สำมนักขาตระเวนไพร

จัดทำ โดย ชนาธิป ล้อศรีเมือง สำสำสำสำมมนันั นั กนั กขขาาตตรระะเเววนนไไพพรร

การวิจัยในครั้งนี้ผู้ศึกษาได้มุ่งศึกษา “กระบวนท่ารำ นางยักษ์ : สำ มนักขาตระเวนไพร มีวัตถุประสงค์ เพื่อสึกษากระบวนท่ารำ การ แสดงชุด สำ มนักขาตระเวนไพรผ่านทฤฎีทักษะปฏิบัติเดวีส์ (Davies) และ เพื่อสร้างสื่อการเรียนรู้ E-Book เรื่องกระบวน ท่ารำ นางยักษ์ : สำ มนักขาตระเวนไพร คณะผู้วิจัยหวังเป็นอย่างยิ่งว่างานวิจัยนี้จะเป็นส่วนนี้จะเป็น ประโยชน์ต่อผู้ที่สนใจที่จะศึกษาถึง “กระบวนท่ารำ นางยักษ์ : สำ มนัก ขาตระเวนไพร” สามารถนำ ผลการวิจัยมาต่อยอดและเผยแพร่สู่ เยาวชน คำ นำ ผู้จัดทำ ชนาธิป ล้อศรีเมือง

สารบัญ บทที่1 บทนำ…………………………………………………………………… 1 ความเป็นมา………………………………………………………………… 1 บทบาทของนางสำมนักขา……………………………………………… 2 บทที่2 องค์ประกอบ……………………………………………………………3 เครื่องแต่งกายนางสำมนักขา ……………………………………………3 เครื่องดนตรีประกอบการแสดง …………………………………………4 เนื้อร้องประกอบการแสดง………………………………………………5-6 บทที่3 กระบวนท่ารำ………………………………………………………… 7 กระบวนท่ารำนางยักษ์……………………………………………… 8-9 การบวนท่ารำการแสดงชุด สำมนักขาตระเวนไพร………… 10-52 คลิป VDO การแสดงชุด สำมนักขาตระเวนไพร………………53

บทที่ 1 บทนำ นางสำ มนักขาเป็นธิดาองค์เดียวของท้าวลัสเตียนและนางรัชฎา ซึ่ง เป็นน้องสาวของทศกัณฐ์ กุมภกรรณ พิเภก ขร ทูษณ์และตรีเศียร นาง สำ มะนักขามีสามีชื่อ ชิวหา ซึ่งชิวหาผู้นี้ทำ หน้าดูแลกรุงลงกาเมื่อทศกัณฐ์ได้ ไปเที่ยวป่ากับนางมณโฑตลอดเวลา 7 วัน 7 คืนทำ ให้เกิดง่วงนอน จึงได้แลบ ลิ้นยาวออกมาปกคลุมกรุงลงกาและนอนหลับพักผ่อน เมื่อทศกัณฐ์กลับมาพบ ว่ากรุงลงกาถูกปกคลุมก็คิดว่าเป็นเวทมนตร์ของศัตรู จึงขว้างจักรไปตัดลิ้น ชิวหาจนขาดทำ ให้ชิวหาถึงแก่ความตายยังความเศร้าโศกเสียใจให้แก่นางสำ มะนักขายิ่งนัก หลังจากชิวหาสิ้นไป วันหนึ่งนางสำ มนักขาไปเที่ยวป่าและได้พบพระ รามจึงเกิดหลงรักขึ้นและได้เข้าไปเกี้ยวพาราสี แต่พระรามไม่สนใจ นางสำ มนักขาจึงตามพระรามไปที่อาศรมเห็นนางสีดา จึงคิดว่า ถ้าหากตนกำ จัด นางสีดาได้ พระรามคงจะหันมาสนใจตน ดังนั้น นางสำ มนักขาจึงเข้าไป ทำ ร้ายนางสีดาแต่ถูกพระรามจับได้ จึงถูก พระลักษมณ์ ลงโทษด้วยการตัดหู และจมูก และปล่อยนางคืนไป เป็นเหตุให้เกิดสงครามระหว่างพระรามกับทศ กัณฐ์ ความเป็นมา

บทบาทของนางสำ มนักขา นางสำ มนักขา คือ นางยักษ์ที่มีบทบาทหน้าที่เป็นน้องสาวของทศ กัณฐ์ พญายักษ์แห่งกรุงลงกา เป็นลูกของท้าวลัสเตียนกับนางรัชดา ซึ่งมีพี่ ชายร่วมท้องเดียวกันอีก 5 ตน ได้แก่ กุมภกรรณ พิเภก พญาทูษณ์ พญา ขร และพญาตรีเศียร อีกทั้งยังมีสามีชื่อว่า ชิวหา มีบุตรด้วยกัน 3 ตน คือ กุมภกาศ วรณีสูร และนางอดูล นางสำ มนักขานั้น มีกายสีเขียว ลักษณะหัวโขน ตาจระเข้ ปากแสยะ ผมปีก บทบาทที่เด่นชัดของนาง สำ มนักขา ในการแสดงโขนเรื่องรามเกียรติ์นั้น คือ การเป็น ฉนวนเหตุสงครามระหว่างพระรามและทศกัณฐ์ จากความกำ หนัดและความ ใคร่อยากได้พระรามมาเป็นคู่ แล้วกลับต้องเสียใจเมื่อพระรามมีนางสีดาเป็น คู่ครองอยู่แล้ว นางจึงโกรธและเข้าทำ ร้ายนางสีดาด้วยความโกรธ แต่ถูกพระ ลักษมณ์ขัดขวางแล้วทำ ร้ายร่างกายด้วยการตัดหู จมูก แขน และขา ด้วย ความทรมานและความอับอายจึงเกิดเป็นความแค้น นางสามนักขาจึงกลับ เข้าลงกาแล้วทูลฟ้องทศกัณฐ์ให้มาแก้แค้น จนกลายเป็นสงครามที่นำ มาแก่ ความสูญเสียของญาติวงศายักษ์ บทที่ 1 บทนำ

บทที่ 2 องค์ประกอบ เครื่องแต่งกายนางสำ มนักขา แต่เดิมตัวนางที่เป็นตัวยักษ์ เช่น นางสำ มนักขา นางกากนาสูร จะต้อง สวมหัวโขน แต่ภายหลังมีการแต่งหน้าไปตามลักษณะของตัวละครนั้น ๆ โดย ไม่สวมหัวโขนบ้าง กำ ไรแผง,ทองกร กรองคอนาง เสื้อในนางแขนยาว จี้นาง ผ้ายกสีเขียว กระบังหน้า,ดอกไม้ทัด กระบอง ห่มนางยักษ์ สะอิ้ง ปั้นเหน่ง,หัวเข็มขัด กำ ไลข้อเท้า

บทที่ 2 องค์ประกอบ เครื่องดนตรีประกอบการแสดง ระนาดเอก ระนาดทุ้ม ฆ้องวงใหญ่ ฆ้องวงเล็ก ตะโพน กลองทัด ฉิ่ง กรับพวง ปี่ใน วงปี่พาทย์เครื่องคู่ (เครื่องกลาง)

บทที่ 2 องค์ประกอบ เนื้องร้องประกอบการแสดง - ปี่พาทย์ทำ เพลงวา - (สำ มนักขานั่งเตียง) - ร้องเพลงสมิงทองมอญ - มาจะกล่าว บทไป ถึง นวลนาง สำ มนักขา นอนอยู่ ร่มไม้ ไพรพนา อสุรา เร้าร้อน ทั่วกาย ลุกนั่ง ตาจ้อง มองเขม่น เห็นแสง สุริยัน ตะวันฉาย จึงรีบ บทขจร กรกราย มุ่งหมาย ไปยัง อรัญวา - ปี่พาทย์ทำ เพลงกราวใน - เชิ่ด – - ร้องเพลงแขกต่อยหม้อ – ครั้นถึง ฝากฝั่ง สาคร บท(ท)จร ตามแถว แนวป่า เที่ยวเสาะ ซุ่มแสวง ทุกแห่งมา จนถึง โคธา วารี - ปี่พาทย์ทำ เพลงฉิ่ง – (พระรามเดินออกมา) (นางสำ มนักขาเดินมาเจอพระราม)

บทที่ 2 องค์ประกอบ เนื้องร้องประกอบการแสดง - ร้องเพลงต้นวรเชษฐ์ – พินิจ พิศทั่ว ทั้งองค์ มีความ พิศวง สงสัย จะว่าเป็น พระอิศวร ทรงชัย ก็ไม่มี สังวาลย์ นาคี จะว่าพระ นารายณ์ ฤทธิรอน ก็ไม่เห็น พระกร เป็นสี่ จะว่าท้าว ธาดา ธิบดี เหตุใด ไม่มี สี่พักตร์ แม้นจะว่า องค์ท้าว สหัสนัยน์ ใยจึงไม่ ทรงมี วิเชียรจักร จะว่าพระ สุริยา วรารักษ์ ใยไม่ชัก รถจาก ฝากเมฆา ครั้นจะว่า เป็นองค์ พระจันทร ก็ผิดที่ ไม่จร อยู่เวหา ชะรอยเป็น จักรพรรดิ กษัตรา ทิ้งสมบัติ พลัดมา เป็นชีไพร - ร้องเพลงร่าย – ยิ่งพิศ ยิ่งพิศ วาสกลุ้ม รสรัก รึงรุม ดังเพลิงไหม้ สุดจะ ระงับ บังคับใจ ก็ร่ายเวท แปลงไป ในทันที - ปี่พาทย์ทำ เพลงรัว –

บทที่ 3 กระบวนท่ารำ กระบวนท่ารำ นางยักษ์เป็นแบบแผนการฝึกหัดนาฏศิลป์โขน ซึ่งเป็น ศิลปะชั้นสูงของไทย สันนิษฐานว่ามีมาแต่สมัยกรุงศรีอยุธยา รูปแบบการ ฝึกหัดโขนที่มีในปัจจุบันเป็นแบบแผนที่ครูอาจารย์ซึ่งเป็นโขนหลวง กรม มหรสพในพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวถ่ายทอดไว้ เริ่มต้นจาก การฝึกหัดเบื้องต้นในท่าตบเข่า ท่าถองสะเอว ท่าเต้นเสา ท่าถีบเหลี่ยม จาก นั้น เป็นการฝึกหัดแม่ท่า ท่าเชิด และท่าปฐม กระบวนท่าต่างๆ เหล่านี้เป็นก ระบวนท่าที่ใช้ในการฝึกหัด และเป็นท่ามาตรฐานหลักที่ใช้ในการแสดง ผู้ฝึก จะต้องจดจำ ตามครูให้ได้ครบถ้วน แม่นยำ และฝึกฝนซํ้า ๆ เป็นเวลาหลายปี โดยครูจะเป็นผู้ปรับปรุงกระบวนท่าให้เหมาะสมกับโครงสร้างของร่างกาย และบุคลิกของศิษย์แต่ละคน โดยการฝึกหัดซํ้า ๆ จนศิษย์มีความชำ นาญและ ออกแสดงได้งดงาม กระบวนแม่ท่ายักษ์ที่ใช้ในการฝึกหัดนี้ แสดงให้เห็นถึง ภูมิปัญญาของครูอาจารย์โขน ประเภทยักษ์ โดยสามารถแสดงให้เห็นถึงพลัง ที่ดุดันของยักษ์ ซึ่งเป็นสัญลักษณ์ของฝ่ายอธรรม ผ่านการสื่อความหมาย ด้วยท่าทาง การร่ายรำ ตีบท และท่าเต้น นับได้ว่าเป็นมรดกทางวัฒนธรรม ทางด้านนาฏศิลป์โขนที่มีความสำ คัญยิ่ง กระบวนท่ารำ นางยักษ์

บทที่ 3 กระบวนท่ารำ กระบวนท่ารำ การแสดง ชุด สำ มนักขาตระเวนไพร

บทที่ 3 กระบวนท่ารำ

บทที่ 3 กระบวนท่ารำ

บทที่ 3 กระบวนท่ารำ

บทที่ 3 กระบวนท่ารำ

บทที่ 3 กระบวนท่ารำ

บทที่ 3 กระบวนท่ารำ

บทที่ 3 กระบวนท่ารำ

บทที่ 3 กระบวนท่ารำ

บทที่ 3 กระบวนท่ารำ

บทที่ 3 กระบวนท่ารำ

บทที่ 3 กระบวนท่ารำ

บทที่ 3 กระบวนท่ารำ

บทที่ 3 กระบวนท่ารำ

บทที่ 3 กระบวนท่ารำ

บทที่ 3 กระบวนท่ารำ

บทที่ 3 กระบวนท่ารำ

บทที่ 3 กระบวนท่ารำ

บทที่ 3 กระบวนท่ารำ

บทที่ 3 กระบวนท่ารำ

บทที่ 3 กระบวนท่ารำ

บทที่ 3 กระบวนท่ารำ

บทที่ 3 กระบวนท่ารำ

บทที่ 3 กระบวนท่ารำ

บทที่ 3 กระบวนท่ารำ

บทที่ 3 กระบวนท่ารำ

บทที่ 3 กระบวนท่ารำ

บทที่ 3 กระบวนท่ารำ

บทที่ 3 กระบวนท่ารำ

บทที่ 3 กระบวนท่ารำ

บทที่ 3 กระบวนท่ารำ

บทที่ 3 กระบวนท่ารำ

บทที่ 3 กระบวนท่ารำ

บทที่ 3 กระบวนท่ารำ

บทที่ 3 กระบวนท่ารำ

บทที่ 3 กระบวนท่ารำ

บทที่ 3 กระบวนท่ารำ

บทที่ 3 กระบวนท่ารำ

บทที่ 3 กระบวนท่ารำ

บทที่ 3 กระบวนท่ารำ