49 วรรณคดีทองถิ่นศึกษากับ ความสัมพันธไทย-ลาว อาจารย์ ดร.ชัยรัตน์ พลมุข ภาควิชาภาษาไทย คณะอักษรศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย วิทยานิพนธ์ระดับปริญญาดุษฎีบัณฑิตของศาสตราจารย์- พิเศษ ดร.ประคอง นิมมานเหมินท์เรื่อง “มหากาพย์เรื่องท้าวบาเจือง: การศึกษาเชิงวิเคราะห์” (2530) มีคุณูปการอย่างยิ่ง ต่อการศึกษาความสัมพันธ์ทางประวัติศาสตร์และวัฒนธรรม วรรณศิลป์ของลาวกับไทยในสมัยจารีต นอกจากนี้งานวิจัย ดังกล ่าวยังเสนอมุมมองเกี่ยวกับการศึกษาวรรณคดีท้องถิ่น ที่ก่อตัวขึ้นตั้งแต่ช่วงทศวรรษ 2510 ดังเห็นได้จากเนื้อหา ส่วนบทนำของวิทยานิพนธ์ที่ศาสตราจารย์พิเศษ ดร.ประคอง นิมมานเหมินท์ได้สำรวจงานวิจัยเกี ่ยวกับ “การศึกษา วรรณกรรมอีสานล้านช้างในประเทศไทย” ในช่วง 3 ทศวรรษ ไว้อย ่างละเอียด อีกทั้งยังกล ่าวถึงประวัติการตีพิมพ์เรื ่อง ท้าวฮุ่งหรือเจือง ตลอดจนการจัดประชุมสัมมนาเกี่ยวกับวรรณคดี เรื่องดังกล่าว อันฉายให้เห็นชีวิตและการเดินทางของวรรณคดี เรื่องหนึ่งก่อนจะกลายมาเป็นกรณีศึกษาทางวิชาการ
50 เมื ่อนำแนวทางการศึกษาวรรณคดีท้องถิ ่นเพื ่อข้าม พรมแดนรัฐชาติมาพิจารณาความสัมพันธ์ไทย-ลาว ก็จะเห็น ได้ว่าความสัมพันธ์ดังกล่าวมีความซับซ้อนและเปลี่ยนแปลงไป ตามบริบททางสังคมและการเมืองของทั้งสองประเทศ ดังใน กรณีการตีพิมพ์และการศึกษาเรื ่อง ท้าวฮุ่งหรือท้าวเจือง วรรณคดีเรื่อง ทาวฮุงหรือทาวเจือง ฉบับตาง ๆ ที่ตีพิมพตั้งแต ชวงทศวรรษ 2480-ปจจุบัน
51 ที ่แสดงให้เห็นการตีความวรรณคดีเรื ่องดังกล ่าวทั้งในฐานะ วรรณคดีท้องถิ ่นของไทยและวรรณคดีแห ่งชาติของลาว ตลอดจนในฐานะ “มหากาพย์แห่งอุษาคเนย์” อาจกล่าวได้ว่า ความสัมพันธ์ระหว ่างไทยกับลาวที ่มีทั้งความร ่วมมือ และความขัดแย้งทำให้การศึกษาวรรณคดีท้องถิ่นเป็นทั้ง “โอกาส” และ “ความท้าทาย” ของนักวรรณคดี ในปัจจุบันที่กระแสความร่วมมือทางเศรษฐกิจและสังคม วัฒนธรรมระหว่างไทยกับลาวได้รับการสนับสนุนจากภาครัฐ และหน่วยงานต่างๆ วรรณคดีท้องถิ่นศึกษาเป็นแหล่งความรู้ หนึ ่งที ่สามารถนำมาพิจารณาความคิดเกี่ยวกับการประสาน ความร่วมมือระหว่างสองประเทศผ่านวรรณกรรม ดังตัวอย่าง กรณีของเรื่อง สังข์ศิลป์ชัย ที่ได้รับการส่งเสริมให้เป็น “ฐาน ที่มั่นทางวัฒนธรรม” ของดินแดนสองฝั่งโขง และได้รับการนำมา ตีความในบริบทต่างๆ อย่างหลากหลาย เช่น การสร้างสรรค์ จิตรกรรมร ่วมสมัยโดยได้รับแรงบันดาลใจจาก “ฮูปแต้ม” วรรณคดีเรื่องดังกล่าวในภาคอีสาน หรือการนำมาสร้างสรรค์ เป็นแฟนอาร์ต (fan art) โดยศิลปินจากทั้งฝั่งไทยและลาว ในบริบทนี้ วรรณคดีท้องถิ่นศึกษาไม่เพียงช่วยอธิบาย วัฒนธรรมร ่วมและการแพร ่กระจายของเรื ่องเล ่าที ่ข้ามพรมแดน ของสองประเทศเท่านั้น หากแต่ยังช่วยอธิบายการสร้างเรื่องเล่า สมัยใหม ่บนฐานของวรรณคดีท้องถิ ่นในขนบเดิม ตลอดจน บทบาทและการดำรงอยู่ของเรื่องเล่าสมัยใหม่ดังกล่าวที่ตอบสนอง ต่อวิถีความสัมพันธ์ระหว่างไทยกับลาวในกระแสอาเซียนด้วย
52 ผลงานจิตรกรรม “สินไซเดินดง” ของกลุมศิลปนลาวและศิลปนไทย จากภาคอีสาน จัดแสดงในงาน Bangkok Art Biennale พ.ศ. 2561 (ที่มา : ภาพถายโดยผูวิจัย) ศิลปะแนวแฟนอารตจากเรื่องสังขศิลปชัยของศิลปนลาว (ที่มา: https://www.deviantart.com/ahrrhd/art/Sinxay-762411947)
53 บรรณานุกรม จารุวรรณ ธรรมวัตร. แลลอดพงศาวดารลาว. มหาสารคาม : สถาบันวิจัยศิลปะและวัฒนธรรมอีสาน มหาวิทยาลัย ศรีนครินทรวิโรฒ มหาสารคาม, 2529. ชัชวาลย์ โคตรสงคราม. สุนทรียภาพในวรรณคดีลาวเรื่อง สังข์ศิลป์ชัยและมหาเวสสันดรชาดก. วิทยานิพนธ์ ปริญญามหาบัณฑิต สาขาวิชาภาษาไทย มหาวิทยาลัย มหาสารคาม, 2550. ทรงวิทย์ พิมพะกรรณ์และแก้วตา จันทรานุสรณ์. “สินไซ : มรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมกับการส่งเสริมการมีส่วน ร ่วมทางการเมือง.” Proceeding of 12th International Conference on Humanities & Social Sciences 2016 (IC-HUSO 2016), 14-15 November 2016, Faculty of Humanities and Social Sciences, Khon Kaen University, Thailand, 2559. ธวัช ปุณโณทก. สังข์ศิลป์ชัย. อุบลราชธานี: ศิริธรรมออฟเซ็ท, 2525. นัทธ์หทัย วนาเฉลิม. สะกดรอยสินไซ. กรุงเทพฯ : อมรินทร์ พริ้นติ้งแอนด์พับลิชชิ่ง, 2558. ประคอง เจริญจิตรกรรม. วรรณกรรมอีสาน : สังข์ศิลป์ชัย. วิทยานิพนธ์อักษรศาสตรมหาบัณฑิต จุฬาลงกรณ์ มหาวิทยาลัย, 2519.
54 ประคอง นิมมานเหมินท์. มหากาพย์เรื ่องท้าวบาเจือง : การศึกษาเชิงวิเคราะห์. วิทยานิพนธ์อักษรศาสตรดุษฎี- บัณฑิต สาขาวิชาภาษาไทย จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย, 2530. ประคอง นิมมานเหมินท์. “มหากาพย์สดุดีเจืองหาญ : วรรณกรรมและพิธีกรรม.” ใน ไขคำแก้วคำแพง พินิจ วรรณกรรมไทย-ไท. กร ุงเทพฯ : สำนักพิมพ์แห่ง จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย, 2554. ปรีชา พิณทอง. สังข์ศิลป์ชัย. อุบลราชธานี: ศิริธรรม, 2524. ปรีชา พิณทอง. ท้าวฮุ่งหรือเจือง. อุบลราชธานี: ศิริธรรม, 2529. พจนานุกรมศัพท์วรรณกรรมท้องถิ่น ภาคอีสานเรื่อง ท้าวฮุ่ง หรือท้าวเจือง เล่ม 1. กรุงเทพฯ: สำนักงานราชบัณฑิตยสภา, 2548. พิดสะพง วงพะจัน. สินไซ : บทบาทหน้าที่และปฏิสัมพันธ์ ระหว่างวรรณคดีมรดกกับสังคมวัฒนธรรมลาว. วิทยานิพนธ์ปรัชญาดุษฎีบัณฑิต สาขาวิชาภาษาไทย มหาวิทยาลัยมหาสารคาม, 2562.
55 ว ว ว ว ว ว ว ว ว ว ว ว ว ว ว ว ว ว ว ว คณะผู้จัดทำสูจิบัตร รองศาสตราจารย์ฤทธิรงค์ จิวากานนท์ รองศาสตราจารย์ ดร.ปรมินท์ จารุวร อาจารย์ ดร.ชัยรัตน์ พลมุข อาจารย์ ดร.อัสนี พูลรักษ์ นายธนภัทร พิริย์โยธินกุล
56