami, nie- sekretarz stanu Mike Pompeo,
rosyjskich czołgów na Białoruś doprowa- który przybył do Polski na
dziłby bowiem do sytuacji, że polskie granice bezpieczne manewry), jak również na wo- uroczystości z okazji setnej
z dwóch stron (również z obwodu kalinin- rocznicy Bitwy Warszawskiej.
gradzkiego) byłyby w zasięgu i bliskim są- dach Bałtyku, gdzie w ostatnim czasie Umowa wdraża w życie zobo-
siedztwie rosyjskiego uzbrojenia, co znacząco wiązania, podjęte w ubiegłym
podniosłoby poziom zagrożenia, o czym znacząco zwiększyła się aktywność okrętów roku przez prezydentów Donalda
wspominamy kilka zdań wcześniej. Warto Trumpa i Andrzeja Dudę, doty-
przypomnieć, że to na Polsce spoczywa Floty Bałtyckiej. Co do samej Białorusi czące zwiększenia obecności
największy obowiązek ochrony wschodniej wojsk US Army w Polsce.
flanki NATO, gdyż to nasz kraj jest uzna- i NATO, to w przeciwieństwie do Rosji Sojusz Polski i USA to także
wany za najsilniejszy bastion Sojuszu w re- wspólne ćwiczenia. W Drawsku
gionie, a potencjalne odparcie ataku z dwóch Łukaszenka raczej neutralnie wypowiada Pomorskim wojskowi z obu
stron to znacznie większe wyzwanie. A jak krajów biorą udział w drugiej
się o Sojuszu i prowadzonych przez niego fazie manewrów Defender-Euro-
pe 20 – Emergency Deployment
działaniach. Równolegle Mińsk niespecjalnie Readiness Exercise. Ze strony
amerykańskiej zaangażowanych
chce angażować się w cichy spór, jaki Rosja jest ok. 550 żołnierzy. Polskę
reprezentują żołnierze
toczy z Zachodem. Dlatego też w obecnym z 17. Wielkopolskiej Brygady
Zmechanizowanej z Międzyrze-
przypadku rola NATO jako organizacji po- cza. Głównym celem manewrów
jest zgrywanie pododdziałów
winna być podobna do roli Polski – nie w celu realizacji operacji sojusz-
niczych oraz testowanie zdolno-
FOT. PAP/ANNA IVANOVA dopuścić, by Białoruś militarnie i politycznie ści armii USA do szybkiego
reagowania i rozmieszczania
całkowicie wpadła w ręce Kremla, a jedno- swoich sił w dowolnym miejscu
na świecie. „Ćwiczenie Defender
cześnie wspierać dążenia demokratyczne pokazuje wspaniałą współpracę
polsko-amerykańską i jest
jej obywateli, które mogą przyczynić się do dowodem, że razem jesteśmy
mocni” –  stwierdził gen. bryg.
zmian ustrojowych. GP Brett Sylvia, dowódca 1. Dywizji
Kawalerii US Army. Manewry
Emergency Deployment
Readiness Exercise potrwają
do 22 sierpnia.

19 SIERPNIA 2020 53

ŚWIAT { WASZYNGTON, PEKIN, DONALD TRUMP }

PEKIN I WASZYNGTON NA WOJENNEJ ŚCIEŻCE Maciej
Kożuszek
USA – CHINY.
NIEUNIKNIONA SZEF DZIAŁU ŚWIAT
KONFRONTACJA

Administracja Donalda Trumpa zerwała z panującym od wielu lat w Waszyngtonie przekonaniem, że Chiny

zmienią się same dzięki współpracy i dobrym chęciom. Obecna eskalacja napięć może być ostatnią okazją

dla USA, by ukrócić agresywną politykę Pekinu.

P acyfikacja protestów w Hong- lista grzechów Pekinu, który już od lat Chiny i stracone amerykańskie
kongu, kłamstwa i nieodpowie- pokazuje, że do międzynarodowych reguł złudzenia
dzialność w sprawie pandemii będzie się stosował tylko wtedy, gdy uzna
koronawirusa, trwający od lat to za wygodne i opłacalne. Donald Trump Gdy w 1972 roku Richard Nixon otwierał
proceder kradzieży własności pod koniec swojej pierwszej kadencji po- amerykańską politykę zagraniczną na relację
intelektualnej, szeroko zakrojone akcje kazał, że nie godzi się na takie zasady gry z Chinami, kierował się przede wszystkim
szpiegowskie i próby wpływania na opinię i, jeśli zajdzie taka potrzeba, jest gotowy sytuacyjną i taktyczną zimnowojenną kal-
publiczną w państwach zachodnich. Ko- na twarde starcie z Pekinem. Chińczycy kulacją. Wspólny interes w równoważeniu
rzystanie z otwartych granic i globalnego nie poddadzą się jednak łatwo i w najbliż- potęgi Związku Radzieckiego był na start
rynku oraz preferencyjna wobec własnych szych miesiącach należy się spodziewać wystarczającym powodem do rozpoczęcia
firm, a restrykcyjna wobec firm zagranicz- dalszej eskalacji konfliktu, który już teraz ostrożnego dialogu. Mimo takiego początku,
nych polityka u siebie. To mocno skrócona nazywany jest nową zimną wojną. w dekadach po Nixonie w amerykańskiej
opinii publicznej zaczęły dominować opty-

54 19 SIERPNIA 2020 prenumerata.GazetaPolska.pl

W LICZBACH

3,7 mln – tyle miejsc pracy straciły

USA od 2001 roku na rzecz Chin
według studium przygotowanego przez
Economic Policy Institute;

345 mld USD – tyle w 2019 roku

wyniósł deficyt w handlu dóbr USA
z Chinami. W wyniku ceł nałożonych
przez administrację Trumpa deficyt
zmniejszył się o 17,9 proc. w stosunku
do roku poprzedniego, kiedy wynosił
419 mld USD;

178 mld USD – tyle Chiny

wydadzą na obronność w 2020 roku.
To część planu Xi Jinpinga, zgodnie
z którym Chińska Armia Ludowa ma się
zmodernizować do 2035 roku i być
armią „klasy światowej” do roku 2049;

Od 225 do 600 mld USD

rocznie – tyle, według różnych szacun-
ków, ma kosztować USA proceder
kradzieży własności intelektualnej
sponsorowany przez Pekin.

FOT. ADOBE STOCK (2) mistyczne głosy, wierzące w stopniowe perspektywy lukratywnych biznesów, jakie dencja ta znalazła wyraz w administracji
włączanie Chin do tego, co nazywano można było robić w Państwie Środka. George’a W. Busha, w 2005 roku powołano
„konsensusem waszyngtońskim”. Rozpad nawet specjalną instytucję „Senior Dialogue”,
Związku Radzieckiego w 1991 roku jeszcze Jednak nawet najwięksi optymiści nie byli w ramach której dochodziło do regularnych
wzmocnił te tendencje i przekonanie, że w stanie przewidzieć tego, jak szybko Chiny spotkań wysokich oficjeli chińskich i ame-
globalne zwycięstwo liberalnej demokracji będą się rozwijać, korzystając z danej im rykańskich. Rok później powołano „Senior
jest tylko kwestią czasu. Obawy pozosta- szansy, już w 2011 roku zajmując miejsce Economic Dialogue”, która miała mieć po-
wały uśpione. Nawet krwawe stłumienie Japonii jako druga potęga gospodarcza świata. dobne zadania. Inicjatywa były kontynuowana
demonstracji na placu Tiananmen w 1989 ro- Chiny zdominowały, a czasem wręcz zmo- w czasie prezydentury Baracka Obamy.
ku nie zachwiało amerykańskim optymi- nopolizowały całe gałęzie produkcji, stając W 2009 roku nadano jej jeszcze większe
zmem wobec Pekinu i było tylko krótkim się głównym partnerem handlowym więk- znaczenie i rangę, spotkania odbywały się
interludium, po którym jak najszybciej szości państw na świecie i największym corocznie w ramach „Strategic and Economic
starano się wrócić do „business as usual”. eksporterem. Nawet tak błyskawicznie rosnąca Dialogue”, otwierały je przemówienia samego
Wraz z wprowadzeniem Chin do Światowej potęga Chin nie zmieniła jednak zasadniczo prezydenta, a ze strony USA brali w nich
Organizacji Handlu pod koniec prezyden- podejścia Waszyngtonu. Powstała koncepcja udział m.in. Sekretarz Stanu i Sekretarz
tury Billa Clintona liczenie na liberalizację „G-2”, w której USA i Chiny byłyby „prawie Skarbu w administracji Obamy.
Pekinu zyskało nowy wymiar, bo ideolo- równymi” partnerami i filarami pozimnowo-
giczny optymizm został wzmocniony przez jennego porządku świata, kształtującymi Przekonanie o tym, że dialog i otwartość
globalną ekonomię, politykę i strategię. Ten- są najskuteczniejszą metodą na relację

19 SIERPNIA 2020 55

DWUGŁOS ŚWIAT { WASZYNGTON, PEKIN, DONALD TRUMP }
W SPRAWIE
z Chinami, było obowiązującą doktryną z najbardziej cenionych amerykańskich FOT. JIM LO SCALZO/PAP/EPA, CC
gen. H. R McMaster jeszcze u kresu administracji Obamy, gdy specjalistów od Azji Micheal J. Auslin
do mediów i opinii publicznej przebijały w swojej najnowszej książce „Asia’s New
były doradca ds. się już informacje o zakrojonych na szeroką Geopolitics”. Auslin zwraca uwagę, że
Bezpieczeństwa Narodowego skalę działaniach szpiegowskich i kradzieży kompletnie naiwne okazało się przekona-
własności intelektualnej sponsorowanej nie, iż Chiny, które zaproszone zostaną
Donalda Trumpa przez Pekin. W Narodowej Strategii Bez- chociażby do Światowej Organizacji Han-
Chiny stały się zagrożeniem, pieczeństwa z 2015 roku można było jeszcze dlu i świata prawa międzynarodowego
znaleźć takie sformułowania: „Skala naszej w zachodnim rozumieniu, siłą rzeczy będą
bo ich przywódcy promują współpracy z Chinami jest niespotykana. musiały do tego świata się upodobnić. To,
zamknięty, autorytarny model (...) Stany Zjednoczone z radością witają co analityk nazywa „nowymi chińskimi
jako alternatywę dla demokra- rozwój stabilnych, pokojowych i dostatnich regułami”, polega na korzystaniu z glo-
tycznych rządów i gospodarki Chin. Naszym celem jest rozwój konstruk- balnych otwartych rynków i zasad wolnej
wolnorynkowej. Chińska Partia tywnych relacji z Chinami, które dostarczają konkurencji. A gdy to dla Pekinu wygodne,
korzyści obydwu naszym narodom i wzmac- nawet na powoływaniu się i bronieniu
Komunistyczna nie tylko niają bezpieczeństwo i dostatek w Azji tych zasad w konflikcie z innymi państwa-
wzmacnia wewnętrzny system i na całym świecie. Naszym celem jest mi, przy jednoczesnym twardym chronieniu
współpraca w rozwiązywaniu regionalnych chińskiego interesu, choćby to wymagało
kontroli, ale także eksportuje i globalnych wyzwań. (...) Choć zapewne łamania międzynarodowego prawa i ducha
ten model, przewodząc nie unikniemy konkurencji, odrzucamy współpracy. „Ład międzynarodowy stał
tworzeniu nowych reguł nieuniknioność konfrontacji”. się celem ataku ze strony Chin” – powie-
dział w 2019 roku szef amerykańskiego
i nowego ładu międzynarodo- Trump – zmiana strategii sztabu dla Indo-Pacyfiku, admirał Phil
wego, który uczyniłby świat Davidson. Optymiści, którzy wierzyli
mniej bezpiecznym i mniej Dla Donalda Trumpa ostra postawa wobec w zapowiedź „chińskiej konwergencji”,
wolnym. Chin i ostatnie agresywne ruchy to przede raz po raz zaliczali twarde lądowanie. Gdy
wszystkim przedwyborcza kalkulacja – taką polityka Pekinu doprowadziła do bankruc-
gen. Dai Xu interpretację oferuje Amerykanom więk- twa linie Palau Pacific Airways za to, że
szość mediów. Jest w tym sporo prawdy, władze tego maleńkiego państwa były
Chińska Armia Ludowa bo w końcu duża część bazowego elektoratu jednymi z niewielu, które utrzymywały
Chiny dostarczyły pomoc wielu Trumpa to ludzie, którzy stracili najwięcej relacje dyplomatyczne z Tajwanem, można
na otwarciu się na Chiny i przeniesieniu było jeszcze twierdzić, że to niesprawie-
państwom, na której te większości amerykańskiej produkcji do Pań- dliwe, ale cóż, taki już los maluczkich.
państwa skorzystały na wiele stwa Środka. Już w obietnicy z 2016 roku Niedługo potem okazało się jednak, że
sposobów, ale w tym krytycz- „uczynienia Ameryki znowu wielką” cho- i korporacje z USA nie są odporne na pre-
nym momencie żadne z nich dziło przecież także o Amerykę, w której sję Pekinu, kiedy ogromni amerykańscy
nie podjęło żadnego połączo- znowu są miejsca pracy w przemyśle, która przewoźnicy zostali zmuszeni do tego,
nego działania razem z China- nie jest tylko importerem i konsumentem by na swoich stronach opisywać stolicę
tanich wyrobów wytwarzanych w Chinach. Tajwanu Tajpej jako należącą do Chin.
mi [przeciwko USA – przyp. Ale polityka Trumpa wobec Chin ma pod-
red.]. (...) Chiny nie powinny łoże dużo głębsze niż tylko chwilowe wy- Administracja Trumpa od początku trak-
borcze kalkulacje i wynika z radykalnej towała Pekin jako gracza, który nie stosuje
nigdy pukać do drzwi USA zmiany w postrzeganiu intencji Pekinu, się do reguł, i widziała potrzebę utempe-
i ogłaszać: „Za chwilę cię która nie dotyczy tylko prezydenta, ale też rowania jego agresywnej polityki. Tę zmianę
wielu amerykańskich analityków, ostrze- podejścia najkrócej streścił Sekretarz Stanu
wyprzedzę, zajmę twoje gających przed coraz bardziej asertywną Mike Pompeo w swoim przemówieniu
miejsce i będę numerem jeden i agresywną polityką chińskich władz. z 23 lipca, zmieniając słynne powiedzenie,
że właściwe podejście wobec Chin to „nie
na świecie”. „Czy to poprzez presję ekonomiczną, ufać i sprawdzać”.
56 19 SIERPNIA 2020 polityczne i militarne zastraszanie, szpie-
gostwo czy propagandę, Pekin stara się W ostatnich tygodniach działania wymie-
aktywnie przekształcić świat tak, by pa- rzone w Chiny zostały zintensyfikowane.
sował on do jego interesów, wybierając Nałożono sankcje na rządzącą w Hongkongu
sobie, które z zachodnich norm zaadoptuje, Carrie Lam, wysłano członka administracji
a które będzie ignorował” – pisze jeden do Tajwanu i zamknięto chiński konsulat

prenumerata.GazetaPolska.pl

Prezydent Donald Trump na spotkaniu z wice premierem Chin Liu He w 2018 roku.

w Houston. Amerykańskie władze chcą też dwie strony muszą jak najszybciej znaleźć A dodatkowy czas da Chinom tylko szansę
uniemożliwić działanie na terenie USA nie- sposób, by móc zarządzać tą nową zimną na dalsze wzmocnienie swojej pozycji.
którym chińskim firmom, m.in. dwóm naj- wojną i uniknąć tego, by stała się gorąca”
bardziej popularnym chińskim aplikacjom – dodał dziennik. Zaostrzenie konfliktu Eksperci zwracają też uwagę na fakt, że
TikTok i WeChat. To odpowiedź m.in. na to, widać nie tylko w USA, wojenną retorykę sprawy ekonomiczne, które w relacjach
że amerykańscy giganci z tej branży nie mogą uprawiają też chińskie władze. Chiński USA–Chiny ciągle są na pierwszym planie,
funkcjonować na równych i wolnorynkowych szef MSZ Wang Ji podczas jednego z ostat- to tylko jedna strona medalu. Sukcesywne
zasadach w Państwie Środka. Nieoficjalnie nich spotkań z Siergiejem Ławrowem wzmacnianie swojej potęgi militarnej przez
mówi się już o dalszych krokach. Narodowa powiedział, że USA „straciły, głowę, mo- Pekin pozostawało przez wiele lat praktycz-
Rada Bezpieczeństwa i Departament Stanu ralność i wiarygodność”. „Nie ma nic, nie bez żadnej reakcji Waszyngtonu. To
mają przeć do zawarcia umowy o wolnym co mogłoby sprawić, by incydent nie stał sytuacja niezwykle niebezpieczna, jeśli
handlu z Tajwanem. Taka umowa miałaby się kryzysem” – powiedział Daniel Russel, weźmie się pod uwagę fakt, że pomimo
ograniczony efekt ekonomiczny, ale byłaby ekspert od Chin w administracji Obamy. ostrej rywalizacji USA i ZSRS przez dekady
jasnym sygnałem dla Pekinu, że USA nie „I bardzo niewiele, by sprawić, by kryzys zimnej wojny zawierały bilateralne umowy
będą łatwo ulegać presji, nawet jeśli jakiś nie stał się konfrontacją” – dodał. dotyczące kontroli zbrojeń, które tworzyły
krok będzie nie w smak chińskim władzom. architekturę odprężenia. Pomimo faktu, że
Co ciekawe, pomimo że otoczenie Joego Amerykańskie media i eksperci zaczy- obydwa państwa są potęgami nuklearnymi,
Bidena próbuje krytykować Trumpa za zbyt nają serio rozważać, jak realny jest sce- Waszyngton i Pekin takich bilateralnych
pochopne działania i zbyt dużą eskalację nariusz poważnego zaognienia na linii umów nie posiadają, a konieczne schematy
napięć w krótkim czasie, to twarda postawa USA–Chiny i sytuacja, w której wojna komunikacji pomiędzy najwyższymi wła-
wobec Pekinu ma też wielu zwolenników z zimnej zamienia się w gorącą. Według dzami wojskowymi obydwu państw trzeba
w Partii Demokratycznej. Niedawno jedno- niektórych, okolicznością sprzyjającą byłoby dopiero wypracować.
głośnie przeszła przez Senat legislacja, która może być fakt, że Donald Trump już
zakłada, że chińskie firmy, które nie będą nieraz pokazał, nie tylko w odniesieniu Trzeba też poważnie ocenić, na ile USA
stosować się do amerykańskich wymagań do Chin, że zarówno potrafi dokonać zachowały swoją militarną przewagę nad
audytowych, stracą prawo do działania błyskawicznej eskalacji, jak i deeskalacji. Państwem Środka. O ile dominacja w powie-
na terytorium USA. Przewiduje się na przykład, że w niespo- trzu na razie jest niepodważalna, to już
kojnej i niestabilnej sytuacji ekonomicznej zdolności bojowe amerykańskiej floty, szcze-
Od zimnej wojny do gorącej wywołanej przez kryzys koronawirusowy gólnie na odległym, azjatyckim teatrze działań,
prawdziwa wojna handlowa z Chinami zostały w ostatnim czasie podane w wątpli-
„Gdy relacje pomiędzy obydwoma wielkimi może być zbyt wielkim ryzykiem, którego wość. Po tym, jak przed US Navy postawiono
potęgami szybko się pogarszają, czas, żadna ze stron nie będzie chciała podej- zadanie zwiększenia obecności w Azji w ra-
by zaakceptować to, co jest oczywiste: USA mować. Z drugiej strony, historia poka- mach obrony „wolności żeglugi, wewnętrzne
i Chiny są zaangażowane w nową zimną zuje, że nawet łagodniejsza postawa USA śledztwa wykazały, że amerykańskiej mary-
wojnę” – napisał 31 lipca opiniotwórczy nie zmieni podejścia Pekinu i może narce często brakuje załóg i okrętów, a za-
dziennik „The Wall Street Journal”. „Oby- co najwyżej odłożyć konflikt na później. chowywanie realnej globalnej obecności może
niedługo przekroczyć jej możliwości. GP

19 SIERPNIA 2020 57

ŚWIAT { BLISKI WSCHÓD, LIBAN, ZMIANA WŁADZY }

LIBAN
NA SKRAJU
REWOLUCJI

CZY WŁADZA WYLECI W POWIETRZE ożył ruch protestu, który od jesieni 2019 roku
próbuje usunąć całą obecną klasę polityczną
Dymisja rządu ani nawet przedterminowe wybory do parlamentu nie zaspokoją w kraju. Uliczne masowe demonstracje obaliły
żądań Libańczyków. Celem jest zmiana systemu rządów. Do niedawna było to w ostatniej dekadzie już niejednego bliskow-
niemożliwe z powodu sprzeciwu potężnego Hezbollahu. Eksplozja w porcie schodniego satrapę, ale system rządów w Li-
w Bejrucie może jednak wysadzić w powietrze także Partię Boga. banie jest specyficzny i trudniejszy do zmiany.
Główne partie sunnitów, szyitów czy chrze-
TAntoni Rybczyński cje wybuchu. Brakuje dewiz, za to inflacja ścijańskich Druzów pokazały, że nieco ustąpią
ydzień po wybuchu, który zmiótł szaleje. W czerwcu ceny wzrosły aż o 90 proc. i zgodzą się na rekonfigurację podziału władzy
z powierzchni ziemi część Bejrutu, Liban to jedno z najbardziej zadłużonych państw tylko wtedy, gdy nadal będą miały w niej
libańskie ministerstwo zdrowia podało, na świecie – jego dług przekracza 150 proc. udział. Wydarzenia ostatniego roku pogrążyły
że liczba ofiar śmiertelnych sięgnęła PKB. Aż trudno uwierzyć, że spełniający dziś te partie w oczach większości Libańczyków,
171. Ponad 6 tys. zostało rannych. kryteria upadłego państwa („failed state”) Liban także ich dotychczasowego elektoratu. Ale
– Koszt strat przekracza 15 mld dolarów – po- jeszcze w połowie lat 70. XX wieku był najbar- nie wydaje się, by te ugrupowania, które są
informował prezydent Michel Aoun. Eksplozja dziej otwartym i dynamicznie rozwijającym się mocno osadzone w systemie państwa i dzia-
zniszczyła zapasy zboża i całą infrastrukturę zakątkiem regionu, zaś Bejrut nazywano „Pa- łają na zasadzie podziału wpływów, instytucji
w głównym porcie kraju. I to w chwili, gdy ryżem Bliskiego Wschodu”. Zburzyła to wojna i pieniędzy, były skłonne do zmiany. Co naj-
gospodarka Libanu jest na skraju upadku. Od domowa 1975–1990, a Liban do dziś pozostaje ważniejsze, takie partie jak chrześcijański
wielu lat zadłużające się państwo teraz może areną rywalizacji innych państw. Wolny Ruch Patriotyczny (prezydent Aoun)
nawet zbankrutować, gdy do skutków pandemii czy sunnicki Strumień Przyszłości (były pre-
COVID-19 dochodzą katastrofalne konsekwen- Eksplozja 4 sierpnia 2020 roku może okazać mier Saad Hariri) mogą rządzić tylko z po-
się punktem zwrotnym w historii politycznej parciem Hezbollahu.
Libanu. Na fali wzburzenia społeczeństwa

58 19 SIERPNIA 2020 prenumerata.GazetaPolska.pl

FOT. PAP/EPA PROTESTY lotysięczny tłum, który wyszedł 8 sierpnia na tarne. Należy spodziewać się intensywnych
ulice Bejrutu w proteście przeciwko elitom negocjacji w celu uzgodnienia nowej ustawy
„Zrezygnujcie albo obwinianym za tragiczną eksplozję. Zarówno wyborczej. Zapewne większość obecnych partii
zawiśnijcie” – skandował Aoun, jak i Nasrallah nie chcą międzynarodo- to odrzuci, bo byłby to dla nich wyrok politycz-
wielotysięczny tłum, który wego śledztwa w sprawie tragedii w porcie. nej śmierci. 13 sierpnia parlament nadał rządowi
wyszedł 8 sierpnia na szereg nowych uprawnień, aprobując stan
ulice Bejrutu w proteście Demonstracja szybko przerodziła się w starcia wyjątkowy. Zgodnie z tymi przepisami wojsko
przeciwko elitom obwinia- z siłami bezpieczeństwa. Zginął policjant, ma możliwość wprowadzania godziny policyjnej,
nym za tragiczną eksplo- a ponad 230 osób zostało rannych. Ostra reakcja cenzury mediów, zakazywania zgromadzeń
zję w bejruckim porcie. sił bezpieczeństwa nie powstrzymała części publicznych, nakładania aresztu domowego
demonstrantów, którzy wtargnęli do budynków oraz stawiania cywilów przed sądami wojsko-
To właśnie Partia Boga jest głównym proble- ministerstw spraw zagranicznych, gospodarki, wymi „za przestępstwa związane z naruszeniem
mem Libanu. Jest silniejsza militarnie niż środowiska, energii, a także Stowarzyszenia bezpieczeństwa”. Ale to Hezbollah zdecyduje,
państwo i bardziej spójna niż jakakolwiek inna Banków w Libanie. Przeprowadzili także szturm czy będą represje, czy dialog. Partii Boga nie
partia. Strukturalnie związana jest z Iranem, na bejrucki ratusz. Tego samego dnia premier zależy na upadku państwa, ale też nie pozwoli,
Syrią i innymi organizacjami szyickimi działa- Hasan Diab zapowiedział w orędziu telewizyj- by Libańczycy rządzili się sami, bo to mogłoby
jącymi na Bliskim Wschodzie w ścisłym poro- nym, że złoży wniosek o przedterminowe oznaczać kłopoty dla Hezbollahu, który szczyci
zumieniu z Teheranem. Hezbollah działa głównie wybory. Okazało się, że to za mało. Gdy kilku się tym, że jako jedyny w regionie potrafi mili-
za kulisami, zmieniając sojusze z czołowymi ministrów zrezygnowało, cały rząd podał się tarnie przeciwstawić się Izraelowi.
grupami chrześcijańskimi, szyickimi i sunnic- 10 sierpnia do dymisji. Jeśli protestujący wy-
kimi w kolejnych rządach, które wspiera. Nadim korzystają swoje ogromne poparcie społeczne, Destabilizację Libanu pogłębia nerwowa
Gemajel, jeden z deputowanych, którzy podali mogą w końcu usunąć istniejącą elitę władzy, sytuacja na granicy właśnie z Izraelem. 11
się 10 sierpnia do dymisji, powiedział w wy- a następnie przeprowadzić wybory parlamen- sierpnia pojawiły się doniesienia o wzmożonej
wiadzie dla AFP: „Jedyną osobą, która kontroluje aktywności wojsk pancernych Państwa Ży-
ten kraj, jest Hasan Nasrallah (...). Aby wybrać dowskiego. Tego samego dnia premier Izraela
prezydenta, wyznaczyć premiera, potrzebne zadzwonił do prezydenta Francji. Benjamin
jest zielone światło i akceptacja Hasana Na- Netanyahu dziękował Francuzowi za aktyw-
srallaha”. Nasrallah to lider Hezbollahu, który ność w Libanie. Oczywiście była też mowa
też jest dziś w poważnych opałach. Jego wize- o Hezbollahu. Macron już 6 sierpnia pojawił
runek, obok m.in. zdjęcia prezydenta Auona, się w Bejrucie, przypominając, że Francja
zawisł na szubienicach postawionych przez wciąż uważa swą byłą kolonię za strefę szcze-
demonstrantów na placu Męczenników. „Zre- gólnego zainteresowania. Podczas wizyty
zygnujcie albo zawiśnijcie” – skandował wie- w Bejrucie Macron zapowiedział, że będzie
naciskał na reformy oraz zapewnił, że francuska
pomoc nie wpadnie w „skorumpowane ręce”.
Reform oczekują też Stany Zjednoczone.
Wrogie zmianom są rzecz jasna Syria, Iran
oraz Turcja. Wizyta Macrona oraz wielkie
demonstracje Libańczyków przeciwko rządowi
Libanu i Hezbollahowi dają Izraelowi możli-
wość starania się o międzynarodowe poparcie
przeciwko szyickiemu wrogowi. Kiedy prezy-
dent Francji spacerował po chrześcijańskiej
dzielnicy, był witany okrzykami: „Panie Macron,
uwolnij nas od Hezbollahu!”. Izrael będzie
chciał wykorzystać bardzo trudne położenie,
w jakim znalazł się Hezbollah. Liban już
wcześniej miał problemy z pozyskiwaniem
zewnętrznego finansowania, właśnie ze względu
na Hezbollah, który USA i szereg krajów UE
uznaje za organizację terrorystyczną. Teraz,
gdy Bejrut potrzebuje pieniędzy i pomocy jak
nigdy dotąd, właśnie Hezbollah może być
główną przeszkodą w ich uzyskaniu. GP

19 SIERPNIA 2020 59

LUDZIE { ROMAN ZIELIŃSKI }

BEZKOMPROMISOWY WOJOWNIK
W PLASTIKOWYCH CZASACH

Piotr
Lisiewicz

Z-CA RED. NACZELNEGO

ODSZEDŁ ROMAN ZIELIŃSKI, LEGENDA RUCHU KIBICOWSKIEGO W roku 2011 ukazał się w „Ga-
zecie Polskiej” wywiad z Ro-
1 maja 1976 Romek Zieliński wsiadł w pociąg do Warszawy, jadący manem Zielińskim, proroczo
na finał Pucharu Polski Śląsk Wrocław – Stal Mielec. „Matka do tej zatytułowany „Skończę
pory mówi, że pieniądze wydane na ten wyjazd to były najgorzej z kibicowaniem dopiero na
zainwestowane pieniądze w jej życiu. Stadion wywarł na mnie takie pogrzebie”. Romek mówił w nim o zna-
piętno, że nie mogłem się z tego otrząsnąć. Miałem 15 lat czeniu istnienia ludzi bezkompromisowych:
i byłem młodym, zauroczonym i bardzo naiwnym człowiekiem” „Gdyby takich gości nie było, to nie roz-
– opowiadał trzy lata temu w moim programie „Wywiad mawialibyśmy dziś. Ruchu kibicowskiego
z chuliganem”. Tak narodziła się jedna z największych legend polskiego by nie było. Jak takich ludzi nie będzie
ruchu kibicowskiego. Roman Zieliński zmarł 12 sierpnia, w piątek wśród nas, niekoniecznie na trybunach,
odbędzie się jego pogrzeb. to już możemy zacząć wykreślać Polskę
z mapy Europy”. Wywiad przeprowadził
Jurek Dudała, socjolog i kibic Zagłębia
Sosnowiec. I to słowa piosenki sosnowiec-

60 19 SIERPNIA 2020 prenumerata.GazetaPolska.pl

kiego zespołu Horror Show przypomniały onuce i agentura. Mogę dziś odpowiedzieć: ustalaliśmy w trójkę, oprócz mnie Paweł
mi się, gdy zmarł Romek:
ja też byłem pewien, Romku, że jesteś „Kolor” i Grzesiek „Presley”. Spotykaliśmy
Nie mów mi, że jest lepiej, bo pamiętam
nas sprzed lat szczerze przekonany, iż jest inaczej… się po nocach, jakieś takie spotkania pół-

Słonecznika pełna kieszeń i za darmo Zresztą co do jego szczerości nie mieli -tajne” – mówił Romek w  „Wywiadzie
zawsze wjazd
wątpliwości nawet jego wrogowie. Pamię- z chuliganem”.
Starsi pili na trybunach, zdarte gardło,
później kac tam zabawną scenkę, gdy Monika Olejnik Na kibiców, którzy nic o nich nie wiedzieli,

Raz zwycięstwo, raz porażka, to był nas zapytała Władysława Frasyniuka o książkę podziałała na samym początku… legenda
sobotni świat…
niejakiego Romana Zielińskiego „Jak po- Romka. Skoro on to wymyślił, to jest to
Starzy kumple na sektorze już nie stoją
obok nas kochałem Adolfa Hitlera” (tytuł oczywiście prawdziwy zakazany owoc. Notabene fakt,

Ktoś wyjechał w świat za chlebem, ktoś prowokacyjny, w stylu „Jak rozpętałem że ta moda poszła przez stadiony, był jakby
przed prawem nogę dał…
II wojnę światową”). Czekała na typową dopełnieniem wiersza Zbigniewa Herberta
Nie mów mi, że jest lepiej, widzę jak się
tutaj gra dla Frasyniuka serię wyzwisk, że prawica „Wilki”, gdzie padły słowa „Nie nam żałować

Życie już nie sprzyja lepszym, tylko to hitlerowcy… Tymczasem Frasyniuk – gryzipiórkom – i gładzić ich zmierzwioną
z kasą walizka.
zmieszał się tylko i zaczął tłumaczyć – sierść”.
Takie było doświadczenie i świat wartości
setek tysięcy Polaków, których od czasów odtwarzam z ułomnej pamięci – że nie Za dzieło swojego życia Romek uważał
komuny kształtował świat piłkarskich
kibiców. Romek był jedną z postaci, które można tego rozumieć tak przemianę Śląska z klubu,
najsilniej wpłynęły na ten świat. Mówił
o nim: „Grzeczne sporty nie przyciągają dosłownie, a poza tym chodzi który powstał jako klub komu-
widowni, są zarezerwowane dla samych
uczestników. W futbolu jest agresja. Tak o człowieka, który bardzo Za dzieło nistycznego wojska, w klub
na murawie, jak i na trybunach. Jak się tę
agresję wyeliminuje, to futbol umrze mocno wierzy w swoje ide- mocno kojarzony z tradycją
śmiercią naturalną. A że agresja siedzi
w każdym z nas, dlatego my, inwigilowani, ały… Olejnik zgłupiała, a Fra- swojego życia Żołnierzy Wyklętych. Mówił
spisywani, fotografowani, nachodzeni
przez milicję – przetrwamy. Są rzeczy, syniuk zmienił temat. Bo co Romek uważał ze swoim sarkastycznym uśmie-
z którymi nie poradzi sobie nawet najbar- miał odpowiedzieć: nie ruszaj przemianę Śląska chem: „To niby też wojsko, ale
dziej totalitarna władza”. tego, bo my wszyscy Romka zupełnie inne wojsko, nie to
znamy z dawnych czasów, z klubu, który wojsko, o które chodziło tym,
W „Wywiadzie z chuliganem” pytany Grzesiek Schetyna też, tylko powstał jako klub którzy ten klub zakładali”.
o zadymiarskie lata 90. na stadionach, my sprzedaliśmy swoje ideały komunistycznego
odpowiedział jednym zdaniem: „Nie było Małolaci temat podjęli tyleż
kultu pieniądza”. Romek w latach 90.
zasłynął dzięki książkom „Pamiętnik ki- za kasiorę, a Romek nadal wojska, w klub gorąco, co bez głębszej jego
bica” i „Liga chuliganów” – pierwszym w coś wierzy. znajomości. Gdy na wyścigi
opowiadającym o kibicach… Swoją drogą, pewnie za mocno kojarzony zaczęli szukać tablic upamięt-
z tradycją niających patriotów w swoich
Zmieszany Frasyniuk działalność antykomunistycz- Żołnierzy miejscowościach, Romek musiał
ną z lat 80. Romek mógłby Wyklętych. wyjaśniać im, by przez przy-
Romek był bezkompromisowy. Aby było ubiegać się o jakiś order, ale
jasne, ostatnio nie zgadzaliśmy się ze sobą,
gdy chodzi o politykę, dość mocno. Gdy wyobraża sobie ktoś wręcza- padek nie palili zniczy przy
parę miesięcy temu Romek na swoim
portalu Fan Śląsk został zapytany o jakiś nie orderu Zielińskiemu? postumentach upamiętniających
mój artykuł, odpisał, że gdy rozmawialiśmy,
odniósł wrażenie, że ja naprawdę szczerze Albo samego Romka wypeł- Gwardię Ludową…
wierzę, iż Konfederacja i okolice to ruskie
niającego kwestionariusz? Wybuchnąłby No i jeszcze jeden typowy dla Romka i jego

śmiechem, widząc siebie w tej roli… świata niesamowity numer. Na stadionach

WKS Śląsk – nie wprowadzono sektory dziecięce, by dzieci
komunistyczne wojsko, lecz uczyły się kulturalnego kibicowania. Nie
Żołnierze Wyklęci, czyli dzieło najmądrzejsza decyzja, bo nic tak nie zaim-
życia Romka ponowało dzieciakom jak łobuzerka z sek-
torów sąsiednich.

W 2011 roku Romek odegrał rolę niezwykłą. Trwały rządy PO i PSL. Właśnie ograniczono

To od niego zaczęła się na stadionach moda nauczanie historii w szkołach. I wtedy dzieci

na Żołnierzy Wyklętych. Pierwsze dwie ki- na stadionie Śląska wywiesiły oprawę z…

FOT. .FACEBOOK.COM/NRPWROCLAW bicowskie oprawy o Nich powstały na sta- wizerunkami Żołnierzy Wyklętych. Na „dzie-

dionie Śląska w 2011 roku. 8 maja, w „za- cięcym” płocie zawisł transparent „Chcemy

chodni” dzień zwycięstwa, częścią oprawy patriotyzmu w szkołach”.

był transparent „Świat świętował, Polacy Chłop jest w sądzie i chce się
ginęli”. I mnóstwo transparentów z niezna- z tobą lać
nymi pseudonimami – „Ogień”, „Zapora”,

„Jastrząb” i inni… Tej oprawy nie wymyśliły Żeby nie było hagiografii, bo trudno

aniołki. „Jak to wszystko będzie wyglądało, o większe kłamstwo. Lata chuligańskie…

19 SIERPNIA 2020 61

LUDZIE { ROMAN ZIELIŃSKI }

ZAWSZE KIBIC

W latach 90. zasłynął
dzięki książkom
„Pamiętnik kibica”
i „Liga chuliganów” –
pierwszym opowiadają-
cym o kibicach…

Jedna z patriotycznych opraw stadionowych przygotowanych przez kibiców Śląska Wrocław.

Sięgam jeszcze do „Wywiadu z chuliga- szokujące spotkanie: źli kibole w auli uni- także tych, z którymi się nieporównanie
nem”. Romek opowiadał w nim o tym, jak wersyteckiej i ich konfrontacja z „autory-
poznał Rafała Dąbrowskiego, czyli „Uszo- tetami” akademickimi, które właśnie grzecznie bardziej nie zgadzał politycznie, jeśli wierzył,
la”, podobną mu legendę Lecha Poznań. przyszły słuchać stalinowca. Ci biją mu
Opisał taki oto dialog: brawo, łobuzy krzyczą „Precz z komuną”, że są ludźmi idei. Media opisywały, jak
„A na drzewach zamiast liści będą wisieć
„ – Chłop coś chce od ciebie, chyba bę- komuniści”. Niesamowite, co? w czasie jednej z manifestacji kłócił się
dziesz musiał się z nim lać.
Potem proces wichrzycieli, w którym z dawnym opozycjonistą Leszkiem Budre-
– No dobra, pójdę. A gdzie on jest? bodaj pierwszy raz po 1989 roku za wy-
– W sądzie (śmiech). kroczenie sędzia Paweł Chodkowski daje wiczem. Napisał potem na Fanie: „Leszek
Idę do tego sądu, spotykam Jurka, który manifestantom wyroki… bezwzględnego
miał tam sprawę. Widzę, że stoi chłop, aresztu 30 dni. Kulturalny sędzia bzdurzy: Budrewicz ma skrzywienie »pomagać lu-
jest oparty, patrzymy na siebie prosto „Ideowe wybory Zygmunta Baumana,
w twarz. Pytam: dokonane przez niego w latach 45–53, nie dziom«. Mając swoje dzieci, adoptował
– Ty jesteś »Uszol« z Poznania? dają obwinionym, pomimo krytycznego…”.
– No. Więcej nie powie, bo sala krzyczy „Mor- bodajże piątkę. Jako człowiek – w porządku.
– Podobno chciałeś się ze mną bić. derca” i „Precz z komuną”.
– Ty, w  sumie to z  matką jestem Nawet więcej niż w porządku. Niestety,
w sądzie… Romek z rozbawieniem opowiadał, że
I w tym momencie się wyprostował. kibiców trzymano wtedy na komendzie gamoniowaty. Myśli, że inni postrzegają
Patrzę na chłopa, 20 centymetrów ode 48 godzin, a nie-kibiców… dłużej. Jeden
mnie wyższy, waga ciała i ręce nieporów- z nich słyszy: „Wiesz, dlaczego żeśmy świat tak, jak on go widzi”.
nywalne. Wszystkie parametry wskazują, ciebie dłużej trzymali? Dlatego, że nie
że walkę przegrałem w momencie jej roz- jesteś kibolem. Bo o tamtych wiedzieliśmy, O śmierci Romka poinformował Jacek
poczęcia. On mówi: że nic nie powiedzą. Ale ty miałeś szansę.
– Z matką jestem, nie będziemy się chyba A teraz skończysz tak samo jak oni”. Międlar, z którym Romek przyjaźnił się
wygłupiać…
– No dobra”. Zmechanizowany świat bez w ostatnich latach. Co w nim dostrzegł,
Romka
Bauman, czyli kibole w auli nietrudno zgadnąć. Bezkompromisowość…
uniwersyteckiej Jak wspomniałem, w ostatnim czasie mocno
różniliśmy się z Romkiem w poglądach na Moich argumentów, że to zła bezkom-
Najmocniej Romek zaczął być atakowany politykę. Żartowałem, że gdy na portalu Fan
przez media po protestach w czasie wykładu Śląsk wyzłośliwiano się na temat „tłustego promisowość, słuchał uważnie, ale wie-
Zygmunta Baumana, który prowadził pre- Sakiewicza”, sam postanowiłem na złość
zydent Rafał Dutkiewicz. Najbardziej Romkowi utyć. Ale Romek potrafił docenić dział swoje. Ja oczywiście też. Dziś to

już bez znaczenia i będę pierwszym, który

zaprotestuje, gdy ktoś będzie chciał ogra-

niczyć rolę Romka do manifestacji poli-

tycznych z ostatnich lat. Tylko cała prawda

jest ciekawa…

Dwa lata temu odeszła Mama Romka,

co bardzo mocno przeżył. Nikt nie przy-

puszczał, że tak szybko pójdzie jej śladem.

Tysiące ludzi w Polsce nie wyobrażają

sobie, że wejdą na Fana i nie przeczytają

już, co Romek myśli o świecie. Świecie

zmechanizowanym, koszmarze Witkacego,

w którym nie ma już osobowości i indy-

widualności. Być może Romek był jedną

z ostatnich. GP

62 19 SIERPNIA 2020 prenumerata.GazetaPolska.pl

FELIETON { WIDZIANE Z BRUKSELI }

O ŁZACH ŚWIATA (WYSYCHAJĄ SZYBKO) Ryszard
I NOŻU W PLECY W 1920 ROKU
Czarnecki

Ś wiat kręci się – wokół Słońca, panie Kopernik, { Im bardziej Polska się liczy,
przecież to jasne – jakby szybciej. Białoruś, Nord tym bardziej irytuje to tych,
Stream, relacje USA–Chiny. No i oczekiwanie którzy chcieliby, aby się nie liczyła.
na wielkie BUM, czyli wybory prezydenckie
w USA – tradycyjnie w pierwszy wtorek listo- Wybrzeżu. Łzy świata, które pojawiły się 50 lat temu w związ-
pada. One mogą sporo zmienić. Na razie wizyta szefa
amerykańskiego MSZ zwanego tam sekretarzem stanu, ku z ofiarami komunistów w Polsce, a 12 lat temu w związku
o łatwym do zapamiętania nazwisku i włoskich korze-
niach. A przecież był już w Polsce rok temu z okładem z ofiarami Rosji w Gruzji, wyschły tak szybko, jak się pojawiły.
przy okazji konferencji na temat Bliskiego Wschodu,
a w szczególności Persji. Intensywność kontaktów USA– To już Cyceron pisał, że: „Najszybciej wysycha ta łza, którą
Rzeczpospolita denerwuje różnych naszych bliższych
i dalszych, europejskich sąsiadów. Tak, to jasne: im bar- wylano z powodu nieszczęścia innych”.
dziej Polska się liczy, tym bardziej irytuje to tych, którzy
chcieliby, aby się nie liczyła. Równie trafnie ujął to kilkanaście wieków później francuski

Manifestacje na Białorusi – rzecz niezwykła dla tego myśliciel François de La Rochefoucauld, który twierdził:
jakże spokojnego narodu – wydarzyły się w środku par-
lamentarnych wakacji w Brukseli. W związku z tym „Zawsze starcza nam sił, by znosić nieszczęścia innych”.
dopiero presja władz Polski spowodowała, że instytucje
UE zajęły się tym problemem choćby w formie telekon- Sto lat temu nasz naród ratował Europę od komunizmu. RYS. MIROSŁAW ANDRZEJEWSKI
ferencji. Kanikuła w ogóle sprzyja dyktaturom – myślę
tu o Rosji, a nie o Białorusi, bo Łukaszenka w porównaniu Nasi sąsiedzi okazali wdzięczność w specyficzny sposób:
z Putinem to dyktator kieszonkowy albo malowany.
Właśnie teraz minęła 12. rocznica agresji Federacji Ro- Czesi zaatakowali i zabrali nam Zaolzie z wyraźną polską
syjskiej na Gruzję i pamiętnej misji śp. prezydenta Lecha
Kaczyńskiego, która uratowała to południowokaukaskie większością, Litwini wsadzili nam nóż w plecy, a Francuzi
państwo, choć te zasługi usiłował przypisać sobie Nicolas
Paul Stephan Sarkozy, prezydent Francji, który najpierw – pracownicy tamtejszych portów – blokowali wysyłkę
gaworzył z Putinem w Moskwie, a potem robił z siebie
bohatera. drogą morską uzbrojenia dla odrodzonego państwa pol-

Byłoby dobrze, gdyby Europejczycy uderzyli się w tym skiego. O tym też warto pamiętać… GP
kontekście w piersi. Tak, to Moskwa najechała Gruzję, ale
parę miesięcy wcześniej na szczycie NATO w Bukareszcie
Trójprzymierze, czyli blok Niemcy–Francja–Włochy, zablo-
kowało inicjatywę Polski i USA przedstawienia „mapy dro-
gowej” w kontekście zbliżania się Tbilisi do Paktu Północ-
noatlantyckiego. Jak tylko Rosja zobaczyła podziały w NATO
i decyzyjną słabość Paktu, to po paru miesiącach napadła
na Gruzję. I oczywiście w środku wakacji, gdy świat patrzył
na Pekin i odbywające się tam Igrzyska Olimpijskie. „Świat
się dowiedział, nic nie powiedział” – jak mówiła ballada
o Janku Wiśniewskim poległym w grudniu 1970 roku na

19 SIERPNIA 2020 63

GOSPODARKA { PRZEMYSŁ WYDOBYWCZY }

NIE BĘDZIE
LIKWIDACJI
KOPALŃ

DYSKUSJA NAD PLANEM NAPRAWY GÓRNICTWA

Ministerstwo Aktywów Państwowych nie pracowało i nie pracuje nad programem likwidacji polskiego górnictwa
do 2036 roku, a doniesienia prasowe na ten temat były całkowicie nieprawdziwe – zapewnił Jacek Sasin,
wicepremier i minister aktywów państwowych.

CAndrzej Ratajczyk wicepremier Sasin po spotkaniu z zarządem Nie będzie również obniżek wynagrodzeń FOT. FILIP BLAZEJOWSKI/GAZETA POLSKA
hoć informacje o likwidacji pol- Polskiej Grupy Górniczej (PGG) i przedsta- górników. Zadeklarowano też powołanie
skiego górnictwa do 2036 roku wicielami górniczych związków zawodowych, zespołu roboczego, w skład którego wejdą
okazały się nieprawdziwe, nie które odbyło się pod koniec lipca przedstawiciele pracodawców, strony spo-
oznacza to, że polski sektor górniczy w Katowicach. łecznej, rządu oraz parlamentarzystów. Jego
nie będzie reformowany. – Każdy, zadaniem będzie wypracowanie propozycji
kto ma pojęcie o tym, jak wygląda dzisiaj Ruda i Wujek nie będą programu naprawczego polskiego górnictwa,
sektor energetyczny w Polsce, jakich inwe- likwidowane ze szczególnym uwzględnieniem Polskiej
stycji wymaga, aby stopniowo odchodzić od Grupy Górniczej.
węgla na rzecz innych źródeł energii, wie, że W oświadczeniu wydanym po spotkaniu
to jest data całkowicie nierealna – powiedział znalazło się też zapewnienie, że zarząd PGG – Zależy nam przede wszystkim na tym,
nie wdroży przygotowanego programu po- żeby transformacja w przemyśle wydobyw-
legającego na likwidacji kopalni Ruda i Wujek. czym, która jest nieuchronna i górnicy o tym

64 19 SIERPNIA 2020 prenumerata.GazetaPolska.pl

TRANSFORMACJA doskonale wiedzą, odbywała się we właści- kiwania odejścia od produkcji i spalania węgla
wym tempie i atmosferze społecznego kon- kamiennego (Europejski Zielony Ład) muszą
Dekarbonizacja Śląska jest sensusu, tak dalece, jak będzie można ten wpłynąć na optymalizację produkcji i dosto-
nieunikniona, ale musi konsensus wypracować – skomentował sowanie jej do popytu. Kolejnym elementem
zostać przeprowadzona obecną sytuację w górnictwie premier Ma- jest dostosowanie poziomu kosztów do wa-
zgodnie z dobrym planem, teusz Morawiecki. – Razem z wicepremierem runków rynkowych ze szczególnym uwzględ-
ponieważ spowoduje Sasinem zaproponowaliśmy 2–3-miesięczny nieniem cen węgla importowanego oraz zmian
głębokie przekształcenia okres dyskusji z włączeniem naukowców, na rynku uprawnień do emisji CO2.
na rynku pracy. specjalistów, a także związkowców. Zależy
nam, żeby wypracować odpowiednie podej- – Rząd robi wszystko, aby z jednej strony
Obecnie w Ministerstwie ście do polityki klimatycznej, energetycznej, ograniczyć import surowca z zagranicy,
Aktywów Państwowych wydobywczej – zapewnił premier. a z drugiej – odsunąć w czasie regulacje
trwają intensywne związane z realizacją narzuconego przez
prace nad strategią Węgiel zapewnia Unię Europejską tzw. Zielonego Ładu. My
transformacji sektora bezpieczeństwo energetyczne jednak jako spółka musimy robić swoje
energetycznego i walczyć o przetrwanie w tak trudnym oto-
i wydobywczego. Węgiel jest paliwem, na którym wciąż opiera czeniu, zarówno rynkowym, jak i regulacyjnym
się polska energetyka. W 2019 roku jego – podkreśla Tomasz Rogala.
udział w produkcji energii elektrycznej wy-
niósł około 74 proc. i wszystko wskazuje na Jego spółka obecnie zabiega o pomoc fi-
to, że jeszcze przez wiele lat będzie paliwem nansową w wysokości 1,75 mld zł w ramach
zapewniającym bezpieczeństwo energetyczne Tarczy Antykryzysowej przygotowanej przez
Polski. Z drugiej strony z powodów ekono- rząd w porozumieniu z Polskim Funduszem
micznych i ekologicznych nieuniknione jest Rozwoju.
odchodzenie od węgla, przy równoczesnym
zwiększeniu udziału energii z odnawialnych Oczekiwanie na strategię
źródeł. Wynika to m.in. z polityki klimatycznej
Unii Europejskiej. Trudna sytuacja kopalń to nie tylko problem
sektora wydobywczego, lecz także całego
Na razie jednak polski sektor wydobywczy Śląska. Według ekspertów, dekarbonizacja
musi uporać się z bieżącymi problemami. Śląska jest nieunikniona, ale musi zostać
Gospodarka dotknięta pandemią znacząco przeprowadzona zgodnie z dobrym planem,
zmniejszyła zapotrzebowanie na energię bo spowoduje głębokie przekształcenia na
elektryczną, a tym samym paliwa. W szcze- rynku pracy. – Potrzebne jest bardziej planowe
gólnie trudnej sytuacji znalazła się Polska podejście do transformacji Śląska, niż to
Grupa Górnicza, której przychody spadły miało miejsce w przeszłości. Wtedy kopalnie
o 2,7 mld zł. To konsekwencja m.in. przesto- zamykano w sposób nagły, kiedy już nie dało
jów w kopalniach spowodowanych pandemią się ich uratować ani kontynuować działal-
koronawirusa oraz spadkowego trendu cen ności. Ludzie tracili pracę, były gwałtowne
na rynkach europejskich. – Musimy wypra- ruchy, aby zaproponować im coś w zamian.
cować akceptowalny dla wszystkich model Jeżeli będziemy mieli strategię odchodzenia
organizacyjno-ekonomiczny funkcjonowania, od węgla stopniowo – na przestrzeni dekady,
który pozwoli przetrwać spółce czas pandemii dwóch – to wówczas będzie można zaplano-
i odbudować potencjał po czasie kryzysu – wać programy i przeszkolić ludzi do innej
powiedział Tomasz Rogala, prezes PGG. pracy, zaproponować im coś innego – powie-
Oszczędności spółka chce szukać m.in. dział w rozmowie z agencją Newseria Biznes
w renegocjacjach kontraktów z dostawcami, Piotr Lewandowski, prezes Instytutu Badań
ograniczeniu inwestycji i redukcji kosztów Strukturalnych.
związanych z zakupem materiałów, energii
oraz usług zewnętrznych. Obecnie w Ministerstwie Aktywów Pań-
stwowych trwają intensywne prace nad
Europejski Zielony Ład groźny strategią transformacji sektora energetycznego
dla górnictwa i wydobywczego. – Z jednej strony zapewni
ona bezpieczeństwo energetyczne, z drugiej
Najbliższe lata będą wielkim wyzwaniem dla da branży długoterminową stabilność. Prio-
całego sektora górniczego. Europejskie ocze- rytetem jest przy tym ochrona miejsc pracy
– podkreślił wicepremier Jacek Sasin. GP

19 SIERPNIA 2020 65

TECHNOLOGIE { CYBERBEZPIECZEŃSTWO }

Co powinieneś wiedzieć, żeby
Twoje pieniądze nie stały się
przedmiotem kradzieży?

POLACY SĄ WCIĄŻ ZBYT MAŁO ŚWIADOMI SPOSOBÓW DZIAŁANIA CYBERPRZESTĘPCÓW

dr Piotr wirtualnego, wymuszając gruntowną się one jedynie do wirtualnej przestrzeni,
zmianę podejścia w wielu sektorach stra- lecz także – a może przede wszystkim –
NŁuczuk tegicznych z punktu widzenia funkcjono- do świata realnego, stanowiąc przy tym
a przestrzeni ostatnich lat, wania państwa. Choć jeszcze niedawno jak najbardziej realne zagrożenie. Zdolny
a zwłaszcza wraz z dynamicz- zagrożenia występujące dziś z przedrost- programista, mając do dyspozycji jedynie
nym rozwojem gospodarki kiem „cyber” funkcjonowały raczej na podłączony do internetu komputer, jest
cyfrowej, kwestia bezpieczeń- kartach powieści science-fiction i w filmo- w stanie wywołać niemałe zamieszanie
stwa zyskała zupełnie inny wych scenariuszach, obecnie raczej nikt w sektorze bezpieczeństwa, handlu, a także
wymiar. Przeniknęła bowiem do świata nie ma już wątpliwości, że nie ograniczają bankowości.

66 19 SIERPNIA 2020 prenumerata.GazetaPolska.pl

Bezpieczeństwo
finansowe

Jak byś się poczuł, gdyby okazało się, że zdarzyło się nam wypełnić internetową prywatnym i biznesie, wśród małych
twój sąsiad, a zarazem przyjaciel, od lat
po kryjomu podgląda cię w twoim domu, ankietę lub udostępnić swoje dane jakiej- i średnich przedsiębiorstw (ponad 65 proc.
dotąd uznawanym przez ciebie za bez-
pieczny azyl? Na dodatek za pomocą kolwiek organizacji, która opublikowała je rynku ekonomicznego UE). Niechęć do po-
urządzeń, których nigdy nie podejrzewałbyś
o możliwości szpiegowania? Zdarza się w sieci – okazuje się, że dobrowolnie prze- noszenia nakładów finansowych na za-
to coraz częściej, choć stanowi pogwał-
cenie naszej wolności i poczucia bezpie- kazaliśmy swoje dane bezpieczenia sieci oraz
czeństwa. To brak należnego nam szacunku.
Jedyna metoda, by się im przeciwstawić, osobom trzecim, które na środki ochrony zasobów
to wzmocnienie cyberbezpieczeństwa,
którego podstawą jest edukacja na temat mogą wykorzystać je wedle Argument „nic mi nie powoduje, że struktury
ochrony prywatności w codziennym życiu grozi, bo nie mam nic
– stwierdza Steve Wozniak, współzałożyciel uznania. Teraz czas na teleinformatyczne nale-
informatycznego giganta z Doliny Krze- złą wiadomość: istnieje żące do tych przedsię-
mowej i trudno się z nim nie zgodzić. duże prawdopodobieństwo, biorstw stają się najsłab-

Wirtualne zagrożenie do ukrycia” należy jakże część tych danych (moż- szym ogniwem infrastruktury
– realne konsekwencje internetu, które w na-
Niedostrzeganie faktycznego problemu i skali liwe, że nawet wszystkie)
potencjalnego ryzyka, zwłaszcza w sektorach zostaną bądź już zostały stępstwie może zostać
rządowym i bankowym, stwarza bardzo przejęte przez firmy gro- najszybciej odłożyć zaatakowane lub wyko-
poważne zagrożenie dla strategicznych madzące dane w celach między bajki. rzystane do pośredniczenia
części europejskiej infrastruktury interne- komercyjnych. Drugą ka- w innym, bardziej spek-
towej. Dlatego wielokrotnie sugerowano
podjęcie zdecydowanych działań w celu tegorię stanowią natomiast takularnym ataku. W tym
poprawienia tej sytuacji. Choć przez wiele
lat kwestia cyberbezpieczeństwa na wielu dane, których nie ujaw- zakresie Europejska Agencja
płaszczyznach często była bagatelizowana,
to właśnie administracja i bankowość dość niamy w sieci dobrowolnie, ds. Bezpieczeństwa Sieci
szybko dostrzegły powagę sytuacji. Zaczęto
też tworzyć odpowiednie protokoły zabez- a mimo to są gromadzone – chociażby przez i Informacji (ENISA) widzi konieczność
pieczeń. Początkowo mocno zdecentralizo-
wane, jednak z czasem znacznie bardziej różnego rodzaju korporacje i agencje rzą- prowadzenia odpowiednich szkoleń oraz
uniwersalne. Jednak nawet gdy wszystkie
cyberzabezpieczenia działały poprawnie, dowe. Warto mieć świadomość, że w dzi- programów uświadamiających.
często okazywało się, że problem nadal
istnieje. Zgodnie ze stwierdzeniem jednego siejszych czasach w zasadzie z każdym Ekspert ds. bezpieczeństwa cyberprze-
z najsłynniejszych hakerów na świecie Ke-
vina Mitnicka, który przeszedł na drugą dniem pakiet danych na nasz temat się strzeni i walki z terroryzmem Richard
stronę i obecnie zajmuje się cyberbezpie-
czeństwem, najsłabszym ogniwem w kwestii rozrasta. Clarke rzuca nieco więcej światła na kwestię
bezpieczeństwa cyfrowego najczęściej jest…
człowiek. Człowiek, który bardzo często Z reguły w tym momencie do głowy wykorzystania nowoczesnych technologii
jest kompletnie nieświadomy ryzyka, z jakim
wiąże się korzystanie z urządzeń mobilnych przychodzi najczęściej argument z kate- w różnego rodzaju konfliktach (także go-
oraz samego internetu.
gorii: „nic mi nie grozi, bo nie mam nic spodarczych). Cytowany przez „The Eco-
Weźmy na przykład „cyfrowy ślad”. Na
co dzień raczej nie zaprzątamy sobie głowy do ukrycia”. Okazuje się jednak, że tego nomist” ekspert wylicza, że obecnie poziom
tym, że gdzieś w internecie krążą setki
tysięcy danych na nasz temat. Jeśli jednak typu myślenie należy jak najszybciej odło- zaawansowania technologii informacyjnych
zadamy sobie pytanie, czy kiedykolwiek
żyć między bajki. i ich odpowiednie wykorzystanie przeciwko

Skalę zagrożenia już w 1993 roku nakreślił potencjalnym wrogom może doprowadzić,

amerykański socjolog i futurolog Alvin Tof- w ciągu zaledwie 15 minut, do katastrofalnej

fler. W dużym uproszczeniu wygląda to mniej w skutkach awarii strategicznych systemów

więcej tak: gdzieś na świecie programista odpowiedzialnych za bezpieczeństwo pań-

wstukuje na klawiaturze kolejne linijki kodu, stwa oraz całą jego infrastrukturę, transport

po czym umieszcza swoje dzieło w sieci. Po i logistykę. Wirusy i tzw. robaki kompute-

pewnym czasie w innym zakątku globu za- rowe są w stanie np. umożliwić manipulację

panowuje chaos. Przestaje funkcjonować danymi na światowych giełdach oraz po-

sieć przekazów bankowych, zamiera rynek służyć do odcięcia danej części kraju od

akcji i obligacji oraz systemy obrotu handlo- dostaw energii elektrycznej, wizja eskalacji

wego, zablokowana zostaje sieć kart kredy- cyberzagrożeń staje się więc dość

towych, linie telefoniczne, a nawet sieć apokaliptyczna.

transmisji danych. Przestaje działać giełda Richard Clarke stwierdza, że w takiej

i łączność handlowa. Wszystkie zdobycze sytuacji społeczeństwo szybko się załamie,

technologiczne ostatnich dekad stają się bo wypłacenie pieniędzy z bankomatu

całkowicie bezużyteczne. Cały kraj ogarnia okaże się niemożliwe, a żywność stanie

fala finansowego krachu, która rozprzestrze- się towarem deficytowym. Drastycznym,

FOT. ADOBE STOCK nia się na cały świat. A zaczęło się od zaledwie a zarazem dobitnym przykładem obrazu-

kilku kliknięć w klawiaturę… jącym, do czego może doprowadzić choćby

Niestety w skali krajowej, nadal istnieje odcięcie obywateli od swobodnego korzy-

zbyt niski poziom świadomości istnieją- stania z bankomatów i uniemożliwienie

cych zagrożeń, zwłaszcza w sektorze im wypłacenia większych sum pieniędzy,

19 SIERPNIA 2020 67

TECHNOLOGIE { CYBERBEZPIECZEŃSTWO }

można było zaobserwować na przykładzie
kryzysu w Grecji albo w pierwszym mie-
siącu pandemii koronawirusa, gdy (także
w Polsce) rozpowszechniano informacje
o rzekomych limitach wypłat z bankoma-
tów i banków. Jedna informacja rozprze-
strzeniająca się w internecie lotem bły-
skawicy wystarczyła, by przed większością
bankomatów w dużych aglomeracjach
ustawiły się spore kolejki.

Cyberpandemia – czy Trojany – rodzaj oprogramowania, które wanym komputerze. Mogą być użyte
z internetu można się zarazić? udając przydatne lub ciekawe dla użyt- do ataku na strony internetowe (zmiana
Zagrożenia związane z cyberprzestrzenią treści lub przejęcie kontroli administra-
i komunikacją cyfrową nie dotyczą jedynie kownika aplikacje (często rzeczywiście cyjnej), systemy operacyjne (serwery
strategicznych systemów informatycznych i końcówki klienckie) lub aplikacje (pa-
danego państwa. W celu pozyskania infor- nimi są ) dodatkowo instaluje i inicjuje kiety biurowe, przeglądarki internetowe
macji i niejawnych danych hakerzy, cyber- lub inne oprogramowanie).
przestępcy i służby specjalne różnych państw w urządzeniu różne ukryte przed użyt-
są w stanie posłużyć się komputerami osób Keylogger – rejestrator klawiszy, który
postronnych, aby za ich pośrednictwem kownikiem funkcje. Nazwa pochodzi od odczytuje i zapisuje wszystkie naciśnięcia
zacierać ślady, mylić tropy, a co najważniej- klawiszy użytkownika. Dzięki temu adresy,
sze niepostrzeżenie uzyskać dostęp do po- mitologicznego konia trojańskiego. kody i inne poufne dane mogą dostać się
żądanych informacji. Napastnicy mają Wirusy – programy lub elementy złowro- w niepowołane ręce. Warto jednak pamiętać,
do wyboru wiele narzędzi ataku m.in.: tysiące że keylogger może być zarówno szkodliwym
wirusów, robaków oraz mechanizm Denial giego kodu, które dołącza się, nadpisuje oprogramowaniem służącym do rozsyłania
of Service (DoS). Jest to zmasowany atak poufnych danych, jak i oprogramowaniem
na system komputerowy lub usługę sieciową, lub zamienia inny program w celu powie- celowo zainstalowanym przez pracodawcę
mający na celu uniemożliwienie działania np. w  celu kontrolowania aktywności
poprzez zajęcie wszystkich wolnych zaso- lania samego siebie bez zgody, a często pracowników.
bów. Przeprowadza się go równocześnie
z wielu komputerów, doprowadzając do prze- nawet bez wiedzy użytkownika. Masz to, jak w banku
ciążenia serwerów (np. banków, stron ad- Robaki (worms) – szkodliwe oprogra- Dane statystyczne dotyczące cyberzagrożeń
ministracji publicznej lub serwisów infor- i samych ataków na struktury teleinforma-
macyjnych). Atak DDoS (Distributed Denial mowanie podobne do wirusów, rozprze- tyczne nie napawają optymizmem. Od lat
of Service) stanowi odmianę ataku DoS w zatrważającym wręcz tempie rośnie liczba
i polega na zaatakowaniu ofiary z wielu strzeniające się tylko poprzez sieć. W prze- oszustw finansowych z wykorzystaniem
miejsc jednocześnie. internetu. Na skalę tego zjawiska w tym
ciwieństwie do wirusów nie potrzebują roku znacząco wpłynęła także pandemia
Malware – szkodliwe oprogramowanie. koronawirusa. Z najnowszych danych
Najczęściej jest to cały pakiet programów programu „żywiciela”. Często powielają CERT Polska wynika, że na cyberataki
siejący spustoszenie w systemie kompu- narażona jest praktycznie co piąta osoba.
terowym lub sieci. się przez pocztę elektroniczną. Spory odsetek w tym rankingu stanowią
Spyware – oprogramowanie szpiegujące także banki, które w ubiegłym roku stano-
Ransomware – szczególnie groźny typ wiły ofiarę dwóch trzecich incydentów
szkodliwego oprogramowania, cieszący zbierające dane o osobie fizycznej lub zakwalifikowanych jako poważne (prowa-
się ostatnio dużą popularnością wśród dzące do zakłócenia świadczenia usługi
hakerów. Szyfruje dane, blokując dostęp prawnej bez uzyskania zgody. Tego rodzaju kluczowej dla klienta). Tylko między lutym
do systemu komputerowego lub uniemoż- a majem 2020 roku odnotowano wzrost
liwiając odczyt zapisanych w nim danych, oprogramowanie może śledzić informacje liczby cyberataków o 238 procent!
a następnie żąda od ofiary okupu za przy-
wrócenie stanu pierwotnego. To czy dane o odwiedzanych stronach, dane dostępowe
w ogóle odzyskamy (nawet po zapłaceniu
okupu), zależy tylko i wyłącznie od kaprysu itp. Występuje często jako dodatkowy
hakerów.
i ukryty komponent większego programu,

odporny na usuwanie i ingerencję użyt-

kownika. Co szczególnie istotne, spyware

może wykonywać działania bez wiedzy

użytkownika – zmieniać wpisy w rejestrze

systemu operacyjnego, a nawet ustawienia

użytkownika. Warto wiedzieć, że program

szpiegujący może pobierać oraz urucha-

miać pliki pobrane z sieci.
Exploit – kod umożliwiający bezpo-

średnie włamanie do komputera ofiary.

Do wprowadzenia zmian lub przejęcia

kontroli wykorzystuje się lukę w opro-

gramowaniu zainstalowanym na atako-

68 19 SIERPNIA 2020 prenumerata.GazetaPolska.pl

Bezpieczeństwo
finansowe

FOT. ADOBE STOCK Na co należy zwrócić Sytuacji nie poprawia fakt, że przez całe Podstawowe zasady
szczególną uwagę? lata osobno traktowana była kwestia bez- bezpieczeństwa
W ostatnim czasie oszuści coraz częściej pieczeństwa sektora bankowego, osobno finansowego w sieci
próbują podszywać się pod firmy telekomu- cyberbezpieczeństwo na szczeblu wojsko-
nikacyjne, energetyczne lub dostawców wym, osobno rynek teleinformatyczny 5 minut dla
usług i rozsyłają klientom podrobione faktury i podobnie cały pion administracji państwo- cyberbezpieczeństwa
z podmienionym numerem konta do wpłat. wej. Tymczasem dla ekspertów ds. cyber-
Osoby, które nie zdefiniowały przelewu bezpieczeństwa jasne jest, że wszystkie te 1. S prawdzaj, jakich uprawnień żąda
stałego do danego usługodawcy i płacąc sektory są ze sobą ściśle powiązane i brak instalowana aplikacja.
rachunki nie sprawdzają zgodności numerów centralizacji i jasnej strategii na rzecz bu-
kont bankowych na przestrzeni kilku mie- dowania odpowiedzialnych struktur telein- 2. Nie klikaj w linki oraz załączniki.
sięcy, bardzo często padają ofiarą oszustów. formatycznych państwa prędzej czy później Jeśli otrzymasz podejrzaną
Wykorzystują oni nieuwagę zapewniając przyniesie tylko przykre konsekwencje. wiadomość od znajomego,
sobie dodatkowy zastrzyk gotówki. Często poświęć chwilę na zweryfikowanie
klienci, którzy padli ofiarą tego typu oszu- Co prawda w skali globalnej w Polsce pod jej. Hakerzy często podszywają
stwa, orientują się o wszystkim w momencie tym kątem nie jest tak źle, a sytuacja (zwłasz- się pod znajomych.
otrzymania monitu dotyczącego braku cza w ciągu ostatnich 5 lat) znacząco się
płatności od prawdziwego dostawcy usług. poprawia, jednak w naszym kraju cyber- 3. Nie podawaj w rozmowie (zwłasz-
przestępstw także przybywa. Okazuje się, cza telefonicznej) poufnych
Oszuści szczególnie aktywni zrobili się że bardzo często głównym źródłem problemu danych.
w czasie pandemii, wykorzystując fakt, że są klienci banków, którzy mają niewystar-
wiele osób pracuje zdalnie we własnym domu. czająco skomplikowane hasła i na domiar 4. N ie wchodź na stronę banku przez
Jeden z dzienników opisywał przykład roz- złego klikają we wszystkie przesyłane linki link. Wpisuj adres lub korzystaj
syłania e-maila od lekarza, który obiecywał lub ujawniają swoje wrażliwe dane na za- z tzw. zaufanych zakładek. Stosuj
przekazać szczegółowe informacje na temat sadzie wirtualnego ekshibicjonizmu. podstawowe zasady bezpieczeń-
środków bezpieczeństwa do ochrony przed stwa, takie jak używanie złożonych
globalną pandemią. W celu uzyskania szcze- „Sezamie – otwórz się” i indywidualnych haseł dla każdej
gółów należało jedynie kliknąć w załączony – dobre hasło to podstawa strony i odwiedzanie tylko zaufa-
link. Wówczas jednak inicjowany był proces W tym miejscu warto pochylić się nieco dłużej nych witryn, bez względu na to, za
instalacji złośliwego oprogramowania przej- nad kwestią podstawowych zabezpieczeń pomocą jakiego urządzenia się
mującego dane w komputerze i umożliwia- wykorzystywanych przez większość użytkow- łączysz.
jącego dostęp do systemu sieciowego i wszyst- ników komputerów i sprzętu mobilnego.
kich kontaktów odbiorcy wiadomości. O tym, jakie hasła do kont bankowych czy 5. U ważaj na płatności w aplikacjach
komputerów firmowych są w powszechnym mobilnych. Używaj tylko oficjal-
W tym kontekście niezwykle niepokojące użyciu, bardzo dosadnie uświadomił przepro- nych aplikacji, instalowanych
są̨ wyniki „Badania Stanu Bezpieczeństwa wadzony w lipcu 2015 roku atak hakerski na z pewnych źródeł.
Informacji w Polsce 2016” przeprowadzonego pewien portal randkowy. Spośród 11 milionów
przez PwC, które jednoznacznie wskazują̨, upublicznionych wtedy haseł do kont użyt- To zaledwie pięć podstawowych
że zaledwie 46 proc. firm w naszym kraju kowników najczęściej powtarzały się takie kroków bezpieczeństwa w cyberprze-
miało wówczas strategię i regulaminy cyfro- oto kombinacje: „123456”, „12345”, „pas- strzeni. Warto się do nich stosować,
wego bezpieczeństwa. Warto dodać, że na sword”, „DEAFULT”, „123456789”, „qwerty”, aby ograniczyć podatność na
świecie odsetek ten był blisko dwukrotnie „12345678”, „abc123” oraz „1234567”. Kevin cyberataki (na przykład phishing
większy i wynosił ok. 91 proc. Mitnick ostrzega, że jeśli wśród tych kombi- – próba wyłudzenia danych).
nacji dostrzegamy swoje hasło lub hasło bardzo
W roku 2020 niemal każda globalna firma do niego podobne, istnieje duże ryzyko, że
(92 proc.) doznała cyberataku w trakcie również możemy stać się ofiarą kradzieży
pandemii koronawirusa. Z raportu VMware danych. Okazuje się bowiem, że podobne
Carbon Black wynika, że aż 91 proc. firm ciągi znaków przewiduje większość dostęp-
biorących udział w badaniu oceniło, że wraz nych w sieci narzędzi do łamania haseł.
z przejściem na pracę zdalną cyberprzestępcy
zintensyfikowali swoje działania. Jednym Czy jest zatem jakiś sposób na stworzenie
z najsłabszych ogniw firmowego bezpieczeń- haseł odpowiednio trudnych do złamania?
stwa okazały się urządzenia IoT (Internet Przede wszystkim warto zacząć od tworzenia
Rzeczy). Największy wzrost cyberataków dość złożonych i skomplikowanych kombi-
(średnio o 61 proc.) odnotowały firmy za- nacji cyfr i liter. Nie bez znaczenia pozostaje
trudniające od 500 do 1000 pracowników.

19 SIERPNIA 2020 69

TECHNOLOGIE { CYBERBEZPIECZEŃSTWO }

Co robić, gdy staniemy się też długość hasła. Im dłuższe, tym większa fikacji. Jest to kolejny argument przemawia-
ofiarą incydentu związanego szansa, że jego złamanie zajmie więcej czasu. jący na korzyść użycia aplikacji, która wy-
z bezpieczeństwem Wielu użytkowników rezygnuje obecnie generuje za nas trudne do złamania hasła.
finansowym w sieci z samodzielnego wymyślania hasła i decyduje
się na skorzystanie z automatycznego ge- Jeśli jednak mimo wszystko chcemy zapi-
Gdzie zgłaszać neratora. Na rynku możemy znaleźć wiele sywać hasła w sposób tradycyjny (na przykład
cyberprzestępstwa? zaufanych i cieszących się dobrą renomą w notesie) warto notować je w inteligentny
aplikacji tego typu. Pozwalają one nie tylko sposób. Na pewno nie piszemy: „Nazwa
POLICJA – jest formacją, w ra- tworzyć silne kombinacje znaków i cyfr, lecz Banku: pEłnEH@$łodoB4nkU!”. Nazwę
mach której działają specjalne zebrać wszystkie hasła i dane logowań banku można zastąpić jakimś dalekim sko-
jednostki do zwalczania cyberprze- w bezpiecznym miejscu, do którego dostęp jarzeniem - na przykład „skarpeta” (żarto-
stępczości. W strukturach policji daje jedno kliknięcie. Nawet to rozwiązanie bliwie mówi się przecież o trzymaniu tam
funkcjonuje również zespół POL- obarczone jest jednak pewnym ryzykiem. pieniędzy) z dopiskiem „pEłnE”. Jak widać
-CERT. Przy Komendzie Głównej Aplikacja wymaga jednego hasła głównego, hasło nie zostało użyte w całości, ale nie ma
Policji działa natomiast Biuro dającego dostęp do pozostałych haseł. Jest takiej potrzeby. Ma to być jedynie skojarzenie,
do walki z cyberprzestępczością, zatem oczywiste, że jeśli komputer lub pozwalające nam łatwiej zapamiętać drugą
które realizuje zadania związane urządzenie mobilne zostaną zainfekowane część hasła, a w przypadku utraty pierwszej
z tworzeniem warunków do efektyw- złośliwym oprogramowaniem kradnącym jego części ryzyko odgadnięcia reszty jest
nego wykrywania sprawców prze- hasła (na przykład przy użyciu keyloggera), znacznie mniejsze.
stępstw popełnionych przy użyciu wówczas nasz wirtualny „sejf” stoi przed
nowoczesnych technologii cyberprzestępcami otworem. Za jednym Nie ulega wątpliwości, że zwłaszcza w kon-
teleinformatycznych. razem włamywacz otrzymuje dostęp do wszyst- tekście bankowości elektronicznej stworzenie
kich haseł zapisanych w aplikacji. Drugi silnych haseł jest szczególnie istotne. W przy-
CERT.GOV.PL – to działający problem związany z menadżerem haseł jest padku, gdy ktoś fizycznie przejmie urządzenie,
w ramach struktur ABW Departa- znacznie bardziej prozaiczny. Jeśli zdarzy z którego logujemy się na stronę banku, brak
ment Bezpieczeństwa Teleinforma- się nam zapomnieć hasło główne, wówczas odpowiednich zabezpieczeń może narazić
tycznego i Rządowy Zespół Reago- tracimy dostęp do wszystkich pozostałych nas na spore straty. Dlatego właśnie warto
wania na Incydenty Komputerowe haseł (a istnieje duże prawdopodobieństwo, pamiętać o zabezpieczeniu wszelkiego ro-
że ich też nie pamiętamy, ponieważ były dzaju urządzeń mobilnych, z których naj-
CERT.PL – to działający w ramach zapisane w bezpiecznym miejscu). Oczy- częściej korzystamy. Mają one to do siebie,
NASK zespół CERT.POLSKA, który wiście pozostaje wówczas tylko opcja resetu że dość łatwo je zgubić i najczęściej w ostat-
pełni rolę krajowego CERT/CSIRT. haseł na wszystkich stronach po kolei, ale nich latach padają łupem złodziei. Co ciekawe
jest to proces długotrwały i dość żmudny. spora grupa osób w dalszym ciągu nie stosuje
NC CYBER – powołane w lipcu w tego typu urządzeniach żadnych zabez-
2016 roku w ramach NASK Narodo- Jak zatem stworzyć dobre hasło, które pieczeń. Nawet tak prostych jak blokada
we Centrum Cyberbezpieczeństwa. trudno będzie nam zapomnieć? Kevin Mit- ekranu czterocyfrowym kodem PIN.
Centrum operacyjne NC Cyber nick radzi, aby używać długich ciągów
funkcjonuje w trybie 24/7 przez znaków, co najmniej 20–25, i co szczególnie Wraz z rozwojem nowych technologii po-
365 dni w roku. NC Cyber oparte istotne, niezawierających słów. Najlepiej, jawiły się także nowe formy zabezpieczeń.
jest na kilku filarach: operacyjnym, gdy są to przypadkowe zlepki, na przykład Ciekawym aspektem jest na przykład moż-
analitycznym, badawczo-rozwojo- „eh2raogh#sof&skx!mt@l”. Problem polega liwość blokowania urządzeń przenośnych
wym, szkoleniowym oraz obszarze jednak na tym, że ludzki mózg nie radzi tzw. wzorem blokującym. Na ekranie wy-
polityk i standardów. sobie zbyt dobrze z zapamiętywaniem tego świetla się 9 kropek, które połączone w od-
typu nic nieznaczących kombinacji. To z kolei powiedniej kolejności tworzą symbol funk-
znów prowadzi nas do menedżera haseł cjonujący na zasadzie unikalnego kodu
i możliwości automatycznego ich genero- dającego dostęp do urządzenia. Tuż po
wania. Jest to bezpieczniejsza metoda niż wprowadzeniu tej metody, eksperci zwracali
każdorazowe samodzielne ich uwagę, że jest to rozwiązanie bezpieczne ze
wymyślanie. względu na liczbę możliwych kombinacji.
Coś, co miało być blokadą nie do przejścia,
Należy jednak pamiętać, aby nigdy nie pokonał jednak… czynnik ludzki, a w zasa-
używać tych samych haseł do różnych kont. dzie lenistwo i brak kreatywności. Już na
Niestety często trudno jest tego uniknąć, konferencji PasswordsCon z 2015 roku
zwłaszcza że obecnie jesteśmy zmuszeni co wykazano, że użytkownicy są dość przewi-
chwila podawać gdzieś hasło w celu wery- dywalni i wybierają jedynie kilka (!) z aż
140 704 możliwych kombinacji. Jak się

70 19 SIERPNIA 2020 prenumerata.GazetaPolska.pl

Bezpieczeństwo
finansowe

okazuje, najczęściej wzorem dającym dostęp Mogłoby się wydawać, że jest to dość no- netem komputer jest nieustannie zagrożony
do smartfona była próba nakreślenia pierw-
szej litery własnego imienia. Użytkownicy watorskie rozwiązanie. Na przestrzeni zale- wirusami, a oprogramowanie antywirusowe
najczęściej wybierają także kropki środkowe,
a nie narożne, ponieważ łatwiej jest sięgnąć dwie ostatnich kilku lat do korzystania z niego nie zawsze jest w stanie wyłapać wszystkie
do nich obsługując telefon jedną ręką.
przyłączyły się praktycznie wszystkie banki ich rodzaje. Kevin Mitnick proponuje inne
Poprawę jakości zabezpieczeń miał dać także
inny dość futurystyczny wynalazek, wcześniej w kraju i na świecie. Tymczasem weryfikacja rozwiązanie, z którego sam korzysta. Chodzi
znany jedynie z filmów szpiegowskich. Tym-
czasem po wejściu na rynek czytnika linii typu 2FA towarzyszy nam o rozważenie kupna ta-
papilarnych Touch ID naukowcy ze zdumie-
niem odkryli, że niektóre stare metody oszu- Warto miećjuż od grubo ponad 40 lat, niego tabletu lub Chro-
kiwania dawnych czytników linii papilarnych… mebooka. Domyślnie ma
nadal się sprawdzają. Do złamania zabezpie- choć często nie jesteśmy
czeń wystarczyło np. „zebrać” odcisk palca świadomość, żenawet świadomi jej istnie- być to osobne urządzenie
z czystej powierzchni używając na przykład służące wyłącznie do prze-
zasypki dla niemowląt i taśmy klejącej. nia. To właśnie ten typ
w dzisiejszych
A co z modnymi ostatnio urządzeniami weryfikacji tożsamości czasach z każdym prowadzenia transakcji
z funkcją rozpoznawania twarzy? Okazuje stosuje się m.in. w banko- dniem pakiet danych finansowych w sieci. Do-
się, że tę blokadę także można obejść, wy- matach. Aby pobrać go- datkową zaletą jest to, że
korzystując np. zdjęcie właściciela urządzenia tówkę, musimy mieć przy na Chromebooku nie da
w odpowiednio wysokiej rozdzielczości. sobie wydaną przez bank się zainstalować żadnych

Innowacyjne systemy identyfikacji biome- na nasz temat siękartę („coś, co masz) i kod aplikacji, jeśli wcześniej
trycznej, w porównaniu nawet z tradycyjnymi nie założymy konta w Gma-
hasłami w formie ciągów znaków, zdają się PIN („coś co wiesz”).
być zatem dość podatne na ataki. Dlatego rozrasta.W niektórych krajach dzia-
właśnie eksperci zajmujący się cyberbezpie- ilu. Jego funkcjonalność
czeństwem radzą, aby nie były to jedyne łają już nawet bankomaty sprowadza się zatem je-
elementy całego procesu uwierzytelniania.
Nie wystarczy przyłożyć palec do czytnika z dodatkowymi metodami dynie do przeglądania
lub uśmiechnąć się do kamery. Najlepiej
wpisać jeszcze kod lub nakreślić wzór od- weryfikacji, np. systemem stron internetowych.
blokowujący ekran. Tak dochodzimy do kwe-
stii uwierzytelniania wieloskładnikowego. rozpoznawania twarzy lub żył dłoni. Mówimy Następnym krokiem jest ustawienie na

Hasła i kody PIN to ważne elementy bez- wówczas o uwierzytelnianiu wieloskładni- danej stronie (na przykład stronie banku)
pieczeństwa, ale jak widać nie są niezawodne
i można je złamać. Dlatego znacznie bez- kowym (MFA). weryfikacji dwuetapowej dla posiadanego
pieczniejsze jest użycie uwierzytelniania
dwuskładnikowego, zwane również wery- Dobrze nam znana weryfikacja 2FA jest urządzenia. Kluczem do sukcesu jest dys-
fikacją dwuetapową (2FA). Tego typu we-
ryfikacja polega na tym, iż w procesie spraw- również wykorzystywana w internecie przez cyplina. Po skończeniu załatwiania spraw
dzania tożsamości użytkownika strony lub
aplikacje wykorzystują dwa lub trzy elementy. wiele instytucji finansowych, portali admi- w banku należy sprzęt od razu wyłączyć i nie
Są to zazwyczaj: „coś, co masz” – np. karta
kredytowa lub debetowa z paskiem magne- nistracji publicznej, a także komercyjne używać do niczego innego – zwłaszcza
tycznym lub mikroprocesorem, „coś, co
wiesz” – np. PIN lub odpowiedź na pytanie serwisy pocztowe i społecznościowe. W tym do przeglądania internetu.
bezpieczeństwa, oraz „to, kim jesteś” – me-
tody biometryczne takie jak np. analiza linii przypadku łączy się hasło („coś, co wiesz”) Początkowo pomysł ten nie wygląda może
papilarnych, rozpoznawanie twarzy czy
głosu itp. Im więcej elementów uwierzytel- np. z telefonem komórkowym („coś, co zbyt zachęcająco i posiada jedną kluczową
niania, tym większa pewność, że użytkownik
rzeczywiście jest tym, za kogo się podaje. masz”) lub innym urządzeniem mobilnym. wadę: decydując się na takie rozwiązanie

W sytuacji, gdy komórka jest powiązana tracimy dostęp do swojego banku z innych

z używanym urządzeniem lub serwisem, urządzeń. Ma to jednak wiele dobrych stron.

osoba nieuprawniona nie może wejść na Dzięki takiej praktyce znacząco minimali-

tak zabezpieczone konta, nie mając jej fi- zujemy ryzyko włamania się na konto ban-

zycznie przy sobie. kowe. Jeśli będziemy konsekwentnie używać

Mając na uwadze powyższe metody za- jednego urządzenia wyłącznie w celach fi-

bezpieczania haseł, warto rozważyć do- nansowych i nie odwiedzać na nim żadnych

datkową możliwość zabezpieczania operacji innych stron internetowych poza bankiem

i transakcji finansowych za pośrednictwem – mamy wówczas prawie 100 procent pew-

internetu, a w szczególności w kontekście ności, że urządzenia nie zaatakują wirusy

bankowości elektronicznej i mobilnej. lub inne szkodliwe aplikacje. n

Wydawać by się mogło, że najprostszym Informacje o autorze:
Medioznawca, ekspert ds. cyberbezpieczeństwa. Redaktor
rozwiązaniem jest kupno rocznej (lub innej
długoterminowej) licencji programu anty- naczelny serwisu FilaryBiznesu.pl.
wirusowego oraz firewalla na trzy komputery. Adiunkt w Instytucie Edukacji Medialnej i Dziennikarstwa

FOT. ADOBE STOCK To nie do końca prawda. Okazuje się bo- Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w War-
wiem, że przeglądając strony internetowe szawie. Ekspert Instytutu Staszica. Autor pierwszej
możemy załadować w swojej przeglądarce
w Polsce książki o cyberwojnie „Cyberwojna. Wojna bez
baner ze szkodliwym oprogramowaniem amunicji?”. Pola zainteresowań/badań naukowych: internet,
albo dostać je w e-mailu. W każdym z tych
przypadków od chwili połączenia z inter- cyberbezpieczeństwo, cyberwojna i cyberterroryzm, komuni-
kacja cyfrowa, konwergencja mediów, wpływ nowoczesnych

technologii na komunikację społeczną.

19 SIERPNIA 2020 71

HISTORIA { BITWA WARSZAWSKA I NIE TYLKO }

Tomasz
Łysiak

SZEF DZIAŁU ŚWIAT

O LIŚCIE NAJWAŻNIEJSZYCH
BITEW W DZIEJACH ŚWIATA

CUD NAD WISŁĄ

Osiemnasta decydująca bitwa w dziejach świata – tak często mówi się o Bitwie Warszawskiej, nawiązując
do klasyfikacji Lorda D’Abernona. Warto prześledzić, jakie są te pozostałe bitwy, i rzucić okiem
na zestawienia powstające już od XIX wieku.

L ord D’Abernon był brytyjskim 1920, niejako ją „uaktualnił”, dodając trzy Sojuszniczej, czyli de facto wersja z XIX
dyplomatą, wysłanym w roku wielkie starcia – batalię pod Sedanem plus dodane trzy starcia. Co ciekawe,
1920 do Polski wraz z Międzyna- z 1870 roku, bitwę nad Marną z 1914 roku z obecnej perspektywy niektóre z tych
rodową Misją Sojuszniczą. Swoje i właśnie „Cud Wisły”. Gdy natomiast wielkich starć wydają się oczywiste, inne
zapiski, uwagi i wspomnienia w roku 1964 amerykański historyk Joseph zaś nie muszą być, i często nie są, po-
zawarł w wydanej w latach 30. książce B. Mitchell opublikował swoją książkę wszechnie znane.
„Osiemnasta decydująca bitwa w dziejach „20 najważniejszych bitew w dziejach
świata pod Warszawą 1920 r.”. D’Abernon świata”, wybór D’Abernona pominął, zaś Wielkie bitwy starożytności
umieszczając Bitwę Warszawską na miej- do pierwszej listy Creasy’ego dodał pięć
scu osiemnastym (chronologicznie), tak bitew wybranych przez siebie. Były to: A zatem zacznijmy od… numeru 1, czyli
naprawdę jedynie poszerzył klasyfikację kampania nad Missisipi z lat 1862–1863, od Maratonu. Starcie miało miejsce 490 lat
opublikowaną w połowie wieku XIX. bitwa pod Sadową w 1866 roku, bitwa przed narodzeniem Chrystusa. Wtedy to,
W 1851 roku historyk angielski Edward nad Marną w 1914 roku, bitwa o Midway po upadku powstania jońskiego, król Persji
Shepherd Creasy opublikował książkę w 1942 roku oraz bitwa pod Stalingradem Dariusz I zebrał wielką armię i ruszył
„Piętnaście przełomowych bitew w dzie- 1942–1943. na podbój Grecji (część polis odmówiła
jach świata”, zaś angielski lord, będący udziału w walkach, ale Ateńczycy wyszli
świadkiem wydarzeń w Polsce w roku Nas interesuje jednak wersja klasyfikacji naprzeciwko wroga). Na pomoc ściągnięto
według członka Międzynarodowej Misji Spartan. Po zwycięskim ataku Greków

72 19 SIERPNIA 2020 prenumerata.GazetaPolska.pl

WIELKIE
STARCIA DZIŚ

Z obecnej perspektywy
niektóre z tych wielkich
starć wydają się oczywi-
ste, inne zaś nie muszą
być, i często nie są
powszechnie znane.

FOT. CC wysłano do Aten posłańca z wieścią o zwy- w dziejach świata to Bitwa pod Gaugamelą kierujące się tam, gdzie był sam król Da-
cięstwie, który pobiegł i – jak oczywiście z 331 roku p.Ch. Tu na arenę historii riusz, przeważyły szalę. Aleksander
pamiętamy – zmarł z wycieńczenia po do- w ujęciu omawianej listy wkracza Alek- zwyciężył.
biegnięciu do miasta. Te wiadomości zna sander Wielki, który dowodząc armią
każdy uczeń po szkole podstawowej. Ale macedońską, pokonuje wojska króla per- Zaskakujący może wydawać się wybór
co dalej? Druga bitwa na liście zapewne skiego Dariusza III. Wódz Macedończyków Starcia nad rzeką Metaurus w 207 roku
jest mniej znana. Była to tzw. Wyprawa 29 września podjął w tej bitwie kluczową p.Ch., które miało miejsce w trakcie drugiej
Sycylijska z 413 roku p.Ch. Wszystko decyzję – zastosował taktykę Epaminon- wojny punickiej i w którym Rzymianie
działo się w trakcie wojny peloponeskiej dasa spod Leuktrów (to znaczy szyk uko- zwyciężyli Kartagińczyków. Dziwne to
(o której każdy student historii czytał śny, który już wcześniej wypróbował o tyle, że w spisie nie ma na przykład klęski
w dziele Tukidydesa). Chodziło o przejęcie w zwycięskiej batalii pod Issos). Persowie rzymskiej nad Jeziorem Trazymeńskim
przez Ateny kontroli nad wyspą, zaś zaatakowali w słabym według nich miejscu z 217 roku p.Ch., gdy Hannibal rozbił
wszystko zamieniło się w wielką klęskę tego szyku, lecz ich rydwany wpadły w pu- do szczętu wojska Flaminiusza, czy bitwy
– Ateny straciły w tej wyprawie 173 okręty łapkę – woźnice zostali ostrzelani przez pod Kannami z roku następnego – także
i 50 tys. ludzi… procarzy i łuczników. Uderzenia mace- niezmiernie ważnej w przebiegu tej wojny
dońskiej falangi były natomiast zabójczo punickiej. Następna bitwa to znów starcie
Czas biegnie dalej, mija lat około osiem- skuteczne. Oddziały konnych hetajrów, Rzymian, ale z innym przeciwnikiem – tym
dziesięciu. Kolejna przełomowa bitwa razem z północy. Słynna, będąca tematem

19 SIERPNIA 2020 73

HISTORIA { BITWA WARSZAWSKA I NIE TYLKO }

wielu odniesień kulturowych, filmów i gier w historii Anglii. Bitwa została uwiecz- temu zwycięstwu przejmuje inicjatywę
Bitwa w Lesie Teutoburskim z 9 września niona w kapitalnym źródle historycznym
roku 9, to historia krwawej łaźni, którą – średniowiecznym „komiksie” wyhafto- strategiczną. Lista najważniejszych bitew
legionistom Publiusza Kwinktyliusza Wa- wanym na długim fragmencie sukna i zwa-
rusa urządziły plemiona germańskie pod nym tkaniną z Bayeux. świata przenosi nas potem na drugą stronę
wodzą Arminiusza. To był początek sied-
mioletniej wojny z Germanami, która Po Hastings mamy Oblężenie Orleanu, „wielkiej wody” – do Ameryki. To tam,
ostatecznie ustaliła granicę cesarstwa które trwało od jesieni 1428 do maja w słynnej Bitwie pod Saratogą (1777 rok)
na Renie. Z ciekawostek związanych z bi- 1429 roku. Ta bitwa to punkt zwrotny w trakcie wojny trzynastu amerykańskich
twą należy podkreślić, że dobrą robotę dla w wojnie stuletniej między Francją a An-
Germanów zrobiły tarcze z łozy i wikliny: glią. To w tej bitwie swoje pierwsze, po- kolonii (państw, stanów) z Anglikami do-
ich skuteczność polegała na tym, iż rzym- ważne zwycięstwo odniosła Joanna d’Arc.
skie miecze, gladiusy, nie były w stanie konuje się przełom w walce o niepodległość
ani przebić, ani uszkodzić tarcz. D’Abernon umieszczając
Bitwę Warszawską na miejscu USA. W bitwie tej brał udział i miał znaczący
20 czerwca 451 roku stoczyła się Bitwa osiemnastym (chronologicznie),
na polach Katalaunijskich (zwana także tak naprawdę jedynie poszerzył wkład w zwycięstwo nasz Tadeusz Kościusz-
Bitwą pod Châlon) między siłami cesar- klasyfikację opublikowaną ko. Dalej mamy Bitwę pod Valmy z 1792 roku
stwa zachodniorzymskiego a armią Hunów. w połowie wieku XIX. – starcie, które powstrzymało ofensywę
To było ostatnie wielkie zwycięstwo Rzymu.
I jednocześnie tu zamyka się na naszej W tym roku Francja świętuje 100. rocznicę austriacko-pruską w czasie wojny z Francją.
liście etap starożytny. jej kanonizacji – nad Sekwaną to wyda-
rzenie wielkiej rangi, w związku z tym Nasza uwaga bardziej oczywiście była wtedy
Od Karola Młota na rynku ukazało się wiele specjalnych
do Napoleona wydawnictw, a kobiecie, która stała się skoncentrowana na naszej wojnie z Rosją
ikoną Francji, prawdziwym jej katolickim
Dalej mamy Bitwę pod Poitiers z roku emblematem, poświęcają specjalną uwagę i haniebnym sprowadzeniu (przez targowi-
732. Ach, tu faktycznie rozegrała się wiel- konserwatyści – szczególnie w dobie ciągłej
ka, znacząca batalia, w której Frankowie laicyzacji współczesnego świata. czan) Moskali na nasz kraj. A zamyka listę
pod wodzą króla Karola Młota dali łupnia Creasy’ego Bitwa pod Waterloo – kończąca
arabom Aby ar-Rahmana. Karol Młot użył Potem znalazła się na liście Klęska Wiel- epokę napoleońską i faktycznie zmieniająca
w niej zarówno piechoty, jak i ciężkozbroj- kiej Armady z sierpnia 1588, olbrzymiej
nej jazdy, część jeźdźców nawet spieszył, bitwy morskiej pod Gravelines przegranej bieg dziejów w roku 1815.
by utworzyć na wzgórzu falangę. Arabowie przez flotę hiszpańską – o tyle było to
atakowali pozycje Franków, lecz obrona ważne, że nastąpiła wówczas zmiana tak- Wybór D’Abernona
była twarda. Kolejne szarże załamywały tyki bitew morskich wszystkich europej- Lord D’Abernon do tej listy dodał trzy
się na puklerzach obrońców, pole bitwy skich flot, a wygrani Brytyjczycy mogli
zalegały setki trupów. W nocy Arabowie dzięki temu zacząć budować wielkie, wielkie bitwy. Po pierwsze, Bitwę nad
uciekli. Karol Młot powstrzymał wtedy zamorskie imperium. Sedanem w 1870 roku, która miała miejsce
muzułmanów przed najechaniem Europy.
Gdy po ataku islamskich terrorystów Jedenasta na liście Bitwa pod Blenheim w trakcie wojny francusko-pruskiej. Wtedy
na redakcję Charlie Hebdo w 2015 roku z 1704 roku to przegrana króla Ludwika
przez współczesny nam świat przetoczyło XIV z wojskami Wielkiej Kolacji (Anglia, to musiał skapitulować cesarz Napoleon
się szaleństwo utożsamiania się z lewacką Austria, Holandia) w czasie wojny o hisz-
redakcją i co za tym idzie – lewacką ide- pańską sukcesję, co zatrzymało ekspansję III. Po bitwie Niemcy podświetlili Bramę
ologią w postaci napisów na koszulkach Francji w tym okresie. Pięć lat później,
„Je suis Charlie Hebdo” („Jestem Charlie w 1709 roku, w Bitwie pod Połtawą, prze- Brandenburską, którą dekorował napis:
Hebdo”), francuscy konserwatyści odpo- grywa Szwecja, co stanowi punkt zwrotny
wiedzieli koszulkami z napisem „Je suis w III wojnie północnej, zaś Rosja dzięki „Jaka zmiana na skutek boskiego prze-
Charlie Martel” („Jestem Karol Młot”),
nawiązując właśnie do  bitwy pod wodnictwa”. Dalej mamy Bitwę nad Marną
Poitiers.
z września 1914 roku. Biły się w niej
Dalej mamy Bitwę pod Hastings z 1066 ro-
ku. Ta bitwa i zwycięstwo Normanów z jednej strony wojska francusko-brytyj-
Wilhelma Zdobywcy to był nowy rozdział
skie, z drugiej Niemcy, którzy to starcie

przegrali, nie powiódł się plan „wojny

błyskawicznej” feldmarszałka Schlieffena.

Jedną z ciekawostek jest to, że w  bitwie

tej brały udział nawet paryskie taksówki.

Ta właśnie bitwa nazywana była potocznie

„Cudem Marny” i to do niej nawiązał

dziennikarz Stanisław Stroński, pisząc

na łamach „Rzeczypospolitej” (14 sierpnia

1920 roku) artykuł o tytule „O cud Wisły”.

Stroński dodawał w nim ducha Polakom

i prosił ich o maksymalną mobilizację

w boju z bolszewikami.

I tu lista dochodzi do bitwy, której

100. rocznicę właśnie w Polsce celebru-

jemy – do zwycięstwa nad bolszewikami

w roku 1920, czyli Bitwy Warszawskiej,

kiedy zatrzymaliśmy pochód wojsk bol-

szewickich i ocaliliśmy Europę przed

czerwoną zarazą. GP

74 19 SIERPNIA 2020 prenumerata.GazetaPolska.pl

#LATO

z prenumeratą
elektroniczną
„Gazety Polskiej
Codziennie”

CO ZYSKUJESZ
Z E-PRENUMERATĄ?

•gwarancję najniższej ceny
• wygodny dostęp

do wszystkich treści
• dostęp do wydań

archiwalnych

PROMOCJA
E- PRENUMERATY
4 zł – tydzień
16 zł – miesiąc
46 zł – kwartał

www.prenumerata.gpcodziennie.pl
tel. 501 678 819

HISTORIA { ZATRZYMAĆ BOLSZEWICKĄ NAWAŁĘ }

NA KRAŃCACH
WOLNOŚCI

WALKI O LWÓW I PŁOCK W 1920 ROKU prenumerata.GazetaPolska.pl

76 19 SIERPNIA 2020

Tomasz FOT. ARCH. B rytyjski premier Lloyd George snej duszy w dusze walczących ufność
Panfil popierał bolszewików, jako i wolę pokonania wszelkich przeszkód.
warunki pokoju żądających Nikt poza nim nie mógłby tego dokonać.
IH WKUL likwidacji polskiego przemysłu Pod żadnym innym dowódcą wojsko
zbrojeniowego, redukcji armii polskie nie dokonałoby z tym uniesieniem
To miał być pokaz siły do 50 tys. i eksterytorialnych linii tran- zażartym tej ofensywy” – wspominał
Robotniczo-Włościańskiej zytowych do Niemiec; premier Francji gen. Maxime Weygand. Już pierwszego
Czerwonej Armii maszerującej domagał się usunięcia Piłsudskiego ze dnia polskie dywizje rozbiły lewe skrzy-
stanowiska Naczelnego Wodza; niemiec- dło bolszewickiej 16. Armii, doszły do
na zachód z misją cy, angielscy dokerzy i czescy kolejarze Włodawy i Garwolina. 17 sierpnia Polacy
wzniecenia światowej blokowali transporty zakupionego przez osiągnęli szosę Warszawa–Brześć, główną
rewolucji komunistycznej. Polskę sprzętu wojskowego. Polskim oś odwrotu coraz szybciej wycofujących
Masy piechoty z tysiącami żołnierzom brakowało chleba, kul i bu- się spod stolicy krasnoarmiejców. Jednak
kulomiotów, wspierane tów, lecz nie brakowało im ducha i woli nie wszystko było już jasne – losy ofen-
przez samochody i pociągi walki. „Linia Wisły, zwłaszcza Warszawa sywy, wojny i przyszłości miały dopiero
pancerne, miały związać – serce Polski – musi stać się grobem się rozstrzygnąć, i to z dala od głównego
walką i niszczyć polskie bolszewickiego najeźdźcy. Pamiętajcie, teatru działań.
dywizje, ocalałych zepchnąć że wieki całe, cała nasza świetna prze-
pod Warszawę. Słusznie szłość, wszyscy pomarli bohaterowie Zawsze Polsce wierni
przewidywali bolszewiccy Polski patrzą na was, że patrzy na was
stratedzy, że w obronie cały naród” – pisał w rozkazie z 13 sierp- Lwów, miasto zawsze wierne, „Semper
stolicy Polacy wytężą nia gen. Haller. Tego właśnie dnia natę- fidelis”. Swą wierność potwierdzali lwo-
wszystkie siły, ściągając żenie sił wchodziło w fazę kulminacyjną: wiacy czynem – w listopadzie 1918 roku,
posiłki zewsząd. A wtedy, na rozpoczynała się trzydniowa bitwa o War- gdy obronili miasto przed Ukraińcami,
północy i południu, miały szawę. Bitwa, w  której obok Polaków i w 1919 roku, gdy licznie zasilali two-
ruszyć czerwone konne walczyli wolni Ukraińcy i amerykańscy rzące się Wojsko Polskie, i w 1920 roku,
korpusy, przekroczyć Wisłę piloci-ochotnicy, a  z  góry – w  co po- gdy przyszło im stawić czoło bolszewickiej
i jak potężne szczęki zacisnąć wszechnie wierzono – wspierała żołnierzy nawale. Na Lwów ruszyła 1. Konna Armia
się na zachód od Warszawy, Matka Boża Łaskawa, Zwycięska Kró- dowodzona przez Budionnego, budząca
zamykając w śmiertelnej lowa Korony Polskiej. „My, wolni oby- strach wspomnieniem niesłychanych
pułapce siły polskie. Nie watele wolnej Polski, bronimy piersiami okrucieństw, jakich dopuszczali się wal-
przewidziano jednak, że swymi naszych najświętszych praw czący w jej szeregach czerwoni jeźdźcy,
przeciwko zaprawionym i  ideałów i  dlatego z  Bożego wyroku nieuznający jakichkolwiek praw, ni ludz-
w bojach, żądnym mordów, zwyciężymy” – to pełne wiary, prorocze kich, ni boskich. Z grozą powtarzano
słowa Hallera. Warszawa, silna poświę- wieści o spalonym w Żytomierzu szpitalu
gwałtów i grabieży ceniem swych synów i córek, wytrzymała. wraz z rannymi, o gwałconych kobietach,
czerwonym jeźdźcom, staną A 16 sierpnia ruszyła prowadzona przez mordowanych dzieciach. Gdy gen. Haller
Józefa Piłsudskiego ofensywa znad pisał swój rozkaz, 13 sierpnia Budionny
chłopcy i kobiety... Wieprza. otrzymał swój: „Zająć Lwów!”. Cztery
dywizje i brygada specjalna, liczące 18 tys.
Sierpniowy prawy sierpowy szabel, dysponujące 30 działami, 230 cięż-
kimi karabinami maszynowymi, wspierane
Między Dęblinem a Lubartowem skon- przez samochody pancerne – ruszyły do
centrowały się w tajemnicy trzy dywizje natarcia. Lwów nie uląkł się Konarmii:
4. Armii, dalej na wschód w  stronę „Od tego jesteśmy Lwowem – by zginąć,
Chełma miały pozycje kolejne trzy. „Ta- a nie oddać się bez walki!” – powiedział
kich dziadów (…) dotąd w ciągu całej wiceprezydent Julian Obirek. Na przed-
wojny nie widziałem” – powiedział Pił- polu Lwowa pędząca czerwona kawaleria
sudski po przyjeździe do Dęblina. Głodni, natknęła się na batalion piechoty dowo-
obdarci, nieludzko zmęczeni – tacy byli dzony przez kapitana Bolesława Zającz-
żołnierze, od których zależały losy Polski kowskiego, wchodzący w skład grupy
i  Europy. „W  ciągu trzech dni, które operacyjnej rtm. Romana Abrahama,
Marszałek Piłsudski spędził wśród wojsk legendarnego już dowódcy „Straceńców”
4. Armii, zelektryzował je; przelał z wła- z czasów wojny polsko-ukraińskiej. Ba-

19 SIERPNIA 2020 77

HISTORIA { ZATRZYMAĆ BOLSZEWICKĄ NAWAŁĘ }

talion tworzyli lwowscy ochotnicy: rze- „Orlętom, poległym w dniu 17 sierpnia barykad wokół mostu. Lecz jak się bronić,
mieślnicy, skauci, uczniowie i studenci, 1920 r. w  walkach o  całość ziem gdy załoga nie ma ani jednego cekaemu?
Orlęta od niemal 2 lat przelewające krew kresowych”. „Któryś z oficerów przypomina o tym
w obronie Miasta i Ojczyzny. Było ich majorowi Mościckiemu: – Panie majorze,
330. Lwów otrzymał nagrodę za swą wierność nie mamy ani jednego kulomiotu. – A bol-
i wytrwałość: 22 listopada herbowy lew szewickie? – odpowiada mu lakonicznie
Zadwórze – polskie Termopile został przez Marszałka Piłsudskiego ude- dowódca. Zrozumiano. Atak na białą broń
korowany orderem Virtuti Militari. na kulomiot nieprzyjacielski. Wzięty. Atak
„Abrahamczycy” bili się z Konarmią pod z kulomiotem na drugi. Wzięty. Potem
Radziechowem, Horodyszczem i Cho- Orlęta płockie trzeci, czwarty, piąty. Potem szósty, siódmy,
daczkowem. 17 sierpnia batalion kpt. ósmy”. Szturm kozaków rozbija się na
Zajączkowskiego maszerował wzdłuż Na północ od Warszawy, do przekroczenia barykadach. Szeregi obrońców zasilają
linii kolejowej do Lwowa, gdy koło stacji Wisły szykował się konny korpus komkora ochotnicy – urwisy z ulic, harcerze, gim-
kolejowej Zadwórze dostał się pod skon- Gaj-Chana, zbolszewizowanego Ormia- nazjaliści, nauczyciele i kobiety. Noszą
centrowany ogień wielokrotnie większych nina. To jego osławieni gwałtami i mordami amunicję, rozkazy, opatrują rany, gdy
sił bolszewickiej 6. dywizji kawalerii. jeźdźcy rozbijali wycofujące się polskie trzeba, prowadzą atak – jak Marcelina
Ochotnicy nie zalegli pod przytłaczającym oddziały, próbujące organizować linie Rościszewska, przełożona szkoły żeńskiej,
ogniem, tylko na rozkaz dowódcy rozwi- obrony. I chociaż 18 sierpnia Czerwona
nęli się w tyralierę i zaatakowali. Kom- Armia wycofywała się na północny wschód
pania ckm-ów porucznika Antoniego
Dawidowicza najpierw zdobyła baterię { Pamiętajmy o Orlętach z Zadwórza i Płocka na równi
artylerii konnej, potem samą stację. Ba- z obrońcami Radzymina, Warszawy, Zamościa – to na
talion zajął niewielkie wzgórza wokół ich męstwie i ofierze zbudowana została teraźniejsza
stacji i czekał na atak. Rychło runęła na wolność Ojczyzny.
Polaków czerwona jazda. Przez 11 godzin
Orlęta odparły pięć ataków. Chwilową w coraz większym pośpiechu, to wciąż weteranka walk o Lwów. Jak panna Lands-
tylko ulgę dał im rajd trzech polskich była szansa na korzystną dla bolszewików
samolotów siekących bolszewicką tyra- zmianę losów wojny. Wystarczyłoby, żeby berg-Śmieciuszewska, która stanęła pośród
lierę ogniem karabinów maszynowych. jeźdźcy Gaj-Chana wpadli do Płocka,
Pierścień okrążenia zacisnął się, brako- zdobyli most na Wiśle, a potem rozlali się ochotników kulących się pod wrogim
wało amunicji. „Chłopcy! Do ostatniego po ogołoconych z wojska terenach między
ładunku” – wydał rozkaz Zajączkowski. Kutnem, Łowiczem, Sochaczewem a War- ogniem i zawołała „Chłopcy, idziemy na-
On sam i podporucznik Antoni Liszka szawą. Wciąż jeszcze istniała możliwość
ostatnie naboje zachowali dla siebie. zatknięcia czerwonego sztandaru nad przód, to nie takie straszne!”.
„Chłopcy” bili się dłużej: ostatnią despe- znienawidzoną stolicą Polski, tej „twierdzy
racką walkę stoczyli koło budki dróżnika, imperializmu i reakcji”, jak nazywał swą Wytrzymali ataki pijanych rabusiów do
walcząc bagnetami i kolbami karabinów. byłą ojczyznę renegat Julian Marchlewski.
Po 12 godzinach walki lwowskie Termo- Wystarczyło zdobyć Płock. nadejścia odsieczy: polskie baterie zza
pile padły: rozwścieczeni oporem i wła-
snymi stratami dzicy kozacy rozsiekali A Płock był bezbronny. Oddelegowane Wisły położyły celny ogień na bolszewic-
rannych: „Przebijali pałaszami, dostrze- do obrony oddziały z 6 pp Legionów, 37 pp
liwali, trupy na trupach, jednego jeszcze oraz Tatarskiego Pułku Ułanów zostały kich pozycjach, w nocy przez most prze-
obdzierają, drugiego dobijają, jęki, krzyki, wybite dzień wcześniej, próbując wykonać
charkot… Piekło” – zapisał Isaak Babel. uderzenie odciążające 5. Armię gen. Si- szedł batalion strzelców podhalańskich.
Z 330 „abrahamczyków” zginęło 318. Bu- korskiego toczącą ciężkie walki nad Wkrą.
dionny, powstrzymany pod Lwowem, Kozacy przelali się przez niebronione Opłakiwał później zwycięski i wolny Płock
odparty od Zamościa, nie zdążył pod okopy, wpadli do miasta, za nimi czerwona
Lublin, gdzie mógł uderzyć w bok ma- piechota. Korpus jazdy wspierały dwie swoje dzieci, które zginęły z bronią w ręku:
szerujących na północ żołnierzy Piłsud- dywizje piechurów. W Płocku mjr Janusz
skiego i w ten sposób zniweczyć sukces Mościcki miał do dyspozycji… 80 żandar- skauta Zawidzkiego i Antolka Gradow-
ofensywy znad Wieprza. Kurhan w Za- mów. Błyskawiczna decyzja: gdy bolszewicy
dwórzu kryje szczątki tych, którzy po- rabują miasto, Polacy budują półkole skiego. Inni ocaleli. Wielkość bohaterstwa
wstrzymali Konarmię, a napis na skromnej
tablicy nie oddaje wielkości ich czynu: polskich dzieci uznał bolszewicki sanita-

riusz, który – wbrew ich zwyczajom – przy-

stanął, by opatrzyć trzykrotnie ciętego

kozacką saszką skauta Karczmarskiego.

Inny bojec rzekł wtedy: „Dobij go, zło-

wriednawca”. A sanitariusz: „Może i on

wrednyj, wsio taki gieroj”.

Pamiętajmy o Orlętach z Zadwórza

i Płocka na równi z obrońcami Radzymina,

Warszawy, Zamościa – to na ich męstwie

i ofierze zbudowana została teraźniejsza

wolność naszej Ojczyzny. GP

78 19 SIERPNIA 2020 prenumerata.GazetaPolska.pl

Soboty godz. 19:00
Niedziele godz. 16:30

REKLAMA

{ PRZESZŁOŚĆ FELIETON
POWRÓCI IDEĄ }

STRUŻKA [...], proszę im powiedzieć, że pochowany został pod
ZASCHNIĘTEJ KRWI Tadeusz numerem takim–to«”. To właśnie Janowi Rodowi-
czowi zawdzięczamy kwaterę brzozowych krzyży
Płużański – grobów Batalionu „Zośka” na Powązkach Wojsko-

Porucznik Jan Rodowicz „Anoda” – czterokrotnie

ranny w Powstaniu Warszawskim, żołnierz Szarych wych w Warszawie. „Mogiła była w środku cmentarza

Szeregów, słynnego Batalionu „Zośka”, odznaczony w drugim rzędzie, pokryta, jak cały cmentarz, śnie-

Krzyżem Walecznych i Virtuti Militari – 7 stycznia giem” – relacjonowała dalej Zofia Rodowicz. „Pani

1949 roku, po kilku dniach ubeckiego śledztwa, zarządzająca ekshumacją, zapytana przeze mnie w

już nie żył. I choć oficjalna wersja wciąż mówi o samobójstwie cztery oczy, czy pamięta pogrzeb mojego syna w dniu 12 stycznia,

(miał wyskoczyć z IV piętra gmachu Ministerstwa Bezpieczeństwa powiedziała mi, że wszyscy w biurze pamiętają, iż tego dnia, pod

Publicznego – dziś Ministerstwo Sprawiedliwości – przy ul. Ko- wieczór, kilku młodych ludzi z Urzędu Bezpieczeństwa przywiozło

szykowej w Warszawie), nikt w nią nie wierzy. 12 stycznia po- ciężarówką zawinięte w kocu ciało, zakupili więzienną trumnę,

chowany przez ubeków na Powązkach Wojskowych, w tajemnicy bez świadków sami złożyli zwłoki do trumny i kazali natychmiast

przed rodziną i kolegami. Kilka dni później rodzinie udało się wieźć na cmentarz komunalny i pochować jako NN”. Podczas

ustalić dokładne miejsce pochówku. Matka „Anody”, Zofia, tak ekshumacji przeprowadzonej przez rodzinę „Anody” lekarka

o tym pisała: „Kierownik biura pogrzebowego, który potem okazał Anna Rodowiczowa nie stwierdziła złamań, uszkodzeń głowy,

się być znajomym Janka, gdyż prowadził z Jankiem ekshumację których można się było spodziewać po upadku z wysokiego piętra.

»Zośkowców« w 1945 roku, przyniósł od siebie z gabinetu kartkę Zauważyła natomiast za uchem strużkę zaschniętej krwi i…

z numerem grobu Janka. Polecił [...] trzymać ją na wierzchu okrągły, niewielki otwór. Tak komuniści pozbywali się tych, którzy

i powiedział, że »gdyby ktoś przyszedł z rodziny Rodowiczów przeżyli Powstanie Warszawskie.

19 SIERPNIA 2020 79

KULTURA { MEDIA STREFY WOLNEGO SŁOWA W HOŁDZIE BOHATEROM }

BITWA, KTÓRA
URATOWAŁA
EUROPĘ
Jan
Przemyłski

100 LAT TEMU POLACY OBRONILI STARY KONTYNENT PRZEZ SOWIETYZACJĄ

Bolszewicy chcieli opanować Stary Kontynent, a następnie zarazić swoją zbrodniczą ideologią cały świat. Życie

ludzie nie miało dla nich dużego znaczenia. Terror, mordy i okrutny bandytyzm były planem na zwycięstwo.

Jednak na drodze czerwonej rewolucji stanęła odradzająca się po 123 latach niewoli Polska. Z okazji setnej rocznicy Bitwy

Warszawskiej media Strefy Wolnego Słowa przygotowały dla Państwa specjalny program edukacyjno-muzyczny.

B itwa Warszawska uznana została wietów. Naszymi siłami dowodził Józef poległych, 22 tys. rannych i 10 tys. zagi-
za 18. najważniejszą bitwę w hi- Piłsudski. Ogromną rolę odegrali w tej nionych. Z kolei bolszewicy mieli po
storii ludzkości. 13–25 sierpnia wojnie także Tadeusz Rozwadowski, Józef swojej stronie 25 tys. poległych i 65 tys.
1920 roku polscy żołnierze, ale Haller, Franciszek Latinik, Edward Śmi- jeńców.
też i ludność cywilna, stawiali gły-Rydz oraz Władysław Sikorski. Starty
bohatersko czoło hordom okrutnych So- po stronie polskiej wynosiły ok. 4,5 tys. Aby upamiętnić setną rocznicę tego wie-
kopomnego wydarzenia, media Strefy Wol-

80 19 SIERPNIA 2020 prenumerata.GazetaPolska.pl

nego Słowa przygotowały specjalny program { Media Strefy Wolnego Słowa przygotowały program
edukacyjno-muzyczny pt. „Dumni Biało- edukacyjno-muzyczny pt. „Dumni Biało-Czerwoni.
-Czerwoni. Bitwa, która uratowała Bitwa, która uratowała Europę”.
Europę”.
FOT. MAT.PRAS./BARTOSZ KALICH Ksiądz Krzysztof Ziółkowski, proboszcz Warto zaznaczyć, że „Dumni Biało-Czer-
W produkcji znalazły się m.in. wypo- i kustosz sanktuarium św. Jana Pawła II woni. Bitwa, która uratowała Europę” to
wiedzi historyka dr. Tomasza Łabuszew- w Radzyminie, opowiedział nam o obja- kolejna odsłona naszego projektu zatytu-
skiego, naczelnika Oddziałowego Biura wieniach Matki Bożej, które miały miejsce łowanego „Dumni Biało-Czerwoni”, w ra-
Badań Historycznych Instytutu Pamięci podczas Bitwy Warszawskiej. mach którego chcemy w interesujący
Narodowej w Warszawie, który opowiadał sposób promować wiedzę o ważnych
historie słabo znanych opinii publicznej Ponadto w produkcji wzięli udział także wydarzeniach w historii naszej ojczyzny.
polskich żołnierzy, a jednocześnie ogrom- artyści: Leszek Czajkowski, Paweł Piekar- Kolejne programy już wkrótce.
nie zasłużonych dla zwycięstwa. – Jan czyk oraz niezwykle uzdolnieni bracia
Kowalewski jest jednym z cichych boha- Kaczmarek: Wojciech i Adam. GP
terów tego zwycięstwa (…) Był to z wy-
kształcenia matematyk, któremu we
wrześniu 1919 roku udało się złamać
szyfry, jakimi posługiwała się Armia
Czerwona. Od tego momentu był w stanie
rozszyfrowywać większość depesz. Dzięki
przechwyconej radiostacji 4. Armii w Cie-
chanowie uzyskano też możliwość kon-
trolowania częstotliwości, na których
nadawała strona bolszewicka. (…) W tych
niezwykle newralgicznych momentach,
decydujących dniach, strona polska na
częstotliwości wykorzystywanej przez
Armię Czerwoną nadawała własne sy-
gnały, a mianowicie pracownicy Biura
Szyfrów odczytywali Ewangelię św. Jana
– mówi nam dr Łabuszewski.

Ponadto w programie znalazła się relacja
z wystawy poświęconej Bitwie Warszaw-
skiej z Muzeum Wojska Polskiego. Od-
wiedziliśmy także Sulejówek, nazywany
„miastem marszałka”, a także Radzymin.

Organizatorzy: Partnerzy: Partnerzy medialni:

19 SIERPNIA 2020 81

KULTURA { MUZEUM }

MUZEUM
JÓZEFA
PIŁSUDSKIEGO

– fenomen obiektów
oryginalnych

CZAS STANĄŁ W MIEJSCU

Anna Krajkowska w willi do 1926 roku, a w późniejszych latach herbaty. Do dziś w „Milusinie” zachowała
przyjeżdżał na wypoczynek. O tym miejscu się piękna intarsjowana szachownica
„Chcieliśmy w sposób bardzo uporządko- wiele mówi dedykacja od żołnierzy i byłych Marszałka, ofiarowana mu w prezencie.
wany – i to się przejawia w osi intelektu- podkomendnych Marszałka, którzy złożyli Są też liczne meble, z których korzystał,
alnej tej wystawy – zaprezentować myśl się na budowę „Milusina”. „Niech słońce czy obrazy, na które spoglądał. Czas jakby
polityczną Piłsudskiego, która była bardzo odrodzonej ojczyzny rozpromieni radosne stanął tu w miejscu. Ten klimat czuć rów-
konsekwentna przez cały okres jego dzia- ściany tego domu i życie ukochanego wodza nież po wyjściu z dworku. Nie warto się
łania. Chcieliśmy też zakomunikować po najdłuższe sławne i bohaterskie lata ku spieszyć. Ścieżka do nowo powstałej sie-
zestaw wartości, którymi się kierował” chwale i szczęściu wojska i całego narodu” dziby muzeum wiedzie wśród drzew i alejką
– mówi o nowej stałej wystawie w Muzeum – napisali swojemu wodzowi. przez warzywny ogródek. Po drodze mija
Józefa Piłsudskiego w Sulejówku dyrektor się Drewniak, czyli pierwszy dom zaku-
Robert Supeł. Placówka wymaga jeszcze Piłsudski czuł się tu doskonale, intymnie, piony przez Piłsudskich w 1921 roku.
kilku prac, ale w piątek udało się ją uro- swobodnie. Tu powstały jego książki: Budynek ten czeka na konserwację, po
czyście otworzyć, a w miniony weekend „Moje pierwsze boje”, „Rok 1920”, „O war- której ma się stać siedzibą Fundacji Ro-
odwiedzili ją pierwsi zwiedzający. tości żołnierza legionów”, „Rok 1863” dziny Józefa Piłsudskiego. – Fundacja
i „Wspomnienia o Gabrielu Narutowiczu”. będzie tutaj obecna, czyli rodzina Mar-
Zalesiony teren w podwarszawskim Su- W dworku gościł tylko najbliższych przy- szałka będzie tu obecna. To będzie ciągłość
lejówku. W zacisznym miejscu, położonym jaciół i współpracowników, m.in. Ignacego historii na tym terenie, który należał do
z dala od zgiełku miasta, stoi blisko stuletni Paderewskiego czy Macieja Rataja. Tu Piłsudskich – podkreśla dyrektor Robert
dworek „Milusin”. Swoją sławę zawdzięcza stawiał pasjanse i grał w szachy, wypijając Supeł. W skład kompleksu muzealnego
Józefowi Piłsudskiemu, który mieszkał przy tym ogromne ilości mocnej i słodkiej

82 19 SIERPNIA 2020 prenumerata.GazetaPolska.pl

W „MILUSINIE” ferencyjne, magazyn czy pomieszczenia tylko dwa audiowizualne elementy dotykowe.
biurowe, większość kubatury nowego gmachu Będzie za to sporo projekcji filmowych,
Zachowała się tu umieszczono pod ziemią. Do najważniejszej w tym jedna duża formatowo, prezentowana
piękna intarsjowana części muzeum idzie się w dół długimi ko- w części centralnej – zapewnia dyrektor
szachownica Marszał- rytarzami (osoby niepełnosprawne mogą placówki. Wystawa daje możliwość zapo-
ka, ofiarowana mu w skorzystać z windy). W tym czasie można znania się z życiem i dokonaniami Józefa
prezencie. Są też się dodatkowo wyciszyć. My mieliśmy okazję Piłsudskiego, a przez jego postać także
liczne meble, z których zwiedzać wystawę tuż przed uroczystym z historią naszej Ojczyzny. Autorzy scena-
korzystał, czy obrazy, otwarciem. Jeszcze nie wszystko było dopięte riusza wiele uwagi poświęcili przejrzystemu
na które spoglądał. na ostatni guzik. Prace wrzały, dokładano prezentowaniu kluczowych wydarzeń, osób
kolejne elementy, mocowano tabliczki z opi- i miejsc z dziejów Polski w XIX i XX wieku
sami, muzealny gwar był odmienny od tego, oraz nakreśleniu obrazu burzliwej epoki,
jakiego będzie można doświadczyć na co w której przyszło działać Józefowi Piłsud-
dzień. Niestety na tę okazję trzeba poczekać, skiemu. Widzowie poznają idee i wartości
bowiem muzeum na dobre zostanie otwarte Marszałka, towarzyszą mu w jego wyborach.
dla zwiedzających dopiero po 11 listopada. – Chcemy pokazać Piłsudskiego nie w tylko
– Musimy dokończyć kilka elementów i prze- spiżu i wielkości historycznej, ale też w od-
testować wystawę. Zabrakło nam czasu słonie prywatnej, jako człowieka w całej
choćby na to, by wypróbować system audio- złożoności – podkreśla dyrektor Supeł.
przewodników, które są dosyć istotne na

naszej ekspozycji – powiedział Robert Supeł. Wyjątkowe pamiątki

Chętni do zwiedzania muzeum powinni się Dyrektor Muzeum wymienia eksponaty,
liczyć z ogromnym zainteresowaniem. Warto na które warto zwrócić szczególną uwagę.

{śledzić stronę www.muzeumpilsudski.pl/, Wśród nich jest pierścień z wizerunkiem
Muzeum na dobre zostanie otwarte dla

zwiedzających dopiero po 11 listopada.

by odpowiednio wcześniej zamówić bilety. Tadeusza Kościuszki, który Marszałek
Gdy uruchomiono zapisy na zwiedzanie
w Sulejówku wchodzi także Willa Bzów kompleksu w dniach 15–16 sierpnia, wej- otrzymał od parlamentu Pierwszego Sejmu
– budynek Adiutantury Naczelnego Wodza. ściówki rozeszły się momentalnie.
Ponadto, jak poinformował w ubiegłym Ustawodawczego. – Wizerunek Kościuszki
tygodniu minister kultury Piotr Gliński, Przez autentyzm do sedna
do muzeum zostanie włączona kolejna był nieprzypadkowy, dlatego że Piłsudski,
posiadłość. – Rodzinę Piłsudskich ściągnął Dworek „Milusin” pokazuje Józefa Piłsud-
do Sulejówka premier Jędrzej Moraczew- skiego prywatnie: jako męża i ojca oraz tak jak on, pełnił funkcję Naczelnika Pań-
ski, którego willa znajduje się 400 metrów miłośnika przyrody. Wystawa stała przed-
stąd. Obecny właściciel chce podarować stawia natomiast życie i działalność marszałka stwa – wyjaśnia Robert Supeł. Inne wy-
ją muzeum – wyjaśnił minister Gliński. na tle historycznym, kulturowym i społecz-
nym. – Ekspozycja nie będzie miała charak- jątkowe przedmioty to na przykład pięknie
Kameralnie i konsekwentnie teru teatralnego, ze scenografią, która miałby
udawać jakąś rzeczywistość. Zdecydowaliśmy zaprojektowane klucze do Wilna, które
Nowy muzealny budynek nie góruje nad się, zgodnie z propozycją projektantów,
resztą kompleksu, nie zakłóca przestrzeni. by wystawa była oparta na obiektach orygi- zostały podarowane Ziukowi, szatka
Projektując go, architekci mieli ideę o współ- nalnych. Zgromadziliśmy ponad 1100 takich
istnieniu dwóch „serc” Muzeum: kameralnego obiektów, w tym bardzo dużą kolekcję pa- chrzcielna czy okazały zestaw szabli wrę-
zabytkowego dworku „Milusin” i nowocze- miątek związanych z Józefem Piłsudskim
snego obiektu edukacyjnego. Znakomicie – wiele z nich nie było dotąd szerzej poka- czanych mu przy różnych okazjach. – Ewe-
im się to udało. Żeby przyjąć i obsłużyć gości zywanych publiczności. Na ekspozycji są
oraz pomieścić sale wystawiennicze i kon- nementem jest też kurtka mundurowa

Piłsudskiego. To ta, w której został po-

chowany. Ale ponieważ wkrótce po po-

chówku sprawdzano stan ubioru Marszałka

FOT. ANNA KRAJKOWSKA i stwierdzono tam nieprawidłowości, to

tę kurtkę zwrócono po renowacji rodzinie.

Ona przetrwała i będziemy ją prezentowali.

Takich przedmiotów jest dużo, ale nie chcę

zdradzać wszystkiego. Zapraszam – po-

wiedział dyrektor muzeum. GP

19 SIERPNIA 2020 83

MELZOAMCISAZNE A KSIĄŻKA { KRYMINAŁ }

PÓŁ WIEKU NA SCENIE Kolega z pracy Marcin

Deep Purple, WHOOSH! Wolski

earMusic poleca

Byli inspiracją dla setek zespołów, wyznaczyli ROBIN COOK poświęcenia się sprawie bez reszty. Ana-
kierunek i zachwycali rockowymi arcydzieła-
mi. Choć załoga Deep Purple dobiega „Geneza” lizuje materiały, dociera do przyjaciółki
osiemdziesiątki, a Ian Gillan nie szaleje już
z głosem, zdając sobie sprawę z własnych RREBIS POZNAŃ 2020 denatki, która podsuwa jej pomysł usta-
ograniczeń, to jednak na najnowszej płycie obin Cook to zapewne najlepszy
„Whoosh!” wszystko brzmi nie tylko bardzo twórca thrillerów medycznych lenia tożsamości kochanka, a może i
przyjemnie, lecz wręcz przebojowo. Album na świecie. Doskonałą znajomość
wciąga od pierwszych taktów piosenki najróżniejszych dziedzin medy- mordercy dziewczyny. Jest analiza DNA
„Throw My Bones”, a „The Long Way Round” cyny łączy z plastycznym przed-
zabiera w dźwięki gitarowych improwizacji. stawianiem atmosfery szpitali i środowisk – wprawdzie nie ma podejrzanego, ale
Fani Deep Purple na pewno zwrócą uwagę medycznych. Śmiało sięga
na powrót utworu „And the Address”, który po medyczne nowinki, rysuje śledczy dysponują ma-
w 1968 roku otwierał pierwszą płytę. Pół sugestywny, niekiedy profe-
wieku zleciało jak tytułowe „Whoosh!”. tyczny obraz zagrożeń. teriałem matki i płodu,

SKANDYNAWSKA W powieści „Geneza” ro- co przy współczesnej
MELANCHOLIA mans wybitnego (acz żona-
tego) lekarza-patologa z technice medycznej
Jaga Jazzist, PYRAMID młodą pracownicą staje się
problemem, kiedy dziewczyna może umożliwić od-
Brainfeeder zwierza się swojemu part-
nerowi, że jest w ciąży. Ten krycie ojca. Niestety,
Delikatne muśnięcia gitar i oniryczna wybiera swoim zdaniem
elektronika w tle kierują skandynawski Jaga proste rozwiązanie: zabój- powstają komplikacje.
Jazzist bardziej w stronę progresywnego stwo. Dziewczyna zostaje
rocka niż jazzu. Otwierający płytę 14-minuto- znaleziona w swoim miesz- Szpitalna przyjaciółka
wy utwór „Tomita” to jednak zbyt długi kaniu, policja stwierdza
usypiacz. Niełatwo doczekać do drugiej śmierć z przedawkowania zostaje wepchnięta pod
części płyty, gdzie gęstość dźwięków narkotyków. Przypadkiem sekcję prze-
zdecydowanie narasta, przypominając, że prowadza młoda, pełna temperamentu pociąg i choć przeżywa
w projekt zaangażowanych jest aż 9 osób. rezydentka Aria Nichols, znajdując to,
„Pyramid” jest długo oczekiwaną, dziewiątą co uchodzi rutyniarzom. Odkryty płód wypadek, ginie w szpi-
płytą Norwegów. Jeśli pandemia nie wyzwala w niej emocje, zmuszając do
przeszkodzi, już niedługo usłyszymy zespół talu – morderca pozoruje
na żywo. Koncert planowany jest na
23 października w warszawskim klubie nagły zawał serca. Sama
Niebo.
Aria też szybko staje
Przygotował
wobec śmiertelnego
Marek
zagrożenia.
Kalinowski
Współczesna medycyna,

dość często przedstawiana w powieściach

Cooka jako element zagrożenia, tu pokazuje

niewiarygodne możliwości. Wobec informacji

zapisanej we własnym drzewie genealogicz-

nym morderca jest bez szans. GP

MIX

Kulturalny

przypomnij sobie złóż życzenia

O JACKSONIE POLLOCKU KRZYSZTOFOWI CUGOWSKIEMU

Czołowy przedstawiciel abstrakcyjnego Artysta w tym roku świętuje podwójnie
ekspresjonizmu zmarł 64 lata temu. Artysta – 50-lecie pracy twórczej i 70. urodziny.
opracował tzw. malarstwo gestu, technikę Ze względu na pandemię zainicjował
polegająca na spontanicznym, nieskrępo- wirtualny projekt „jubileuszowy ro(c)k
wanym rozlewaniu farby na płótno. Jeden w sieci”. Projekt zakłada wirtualne
z najdroższych obrazów artysty „No.5” koncerty oraz wywiady z jubilatem
został sprzedany za 140 mln dolarów. i muzykami, którzy towarzyszą mu na
scenie.
84 19 SIERPNIA 2020
prenumerata.GazetaPolska.pl

KINO { ZDRADA PRZEZ RADIOWĘZEŁ } GPOALZSEKTAA

Najgorszy film na świecie Film spełnia wszystkie
kategorie, by nazwać go
„KLUB ROZWODNIKÓW” szmirą, a jego fabuła dotyka
w sposób obrzydliwy sprawy
REŻ. MICHAEL YOUN fundamentalnej – kultury
PROD. FRANCJA, PREMIERA 14 SIERPNIA rozwodów, a może nawet

w tym przypadku kultu
rozwodów.

NSylwia Krasnodębska przyjaciele Bena robią wszystko, by męż- radzących sobie z budowaniem relacji.
ajgorszy film na świecie to nie czyzna poczuł, że „rozwód to wyzwolenie”, Próbuje też wymuszać zmianę świadomości
tylko taki, w którym najlepiej a po pomyśle, by założyć tytułowy klub w kierunku myślenia z piłkarskich stadio-
na planie gra lemur, a dowcipy rozwodników, wszyscy entuzjaści krzyczą nów: „Nic się nie stało”. Ofiary rozwodów
budzą zażenowanie u najmniej „Alleluja!”. Jest to równie wysublimowane w postaci skrzywdzonych małżonków
wymagającej części publicz- jak żartowanie z prowadzenia samochodu i dzieci to jedno. Ale ofiary propagandy
ności. Najgorszy film na świecie to taki, po pijaku. wokół kultury rozwodów to problem
który na warsztat bierze bardzo poważny znacznie szerszy. Najwyraźniej twórcy
problem społeczny i przedstawia go w spo- Kryzys społeczny wynikający z fali roz- „Klubu rozwodników” są też jej ofiarami.
sób banalizujący realne cierpienie ludzi, wodów zbiera żniwo w postaci skażenia GP
krzywdząc tym samym swoich odbiorców, kolejnych pokoleń coraz trudniej
co więcej – oczekując, że będą się z tej
FOT. MAT. PRAS. krzywdy śmiali.

Słowo „najgorszy” będzie pojawiało się
w tym tekście jeszcze nieraz. Ben (Arnaud
Ducret) o zdradzie dowiaduje się bowiem
właśnie w najgorszy sposób – przez radio-
węzeł. Po zakończeniu oficjalnej części
dużej uroczystości żona Bena wraz z kolegą
schodzą ze sceny i nie wiedząc, że wciąż
mają włączone mikrofony, na zapleczu
zaczynają uprawiać seks. Słyszą to i Ben,
i setki towarzyszących mu w firmie osób.
Przyłapani kochankowie skruchy nie oka-
zują, a niewierna żona wyraża chęć na-
tychmiastowego rozwodu. Tuż po nim

kibicuj zobacz wspomnij

POLSKIM ARCHITEKTOM PERŁĘ RENESANSU BRATA ALBERTA

Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku Na co dzień niedostępny skarb polskiego 20 sierpnia 1845 roku urodził się malarz
ogłosiło konkurs na koncepcję urbani- renesansu, Kaplica Zygmuntowska na i zakonnik Adam Chmielowski, znany jako
styczno-architektoniczną cmentarza Wawelu, przez cały sierpień będzie otwarta Brat Albert. Założyciel zakonu albertynów
Żołnierzy Wojska Polskiego na Wester- dla turystów. To forma uczczenia 500. i albertynek, powstaniec styczniowy, święty
platte. Ma to być miejsce pamięci rocznicy urodzin króla Zygmunta Augusta. Kościoła katolickiego. Autor obrazu „Ecce
i kultury oraz przestrzeń do uroczystości Kaplica powstała w latach 1519–1533 i jest Homo” – nieukończonego dzieła przedsta-
państwowych, religijnych i wojskowych. dziełem Bartolomea Berecciego. wiającego ubiczowanego Chrystusa.

19 SIERPNIA 2020 85

KULTURA { KINO }

PIERWSZY TAKI FILM
O ANNIE WALENTYNOWICZ

PRZYWRÓCIĆ PAMIĘĆ O MATCE „SOLIDARNOŚCI”

Podczas gdy o Lechu Wałęsie powstał stos różnych produkcji, postać skromnej suwnicowej, niezłomnej
antykomunistki, krytyczki porozumień Okrągłego Stołu i polskich przemian po 1989 roku Anny Walentynowicz,
została zepchnięta w III RP na filmowy boczny tor. Nowa produkcja w reżyserii Krzysztofa Wojciechowskiego ma
szansę „przywrócić” nam bohaterkę Solidarności.

Grzegorz świeczniku, nie miała też politycznych celów. z Kresów przed prześladowaniami UPA,
Wszołek Jeden z funkcjonariuszy SB groził jej, że wcześniej przekazana polskim zarządcom na
zostanie zapomniana, a jej nazwisko nigdy służbę. W filmie Krzysztofa Wojciechowskiego
A nna Walentynowicz doczekała nie znajdzie się na łamach encyklopedii. zobaczymy starania syna i wnuka Anny Wa-
się solidnej biografii książkowej, lentynowicz, którzy udają się na dawne Kresy
jednak od premiery pozycji Sła- „Mam nadzieję, że pani Anna stanie się w czasie krwawego Majdanu w 2014 roku,
womira Cenckiewicza pt. „Anna symbolem historii prawdziwej, pisanej już by poznać dokładniej przedwojenne losy
Solidarność” minęła już dekada. dziś, która kiedyś zostanie przyjęta przez krewnych. Nie brakowało głębokiego wzru-
W tym czasie drukiem wydawnictwa „Znak” wszystkich” – zwracał się do jubilatki w dniu szenia w trakcie rozmów z siostrami i kuzyn-
ukazała się próba zmierzenia się z przeszło- jej 80. urodzin prezydent Lech Kaczyński. kami Anny Walentynowicz, do których wróciły
ścią ikony podziemia pt. „Walentynowicz. Był to pierwszy przywódca III RP, który wspomnienia sprzed wielu dekad.
Anna szuka raju”. Dorota Karaś i Marek docenił wysiłek opozycyjny działaczki „So-
Sterlingow skupili się przede wszystkim na
kontrowersjach z bogatego życiorysu dzia- { Anna Walentynowicz była żywą historią.
łaczki, a wiele znaków zapytania wokół Najwyższy czas przypomnieć o życiu
niego zamienili w oskarżycielski ton. Jedy- i działalności matki Solidarności.
nymi reżyserskimi próbami odtworzenia
losów bohaterki były dwie produkcje Krzysz- lidarności” i odznaczył ją w 2006 roku Filmowa biografia kobiety-symbolu „So-
tofa Wojciechowskiego z lat 90. Orderem Orła Białego. Zginęła wraz ze
swoim prezydentem na pokładzie lidarności” skupi się w ostatniej części na
Film dokumentalny „Anna Walentynowicz. tupolewa.
Skąd przychodzimy, kim jesteśmy, dokąd pełnych emocji i kontrowersji poszukiwa-
zmierzamy” uporządkuje wiele wątków. Skromna kobieta zapytana o zdanie, za-
Będzie opisem losów suwnicowej, począwszy wsze szczerze opowiadała, co myśli o sytuacji niach ciała zmarłej w katastrofie smoleń-
od trudnych lat 50. po antykomunistyczną w kraju, i wracała pamięcią do lat 80. Frag-
działalność w ramach Wolnych Związków menty z jej archiwalnych wypowiedzi znajdą skiej. Bliscy bohaterki do dziś są przekonani,
Zawodowych Wybrzeża, wyrzucenie z pracy się w realizowanym dokumencie.
w Stoczni Gdańskiej, wybuch strajków w pa- że w rodzinnym grobie spoczywa ciało
miętnym sierpniu 1980 roku, konflikt z Le- Jednym z najbardziej intrygujących elemen-
chem Wałęsą oraz jego otoczeniem i represje tów biografii Anny Walentynowicz jest to, że innej osoby.
ze strony bezpieki. Jako krytyk ugodowej miała ukraińskie korzenie. Do ostatnich lat
postawy władz „Solidarności”, Anna Walen- nikt nie wiedział, że pochodzi ze wsi Sienne, Mecenasem filmu będzie PKN Orlen,
tynowicz znalazła się na bocznym torze. Była nieopodal Równego. Była córką Nazara i Pryśki
świadoma marginalizacji, a w konsekwencji Lubczyków, a na początku lat 40. uciekła a dotantem PISF. – Film „Anna Walentyno-
biedy. Nigdy nie aspirowała do życia na
wicz” to opowieść o pięknej, ale twardej

osobie, która nie bała się iść pod prąd wtedy,

gdy chodziło o wartości podstawowe i dobro

innych ludzi. Zadaniem filmu jest przywró-

cenie Polakom pamięci o tej niezwykłej

postaci – zapowiada producent. GP

86 19 SIERPNIA 2020 prenumerata.GazetaPolska.pl



ŚRODOWISKO { ŚCIEMY GREENPEACE }

TWARDY BÓJ

o polskie lasy

JAK AKTYWIŚCI CHCĄ SIĘ UWŁASZCZYĆ

Jacek
Liziniewicz

CIEKAWOSTKI

O POLSKICH
LASACH

Lasy to nasz wielki majątek, POWOJENNE ZALESIENIA ZIELONE LUBUSKIE
który jest własnością
wszystkich obywateli. Lesistość Polski, wynosząca pod koniec Największa lesistość występuje
Kuratelę nad tymi obszarami XVIII wieku prawie 40 proc. (w ówczesnych w województwach lubuskim
sprawują Lasy Państwowe, granicach), zmalała do 20,8 proc. w 1945 ro- (49,3 proc.), pomorskim (36,4 proc.)
które mają równoważyć cele ku. Obecnie powierzchnia lasów w Polsce to i zachodniopomorskim (35,5 proc.).
ochronne i użytkowe. 9242 tys. ha (stan z 31.12.2017), co odpo- Najmniej lesiste są województwa
wiada lesistości 29,6 proc. łódzkie, mazowieckie i lubelskie.

88 19 SIERPNIA 2020 prenumerata.GazetaPolska.pl

Przewidywania sprzed kilku Z acznijmy od kwestii prawdomów- mają to być drzewostany ponad 100-letnie,
miesięcy stały się faktem. ności Greenpeace, który ostatnio czyli ich zdaniem najcenniejsze. Te dwa
Aktywiści ekologiczni najgłośniej krzyczy o tym, że zdania aktywiści obudowują charaktery-
trzeba ratować polskie lasy. Otóż styczną dla siebie nowomową, która nijak
i wspierający ich naukowcy
chcą doprowadzić do podziału w ubiegłym tygodniu organizacja się ma do otaczającej rzeczywistości. Bo

Lasów Państwowych oraz ta wystosowała oświadczenie w sprawie… jaki sens ma argument wypowiadany za-
wyłączenia z gospodarki leśnej
zatrzymania „Margota”. Przypomnijmy, równo przez polityków lewicy, jak i akty-
od 15 do 33 proc. polskich
lasów. Terytorium o wielkości że człowiek ten zaatakował m.in. osoby wistów krzyczących: „Od 20 lat nie utwo-

Izraela chcą zdobyć bez ze środowisk pro-life, bijąc Zdaniem rzyliśmy parku narodowego!”?
jednego wystrzału, a nawet kierowcę słynnej już cięża- Czy oznacza to, że wpiszemy
jakiegokolwiek argumentu aktywistów
rówki i tnąc nożami banery. do prawa, iż co 5 lat musi
merytorycznego.
Jak widzą to wydarzenie wycinanie starych powstać tego typu obszar
POLUB NAS działacze z Greenpeace? drzew sprawia, przyrody chronionej? Branie
„Oświadczamy, że winnymi takiego szantażu emocjo-
/GazetaPolskaPL
eskalacji przemocy są przede że przyroda staje nalnego na serio doprowadzi
wszystkim ci przedstawiciele się uboższa nas do absurdu, w którym
władzy, którzy od miesięcy cała Polska (łącznie z naj-

nakręcali spiralę nienawiści gatunkowo. większymi miastami) stanie
i pogardy wobec osób LGBT+. się parkiem narodowym.

(…) Niechęć do opresyjnego państwa Jednocześnie efekt będzie taki, że faktycz-

wyprowadziła działaczy i sympatyków nie ochronie nie będzie podlegać nic, bo

środowiska LGBT+ na ulicę dla wyrażenia wszystko będzie jednakowe. Do tej pory

protestu przeciwko działaniom władz w Polsce był konsensus co do tego, że

państwowych” – napisali przedstawiciele parki narodowe tworzyliśmy w wyjątko-

Greenpeace. Mimo że oświadczenie to nie wych miejscach, ważnych z punktu wi-

FOT. ADOBE STOCK, CC, FILIP BLAZEJOWSKI/GAZETA POLSKA jest związane z przyrodą, to jednak do- dzenia krajobrazowego. Nikt nie ma

skonale obrazuje problem. Bowiem tak wątpliwości, że część rezerwatowa Puszczy

jak aktywiści interpretują sytuację w Polsce Białowieskiej, Tatry czy wydmy nad mo-

jako faszyzm i odradzający się totalitaryzm, rzem to wyjątkowe fragmenty przyrody,

tak patrzą na obecny system zarządzania przeważanie z historią ochrony dłuższą

przyrodą jako represyjny, w którym czło- niż uznanie tego terenu za park narodowy.

wiek czyha na „dobrą przyrodę”. Oczywiście również sami aktywiści przez

Co postulują? lata przekonywali nas, że na przykład
Puszcza Białowieska to wyjątek na skalę

Co do postulatów Greenpeace to w zasa- światową, by już rok później postulować

dzie jest on jeden – wyłączyć z gospodarki taką samą formę ochrony w  15 proc.

leśnej 15 proc. lasów w Polsce. Czasem polskich lasów. To jednak niejedyny przy-

aktywiści dodają jeszcze drugie hasło, że padek, gdy aktywiści zmienili zdanie.

W WIĘKSZOŚCI PUBLICZNE ILE DREWNA? CORAZ STARSZE

W strukturze własnościowej lasów w Polsce Według pomiarów Wielkoobszarowej Według danych WISL powierzchnia
dominują lasy publiczne – 80,7 proc., w tym Inwentaryzacji Stanu Lasu (WISL), przepro- drzewostanów powyżej 80 lat zwiększyła
lasy pozostające w zarządzie Państwowego wadzonych w latach 2013–2017, zasoby się z około 0,9 mln ha w 1945 roku
Gospodarstwa Leśnego LP – 76,9 proc. drzewne osiągnęły miąższość 2587 mln m³ do prawie 2,1 mln ha w roku 2017. W tym
W latach 1990–2017 udział lasów grubizny brutto, z czego na LP przypada samym okresie przeciętny wiek drzewosta-
prywatnych wzrósł i wynosi 19,3 proc. 2030 mln m³, a na lasy prywatne 434 mln m³. nów w lasach wzrósł z 44 do 58 lat.

19 SIERPNIA 2020 89

ŚRODOWISKO { ŚCIEMY GREENPEACE } JEST DOBRZE

Przekonałem się o tym, gdy wybrałem się przygotowali na ten temat również raport, W ciągu ostatnich 10 lat
na protest przed siedzibą Greenpeace, w którym twierdzili, że pomysł, jakoby powierzchnia lasów wzrosła
który urządzili mieszkańcy Puszczy Bia- lasy ochroniły klimat w Polsce, jest niera- o blisko 190 tys. ha. Ich
łowieskiej. Przez chwilę miałem okazję cjonalny. „Lasy w umiarkowanej strefie przebudowa, zmierzająca
porozmawiać z Pawłem Szypulskim z tej klimatycznej mogą odgrywać pewien do unaturalnienia, i rosnący
organizacji. – Żyjemy w czasach kryzysu pozytywny wpływ na  ogólny bilans emisji wiek oraz obszary pozosta-
ekologicznego i klimatycznego. Lasy mogą gazów cieplarnianych, choć nie są wione do tzw. naturalnego
odegrać konkretną pożyteczną rolę w tej w stanie zastąpić działań koniecznych odnowienia zwiększyły ich
sprawie. Pozwalają ograniczać negatywne do  ograniczenia tych emisji – przede bioróżnorodność.
konsekwencje zmian klimatycznych. Takie wszystkim szybkiego odejścia od spalania
stare lasy byłyby dla nas, obywateli, a także paliw kopalnych” – czytamy w raporcie. marłe. Tymczasem badania naukowe
dla klimatu i przyrody bardziej cenne Dalej jest jeszcze śmieszniej, bo aktywiści jednoznacznie pokazują, że właśnie te
wtedy, gdyby były wyłączone z gospodarki powtarzają, że nawet gdybyśmy przywrócili drzewa są kluczowe dla zachowania róż-
leśnej – mówił Paweł Szypulski z Green- lesistość z czasów Mieszka I, to nic to nie norodności biologicznej, ponieważ dostar-
peace. To nie jest pomysł nowy. Lasy da i „oznaczałoby to zaledwie odwrócenie czają setkom leśnych gatunków mikrosie-
Państwowe proponowały go już kilka lat skutków przeprowadzonego przez nas dliska niezbędne do żerowania, rozwoju
temu. W zasadzie można powiedzieć, że wcześniej wylesiania i innych zmian użyt- i schronienia” – czytamy w opinii naukow-
rolę polskich drzewostanów w polityce kowania terenu”. Teraz jednak narracja ców, którzy nie pofatygowali się podać
klimatycznej podkreślał szczególnie prof. się zmieniła i lasy mają nas ochronić. w swoim liście jakichkolwiek danych.
Jan Szyszko. To właśnie on rozwijał kwe- Jednocześnie powtarza się, że stare drzewa Wszystko z jednej przyczyny. Nikt nie bada
stię pochłaniania CO2 w lasach. Poprzez lepiej kumulują węgiel z atmosfery. To i nie monitoruje bioróżnorodności w skali
zabiegi gospodarcze i zmianę sposobu oczywista bzdura. Drzewa pochłaniają kraju. To jest zadanie niewykonalne, a jeśli
hodowli lasu polskie drzewostany miałyby najwięcej CO2 w czasie intensywnego już, to największą wiedzę mają… leśnicy,
pochłaniać więcej dwutlenku węgla. Do naj- wzrostu, a nie w okresie starości. na których danych nie chcą bazować na-
bardziej żarliwych krytyków koncepcji ukowcy od ekologii. Naukowcy monito-
należeli wtedy… aktywiści z Greenpeace, Bioróżnorodność rujący lasy i zajmujący się leśnictwem
którzy twierdzili, że rola lasów jest mar-
ginalna. „To, czego rzeczywiście potrze- Aby uzasadnić ideę wyłączenia dużych
bujemy, to szybkie odejście od węgla fragmentów lasów z gospodarki leśnej,
w gospodarce. A nie eksperyment, który sięgnięto do innego hasła – bioróżnorod-
za 30 lat powie nam tylko to, co już dziś ność. To słowo wytrych. Zdaniem akty-
wiemy: że owszem, lasy mają znaczenie wistów wycinanie starych drzew sprawia,
jako pochłaniacz i »magazynier« CO2, ale że przyroda staje się uboższa w gatunki.
ich powierzchnia w Polsce jest zbyt mała, To dlatego krytykowana była również idea
by miały w tym odegrać jakąś kluczową drewna energetycznego m.in. przez współ-
rolę” – powiedział OKO.press Krzysztof pracujących z aktywistami naukowców.
Cibor z Greenpeace Polska. Aktywiści „Lasy Państwowe stwierdzają jasno, że
będą spalane drzewa zamierające lub za-

PPoOlsCkHieŁlaAsNyIrAoCczZniCe Opo2chłaniają około MILIONY M³ MARTWEGO DREWNA DOSTAWCA DREWNA

34,6 mln ton CO2. Każdy hektar lasu W Polskich lasach zalega blisko 60 mln W PGL Lasy Państwowe pozyskano
wchłania średnio blisko 3,7 tony dwutlen- m3 martwego drewna. To wynik w 2017 roku 42 213 tys. m³ surowca
ku węgla i o tyle właśnie mniej jest go działalności leśników, którzy od lat drzewnego, w tym na gruntach leśnych
w atmosferze. LP wprowadziły pilotażowy pozostawiają część drewna do natural- 40 627 tys. m³ grubizny netto. Na terenach LP
projekt leśnych gospodarstw węglowych. nego rozkładu. Taka ilość to więcej niż stosuje się jednak zasadę, że wycina się około
rocznie pozyskują z lasów leśnicy. 59 proc. tego drewna, które rocznie przyrasta.

90 19 SIERPNIA 2020 prenumerata.GazetaPolska.pl

sało ponad 100 naukowców zajmujących

się lasem. W liście można znaleźć sedno

problemu. Otóż Lasy Państwowe od lat

„unaturalniają” drzewostany. Model go-

spodarki zmieniono tak, że w zasadzie

wiele lasów dla laików jest nie do odróż-

nienia od tych w parkach narodowych.

Świadczy o tym jeden zasadniczy wskaźnik:

ilość martwego drewna w lasach podległych

LP. Jak się okazuje, w naszych drzewosta-

nach ilość martwego drewna szacuje się

na 56,8 mln m3. To blisko półtora raza

więcej niż drzew rocznie wycinanych przez

LP. Oznacza to, że na całym terenie LP

gnije już drewno o wartości blisko 13 mld

zł. Wszystko w imię tworzenia większej

bioróżnorodności, której w sumie nawet

nikt nie bada. Lata temu jednak zarządza-

jący lasem uznali racje naukowców, którzy

dzisiaj nie zauważają tych milionów me-

trów sześciennych martwego drewna

napisali list otwarty, krytykując swoich wierzchni leśnej zbliża się do 3 milionów i nadal (z pewnością nie ruszając się
kolegów. „W tym kontekście zdumienie hektarów. O jakości gospodarowania Lasów
budzą nieprawdziwe opinie o polskich Państwowych świadczy najlepiej stan z domu) mówią o  kryzysie bioróżnorod-
lasach jako »plantacjach pozbawionych naszych ekosystemów: w ciągu ostatnich
gatunków typowo leśnych« oraz rzekomym 10 lat powierzchnia lasów wzrosła o blisko ności. Jaka jest więc pewność, że wyłą-
ubożeniu ich naturalnej bioróżnorodności. 190 tys. ha, a ich zasobność o ponad
Abstrahują one całkowicie od ogólnodo- 340 mln m3 drewna (tj. do ponad 2,6 mld czenie 15 proc. lasów jakkolwiek poprawi
stępnych wyników badań naukowych, m3 drewna). Równoczesna ich przebudowa,
mówiących w sposób jednoznaczny o czymś zmierzająca do unaturalnienia, i rosnący sytuację? Żadna. Bo nie o  przyrodę
zupełnie odwrotnym. Ponadto o stałym wiek – oraz coraz większe połacie pozo-
unaturalnianiu lasów świadczy fakt, że stawione do tzw. naturalnego odnowienia chodzi. Chodzi o teren i możliwość ro-
tylko w minionej dekadzie udział po- zwiększyły – wbrew twierdzeniom autorów
wierzchniowy drzewostanów liściastych, listu – ich bioróżnorodność; mówienie bienia biznesów, ale tego już się pewno
według gatunków panujących, w całości zatem o »kryzysie bioróżnorodności« jest
FOT. ADOBE STOCK, CC, JACEK HALICKI polskich lasów wzrósł o blisko 240 tys. albo wynikiem braku podstawowej wiedzy, Państwo domyślili. Krótkookresowym
hektarów – a ich udział w całkowitej po- albo świadomym przekłamaniem” – napi-
celem jest zaoranie pomysłu spalania

drewna energetycznego w ramach odna-

wialnych źródeł energii (aktywiści igno-

rują fakt, że drzewa odrastają). Green-

peace od lat znany jest z promowania

wiatraków i paneli fotowoltaicznych.

Reszta to tylko normalna gra biznesowa

podbita szantażem moralnym. GP

OWADY DUŻYM ZAGROŻENIEM KRAJ SOSNY OCHRONA

W 2017 roku zagrożenie lasów zarządza- W polskich lasach najwięcej rośnie sosny W lasach zarządzanych przez PGL LP
nych przez LP przez szkodniki owadzie – 58,5 proc., na dalszych miejscach są: przyrodę chroni się na wiele sposobów – re-
znacząco wzrosło. Całkowita powierzch- brzoza – 7,5 proc., dąb – 7,5 proc., zerwaty, pomniki przyrody, parki krajobrazowe,
nia ich występowania przekroczyła świerk – 6,4 proc., buk – 5,8 proc., olsza strefy ochronne. LP pomagają też wybranym
300 tys. ha. Podejmowane są liczne – 5,4 proc., inne drzewa liściaste – gatunkom zasiedlić miejsca, gdzie już
akcje, mające zapobiegać klęskom. 4,7 proc., inne drzewa iglaste – 4,2 proc. wyginęły lub gdzie są zagrożone wyginięciem.

19 SIERPNIA 2020 91

PODRÓŻE { POLSKA } STARÓWKA

Stefan Kolorowe, jaskrawe domki,
Czerniecki stojące jeden obok
drugiego, ustawione tak
CZERNIECKI.NET ciasno, że przypominają
fragmentami makietę
miasteczka dla lalek.

MIASTECZKO INNE
NIŻ WSZYSTKIE

DZIWNY GŁOGÓW

Siedzi nieruchomo na schodach. Z ciekawością przygląda się nadlatującym gołębiom. Jeden nawet usiadł jej
na ramieniu. Włosy splecione w warkocz, sukienka odsłaniająca drobne kolana i ledwo widoczny uśmiech.
Dziewczynka przed budynkiem ratusza ma na imię Pola.

O koło 9 lat temu – 1 czerwca „Taka jest dzieci wola, by dziewczynka przełomie stuleci zadecydowano o prze-
2011 roku – dziewczynkę pod miała na imię Pola”. Ani prezydent malowaniu go na róż. I stało się.
miejskim ratuszem posadził miasta, ani sam artysta nie mogli od-
jej twórca, rzeźbiarz Maciej mówić prośbie dzieci. W  taki sposób – Panie! Nie podoba się? Pan to pewno
Cendlak z Gostynia. Dlaczego najmłodsza gołębiarka Głogowa otrzy- z tych, co tylko by narzekali i narzekali!
nadał jej imię Pola? Nie miał wyboru. mała imię. – elegancko ubrany jegomość, który akurat
Gdy w pamiętną środę prezydent miasta usłyszał moje zdanie na temat koloru
odsłaniał kamienną rzeźbę, wokół po- Dolnośląskie miasteczko może się po- konstrukcji, pozwala sobie wyrazić swoje
sągowej dziewczynki zgromadziły się dobać. Ma wprawdzie swoje ekstrawa- zdanie. – A nie wiem, czy szanowny pan
dzieci z pobliskiego przedszkola. Przy- ganckie walory, jak przemalowany na wie, że to jedyny różowy most na świecie!
gotowane starannie do odegrania swojej różowo Most Tolerancji. Do końca ubie- I co pan na to?
roli odśpiewały piosenki i  zatańczyły. głego stulecia konstrukcja nie wyróżniała
Na koniec zaś zaintonowały wspólnie: się niczym szczególnym. Ot, kolejna sta- Na szczęście Głogów posiada znacznie
lowo-szarawa budowla na Odrze. Na ciekawsze atrakcje, aniżeli posłuszny
współczesnej postprawdzie poprawności

92 19 SIERPNIA 2020 prenumerata.GazetaPolska.pl

CIEKAWOSTKI Pierwsze historyczne wzmian- Są takie pory, gdy po głogowskim centrum będziemy spacerować w samotności.
ki o Głogowie mówią o plemie-
niu Dziadoszan, które osiedliło politycznej Most Tolerancji. Jak choćby Początki tutejszej kolegiaty
się na tutejszych Pawich znajdujący się na placu Jana Pawła II sięgają czasów pierwszych Piastów.
Oczkach na prawym brzegu pomnik Głogowskich Dzieci. Upamięt-
Odry jeszcze w VII wieku. niający haniebny pomysł cesarza Henryka Pod głogowskim chodnikiem
Archeolodzy odkryli, że V, który podczas walk o miasto w 1109 roku można znaleźć wiele ciekawych rzeczy.
w pobliżu osady znajdowało zarządził przywiązanie mieszczańskich
się wówczas dogodne dzieci do maszyn oblężniczych. Głogo- steczko duńskiego Legolandu. Na polskiej
przejście przez rzekę. Siłą wianie nie ustąpili. Poświęcili swoje dzieci,
rzeczy osada leżała więc na a gród pozostał niezdobyty. ziemi to rzadko spotykany styl. Pisać o nim
skrzyżowaniu ważnego szlaku
komunikacyjno-handlowego. Dziwne to miasto. Z jednej strony prze- „nowoczesny” raczej nie wypada. Wszak
pełnione historią – z ruinami przepięknej
W Głogowie chodzą pogłoski XV-wiecznej kolegiaty Wniebowzięcia domy pamiętają jeszcze poprzedni wiek.
o niemieckim szpitalu pod- Najświętszej Maryi Panny, w których aż
ziemnym, jaki miał tu być pachnie od Sacrum. Są też w Głogowie Bardziej pasowałoby do tego stylu okre-
wybudowany przy okazji ruiny jeszcze starszej świątyni, XII-wiecz-
działań II wojny światowej. nego kościoła św. Piotra. Przy Staromiej- ślenie „kosmiczny”, albo na wskroś „eg-
Są ponoć nawet świadkowie, skiej znajdziemy pozbawione dachu ruiny
którzy mieli widzieć podziem- XIII-wiecznego kościoła św. Mikołaja. zotyczny”. A na pewno inny od tych, do
ne, wykafelkowane sale, pełne
sprzętu medycznego. Temat Gdy jednak w 1945 roku przez Głogów jakich zdążyliśmy się przyzwyczaić. Cała
cały czas czeka na przechodziły oddziały Armii Czerwonej,
wyjaśnienie. żądne wzięcia krwawego odwetu na tym, ta inność utopiona jest tutaj w starodawnej
co uważały za niemieckie, zrównały miasto
Pod miastem znajduje się sieć z ziemią. Bolszewicy zniszczyli wszystko. imitacji kamienistego bruku. Pradawnych
tuneli. Nie są to jednak, jak Urokliwe kamieniczki, renesansowy ratusz
sądzi wielu, tunele komunika- z 80-metrową wieżą czy wreszcie wspo- ruin. Starych kościołów, których mury
cyjne, ale kilkusetmetrowe mniane kościoły – wszystko zamieniono
chodniki kontrminowe. w rumowisko. Co gorsza dla mieszkańców pamiętają czasy panowania w Polsce dy-
Podczas działań wojennych na Głogowa, budulec upadłych obiektów
końcach tychże podziemnych wykorzystywano na odbudowę innych nastii Piastów. Miasta pełnego wojennych
rozgałęzień znajdowały się polskich miast. W ten sposób z Głogowa
FOT. STEFAN CZERNIECKI tzw. piece, czyli miejsca, wywieziono 65 mln cegieł zabytkowych bunkrów, będących dziś niemą pamiątką
w których zakładano ładunki budynków. Trudno liczyć, aby materiał
wybuchowe. Dziś większość kiedykolwiek wrócił na miejsce. miasta-twierdzy, którym to Głogów był
wejść do tuneli Głogowa
zostało zasypanych. Między Dziś jednak, gdy z taką świadomością w trakcie działań II wojny światowej. Tak,
innymi wskutek tragicznego trudnej historii miasta wjedziemy do jego
wypadku, gdy to w podobnym centrum, naprawdę mocno się zdziwimy. to siedemdziesięciotysięczne miasto jest
tunelu zasypało się kilku Takiej Starówki jak tutejsza nie zobaczymy
chłopców. nigdzie indziej. Kolorowe, jaskrawe domki, zdecydowanie inne od tych, które mieliśmy
stojące jeden obok drugiego, ustawione
Na skutek licznych tuneli tak ciasno, że przypominają fragmentami okazję poznać do tej pory. GP
Głogowa powstał z czasem mit makietę miasteczka dla lalek albo mia-
o podziemnym korytarzu
mającym łączyć miasto
z odległym 80 kilometrów stąd
Wrocławiem.

19 SIERPNIA 2020 93

KRYMINALNI { ZLECENIE MORDU ZZA KRAT }

Grzegorz
Broński

WIĘZIEŃ „KUPIŁ” STRAŻNIKA

Gangsterzy chcieli zabić prokuratora

Dwóch gangsterów (skazanych i siedzących w więzieniu) planowało zabójstwo... prokuratora krajowego. Wysłali nawet
zza muru odpowiednie dyspozycje. Sprawa wyszła na jaw, gdy wpadł skorumpowany strażnik, który przez rok był na
usługach groźnego bandyty.

Z akład Karny nr 1 w Strzelcach Karta od bandyty przedterminowe zwolnienie z odbycia
Opolskich to więzienie typu reszty kary więzienia” – ujawniła nie-
zamkniętego, przeznaczone WNSAPWÓOLNLNIKOŚCI dawno Prokuratura Krajowa. Dzięki
m.in. dla recydywistów czy spraw- przychylności strażnika Bogdan G. dość
ców bardzo poważnych prze- CjpgeNnzwrsakaztwnty.óegcakRbrhksroyetoatnowewyrpcbritmaóaeóeęłź.wrwontpnZcsałiapaBekrajtwar.zndrojoMieeożbclkjnszioałtopąnzaśzęoyżcrazmamiccłkezoziuKwcaśynpąrrłzayotzswnedpktyajikooasęsawlzzzepmctaiareeornainnfóywniowemywie,i często wychodził również na przepustki!
stępstw z długimi wyrokami. Pełnił tam bandytom. Ich „współpraca” trwała około roku.
służbę Krzysztof N., który na co dzień Aferę odkryto w listopadzie. Początkowo
pracował jako wychowawca. W listopa- „Młody” został skazany na długą odsiad- wszczęto śledztwo dotyczące jedynie
dzie zeszłego roku wybuch skandal – kę. Trafił do więzienia w Strzelcach korupcji. W trakcie postępowania odkryto
strażnik ułatwiał wychodzenie na prze- Opolskich, gdzie miał odbywać karę. jednak szokujące fakty.
pustki osadzonemu tam gangsterowi. Tam pracował jako funkcjonariusz Służby
Oczywiście, nie za darmo. Obaj zostali Więziennej Krzysztof N. Gangsterowi Po trafieniu do „kryminału” w Strzel-
zatrzymani. Gangsterem był Bogdan G. udało się skorumpować strażnika. Naj- cach Opolskich, Bogdan G. został umiesz-
– pomimo pseudonimu Młody miał on pierw były to drobne przysługi, jak do- czony w jednej celi z Grzegorzem P. –
bogatą przeszłość kryminalną. Działał starczanie akcesoriów do ćwiczeń czy także gangsterem, który miał na koncie
na Śląsku, ale współpracował także suplementów diety, także coś do jedzenia. brutalne przestępstwa. Niektóre zbrodnie
z mafią pruszkowską. Jednak naraził się Oczywiście strażnik w zamian przyjmo- zostały już rozliczone przez wymiar
bossom z Warszawy. Wiosną 1990 roku wał pieniądze. Z czasem zaczął wyko- sprawiedliwości, w innych sprawach
nieporozumieniem zakończyła się trans- nywać coraz poważniejsze „przysługi”. dopiero mógł się spodziewać zarzutów.
akcja kradzionego samochodu, który „Krzysztof N., zatrudniony w zakładzie I kolejnych surowych wyroków. W prze-
Bogdan G. miał dostarczyć Wojciechowi karnym na stanowisku wychowawcy, szłości śledztwo przeciwko P. prowadzono
K. ps. Kiełbasa. Mafioso chciał dać na- wydał pozytywną opinię o Bogdanie G. w Wydziale ds. Przestępczości Zorgani-
uczkę „Młodemu”. Ale podczas ataku niezbędną do złożenia wniosku o jego zowanej Prokuratury Okręgowej w Ka-
to bandyta ze Śląska był górą. W trakcie towicach, a konkretnie zajmował się nim
szamotaniny zginęło dwóch oprychów obecny prokurator krajowy Bogdan
wysłanych przez „pruszkowskich”. Wtedy Święczkowski, który wówczas tam pra-
niedawni wspólnicy wydali na mężczyznę cował. „Doprowadził do skazania Grze-
wyrok. Wkrótce Bogdana G. zaczęli po- gorza P. za pomocnictwo do zabójstwa
szukiwać również policjanci zwalczający i usiłowanie zabójstwa” – przypomniano.
przestępczość zorganizowaną. On jednak Z operacyjnych ustaleń wynikało, że
znikł i przez długie lata pozostawał nie- Grzegorz P. mógł również zlecić inne
uchwytny. Wpadł dopiero w styczniu zabójstwo. Toczyło się nawet w tej spra-
2013 roku – ukrywał się w hiszpańskim wie postępowanie, najpierw prowadzone
Bilbao. Po ekstradycji i szybkim procesie przez Bogdana Święczkowskiego, później
przejęte przez innego prokuratora, który

94 19 SIERPNIA 2020 prenumerata.GazetaPolska.pl

Zemsta na sędzi

PWoPzsspwzNooaęOaibddscwmkrizazkeaDtłolręeai,iózażśrysrżm.wmKlPzeyiem,Wycmca.zuAzci–zot(ęapwenśbLprscmorjrpziieI„cęoeoręgŁeyK,dkżzbodnurpdycezDpiryzosowęiartmdmeyatęopjpzOioełopboanan,rwslplaeeętiMiremnłlmwanłszijnyycz)eakdiycjao.e.ohomndzsdUł”aązoyplmwyiorpbw,uoarkicnziłoaieeeodgcznao

przed ogniem.

podjął decyzję o umorzeniu. Bandyta

obawiał się jednak, że zostanie wzno-

wione, a w razie orzeczenia kary bardzo

długo nie wyszedłby na wolność. Rów-

nocześnie zamierzał starać się o przed-

terminowe warunkowe zwolnienie,

a uważał, iż obecny prokurator krajowy

– doskonale znający jego przeszłość

– może mieć wpływ na wydawane

decyzje. Postanowił się zemścić. Pod-

czas pobytu w celi Grzegorz P. namówił

Bogdana G. do pomocy w przeprowa-

dzeniu ataku na prokuratora. Planował

również zamordowanie członków

rodziny prawnika. Nie była to czcza

gadanina. „Młody”, wykorzystując

swoje kontakty poza murami więzienia,

rozpoczął poszukiwania osoby gotowej

przyjąć zlecenie. „Za pośrednictwem

przebywającej na wolności osoby

Bogdan G. dostarczył broń z tłumi-

Podczas pobytu w celi Zlecenie na ministra kiem i amunicję wskazanej przez
Grzegorz P. namówił
Bogdana G. do pomocy KRÓL DOPALACZY Grzegorza P. osobie” – ustalił dolno-
w przeprowadzeniu
ataku na prokuratora. Np„1zsrkMz0ipdlzrdeia0rpeoóeocamdrelcpierwintaoaamowoyikwłilrezasekudtndd.cborneoozoaliżazwicJpwtaziłaoaaazpmooarnlnoaaśskijóiodb.ceaocowwigżzóbń,ojpZeiiycsegozk”tSs,al.btwozi.kcćión,OgajotraodnnjózkmnboiarśeyitiezliewóenhcdydpwaiyaowsrzwnptzZatdrarwynalołiujeoowmojmbąnaircuedoe.zj ili śląski wydział zamiejscowy Prokura-
Planował również
zamordowanie członków tury Krajowej. Na szczęście udało się
rodziny prawnika.
zapobiec najgorszemu! Akta sprawy

trafiły już do Sądu Okręgowego w Opo-

lu. Grzegorzowi P. i Bogdanowi G.

grozi kara dożywotniego pozbawienia

wolności. Na ławie oskarżonych, obok

gangsterów, zasiądzie również sko-

rumpowany wychowawca więzienny

Krzysztof N. GP

Rysował FilipBąk.pl

19 SIERPNIA 2020 95

W INTERNETACH { POLITYKA W SIECI }

„MURZYN” OBRAŻA

Polityczna poprawność w lewicowym rozumieniu przekracza kolejne bariery.
„Dziś słowo Murzyn jest nie tylko obarczone złymi skojarzeniami. (…) Obrosło
wyjątkowo silną frazeologią obraźliwą” – to opinia dr. hab. Marka Łazińskiego
z Rady Języka Polskiego PAN. Wywołała ona lawinę komentarzy w sieci, ale
poruszyła także dużą część społeczeństwa. Skonsternowani są rodzice,
którzy nie wiedzą, czy dzieci będą mogły jeszcze przeczytać wierszyk Juliana
Tuwima o murzynku Bambo, czy też zostanie on postępowo dostosowany do
współczesnych standardów. Gospodynie domowe zaś w obawie przed
ewentualnymi represjami będą w ukryciu wypiekały popularne ciasto – murzy-
nek. Wszyscy zastanawiają się, czy językowe, lewicowe restrykcje pójdą dalej.
Obraźliwe będzie nazywanie kogoś łysym, grubym, chudym, wysokim czy
niskim – wszak i te słowa mogą „obrosnąć silną frazeologią obraźliwą”.

ZmŁOyTEśli Mitsuro Zbigniew Górniak Krzysztof Feusette Ryszard Makowski
@exluzurpator @ZbigniewGrniak5 @FeusetteK @RychoM
#Murzyn W Polsce były dwa Rada Języka Polskiego Rada Języka Polskiego o W „trójkowym” słuchowi-
przypadki niewolni- uznała słowo „Murzyn” za „Murzynie”: „Określa nie sku „Rodzina Poszepszyń-
czego wykorzystania obraźliwe. Pytanie nr 1: narodowość ani skich” pies się wabił
czarnoskórych. Raz pod czyim naciskiem pochodzenie geograficz- „Murzyn”. Nikomu to nie
Stanisław Anioł w Rada wzięła na tapetę ne, tylko kolor skóry, a ta przeszkadzało. Teraz co to
Alternatywy 4 znęcał akurat to niewinne słowo? cecha, podobnie jak kolor by się działo, gdyby na
się nad Murzynem, i Ilu w PL żyje Murzynów? włosów, wzrost, typ przykład w „Na Wspólnej”
„Gazeta Wyborcza”, Pytanie nr 2: wyobrażacie figury, nie musi być pies się tak nazywał.
która pomalowała sobie koszmar, jaki istotna w opisie człowie- Spoko, nie nazywałby się.
pastą do butów nastąpi za kilka lat, gdy ka”. Czyli wypadają też Nikt by się nie odważył.
dziennikarza. nie postawimy się temu „niski”, „wysoki”, „rudy”, Tresura poprawnościowa
szaleństwu? „brunet”, „blondyn”... działa super.

96 19 SIERPNIA 2020 prenumerata.GazetaPolska.pl

KOPERNIK BYŁA KOBIETĄ!

Jeszcze kilka lat temu kultowa „Seksmisja” odbierana jako komedia science-
-fiction, pod wpływem ideologii LGBT zaczyna nabierać nowego wydźwięku.
Wszyscy zaśmiewaliśmy się ze słynnego „Kopernik była kobietą”, traktując
stwierdzenie jako absurdalny żart. Kto dziś jest gotów założyć się, że za jakiś
czas nie dojdziemy na serio do takiego wariactwa? Oto bowiem mężczyzna,
który ogłosił się lesbijką lub według innej wersji „osobą niebinarną” (czyli
w wolnym tłumaczeniu: ni chłop, ni baba), został aktywistą LGBT i pod
tęczowymi barwami próbuje wprowadzać pewien rodzaj anarchii. I tak
nazwanie mężczyzny mężczyzną zakrawa już na naruszenie prawa. Gdyby
UE miała jakąś armię, to pewnie stałaby już ona u naszych granic, by bronić
lewackiej „wolności”. Czy zatem wystarczy ogłosić się „niebinarnym” oraz
żądać poszanowania tego, czym lub kim akurat się czujemy, by zagwaranto-
wać sobie swoisty immunitet, który rości sobie Michał Sz.?

LEWACKA WOLNOŚĆ SŁOWA

Ileż było krzyków o cenzurze, ileż apeli o poszanowanie ność, równość, demokracja – ale bez przesady! Kilkanaście Rubrykę opracował Krzysztof Kossowski
wolności słowa? Te ideały dla części dziennikarzy były tak godzin później Piotr Jedliński, w atmosferze skandalu, opuścił
silne, że w geście protestu przed rzekomą cenzurą w publicz- Radio Nowy Świat. Rewolucja zjadła własne dziecko.
nych mediach z hukiem, manifestacyjnie opuścili oni radiową
Trójkę, by założyć Radio Nowy Świat. O tym, na ile faktycznie
rozgłośnia okazała się nowym, lepszym światem, na własnej
skórze przekonał się prezes spółki „Ratujmy Trójkę” (właści-
ciela RNŚ) Piotr Jedliński. Po hucpie bojówkarzy LGBT na
Krakowskim Przedmieściu ośmielił się nazywać aktywistę
LGBT Michała Sz.… mężczyzną! Myślozbrodnia Jedlińskiego
szybko została ukarana. Koleżanki i koledzy z nowego radia,
a także sponsorzy rozgłośni, którzy trzymają ją na smyczy,
szybko „wytłumaczyli” panu Jedlińskiemu, że owszem – wol-

19 SIERPNIA 2020 97

REWOLUCJI CZAS NADSZEDŁ! OD JĘZYKA ZACZNIEMY.
KAŻDY SOBĄ BĘDZIE, OTO PIERWSZA ZMIANA:
DOPIERO JAK ZROBIMY NAZWIEMY BOHATERKĄ
GROCH Z KAPUSTĄ WSZĘDZIE! TEGO CHULIGANA!

PLASTUSIOWY 1
KOMENTARZ Barbary Pieli
UŚWIADOMIĘ SZKRABA...
NIE WOLNO CI ZNAĆ WIERSZYKA:
„BYŁ SOBIE CHŁOP I BABA”.

NIE WIEM, O CO TU CHODZI…

4

„NIEBĘDĄCYCH BIAŁYMI” NA RAZIE DOŚĆ,
ALBO „BEZBIELOWYCH". CZAS NA WYPOCZYNEK:
NA DESER MAŁA CZARNA
A PROSZEK DO PRANIA I SŁODKI MURZYNEK!
„TKANIN KOLOROWYCH”?

98 1 MARCA 2017 78