Ilmu tajwId
makhrIjul huruf
dan
sIfatul huruf
Masjid AR-Raudhah 1
Masjid AR-Raudhah ﷽
2
َو َر ِتّ ِل ا ْلقُ ْرآ َن تَ ْر ِتي ًﻼ 3
Dan bacalah Al-Quran dengan tartil
Surah Muzzamil : ayat 4
Tartil, maknanya: mengelokkan bacaan huruf2
Al-Quran dengan terang dan teratur, mengenal
tempat-tempat waqaf secara betul sesuai
dengan hukum-hakam tajwid dan bacaan tidak
secara terburu-buru.
Masjid AR-Raudhah
Merujuk kepada Surah Muzammil : ayat 4
dan definasi nya:
( i ) Fardhu Kifayah : Hukumnya mempelajari Ilmu Tajwid
(termasuk memahami istilah-istilah dan hukum-hakam nya)
( ii ) Fardhu ‘Ain : Hukumnya membaca al-Quran dengan baik
dan betul sesuai dengan hukum-hakam nya Ilmu Tajwid
Masjid AR-Raudhah
4
فَإِذَا قَ َر ْأ َت ا ْلقُ ْرآ َن َفا ْستَ ِع ْذ بِا ﱠ ِ ِم َن ال ﱠش ْي َطا ِن ال ﱠر ِجي ِم 5
Apabila engkau membaca al-Quran, maka mohonlah
perlindungan kepada Allah dari godaan syaitan yang
terkutuk.
Surah An- Nahl (16) ayat: 98
Maksud ayat ini, kita mesti membaca Ta’awwuz
( ) أَ ُعوذُ بِا ﱠ ِ ِم َن ال ﱠش ْي َطا ِن ال ﱠر ِجي ِمapabila memulai bacaan al-Quran.
Selepas membaca Ta’awwuz diikuti dengan membaca Basmalah
(“ )بِ ْس ِم ٱ ﱣ ِ ٱل ﱠر ْح ٰ َم ِن ٱل ﱠر ِحيمapabila dimulai daripada awal surah”,
terkecuali Surah at- Taubah yang tidak didahului dengan bacaan
Basmalah
Masjid AR-Raudhah
َم َجا ِر ُخ ال ُح ُر ْو ِف
TEMPAT KELUAR HURUF
5 1
َم ْو ِض ُع ا ْل َخ ْي ُش ْو ِم َم ْو ِض ُع ا ْل َح ْﻠ ِﻖ
Batang hidung Halqum - 6 huruf
(hanya dengung) 2 ()خغعحهأ
4 3 َم ْو ِض ُع ا ِل ّﻠ َسا ِن
َم ْو ِض ُع ال ﱠشﻔَتَ ْي ِنLidah – 18 huruf
َم ْو ِض ُع ا ْل ُج ْو ِف Dua bibir – 4 huruf ()ت ث ج د ذ ر ز س ش ص
()ط ظ ق ك ل م ن ي
Rongga Mulut ()فمبو
(huruf saksi madd - )ا و ي
MASJID AR-RAUDHAH 6
1
َم ْو ِض ُع ا ْل َح ْﻠ ِﻖ
( ج غc)
Kerongkong/Halkum ( ح عb)
(6 Huruf) ( ا هa) 7
MASJID AR-RAUDHAH
َم ْو ِض ُع ال َحل ِق
Halkum (6 Huruf)
Huruf ه & عtempat keluarnya pangkal halqum berdekatan dengan dada أَ ْق َصى ا ْل َح ْﻠ ِﻖ
Contoh ه َفبَِإ َِّذشا ْرال ُه ﱠمس َمِباعَُءذَاا َ ٍبش ﱠأَق ِليْ ٍمت
Bacaan
(1a) ء
Huruf ح & ع: tempat keluarnya dari pertengahan halqum َو ْس َط ال َحل ِق
ُم َق َاوِ َلﱠن ِفَ ْ ﱠرر َعَ ْكو ُلنُه َ َووَماال ََعر ﱡبُزالالَ ﱠعار ِل ِحم
Contoh ح َ
Bacaan
(1b) ع
Huruf خ & غ: tempat keluarnya dihujung halqum berdekatan dengan anak tekak أَ ْدنَى ا ْل َح ْﻠﻖ
ٌ ِإ ﱠن َ ﱠر ـ ُهم ِب ِه ْم َي ْو َم ِئ ٍذ ل َخ ِب
Contoh خ ال ﱠصاِل َحا ِت َفل ُه ْم أ ْج ٌر َغ ْ ُ َم ْم ُنو ٍن 8
Bacaan
(1c) غ
MASJID AR-RAUDHAH
َم ْو ِض ُع ا ِلﻠّ َسا ِن
Lidah
(18 Huruf)
MASJID AR-RAUDHAH 9
َم ْو ِض ُع ا ِلﻠّ َسا ِن 10
Lidah (18 Huruf)
(2a) Huruf : ق: Di Pangkal Lidah
Contoh bacaan : َوأَ ْل َق ْت َما فِي َها َوتَ َخﻠﱠ ْت
(2b) Huruf : ك: Hampir di pangkal lidah:
Contoh bacaan : فَأَ ﱠما َم ْن أُوتِ َي ِكتَا َبهُ ِبيَ ِمينِ ِه
(2c) Huruf : ي ج ش: Di tengah lidah :
Contoh bacaan ي: فَ َس ْو َف يَ ْد ُعو ثُبُو ًرا
ج: ذُو ا ْلعَ ْر ِش ا ْل َم ِجي ُد
ش: إِ ﱠن بَ ْط َش َربِّ َك لَ َش ِدي ٌد
MASJID AR-RAUDHAH
َم ْو ِض ُع ا ِلﻠّ َسا ِن
(2d) Huruf : bضacaa:nH:ujuْتngم ﱠدaُ ta ُضs رdْ a َﻷnْ ا اkَذirِوiَ kanan dengan rapat
Contoh
(2e) Huruf : bلaca: aHnu:juدnِ وgُدdخaْ ﻷnُ ْ اpبeُrmحاuَ kصaْ a أnو ُق ِت َل
Contoh
(2f) Huruf : نbac:aHanuju: n اgصdِ aَnِهdِ ibَنaاwa ُهhَ ﱠر M ﱠنa ِإkhٰ raَ j Lam
Contoh
(2g) Huruf : ر: Hujung menekan dua gigi atas bahagian hadapan
tapi aطgٌ aحkِ m ﱡمeمnهdِ ئeِ راkَوaَ tنi lمaِ ngُ it-واlaَ ngit
Contoh bacaan :
MASJID AR-RAUDHAH 11
َم ْو ِض ُع ا ِلﻠّ َسا ِن
(2h) HCuornutfo:hطbaدcaتan:تHuj:unجgوliُ dُ لa اh ِتdذاaَ nا ِءp َمaﱠسnلgواkَ al gigi atas bahagian hadapan:
د: َو ُه َو ال َغ ُفوُر ال َو ُدو ُد
ط: ل َ ْ ُ ﱠ َﻃ َ قا َعن َﻃ َب ٍق
(2i) Huruf : زسص: H:ujنuَ nوgُ ِliخdْ aُ h ْمd ُهaوnو َ ُزنh ﱠuوjأuمnْ هgُ وgلiاgiذاaَ ِtوaَ s bahagian hadapan:
Contoh bacaan ز
س: َ َي ْو َم َ ُقو ُم ال ﱠنا ُس ِل َر ﱢب ال َعال ِم
ط: ل َ ْ ُ ﱠ َﻃ َ قا َعن َﻃ َب ٍق
12
MASJID AR-RAUDHAH
َم ْو ِض ُع ا ِلﻠّ َسا ِن
(2j) Huruf : ثذظ : H: uدjِuوn ُنg ُجlلiاdﺚaُ h دdِ حaَ nَكhاuأ َتju ْلnهgَ وgigi atas bahagian hadapan:
Contoh
bacaan ث
ذ :: أوَل ٰ ِئ َكَوأاﱠنل َُهق َممرﱠمِإْ َ ُذعا اوﱠُث َوسَنَق َ ظ ﱡن َأ
ظ
MASJID AR-RAUDHAH 13
َم ْو ِض ُع ال ﱠشﻔَتَ ْي ِن 14
Dua Bibir
(4 Huruf)
MASJID AR-RAUDHAH
َم ْو ِض ُع ال ﱠشﻔَتَ ْي ِن
Dua Bibir (4 Huruf)
(3a) Huruf : ف: Perut مbِ ibِعirل ﱠنbاaَةwَ aْ hَن dمiْ rهaِ هpِ aوtجkُ aُوn dِeفnُ gرaعnْ َتhujung gigi atas bahagian hadapan
Contoh bacaan :
(3b) Huruf : ب: Bibir bawah bِ لeرrtاe ﱠجm ُفuال بdَ eاnك َتgِ aﱠنnِإ bi ﱠbir atas :
Contoh
bacaan : ِس ﱢج
Huruf : م: Bibir bدaِ وw ُعa ْوhل َمd اaِمnَي ْوaالtوaَ s dirapatkan :
Contoh
bacaan :
Huruf : و: Bibir bَقaسwَ aا ﱠh َذاd ِإaرnق َمaَ لtواaَ s dibuka sedikit :
Contoh
bacaan :
MASJID AR-RAUDHAH 15
Rongga Mulut َم ْو ِض ُع ا ْل ُج ْو ِف
(huruf saksi -madd) 16
MASJID AR-RAUDHAH
َم ْو ِض ُع ا ْل ُج ْو ِف
Rongga Mulut (huruf - madd)
(2i) Huruf : ويا: Tempat yaَ nﱢيgِعلberaِ لdرaبﹶراdْ َﻷiْdب اaَlaتاmَ ِك k ﱠنe ِإro ﱠngkong :
Contoh
bacaan : ﹶا:
: ﹺ ْي: ي َو ِم َزا ُج ُه ِمن َ ْسﹺ ٍم
: ﹸ ْو: ل ُق ِت َل أ ْص َحا ُب ا ْ ُﻷ ْخﹸدو ِد
MASJID AR-RAUDHAH 17
َم ْو ِض ُع ا ْل َخ ْي ُش ْو ِم 11
Batang Hidung
(hanya Dengung)
MASJID AR-RAUDHAH
َم ْو ِض ُع ا ْل َخ ْي ُش ْو ِم
)Pangkal Hidung (hanya Dengung
ن (5a) Huruf :ﹺﹺ ﹺﹺﹸﹸﹲ : Hal ini sama ada pada ketika di Idhgam, Ikhfa’ atau pun iIqlab:
َخﻠَ َﻖ ا ْ ِﻹن َسا َن ِمن َص ْﻠ َصا ٍل َكا ْلﻔَ ﱠخا ِر
فَ َي ْو َم ِئ ٍذ ﱠﻻ يُ ْسأَ ُل َعن َذن ِب ِه ِإن ٌس َو َﻻ َجا ﱞن Contoh bacaan :
ثُ ﱠم َكا َن َعﻠَ َقﺔً َف َخﻠَ َﻖ فَ َس ﱠو ٰى
يُنَبﱠأُ ا ْ ِﻹن َسا ُن يَ ْو َم ِئ ٍذم بِ َما قَ ﱠدمَم َوأَ ﱠخ َر
MASJID AR-RAUDHAH 19
َم ْو ِض ُع ا ْل َخ ْي ُش ْو ِم
Pangkal Hidung (hanya Dengung)
(5b) Huruf : مyang di Idgham kan dengan م
dan مdi ikhfa’ kan dengan ب
Contoh bacaan : َو َي ْعﻠَ َم الﱠ ِذي َن يُ َجا ِدلُو َن ِفي آيَا ِتنَا َما لَ ُهم ِّمن ﱠم ِحي ٍص
ِإ ﱠن ٰ َه َذا َما ُكنتُم بِ ِه تَ ْمتَ ُرو َن
Ekoran dari hukum-hakam bacaan tersebut; maka Makhraj nya berpindah dari tempat
asal ke pangkal hidung
MASJID AR-RAUDHAH 20
sIfaatul huruf
ٌِص َﻔﺔٌ َذا ِتيﱠﺔ
Sila rujuk pelajaran -19; dimuka surat 76 21
(Sifat-Sifat Huruf)
Menurut pandangan ahli-ahli Qiraat dan
para hafiz yang masyhur, sifat-sifat huruf
ini ada 17 :
Masjid AR-Raudhah
1: َخ ْه ٌر: ertinya kuat/terang, tertahan Nafas :
Huruf: 19 :Terkumpul didalam bait yang berbunyi : () َع ُظ َم َو ْز ُن قَارى ٍء ِذ ْي َغ ٍ ّض ِج ٍّد َطﻠَ َب
Contoh bacaan: Surah Al-Kahf: {۹۷} َف َما ٱ ْس َط ُعو أن َ ظ َه ُرو ُه َو َما ٱ ْس َت َط ُعو ل ُه َن ْق ا
< Lawan nya >
2. َم ْه ُمﺲ: Mendesus atau berlari nafas:
Huruf : 10: terkumpul dalam bait yang berbunyi : () َف َح ﱡث ُه َش ْخ ٌص َسك َت
Contoh bacaan : Surah Yusuf : ﴾٦٤﴿ فَا ﱠ ُ َخ ْي ٌر َحافِ ًظا ۖ َو ُه َو أَ ْر َح ُم ال ﱠرا ِح ِمي َن
MASJID AR-RAUDHAH 22