ระบบขับถ่าย

Exscyrsetetomry6/1biologym ECNEICS4

1 Contents
EXCRETION OF BACTERIA
การขับถ่ายของพืช
TYPE OF EXCRETORY SUBSTANCE
สารหลัก
สารทุติยภูมิ
EXCRETION PROCESS
กระบวนการการขับถ่าย
RELATED STRUCTURE
ปากใบ เซลล์หลั่ง
Lenticelas ต่อมพิเศษ
Vacuolas

1 Contents
EXCRETION OF PLANTS
การขับถ่ายของพืช
TYPE OF EXCRETORY SUBSTANCE
สารหลัก
สารทุติยภูมิ
EXCRETION PROCESS
กระบวนการการขับถ่าย
RELATED STRUCTURE
ปากใบ เซลล์หลั่ง
Lenticelas ต่อมพิเศษ
Vacuolas

Excret ion
การขับถ่ายของพืช มันไม่มีอยู่ เนื่องจากพืชไม่มีโครงสร้างพิเศษ
สำหรับฟังก์ชั่นนี้ การขับถ่ายเป็นกระบวนการทางสรีรวิทยาซึ่งสิ่งมีชีวิต
of pla ntสามารถขับไล่สารที่ไม่สามารถใช้งานได้หรือสารพิษ.

การขับถ่าย
ของพืช

ในพืช หน้าที่ของการขับถ่ายช่วยให้สามารถแยกสารที่สามารถนำกลับมาใช้ใหม่ในกระบวนการทางสรีรวิทยาต่าง ๆ
เช่น CO2 หรือในกระบวนการสังเคราะห์ด้วยแสงและการหายใจและการสะสมของเกลือหรือสารอาหารในแวคิวโอล

เช่นเดียวกับสิ่งมีชีวิตทุกชนิดพืชมีกิจกรรมการเผาผลาญที่สร้างของเสีย อย่างไรก็ตามในพืชกิจกรรมนี้พัฒนาไปใน
ระดับที่น้อยกว่าเนื่องจากสารของเสียมีแนวโน้มที่จะนำกลับมาใช้ใหม่

กระบวนการขับถ่ายจะดำเนินการโดยเนื้อเยื่อที่ตั้งอยู่ตามพื้นผิวของพืชส่วนใหญ่ในลำต้น และพื้นที่ทางใบ
โดยวิธีการของ stomas, lenticels และต่อมพิเศษ

สารต่างๆที่ผลิตโดยการขับถ่ายของพืชมีประโยชน์มากสำหรับมนุษย์ เช่น หมากฝรั่งยางพาราหรือยางธรรมชาติ
และน้ำมันสนเป็นองค์ประกอบที่ผ่านกระบวนการทางอุตสาหกรรมซึ่งสนับสนุนกิจกรรมของมนุษย์

ประเภท
ของสารขับถ่าย

ขึ้นอยู่กับสถานะของสาร สารขับถ่ายอาจเป็นของแข็ง ของเหลว และก๊าซ
แข็ง : เช่น เกลือแคลเซียม แคลเซียมออกซาเลต(calcium oxalate) ถูกขับออกมาจากต่อมเกลือของป่าโกงกาง
ของเหลว : เช่น น้ำมันหอมระเหยเรซิ่นแทนนินหรือน้ำยาง (ยาง)
ก๊าซ : เช่น คาร์บอนไดออกไซด์ที่เกิดจากการหายใจ และเอทิลีนที่มีส่วนช่วยในการเจริญเติบโตของผลไม้

ขึ้นอยู่กับลักษณะและองค์ประกอบของสารขับถ่ายที่ผลิตโดย
กระบวนการเผาผลาญที่แตกต่างกัน ส่วนใหญ่แบ่งออกเป็น

1.สารปฐมภูมิ 2.สารทุติยภูมิ

สารปฐมภูมิ สารทุติยภูมิ

สารปฐมภูมิเป็นผลมาจากกระบวนการเผาผลาญ สารทุติยภูมิเป็นสารประกอบที่ไม่ได้ทำหน้าที่โดยตรง
ดั้งเดิม เช่น การสังเคราะห์ด้วยแสง การหายใจ ในกระบวนการทางสรีรวิทยาที่สำคัญ แตม่ีส่วนช่วยใน
และการสังเคราะห์โปรตีน กระบวนการทางนิเวศวิทยาและการปรับตัวของพืช

โดยทั่วไปองค์ประกอบเหล่านี้ เช่น น้ำ
คาร์บอนไดออกไซด์ หรือออกซิเจน จะถูกนำกลับมาใช้
ใหม่ในกระบวนการสังเคราะห์แสง หรือการหายใจ
ของเซลล์ตามลำดับ

กระบวนการ

ในพืช อัตราCatabolism(การสลายสารอาหาร เพื่อให้ได้ ATP สารนำอิเล็กตรอน และสารตั้งต้นสำหรับการ
สังเคราะห์ด้วยแสง)อยู่ในระดับต่ำ ดังนั้นขยะเมตาบอลิซึมจะถูกเก็บไว้อย่างช้าๆ และส่วนใหญ่จะถูก
นำกลับมาใช้ใหม่ น้ำ คาร์บอนไดออกไซด์ และธาตุไนโตรเจนถูกนำมารีไซเคิล ซึ่งช่วยลดความจำเป็นในการขับถ่าย

กระบวนการขับถ่ายขึ้นอยู่กับการกำจัดของเสียที่เกิดขึ้นใน catabolism, osmoregulation และ
ionoregulation พืชไม่ได้มีอวัยวะขับถ่ายโดยเฉพาะ ดังนั้นสารจะถูกทิ้งผ่านปากใบ และ vacuoles

โครงสร้าง
พืชขาดระบบขับถ่ายเพื่อกำจัดของเสีย แต่มีโครงสร้างพิเศษที่อนุญาตให้พืชกำจัดหรือจัดเก็บองค์ประกอบประเภทนี้

ปากใบ
ปากใบของพืช (stomata) มีหน้าที่สำคัญคือเป็นทางเข้าออกของน้ำและอากาศของพืชโดยตรง
ซึ่งปากใบของพืชส่วนใหญ่จะอยู่ทางด้านล่างผิวใบของพืชและผิวใบด้านบนของพืชก็จะมีสารคิวทินเคลือบอยู่หนา
ซึ่งก็จะช่วยลดการคายน้ำออกทางปากใบพืชได้อีกทางหนึ่ง

หน้าที่สำคัญของปากใบคืออะไร?

หน้าที่หลักที่แท้จริงของ stomata คือการแลกเปลี่ยนก๊าซ (gas exchange)cuticle ช่วยป้องกันไม่ให้ก๊าซ
ภายนอกแพร่เข้าสู่โครงสร้างภายในของพืช ดังนั้นพืชจำเป็นต้องมีช่องทางที่จะแลกเปลี่ยนก๊าซ เพื่อนำก๊าซ
คาร์บอนไดออกไซด์ที่จำเป็นต้องใช้ใน photosynthesis (กระบวนการสังเคราะห์ด้วยแสง) เข้ามา

เมื่อ stomata เปิด ทำให้เกิดการแลกเปลี่ยนก๊าซ ย่อมเป็นช่องทางที่ทำให้ไอน้ำภายในโครงสร้างระเหยออกมาสู่
บรรยากาศภายนอกได้ด้วยเช่นกันซึ่งทำให้เกิดกลไกของการคายน้ำทางปากใบและเป็นสาเหตุทำให้เกิด
transpiration pull(แรงดึงจากการคายน้ำ) เกิดขึ้นภายในเนื้อเยื่อท่อลำเลียงน้ำ และดูน้ำจากราก
ให้ลำเลียงขึ้นมาเป็นสายสู่ด้านบนได้



Lenticel
เลนติเซล คือ รูที่สามารถพบได้บริเวณลำต้นหรือกิ่งจะเห็นเป็นรอยแผลแตกเป็นทางยาวตามขวาง
หรือตามยาวของลำต้น
เนื่องจากเนื้อเยื่อบริเวณเลนติเซลจะแตกต่างจากเนื้อเยื่ออื่นๆ โดยเซลล์จะเรียงตัวอยู่หลวมๆ มีช่องว่างระหว่าง
ระหว่างเซลล์มาก และเซลล์มีผนังบาง ไม่มีซูเบอริน จึสงามารถทำหน้าที่แลกเปลี่ยนแก๊สกับภายนอกได้อย่างสะดวก
เพื่อนำไปใช้ในกระบวนการหายใจของพืชแต่พืชบางชนิดอาจจะมีผนังหนาและเซลล์เรียงตัวกันแน่น เช่น สาลี่
แต่ก็ยังคงทำหน้าที่ได้เหมือนกับเลนติเซลในพืชชนิดอื่นๆ

vacuole
แวคิวโอล (vacuole)เป็นช่องที่ล้อมรอบด้วยเมมเบรน ชนิดเยื่อยูนิตชั้นเดียว อยู่ภายในเซลล์ยูแคริโอต
(eukaryotic cell) บางชนิด สามารถทำหน้าที่เป็นที่เก็บ หลั่ง และถ่ายของเหลวภายในเซลล์
แวคิวโอลเป็นแหล่งสะสมของเสียในเซลล์พืชโดยปกติโทโนพลาสต์ (tonoplast-เยื่อที่ใช้หุ้มแวคิวโอล)
จะไม่ยอมให้ของเสียเหล่านั้นไหลกลับเข้าสู่ไซโตพลาสซึมได้อีก การสะสมของเสียไว้ในเซลล์ตลอดเวลานี้
ในบางกรณีเป็นประโยชน์ต่อพืช เพราะทำให้มีรสขม หรือเป็นพิษต่อสัตว์ที่กินพืชนั้นๆ

2 Contents
PARAMECIUM'S EXCRETION
การขับถ่ายของพารามีเซียม

SPONGES'S EXCRETION

การขับถ่ายของฟองน้ำ

HYDRA'S EXCRETION

การขับถ่ายของไฮดรา

FLAT WORMS'S EXCRETION

การขับถ่ายของหนอนตัวแบน

พารามีเซียม

พารามีเซียมเป็นโพรทิสต์ซึ่งเป็นสิ่งมีชีวิตเซลล์เดียวส่วนใหญ่อาศัยอยู่
ในสภาพแวดล้อมที่เป็นน้ำ ของเสียที่เกิดขึ้นได้แก่แก๊สคาร์บอนไดออกไซด์
(CO2) และแอมโมเนีย (Ammonia) จะแพร่ผ่านเยื่อหุ้มเซลล์ออกสู่
สิ่งแวดล้อม พารามีเซียมอาศัยอยู่ในน้ำจืด ซึ่งสิ่งแวดล้อมภายนอกมี
ความเข้มข้นน้อยกว่าไซโทพลาซึมทำให้น้ำออสโมซิสผ่านเข้าสู่ในเซลล์ได้
ตลอดเวลา สิ่งมีชีวิตพวกนี้จะมีออร์แกเนลล์ คอนแทร็กไทล์แวคิวโอล
(Contractile vacuole) เพื่อทำหน้าที่รักษาสมดุลของน้ำ ของเสียส่วน
ใหญ่จึงขับถ่ายปนออกมากับน้ำ

ฟองน้ำ

ไม่มีอวัยวะในการขับถ่ายของเสียแต่ละเซลล์สัมผัสกับน้ำ
โดยตรง ใช้วิธีการกำจัดของเสียด้วยการแพร่ (Diffusion)
ผ่านเยื่อหุ้มเซลล์ (Cell membrane)

ไฮดรา

ไฮดราไม่มีอวัยวะในการขับถ่าย แต่กำจัดแก๊สและของเสีย
พวกแอมโมเนียโดยวิธีการแพร่(Diffusion) ผ่านเยื่อหุ้มเซลล์
(Cell membrane)

หนอนตัวแบน

หนอนตัวแบน (Flat worms)เป็นสัตว์ไฟลัมแรกที่มีระบบขับถ่าย
เรียกว่า โพรโทเนฟริเดีย (Protonephridia) ประกอบด้วยท่อ
ตามยาวกระจายอยู่ข้าง ๆ ตลอดตามความยาวของลำตัว ที่
ปลายท่อมีเฟลมเซลล์ (Flame cell = เซลล์เปลวไฟ) ซิเลียจะ
โบกพัดน้ำและของเสียจากเฟลมเซลล์ให้ไหลออกมาตามท่อรับ

ของเหลวและออกสู่ภายนอกทางช่องขับถ่ายที่ผนังลำตัว

3 Contents
EXCRETION
: การขับถ่ายของไส้เดือนดิน
EXCRETION OF SHRIMP
: การขับถ่ายของกุ้ง
:EกาXรขCับถR่ายEขอTงปIOลาN OF FISH

EXCRETION OF INSECT

ไส้เดือนดิน

ซมขปดึี้่องลซาิ้เขแองนเอปลตไ็อวีหง่นสัย้ลงยลนเอ้อเดะวะาหืวปยะอัูขล่1ยขโลนอั้วดวบอคงดูใยะ่ิถนงลทน่ทรีขาชำ่ทำ่ออยอตำหบังขงวหนไอต้สแนัา้ง้วลเทาด้เีจส่วืทรีีอะ่ไยวแเหนขหยบ้ลดาลกิรัผทนก่ขวาาจใอมนนงะมงขปไีไเปอสสล้nีเงตยาดeเืาตหยอp่มลทานh่สงวอ่ดrเๆวิiในdนนนอโiคชฟตอu่ื่ออรกmางเสงจนตๆโทัาฟีตว่ขเกรปมจอิ็ขเนาดงอ(ีกททnยง่่ปออเeมหลขp้ลอด(hNวงไrใปeoทนี่pมsอชh่tายอูo่rอถงiัmdยลดู่iำeไuปต)mัททวี่)าง
น้ำส่วนใหญ่ พร้อมทั้งเกลือแร่บางชนิดที่ยังเป็นประโยชน์จะถูกดูดซึมกลับเข้าสู่กระแสเลือด

(neส่pวhนrขidอiงoเpสีoยrพeว)กที่ไอนยโู่ตทราจงิดนั้สานเบท้สอจงะถูกขับออกสู่ภายนอกทางช่องเนฟริดิโอพอร์

กุ้ง

(โsห(ดBEaรืxlยcอตกaุ่c้ข)ตงอd่rอมขอมdeีงออtมeแเoวงหอrเั)ขเrยลนีสyยเีววเพยืทวะ่จpอผขน่าัo(พาบนGกัrันกถeลrฮ่ไีeขทา)โปeมอำยตnงหลิาเเนมรหม้gีายฟลlท์aทก่วีถ่อูnกวกก่่ตdราอกอ)อตนรม่งนีอปออขปมงลอยู่เลแอ่ขง้าอ1ยาเสยนอสีคูถยู่ขเุอ่ทงอสทกใีนาง่นบนนทรชั่อร่ปลอิอเกวรพง(ระณ่ลอAกาำงnงฐอตอกtัาบอวeานพกnยข(วเnทCอปก็aาoงนไงlรหeนูถขุgนlโัoงตบlวamรถดn่เiาจcdยน)

แมลง

แไทนปอจก่น้ลาาาอรำโะหอกกะมตทแัโาาทอ้ลยรลารราาเพช์ะยจแโิหงสนทเลน์เกาาปดกีระเริยรปมพลลนีันตลากบออ่ี่ายยลาเด(ุขง่Mขหน้มจาอ(าเเสaAะปซูรง็่ถรlrลนูทตptก่ะลผiอรhบ์ลgบงลมrบำhึัoบรกลหิเipลเรaกพวีิมิoเยุnรณวเนกdงดณีเtเย)ไวยขสีuพู้นรย้ารตbิอวจนสกูuร่กยะเทเงลl่พลแตeืือท่่อมออ)อมำมดยัลขขีลัหลอบงอัพนสกย่้อิงูมวาเ่ษทใีอกทนนอีีณากย่ดขวชงัู่จนอยอะดเาดคงวงนิผกนเ้ลข่ะส้ำารขีออา่ัแยนาบยงาลพงไลถหถะปกุ่วำสาางตากตยรยาืยัา่สสรเวน่มรพาทวีอียท่ขรรนม้อกีออปากกวงมงร่ลมเาเะกดสาักาิีบงนยอบ

ปลา

อaปัmาสหนปสmาอลารoวกามะnจชี่กiาวโaดกาย)ยรนขีั้ขอยบัับางถ่ศถอา่ัายายยศกขัขยาอเอรหงงทเงสืเำีอสยีงกยพาทีนวผ่เิกขปว็อไนหนงนนไํโัต้ตงาแรเลยเืจ่ะอนสบาุภ(รnาไiอยtอใrนoอชgน่อeองnนปิoนาuทกsรียแw์ลอaะอทsกtาทeงาเดแงิลนะ
อก่ออไกนตจขเัปบา็กนอเออลืวกอัยจดวาะกผห่รา่ลาันกงไใกปนาทกยาางรทข่ัอบไถต่าแยลขะอเกง็เบสีใยนกซึ่รงะจเพะกาละั่ปนัปสัสสาสวาะวะ

ชนิดของไต
ในปลา

ชแุลดะโโสแ่ดดไรวตยยกนชไทุใัดต่น(วpทชพีไุ่rดปสวoแอปกnรงลปeจกาpลจะมีทhาะไทำฉตroำหลทีs่หนาท้)นมาำ้แทาจหี่ลทตะนี่่ะ้มใอาีชนุไไทดรตีป่ขะทชัตียุ่บดสละถอทแ่อี่ารงสดยกาช(ขีขมmวอิอ(ตeงmงsเชสีeoีวยิtnตอaeยnเูpม่ืe่hอ2prปohชลุsrดoา)คเsืจอ)ริเญพิ่มเตขิึ้บนโมตาขึอ้นีกไตชุดชุดหนแึ่รงกจะหยุดทำงาน
ชุดตแรำกแอหนยู่่หงทนี้่ตาั้สงุขดอชงุดไตที่ชสุดอตง่อางยู่ๆค่อจนะเมรีายทงาลงำดด้ัาบนจหาลกังหขนอ้างไชป่อหงลทั้งองใกล้กับช่องเปิดทวารร่วม (cloaca)

4 Contents
EXCRETION OF POULTRY
: การขับถ่ายของสัตว์ปีก

EXCRETION OF REPTILE

: การขับถ่ายของสัตว์เลื้อยคลาน

EXCRETION OF AMPHIBIANS

: การขับถ่ายของสัตว์สะเทินน้ำสะเทินบก

สัตว์ปีก

กเสเชหอ่อ็ะลลมสสงาัวบมเตยปรไิเว(ิวดป์โS้เ็อใลขนeืน้กออmกถรงุยรงiดโsคดแคยoลยอูลูรlาลิรiเกิdอนกแจ)กละ((ากนRUเกรทe็(rบดCiอpcยlยtoูiaรดalิ์eกcci(ทีadaA่ม)nlolาadซึยp่nังeงAไtโnมovค่iเesnปล็isเgนsอ)))มพกีิไอษาตวจัดยะ(ัKตงวนiกะัd้ขนตัnบนะe้ถกำ่yาอปั)ยนสเสเสปป็า็านนมวอผาะวขรลัึยอถกวงเสปะีสขัขลตีัา่บยวว์ถนพ่ราขววยอมกงนตสีเัุ้สจดวียกะทั้อปบายรูยอุ่ใะจจนเภะจลขัทาักบรแษถะอ่ณามช่ยโะวมอกึง่เองทนีแี่กเยขปท็็ใงนหาก้ึง่ง

สัตว์เลื้อยคลาน

เชสกเอห่อ็ะลลมสสงาัวบมเตยปรไิเว(ิวดป์โS้เ็อใลขนeืน้กออmกถรงุยรงiดโsคดแคยoลยอูลูรlาลิรiเกิdอนกแจ)กละ((ากนRUเกรทe็(rบดCiอpcยlยtoูiaรดalิ์eกcci(ทีadaA่ม)nlolาadซึยp่nังeงAไtโnมovค่iเesnปล็isเgนsอ)))มพกีิไอษาตวจัดยะ(ัKตงวนiกะัd้ขนตัnบนะe้ถกำ่yาอปั)ยนสเสเสปป็า็านนมวอผาะวขรลัึยอถกวงเสปะีสขัขลตีัา่บยวว์ถนพ่ราขววยอมกงนตสีเัุ้สจดวียกะทั้อปบายรูยอุ่ใะจจนเภะจลขัทาักบรแษถะอ่ณามช่ยโะวมอกึง่เองทนีแี่กเยขปท็็ใงนหาก้ึง่ง

สัตว์เลื้อยคลาน

เไสนียโสต่นว้รำนเจใเหชน่ญนเป่็มมนีีกผอิางวรคห์ปปน้ัอรงงะหกกนัอนาบกมใาีนเรกรสููลปญ็ดกเหรสีรดืยอยนูม้รีิำขกอนอปซกึ่กงจคใาช้ลกนุม้ร่ำราใ่นางกงกกาาายรยกำโดนจัยอดจกน้ะจอมีายโกคมนรีา้ยงกัสงมร้ีากงารร่าขังบกถา่ายยทีข่ปอ้องงเสกีัยนทกี่มาีรสูญ
อขขุอาจวงจเเาปสี็รยนะใกขนรอรดูงปจยิขู้งรอิจกงกยูจเสระัีเตยห็วน์มวี่การมีะด2ูกสสีันต่หาลงังกัชนนิดคืออื่นสๆีดำส่แวลนะใสหีขญ่ารววมส่ทวั้นงสทัี่ตมีวส์ีเดลี้ำยเงป็ลนูกกด้าวกยอนามหจาระมทีี่กย่าอรยจไำม่กไัดด้ สี

สัตว์สะเทินน้ำ
สะเทินบก

(มีCไlตoa1cคaู่)นำน้ำปัสสาวะผ่านท่อไต (Urinary duct หรือ Ureter) ไปเปิดและกำจัดออกทางโคลเอกา

สัตว์สะเทินน้ำ
สะเทินบก

เตชทจลี้สวืะนอัิอตถตงตูด่วกกบ์อไสเสาดนกกั้ะ็ตรบบาเขผทวึรกิไิ์้นสนววเไ้ขมดใะหน้้นาเ้นาไทำสัมกิูบสง่่นนรดขนะ้ีนะเนำอ้บทเัโำพิกงดกสนพายะบพะวเกทกปวกิัานสกมรบัสบอมนนัาอกนสบวสจขาักะโะบมขมไมไดีนาซน้แิรราสนัโถบดตซึว่ซสใงรึโหมตนถเ่้จญผมอา่่นนตาทกี้อ่่นะาจอออนนะนก้ยสก่ำทูมีาญไ่าจดงาร้ะเเใขปสขนั็ีับยนบรูถนทถป่้่าาาขำยองยอกขยยงู่เอาาเพืรรงง่ีอยปขรัใแวอสหล้ดงสมะีสเาันไรต็มว้ว่ำวะสสโ์เดบาจำืมกยอรากอจแรางาตถรทง่ีพ่ผรใสนัะวลตเิปกหตวร์มปยิสััมนสาใาสกมน็ณาปานว้รรมำัะถบจาทืีใตก่ดเชัข้ว้พเมปมใืัว่หขสอ้้กเนสขม้กาัานววก่ัตะาบ้อง

สัตว์สะเทินน้ำ
สะเทินบก

เนปปรดั้กีลลำย่เษแอามวืลยา่ยอกะสแัฮสชบลม่ัอวตเะดลรยุกวื์์โลอใคามหขด้รรนึปอ่รังแฮสงวบออนสบก้นราำร์คตโววิมอรไึะั่มดนงตที่นยแรเtู้กอเาำ็uรบอนกbตไอิตาuวกิ้กรไถlทดeูกจี่กเsยราพูดิอเกู่ไรมดปงนตข้ซขึิส้ึำูกน่มอจนส้งเะ่(ขำงไมA้)ตาีผกDสยจูลั่าHรงะใ่รลาหเพ้ปหงิดม่ีรรมกลืักอบาคงาทยเเวีรป่นเอืาผ่รีลอีีกม่ยลยงิคสกตจนราวัปาท้่มงัvากสาาaกงสรsสาาถoรรวีใpรจะนrใะำกeนทกาsปัาดรsรงิซiปรมnึ่มราาิซมผงึณ่่งกาาจณเานละย็ขกเเหพลอินื่ล้อมงอากดกยยรแาทอะีลร่เมยซพะี่ึสคามิา่งงวะผนท่ปาีีา้ั่รมมส่นีวผเสขขม้าลอมกวใังขนบะ้สนไ่กกปวาานสูรร่

5 Contents
LUNG
: หน้าที่ของปอด

CARBON DIOXIDE EXCRETION

: การกำจัดของเสียทางปอด

LARGE INTESTINE

: โครงสร้างและหน้าที่ของลำไส้ใหญ่

EXCRETION OF WASTE THROUGH THE COLON

: การกำจัดของเสียทางลำไส้ใหญ่

Lung

เป็นโครงสร้างที่ใช้ในการแลกเปลี่ยนแก๊สหลักของสัตว์บก และอยู่ลึกเข้าไปในร่างกายเพื่อป้องกันการสูญ
เสียน้ำ ระบบการแลกเปลี่ยนแก็สในสัตว์ที่ใช้ปอดจึงต้องสัมพันธ์กับระบบหมุนเวียนเลือดในร่างกาย ซึ่งจะ
ลำเลียงแก๊สออกซิเจนจากถุงลมในปอดไปเลี้ยงเซลล์ และนำแก๊สคาร์บอนไดออกไซด์จากเซลล์ต่าง ๆ มา

ขับออกที่ปอดต่อไป

การขับCO 2ออก
ไ•ด้ก2ารวขิัธบี คาร์บอนไดออกไซด์ในเลือดถูกนำออกนอกร่างกาย
ซไเเน1ึนอฮ่้.ืง่กำนอโกดาไงกาซรรจลรมเแาจ์ราคกลยวนากมHเคปรเ็์ต2าบปนัรวC์อกลบีขO่นรยออิ3ดกนงเนคแขไแอมตาอก่๊นเร(งส์สHบไแถฮบCกีอ๊ยเOรสดนิริ-เC3กรวจ)Oส(ณHะ(2เ2cกดเิักaนดงCัื้บrสอOกbมHาเ3oยกืร)2่nอสาOiใ:รลcนโาเนดaีซย้ถnยลูเปกhล็C์กนyเOมHร็dด2ะ+rตaเจุกล้ันsืะบอรeโดดว)ยแมแดตตั่งวกับ

การขับCO 2ออก
ไรเลฮวือโมดดกรัแบเดจบงนฮแีไโอลมอกโนกกั(บลHกบิ+าน)รขนที่ณำเกเิอะดทาีจ่HคาCลกอOกไ3-ารรดจ์สไะอลถูอากยอส่นตงัอ(วCขอl-อกงน)Hอเ2ขก้CาเOมซ3ลาแลน์ีทเ้มจน็ดะ
เรียกการลำเลียงแบบนี้ว่า chloride shift หรือ Hamburgur
shift

การขับCO 2ออก
คตร2ัว.วากมรเ์ปาบก็ันรอบแนเ้นHลำ+ตแกลก(เปHะลลCCาี่ยOOย3-เน2ป)็แนลกซก๊ึำ่สงรเบดCลียOคริงเา2วมร์นณีบา้จถอึถะงุนแงิทีกพล่บ(รม่Hรไิ:เป2วเยณมCัื่งOอถถุไุ3งฮงลล)โกดมม่อรเพHนเืจ่CอจนOขะัแ-3บตอกจอะก
ไปภายนอกร่างกายต่อไป
กลไกการลำเลียงแก๊สคาร์บอนไดออกไซด์ แสดงดังภาพ

Large Intestine

โครงสร้างของลำไส้ใหญ่
4231....ทลไลสำำ้วตไไาสสรร้้ใใงหหหนญญ(ัr่่กeสส่่c(ววtaนนunโตm้คuนsล))อ(cนae(ccoulmon))

การขับถ่ายของเสียทางลำไส้ใหญ่

กากอาหารที่เหลือจากการย่อยจะถูกลำเลียงผ่านมาที่ลำไส้ใหญ่
โดยลำไส้ใหญ่จะทำหน้าที่สะสมกากอาหาร และจะดูดซึมสารอาหารที่มี
ประโยชน์ต่อร่างกายออกจากกากอาหาร ทำให้กากอาหารเหนียว และข้น
จนเป็นก้อนแข็ง ภายในลำไส้ใหญ่มีต่อมสร้างเมือกสำหรับช่วยให้อาหาร
เคลื่อนที่ได้ดีขึ้น พร้อมกับบีบตัวเพื่อให้กากอาหารเคลื่อนที่ไปรวมกันที่
ลำไส้ตรง และขับถ่ายสู่ภายนอกร่างกายทางทวารหนัก ที่เรียกว่า
"อุจจาระ"

โครงสร้างของลำไส้ใหญ่ที่มีส่วนช่วยในการขับถ่ายของเสีย
1.ไส้ตรง (rectum)

เป็นส่วนที่อยู่ต่อจากลำไส้ใหญ่ส่วนโคลอน(colon) ทำหน้าที่เก็บกากอาหาร ซึ่งมี
จุลินทรีย์และสารพวกเซลลูโลส นอกจากนี้ยังมีกากอาหารพวกเกลือแร่ เช่น ถ้าร่างกายมี
ธาตุเหล็ก หรือแคลเซียมมากเกินไปในกระแสเลือดก็จะถูกขับออกทางกากอาหารได้เช่นกัน

2.ทวารหนัก (anus)
เป็นส่วนที่อยู่ท้ายสุดของการเดินอาหาร ซึ่งภายในทวารหนักจมะีหูรูดสองอัน คือ หูรูด

ทวารหนักชั้นนอก ซึ่งเป็นกล้ามเนื้อโครงร่างทำให้ร่างกายสามารถควบคุมได้จึงช่วยในการ
กลั้นเมื่อเวลาจะเกิดการถ่ายอุจจาระและหูรูดทวารหนักชั้นใน ซึ่งเป็นกล้ามเนื้อเรียบเรียง
ร่างกายไม่สามารถควบคุมได้โดยตรง

โครงสร้างของลำไส้ใหญ่ที่มีส่วนช่วยในการขับถ่าย
ของเสีย

3.Anal sinuses
เป็นบริเวณปลายล่างสุดของ anal columns จะเชื่อม

กัน จะเห็นเป็นลักษณะพระจันทร์ครึ่งเสี้ยวขนาดเล็ก เป็น
แอ่งหว่ำ ไว้หลั่งเมือก ดังนั้นเมื่อถ่ายอุจจาระ บริเวณนี้ถูก
กด แล้วจะหลั่งเมือกออกมาช่วยหล่อลื่น

โครงสร้างของลำไส้ใหญ่ที่มีส่วนช่วยในการขับถ่าย
ของเสีย
3.ผนังลำไส้ใหญ่ ชั้น Mucosa

เป็นบริเวณปลายล่างสุดของ anal columns จะเชื่อม
กัน จะเห็นเป็นลักษณะพระจันทร์ครึ่งเสี้ยวขนาดเล็ก เป็น
แอ่งหว่ำ ไว้หลั่งเมือก ดังนั้นเมื่อถ่ายอุจจาระ บริเวณนี้ถูก
กด แล้วจะหลั่งเมือกออกมาช่วยหล่อลื่น

7 Contents
FUNCTION OF THE EXCRETORY SYSTEM
: หน้าที่ของระบบขับถ่าย

WASTE EXCRETION

: การขับถ่ายของเสียในสิ่งมีชีวิต และเส้นทางของการขับถ่ายของเสียโดยไต

HORMONES

: ฮอร์โมนที่เกี่ยวข้องกับระบบขับถ่าย

EXCRETORY DISEASE

: โรคเกี่ยวกับระบบขับถ่าย

EXCRETORY
PROCESS

หน้าที่ของระบบขับถ่าย

• กกาารรขดัูบดถก่าลัยบขสอางร
เอสีายหอาอรกเขจ้าาสกู่รร่่าางงกกาายย
•
• การกรองสารที่โกลเมอรธลัส

การขับถ่ายของเสียออกจากร่างกาย การกรองสารที่หน่วยไต

1.การขับถ่ายโดยปอด :ร่างกายจะมีการขับถ่ายของเสียออก การกรองสารที่หน่วยไตจะกรองบริเวณที่เรียกว่า โกลเมอรูลัส
จากร่างกายโดยปอดในรูปแบบของแก๊สCO2 (Glomerulus Filtratio)
2.การขับถ่ายโดยผิวหนัง : ร่างกายจะมีการขับถ่ายของเสีย
ออกจากร่างกายในรูปแบบของเหงื่อ ยอมให้สารโมเลกุลเล็กที่อยู่ในเลือดผ่าน
3.การขับถ่ายโดยลำไส้ใหญ่ : ร่างกายจะมีการขับถ่ายของเสีย สารโมเลกุลใหญ่โดยปกติจะผ่านไปไม่ได้
ออกจากร่างกายในรูปแบบของอุจารระ การกรองสารบริเวณนี้จะอาศัยแรงดันเลือดเป็นสำคัญ
4.การขับถ่ายของเสียโดยไต :ร่างกายจะมีการขับถ่ายของเสีย
ในรูปของของเหลว หรือที่เรียกว่าnitrogen waste

การดูดกลับสารที่หน่วยไต




ใช้วิธีActive transportและ Passive transport
สารที่เกิดการดูดกลับที่ท่อหน่วยไต เช่น กรดอะมิโน กูโคส
น้ำและไอออนต่าง ๆ เช่น โซเดียมไอออน โพแทสเซียมไอออน
จะมีhormone ADH ช่วยควบคุมการดูดกลับสาร

Filterability of substance by Glomerula
C
apillaries Based om Molecular Weight

substance Molecular weight Filterability

water 18 1.0
Sodium 23 1.0
Glucose / amino 180 1.0
Inulin 5500 1.0
Myoglobin 17,000 0.75
Albumin 69,000 0.005



HORMONE

ฮอร์โมนที่ทำหน้าที่เกี่ยวกับการดูดกลับสารที่หน่วยไต คือ Aldosterone (ADH) จากต่อมหมวกไต กระตุ้นให้
มีการดูดกลับ โซเดียม โพสเเทสเซียม และฟอสเฟต โดยสารดั่งกล่าวจะถูกกลับเข้าสู่กระแสเลือด

เมื่อร่างกายขาดน้ำ

เมื่อน้ำในเลือดน้อยทำให้ความเข้มข้นของเลือดเพิ่มมากขึ้นทำให้แรงดันออสโมติกของเลือดสูงขึ้น ไปกระตุ้นตัวรับรู้ (Receptor)
การเปลี่ยนแปลงแรงดันออสโมติกในสมองส่วนไฮโพทามัส และต่อมใต้สมองส่วนท้าย (Posterior lobe of piuitary gland)
ปล่อยฮอร์โมนแอนติไดยูเรติก (Antidiuretic hormone; ADH หรือ Vasopressin) ส่งไปยังท่อหน่วยไตส่วนปลายและท่อรวม
ทำให้เกิดการดูดน้ำกลับเข้าสู่เลือดมากขึ้น ปริมาตรของเลือดมากขึ้นพร้อมกับขับน้ำปัสสาวะออกน้อยลง นอกจากนี้ภาวะที่มีการ
ขาดน้ำของร่างกายยังกระตุ้นศูนย์ควบคุมการกระหายน้ำในสมองส่วนไฮโพทาลามัสทำให้ เกิดการกระหายน้ำ เมื่อดื่มน้ำมากขึ้น
แรงดันออสโมติกในเลือดจึงเข้าสู่สภาวะปกติ

เมื่อร่างกายมีน้ำมาก

เมื่อร่างกายมีน้ำมากเกินไป ความเข้มข้นในเลือดจะน้อยลง ทำให้แรงดันออสโมติกของเลือดต่ำลง ไปกระตุ้นตัวรับรู้
การเปลี่ยนแปลงแรงดันออสโมติกในสมองไฮโพทามัสและต่อมใต้สมองส่วนท้าย จะมีการยับยั้งการหลั่งADH
ทำให้ไม่มีการดูดกลับน้ำที่ท่อหน่วยไต ทำให้ปัสสาวะมีปริมาณมาก เป็นสีเจือจาง