The words you are searching are inside this book. To get more targeted content, please make full-text search by clicking here.
Discover the best professional documents and content resources in AnyFlip Document Base.
Search
Published by watittu Thummajong, 2019-08-12 03:54:23

งบประมาณ

งบประมาณ

บทท่ี 1
งบประมาณและประเภทงบประมาณ1

1.1 ความเปน มาของงบประมาณ

การจัดทํางบประมาณในแบบปจจุบันไดเริ่มมีขึ้นเปนครั้งแรกในประเทศอังกฤษ
ประมาณคริสตศตวรรษที่ 16-17 ซึ่งเปนสมัยที่สภาผูแทนราษฎรไดประสบความสําเร็จในการสงวน
อาํ นาจทจี่ ะอนมุ ัติรายไดและรายจายของรัฐบาล ซึง่ จะเหน็ ไดวาการจดั ทาํ งบประมาณในแบบปจ จบุ ันมี
ความสัมพันธกับววิ ัฒนาการการปกครอง ตอมาไดมกี ารนําแบบอยา งมาจดั ทํางบประมาณขน้ึ ในหลาย
ประเทศ สําหรับประเทศไทยการจัดทํางบประมาณน้ัน รัฐบาลไดเริ่มทําขึ้นกอนและตอมาไดขยาย
ขอบเขตไปถงึ องคก ารบรหิ ารสว นทอ งถน่ิ สถานศึกษาและหนว ยงานอน่ื ๆ ท้ังของรัฐบาลและเอกชน

1.2 ความหมายของงบประมาณ

ความหมายของงบประมาณจะแตกตางกันออกไปตามกาลเวลาและลักษณะการให
ความหมายของนักวิชาการแตละดาน ซึ่งมองงบประมาณแตละดานไมเหมือนกัน เชน นักเศรษฐ
ศาสตร มองงบประมาณในลักษณะของการใชท รัพยากรทีม่ ีอยจู ํากัดใหเกิดประโยชนสงู สดุ นักบรหิ าร
จะมองงงบประมาณในลักษณะของกระบวนการหรือการบริหารงบประมาณใหเกิดประสิทธิภาพสูง
สดุ โดยบรรลเุ ปาหมายของแผนงานทว่ี างไว นักการเมอื งจะมองงบประมาณในลักษณะของการมุงให
รฐั สภาใชอ ํานาจควบคมุ การปฏบิ ตั งิ านของรฐั บาล

ความหมายดั้งเดมิ งบประมาณหรือ Budget ในความหมายภาษาองั กฤษแตเ ดมิ หมาย
ถงึ กระเปาหนังสือใบใหญทเ่ี สนนาบดคี ลงั ใชบรรจเุ อกสารตาง ๆ ที่แสดงถงึ ความตอ งการของประเทศ
และทรัพยากรทมี่ ีอยูในการแถลงตอ รฐั สภา ตอมาความหมายของ Budget กค็ อย ๆ เปลยี่ นจากตัว
กระเปาเปน เอกสารตา ง ๆ ทีบ่ รรจใุ นกระเปานน้ั

สรปุ ความหมายของงบประมาณ หมายถึง แผนเบ็ดเสร็จ ซง่ึ แสดงออกในรูปตัวเงนิ
แสดงโครงการดําเนินงานท้ังหมดในระยะหนึ่ง รวมถึงการกะประมาณการบริหารกิจกรรม โครงการ
และคาใชจาย ตลอดจนทรัพยากรที่จําเปนในการสนับสนุน การดําเนินงานใหบรรลุตามแผนนี้ยอม
ประกอบดว ยการทาํ งาน 3 ข้ันตอน คือ (1) การจัดเตรียม (2) การอนุมัตแิ ละ (3) การบรหิ าร

1 ดร.ณรงค สัจพันโรจน. 2538. การจัดทาํ อนุมตั ิและบรหิ ารงบประมาณแผน ดนิ ทฤษฎีและปฏบิ ตั ิ.
บพธิ การพมิ พ : กรงุ เทพฯ

2

1.3 ความสําคัญและประโยชนข องงบประมาณ

งบประมาณมีความสําคัญและเปนประโยชนตอ การบริหาร หนว ยงานสามารถนําเอา
งบประมาณมาใชเปนเครื่องมือในการบริหารหนวยงานใหเจริญกาวหนา ความสําคัญและประโยชน
ของงบประมาณมีดังนี้

1) ใชเ ปน เครือ่ งมือในการบริหารหนว ยงาน ตามแผนงานและกาํ ลังเงนิ ทีม่ ีอยโู ดยให
มีการปฏิบัติงานใหสอดคลองกับแผนงานที่วางไว เพ่ือปองกันการร่ัวไหลและการปฏิบัติงานที่ไมจํา
เปนของหนวยงานลดลง

2) ใหเปนเครื่องมือในการพัฒนาหนวยงาน ถาหนวยงานจัดงบประมาณการใชจ าย
อยางถูกตองและมีประสิทธิภาพ จะสามารถพัฒนาใหเกิดความเจริญกาวหนาแกหนวยงานและสังคม
โดยหนวยงานตองพยายามใชจายและจัดสรรงบประมาณใหเกิดประสิทธิผลไปสูโครงการท่ีจําเปน
เปน โครงการลงทุนเพ่ือกอใหเกิดความกาวหนา ของหนวยงาน

3) เปนเคร่ืองมือในการจัดสรรทรัพยากรท่ีมีอยูจํากัดใหมีประสิทธิภาพ เนื่องจาก
ทรัพยากรหรืองบประมาณของหนว ยงานมจี ํากัด ดงั นนั้ จึงจําเปน ทจี่ ะตอ งใชง บประมาณเปนเครอื่ งมอื
ในการจัดสรรทรัพยากรหรือใชจายเงินใหมีประสิทธิภาพ โดยมีการวางแผนในการใชและจัดสรรเงนิ
งบประมาณไปในแตล ะดา น และมกี ารวางแผนการปฏบิ ตั งิ านในการใชจ ายทรัพยากรนน้ั ๆ ดว ย เพอ่ื ท่ี
จะกอ ใหเ กิดประโยชนส งู สุดในเวลาที่เร็วทสี่ ุด และใชทรพั ยากรนอยท่สี ุด

4) เปนเครื่องมือกระจายทรัพยากร และเงินงบประมาณที่เปนธรรม งบประมาณ
สามารถใชเปน เครอื่ งมอื ในการจดั สรรงบประมาณที่เปน ธรรมไปสจู ุดท่มี ีความจาํ เปนและท่วั ถงึ ท่ีจะทาํ
ใหห นว ยงานนน้ั สามารถดาํ เนนิ ไปไดอ ยา งมีประสทิ ธิภาพ

5) เปน เครือ่ งมือประชาสัมพันธ งานและผลงานของหนว ยงาน เนอ่ื งจากงบประมาณ
เปนท่ีรวมท้ังหมดของแผนงานและงานท่ีจะดําเนินการในแตละปพรอมท้ังผลท่ีจะเกิดขึ้น ดังนั้น
หนวยงานสามารถใชงบประมาณหรือเอกสารงบประมาณท่แี สดงถึงงานตา ง ๆ ท่ที ําเพื่อเผยแพรแ ละ
ประชาสมั พันธใ หป ระชาชนทราบ

1.4 ลกั ษณะของงบประมาณท่ีดี

งบประมาณทด่ี แี ละเปน ประโยชนต อ หนวยงาน ควรจะตองมีลักษณะดงั นี้
1) เปนศูนยรวมของเงินงบประมาณท้ังหมด ปกติการใชจายเงินงบประมาณควรจะ
ใชจ า ยและพจิ ารณาจากศูนย หรอื แหลงรวมเดยี วกันท้งั หมด ท้ังน้เี พ่อื จะไดม กี ารพจิ ารณาเปรียบเทียบ
การใชจ า ยในแตละรายการ หรือทกุ โครงการวารายการใดมคี วามสาํ คญั จาํ เปนมากนอยกวา กนั หากราย
การใดมีความสําคญั และจําเปนมาก กค็ วรไดร ับการจัดสรรงบประมาณรายจา ยมาก ท้ังน้ีเพื่อความยตุ ิ
ธรรมในการจดั สรรเงินงบประมาณทุกโครงการ ควรมีสทิ ธเิ ทา ๆ กันในการเสนอเขา รบั การพิจารณา

3

ในการจดั สรรงบประมาณพรอ มกัน เพอ่ื จะไดมีการประสานงานและโครงการเขา ดวยกัน ปองกันมิให
มีการทํางานหรือโครงการซํ้าซอน อันจะเปนการสิ้นเปลืองงบประมาณ ดังนั้นจึงไมควรแยกการ
พิจารณางบประมาณไวในหลาย ๆ จุด หรือหลายครงั้ ซง่ึ จะกอ ใหเ กิดการพจิ ารณาที่ตางกนั และไม
ยุตธิ รรม

แตอยางไรก็ตาม ในบางโอกาสก็ยังมีความจําเปนที่จะตองแยกตั้งเงินไวตางหากเปน
งบพเิ ศษ นอกเหนอื จากงบประมาณ เชน งบกลาง งบราชการลับ ซง่ึ ถามจี ํานวนไมมากเกนิ ไปก็มกั จะ
ไมเปนภัยท้ังยังชวยใหเกิดความสะดวกบางอยางดวย แตถาการต้ังงบพิเศษมีมากเกินไปจะเกิดผลเสีย
ตอ การบริหารงบประมาณ เพราะจะทําใหเกิดการ คือ โอกาสแยกเงินมาใชจา ยไดง ายขนึ้ และยงั ทําให
การบรหิ ารงบประมาณเปนไปแบบไมม แี ผนและเปา หมายท่ีชัดเจน

2) มลี กั ษณะของการพฒั นาเปนหลกั งบประมาณทีด่ ีควรจะดําเนินการจดั สรรโดยยดึ
หลักการพัฒนาเพ่ือใหเกิดความกาวหนาเปนหลัก ทั้งนี้เน่ืองจากมีงบประมาณจํากัด จึงควรมีการ
พิจารณาจัดสรรงบประมาณตามหลักการพัฒนาท่ีดีวาดานไหนควรมากอนหลัง ตามสถานการณและ
ความจาํ เปน

3) การกําหนดเงินตองสอดคลอ งกบั ปจจยั ในการทาํ งาน การจัดงบประมาณในแผน
งานตอ งมคี วามเหมาะสมใหง านนัน้ ๆ สามารถจัดทํากจิ กรรมไดบ รรลุตามเปาหมายที่ต้งั ไวหรืออีกนยั
หนง่ึ คอื การกําหนดเปาหมายหรอื ผลท่จี ะไดรบั ตอ งสอดคลองกบั งบประมาณและความเปน ไปได

4) มลี กั ษณะทส่ี ามารถตรวจสอบได หรอื เปนเครื่องมอื ที่จะใชตรวจสอบการบริหาร
งานของหนวยงานได การจดั งบประมาณในแผนงานตางควรมีรายละเอยี ดของกจิ กรรมตา ง ๆ อยางพอ
เพยี งและเกิดผลเปนรปู ธรรม

5) มรี ะยะการดาํ เนนิ งานท่ีเหมาะสม ตามปกติงบประมาณทด่ี ีควรมีระยะเวลาเหมาะ
สมตามสถานการณ ไมส นั้ ไมยาวเกนิ ไป โดยทั่วไปจะใชร ะยะเวลา ประมาณ 1 ป การเรมิ่ ตน ใชงบ
ประมาณจะเรม่ิ ในเดือนใด ข้นึ อยูก ับความเหมาะสมของแตละหนวยงาน เชน งบประมาณแผน ดนิ เร่ิม
เดอื นตลุ าคม ถึงเดือนกันยายน ของปตอ ไป งบประมาณเงนิ รายไดของสถานศึกษาใชต ามปก ารศกึ ษา
เปนตน

6) มีลักษณะชว ยใหเ กดิ การประหยัด ในการทํางบประมาณ ควรพยายามใหก ารใช
จายเงินตามโครงการตาง ๆ ไดผลเต็มเม็ดเต็มหนวย โดยพยายามไมใหมีการใชจา ยเกินความจําเปน
ฟมุ เฟอ ย หรือเปนการใชจา ยท่สี ญู เปลา ไมเ กิดประโยชนค ุม คา

7) มลี กั ษณะชดั เจน งบประมาณทีด่ คี วรมคี วามชดั เจน เขา ใจงายเนนถงึ ความสาํ คญั
แตล ะโครงการไดดี ไมคลุมเครอื งายตอการพิจารณาวเิ คราะห และเปนประโยชนตอ ผูนําไปปฏบิ ตั ิดวย

4

8) มีความถูกตองและเช่ือถือได งบประมาณที่ดีจะตองเปนงบประมาณที่มีความ
ถูกตองท้ังในรายละเอียดทั้งในดานตัวเลขและรายละเอียดของโครงการตาง ๆ หากงบประมาณมีขอ
บกพรองในดานความถูกตอง ซ่ึงอาจจะเกิดจากความผิดพลาดหรือความไมรอบคอบก็ตามอาจเกิดผล
เสยี หายขึ้นได และตอไปงบประมาณอาจไมร ับความเชอ่ื ถือ

9) จะตองเปดเผยได งบประมาณท่ีดีจะตองมีลักษณะท่ีสามารถจะเปดเผยแก
สาธารณะ หรือผูเกี่ยวของทราบได ไมถ ือเปน ความลบั เพราะการเปด เผยเปนการแสดงถึงความบรสิ ทุ ธ์ิ
และโปรงใสในการบริหารหนว ยงาน

10) มคี วามยดื หยนุ งบประมาณที่ดคี วรจะยดื หยนุ ไดตามความจําเปน หากจัดวางงบ
ประมาณไวอ ยา งเครงครดั จนขยบั ไมได อาจจะกอ ใหเกดิ ความไมค ลองตวั ในการทํางาน เพราะลักษณะ
ของการทํางบประมาณเปนการวางแผนการทํางานในอนาคต ซ่งึ อาจมปี จ จุบันอ่นื มากระทบทําใหก าร
บริหารงบประมาณผิดพลาด และอยางไรก็ตาม ถามีความยืดหยุนมากก็อาจเกิดปญหาการใชงบ
ประมาณท่ไี มมีประสทิ ธภิ าพ

11) มีความเชื่อถือไดในแงความบริสุทธิ์ งบประมาณท่ีดีตองสามารถตรวจสอบได
เพอื่ ปอ งกนั การทจุ ริต ซงึ่ จะชวยใหเกิดความเช่ือถือได ประหยัด และตรงตามวัตถุประสงค

1.5 ขอ จาํ กดั ของงบประมาณ

เนื่องจากงบประมาณเปนแผนงานแสดงออกถึงความตองการของหนวยงานใน
อนาคตในการใชจา ยเงนิ เพื่อการดําเนนิ งานตาง ๆ และงบประมาณเปน การประมาณการรายรับและราย
จา ย ที่ไดม าและจา ยไปในอนาคต ดงั นนั้ งบประมาณจึงยงั ไมสมบรู ณแ นน อนวา จะเปน ไปตามนั้น การ
ดําเนินงานในเรื่องงบประมาณอาจตองถูกกระทบกระเทือนอยางหลีกเล่ียงไมไดที่จะทําใหการจัดสรร
งบประมาณไมเปนตามที่วางแผนไว การบริหารงานของหนวยงานในเรื่องงบประมาณน้ันมีความ
สําคัญ และเปนตัวการที่มากําหนดการบริหารงบประมาณวาจะประสบผลสําเร็จหรือลมเหลว หากผู
บรหิ ารและองคกรที่เกี่ยวของมคี วามรอบรู เขาใจถึงระบบและกลไกงบประมาณดแี ลว การจดั ทําและ
การบรหิ ารงบประมาณเพอ่ื ไปสูเปาหมาย วตั ถุประสงคทีก่ าํ หนดไวจ ะทําสําเร็จ และเปน ประโยชนตอ
สวนรวม

ในการบริหารงบประมาณ มอี งคกรและบุคลากรทีเ่ ก่ียวขอ งกบั การจัดทาํ งบประมาณ
และการบรหิ ารงบประมาณ องคก รและบคุ ลากรท่เี กย่ี วของมบี ทบาทดงั ตอไปนี้

5

1.6 บทบาทของผบู ริหารที่เก่ยี วของกับงบประมาณ

1 ) ผูบริหารจะตองตระหนัก และเห็นความสําคัญของงบประมาณวาเปนเครื่องมือ
สาํ คญั ทใ่ี ชในการบริหารงบประมาณท่ีมปี ระสิทธิภาพ

2 ) ผูบริหารจะตองจัดองคกรและวางแผนการปฏิบัติงานใหสอดคลองกับงบ
ประมาณทเี่ ปน อยแู ละใหม ีการประสานงานกันในระหวา งหนว ยงานในองคกร โดยเฉพาะหนว ยงานที่
เปน หนวยขอ มลู กลางในการบรหิ ารงบประมาณขององคก ร

3 ) ผบู รหิ ารจะตองจัดบุคลากร ทีร่ บั ผิดชอบเก่ียวกบั งานงบประมาณทต่ี อ เน่ืองและ
มขี อ มลู ในดา นตาง ๆ ไวพ รอม

4 ) ผบู รหิ ารจะตองจดั เครอ่ื งมืออปุ กรณท ี่จาํ เปน ในการบริหารงาน งบประมาณไว
ครบถว น เพ่อื ใหก ารจัดทํางบประมาณเปน ไปดวยความรวดเรว็

1.7 บทบาทของบุคลากรที่เกย่ี วขอ งกบั งบประมาณ

1) ผทู เ่ี กย่ี วขอ งกับงบประมาณตอ งรจู ักเขาใจบทบาทและอํานาจหนาท่ีของตนเองเปน
อยา งดี และมเี หตผุ ล

2 ) ผทู เี่ กยี่ วขอ งกบั งบประมาณ ตอ งจัดระบบบรหิ ารงบประมาณใหเปนไปอยางมีประ
สทิ ธภิ าพและประสิทธผิ ลสงู สุด เพื่อเปน ประโยชนตอ สวนรวม

1.8 บทบาทขององคก รทเ่ี กยี่ วขอ งกับงบประมาณ

1 ) จดั ระบบงานและองคก รใหมสี ายการบังคบั บัญชาในองคกรท่แี นนอนพรอมท้งั
มอบอาํ นาจและความรับผดิ ชอบใหไวเ พ่ือใหงานงบประมาณเปนไปอยา งมปี ระสิทธภิ าพ

2 ) จดั ใหม กี ารประสานงานกับในหนวยงานขององคก ร ในการบรหิ ารงบประมาณ
โดยเฉพาะงานงบประมาณและงานบัญชกี ารเงิน

3 ) จดั ใหม อี งคกรกลางเปนศนู ยร วมขอ มูลงบประมาณขององคก ร เพอื่ ใชประโยชน
ในการวางแผนงาน การบรหิ ารงบประมาณ งานอืน่ ๆ ทีเ่ ก่ียวขอ งใหสอดคลอ งกนั ในดา นขอมูลทใี่ ช

1.9 ประเภทของงบประมาณ ( Types of Budget )

งบประมาณทปี่ ระเทศตา ง ๆ ใชกันอยใู นขณะนี้มมี ากมายหลายประเภท แตท สี่ าํ คญั
ๆ และทร่ี จู กั กนั โดยทั่วไปมีอยูป ระมาณ 5 – 6 ประเภทดว ยกนั ซึ่งแตล ะประเภทจะมลี ักษณะการใช
และการดาํ เนินการตาง ๆ ทแ่ี ตกตางกนั ออกไป และมขี อดแี ละขอเสียแตกตา งกนั ออกไปอีกดว ย แต
ละประเภทจะเหมาะสมกับประเทศใดประเทศหน่งึ นนั้ คงจะตองข้นึ อยูกับปจจัยหลายดานดวยกันไม
วา จะเปนปจ จยั ทางดานบริหาร ความรูความสามารถ ปจ จัยทางดานการเมอื ง กลมุ ผลประโยชน และ

6

ปจ จยั อนื่ ๆ เชน ปจจยั ทางดานสงั คม ฯลฯ ดังน้นั แตละประเทศจึงใชงบประมาณในลกั ษณะแบบรูป
ท่ีไมเหมือนกัน แตจะแตกตางกันออกไปตามสถานการณของแตละประเทศเปนสําคัญ สําหรับ
งบประมาณในแตละรูปแบบน้ันมรี ายละเอยี ดพอสรปุ ๆ ดังตอ ไปนี้ คือ

1) งบประมาณแบบแสดงรายการ (Line Item Budget) งบประมาณแบบนีม้ วี ัตถปุ ระสงคท ี่จะ
ใชเ ปน เครอ่ื งมอื ในการควบคุม มรี ายการตาง ๆ มากมาย และกาํ หนดเอาไวต ายตัวจะพลิกแพลงจา ยเปน
รายการอยา งอน่ื ผดิ จากที่กําหนดไวไ มได และถงึ แมจะจา ยตามรายการทีก่ าํ หนดไวก ต็ าม แตจะจายเกิน
วงเงินท่ีกําหนดไวไมได ถาจะผันแปรหรือจายเกินวงเงินอยางใดอยางหนึ่ง จะตองทําความตกลงกับ
สาํ นกั งบประมาณหรอื กระทรวงการคลัง และหาเงินรายจา ยมาเพิ่มใหพ อจะจา ยเสยี กอน งบประมาณ
แบบนี้มิไดเพงเล็งกิจการ วางแผน วัตถุประสงค และเปาหมายตลอดจนถึงประสิทธิภาพของการ
บริหารงานเทาใดนัก ทําใหขาดการยืดหยุนในการปฏิบัติงานทํางานไมคลองตัวเพราะเมื่อมีเหตุการณ
ผันแปรไปอยางใดอยางหนึ่ง ซึ่งกระทบกระเทือน ไมอาจทํางานใหเปนไปตามรายการที่กําหนดไว
อยา งละเอยี ดตายตวั ได

2) งบประมาณแบบแสดงผลงาน ( Proformance Budget ) เปน งบประมาณที่ใชเปน
เครอ่ื งมอื ในการควบคุมและตรวจสอบการดาํ เนินงาน ใหไ ดผ ลตามความมุงหมายท่ตี ั้งงบประมาณราย
จา ยไวโ ดยมีการตดิ ตามและประเมนิ ผลของโครงการตาง ๆ อยา งใกลช ิด และมกี ารวดั ผลงานใน
ลกั ษณะวดั ประสทิ ธภิ าพในการทํางาน วา งานท่ไี ดแ ตละหนว ยนน้ั จะตองเสยี คาใชจ ายเทา ไร เปน ตน
โดยงบประมาณแบบนีจ้ ะกําหนดงานเปน ลกั ษณะ ดงั นี้

2.1 ลกั ษณะของงานท่ีจะทาํ เนน หนักไปในทศิ ทางท่ีวาจะทํางานอะไรบา นเปนขอสําคญั
2.2 แผนของการดาํ เนินงานตาง ๆ เปนแผนท่แี สดงใหเ หน็ วา ทาํ อยา งไร จงึ จะทาํ ให
กจิ กรรมตาง ๆ แลว เสรจ็ พรอมดวยคุณภาพของงาน
2.3 วตั ถปุ ระสงคของการใชจา ยเงนิ เนน หนักไปในทิศทางทีว่ า จะใชงบประมาณเปน
เคร่ืองมือควบคุมและตรวจสอบการดําเนินงานตามโครงการตาง ๆ ใหลุลวงไปตามเจตนาที่ต้ัง
งบประมาณรายจายเพอ่ื การนนั้ ๆ ไว
3) งบประมาณแบบแสดงแผนงาน (Planning or Programming Budget) มลี กั ษณะดงั น้ี
3.1 เลกิ การควบคุมรายละเอียดทงั้ หมด
3.2 ใหก ระทรวง ทบวง กรม กําหนดแผนงาน
3.3 สาํ นกั งบประมาณจะอนมุ ัตงิ บประมาณรายจายใหแตล ะแผนงานโดยอิสระ
3.4 สาํ นกั งบประมาณจะควบคมุ โดยการตรวจสอบ และประเมินผลของงานแตละแผน
งานวา ไดบรรลุเปา หมายตามแผนงานเพียงใด
งบประมาณแบบนี้ ประเทศไทยกาํ ลังใชอยู โดยเรม่ิ ใชต ัง้ แตปงบประมาณ 2525 เปน ตน มา
มรี ปู แบบตามตารางท่ี 3 โดยมสี าระสาํ คญั ทจี่ ะใหมกี ารใชท รพั ยากรหรืองบประมาณทมี่ อี ยูจ ํากดั ใหม ี
ประสทิ ธภิ าพและประหยัด ซึง่ จะประกอบดว ยกระบวนการดาํ เนนิ การดงั ตอไปน้ี คือ

7

(1) ใหมีการจัดแผนงาน งาน หรือโครงการเปนระบบขึ้นมา โดยจัดเปนโครงสราง
แผนงาน งานหรือโครงการขนึ้ มา

(2) ใหม กี ารระบเุ ปาหมายหรือวัตถุประสงคของแผนงาน งานใหช ดั เจน
(3) ใหแ สดงคา ใชจา ยทงั้ หมดของแผนงาน งานหรือโครงการ
(4) ใหแ สดงถึงผลทไี่ ดร ับจากแผนงาน งานหรอื โครงการเมอ่ื สาํ เรจ็ เสรจ็ เรียบรอ ยลง
(5) ใหมีการวิเคราะหเลือกแผนงาน งานหรือโครงการใดวาจะมีความเหมาะสมที่จะ
ดาํ เนนิ การกอ นหลังกนั อยา งไร
หากดาํ เนนิ การตามกระบวนการขางตน แลว จะทาํ ใหเ กดิ การใชทรพั ยากรงบประมาณทอ่ี ยู
จาํ กดั ไดอยางมีประสิทธภิ าพและประหยัด ท้ังนี้เนอื่ งจาก
(1) มีการกําหนดและเลือกแผนงาน งานหรือโครงการที่เหมาะสมที่สุด และมีการ
กําหนดเปาหมายตาง ๆ ไวดวยวาจะไปแกปญหาดานไหนอยางไร ทําใหมีการใชทรัพยากรหรืองบ
ประมาณไปในทางทดี่ ีท่สี ดุ ท่จี ะใหเ กดิ ประสิทธภิ าพและประหยดั
(2) สามารถที่จะวิเคราะหแผนงาน งานหรือโครงการไดสะดวกเพราะจัดเปนระบบ
ขน้ึ มา ทาํ ใหงา ยตอการตรวจสอบวาแผนงาน งานหรือโครงการใดท่ดี าํ เนินการอยู มคี วามเหมาะสมท่ี
จะดาํ เนินการตอไป หรือควรยกเลิก
(3) ทําใหสามารถมองการใชจายงบประมาณวาไดดําเนินการหนักทางดานใดอยางไร
ควรโยกยา ยหรือสับเปลี่ยนอยางไร เพือ่ ใหส อดคลองกบั ภาวะเศรษฐกิจ สถานการณ และนโยบายของ
รฐั บาลไดรวดเรว็ ขึน้
(4) ทาํ ใหส ว นราชการตา ง ๆ นาํ เงนิ งบประมาณไปใชไ ดค ลองตวั กวา เพราะสาํ นักงบ
ประมาณจะพิจารณาในลกั ษณะผลงานมากกวาการจัดซ้ือ จัดหา
4) งบประมาณแบบแสดงการวางแผนการ กําหนดโครงการ และระบบงบประมาณ
(Planning, Programming and Budgeting System) ระบบน้เี ปนการแสดงตวั เลขคาใชจายระยะยาวของ
โครงการท่ีไดมีการวางแผนไวเรียบรอยแลว บวกกับมีขอมูลที่ถูกตองในการสนับสนุนโครงการน้ัน
สวนประกอบของระบบ PPBS นี้ไมมีอะไรใหมเลยก็วาได เพราะเปนการรวมเอาแนวความคดิ ของ
ระบบงบประมาณแบบแสดงแผนงาน (Program Budgeting) แนวความคิดในการวิเคราะหคา หนว ยสดุ
ทา ยทางเศรษฐศาสตร (Marginal Analysis) และการวเิ คราะหท เี่ กี่ยวกับผลอันถึงจะไดรับคาใชจายใน
การน้ัน ๆ (Cost-Benefit Analysis) หรอื (Cost-Effectionness Analysis) นาํ มารวมกันเขา กบั การ
วเิ คราะหอยา งมีระบบ โดยคาํ นงึ ถึงเวลาหลายปขา งหนา

8

ลกั ษณะอนั เปน สารสําคัญของระบบ PPBS พอทจ่ี ะกลาวได คือ
4.1) มงุ ความสนใจในเรอ่ื งการกําหนดโครงการ (Program) ตามวัตถปุ ระสงคอันเปน พน้ื ฐาน
ของรฐั บาล โครงการอาจจะไดการดาํ เนินงานจากสว นราชการตาง ๆ ซง่ึ ไมไดคาํ นงึ ถงึ ขอบเขตความ
รบั ผิดชอบของแตล ะสว นราชการ
4.2) พจิ ารณาถึงคา ใชจา ยในอนาคต
4.3) พิจารณาถึงคาใชจายทุกชนิด ทั้งคาใชจา ยโดยตรง คาใชจ ายประเภททนุ และทไ่ี มใ ช
ประเภททนุ รวมท้งั คาใชจ ายท่ีเกยี่ วของดว ย
4.4) การวิเคราะหอยางมีระบบ เพ่ือจะหาทางเลือกที่จะดําเนินงาน ลักษณะขอน้ีเปนสาระ
สาํ คัญของระบบ PPBS ซงึ่ เกย่ี วกับเรอ่ื ง

- การแสดงวัตถปุ ระสงคห รือเจตจํานงคของรฐั บาล
- การแสดงทางเลือกดาํ เนนิ การตาง ๆ ทจี่ ะใหบรรลตุ ามวัตถุประสงคอยางชัดเจนและ
อยางเปน ธรรม
- ประมาณคา ใชจ า ยทง้ั หมดทเ่ี กย่ี วของ ของทางเลอื กดําเนนิ การแตละอัน
- ประมาณผลอนั พงึ จะไดร ับจากทางเลอื กดาํ เนินการน้นั ๆ
- การเสนอคาใชจายและผลอันพึงจะไดรับ เพอ่ื เปรยี บเทยี บระหวา งทางเลอื กดําเนิน
การนนั้ ๆ พรอ มดว ยสมมตุ ฐิ าน
สาระสําคัญของระบบ PPBS ไดแก การวิเคราะหอยางมีระเบียบ ซึ่งจะใชประโยชนใน
การเสนองบประมาณของสว นราชการอยางเหมาะสม สวนประกอบของการวิเคราะหไ ดแ กเรอื่ งใหญๆ
5 เร่ือง คอื
(1) วตั ถุประสงคท่กี ําหนดข้ึน จะถูกวางลงในรูป Program Structure ประเภทตาง ๆ
ของ Program ควรจะเปนตัวแทนของวัตถุประสงคของราชการน้ัน สวนประกอบรองลงมาไดแก
Program element ไดแ ก กลมุ กจิ กรรมซึ่งจะสง ผลสาํ เรจ็ ไปสวู ตั ถปุ ระสงคใหญ เทคนิคตา ง ๆ ทใี่ ชใน
การวเิ คราะหเกีย่ วกับเศรษฐกิจของระบบ PPBS (จะกลา วถึงตอไป) ถูกเปล่ียนมาใช System Analysis
(2) ในการวิเคราะหโครงการขั้นสาํ คัญ ไดแก การกาํ หนดทางเลอื กปฏบิ ัติ ทางเลือกน้ี
จะถูกนํามาใชพิจารณาในกิจกรรมแตละอยา ง (Activity) หรอื กลมุ ของกจิ กรรมก็ไดขอเพยี งใหบรรลุ
วัตถปุ ระสงค
(3) คา ใชจ า ยทีน่ ํามาวเิ คราะห ขน้ึ อยกู บั ทางเลือกดาํ เนนิ งานท่ีนํามาพจิ ารณาคาใชจา ยท่ี
แตกตางกันระหวางทางเลือกดําเนินงานจะตองพิจารณาดวย อยางไรก็ตามคาใชจายท่ีใชน้ีจะตองเปน
คา ใชจา ยระยะยาว ไมใ ชแตล ะป
(4) Models ทน่ี าํ มาใชส วนมาก ไดแ ก เร่ือง Operations Research และเทคนคิ ตาง ๆ
ทเ่ี กย่ี วขอ งกับการวิเคราะหม าก

9

(5) เกณฑป ระกอบการพิจารณา ไดแก กฎระเบยี บตา ง ๆ และมาตรฐาน ซ่ึงจะชว ยใน
การใหล าํ ดบั ความสาํ คัญของทางเลือกดาํ เนินงานตา ง ๆ และชว ยในการชง่ั นา้ํ หนกั ระหวา งคาใชจ า ยกบั
ผลอันพึงจะไดรับ

5) งบประมาณแบบฐานศนู ย (ZERO BASE)
งบประมาณแบบฐานศูนย ในลักษณะกวาง ๆ เปนระบบงบประมาณท่ีจะพิจารณา

งบประมาณทุกปอยางละเอียดทุกรายการ โดยไมคํานึงถึงวารายการหรือแผนงานน้ันจะเปนรายการ
หรือแผนงานเดิมหรือไม ถึงแมรายการหรือแผนงานเดิมที่เคยถูกพิจารณาและไดรับงบประมาณ
ในงบประมาณปทแี่ ลวก็จะถกู พิจารณาอกี ครั้ง และอาจเปน ไปไดว า ในปน ี้อาจจะถกู ตดั งบประมาณลง
กไ็ ด เชน แผนงาน แผนงานหนึ่ง ปท ่แี ลว ไดร ับงบประมาณรวม 1,000 ลานบาท เพราะถูกจดั ไววามี
ความจาํ เปน และสาํ คญั ลาํ ดับ 1 พอมาปง บประมาณใหมอ าจจะไดร ับงบประมาณ 500 ลานบาท
ไมถ งึ 1,000 ลา นบาทเดมิ ก็ได ทัง้ นเ้ี พราะเปน แผนงานท่ีจาํ เปน และสาํ คญั สําหรับปทแ่ี ลว แตพ อมาปน้ี
แผนงานนน้ั ๆ อาจจะไมจําเปนหรือสําคัญเปน อนั ดบั ท่ี 1 ตอ ไปก็ได ไมจ ําเปน ตองไดรับงบประมาณ
เทา เดมิ ตอไปกไ็ ด และในทางตรงกันขา มแผนงานอีกแผนงานหน่งึ ปท่แี ลว ถกู จัดอันดบั ความสาํ คัญไว
ท่ี 3 แตพ อมาปนีอ้ าจจะจดั อันดบั ความสําคัญเปนที่ 1 และไดรบั งบประมาณมากกวา เดิมปที่แลว
เพ่ิมขนึ้ อีกรอยเปอรเซน็ ตก ไ็ ด

6) งบประมาณแบบสะสม (Incremental Budget)
การจดั ทาํ งบประมาณในแตล ะปเ ปน ภาระหนกั เนอื่ งจากตองใชข อมลู มากในการพิจารณา

และตอ งเกยี่ วขอ งกับหนวยงานหลายหนวยงานดว ยกนั ดงั นน้ั ตอ งใชเวลามากในการจัดทํางบประมาณ
หากจะตอ งจดั ทาํ งบประมาณใหมท ้ังหมดทกุ ปค งจะทาํ ไดยาก และคงมีขอ บกพรอ งมากดว ย ดังนนั้ เพอื่
ใหทันกับเวลาที่มีอยู และเพื่อใหงบประมาณไดพิจาณณาใหเสร็จทนั และสามารถนาํ งบประมาณมาใช
จา ยได จงึ ไดม กี ารพจิ าณางบประมาณเฉพาะสว นเงนิ งบประมาณท่ีเพิม่ ใหมท ่ยี ังไมไดร บั การพิจารภณา
จากปท แ่ี ลว นน้ั แตเ งนิ งบประมาณในปท่แี ลวที่ไดเ คยพจิ ารณาไปครงั้ หนงึ่ แลว จะไมม กี ารพจิ ารณาอกี
ครง้ั เพยี งแตย กยอดเงินมาต้ังเปนงบประมาณใหมไดเ ลย เพราะถือวา ไดม กี ารพจิ ารณาไปแลวครงั้ หนึ่ง
คงไมม คี วามจาํ เปนท่จี ะตอ งไปพจิ ารณาใหมอ กี ครั้ง

10

บทท่ี 2
ขนั้ ตอนการทํางบประมาณ

การทาํ งบประมาณ ผทู าํ งบประมาณตองเขาใจกระบวนการท่ีเกยี่ วขอ งกับการดาํ เนินงาน
จดั เตรยี มงบประมาณรายรบั การจดั ต้ังงบประมาณรายจาย การอนุมตั แิ ละบรหิ ารงบประมาณ การราย
งานผลการใชจ ายงบประมาณซงึ่ จะเกี่ยวพันกบั ทุกหนว ยงาน กระบวนการดําเนนิ งานในเรอื่ งงบ
ประมาณทง้ั หมดน้ี อาจแบง ออกเปน 3 ขน้ั ตอน คือ

1) การจัดเตรยี มงบประมาณ
2) การอนมุ ัติงบประมาณ
3) การบริหารงบประมาณ

2.1 การจัดเตรยี มงบประมาณ

หมายถงึ การจัดเตรียมงบประมาณท้ัง 2 ดา น คือ วงเงนิ งบประมาณรายรบั และวงเงนิ
งบประมาณรายจา ยในข้นั ตอนการจัดเตรยี มงบประมาณยงั สามารถแบง ขัน้ ตอนออกไดด ังนี้

1) ประมาณการรายรับและประมาณการรายจาย ในการจัดทํางบประมาณประจําป
จะตอ งมีการประมาณการรายรบั ไวว าจะสามารถจัดหารายรบั เพอ่ื ใชเปน งบประมาณรายจายเปน จาํ นวน
เงนิ เทา ใด ซง่ึ การกาํ หนดรายรบั รายจา ย จะตองเปน ไปอยา งเหมาะสมและสมดลุ ย

2) กําหนดแนวนโยบายงบประมาณ คณะผูบริหารหนวยงานตองกําหนดแนวนโยบาย
งบประมาณ โดยพิจารณาถึงความสอดคลองที่จะมีตอนโยบายของหนวยงานและผลกระทบที่จะเกิด
ขน้ึ จากงบประมาณท่ีมตี อสังคมและดา นอ่ืนดวย

3) กําหนดวงเงินของแตละหนวยงาน เมื่อไดรับนโยบายงบประมาณแลวจะตองมีการ
พจิ ารณา กาํ หนดวงเงนิ และจัดสรรวงเงนิ ตามแนวนโยบายงบประมาณ

4) หนว ยงานจัดทําคาํ ขอต้งั งบประมาณ เมื่อหนว ยงานไดรบั ทราบวงเงินงบประมาณของ
ตวั เองแลว ตอ งจดั ทําคาํ ขอตัง้ งบประมาณรายจา ยประจาํ ป โดยยดึ แนวนโยบายงบประมาณท่ไี ดกําหนด
ไวแลว

5) คณะกรรมการบริหารงบประมาณและการเงิน พิจารณา รายละเอียดงบประมาณท่ี
หนว ยงานตา ง ๆ ทําคาํ ขอตัง้ งบประมาณรายจายขน้ึ มา โดยพิจารณาดา นความเหมาะสม ความสอด
คลอ งตอ แผนพัฒนาเศรษฐกิจฯ นโยบายงบประมาณ ความพรอ มของหนวยงานทจี่ ะปฏบิ ตั ิงาน อาจมี
การปรับลดงบประมาณไดตามความเหมาะสม และแกไขปรับปรุงคําของบประมาณทําเปนเอกสาร
งบประมาณเสนอตอ คณะกรรมการพจิ ารณางบประมาณ

11

6) คณะกรรมการพิจารณางบประมาณ พิจารณารางงบประมาณรายจาย โดยพิจารณา
รายละเอยี ดแผนงาน งาน และโครงการตาง ๆ วาเหมาะสมเพียงใด สมควรอนมุ ัติหรอื ไม

2.2 การอนุมตั ิงบประมาณ

หมายถึง การพิจารณางบประมาณที่หนวยงานเสนอขึ้นมาโดยผูมีอํานาจในการอนุมัติ
งบประมาณ มีอํานาจท่ีจะวิเคราะหตัดและแกไขเปล่ียนแปลงงบประมาณได แตตองอยภู ายในวงเงนิ
งบประมาณท่ีเสนอมา

2.3 การบริหารงบประมาณ

หมายถงึ การควบคมุ การใชจ ายงบประมาณใหเปนไปตามแผนงาน งาน และโครงการที่ได
รับอนุมัติงบประมาณ เพ่ือปองกันการรั่วไหล โดยการควบคุมการเบิกจายเงิน การตรวจสอบ
ตามระเบยี บทห่ี นว ยงานกาํ หนด ซ่งึ มีรายละเอยี ดตามขั้นตอนดังน้ี

1) การทําแผนปฏิบัติการ เมื่อหนวยงานไดรับอนุมัติงบประมาณแลวใหทําแผนปฏิบัติ
การโดยกําหนดกิจกรรมที่จะทําและจํานวนเงินที่จะใชในชวงเวลาตาง ๆ ใหเหมาะสมกับกําลังเงินท่ี
ประมาณการจะไดรับ

2) ดําเนินการใชงบประมาณตามแผนปฏิบัติการ โดยการขออนุมัติเงินตามระเบียบของ
หนวยงาน

3) การตรวจสอบ เมื่อมีการเบิกจายเงินไปแลว ตองมีการตรวจสอบวา ไดใ ชจ า ยเงินไป
ตามจริงที่เบกิ ไปหรอื ไม การตรวจสอบจงึ เปนวธิ ีการสาํ คญั ทจ่ี ะควบคุมการบรหิ ารดา นการเงนิ เปนไป
ตามแผนปฏิบัติการไมร ่ัวไหล และใหป ฏิบัตใิ หถ ูกตอ งตามระเบียบทางการเงนิ

4) การรายงาน เปน วิธกี ารหน่ึงในการตรวจสอบและประเมนิ ผล ใหมีการรายงานผลงาน
ทไ่ี ดป ฏบิ ตั ไิ ปแลว เปน ระยะ ๆ เพอื่ สามารถทบทวนผลการปฏบิ ตั ิงานตามแผนปฏิบัติการทกี่ ําหนดไว
วา มคี วามคบื หนาไปประการใดและจะตอ งใชเ ปน ผลในการตั้งงบประมาณในปตอ ไปดวย

12

บทที่ 3
การเตรียมงบประมาณรายรับ

3.1 การกําหนดงบประมาณรายรับ

ในการจดั ทาํ งบประมาณประจาํ ป จะตอ งมกี ารกําหนดรายรบั กอนวาจะหาไดจากทางใด
มากนอ ยเพยี งใด กอ นทจี่ ะไปกําหนดวา จะใชจา ยในดานตาง ๆ อยา งไร ตามปกติการจดั ทํางบประมาณ
จะตอ งมกี ารกาํ หนดวงเงินข้ึนมา 2 วงเงิน คือ งบประมาณการรายรบั และงบประมาณรายจา ย โดยตอ ง
พจิ ารณาเงินทั้ง 2 ดาน น้ีใหส มดลุ ยก นั การประมาณการรายรับเปน สง่ิ สําคญั และมอี ิทธพิ ลตอ การ
พฒั นาของหนวยงานเปนอยางยง่ิ ดังนัน้ จึงควรมีการกําหนดงบประมาณรายรับใหล ะเอยี ดรอบคอบ

การประมาณการรายรับนัน้ หนวยงานทร่ี บั ผดิ ชอบ จะประมาณการโดยใชสถติ แิ นวโนม
ประมาณการการรายรับของปท ่ีลวงมาเปน ฐานในการคาํ นวณ ในขณะท่หี นวยงานอืน่ ๆ ทม่ี รี ายไดและ
มีหนาท่ีจัดเก็บรายได จะตองแจงประมาณการรายรับของตนเองเขามาดวยเพื่อที่จะไดนํามาพิจารณา
เปรียบเทียบกันกับรายการที่ไดประมาณการไวแลววามีความแตกตางกันอยางไร ถาหากมีขอ แตกตา ง
กนั มาก จะตอ งมกี ารปรึกษาหารอื หาขอ ยุติในตวั เลขประมาณการรายรับนัน้ ๆ เพอ่ื ทีจ่ ะสรุปออกมา
เปนประมาณการรายรบั ทงั้ หมดตอ ไป

3.2 ขอควรคํานึงเก่ียวกับรับการประมาณการรายรบั

การประมาณการรายรับใหเปนไปอยางมีประสิทธิภาพ และกอใหเกิดประโยชนสูงสุด
ควรคํานงึ ถงึ ดงั นี้

1) หนวยงานท่ีจะทําหนาท่ี กําหนดงบประมาณน้ันตอ งเปน หนวยงานท่ีทําหนาทีเ่ ปน
ศูนยกลางเกี่ยวกับงบประมาณ ในการประมาณการรายรับตองทํารวมกับหนวยงานท่ีมีรายไดและ
จดั เก็บเงิน

2) ควรมีการกําหนดงบประมาณรายรับอยางละเอียดรอบคอบ เหมาะสมและถูกตอง
มากท่ีสุด ครอบคลุมทุกดานตามระเบียบวาดวยการบริหารงบประมาณและการจัดการเงินรายไดของ
หนวยงานนั้น

3) ควรมีการจําแนกประเภทรายไดใหเหมาะสมเพื่อความสะดวกในการประมาณการ
เพราะรายไดแตละประเภทไมเหมือนกันและมีวิธีการประมาณการรายไดตางกัน การจําแนกประเภท
รายไดใ หเ หมาะสม จงึ เปนส่ิงสาํ คญั ในอันท่ีจะชวยใหก ารประมาณการรายได ถกู ตองแนน อนยง่ิ ขึ้น

4) ควรคาํ นงึ ถึงสาเหตทุ ่ีมีผลกระทบตอ รายได ทที่ าํ ใหการจัดเกบ็ รายไดไ มเปนไปตาม
ประมาณการ ผูประมาณการรายไดต อ งคิดประมาณการเพ่อื เหตุทท่ี ําใหเก็บเงินไมไดต ามเปา ดวย

13

5) ควรรวบรวมสถิตติ าง ๆทีเ่ กย่ี วขอ งกับการจดั เก็บรายไดไ ว เพราะสถติ ติ า ง ๆ เปน
เครอ่ื งมอื สาํ คญั และมปี ระโยชนอยา งมากในการประมาณการรายไดใหใ กลเคยี งกับความจรงิ

6) ควรมีวิธีการกําหนดรายรับใหเหมาะสม การประมาณการรายรับงบประมาณมีวิธี
การหลายวธิ ี ซ่งึ พอสรุปได 3 รูปแบบ คือ

(1) วิธีการประมาณการโดยตรง เปนวิธีการศึกษาถึงแหลงรายไดตาง ๆ อยาง
ละเอยี ดและหาตวั กําหนดท่มี าของรายได และศกึ ษาความสมั พันธร ะหวา งตัวกาํ หนด และตวั แปรตา ง ๆ
จนครบทกุ ตัว แลว จงึ นํามาคํานวณประมาณการรายไดท ัง้ หมด

(2) วธิ หี าคา เฉลี่ย เปนการประมาณการ โดยหาคาเฉลีย่ การเพ่มิ หรอื ลดของรายรับ
จากแหลง ตา ง ๆ นํามาเฉล่ียกนั ซง่ึ อาจจะใชเวลาเฉลีย่ กป่ี กไ็ ดตามที่เหน็ เหมาะสม

(3) หารายรับจริงของปทีผานมา เปนวิธีการนํารายรับจริงของปที่ผานมานํามา
คาํ นวณประมาณการรายรับ ในปจจุบันซึ่งเปนวิธีที่งา ยทสี่ ดุ ไมต องใชระบบเทคนคิ กา วหนาอะไร

14

บทที่ 4
การจดั เตรยี มงบประมาณรายจาย

4.1 ระยะเวลาการจดั ทํางบประมาณรายจา ย

การจดั ทาํ งบประมาณรายจายจะเริ่มขน้ึ ได 2 ระยะดวยกนั คอื
1 ) การจัดทํางบประมาณรายจาย สามารถดําเนินการไดพรอมกับการจัดทํา
งบประมาณรายรบั โดยหนว ยงานตาง ๆ ดําเนนิ การทํางบประมาณรายจา ยของตัวเองสงมาใหห นว ย
งานทจี่ ดั ทํางบประมาณ โดยไมตอ งรอเพดานวงเงนิ งบประมาณรายรบั
2) การจดั ทาํ งบประมาณรายจา ยเมอื่ ไดป ระมาณการรายรับแลว และทราบวงเงินของ
หนว ยงานตา ง ๆ วาไดร ับวงเงนิ เทา ไรและใหจัดทาํ รายละเอยี ดงบประมาณรายจา ยภายในวงเงินท่ีไดรับ

4.2 ขอ ควรคาํ นงึ ในการทํางบประมาณรายจาย

1) จัดทําคําขอตั้งงบประมาณรายจายใหใกลเคยี งกบั รายจา ยทน่ี า จะเปนจรงิ มากท่ีสดุ
การจัดทํางบประมาณรายจายที่สูงเกินกวาความปนจริงจํานวนมากเปนส่ิงท่ีไมสมควร เนื่องจาก
งบประมาณรายรับมีอยูอยางจํากัด ทําใหหนวยงานอื่นท่ีมีความพรอมและความสามารถหมดโอกาส
ที่จะนําเงินจํานวนน้ันไปใชจายใหเกิดประโยชน การทํางบประมาณรายจายที่เกินความจริงหรือไม
เพียงพอเปนเหตุทําใหตองมีการขอโอนเงิน หรือแปรเงินเปล่ียนแปลงงบประมาณรายจาย ทําให
เพมิ่ ภาระยงุ ยากเสียเวลา และแสดงถงึ การทํางานทไ่ี มม ีประสิทธภิ าพ

2) การกําหนดเกณฑแนวทางการจัดสรรงบประมาณ ตอ งมกี ารพิจารณาใหล ะเอยี ด
รอบคอบ ควรคํานึงถึงสภาพพ้ืนฐานของหนวยงานและความเหมาะสม สอดคลองกับนโยบาย
งบประมาณ ดงั นนั้ หนวยงานหรอื องคก รทมี่ ีหนา ที่กําหนดเกณฑในการจดั สรรงบประมาณตองมคี วาม
รอบคอบและหาขอยตุ ิใหไ ดว าจะใชเ กณฑใ นการจัดสรรงบประมาณอยา งไร จงึ จะทําใหเกิดประโยชน
สูงสุด

3) สภาพของโครงสรางแผนงาน ท่ีใชตองสนองตอนโยบายและภารกิจของ
หนว ยงานและตอ งตอบสนองตอ แผนพัฒนาเศรษฐกจิ และสังคมแหง ชาติ เมอ่ื แผนพฒั นาเศรษฐกจิ และ
สงั คมแหง ชาตเิ ปล่ียนไป โครงสรางของแผนงานตองมีการปรับตามใหส อดคลอ งกันดวย หนวยงานท่ี
ทาํ งบประมาณรายจา ยตองเขาใจสภาพโครงสรา งของแผนงาน ปญหาทีเ่ กิดขนึ้ ท่พี บอยเู สมอ คือ

(1) หนวยงานขาดความเขาใจความหมายขององคประกอบในโครงสราง
แผนงาน เชน คาํ วา วตั ถุประสงค เปาหมาย แผนงาน งาน โครงการ กจิ กรรม ฯลฯ ซ่ึงมผี ลทําใหการจัด
โครงสรา งแผนงานในแตละระดบั สับสน

15

(2) ไมไ ดมีการทบทวน วเิ คราะห วัตถปุ ระสงค เปาหมายของกจิ กรรมตาง ๆ
อยา งจรงิ จงั และไมไดมกี ารทบทวนวากิจกรรมใดทส่ี มควรชะลอ หรือยบุ เลกิ เพอ่ื ใหมีทรัพยากรทจ่ี ะ
นาํ ไปใชส าํ หรับงาน/โครงการใหม ๆ ทีค่ ุมคากวา

(3) ไมม กี ารกาํ หนดตัวช้ีวดั ความสาํ เรจ็ ของแผนงาน / งาน / โครงการ
(4) ไมมีการกําหนดขอบเขตวัตถุประสงคในแตละระดับของโครงสราง
แผนงานอยา งชดั เจน เชน วตั ถุประสงคใ นระดบั งานควรมีขอบเขตกวา งขวางเพยี งใด หรอื วัตถุประสงค
ในระดับแผนงาน มขี อบเขตอยางไร และแตกตางกันอยางไร
(5) ไมมีการจัดลําดับความสาํ คัญของ งาน/โครงการ ภายใตแผนงานทําให
ไมสามารถใชโครงสรางแผนงานเปนเคร่ืองมือในการจัดสรรงบประมาณที่มีอยูอยางจํากัดอยางมี
ประสิทธภิ าพไดเ ทาท่ีควร
(6) หนวยงานยังไมไดนําโครงสรางแผนงานไปใชเปนเคร่ืองมือในการ
ตดั สนิ ใจในกระบวนการงบประมาณอยางแทจรงิ
(7) บางหนวยงานกําหนดแผนงานไมต รงกบั แผนงานทีป่ รากฏในโครงสรา ง
แผนงานท่ีสาํ นกั งบประมาณกําหนด

16

บทที่ 5
ปญ หาในการบรหิ ารและจัดทาํ งบประมาณ

การจดั ทาํ งบประมาณ นน้ั ตอ งเกีย่ วขอ งกับคนจํานวนมาก รวมทัง้ จะตอ งบรหิ ารและ
จัดสรรใหเกิดประโยชนสูงสุด แตละหนวยงานจะมีความแตกตางกันท้ังในดานการดําเนินงาน
บุคลากร วฒั นธรรมองคก ร ฯลฯ ดงั น้นั ในการทาํ งบประมาณจึงประสบปญ หาท่ีแตกตางกันออกไป
ซง่ึ พอจะสรุปไดดงั น้ี

1. ปญ หาดา นระบบงบประมาณ
2. ปญ หาดา นองคกรประมาณ
3. ปญ หาดา นเจา หนาทีง่ บประมาณ

5.1 ปญหาดานระบบงบประมาณ

1) หนว ยงานขาดการวางแผนระยะยาวในชว งระยะเวลา 5 ป ตอ ครงั้ ถงึ แมจ ะมแี ผน
พฒั นาเศรษฐกจิ และสังคมแหงชาติแลว แตก็เปน การทําแผนพัฒนาในภาพกวาง หนวยงานจึงควรมวี าง
แผนระยะยาวของตนเอง

2) หนว ยงานตา ง ๆ ทาํ คาํ ของบประมาณของตนเองโดยไมม กี ารพจิ ารณากล่นั กรอง
ขนั้ ตอนวา สอดคลองกบั นโยบายและแผนงานทไ่ี ดกําหนดไวห รอื ไม ทําใหการบริหารงบประมาณ
ขาดประสทิ ธิภาพ

3) ขาดความเช่ือมโยงระหวา งโครงสรางแผนงาน นโยบาย และแผนปฏิบตั ิการทําให
การจดั ระบบงานในทุกระดับมคี วามขัดแยง กนั

4) โครงสรางแผนงานทีใ่ ชขาดความสมบูรณในตัวเอง ขาดการลําดับความสาํ คญั ของ
งาน มคี วามซํา้ ซอนของงานและกอใหเกิดความสบั สนและส้ินเปลอื งงบประมาณเปนอยา งมาก

5) ปญหาความซํ้าซอนของงานและโครงการซ่ึงมีสาเหตุมาจากการขยายขอบเขตการ
ดาํ เนนิ งานของหนว ยงานเกินกวาทกี่ ําหนดในอาํ นาจหนา ที่ ขาดการพิจารณาขอบเขตของงานวาควรจะ
ลดหรอื ยบุ เลกิ งานไปเมือ่ ไมม คี วามจาํ เปน ในงานนนั้ ตอไปแลว

6) ขาดขอ มูลพ้ืนฐานในการทาํ งบประมาณ การทํางบประมาณใหเกิดประโยชนสงู สุด
ตอ งอาศัยขอ มูลทส่ี มบรู ณทุกดาน เชน ระเบียบการเงินตาง ๆ เกณฑมาตรฐานครภุ ัณฑร ะเบียบการ
จา ยเงนิ คา ตอบแทนการไปราชการ ขอมูลจํานวนนกั ศึกษา แผนการเรยี น ฯลฯ

7) หนว ยงานตั้งงบประมาณรายจายโดยขาดแนวทาง ทิศทางทีถ่ กู ตองและขาดการจดั
ลาํ ดบั ความสําคัญของงบประมาณรายจา ยมผี ลทาํ ใหง บประมาณสงู เกินความจําเปน

17

8) คณะกรรมการพิจารณารายละเอยี ดงบประมาณ ขาดประสบการณความรดู านการ
เงนิ งบประมาณ และความรรู อบตัวเก่ียวกบั การทํางานของหนวยงาน เพอ่ื จะไดรทู นั การจดั การงบ
ประมาณของหนว ยตาง ๆ และสามารถพจิ ารณาไดอ ยางรอบคอบขน้ึ อยกู ับฐานของความเปน จรงิ

9) ปญ หาดา นการจัดซื้อจดั จา ง และการวางฎกี าเบกิ จายเงนิ ท่มี รี ะเบียบขอบังคบั ทต่ี อง
ปฏบิ ตั ติ ามมากมาย หนวยงานตองเสยี เวลาในการปฏิบตั ิตามระเบียบข้ันตอนจนบางครง้ั ไมส ามารถ
ดาํ เนินการซอื้ ไดท ันเวลา

10) ปญ หาอนื่ ๆ เชน พสั ดุ ครภุ ณั ฑท ่ีจดั ซือ้ ตามระเบียบหลายครัง้ จะมคี ณุ ภาพตํ่าและ
ไมส ามารถใชงานได ซ่ึงถา ไมท ําตามระเบียบอาจจะถกู ต้งั กรรมการสอบสวนความผิดได

5.2 ปญหาดานองคก รงบประมาณ

1) รูปแบบขององคกรไมสอดคลองกับระบบงบประมาณท่ีใชอยูองคกรงบประมาณ
โดยทวั่ ไปอยใู นรูปแบบเกาไมไ ดจดั ในลักษณะแผนงาน ทําใหง านบางดานขาดหายไป

2) ศกั ยภาพขององคก รขาดความพรอ มในหลายดาน เชน ความพรอมของเจา หนาที่
ปฏิบัติงานทั้งดานปริมาณและคุณภาพขาดความพรอมเคร่ืองมือเครื่องใชท่ีทันสมัยอยางพอเพียง
องคก รขาดความสามารถในการปรับตัวใหสอดคลองกบั เหตุการณท่ีมีผลตอ การจัดการงบประมาณ

3) ขาดการจัดองคก รตามทฤษฎีองคก รและการบริหารทีด่ ี ซ่งึ การบริหารทีด่ นี ั้นจะตอ ง
คาํ นงึ ถึงหลักการบริหารและหลักขององคกร ไดแ ก การวางแผน การจดั องคกร การจัดบุคลากร
การกาํ กบั ดูแล การประสานงาน การรายงาน และการจดั งบประมาณใหมปี ระสิทธิภาพ

4) การจดั องคก รงบประมาณยังใหความสาํ คญั ไมเทา เทียมกนั ในแตละดา น

5.3 ปญหาดานเจาหนาที่งบประมาณ

1) เจา หนาทง่ี บประมาณ ตองมวี ิจารณญาณทดี ีมคี วามรรู อบตัวดา นตาง ๆ เพอื่ ใช
ประกอบการพิจารณาใหมีประสิทธิภาพดีท่ีสุดตองเปดกวางรับฟงความคิดเห็นทุกฝายเพ่ือนํามาเปน
ขอ มูลในการจดั การงบประมาณ

2) เจาหนาท่ีงบประมาณขาดประสบการณและคุณสมบัติไมตรงกับงานท่ีทําควรมีการ
ฝก อบรมเจาหนา ที่งบประมาณเพื่อใหมีศกั ยภาพสูงขึ้น สามารถทาํ งบประมาณไดอ ยา งมีประสิทธภิ าพ

3) เจา หนาทีง่ บประมาณมนี อ ยไมพ ียงพอ

18

5.4 ขอเสนอแนะดานงบประมาณ

เพอ่ื ใหง านงบประมาณดาํ เนินไปอยางสมบูรณต ามเปา หมายทีว่ างไว ควรมกี ารเตรียมการ
ดงั นี้

1) ควรจดั ใหม กี ารวางแผนทางการเงนิ ในระยะยาวขึน้ อาจเปน 5 ป หรอื เทากับแผน
พฒั นาเศรษฐกจิ และสงั คมก็ได เพอ่ื เปนแนวทางหลักในการวางแผนทางการเงนิ ในระยะสั้นใหมแี นว
ทางไปในทางเดยี วกนั

2) งบประมาณที่หนวยงานเสนอมาตองผานการกลั่นกรองจากหนวยงานข้ันตนมากอน
เปน อยางดี

3) ควรจดั ใหม กี ารเชอื่ มโยงระหวา งแผนงานตา ง ๆ เพ่อื ปองกนั ไมใหเ กิดความขัดแยงกนั
4) ควรมกี ารทบทวน และจัดทําโครงสรางแผนงานใหส มบูรณอยเู สมอ เพื่อขจัดความ
ซาํ้ ซอนของงานตาง ๆ ท่ีมีอยูในโครงสรางแผนงาน และมกี ารจดั เรียงลําดับความสําคัญข้นึ ใหมตาม
สถานกรณป จจุบนั และในอนาคตท่ีมกี ารเปล่ียนแปลงอยเู สมอ
5) ควรมีการพิจารณาลดหรือยุบเลิกงานท่ีไมมีความจําเปนหรือไมเหมาะสมกับ
สถานการณ เพือ่ จะไดใ ชงบประมาณไปในทางทเ่ี ปนประโยชนด านอนื่
6) ควรมกี ารตั้งศนู ยข อ มลู ท่สี มบรู ณข ึน้ เพ่ือใหมีการรวบรวมขอ มูลทกุ ดาน ท่ีจะนํามา
ใชใ นการจัดเตรยี มทํางบประมาณ
7) ควรมกี ารปรบั ปรุง ทบทวน แกไข ระเบียบ และขอ บังคบั ตา ง ๆ ท่ีลา สมัยใหท นั สมัย
มปี ระสทิ ธิภาพ และเอ้ือตอ การทํางบประมาณ
8) ควรมกี ารลดข้ันตอนการปฏิบัติบางอยางที่ไมจ ําเปนลงเหลือไวเ ฉพาะข้นั ตอนที่จาํ เปน
เพอ่ื ประหยัดเวลาการทํางาน
9) ควรปรับปรุงรูปแบบองคกรงบประมาณใหสอดคลองกับระบบประมาณที่ใชอยูเพื่อ
ประหยัดเวลาการทาํ งาน
10) ควรจดั เจา หนา ทีง่ บประมาณ ลงปฏิบตั งิ านใหตรงกบั ความรคู วามสามารถและมกี าร
พฒั นาใหม วี จิ ารณญาณที่ดมี คี วามรอบรใู นดานตา ง ๆ ท่จี ะนํามาใชประกอบการจดั ทาํ งบประมาณ
การวเิ คราะหง บประมาณ ท้งั ทางตรงและทางออม
11) คณะกรรมการผพู จิ ารณางบประมาณควรเปนผทู ่มี ีวิจารณญาณทด่ี ี มที ศั นเปดกวา ง
ยินดีรับฟงขอมูลและความคิดเห็นตาง ๆ เพ่ือสรางมนุษยสัมพันธและความเขาใจอันดีมีวิสัยทัศน
พจิ ารณางบประมาณในลักษณะเปดกวา ง เปน กลางโดยคาํ นึงถงึ ความจาํ เปนดา นตา ง ๆ ใหส อดคลอง
กนั อยา มงุ แตป ระเดน็ เพียงเพ่ือจะตัดงบประมาณเพียงอยางเดยี ว หรือมองในรายละเอียดมากจนเกินไป

19

บทที่ 6
การจําแนกประเภทรายจาย2

ประเภทรายจา ยของสวนราชการและรฐั วสิ าหกจิ จาํ แนกออกเปน 7 หมวด ดงั นี้
(1) หมวดเงนิ เดอื นและคาจางประจํา
(2) หมวดคา จางชั่วคราว
(3) หมวดคาตอบแทนใชสอย และวัสดุ
(4) หมวดคา สาธารณปู โภค
(5) หมวดคา ครุภัณฑ ทีด่ ิน และสง่ิ กอสรา ง
(6) หมวดเงนิ อดุ หนนุ
(7) หมวดรายจายอนื่

6.1 รายจายหมวดเงินเดอื นและคา จา งประจาํ

“เงนิ เดอื น” หมายความวา เงินท่ีจายใหแ กข า ราชการทุกประเภทเปนรายเดือนโดยมี
อตั รากาํ หนดไวแ นนอนในบญั ชถี อื จายเงินเดือนประจาํ ทกี่ รมบญั ชีกลาง ไดตรวจสอบยืนยนั วา ถกู ตอง
แลว และรวมตลอดถึงเงนิ ทกี่ ระทรวงการคลงั กาํ หนดใหจา ยในลกั ษณะเงนิ เดอื นและเงนิ เพิม่ อ่ืน ๆ ที่
จา ยควบกับเงินเดอื น เชน

1) เงนิ ประจาํ ตาํ แหนง และเงินเพม่ิ ของประธานรฐั สภา ประธานวุฒสิ ภา และประธาน
สภาผแู ทนราษฎร

2) เงนิ ประจาํ ตําแหนงและเงินเพม่ิ ของรองประธานวฒุ ิสภา รองประธานสภาผแู ทน
ราษฎร และผูน ําฝายคา นในสภาผูแทนราษฎร

3) เงนิ ประจาํ ตาํ แหนงและเงินเพม่ิ ของสมาชกิ วุฒิสภา และสมาชกิ สภาผูแทนราษฎร
4) เงินประจําตําแหนงและเงินเพ่ิมของประธานตุลาการรัฐธรรมนูญแและตุลาการ
รัฐธรรมนญู
5) เงนิ ประจาํ ตําแหนงของขา ราชการ
6) เงนิ เพ่ิมสาํ หรับตําแหนง ขา ราชการการเมอื ง
7) เงนิ ประจาํ ตาํ แหนงขององคม นตรแี ละรัฐบรุ ุษ
8) เงนิ เพม่ิ คา วชิ า (พ.ค.ว.)
9) เงนิ เพิม่ พิเศษคาภาษามลายู (พ.ภ.ม.)
10) เงินเพ่ิมพิเศษสําหรับผูซ่ึงดํารงตําแหนงครูชางอาชีวศึกษาตามโครงการเงินกูเพ่ือ
พฒั นาอาชวี ศกึ ษา (พ.ค.ช.)

20

11) เงินเพม่ิ พิเศษสาํ หรับการสรู บ (พ.ส.ร.)
12) เงนิ เพมิ่ ประจําตําแหนงทตี่ อ งฝา อันตรายเปน ปกติ
13) เงนิ เพ่ิมพิเศษผทู ําหนาทีป่ กครองโรงเรยี นตาํ รวจ (พ.ร.ต.)
14) เงนิ เพมิ่ พเิ ศษสาํ หรับขาราชการซ่งึ มตี าํ แหนงหนา ทป่ี ระจําอยูในตางประเทศ (พ.ข.ต.)
15) เงินเบ้ียกันดาร

“คา จา งประจํา” หมายความวา เงนิ ทจ่ี า ยเปน คา จางใหแ กล ูกจา งประจําของสวนราชการ
โดยมีอัตรากําหนดไวแนนอนในบัญชีถือจายคาจางประจําท่ีกรมบัญชีกลาง ไดตรวจสอบยืนยันวา
ถกู ตอ งแลว และรวมตลอดถงึ เงินที่กระทรวงการคลงั กําหนดใหจ า ยในลกั ษณะคา จา งประจาํ และเงิน
เพมิ่ อ่นื ๆ ทจ่ี า ยควบกบั คาจางประจํา เชน

1. เงินเพ่ิมพเิ ศษสําหรับการสรู บ (พ.ส.ร.)
2. เงินเบ้ียกันดาร

6.2 รายจา ยหมวดคาจางชว่ั คราว

“คา จา งชวั่ คราว” หมายความวา เงินท่จี ายเปนคา จา งใหแ กลูกจางชวั่ คราวของสวนราชการ

6.3 รายจายหมวดคาตอบแทนใชส อย และวสั ดุ

“คา ตอบแทน” หมายความวา เงินทจ่ี ายตอบแทนใหแกผ ปู ฏบิ ตั ิงานใหท างราชการ เชน
1. เงนิ คาเชาบานขาราชการ
2. เงนิ ตอบแทนตาํ แหนง และเงินอ่ืน ๆ ใหแกกาํ นัน ผูใ หญบา น แพทยประจาํ ตําบล
สารวตั รกาํ นัน ผชู วยผใู หญบ า นฝา ยรักษาความสงบ ผชู ว ยผูใหญบานฝายปกครอง อาทิ เงนิ ชวยเหลอื
เกยี่ วกบั การศกึ ษาของบตุ ร เงนิ ชวยเหลือในการทาํ ศพ
3. คา ตอบแทนกํานัน ผใู หญบ าน และสมาชกิ อาสารกั ษาดนิ แดนทป่ี ฏิบัติงานเกย่ี วกบั
การเลอื กต้งั
4. คา ตอบแทนกรรมการตรวจคะแนน กรรมการสํารอง และเสมยี นคะแนนในการเลอื ก
ตงั้
5. คาตอบแทนคณะกรรมการตรวจการจางและควบคุมงานกอสรางที่มีคําสั่งแตงต้ังจาก
ทางราชการ
6. คา ตอบแทนผูป ฏบิ ตั งิ านดานการรกั ษาความเจ็บปวยนอกเวลาราชการ และในวันหยดุ
ราชการ
7. เงนิ รางวลั กํานัน ผใู หญบ าน แพทยประจําตําบล สารวตั รกาํ นนั และผูชว ยผใู หญบ าน

21

8. เงนิ ประจาํ ตําแหนงผบู รหิ ารในมหาวทิ ยาลัย
9. เงนิ สมนาคุณวทิ ยากรในการฝก อบรมของสว นราชการ
10. เงนิ สมนาคุณกรรมการสอบสวนวินยั ขา ราชการ
11. เงนิ สมนาคุณสาขาวิชาทข่ี าดแคลนในสถาบนั อดุ มศึกษาของรฐั
12. เงินคาฝาอันตรายเปนคร้งั คราว
13. เงนิ คาทพี่ กั ผเู ช่ยี วชาญชาวตางประเทศ
14. เงนิ พเิ ศษทจี่ ายใหแ กล กู จา งของสํานกั ราชการในตางประเทศตามประเพณีทอ งถ่ิน
15. คา จา งนอกเวลา คาอาหารทําการนอกเวลา
16. คา สอนพเิ ศษในสถานศึกษาของทางราชการ
17. เงินรางวลั กรรมการสอบ
18. คาตรวจกระดาษคาํ ตอบ
19. คา คมุ สอบ
20. คา พาหนะเหมาจา ย
21. คา เบีย้ ประชุมกรรมการ
22. คา ปวยการในการพสิ จู นรงั วัดท่ดี นิ
23. คา รกั ษาพยาบาลขาราชการซ่ึงมีตําแหนง หนา ทปี่ ระจาํ อยูในตางประเทศ
24. เงนิ ชว ยเหลอื การศึกษาบุตรของขาราชการ ซึ่งมตี ําแหนงหนาทปี่ ระจาํ อยใู นตา ง

ประเทศ

“คาใชสอย” หมายความวา รายจายเพ่ือใหไดมาซึ่งบริการใด ๆ (นอกจากบริการ
สาธารณปู โภค) รายจายเกยี่ วกบั การรับรองและพธิ ีการ และรายจายเกีย่ วเนอื่ งกบั การปฏิบตั ิราชการที่
ไมเ ขาลักษณะรายจา ยหมวดอนื่ ๆ

22

ตัวอยางรายจายคา ใชจ า ย

รายจายเพ่ือใหไ ดม าซ่งึ บริการ
1. คา ปก เสาพาดสายภายนอกสถานทรี่ าชการ เพื่อใหราชการไดใ ชบ รกิ ารไฟฟา รวมถงึ

คา ตดิ ตัง้ หมอแปลง เคร่อื งวดั และอุปกรณไ ฟฟา ซึ่งเปน กรรมสิทธขิ์ องการไฟฟา
2. คา จา งเหมาเดินสายและตดิ ต้ังอปุ กรณไฟฟา เพ่ิมเติม รวมถึงการปรบั ปรุงระบบไฟฟา

การเพม่ิ กาํ ลังไฟฟา การขยายเขตไฟฟา การบํารุงรักษาหรือซอ มแซมระบบไฟฟาและอปุ กรณ
3. คาวางทอประปาภายนอกสถานท่ีราชการ เพื่อใหราชการไดใชบริการนํ้าประปา

รวมถึงคาติดตง้ั มาตรวัดน้าํ และอุปกรณป ระปา ซง่ึ เปน กรรมสทิ ธิข์ องการประปา
4. คาจางเหมาเดินทอประปาและติดตั้งอุปกรณประปาเพ่ิมเติม รวมถึงการปรับปรุง

ระบบประปา การบํารงุ รักษาหรือซอ มแซมระบบประปาและอุปกรณ
5. คา ใชจ า ยในการตดิ ต้งั โทรศพั ท ยกเวน คาตูสาขา คาเครอ่ื งโทรศัพท พวงภายใน และ

เครื่องโทรศพั ทภ ายใน
6. คา ใชจา ยในการดาํ เนินคดี
7. คา เยบ็ หนงั สอื หรอื เขาปกหนังสอื
8. คา ซกั ฟอก
9. คา ตกั สง่ิ ปฏิกลู
10. คา ระวางบรรทุก
11. คา เชาทรัพยสนิ (นอกจากคาเชา บา นขา ราชการ)
12. คา โฆษณาและเผยแพร (รายจา ยเกี่ยวกับการจางเหมา โฆษณาและเผยแพร เชน การ

โฆษณาและเผยแพรข าวทางวทิ ยุกระจายเสียง โทรทัศน โรงมหรสพ หรอื สิ่งพิมพต าง ๆ เปน ตน )
13. คา ธรรมเนียมตา ง ๆ
14. คาบรกิ ารรบั ใช
15. คา เบ้ยี ประกัน
16. คา จา งเหมาบริการ (คาจา งเหมาะบริการใหผรู บั จางทําการอยางหน่ึงอยา งใด ซงึ่ มใิ ช

เปน การประกอบ ดดั แปลง ตอเติมครุภณั ฑหรือสง่ิ กอสรา งและอยูในความรับผิดชอบของผูร บั จา ง เชน
คา จา งเหมาสูบนาํ้ คาจางแบกหามสัมภาระ คาออกของ คา บรกิ ารกาํ จดั ปลวก คา จา งผแู สดงแบบ และ
คาซอ มแซมทรพั ยสิน เปนตน )

23

หมายเหตุ การบํารุงรกั ษาหรือซอ มแซมทรพั ยส นิ ถา เปน การจางเหมาทงั้ คาส่งิ ของและคา แรงงานให
เบกิ จา ยในลกั ษณะคาใชสอย ในกรณีทีส่ ว นราชการเปนผดู าํ เนินการบาํ รงุ รกั ษาหรอื ซอ ม
แซมทรพั ยส ินเองใหป ฏิบตั ดิ ังน้ี
1. คาจางเหมาแรงงานของบุคคลภายนอกใหเบกิ จา ยเปน คาจางเหมาะบรกิ ารตามรายการ

หมายเลข 16 ในตวั อยา งรายจายคาใชจ าย รายจายเพ่อื ใหไดม าซ่ึงบรกิ าร
2. คาส่ิงของที่สวนราชการซ้ือมาใชในการบํารุงรักษาหรือซอมแซมทรัพยส นิ ใหเบิกจาย

ในลักษณะคา วัสดุ

รายจายเก่ยี วกบั การรับรองและพิธกี ร
1. คา รบั รอง (รายจา ยในการเล้ยี งรบั รองของทางราชการ)
2. คารบั รองประเภทเคร่อื งด่มื
3. คา รบั รองในการเดนิ ทางไปตา งประเทศ
4. คา ใชจายในพิธที างศาสนา

รายจายเกี่ยวเนื่องกับการปฏิบตั ิราชการทีไ่ มเขาลักษณะรายจา ยหมวดอืน่ ๆ
1. คา พาหนะเดนิ ทางในประเทศ
2. คา เชาทพี่ กั ระหวา งเดนิ ทางในประเทศ
3. คา เบ้ียเล้ียงเดนิ ทางในประเทศ
4. คา เบ้ยี เลี้ยงทหาร
5. คาเบย้ี เลยี้ งตาํ รวจ
6. คา เบี้ยเลย้ี งพยานหรือผตู องหา
7. คาของขวญั ของรางวลั หรือเงนิ รางวลั
8. คา พวงมาลยั ชอ ดอกไม กระเชาดอกไม และพวงมาลา
9. คา ชดใชค า เสยี หาย หรอื คา สนิ ไหมทดแทน กรณีเกิดอบุ ัติเหตจุ ากทางราชการ
10. เงนิ รางวัลตาํ รวจคุม กนั ทรัพยส นิ ของทางราชการ
11. เงนิ รางวลั เจา หนา ที่
12. เงนิ ประกันสังคม (ในฐานะนายจา ง)

24

“คาวสั ดุ” หมายความวา
1. รายจา ยเพือ่ ซ้ือ แลกเปล่ยี น จา งทาํ ทําเองหรอื กรณอี นื่ ใด เพือ่ ใหไดม าซึ่งกรรมสิทธิ์ใน
สงิ่ ของดังตอ ไปน้ี

1.1 สงิ่ ของซง่ึ โดยสภาพเมอื่ ใชแลว ยอมสิ้นเปลอื ง หมดไปเอง แปรสภาพ หรือไม
คงสภาพเดมิ อีกตอไป หรอื

1.2 สง่ิ ของทมี่ ลี กั ษณะคงทนถาวร แตมีอายกุ ารใชงานมในระยะเวลาประมาณ
ไมเกิน 1 ป หรือ

1.3 สง่ิ ของทมี่ ลี ักษณะคงทนถาวรและมีอายุการใชงานในระยะเวลาประมาณ
1 ปข น้ึ ไป แตมีราคาหนวยหนึ่งหรอื ชุดหนง่ึ ไมเกิน 5,000 บาท ยกเวนสิง่ ของตามตวั อยางสง่ิ ของทเี่ ปน
ครภุ ัณฑห รือ

1.4 สง่ิ ของทสี่ วนราชการซื้อมาใชในการบาํ รงุ รักษาหรือซอมแซมทรัพยส นิ เพอ่ื
ใหมีสภาพหรือประสิทธภิ าพคงเดมิ

2. คา ใชจ ายตา ง ๆ ท่เี กิดขนึ้ ซงึ่ ตองชําระพรอ มกับคา สง่ิ ของ เชน คา ขนสง คาภาษี
คา ประกนั ภยั คา ติดตงั้ ฯลฯ ใหเ บิกจา ยในรายจายคาวัสดุ

ขอ ยกเวน
โปรแกรมคอมพิวเตอรหรือซอฟตแ วรท่ีมีราคาหนวยหน่งึ ไมเกนิ 20,0000 บาท ใหเบิกจา ยใน
ลกั ษณะคาวัสดุ

6.4 รายจายหมวดคา สาธารณปู โภค

“คา สาธารณปู โภค” หมายความวา รายจายเพ่อื ใหไดม าซงึ่ บริการสาธารณูปโภค เชน
1. คา ไฟฟา
2. คานาํ้ ประปา
3. คา โทรศพั ท คาโทรศพั ททางไกลภายในประเทศ คาโทรศพั ททางไกลระหวางประเทศ
คา โทรศพั ทเ คล่ือนท่ี ฯลฯ และใหหมายความรวมถึงคา ใชจ ายเพอื่ ใหไดใชบ ริการดงั กลา ว และคา ใช
จา ยทเี่ กดิ ข้นึ เกยี่ วกบั การใชบ ริการ เชน คาเชา เครอื่ ง คาเชา เลขหมายโทรศพั ท คาบาํ รุงรกั ษาสาย ฯลฯ
4. คา ไปรษณีย คา โทรเลข คา ธนาณตั ิ คาซ้ือดวงตราไปรษณียากร คาเชาตไู ปรษณยี 
5. คาบรกิ ารทางดานโทรคมนาคม เชน คา โทรภาพหรือโทรสาร (FACSIMILE) คา
เทเลกซ (TELEX) คา วทิ ยตุ ดิ ตามตัว คาวิทยุสือ่ สาร คา สอื่ สารผานดาวเทยี ม คาใชจายเกยี่ วกับการใช
ระบบอนิ เตอรเ น็ต (INTERNET) และคา สอ่ื สารอนื่ ๆ และใหห มายความรวมถงึ คาใชจา ยเพื่อใหไ ดใ ช
บรกิ ารดงั กลาวและคา ใชจา ยทเ่ี กิดขึน้ เกยี่ วกบั การใชบรกิ าร

25

6.5 รายจายหมวดคาครุภัณฑ ท่ดี ิน และสิง่ กอ สราง

“คา ครภุ ัณฑ” หมายความวา
1. รายจา ยเพือ่ ซื้อ แลกเปล่ียน จางทาํ ทาํ เองหรือกรณอี ่นื ใด เพอื่ ใหไ ดม าซง่ึ กรรมสิทธิ์
ในสิ่งของดงั ตอไปนี้

1.1 สงิ่ ของทมี่ ีลกั ษณะคงทนถาวร มอี ายุการใชง านในระยะเวลาประมาณ 1 ป
ขนึ้ ไป และมรี าคาหนว ยหน่ึงหรือชดุ หน่งึ เกิน 5,000 บาทหรือ

1.2 สง่ิ ของตามตัวอยางสงิ่ ของทีเ่ ปน ครุภณั ฑ
2. คา ใชจายตาง ๆ ท่เี กดิ ข้นึ เนอื่ งจากการประกอบ ดดั แปลง หรอื ตอเตมิ ส่ิงของตามขอ 1
เพอ่ื ใหม สี ภาพหรอื ประสทิ ธิภาพดีข้นึ

คา ใชจ ายตามวรรคแรกใหห มายความรวมถงึ คา ส่ิงของทีส่ วนราชการซ้ือมาเพอื่
ดาํ เนินการเอง

3. คา ใชจา ยตาง ๆ ท่ีเกิดข้นึ ซ่งึ ตอ งชําระพรอ มกับคาสง่ิ ของ เชน คา ขนสง คาภาษี
คา ประกนั ภยั คา ติดตงั้ ฯลฯ ใหเบิกจา ยในรายจายคาครภุ ณั ฑ

ขอ ยกเวน
รายการตอ ไปนี้ใหเบิกจายในลักษณะคาครภุ ณั ฑ
1. คา จา งท่ีปรึกษาซง่ึ เก่ียวกับครภุ ณั ฑห รือเพ่อื ใหไดม าซึง่ ครุภัณฑ
2. คา ซอมใหญเครอื่ งจกั รกลและยานพาหนะ (Overhaul)

“คา ที่ดิน และสงิ่ กอสรา ง” หมายความวา รายจา ยเพือ่ ใหไ ดมาซ่งึ ที่ดนิ และหรอื สง่ิ กอสรา ง
รวมทง้ั ส่งิ ตา ง ๆ ซ่ึงติดกบั ท่ดี นิ และส่งิ กอ สรา ง และคา ใชจา ยตาง ๆ ซง่ึ เกดิ ข้นึ เนื่องจากการปรับปรงุ ท่ี
ดนิ หรอื สิ่งกอ สรา ง ซึ่งมิใชเ ปนการซอมแซมตามปกติ

ตัวอยางรายจา ยทดี่ ินและสง่ิ กอสราง

1. คา ตดิ ต้ังระบบไฟฟา และอุปกรณ ซึง่ เปนการติดตั้งคร้ังแรกในอาคารหรอื สถานที่ราชการ
พรอมการกอสรางหรือภายหลงั การกอ สรา ง

2. คา ตดิ ตงั้ ระบบประปาและอปุ กรณ ซง่ึ เปนการตดิ ต้ังครั้งแรกในอาคารหรอื สถานท่รี าชการ
พรอมการกอ สรา ง หรือภายหลังการกอสรา ง

3. คา ซอ้ื หรือแลกเปลย่ี นทีด่ ิน
4. คาชดเชยกรรมสทิ ธิ์ทีด่ นิ

26

5. คา ชดเชยผลอาสนิ
6. คาเวนคืนทด่ี ิน
7. คา จดั สวน
8. คา ถมดิน
9. อาคารตาง ๆ
10. คาตอ เติมหรือดดั แปลงอาคาร
11. บา นพัก
12. สนามเด็กเลน
13. สนามกีฬา
14. สนามบิน
15. สระวา ยน้ํา
16. สะพาน
17. ถนน
18. ร้วั
19. บอนํ้า
20. อา งเก็บนํ้า
21. เขอ่ื น
22. แพ, เรือนแพ
23. มุงลวด
24. เหลก็ ดดั
25. คา ออกแบบ คา ควบคมุ งานทจี่ า ยใหแ กเอกชน นิติบคุ คล หรือบุคคลภายนอกอื่น เพ่อื ใหได
มาซงึ่ สิ่งกอสราง
26. คา จา งทป่ี รกึ ษาซ่งึ เกยี่ วกับส่งิ กอสราง หรือเพื่อใหไ ดม าซึง่ กอสรา ง

6.6 รายจายหมวดเงินหนนุ

“เงนิ อุดหนุน” มี 2 ลักษณะ ไดแก
(1) “เงนิ อดุ หนนุ ทว่ั ไป” หมายความวา เงินทีจ่ า ยเพือ่ ชว ยเหลอื จายเปนคา บาํ รงุ แกองค
การ เอกชน นติ ิบคุ คล หรอื กจิ การอันเปน สาธารณะประโยชน
(2) “เงนิ อดุ หนนุ เฉพาะกิจ” หมายความวา เงินทีจ่ ายเพ่ือชวยเหลอื แกอ งคก ารเอกชน
นติ บิ คุ คล หรือกิจการอนั เปนสาธารณะประโยชนตามรายการและรายละเอยี ดทีส่ าํ นักงานประมาณ
กาํ หนด

27

เงินอุดหนุนโดยอนุโลม
1. คาฌาปนกิจ
2. คา สินบน
3. คารางวัลนาํ จบั
4. เงนิ อนื่ ๆ ทีส่ าํ นักงบประมาณจํากําหนดเพิ่มเติม

6.7 รายจา ยหมวดรายจายอ่นื

“รายจา ยอนื่ ” หมายความวา รายจา ยตาง ๆ ซง่ึ ไมเขาลักษณะรายจา ยหมวดหนง่ึ หมวด
หนง่ึ หมวดใดดงั กลาวขา งตน หรือรายจา ยท่ีสาํ นักงบประมาณกําหนดใหอ ยใู นหมวดนีเ้ ชน

1. เงินราการลับ
2. คา ภาษแี ละคา ธรรมเนยี มในการออกของ
3. คา ภาษผี เู ชย่ี วชาญชาวตางประเทศ
4. คา จา งทีป่ รกึ ษาซ่งึ ไมเกย่ี วกบั ครุภัณฑหรอื สง่ิ กอสรา งหรอื ไมไ ดมา ซ่ึงครุภณั ฑหรอื ส่งิ
กอ สรา งเชน คา จา งศกึ ษาพัฒนาระบบการจราจร คา จางบริหารการจัดการระบบตาง ๆ
5. คา ปรบั ท่จี า ยคนื ใหแ กผ ูข ายหรือผรู บั จาง
6. คา ใชจา ยในการเดนิ ทางไปราชการตา งประเทศชั่วคราว


Click to View FlipBook Version