การแปรสัณฐานของแผ่นธรณี ตัวชี้วัด • ว 3.2 ม.6/2 อธิบายหลักฐานทางธรณีวิทยาที่สนับสนุนการเคลื่อนที่ของแผ่นธรณี • ว 3.2 ม.6/3 ระบุสาเหตุ และอธิบายรูปแบบแนวรอยต่อของแผ่นธรณีที่สัมพันธ์กับการเคลื่อนที่ของแผ่นธรณี พร้อมยกตัวอย่างหลักฐานทางธรณีวิทยาที่พบ หน่วยการเรียนรู้ที่ 6
นักเรียนคิดว่าโลกของเรามีการเปลี่ยนแปลงหรือไม่
โลกมีสมบัติทางกายภาพในแต่ละชั้นแตกต่างกัน โลกจึงมีการเปลียนแปลงอยู่ตลอดเวลา มนุษย์จึงได้พยายามหา ข้อมูลเกี่ยวกับกับการเปลี่ยนแปลงของโลก ซึ่งสามารถอธิบายได้ด้วยทฤษฎีต่างๆ ทฤษฎีที่ส าคัญและเป็นที่ยอมรับในปัจจุบัน คือ ทฤษฎีธรณีแปรสัณฐาน (plate tectonic theory) ทฤษฎีทวีปเลื่อนของเวเกเนอร์ ทฤษฎีการแผ่ขยายพื้นสมุทร
ทฤษฎีทวีปเลื่อน 225 ล้านปีก่อน 150 ล้านปีก่อน 100 ล้านปีก่อน ปัจจุบัน ทวีปต่าง ๆ อยู่ติดกัน เรียกว่า พันเจีย (Pangaea) ทวีปแยกตัวจากกันเป็น 2 ทวีป คือ ลอเรเซีย (Laurasia) และ กอนด์วานา (Gondwana) ปัจจุบันมี 7 ทวีป พันเจีย ลอเรเซีย กอนด์วานา อัลเฟรด เวเกเนอร์(Alfred Wegener) นักวิทยาศาสตร์ชาวเยอรมัน ผู้น าเสนอทฤษฎีทวีปเลื่อน ทวีปแยกตัวออกจากกัน อย่างช้า ๆ ที่มาของภาพ https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Wegener_Alfred_signature.jpg#/media/ไฟล์:Wegener_Alfred_signature.jpg
หลักฐานสนับสนุนทฤษฎีทวีปเลื่อน 1. รอยต่อของขอบทวีป อัลเฟรด เวเกเนอร์(Alfred Wegener) สังเกตพบว่ารูปร่างของทวีปอเมริกาใต้กับทวีปแอฟริกา สามารถต่อเข้ากันได้
อเมริกาใต้ แอฟริกา อินเดีย แอนตาร์กติกา ออสเตรเลีย 2. การพบซากดึกด าบรรพ์ ซากดึกด าบรรพ์ของไซโนเนทัส (Cynognathus) สัตว์เลื้อยคลาน ที่อาศัยอยู่บนบก ซากดึกด าบรรพ์ของมีโซซอรัส (Mesosaurus) สัตว์เลื้อยคลาน ที่อาศัยอยู่ในน้ าจืด ซากดึกด าบรรพ์ของกลอสโซพเทรีส (Glossopteris) พืชตระกูลเฟิน ที่ใช้เมล็ดในการขยายพันธุ์ ซากดึกด าบรรพ์ของลิสโทรซอรัส (Lystrosaurus) สัตว์เลื้อยคลาน ที่อาศัยอยู่บนบก
กลุ่มหินตามแนวเทือกเขาแอปพา เลเชียนและแนวเทือกเขาแคเลโด เนียน เกิดในสภาพแวดล้อมและ ช่วงเวลาเดียวกัน 3. กลุ่มหินและแนวเทือกเขา
รอยครูดที่เกิดจากการเคลื่อนที่ของธารน้ าแข็งในทวีปต่างๆ เกิดในช่วงอายุเดียวกัน 4. ร่องรอยธารน้ าแข็งบรรพกาล อดีต ปัจจุบัน คือ ทิศทางการเคลื่อนที่ของธารน้ าแข็งบรรพกาล
ทฤษฎีการแผ่ขยายพื้นสมุทร เปลือกโลกมหาสมุทร เปลือกโลกทวีป น ้าทะเลไหลเข้าสู่ร่องของเปลือกโลกที่ทรุดตัวเกิดเป็นมหาสมุทร และลาวาแข็งตัวเกิดเป็นเปลือกโลกมหาสมุทร พื นมหาสมุทรแผ่ขยายออกไปจากแนวเทือกเขากลางสมุทร เนื่องจากการแทรกดันของแมกมา
หลักฐานสนับสนุนทฤษฎีการแผ่ขยายพื้นสมุทร 0° 0° 30° 30° 60° 60° 60° 60° 30° 30° 0 10 20 30 40 50 60 70 80 100110 120130 140150 160170180190 200 อายุของหิน (ล้านปี) รูปแบบการเรียงตัวของสารแม่เหล็กในหินทั งสองฝั่งของเทือกเขากลางสมุทร อายุหินของพื นสมุทร บริเวณใกล้เทือกเขากลางสมุทรมีอายุน้อยกว่าบริเวณห่างออกไป
ทฤษฎีธรณีแปรสัณฐาน แผ่นธรณี (Plate) แผ่นธรณีจะเคลื่อนที่อย่างช้าๆ เนื่องมาจากการพาความร้อนของแมกมา 0° 0° 45° 45° 180° 180° 180° 180° 45° 45° 0° 0° 45° 45° 45° 45° แผ่นแปซิฟิก แผ่นแอนตาร์กติก แผ่นยูเรเชีย แผ่นอเมริกาเหนือ แผ่นอเมริกาใต้ แผ่นอินเดีย-ออสเตรเลีย แผ่นแอฟริกา
วงจรการพาความร้อน (convection cell) แก่นโลก เนื้อโลก เปลือกโลก วงจรการ พาความร้อน วงจรการ พาความร้อน เทือกเขากลางสมุทร เมื่อแมกมาได้รับความร้อนจะเคลื่อนที่ขึ นมาใกล้ผิวโลก จากนั นเมื่ออุณหภูมิลดลงจะเคลื่อนที่กลับลงไปยังชั นเนื อโลก ด้านล่าง และเมื่อได้รับความร้อนจะเคลื่อนที่ขึ นมาอีก
แผ่นธรณีแยกตัว (divergent plate boundary) • เทือกเขากลางสมุทร • หุบเขาทรุด ในทวีป ในมหาสมุทร หุบเขาทรุดแห่งแอฟริกาตะวันออก เทือกเขากลางมหาสมุทรแอตแลนติก เป็นบริเวณที่แผ่นธรณีเคลื่อนที่แยกออกจากกัน เกิดได้ทั งในทวีปและในมหาสมุทร ท้าให้เกิดธรณีสัณฐาน ได้แก่
แผ่นธรณีเคลื่อนหากัน (convergent plate boundary) แผ่นธรณีทวีป แผ่นธรณีทวีป 1 แผ่นธรณีทวีป แผ่นธรณีมหาสมุทร 2 แผ่นธรณีมหาสมุทร แผ่นธรณีมหาสมุทร 3 เทือกเขา ร่องลึกก้นสมุทร แนวภูเขาไฟรูปโค้ง แนวเทือกเขา ร่องลึกก้นสมุทร แนวภูเขาไฟรูปโค้ง ร่องลึกก้นสมุทร หมู่เกาะภูเขาไฟรูปโค้ง ร่องลึกก้นสมุทร หมู่เกาะภูเขาไฟรูปโค้ง เทือกเขาหิมาลัย เทือกเขาแอนดีส หมู่เกาะญี่ปุ่น
แผ่นธรณีเคลื่อนที่ผ่านกันในแนวราบ (transform plate boundary) รอยเลื่อนตามแนวระดับ ไม่ท้าให้เกิดธรณีสัณฐาน เป็นสาเหตุหนึ่งที่ท้าให้เกิดแผ่นดินไหว รอยเลื่อนซานแอนเดรียส