โครงงานกับการแก้ปัญหา

โโคครรงงงงาานนกักักั บ กั บกกาารรแแก้ก้ก้ปัก้ปัปัปั ญญหหาา • การแก้ปัญหาด้วยการทำ โครงงาน • การพัฒนาโครงงานโดยใช้กระบวนการออกแบบ เชิงวิศวกรรม

2.1 การแก้ปัญหาด้วยการทำ โครงงาน การแก้ปัญหาใด ๆ ต้องมีการวางแผน ออกแบบการ ทำ งานอย่างเป็นระบบ การทำ โครงงานเป็นกระบวน การหนึ่งที่นักเรียนสามารถนำ มาใช้แก้ปัญหาได้ ซึ่ง เป็นศึกษาค้นคว้าในเรื่องที่ต้องการรู้อย่างลึกซึ้ง ซึ้ และ ลงมือปฏิบัติด้วยตนเอง จากเรื่องที่สนใจหรือปัญหาใน ชีวิตประจำ วัน สามารถขอคำ ปรึกษาจากครูหรือผู้ เชี่ยวชาญได้

การทำ โครงงานโดยใช้กระบวนการออกแบบเชิงวิศวกรรมเพื่อแก้ปัญหา จากสถานการณ์ที่นักเรียนสนใจมีการนำ แนวคิด หลักการหรือทฤษฎีทาง วิทยาศาสตร์ คณิตศาสตร์ และความรู้จากศาสตร์อื่น ๆ มาบูรณาการเพื่อ พัฒนานวัตกรรมในรูปแบบชิ้นชิ้งานหรือวิธีการ ในการแก้ปัญหาด้วยการ ทำ โครงงาน มีระยะการดำ เนินงาน 3 ระยะ คือ ระยะเริ่มต้นโครงงาน ระยะพัฒนาโครงงาน และระยะนำ เสนอโครงงาน โดยใช้กระบวนการ ออกแบบเชิงวิศวกรรมในดำ เนินการแก้ปัญหา ขั้นขั้ตอนต่าง ๆ ของ กระบวนการออกแบบเชิงวิศวกรรมมีความสัมพันธ์กับระยะการดำ เนิน งานของโครงงาน ดังรูป 2.2 การพัฒนาโครงงานโดยใช้กระบวนการ ออกแบบเชิงวิศวิ วกรรม

2.2.1 ระยะเริ่มต้นโครงงาน สำ รวจและตัดสินใจและเลือกสถานการณ์ที่สนใจ คือการกำ หนดปัญหา และเลือกหัวข้อโครง งาน อาจเป็นปัญหาที่โรงเรียน บ้าน หรือชุมชน โดยอาศัยการสังเกตสภาพแวดล้อม และ สัมภาษณ์คนในชุมชน นอกจากนี้ อาจใช้การสืบค้นจากสื่อสิ่งพิมพ์ แหล่งเรียนรู้ออนไลน์ 2.2.2 ระยะพัฒนาโครงงาน 1) ขั้นขั้ระบุปัญหา การวิเคราะห์สถานการณ์เพื่อระบุขอบเขตของปัญหา โดย ทำ ความเข้าใจกับประเด็นต่าง ๆ เทคนิคการวิเคราะห์ช่วยกำ หนด ขอบเขตของปัญหาได้ อาจใช้เทคนิค การตั้งตั้คำ ถาม 5W1H หรือเทคนิคผัง ก้างปลา (fishbone diagram) 2) ขั้นขั้รวบรวมข้อมูลและแนวคิดที่เกี่ยวข้องกับปัญหา ข้อมูลที่รวบรวมอาจเป็นความรู้และแนวคิดทางวิทยาศาสตร์ คณิตศาสตร์ และ เทคโนโลยี รวมทั้งทั้ศาสตร์อื่น ๆ การรวบรวมข้อมูลควรมีการกำ หนดประเด็น คำ ถามสิ่งที่จำ เป็นจะต้องรู้ก่อนการลงมือ เมื่อรวบรวมข้อมูลที่เกี่ยวข้องกับปัญหาจะพบแนวทางการแก้ปัญหาที่หลากหลายโดยอาจนำ แนวทางการ แก้ปัญหาเหล่านั้นนั้มาเปรียบเทียบข้อดีและข้อจำ กัด และประเมินความเป็นไปได้ เพื่อนำ ไปสู่การตัดสินใจ เลือกนำ ไปใช้ออกแบบวิธีการแก้ปัญหาภายใต้ความรู้ ทรัพยากรทางเทคโนโลยี และข้อจำ กัด

3) ขั้นขั้ออกแบบวิธีการแก้ปัญหา คือการใช้ข้อมูลและความรู้ที่ได้มาออกแบบวิธีการแก้ปัญหา หลักการออกแบบเบื้องต้น 1) หน้าที่ใช้สอย (function) ควรออกแบบให้ตรงตามเป้าหมายที่ตั้งตั้ ไว้เพื่อสนอง ความต้องการของผู้ใช้ 2) ความปลอดภัย (safety) การออกแบบควรคำ นึงถึงความปลอดภัยของผู้ใช้ เช่น ไม่เกิดสารพิษ 3) ความแข็งแรงของโครงสร้าง (structural strength) หมายถึงความแข็งแรง ของตัวผลิตภัณฑ์ 4) ความเหมาะสมกับสัดส่วนผู้ใช้งาน (ergonomics) ควรคำ นึงถึงสัดส่วนขนาด และขีดจำ กัดของผู้ใช้ 5) ความสวยงามน่าใช้ (aesthetics or sales appeal) รูปร่าง ขนาดสีสัน สวยงามน่าใช้ 6) ต้นทุน (cost) ควรรู้จักเลือกใช้วัสดุหรือกรรมวิธีการผลิตที่เหมาะสม 7) ซ่อมแซมและบำ รุงรักษาง่าย (ease of maintenance) 8) วัสดุ (materials) ควรเลือกใช้วัสดุให้ถูกต้องเหมาะสมกับงาน ปริมาณของ วัสดุ และคุณสมบัติ 9) กรรมวิธีการผลิต (production) สามารถผลิตได้สะดวก รวดเร็ว ประหยัด วัสดุ ค่าแรงและค่าใช้จ่ายอื่น ๆ เครื่องจักรและอุปกรณ์ที่มีอยู่สามารถใช้ทำ การ ผลิตได้หรือไม่ เป็นต้น 10) การขนส่ง (transportation) ประหยัดค่าขนส่ง ระยะใกล้หรือระยะไกล กิน เนื้อที่ในการขนส่งหรือไม่อย่างไร การขนส่งทางบก ทางน้ำ หรือทางอากาศ

หลังจากที่ได้แนวคิดในการออกแบบและพัฒนาบรรจุภัณฑ์แล้ว ควรถ่ายทอดความคิดดังกล่าวให้ ออกเป็นมารูปธรรม ภาพไอโซเมตริก เป็นภาพ 3 มิติ ที่มีลักษณะเฉพาะในการเขียนคือ ต้องยกทำ มุม 30 องศา จาก แนวเส้นระนาบทั้งทั้สองด้าน ระยะความกว้าง ความสูง และความลึก ในภาพสามารถคำ นวณ มาตราส่วนเป็นระยะจริงได้ สัดส่วนของภาพใกล้เคียงความจริง และสามารถวาดได้ง่าย ภาพฉาย คือ ภาพแสดงรายละเอียดของขึ้นงาน ประกอบด้วย ภาพด้านหน้า ภาพด้านข้าง และภาพด้านบน อย่างน้อย 3 ด้าน ในบางกรณีที่จำ เป็นอาจมีภาพด้านหลังหรือด้านล่างด้วยก็ได้ โดยภาพ ของแต่ละด้านแสดงขนาด และหน่วยในการวัด เพื่อสามารถนำ ไปสร้างแบบจำ ลองหรือชิ้นชิ้งานใน การสร้างชิ้นชิ้งาน การเขียนเค้าโครงโครงงาน การเขียนเค้าโครงโครงงาน จะช่วยให้สามารถวางแผนการทำ งานล่วงหน้า ทำ งานตามแผนงานได้ อย่างมีระบบ และสามารถลงมือปฏิบัติโครงงานด้วยความมั่นมั่ ใจ เมื่อเขียนเค้าโครงเสร็จควรนำ เสนอ แนวคิดแก่ครูที่ปรึกษาโครงงานเพื่อรับฟังข้อเสนอแนะต่าง ๆ ที่มีต่อการแก้ปัญหา และนำ ข้อเสนอแนะ เหล่านั้นนั้มาปรับปรุงการดำ เนินงานและการเขียนเค้าโครงก่อนที่จะลงมือปฏิบัติ

4) ขั้นขั้การวางแผนและดำ เนินการแก้ปัญหา การลงมือปฏิบัติเพื่อแก้ปัญหาหรือพัฒนาให้ได้ชิ้นชิ้งานหรือวิธีการ โดยอาศัยทักษะและใช้ทรัพยากรต่าง ๆ ซึ่งรวมทั้งทั้วัสดุ เครื่องมือและอุปกรณ์ โดยก่อนลงมือปฏิบัติ ควรมีการออกแบบลำ ดับขั้นขั้ตอนการดำ เนินงาน ซึ่งอาจใช้การเขียนแผนภาพเพื่อแสดงรายละเอียดหรือขั้นขั้ตอนต่าง ๆ ของสิ่งที่จะลงมือปฏิบัติก่อน หลัง กำ หนดขั้นขั้ตอนย่อย และผลที่ได้จากการดำ เนินงานในแต่ขั้นขั้ตอน 5) ขั้นขั้ทดสอบ ประเมินผล และปรับปรุงแก้ไขวิธีการแก้ปัญหาหรือชิ้นชิ้งาน 2.2.3 ระยะนำ เสนอโครงงาน 1) ขั้นขั้การนำ เสนอวิธีการแก้ปัญหา ผลการแก้ปัญหาหรือขึ้นงาน การนำ เสนอโครงงาน เป็นการเผยแพร่หรือสื่อสารผลการทำ โครงงานให้ผู้อื่นเข้าใจเกี่ยวกับภาพ รวมของกระบวนการทำ งาน ตั้งตั้แต่แนวคิดในการแก้ปัญหา การแก้ปัญหา รวมทั้งทั้ผลของการเเก้ ปัญหาเเละแนวทางการปรับปรุงเเก้ไขให้มีประสิทธิภาพมากขึ้นซึ่งสามารถทำ ได้หลายวิธี เช่น การเขียนรายงาน การนำ เสนอด้วยโปสเตอร์ การใช้ซอฟต์แวร์ช่วยในการนำ เสนอ การเขียน รายงานโครงงาน มีองค์ประกอบ 3 ส่วน ส่วนนำ ส่วนเนื้อเรื่อง และส่วนอ้างอิง 2) การนำ เสนอโครงงานด้วยโปสเตอร์ การจัดทำ โปสเตอร์เพื่อนำ เสนอ ควรวางแผนและออกแบบขนาดที่เหมาะสม หรือตามเกณฑ์ ของงานที่จะนำ เสนอ ผู้จัดทำ โครงงานอาจมีการนำ เสนอรายงานด้วยคำ พูดสั้นสั้ๆ เพื่อให้ โปสเตอร์อ่านได้ง่า

3) การนำ เสนอโครงงานด้วยซอฟต์แวร์นำ เสนอ 3.1) การเตรียมเนื้อหาในแต่ละหน้าหรือสไลด์ 3.2) ภาษาและไวยากรณ์ 3.3) การตกแต่งสไลด์และเทคนิคการนำ เสนอด้วยภาพ สรุป สรุป การพัฒนาโครงงาน ซึ่งเป็นการแก้ปัญหาหรือพัฒนางานในประเด็นที่ นักเรียนสนใจเปิดโอกาสให้นักเรียนได้ใช้ความรู้และทักษะต่าง ๆ ผ่านการ แก้ปัญหาโดยมีการวิเคราะห์ ทำ ความเข้าใจกับปัญหาอย่างชัดเจน มีการ รวบรวมข้อมูลที่จำ เป็น พัฒนาและออกแบบแนวทางวิธีการแก้ปัญหาได้ สอดคล้องกับปัญหา มีการวางแผนและลงมือแก้ปัญหา รวบรวมและบันทึก ข้อมูลผลการทดสอบการแก้ปัญหา หาทางปรับปรุงแก้ไขหากพบข้อบกพร่อง วิเคราะห์และสรุปผลการแก้ปัญหา และนำ เสนอเผยแพร่ผลการแก้ปัญหา โครงงานที่นักเรียนพัฒนาขึ้นจึงอาจต่อยอดเพื่อพัฒนาผลิตภัณฑ์หรือวิธีการ ที่สามารถนำ ไปใช้ในวงกว้างต่อไปได้อีกด้วย ซึ่งนักเรียนจะเรียนรู้วิธีการใน การสร้างประโยชน์จากผลงานของตนเองในบทต่อไป

คุณครูวิภ วิ าภรณ์ สวยรูป นางสาวนาราภรณ์ ทำ โสม ชั้น ชั้ มัธ มั ยมศึก ศึ ษาปีที่5 ที่ /1 เลขที่1 ที่ 2 จัดทำ โดย เสนอ