การบัญชีบริษัทจำกัด 2201-2103

รหสั วชิ า 2201-2103
วิชา การบญั ชีบริษัทจากดั

หลักสูตรประกาศนียบตั รวชิ าชีพ
พุทธศกั ราช 2549 สาขาวชิ า การบญั ชี

ภาคทฤษฎี

แผนก การบัญชี
สานักงานคณะกรรมการการ

ทฤษฎี หน่วยท่ี 1

วชิ า การบญั ชีบริษทั จากดั

ช่ือหน่วย ความรู้ทว่ั ไปเกยี่ วกบั บริษัทจากดั และบริษัทมหาชนจากดั

เร่ือง/งาน ความรู้ทว่ั ไปเกยี่ วกบั บริษทั จากดั และบริษัทมหาชนจากดั

หวั ขอ้ เร่ือง

ความรู้ทว่ั ไปเกี่ยวกบั บริษทั จากดั และบริษทั มหาชนจากดั

สาระสาคญั

บริษทั จากดั มี 2 ประเภท คือ บริษทั จากดั และบริษทั มหาชนจากดั ซ่ึงมีความแตกตา่ งในสาระสาคญั 3

ประการ คือ จานวนผูเ้ ริ่มก่อต้งั บริษทั การระดมทุนเสนอขายหุน้ ต่อประชาชน และใชก้ ฎหมายคนละฉบบั

การจดั ต้งั บริษทั จากดั มีผเู้ ร่ิมก่อการ 7 คนข้ึนไป นาหนงั สือบริคณห์สนธิไปจดทะเบียนจดั ต้งั บริษทั จากดั

ซ่ึงประกาศเสนอขายหุน้ ตอ่ ประชาชนมิได้ ส่วนบริษทั มหาชนจากดั มีผเู้ ร่ิมจดั ต้งั บริษทั 15

คนข้ึนไปและประกาศเสนอขายหุน้ ต่อประชาชนทวั่ ไปได้ ทุนของบริษทั เรียกวา่ “หุน้ ทุน” มี 2 ประเภท คือ

หุน้ สามญั และหุน้ บุริมสิทธิ

เนื้อหาสาระ

บริษทั จากดั แบ่งเป็น 2 ประเภทคือ
1. บริษทั จากดั
2. บริษทั มหาชนจากดั

บริษทั จากดั (Company Limited) หมายถึง
บริษทั ประเภทซ่ึงต้งั ข้ึนดว้ ยการแบง่ ทุนเป็ นหุน้ มีมูลคา่ เท่ากบั ผถู้ ือหุน้ ตา่ งรับผดิ จากดั เพยี งไมเ่ กินจานวนเงินท่ีตน
ยงั ส่งใชไ้ ม่ครบมูลคา่ ของหุน้ ที่ตนถือ

บริษัทมหาชนจากดั หมายถึง บริษทั ประเภทซ่ึงต้งั ข้ึนดว้ ยความประสงคท์ ่ีจะเสนอขายหุน้ ตอ่ ประชาชน
โดยผถู้ ือหุ้นมีความรับผดิ จากดั ไม่เกินจานวนเงินคา่ หุน้ ท่ีตอ้ งชาระ

การจดั ต้งั บริษทั จากดั จะตอ้ งมีบุคคลต้งั แต่ 7 คนข้ึนไปเรียกวา่ “ผูเ้ ริ่มก่อการ” (Promoters)
หนงั สือบริคณห์สนธิ คือ

หนงั สือท่ีแสดงวตั ถุประสงคใ์ นการจดั ต้งั บริษทั ตามประมวลกฎหมายแพง่ และพาณิชยม์ าตรา 1098
การประชุมต้งั บริษัท

จะดาเนินการเมื่อผเู้ ร่ิมก่อการนาหนงั สือบริคณห์สนธิไปจดทะเบียนแลว้ ไดจ้ ดั ใหม้ ีผเู้ ขา้ ช่ือซ้ือหุน้ จนครบจานวน
แลว้ ผเู้ ร่ิมก่อการจะตอ้ งเรียกประชุมผถู้ ือหุน้ โดยตอ้ งแจง้ ล่วงหนา้ อยา่ งนอ้ ย 7 วนั ในการประชุมต้งั บริษทั

การจดั ต้งั บริษทั มหาชนจากดั จะตอ้ งมีบุคคลธรรมดาต้งั แต่ 15 คนข้ึนไป เรียกวา่ “ผเู้ ริ่มจดั ต้งั บริษทั ”

ร่วมกนั จดั ทาหนงั สือบริคณห์สนธิ

ทนุ ของบริษัทจากดั หมายถึง ทุนท่ีจดทะเบียนไวก้ บั กระทรวงพาณิชยซ์ ่ึงระบุไวใ้ นหนงั สือบริคณห์สนธิ
ซ่ึงจะตอ้ งกาหนดไวเ้ ป็นจานวนท่ีเหมาะสม เพ่อื ใหเ้ พยี งพอตอ่ การใชใ้ นการดาเนินงานของกิจการ

หุ้นทนุ จดทะเบียนมี 2 ประเภท
1. หุน้ สามญั
2. หุน้ บุริมสิทธิ

ทฤษฎี หน่วยที่ 2

วชิ า การบญั ชีบริษทั จากดั

ชื่อหน่วย การจาหน่ายหุ้นทุนของบริษัทจากดั

เร่ือง/งาน การบันทกึ บญั ชีเกย่ี วกบั การจาหน่ายหุ้นทุนของบริษัทจากดั

หวั ขอ้ เรื่อง

การบนั ทึกบญั ชีเกี่ยวกบั การจาหน่ายหุน้ ทุนของบริษทั จากดั

สาระสาคญั

การจาหน่ายหุน้ ทุนสามารถจาหน่ายได้ 3 ราคา คือ ราคาตามมูลค่า ราคาสูงกวา่ มูลคา่

และราคาต่ากวา่ มูลคา่ เมื่อจาหน่ายหุน้ แลว้ จะตอ้ งจดั ทาทะเบียนผถู้ ือหุน้ บริษทั จากดั บนั ทึกรายการจาหน่ายหุน้

โดยใหช้ าระค่าหุ้นคร้ังเดียวและ เป็ นงวดๆ

ส่วนบริษทั มหาชนจากดั บนั ทึกรายการจาหน่ายหุน้ ทุนต่ากวา่ มูลค่าไดว้ ธิ ีเดียวคือ ใหช้ าระคร้ังเดียวหมด

ในการจดั ต้งั บริษทั จะมีคา่ ใชจ้ ่ายก่อนการดาเนินกิจการ เรียกวา่ ค่าใชจ้ า่ ยในการจดั ต้งั บริษทั

เนื้อหาสาระ

การจาหน่ายหุ้นทุน

การจาหน่ายหุน้ ของบริษทั มี 2 ชนิดคือ หุน้ สามญั และหุน้ บุริมสิทธิ สามารถจาหน่ายได้ 3 ราคา คือ

ราคาตามมูลค่า (At Par)

ราคาสูงกวา่ มูลค่า (At a Premium หรือ Above Par)

ราคาต่ากวา่ มูลค่า (At a Discount หรือ Below Par)

ตามกฎหมายแพง่ และพาณิชย์ มาตรา 1105 หา้ มออกหุน้ ต่ากวา่ ราคามูลค่าที่ต้งั ไว้

จะออกหุ้นสูงกวา่ มูลคา่ ไดแ้ ต่ตอ้ งระบุไวใ้ นหนงั สือบริคณห์สนธิ

ตามพระราชบญั ญตั ิบริษทั มหาชน จากดั

สามารถจาหน่ายหุน้ ในราคาต่ากวา่ มูลค่าไดใ้ นกรณีท่ีบริษทั ดาเนินงานมาแลว้ ไมน่ อ้ ยกวา่ 1 ปี

และมีการขาดทุนแตต่ อ้ งไดร้ ับความเห็นจากที่ประชุมผถู้ ือหุน้

ดงั น้นั การจาหน่ายหุน้ ของบริษทั จากดั มี 2 ราคา คือ ราคาตามมูลค่าและราคาสูงกวา่ มูลคา่

ส่วนบริษทั มหาชนจากดั จาหน่ายหุน้ ได้ 3 ราคา คือ ราคาตามมูลคา่ ราคาสูงกวา่ มูลคา่ และราคาต่ากวา่ มูลค่า

การนาหุน้ ทุนออกจาหน่ายมีดงั น้ีคือ

ชาระค่าหุน้ คร้ังเดียว หรือจาหน่ายหุน้ เป็ นเงินสด

ชาระคา่ หุน้ เป็ นงวด ๆ

การจาหน่ายหุน้ ไมว่ า่ วธิ ีใด ก็ตอ้ งจดั ทาทะเบียนผถู้ ือหุ้นซ่ึงเป็นสมุดท่ีใชจ้ ดบนั ทึกรายละเอียดและขอ้ มูล

ต่าง ๆ ของบริษทั

ค่าใชจ้ ่ายในการจดั ต้งั บริษทั เป็นค่าใชจ้ ่ายท่ีเกิดข้ึนในการดาเนินการจดั ต้งั บริษทั จากดั

ในขณะท่ีทาการจดทะเบียนและในการจาหน่ายหุน้ ซ่ึงไดจ้ ่ายไปก่อนท่ีจะมีการดาเนินกิจการทางการคา้

ทฤษฎี หน่วยที่ 2

วชิ า การบญั ชีบริษทั จากดั

ช่ือหน่วย การจาหน่ายหุ้นทุนของบริษัทจากดั

เร่ือง/งาน การริบหุ้น

หวั ขอ้ เร่ือง

การริบหุ้น

สาระสาคญั

การริบหุน้ คือ การท่ีผจู้ องซ้ือหุน้ ไมช่ าระคา่ หุน้ ท่ีเหลือ หลงั จากชาระงวดแรกไม่นอ้ ยกวา่ 25 %
ของมูลคา่ หุน้ แลว้ บริษทั จึงยกเลิกการจองหุน้ และนาหุน้ ท่ีถูกริบออกขายทอดตลาดทนั ที

เนื้อหาสาระ

การริบหุ้น คือ การที่ผจู้ องซ้ือหุน้ ไม่ชาระค่าหุน้ ที่เหลือหลงั จากชาระงวดแรกไปไมน่ อ้ ยกวา่ 25%
ของมูลคา่ หุน้ แลว้ บริษทั จึงยกเลิกการจองหุน้ และนาหุน้ ที่ถูกริบออกขายทอดตลาดทนั ที

การริบหุ้นตามกฎหมายไทยและตามกฎหมายของสหรัฐอเมริกา มี 4 วธิ ีคือ

วธิ ีท่ี1 บริษทั นาหุน้ ท่ีถูกริบขายทอดตลาด

บนั ทึกราคาท่ีจาหน่ายไวเ้ ดิมหลงั จากหกั ค่าหุน้ ท่ีคา้ งชาระและค่าใชจ้ ่ายแลว้ ใหค้ ืนเงินแก่ผถู้ ือหุน้ ที่ถูกริบ

(วธิ ีตามกฎหมายไทย)

วธิ ีที่ 2 บริษทั ออกใบหุน้ บางส่วนเท่ากบั จานวนเงินที่ชาระมาแลว้ โดยบริษทั คิดค่าหุน้ ใหใ้ นราคาท่ีออก

จาหน่ายคร้ังแรก ส่วนเงินท่ีเหลือจากการออกใบหุน้ คืนใหแ้ ก่ผถู้ ือหุน้ เดิม
วธิ ีท่ี 3 บริษทั คืนเงินใหแ้ ก่ผถู้ ือหุน้ ที่ถูกริบดว้ ยเงินท่ีชาระมาแลว้ ท้งั หมด
วธิ ีที่ 4 บริษทั ริบเงินท่ีผจู้ องซ้ือหุน้ ไดช้ าระมาแลว้ ท้งั หมด

ทฤษฎี หน่วยท่ี 3

วชิ า การบญั ชีบริษทั จากดั

ชื่อหน่วย งบการเงนิ (งบกาไรขาดทุน)

เรื่อง/งาน งบการเงนิ (งบกาไรขาดทุน)

หวั ขอ้ เรื่อง

งบการเงิน (งบกาไรขาดทุน) กาไรต่อหุน้

สาระสาคญั

งบกาไรขาดทุน ตอ้ งมีรายการยอ่ และความหมายของบญั ชีตา่ งๆตามท่ีกฎหมายกาหนด กาไรขาดทุนแสดงได้

ท้งั แบบบญั ชีและแบบรายงาน แบบข้นั เดียวจะมีรายละเอียดประกอบ ส่วนแบบหลายข้นั

จะแสดงใหเ้ ห็นทุกบญั ชีโดยไมม่ ีรายละเอียดประกอบ กาไรต่อหุน้ (Earning per share)

จะคานวณหากาไรก่อนรายการพเิ ศษ รายการพิเศษและกาไรสุทธิ

เนื้อหาสาระ

งบการเงิน ( Financial Statement ) คือ

งบท่ีแสดงผลการดาเนินงานและฐานะทางการเงินของกิจการในรอบระยะเวลาบญั ชีหน่ึงๆ

งบการเงินของบริษทั จากดั ประกอบดว้ ย

1.งบกาไรขาดทุน (Profit and Loss Statement หรือ Income Statement)

2.งบกาไรสะสม (Retained Earning)

3.งบดุล (Balance sheet)

4.งบกระแสเงินสด(Cash Flow Statement)

ในหน่วยที่ 3 จะกล่าวถึงเฉพาะงบกาไรขาดทุนเท่าน้นั

งบกาไรขาดทนุ หมายถึง งบที่แสดงผลการดาเนินงานของกิจการในรอบระยะเวลาใดเวลาหน่ึง อาจจะจดั

ทา 3 เดือน 6 เดือน หรือ 12 เดือนก็ได้

รายการย่อในบัญชีกาไรขาดทนุ คือ การอธิบายความหมายและลกั ษณะของบญั ชีต่างๆ

ท่ีปรากฎในรายการยอ่ ของบญั ชีกาไรขาดทุนตามท่ีกาหนดไวใ้ นบญั ชีทา้ ยกฎกระทรวงฉบบั ที่ 2 (2519)

ออกตามความในประกาศคณะปฏิวตั ิฉบบั ที่ 285 ลงวนั ที่ 24 พฤศจิกายน 2515

การแสดงบญั ชีกาไรขาดทุน และงบกาไรขาดทุนจะจดั ทาในวนั สิ้นงวดบญั ชี จะสรุปรายการต่างๆ

เก่ียวกบั รายไดแ้ ละค่าใชจ้ ่ายท้งั หมดท่ีปิ ดบญั ชีมายงั บญั ชีกาไรขาดทุนในสมุดแยกประเภททว่ั ไป

ซ่ึงจะแสดงรายไดท้ ้งั หมดทางดา้ นเครดิต และคา่ ใชจ้ า่ ยท้งั หมดทางดา้ นเดบิต เพอื่ หาผลกาไรหรือขาดทุนสุทธิ

การแสดงงบกาไรขาดทุนในรูปแบบบญั ชีเพื่อประโยชนข์ องบริษทั เอง

เพอ่ื จะไดห้ าผลการดาเนินงานของกิจการก่อนที่จะจดั ทางบกาไรขาดทุนตามรูปแบบที่กฎหมายกาหนด

การแสดงงบกาไรขาดทุนสามารถแสดงได้ 2 รูปแบบ ไดแ้ ก่

1.งบกาไรขาดทุนแบบข้นั เดียว (Single Step Income Statement)

2.งบกาไรขาดทุนแบบหลายข้นั (Multiple Step Income Statement)

งบกาไรขาดทุนแบบข้นั เดียว เป็ นการจดั ทาตามรูปแบบท่ีกฎหมายกาหนดใหจ้ ดั ทาตามรายการยอ่ ในบญั ชี

9ซ่ึงแสดงโดยนารายไดบ้ วกกนั ท้งั หมด แลว้ จึงหกั ดว้ ยค่าใชจ้ ่ายท้งั หมด

งบกาไรขาดทุนแบบหลายข้นั เป็นงบกาไรขาดทุนท่ีบริษทั จากดั

จดั ทาเพอื่ ใชภ้ ายในไมใ่ ช่รูปแบบที่กฎหมายกาหนด จะแสดงใหเ้ ห็นตน้ ทุนขาย และคา่ ใชจ้ า่ ยทุกบญั ชี

จึงไม่มีรายละเอียดประกอบงบการเงิน จะใชป้ ระโยชนจ์ ากงบกาไรขาดทุนแบบหลายข้นั เพื่อการวเิ คราะห์งบ

และการวางแผนการดาเนินกิจการ

กาไรต่อหุ้น (Earnings per share) จะแสดงต่อทา้ ยงบกาไรขาดทุนตามแบบที่กาหนดในกฎกระทรวง

ฉบบั ที่ 2 (พ.ศ. 2519) และตามคาช้ีแจงกรมทะเบียนการคา้ หมวด 9

ความหมายและการแสดงรายการยอ่ ในบญั ชีกาไรขาดทุนใหค้ วามหมายของคาวา่ “กาไรต่อหุน้ ”

ทฤษฎี หน่วยท่ี 4

วชิ า การบญั ชีบริษทั จากดั
ชื่อหน่วย งบการเงิน (งบกาไรสะสม)
เร่ือง/งาน ความหมายของงบกาไรสะสม การจัดสรรกาไรสะสม

หวั ขอ้ เรื่อง

ความหมายของงบกาไรสะสม การจดั สรรกาไรสะสม การต้งั สารองต่างๆ

สาระสาคญั

เม่ือบริษทั ดาเนินงานมาแลว้ มีผลกาไรสุทธิหรือขาดทุนสุทธิกต็ าม จะโอนเขา้ บญั ชีกาไรสะสม

แลว้ กาไรสะสมจะถูกจดั สรรเพอ่ื จ่ายเงินปันผลหรือนาไปต้งั สารองตามกฎหมายและสารองอื่นๆ

เนื้อหาสาระ

งบกาไรสะสม ( Retained Earning Stetement ) คือ งบที่รวบรวมรายการกาไรและขาดทุนทุกๆ ปี

ต้งั แต่เริ่มดาเนินงานจนถึงปัจจุบนั รวมท้งั การจา่ ยเงินปันผลและการต้งั สารองต่างๆ จะตอ้ งหกั ออกจากกาไรสะสม
การจัดสรรกาไรสะสม คือ การแบ่งกาไรสะสมใหแ้ ก่ผถู้ ือหุน้ ในรูปของเงินปันผล

และต้งั สารองตามกฎหมายตามท่ีกฎหมายกาหนด ถา้ มีเหลือกจ็ ะต้งั เป็นสารองต่างๆ

กาไรสะสมที่เหลือกจ็ ะสะสมไดป้ ี ตอ่ ไป บริษทั จะจดั สรรกาไรสะสมไดต้ อ้ งมียอดเครดิตในบญั ชีกาไรสะสม

การจดั สรรกาไรสะสมจึงเป็นการกนั กาไรสะสมไวเ้ พือ่
1.การต้งั สารองต่าง ๆ
2.การจา่ ยเงินปันผล

สารอง ( Reserve ) คือ จานวนเงินท่ีกนั ออกจากบญั ชีกาไรสะสมเพอ่ื ต้งั เป็นสารองต่างๆ
ซ่ึงจาแนกตามวตั ถุประสงค์

ทฤษฎี หน่วยที่ 5

วชิ า การบญั ชีบริษทั จากดั
ชื่อหน่วย งบการเงนิ (งบดุล)
เร่ือง/งาน ความหมาย การแสดงรายการย่อในงบดุล

หวั ขอ้ เรื่อง

ความหมายของงบดุล การแสดงรายการยอ่ ในงบดุล และการจดั ทางบดุลของบริษทั จากดั ตามกฎหมาย

สาระสาคญั

งบดุล คืองบแสดงฐานะการเงินของกิจการ ซ่ึงต้องมีรายการย่อตามท่ีกาหนดในกฎกระทรวง
แ ล ะ ใ ห้ ค ว า ม ห ม า ย ใ น ร า ย ก า ร ย่ อ ใ น ง บ ดุ ล ไ ว้
การจดั ทางบดุลของบริษทั จากดั ตามกฎหมายตอ้ งมีการแสดงรายการและเปิ ดเผยขอ้ มูลให้เป็ นไปตามกฎกระทรวง
และต้องเป็ นไปตามหลักการบญั ชีท่ีรับรองทวั่ ไป การแสดงส่วนของผูถ้ ือหุ้นในงบดุล ประกอบด้วย 3 ส่วนคือ
ทุนเรือนหุน้ ส่วนเกินทุนและกาไรสะสม

เนื้อหาสาระ
ความหมายของงบดุล

งบดุล (Balance Sheet) คือ งบแสดงฐานะทางการเงินของกิจการ ณ
วนั ใดวนั หน่ึงตามหลกั การบญั ชีที่ยอมรับกนั โดยทว่ั ไป ซ่ึงแสดงใหท้ ราบวา่ มีทรัพยส์ ิน

งบดุลตอ้ งมีรายการยอ่ ตามที่กาหนดในกฎกระทรวง

การแสดงรายการย่อในงบดลุ

งบดุลของปริษทั จากดั ตารมกฎหมายไทยตอ้ งมีรายการยอ่ ตามท่ีกาหนดในบญั ชีทา้ ยกฎกระทรวง
ฉบบั ท่ี 2 (พ.ศ. 2519) โดยมีรายการยอ่ ออออตามที่กาหนดในบญั ชีดงั น้ี

บริษทั จากดั ซ่ึงประกอบธุรกิจอื่นนอกจากธุรกิจธนาคารพาณิชย์ ธุรกิจประกนั ชีวติ
ธุรกิจประกนั วนิ าศภยั ธุรกิจเงินทุน ธุรกิจหลกั ทรัพย์
ธุรกิจเครดิตฟองซิเอร์และธุรกิจเกบ็ ของในคลงั สินคา้

รายการย่อของงบดุล
สินทรัพย์

1. สินทรัพยห์ มุนเวยี น
1.1 เงินสดและเงินฝากธนาคาร
1.2 เงินลงทุนระยะส้นั
1.3 ลูกหน้ีการคา้ และตวั๋ เงินรับ
1.3.1 หกั ค่าเผอื่ หน้ีสงสัยจะสูญ
1.3.2 ลูกหน้ีการคา้ และตว๋ั เงินรับ

1.4 เงินใหก้ ยู้ มื แก่บริษทั ในครือและบริษทั ร่วม
1.5 สินคา้ คงเหลือ
1.6 สินทรัพยห์ มุนเวยี น

รวมสินทรัพยห์ มุนเวยี น
2. ลูกหน้ีและเงินใหก้ ยู้ มื แก่กรรมการและลูกจา้ ง
3. เงินลงทุนและเงินใหก้ ยู้ มื แก่บริษทั ในครือ บริษทั ร่วมและบริษทั อื่น
4. ท่ีดินอาคารแดละอุปกรณ์
5. สินทรัพยอ์ ื่น ๆ

รวมสินทรัพย์
หนีส้ ินและส่วนของผู้ถือหุ้น

1. หน้ีสินหมนั เวยี น
1.1 เงินเบิกเกินบญั ชีและเงินกยู้ มื จากธนาคาร
1.2 เจา้ หน้ีการคา้ และตวั๋ เงินจ่าย
1.3 เงินปันผลคา้ งจ่าย
1.4 ส่วนของหน้ีระยะยาวท่ีถึงกาหนดชาระภายในหน่ึงปี
1.5 เงินกยู้ มื จากบริษทั ในเครือและร่วม
1.6 หน้ีสินหมุนเวยี นอื่น
รวมหน้ีหมุนเวยี น

2. เจา้ หน้ีและเงินกยู้ มื จากกรรมการและลูกจา้ ง
3. เงินกยู้ มื จากบริษทั ในเครือและบริษทั ร่วม
4. เงินทุนเล้ียงชีพและบาเหนจ็
5. เงินกยู้ มื ระยะยาว
6. หน้ีสินอ่ืน ๆ

รวมหน้ีสิน
7. ส่วนของผถู้ ือหุน้

7.1 ทุนเรือนหุน้
7.1.1 ทุนจดทะเบียน
7.1.2 ทุนที่ออกและเรียกชาระแลว้

7.2 ส่วนเกินมูลค่าหุน้

7.3 กาไรสะสม
7.3.1 จดั สรรแลว้

7.3.1.1 สารองตามกฎหมาย
7.3.1.2 สารองอื่น
7.3.1.2 ยงั ไม่ไดจ้ ดั สรร
รวมส่วนผถู้ ือหุน้
รวมหน้ีสินและส่วนของผถู้ ือหุน้

ความหมายของรายการย่อในงบดลุ

ความหมายของรายการยอ่ ในงบดุล คือ การอธิบายถึงความหมายและลกั ษณะของบญั ชีต่าง ๆ
ที่ในรายการยอ่ ในงบดุล ตามที่กาหนดไวใ้ นบญั ชีทา้ ยกฎกระทรวง ฉบบั ที่ 2 (พ.ศ. 2519)
ออกตามความในประกาศของคณะปฏิบตั ิ ฉบบั ที่ 285 ลงวนั ท่ี 24 พฤศจิกายน พ.ศ. 2515
ซ่ึงบริษทั จากดั จะมีความหมาย และการแสดงรายการยอ่ ตามคาช้ีแจงกรมทะเบียนการคา้ ในหมวด 9 ดงั น้ี

หมวด 9
ความหมายและการแสดงรายการย่องบการเงนิ ของบริษทั นอกจากธุรกจิ อื่น(นอกจากธุรกจิ ธนาคารพาณชิ
ย์ ธุรกจิ ประกนั ชีวติ และประกนั วนิ าศภยั ธุรกจิ เงนิ ทนุ และธุรกจิ หลกั ทรัพย์ ธุรกจิ เครดติ ฟองซิเอร์
และธุรกจิ เกบ็ ของในคลงั สินค้า)

ก. งบดุล
สินทรัพย์
1. สินทรัพย์หมุนเวยี น (Current Assets)
1.1 เงินสดและเงินฝากธนาคาร หมายถึง ธนบตั รและเหรียญกษาปณ์ที่กิจการมีอยู่
เชค็ ที่มิไดน้ าฝาก เชค็ เดินทาง ดราฟตข์ องธนาคาร ธนาณตั ิและเงินฝากธนาคารทุกประเภท
1.2 เงินลงทุนระยะส้ัน หมายถึง หลกั ทรัพยท์ ี่ซ้ือจากเงินสดเหลือใช้
โดยมีวตั ถุประสงคเ์ พ่อื หาดอกผลจากเงินลงทุนน้นั และเป็นหลกั ทรัพยอ์ ยใู่ นความตอ้ งการของตลาด

และฝ่ ายจดั การจะขายเม่ือตอ้ งการเงินสด
1.3 ลูกหน้ีการคา้ และตว๋ั เงินรับ หมายถึง

เงินท่ีลูกคา้ คา้ งชาระค่าสินคา้ หรือค่าบริการท่ีกิจการไดข้ ายไปตามปกติธุรกิจและลูกหน้ีตามตว๋ั เงินรับอนั เ
กิดจากค่าสินคา้ หรือบริการดงั กล่าว

ในกรณีที่ตวั๋ เงินรับมีจานวนเงินต้งั แต่ร้อยละ 10 ของยอดรวมลูกหน้ีท้งั สิ้น
ใหแ้ สดงตว๋ั เงินรับแยกจากลูกหน้ีการคา้

1.3.1 ค่าเผอ่ื หน้ีสงสยั จะสูญ หมายถึง
ส่วนท่ีกนั ไวส้ าหรับลูกหน้ีการคา้ และตวั๋ เงินรับท่ีคาดวา่ จะเรียกเกบ็ ไม่ได้

1.4 เงินใหก้ ยู้ มื แก่บริษทั ในเครือและบริษทั ร่วม หมายถึง
เงินที่กิจการใหบ้ ริษทั ในเครือและบริษทั ร่วมกยู้ มื

1.5 สินคา้ คงเหลือ หมายถึง สินคา้ สาเร็จรูป
งานหรือสินคา้ ระหวา่ งทาวตั ถุดิบและวสั ดุใชใ้ นการผลิต เพอ่ื ขายตามปกติของกิจการ

1.6 สินทรัพยห์ มุนเวยี นอื่น หมายถึง ค่าใชจ้ ่ายล่วงหนา้ รายไดค้ า้ งรับ
และสินทรัพยห์ มุนเวยี นอื่น ๆ ที่ไม่อาจแสดงไวใ้ นรายการที่ 1.1 ถึง 1.5 ได้

ในกรณีที่สินทรัพยห์ มุนเวยี นอื่นใดมีจานวนต้งั แต่ร้อยละ 5
ของสินทรัพยห์ มุนเวียนท้งั สินใหแ้ สดงสนทรัพยห์ มุนเวยี นน้นั ๆ
ไวแ้ ต่ละประเภทเป็นเอกเทศโดยเรียงลาดบั ก่อนรายการสินทรัพยห์ มุนเวยี นอ่ืน

2. ลกู หนีแ้ ละเงนิ ให้กู้ยืมแก่กรรมการและลกู จ้าง (Receivable and Loans to Directors and

Employees)

หมายถึง เงินกยู้ มื ที่กรรมการและลูกจา้ งยมื ไปจากกิจการ
รวมท้งั หน้ีสินท่ีกรรมการและลูกจา้ งมีต่อกิจการ
ไม่วา่ จะโดยการซ้ือสินคา้ จากกิจการหรือเป็นหน้ีสินของกิจการในลกั ษณะอ่ืนใดเงินใหก้ ยู้ มื แก่กรรมการแ
ละลูกจา้ งดงั กล่าวน้ี ไม่รวมถึงจานวนท่ีเป็นการจ่ายล่วงหนา้
เพอื่ กาเนินธุรกิจตามปกติและการใหก้ ยู้ มื แก่กรรมการและลูกจา้ งตาม “โครงการสวสั ดิการ” ของกิจการ

3. เงนิ ลงทุนและเงนิ ให้ก้ยู ืมแก่บริษทั ในเครือ บริษทั ร่วมและบริษทั อื่น (Investment and Loans

to Subsidiaries, Associated and Other Companies)

หมายถึงเงินลงทุนในบริษทั ในเครือบริษทั ร่วมและบริษทั อื่น
และเงินกใู้ หก้ ยู้ มื แก่บริษทั ในเครือบริษทั ร่วมและบริษทั อื่น

4. ทดี่ ินอาคารและอปุ กรณ์ (Property, Plant and Equipment)

หมายถึง ท่ีดิน อาคารและส่ิงปลูกสร้าง สิทธิการเช่าท่ีดินอาคาร
รวมท้งั ค่าดดั แปลงสถานที่น้นั ตลอดจนเครื่องจกั ร ยานพาหนะและอุปกรณ์ต่าง ๆ
หลงั จากหกั ค่าเสื่อมราคาและสิทธิการเช่าที่ตดั บญั ชีเป็นค่าใชจ้ ่ายแลว้

5. สินทรัพย์อื่น (Other Assets)
หมายถึง รายจ่ายรอการตดั บญั ชี และสินทรัพยอ์ ื่นท่ีไม่อาจแสดงรวมอยใู่ นรายการที่ 1 ถึง 4 ได้
ในกรณีที่สินทรัพยอ์ ่ืนใดมีจานวนเงินต้งั แต่ร้อยละ 5
ของยอดรวมสินทรัพยท์ ้งั สิ้นใหแ้ สดงสินทรัพยน์ ้นั แต่ละประเภทเป็นเอกเทศ
โดยเรียงลาดบั ก่อนรายการสินทรัพยอ์ ่ืน

หนีส้ ินและส่วนของผู้ถือหุ้น
1. หนีส้ ินหมุนเวยี น (Current Liabilities)

1.1 เงินเบิกกินบญั ชีและกยู้ มื จากธนาคาร หมายถึง
เงินเบิกเกินบญั ชีธนาคารและหน้ีสินท่ีเกิดข้ึนจากการกยู้ มื ธนาคารพาณิชยไ์ ม่วา่ โดยวธิ ีใด

1.2 เจา้ หน้ีการคา้ และตว๋ั เงินจ่าย หมายถึง
พนั ธะท่ีจะตอ้ งชาระค่าสินคา้ หรือค่าบริการท่ีกิจการไดร้ ับตามปกติธุรกิจและหน้ีสินตามตว๋ั เงินจ่าย

ในกรณีที่ตวั๋ เงินจ่ายมีจานวนเงินต้งั แต่ร้อยละ 10
ของยอดรวมหน้ีสินหมุนเวยี นท้งั สิ้นใหแ้ ยกแสดงตว๋ั เงินจ่ายแยกจากเจา้ หน้ีการคา้

1.3 เงินปันผลคา้ งจ่าย หมายถึง เงินปันผลที่ประกาศจ่ายแลว้ แต่ยงั มิไดจ้ ่ายใหแ้ ก่ผถู้ ือหุน้
ณ วนั ปิ ดบญั ชี

1.4 ส่วนของหน้ีระยะยาวท่ีถึงกาหนดชาระภายในหน่ึงปี หมายถึง
ส่วนของหน้ีสินระยะยาวท่ีถึงกาหนดชาระคืนในรอบหน่ึงปี บญั ชีถดั ไป

1.5 เงินกยู้ มื จากบริษทั ในเครือและจากบริษทั ร่วม หมายถึง
เงินท่ีกิจการกูย้ มื จากบริษทั ในเครือและจากบริษทั ร่วม

1.6 หน้ีสินหมุนเวยี นอื่น หมายถึง ค่าใชจ้ ่ายคา้ งจ่าย
รายไดร้ ับล่วงหนา้ และหน้ีสินหมุนเวยี นอ่ืนท่ีไม่อาจแสดงรวมอยใู่ นรายการที่ 1.1 ถึง 1.5 ได้

ในกรณีที่หน้ีสินหมุนเวยี นอ่ืนประเภทใดมีจานวนต้งั แต่ร้อยละ 5
ของยอดรวมหน้ีสินหมุนเวยี นท้งั สิน ใหแ้ ยกแสดงหน้ีสินหมุนเวยี นน้นั แต่ละประเภทเป็นเอกเทศ
โดยเรียงลาดบั ก่อนรายการหน้ีสินหมุนเวยี นอื่น

2. เจ้าหนีแ้ ละเงนิ กู้ยืมจากกรรมการและลกู จ้าง (Liabilities and loans form Directors and

Employees)

หมายถึง
เงินกยู้ มื จากกรรมการและลูกจา้ งรวมท้งั หน้ีสินที่กิจการมีต่อกรรมการและลูกจา้ งไม่วา่ จะโดยการซ้ือสินค้
าจากกรรมการและลูกจา้ งหรือจากคนอื่น

3. เงินกู้จากบริษัทในเครือและบริษทั ร่วม (Loans from Subsidiaries and Associated Companies)
หมายถึง เงินท่ีกิจการกยู้ มื จากบริษทั ร่วมที่มิใช่เป็นการกูย้ มื ระยะส้นั ซ่ึงแสดงไวใ้ นรายการที่ 1.5
4. เงนิ ทนุ เลยี้ งชีพและบาเหน็จ (Provident and pension Funds)

หมายถึง
เงินสะสมของลูกจา้ งที่หกั จากเงินเดือนหรือค่าจา้ งแรงงานและเงินส่วนท่ีกิจการจ่ายสมทบตามโครงการส
วสั ดิการของกิจการและของทางราช รวมท้งั เงินบาเหน็จท่ีตอ้ งจ่ายแก่ลูกจา้ ง

5. เงนิ กู้ยืมระยะยาว (Long-Term Debt)
หมายถึง เงินกยู้ มื จากคนธรรมดาหรือนิติบุคคลท่ีกาหนดชาระคืนในระยะยาวเกินหน่ึงปี

โดยมีสญั ญากยู้ มื เป็นหลกั ฐาน
ท้งั น้ีไม่รวมเงินกยู้ มื จากกรรมการและลูกจา้ งและเงินกยู้ มื จากบริษทั ในเครือและบริษทั ร่วม
ซ่ึงตอ้ งแสดงไวใ้ นรายการท่ี 2 และ 3

6. หนีส้ ินอ่ืน (Other Liabilities)
หมายถึง หน้ีสินท่ีไม่อาจแสดงไวใ้ นรายการท่ี 1 ถึง 5

ไดโ้ ดยแสดงเป็นยอดรวมในกรณีที่หน้ีสินอื่นประเภทใดมีจานวนเงินต้งั แต่ร้อยละ 5
ของยอดรวมหน้ีสินท้งั สินใหแ้ ยกแสดงหน้ีสินแต่ละประเภทเป็นเอกเทศ
โดยรียงลาดบั ก่อนรายการหน้ีสินอ่ืน

7. ส่วนของผู้ถือหุ้น (Share Capital)
7.1 ทุนเรือนหุน้ (Share Capital)

7.1.1 ทุนจดทะเบียน หมายถึง ทุนที่จดทะเบียนตามกฎหมาย ใหแ้ สดงชนิดของหุน้
จานวนและมูลค่าหุน้ ท่ีจดทะเบียนของหุน้ แต่ละชนิด

7.1.2 ทุนที่ออกและเรียกชาระแลว้ หมายถึง
หุน้ และมูลค่าหุน้ ท่ีนาออกจาหน่ายและเรียกใหช้ าระมูลค่าหุน้ แลว้ ใหแ้ สดงหุน้ แต่ละชนิด
ในกรณีที่มีการใหส้ ิทธิพเิ ศษใดแก่หุน้ บุริมสิทธิกใ็ หแ้ สดงไว้

7.2 ส่วนเกินมูลค่าหุน้ (Premium on Share Capital) หมายถึง
เงินค่าหุน้ ส่วนท่ีสูงกวา่ มูลค่าท่ีตราไวข้ องหุน้ สามญั และหุน้ บุริมสิทธิ

7.3 กาไรสะสม (Retained Earnings)
7.3.1 จดั สรรแลว้ (Appropriated)
7.3.1.1 สารองตามกฎหมาย หมายถึง เงินสารองท่ีกนั ไวจ้ ากกาไรสุทธิเพื่อการใด ๆ

ตามมติท่ีประชุมผถู้ ือหุน้
7.3.2 ยงั ไม่ไดจ้ ดั สรร หมายถึง

กาไรสะสมและกาไรสุทธิของระยะเวลาบญั ชีปัจจุบนั คงเหลือจากการจดั สรร
ในกรณีท่ีมียอดงบดุลสุทธิเป็นผลขาดทุน ใหแ้ สดงจานวนเงินในเคร่ืองหมายวงเลบ็

การจัดทางบดลุ ของบริษทั จากดั ตามกฎหมาย

การจดั ทางบดุลของบริษทั ของบริษทั จากดั ตามกฎหมาย คือ
การจดั ทางบดุลโดยแสดงรายการและเปิ ดเผยขอ้ มูลใหเ้ ป็นไปตามกฎกระทรวง ฉบบั ท่ี 2 (พ.ศ. 2519)
ออกตามความในประกาศของคณะปฏิวตั ิ ฉบบั ท่ี 285
และจะตอ้ งเป็นไปตามหลกั การบญั ชีท่ีรับรองทวั่ ไป

แนวทางในการจดั ทางบดุลของบริษทั จากดั ตามกฎหมาย มีดงั น้ี

บริษทั ไทยเจริญ จากดั บาท
งบดุล

ณ วนั ที่ 31 ธนั วาคม 254x
สินทรัพย์

สินทรัพยห์ มุนเวยี น xx
เงินสดและเงินฝากธนาคาร xx
ลูกหน้ีการคา้ และตวั๋ เงินรับ xx
สินคา้ คงเหลือ xx
สินทรัพยห์ มุนเวยี น
รวมสินทรัพยห์ มุนเวยี น xx
xx
เงินลงทุนบริษทั ร่วม (หมายเหตุฯ 2)
ตว๋ั สญั ญาใชเ้ งิน (หมายเหตุฯ 3) xx
ท่ีดินอาคารและอุปกรณ์ (หมายเหตุฯ4)

ท่ีดิน xx
อาคารและคา่ ปรับปรุงสถานที่ xx
เคร่ืองจกั รและอุปกรณ์ xx
รวมที่ดินอาคารและอุปกรณ์ xx
สินทรัพยอ์ ่ืน
รวมสินทรัพย์ xx
xxxx

หนีส้ ินและส่วนของผ้ถู ือหุ้น

หน้ีสินหมุนเวยี น

เงินเบิกเกินบญั ชีธนาคาร (หมายเหตุฯ 5) xx

เจา้ หน้ีการคา้ และตว๋ั เงินจ่าย xx

ส่วนของหน้ีสินระยะยาวที่ถึงกาหนดชาระใน 1 ปี xx

ภาษีเงินไดน้ ิติบุคคลคา้ งจ่าย xx

หน้ีสินหมุนเวยี นอื่น ๆ xx

รวมหน้ีสินหมุนเวยี น xx

หน้ีสินระยะยาว (หมายเหตุฯ 6) xx

รวมหน้ีสิน xx

ส่วนของผถู้ ือหุ้น

ทุนเรือนหุน้

ทุนจดทะเบียนหุน้ สามญั 5,000 หุ้น มูลค่าหุน้ ละ 100 บาท xx

ทุนที่ออกและเรียกชาระแลว้

หุน้ สามญั 5,000 หุน้ มูลคา่ หุ้นละ 100 บาท xx

ส่วนเกินมูลคา่ หุน้ สามญั xx

กาไรสะสม

จดั สรรแลว้

สารองตามกฎหมาย (หมายเหตุฯ 8) xx

ยงั ไม่ไดจ้ ดั สรร xx

รวมส่วนของผถู้ ือหุน้ xx

รวมหน้ีสินและส่วนของผถู้ ือหุน้ x xxx

บริษทั ไทยเจริญ จากดั
หมายเหตุประกอบงบการเงิน

วนั ที่ 31 ธนั วาคม 2546

1. นโยบายบญั ชีทส่ี าคญั

1.1 การรับรู้รายได้

คานวณตามเกณฑค์ งคา้ ง

1.2 ค่าเผอ่ื หน้ีสงสยั จะสูญ

บริษทั ต้งั ค่าเผอ่ื หน้ีสงสยั จะสูญเท่ากบั จานวนเงินท่ีคาดวา่ จะเรียกเกบ็ จากลูกหน้ีไม่ได้

โดยประมาณข้ึนจากประสบการณ์ในการเกบ็ หน้ี และพิจารณาจากฐานะการเงินปัจจุบนั ของลูกหน้ี ณ

วนั สิ้นปี

1.3 สินคา้ คงเหลือ

คานวณราคาทุนโดยใชว้ ธิ ีเขา้ ก่อนออกก่อน

สินคา้ สาร็จรูปประกอบดว้ ยวตั ถุดิบแรงงานและค่าใชจ้ ่ายการผลิต

สินคา้ ระหวา่ งผลิตบนั ทึกเฉล่ียตามผลสาเร็จในช่วงการผลิต

วตั ถุดิบตีตามราคาทุนหรือราคาตลาดท่ีต่ากวา่

1.4 ค่าเสื่อมราคา

บริษทั ตดั ค่าเสื่อมราคาโดยวธิ ีเส้นตรงตามอายกุ ารใชง้ านโดยประมาณของทรัพยส์ ินดงั น้ี

อาคารสิ่งปลูกสร้าง 20 ปี

เครื่องจกั รและอุปกรณ์ 10 ปี

1.5 เงินลงทุนในบริษทั ร่วม

บริษทั ตีราคาเงินลงทุนในหุน้ ทุนของบริษทั ร่วมในราคาตีทุน

1.6 กาไรต่อหุน้

กาไรต่อหุน้ คานวณโดยการหากาไรสุทธิดว้ ยจานวณหุน้ ท่ีออก ณ วนั ท่ีสิ้นปี

2. เงนิ ลงทนุ ในบริษทั ร่วม

บญั ชีน้ีประกอบดว้ ย

1. ช่ือบริษทั ร่วม
2. จานวนเงินลงทุน
3. ทุนจดทะเบียน
4. อตั ราส่วนร่วมลงทุน

3. ตวั๋ สัญญาใช้เงิน
เป็นเงินฝากบริษทั เงินทุนหลกั ทรัพย์
1. จานวนเงินในตว๋ั
2. วนั ครบกาหนด
3. อตั ราดอกเบ้ีย

4. ทดี่ นิ อาคารแลอปุ กรณ์
1. ยอดยกมาตน้ ปี
2. ค่าเสื่อมราคา
3. มูลค่าสุทธิ

5. เป็ นเงินเบิกเกนิ บญั ชี
เป็นเงินเบิกเกินบญั ชีจากธนาคารพาณิชย์ รวม 3 แห่ง ซ่ึงมีวงเงินรวม 1,5000,000 บาท

โดยมีหลกั ประกนั ประกอบดว้ ย
การจานองที่ดินพร้อมอาคารใหเ้ อาประกนั อคั คีภยั โดยธนาคารเป็นผรู้ ับประโยชนต์ ามสญั ญาเบิกเงินเกินบั
ญชี

6. หนีส้ ินระยะยาว
6.1 หน้ีสินระยะยาวประกอบดว้ ย
6.1.1 จานวณเงิน
6.1.2 ครบกาหนดชาระ
6.2

เงินกยู้ มื ระยะยาวเป็นเงินกยู้ มื จากธนาคารภายในประเทศแห่งหน่ึงเพอ่ื ใชใ้ นการจดั ซ้ือเคร่ืองจกั ร
ในสญั ญากยู้ มื ระบุใหบ้ ริษทั จดจานองเครื่องจกั รประกนั การกยู้ มื
และมีขอ้ จากดั บางประการในการดาเนินงาน

7. เงินปันผล
ในปี 2546 จ่ายเงินปันผล 80,000 บาท ตามมติท่ีประชุมสามญั ผถู้ ือหุน้ คร้ังที่ 2/2546
เม่ือวนั ที่ 10 เมษายน 2546 อตั ราหุน้ ละ 16 บาท

8. สารองตามกฎหมาย
สารองตามกฎหมายเป็ นยอดสะสมของสารอง

ซ่ึงบริษทั จดสรรตามบทบญั ญตั ิแห่งประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชยซ์ ่ึงกาหนดใหบ้ ริษทั จดั สรรสารองต
ามกฎหมายไวอ้ ยา่ งนอ้ ยร้อยละ 5 ขิงกาไรทุกคร้ังท่ีประกาศจ่ายปันผล
จนกวา่ สารองจะมีจานวนเท่ากบั ร้อยละ 10 ของทุนจดทะเบียน

9. เหตุการณ์ภายหลงั วนั ทที่ างบการเงนิ
การจดั ทางบดุลของบริษทั กเ็ หมือนกบั กิจการประเภทอ่ืน คือ แสดงเป็น สินทรัพยห์ น้ีสิน

การแสดงส่ วนของผู้ถือหุ้นในงบดุล

ส่วนของผถู้ ือหุน้ เป็นส่วนท่ีแสดงในงบดุลเป็นส่วนสุดทา้ ย
ซ่ึงเป็นส่วนของเจา้ ของท้งั หมดประกอบดว้ ย 3 ส่วนดงั น้ี

ส่วนที่ 1 ทุนเรือนหุน้
ส่วนที่ 2 ส่วนเกนิ ทุน
ส่วนท่ี 3 กาไรสะสม
ส่วนท่ี 1 ทุนเรือนหุ้น (Share Capital หรือ Capital Stock)
ประกอบดว้ ยการแสดงรายการหุน้ ทุนของบริษทั ไดแ้ ก่ หุน้ สามญั หรือหุน้ บุริมสิทธิ
ถา้ บริษทั มีหุน้ ชนิดเดียวกจ็ ะเป็นหุน้ สามญั ทุนเรือนหุน้ ประกอบดว้ ย
1.1 ทุนจดทะเบียน หมายถึง ทุนที่จดทะเบียนตามกฎหมาย ส่วนน้ีจะแสดงชนิดของหุน้
จานวนหุน้ และมูลค่าหุน้ ที่ไดจ้ ดทะเบียน
1.2 ทุนท่ีออกจาหน่ายละเรียกชาระแลว้ หมายถึง
หุน้ และมูลค่าหุน้ ที่นาออกจาน่ายและเรียกใหช้ าระมูลค่าหุน้ แลว้
ส่วนที่ 2 ส่วนเกนิ ทนุ (Surplus)
จะแสดงส่วนที่เกินจากทุนที่ผถู้ ือหุน้ นามาลงในบริษทั ซ่ึงส่วนเกินทุนอาจจะเกิดจากผถู้ ือหุน้ เอง
หรือเกิดจากบุคลภายนอก ซ่ึงประกอบดว้ ย
2.1 ส่วนเกินมูลค่าหุน้ หมายถึง
จานวนเงินท่ีผถู้ ือหุน้ จ่ายเม่ือซ้ือหุน้ ของบริษทั ในราคาท่ีสูงกวา่ มูลค่าหุน้ ซ่ึงจดทะเบียนไว้
2.2 ส่วนเกินทุนจากการตีราคาสินทรัพยเ์ พ่มิ
เกิดจากการตีราคาสินทรัพยเ์ พม่ิ เน่ืองจากราคาตลาดของสินทรัพยส์ ูงกวา่ ราคาทุน
2.3 ส่วนเกินทุนอื่น ๆ ไดแ้ ก่ส่วนเกินทนจากการแปลงสภาพหุน้

ส่วนเกินทุนจากการขายหุน้ ท่ีไดร้ ับบริจาคส่วนเกินทุนจากการขายหุน้ ทุนไดร้ ับคืน

ส่วนท่ี 3 กาไรสะสม (Retained Earning) จะแสดงเป็ น 2 ส่วนคือ

3.1 กาไรสะสมส่วนท่ีจดั สรรแลว้ หมายถึง ส่วนที่แสดงรายการต่าง ๆ

ที่เกิดจากการจดั สรรจานวนเงินเพอ่ื วตั ถุประสงคข์ องบริษทั

3.2 กาไรสะสมส่วนที่ยงั ไม่ไดจ้ ดั สรร หมายถึง

จานวนเงินกาไรสะสมที่คงเหลือเป็นยอดยกไปในงวดบญั ชีต่อไป ซ่ึงไดจ้ ากบญั ชีกาไรสะสม

หรืองบกาไร

ทฤษฎี หน่วยที่ 6

วชิ า การบญั ชีบริษทั จากดั

ช่ือหน่วย การเพมิ่ ทนุ การลดทุนและหุ้นทนุ ได้รับคืน

เร่ือง/งาน การเพม่ิ ทนุ และการลดทนุ

หวั ขอ้ เร่ือง

การเพิม่ ทุน และการลดทุน

สาระสาคญั

การเพิม่ ทุนเป็นไปตามประมวลกฎหมายแพง่ และพาณิชย์ มี 2 วธิ ี คือ ออกหุน้ ใหม่โดยนาออกจาหน่าย
และการออกหุน้ ใหมโ่ ดยจา่ ยเป็นหุน้ ปันผล ส่วนการลดทุน มี 2 วธิ ี คือ
ลดทุนเพ่อื คืนทุนใหแ้ ก่ผถู้ ือหุน้ และลดทุนเพอ่ื ลบลา้ งผลของทุน

เนื้อหาสาระ

การเพม่ิ ทุน (Capital Increase) คือ การที่บริษทั ตอ้ งการเงินทุนหมุนเวยี นมากข้ึน หรือ
ตอ้ งการขยายกิจการ แตไ่ ม่ตอ้ งการกยู้ มื เงินจึงดาเนินการจดทะเบียนเพ่ิมทุนโดยเพม่ิ จานวนหุ้นทุน
เพ่อื นาออกไปขายเพ่มิ

หลกั เกณฑ์ในการเพมิ่ ทนุ

1.ตอ้ งมีมติพิเศษของที่ประชุมผถู้ ือหุน้ ใหม้ ีการเพิ่มทุน
2.ตอ้ งจดทะเบียนการเพมิ่ ทุนตามมติพิเศษ ภายใน 14 วนั นบั แต่วนั มีมติใหเ้ พิ่มทุน
3.หุน้ ทุนที่ออกใหม่โดยการเพมิ่ ทุน ตอ้ งชาระดว้ ยเงินสดเท่าน้นั ยกเวน้ มีมติพิเศษของที่ประชุมผถู้ ือหุน้
4.หุน้ ท่ีออกใหมต่ อ้ งเสนอขายแก่ผถู้ ือหุน้ เดิมตามลาดบั จานวนหุน้ ซ่ึงถืออยู่

วธิ ีการบัญชีในการเพิ่มทุนโดยการออกหุ้นใหม่มี 2 วธิ ีคือ

วธิ ีที่ 1 การออกหุน้ ใหม่โดยการนาออกจาหน่าย

หุน้ ท่ีออกใหมต่ อ้ งชาระดว้ ยเงินสดเท่าน้นั หา้ มนาไปแลกกบั สินทรัพยห์ รือชาระค่าบริการ

ยกเวน้ มีมติพเิ ศษของที่ประชุมผถู้ ือหุน้

วธิ ีท่ี 2 การออกหุน้ ใหม่โดยจ่ายเป็นหุน้ ปันผล (Stock Dividend)

ในกรณีที่บริษทั มีกาไรสะสมมากแต่มีเงินสดไม่เพียงพอแก่การจา่ ยเงินปันผลเป็นเงินสด

ซ่ึงบริษทั ตอ้ งการเก็บเงินสดไวข้ ยายกิจการ

บริษทั กจ็ ะจา่ ยเงินปันผลเป็นหุน้ สามญั ของบริษทั จากหุน้ ตามที่จดทะเบียนเพม่ิ เป็นการโอนกาไรสะสมเป็นทุนของบริษั

ท

การลดทุน ( Capital Reduction) คือ

การท่ีบริษทั มีเงินทุนมากเกินไปไมไ่ ดน้ าไปใชป้ ระโยชน์หรือบริษทั ประสบภาวะขาดทุนจนไมส่ ามารถลบลา้ งผลขาดทุ

นได้ จึงตอ้ งลดจานวนทุนจดทะเบียนลง เพื่อคืนทุนใหผ้ ถู้ ือหุน้ ในกรณีที่มีมากเกินไป

หรือลดทุนเพ่ือลบลา้ งผลขาดทุนสะสม

หลกั เกณฑ์ในการลดทุน

1.ตอ้ งมีมติพิเศษของที่ประชุมผถู้ ือหุ้นใหม้ ีการลดทุน

2.บริษทั จะลดทุนใหต้ ่ากวา่ หน่ึงในสี่ของทุนท้งั หมดไม่ได้ (ไมใ่ หต้ ่ากวา่ 25 % ของทุนท้งั หมด)

3.ตอ้ งนามติพิเศษการลดทุนไปจดทะเบียนภายใน 14 วนั นบั ต้งั แตล่ งมติ

4.ตอ้ งลงโฆษณาในหนงั สือพิมพท์ อ้ งถิ่นอยา่ งนอ้ ยเจด็ คร้ัง

5.ตอ้ งมีหนงั สือแจง้ ไปยงั เจา้ หน้ี เพื่อใหส้ ่งคาคดั คา้ นการลดทุนภายใน 3 เดือน นบั แตว่ นั แจง้ ถา้ เกินกวา่ 3

เดือนแลว้ ไมม่ ีการคดั คา้ นการลดทุนกด็ าเนินการได้

6.บริษทั จะลดทุนดว้ ยการลดมูลค่าหุน้ หรือลดจานวนหุน้ ก็ได้

วธิ ีการบญั ชีในการลดทุน มี 2 วธิ ี คือ

1.ลดทุนเพอื่ คืนทุนใหแ้ ก่ผถู้ ือหุน้

2.ลดทุนเพือ่ ลบลา้ งผลขาดทุน

ทฤษฎี หน่วยท่ี 7

วชิ า การบญั ชีบริษทั จากดั
ชื่อหน่วย การจาหน่ายหุ้นกู้ของบริษัทมหาชนจากดั
เร่ือง/งาน การจาหน่ายหุ้นก้ขู องบริษัทมหาชนจากดั

หวั ขอ้ เรื่อง

ความหมายและหลกั เกณฑใ์ นการออกหุน้ กู้
การจาหน่ายหุน้ กู้

สาระสาคญั

หุ้ น กู้ (Bond) คื อ ต ร า ส า ร แ ห่ ง ห น้ี ไ ม่ ว่ า เ รี ย ก ช่ื อ ใ ด ท่ี แ บ่ ง เ ป็ น ห น่ ว ย
แต่ละหน่วยมีมูลค่าเท่ากันและกาหนดประโยชน์ตอบแทนไว้เป็ นการล่วงหน้าในอัตราเท่ากันทุกหน่วย
โ ด ย บ ริ ษั ท อ อ ก ใ ห้ แ ก่ ผู้ ใ ห้ กู้ ยื ม เ งิ น ห รื อ ผู้ ซ้ื อ เ พ่ื อ แ ส ด ง สิ ท ธิ ท่ี จ ะ ไ ด้ รั บ เ งิ น
หรือผลประโยชนอ์ ื่นของผถู้ ือตราสารดงั กล่าว

เนื้อหาสาระ

หุ้นกู้ (Bond) คือ ตราสารแห่งหน้ีไม่วา่ เรียกชื่อใดที่แบ่งเป็นหน่วย
แตล่ ะหน่วยมีมูลค่าเทา่ กนั และกาหนดประโยชนต์ อบแทนไวเ้ ป็นการล่วงหนา้ ในอตั ราเท่ากนั ทุกหน่วย

โดยบริษทั ออกใหแ้ ก่ผใู้ หก้ ยู้ ืมเงินหรือผซู้ ้ือ เพ่อื แสดงสิทธิท่ีจะไดร้ ับเงิน
หรือผลประโยชน์อ่ืนของผถู้ ือตราสารดงั กล่าว

เกณฑ์ในการออกหุ้นกู้

บริษทั มหาชนจากดั

จะออกหุ้นกเู้ สนอขายต่อประชาชนตอ้ งไดร้ ับอนุญาตจากคณะกรรมการกากบั หลกั ทรัพยแ์ ละตลาดหลกั ทรัพย์ (ก.ล.ต.)
ก่อน หลกั เกณฑใ์ นการออกหุน้ กมู้ ีดงั น้ี

ตอ้ งมีมติของที่ประชุมผถู้ ือหุ้นดว้ ยคะแนนเสียงไมน่ อ้ ยกวา่ 3 ใน 4
นุญาตต่อคณะกรรมการ ก.ล.ต.
การจดทะเบียนหุน้ กจู้ ะตอ้ งมีรายการดงั น้ี

จานวนเงินท่ีจะกู้

จานวนหุน้ กู้ และมูลคา่ หุน้ กู้

อตั ราดอกเบ้ีย
วธิ ีการไถ่ถอนหุน้ กู้ และกาหนดเวลาที่ตอ้ งไถ่ถอนคืน

ถา้ บริษทั ออกหุ้นกูไ้ วก้ ่อนแลว้ ตอ้ งแสดงยอดเงินท่ีเป็ นหน้ีหุน้ กูเ้ ก่าดว้ ย
กาหนดราคาท่ีจะออกหุน้ กู้
วธิ ีส่งใชห้ ุน้ กู้ และกาหนดเวลาที่ตอ้ งส่งใช้
เงินทุนของบริษทั และยอดเงินที่ส่งใชค้ า่ หุน้ แลว้
สินทรัพยข์ องบริษทั ท่ีแสดงในงบดุลฉบบั สุดทา้ ย
มูลคา่ หุน้ กตู้ อ้ งไม่ต่ากวา่ 100 บาท และตอ้ งชาระเงินสด

จานวนเงินที่ออกหุน้ กูน้ ้นั ตอ้ งไมเ่ กินจานวนเงินค่าหุน้ ท่ีผถู้ ือหุ้นส่งใชแ้ ลว้

และไม่เกินราคาสินทรัพยส์ ุทธิตามงบดุลคร้ังสุดทา้ ยของบริษทั
หุ้นก้แู ยกตามลกั ษณะการชาระหนี้ แบ่งออกเป็ น 2 ชนิดคือ
หุน้ กชู้ นิดไถ่ถอนคร้ังเดียวหมด (Term Bond)
หุน้ กชู้ นิดไถ่ถอนเป็นงวด ๆ (Serial Bond)

ทฤษฎี หน่วยที่ 8

วชิ า การบญั ชีบริษทั จากดั

ช่ือหน่วย การแก้ไขข้อผดิ พลาดในการบนั ทกึ บัญชี

เร่ือง/งาน การแก้ไขข้อผดิ พลาดในการบันทกึ บัญชี

หวั ขอ้ เร่ือง

1. ความหมายของการแกข้ อ้ ผดิ พลาดในการบนั ทึกบญั ชี

2. การบนั ทึกบญั ชีเก่ียวกบั การแกไ้ ขขอ้ ผดิ พลาด

สาระสาคญั

ขอ้ ผดิ พลาดในการบนั ทึกบญั ชี ส่วนมากมาจากความผดิ พลาดท่ีต้งั ใจ และไม่ต้งั ใจ

การแกไ้ ขขอ้ ผิดพลาดในการบนั ทึกบญั ชีจึงเป็นการแกไ้ ขบญั ชีท่ีบนั ทึกไวผ้ ดิ ใหถ้ ูกตอ้ ง ขอ้ ผดิ พลาดจึงมี 2 ชนิดคือ

ขอ้ ผดิ พลาดที่ชดเชยกนั ได้ และขอ้ ผดิ พลาดท่ีชดเชยกนั ไม่ได้

เนื้อหาสาระ

ข้อผดิ พลาดในการบันทกึ บัญชี

ขอ้ ผดิ พลาดในการบนั ทึกบญั ชี ส่วนมากมาจากความผดิ พลาดที่ต้งั ใจ และไม่ต้งั ใจ

การแกไ้ ขขอ้ ผิดพลาดในการบนั ทึกบญั ชีจึงเป็นการแกไ้ ขบญั ชีท่ีบนั ทึกไวผ้ ดิ ใหถ้ ูกตอ้ ง ขอ้ ผดิ พลาดจึงมี 2 ชนิดคือ

ขอ้ ผดิ พลาดที่ชดเชยกนั ได้ และขอ้ ผดิ พลาดที่ชดเชยกนั ไม่ได้

ข้อผดิ พลาดมาจากสาเหตุ 2 ประการ คือ

1. ความผดิ พลาดโดยต้งั ใจ เช่น การหลบเล่ียงภาษี การปิ ดบงั ฐานะทางการเงินที่แทจ้ ริงของกิจการ

โดยแสดงงบการเงินที่ไม่ถูกตอ้ ง

2. ความผดิ พลาดโดยไม่ไดต้ ้งั ใจ เช่น ไม่เขา้ ใจวธิ ีการบนั ทึกบญั ชี ประมาทเลินเล่อในการบนั ทึกบญั ชี

งานมากเกินไปทาใหข้ าดความระมดั ระวงั ในการบนั ทึกบญั ชี

ความผดิ พลาดแบ่งเป็ น 2 ชนิด คือ

1. ความผดิ พลาดทชี่ ดเชยกนั ได้
1.1 ตีราคาสินคา้ คงเหลือปลายปี ผดิ
1.2 ไม่ไดป้ รับปรุงบญั ชีคา่ ใชจ้ ่ายคา้ งจา่ ย
1.3 ไมไ่ ดป้ รับปรุงบญั ชีรายไดค้ า้ งรับ
1.4 ไม่ไดบ้ นั ทึกบญั ชีซ้ือสินคา้ ในงวดปัจจุบนั แต่ไปบนั ทึกบญั ชีงวดถดั ไป
1.5 ไม่ไดบ้ นั ทึกบญั ชีขายสินคา้ ในงวดปัจจุบนั แต่ไปบนั ทึกบญั ชีงวดถดั ไป
1.6 บญั ชีค่าใชจ้ ่ายเหมือนกนั แต่ลงบญั ชีผดิ เช่น คา่ ขนส่งเขา้ บนั ทึกเป็นคา่ ขนส่งออก
1.7 บญั ชีรายไดเ้ หมือนกนั แตล่ งบญั ชีผดิ เช่น รายไดค้ ่าเช่า บนั ทึกเป็นรายไดด้ อกเบ้ีย

2. ความผดิ พลาดทชี่ ดเชยกนั ไม่ได้
2.1 บนั ทึกจานวนเงินผดิ
2.2 จ่ายคา่ ใชจ้ ่ายแลว้ ไมไ่ ดบ้ นั ทึกบญั ชี
2.3 รับรายไดแ้ ลว้ ไม่ไดบ้ นั ทึกบญั ชี
2.4 ซ้ือสินทรัพยแ์ ลว้ บนั ทึกเป็นคา่ ใชจ้ ่าย
2.5 จ่ายคา่ ใชจ้ ่ายแลว้ บนั ทึกเป็นสินทรัพย์
2.6 ไม่ไดป้ รับปรุงค่าใชจ้ ่ายจา่ ยลว้ งหนา้
2.7 ไม่ไดป้ รับปรุงรายไดร้ ับล่วงหนา้

ทฤษฎี หน่วยที่ 9

วชิ า การบญั ชีบริษทั จากดั

ชื่อหน่วย การเลกิ กจิ การบริษัทจากดั

เรื่อง/งาน การเลกิ กจิ การบริษัทจากดั

หวั ขอ้ เรื่อง

การเลิกกิจการและการชาระบญั ชีของบริษทั จากดั
วธิ ีการบนั ทึกบญั ชีเกี่ยวกบั การชาระบญั ชีของบริษทั จากดั

สาระสาคญั

การเลิกกิจการบริษทั จากดั มี 2 สาเหตุใหญ่ คือ การเลิกโดยผลของกฎหมาย และการเลิกโดยคาสง่ั ศาล

เนื้อหาสาระ

สาเหตุของการเลกิ กจิ การ

1. การเลกิ โดยผลทางกฎหมาย

1.1. ถา้ ในขอ้ บงั คบั ของบริษทั มีกาหนดกรณีอนั ใดเป็นเหตุที่จะเลิกกนั เม่ือมีกรณีน้นั ก็เป็ นอนั เลิกทนั ที
1.2. ถา้ บริษทั ไดต้ ้งั ข้ึนไวเ้ ฉพาะกาหนดกาลใด เมื่อสิ้นกาลน้นั เป็นอนั เลิกเม่ือน้นั
1.3. ถา้ บริษทั ไดต้ ้งั ข้ึนเฉพาะเพือ่ กาหนดกิจการอยา่ งหน่ึงอยา่ งใดแต่อยา่ งเดียวเม่ือมีกรณีน้นั ก็เป็นอนั เลิกทนั ที
1.4. เมื่อมีมติพิเศษใหเ้ ลิก

1.5. เม่ือบริษทั ลม้ ละลาย
2. การเลกิ โดยคาส่ังศาล

ถา้ ทาผดิ ในการยน่ื รายงานการประชุมในการจดั ต้งั บริษทั หรือทาผดิ ในการประชุมต้งั บริษทั
ถา้ บริษทั ไมเ่ ริ่มทาการภายในหน่ึงปี นบั แตว่ นั จดทะเบียน หรือหยดุ ทาการถึงหน่ึงปี เตม็
ถา้ การคา้ ของบริษทั ทาไปมีแต่ขาดทุนอยา่ งเดียว และไม่มีทางหวงั วา่ จะฟ้ื นตวั ได้
ถา้ จานวนผถู้ ือหุน้ ลดนอ้ ยลงเหลือไม่ถึง 7 คน