บทพากย์เอราวัณ ม.๓

บทพากย์เอราวัณ

by. ครูก้อย

ความเป็นมา/จุดมุ่งหมาย ผู้แต่งและประวัติของผู้แต่ง

รูปแบบคำประพันธ์ เนื้อเรื่องย่อ

ความเป็นมา

สมัยอยุธยา เป็นวรรณคดีที่ไทยรับมาจากวรรณคดีอินเดีย เรื่อง รามายณะ
สมัยธนบุรี
นำวรรณคดีมาแต่งเป็นบทสำหรับการแสดงมหรสพ เช่น รามเกียรติ์ อุณรุท อิเหนา
ต้นฉบับวรรณคดีส่วนใหญ่สูญหายไป แต่คนไทยก็จดจำรามเกียรติ์สืบต่อกันมา

เริ่มมีการฟื้นฟูเรื่องรามเกียรติ์
สมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช พระราชนิพนธ์เรื่องรามเกียรติ์ไว้บางตอน
เพื่อใช้แสดงละคร

สมัยรัตนโกสินทร์ พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราชให้กวีในราชสำนักรวบรวมรามเกียรติ์
เพื่อใช้ในการแสดงสมโภชกรุงรัตนโกสินทร์
รามเกียรติ์สำนวนนี้เป็นบทละคร มีความยาวกว่า ๑ สมุดไทย และมีเนื้อความครบถ้วน

ความเป็นมา

บทสำหรับการแสดงมหรสพประเภทหนังใหญ่และโขน
บทประพันธ์นั้นเรียกว่า บทพากย์ หรือคำพากย์ ส่วนใหญ่แต่งเป็นกาพย์
คำพากย์ยาว เป็นบทพากย์หนังใหญ่ที่มีเรื่องติดต่อกันขนาดยาว
คำพากย์สั้น เป็นบทพากย์โขน มักดำเนินเรื่องเป็นตอน ๆ ไม่ต่อเนื่องกัน
ต่อมาในสมัยรัชกาลที่ ๒ ทรงพระราชนิพนธ์บทพากย์บางตอนขึ้น ได้แก่ บทพากย์นางลอย
บทพากย์นาคบาศ และบทพากย์เอราวัณ
บทพากย์เอราวัณจัดพิมพ์รวมอยู่ในประชุมคำพากย์รามเกียรติ์ ฉบับหอสมุดวชิรญาณ
และคณะกรรมการเอกลักษณ์ของชาติ ได้มีการจัดพิมพ์ขึ้นมาใหม่ชื่อ "กาพยคดี"

ความเป็นมา

บทพากย์เอราวัณเป็นตอนหนึ่งในเรื่องรามเกียรติ์ พระราชนิพนธ์ในสมัยรัตนโกสินทร์
โดยพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านนภาลัย แต่งเพื่อใช้สำหรับแสดงโขน โดยได้มีการจัด
พิมพ์รวมอยู่ในประชุมคำพากย์รามเกียรติ์ ฉบับหอสมุดวชิรญาณ และจัดพิมพ์ขึ้นมาใหม่
ชื่อ "กาพยคดี"

ผู้แต่งและประวัติผู้แต่ง

รัชกาลที่ ๒

พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย
พระนามเดิมตามหนังสือราชวงศ์สกุลว่า

“ ฉิม ”
ทรงพระราชสมภพ
เมื่อวันพุธ วันที่ ๒๔ กุมภาพันธ์ พ.ศ.๒๓๑๐
ณ ตำบลอัมพวา เมืองสมุทรสงคราม

ผู้แต่งและประวัติผู้แต่ง

พ.ศ.๒๓๒๕ พ.ศ.๒๓๔๙ พ.ศ.๒๓๕๒
เสด็จขึ้นครองราชย์
ทรงได้รับสถาปนาเป็น ทรงได้รับแต่งตั้งเป็น
สมเด็จพระเจ้าลูกยาเธอ กรมพระราชวังบวรสถานมงคล
เจ้าฟ้ากรมหลวงอิศรสุนทร

พ.ศ. ๒๓๖๗ เชี่ยวชาญด้านอักษรศาสตร์

ทรงพระประชวรด้วยอาการเป็นไข้ ทรงให้ความสำคัญในการฟื้นฟูวรรณคดี
และเสด็จสวรรคต ทรงเลือกนำวรรณคดีที่มาอยู่มาปรับปรุง
ทรงตั้งกวีที่ปรึกษาขึ้นในราชสำนักเพื่อเป็นที่ปรึกษา
ครองราชย์สมบัติเป็นเวลา ๑๕ ปี ช่วยการแก้ไขในการพระราชนิพนธ์

ผู้แต่งและประวัติผู้แต่ง ยุคทแอลงะแศิหล่ปงวกรรรรณม กรรม

องค์การการศึกษาวิทยาศาสตร์และวัฒนธรรมแห่งสหประชาชาติ (UNESCO)
เฉลิมพระเกียรติในฐานะบุคคลสำคัญที่มีผลงานดีเด่นทางวัฒนธรรมระดับโลก สาขาวรรณกรรม

บทพระราชนิพนธ์ในพระองค์ที่สำคัญมีอยู่หลายเรื่อง เช่น
๑. เสภาเรื่องขุนช้างขุนแผน สันนิษฐานว่าคือ ตอนขึ้นเรือนขุนช้าง
๒. บทละครเรื่องอิเหนา
๓. บทละครเรื่องรามเกียรติ์
๔. บทละครเรื่องไชยเชษฐ์ สังข์ทอง คาวี ไกรทอง มณีพิชัย
๕. กาพย์เห่เรือ บทเห่ชมเครื่องคาวหวาน
๖. บทพากย์โขน ตอนนาคบาศ นางลอยและเอราวัณ

รูปแบบคำประพันธ์ แต่งด้วยคำประพันธ์ประเภทกาพย์ฉบัง ๑๖
ทั้งหมดจำนวน ๕๓ บท ซึ่งมีลักษณะดังนี้

(บทที่ ๑) กาพย์ฉบัง ๑๖
(บทที่ ๒)
สัมผัสระหว่างวรรค

สัมผัสระหว่างบท

รูปแบบคำประพันธ์

๑. คณะ กาพย์ฉบัง ๑๖ มี ๓ วรรค คือ วรรคสดับ วรรครับ วรรคส่ง
๒.พยางค์หรือจำนวนคำ กาพย์ฉบัง ๑๖ ๑ บท มี ๑๖ คำ แบ่งเป็น ๓ วรรค
วรรคที่ ๑ มีจำนวน ๖ คำ วรรคที่ ๒ มี ๔ คำ และวรรคที่ ๓ มี ๖ คำ
๓. เสียง นิยมใช้เสียงสามัญและเสียงจัตวาเป็นคำส่งสัมผัสและคำท้ายวรรค

๔. สัมผัส สัมผัสมีระหว่างวรรค ๑ แห่ง และสัมผัสระหว่างบท ๑ แห่ง
สัมผัสระหว่างวรรค: คำท้ายวรรคแรกสัมผัสกับคำท้ายวรรคที่สอง
สัมผัสระหว่างบท: คำท้ายวรรคของบทแรก สัมผัสกับคำท้ายวรรคแรกของบทต่อไป

รูปแบบคำประพันธ์

"ลองคิด ลองทำ"

ตัวอย่างบทประพันธ์ พอพระสุริย์ศรี
๏ เมื่อนั้นจึงพระจักรี เฟื่องฟุ้งวนา

อรุณเรืองเมฆา
๏ ลมหวนอวลกลิ่นมาลา

นิวาสแถวแนวดง

เนื้อเรื่องย่อ

แนะนำตัวละคร พระลักษณ์

ช้างเอราวัณ

อินทรชิต พระราม ภิเภก

เนื้อเรื่องย่อ

กล่าวถึงอินทรชิต มีชื่อเดิมว่า รณพักตร์
เป็นโอรสของทศกัณฐ์กับนางมณโฑ

บำเพ็ญตบะภาวนามนต์อยู่นาน จึงได้ศร ๓ เล่ม คือ
พระอิศวรให้ศรพรหมาสตร์ = แปลงกายเป็นพระอินทร์ได้
พระพรหมให้ศรนาคบาศ = ถ้าจะตายต้องตายกลางอากาศ

และต้องมีพานมารองรับเศียร ถ้าเศียรตกไฟจะไหม้โลก
พระนารายณ์ให้ประทานศรวิษณุปาณัม

เนื้อเรื่องย่อ งาแต่ละกิ่งมีสระบัว ๗ สระ

อินทรชิตแปลงกายเป็นพระอินทร์
ทรงช้างเอราวัณที่มีสีขาวเผือก
มี ๓๓ เศียร แต่ละเศียรมี ๗ งา
กิ่งที่สวยงามเหมือนเพชร

เนื้อเรื่องย่อ กอบัวแต่ละกอบัวมีดอกบัว ๗ ดอก

แต่ละสระมีกอบัว ๗ กอ

เนื้อเรื่องย่อ แต่ละกลีบมีนางฟ้า ๗ องค์

ดอกบัวแต่ละดอกมี ๗ กลีบ

เนื้อเรื่องย่อ เศียรช้างทุกเศียรมีวิมานแก้วงามราวกับวิมานไชยันต์ของ
พระอินทร์ ตัวช้างตกแต่งไปด้วยทองแก้วนพรัตน์
แต่ละองค์มีบริวาร ๗ นาง กองทัพของอินทรชิตมีอำนาจ และยิ่งใหญ่
เนรมิตกายเป็นนางฟ้ามาร่ายรำ ทหารแปลงกายทุกนายล้วนมีอาวุธ

ทัพหน้า
เทพารักษ์

ปีกช้าย ปีกขวา
วิทยาธร คนธรรพ์

ทัพหลัง
ครุท กินนร นาค

เนื้อเรื่องย่อ

พิเภกเตือนพระลักษณ์ให้ระวังตัว
แต่พระลักษณ์เผลอชมความสวยงามอย่างเพลิดเพลิน

ทำให้อินทรชิตแผลงศรพรหมาสตร์ถูก
พระลักษณ์จนสลบไป