E-BOOK นางสาว เจนจิรา จ้อยนพรัตน์ ชั้นมัธยมศึกษาปี ที่5/2 เลขที่ 15 เสนอ ครู ปรียากร รัตนา รายวิชา ว 30224 เคมี4 ภาคเรียนที่2 การศึกษา 2565 โรงเรียน เทศบาลวังสะพุง 2 บ้านบุ่งไสล่
E-BOOK นางสาว เจนจิรา จ้อยนพรัตน์ ชั้นมัธยมศึกษาปี ที่5/2 เลขที่ 15 เสนอ ครู ปรียากร รัตนา รายวิชา ว 30224 เคมี4 ภาคเรียนที่2 การศึกษา 2565 โรงเรียน เทศบาลวังสะพุง 2 บ้านบุ่งไสล่
กรด เบส ในชี วิตประจำ วนั ( Acid Base in Everyday Life) สารประกอบจ าพวกกรด เบส มีความส าคัญและเกี่ยวข้องกับชีวิตประจ าวันของมนุษย์ อย่างมาก ก่อนอื่นต้องท าความเข้าใจว่า กรด เบส คืออะไรอย่างง่ายๆ ในชีวิตประจ ำวัน เรำจะพบกับสำรต่ำงๆ ซึ่งบำงชนิดมีสมบัติเป็นกรดบำงชนิดมีสมบัติเป็นเบส โดยสำรละลำยกรดเบส มีทั้งประโยชน์ปละโทษต่อสิ่งมีชีวิตและสิ่งแวดล้อม ดังนั้นเรำควรจะเลือกใช้สำรต่ำงๆอย่ำง ระมัดระวังและเหมำะสม
สำรละลำยกรด คือสารละลายที่มีรสเปรี้ยว เปลี่ยนสีกระดาษลิตมัสจากน ้าเงินเป็น แดง หรือท าปฏิกิริยากับโลหะได้แก๊ส H2และเกลือ ประเภทของกรด กรดอินทรีย-์ ได้จากปฏิกิริยาทางเคมีของสิ่งมีชีวิต เช่น สัตว์พืช ผลไม้มฤีทธกัดิ์ กร่อนอย่างอ่อน สามารถรับประทานได้มีรสเปรี้ยว เช่น น ้าส้ม น ้ามะนาว กรดมด กรดอนินทรีย์- ได้จากปฏิกิริยาทางเคมีแร่ธาตุมฤีทธกิ์ดกร่อนรุน ัแรง รับประทาน ไม่ได้เช่น กรดซัลฟิวริก กรดไนตริก กรดเกลือ แต่มีบางชนิดรับประทานได้เช่น กรด คาร์บอนิกในน ้าอัดลมหรือโซดา สมบตัิของสำรละลำยกรด 1. กรดทุกชนิดมีรสเปรี้ยว 2. เปลี่ยนสีกระดาษลิตมัสจากสีน ้าเงินเป็นสีแดง (มีค่าpH น้อยกว่า7) 3. ท าปฏิกิริยากับโลหะ เช่น สังกะสีทองแดง แมกนีเซียม อะลูมิเนียม จะได้ฟอง แก๊สไฮโดรเจนออกมา 4. กรดมีสมบัติกัดกร่อนโลหะ หินปูน เนื้อเยื่อของร่างกาย ถ้ากรดถูกผิวหนังจะท า ให้ผิวหนังไหม้ปวดแสบปวดร้อน ถ้ากรดถูกเส้นใยของเสื้อผ้า เส้นใยจะถูกกัด กร่อนให้ไหม้ได้นอกจากนี้ยังท าลายเนื้อไม้กระดาษ และพลาสติกบางชนิดได้ ด้วย 5. กรดท าปฏิกิริยากับหินปูนซึ่งเป็นสารประกอบของแคลเซียมคาร์บอเนต ท าให้ หินปูนกร่อน จะได้แก๊สคาร์บอนไดออกไซด์ซึ่งมีสมบัติท าให้น ้าปูนใสขุ่น 6. สารละลายกรดทุกชนิดน าไฟฟ้าได้ดีเพราะกรดสามารถแตกตัวให้ไฮโดรเจน ไอออน 7. ท าปฏิกิริยากับเบสได้เกลือและน ้า
กรดในชี วิตประจ ำวัน - สารละลายที่มีคุณสมบัติเป็นกรดที่เราใช้ในชีวิตประจ าวัน เช่น - น ้าอัดลม ประกอบด้วยกรดคาร์บอนิก - น ้าส้มและน ้าผลไม้ที่มีรสเปรี้ยวประกอบด้วยกรดซิตริกซึ่งมีอยู่ใน มะนาว ส้มโอ - ใช้ในการปรุงแต่งรสอาหาร เช่น กรดแอซีติก ซึ่งมีในน ้าส้มสายชูเป็นต้น - ใช้ในสารท าความสะอาดพื้นบ้าน เช่น กรดไฮโดรคอริก เป็นต้น - เป็นกรดที่ใช้สร้างโปรตีนมักพบในเนื้อสัตว์ผลไม้เปลือกแข็ง หรือพืชตระกูลถั่ว คือกรดอะมิโน ตวัอย่ำงเช่น - กรดไฮโดรคลอริกหรือกรดเกลือ - กรดไนตริกหรือกรดดินประสิว - กรดคาร์บอนิกหรือกรดหินปูน - กรดซัลฟิวริกหรือกรดก ามะถัน
สำรละลำยเบส คือสารละลายที่มีรสขมหรือฝาดเปลี่ยนสีกระดาษลิตมัสจากแดงเป็นน ้าเงิน หรือมี ลักษณะลื่นๆ เช่น ผงซักฟอก สบู่ เป็นต้น สมบตัิของสำรละลำยเบส 1. เบสทุกชนิดมีรสฝาดหรือเฝื่อน 2. เปลี่ยนสีกระดาษลิตมัสจากสีแดงเป็นสีน ้าเงิน (มีค่าpH มากกว่า 7) 3. ท าปฏิกิริยากับน ้ามันพืช หรือน ้ามันหมูจะได้สารละลายที่มีฟองคล้ายสบู่ 4. ท าปฏิกิริยากับแอมโมเนียไนเตรตจะได้แก๊สที่มีกลิ่นฉุนของแอมโมเนีย 5.สามารถกัดกร่อนโลหะ อะลูมิเนียมและสังกะสีและมีฟองแก๊สเกิดขึ้น 6. ท าปฏิกิริยากับกรดได้เกลือและน ้า เช่น สารละลายโซดาไฟ (โซเดียมไฮดรอก ไซด์) ท าปฏิกิริยากับกรดเกลือ (กรดไฮโดรคลอริก) ได้เกลือโซเดียมคลอ ไรด์ หรือเกลือแกงที่ใช้ปรุงอาหาร นอกจากนี้โซดาไฟยังสามารถท าปฏิกิริยา กับกรดไขมัน ได้เกลือโซเดียมของกรดไขมัน หรือที่เรียกว่า สบู่
สำรเคมีที่ใช้ในบ้ำน ในแต่ละวันเราต้องใช้สารละลายกรด – เบส หลายชนิด บางชนิดอยู่ในอาหารที่เรารับประทาน เราใช้สารละลายกรด – เบส ในการท าความสะอาด เครื่องใช้ของใช้ พื้นห้องน ้า สุขภัณฑ์สารที่ท าความสะอาดร่างกายบางชนิดมีสมบัติเป็นเบส สารละลายหลายชนิดในร่างกายของเราก็มีคุณสมบัติเป็นกรด – เบส เช่น น ้าย่อยในกระเพาะอาหารของคนเรามีpH อยู่ใน ช่วง 1.6 – 2.5 ซึ่งมีคุณสมบัติเป็นกรด เพื่อท าหน้าที่ย่อยโปรตีน ในแต่ละวันเราต้องใช้สารท าความสะอาดเพื่อก าจัดฝุ่นละออง เหงื่อไคลและสิ่งสกปรก ออกจากผิวหนังๆแต่ละส่วนของร่างกายจึงใช้สารท าความสะอาดแตกต่างกัน เช่น ใช้ แชมพูท าความสะอาดเส้นผม ใช้สบู่ท าความสะอาดผิวหนังบางคนใช้สารท าความ สะอาดที่กับใบหน้าโดยเฉพาะ นอกจากประสิทธิในก าจัดสิ่งสกปรกแล้วสมบัติอื่นๆของ สารท าความสะอาดที่ใช้กับร่างกาย เช่น กลิ่น สีรวมทั้งความเป็น กรด
– เบส ก็เป็นปัจจัยหนึ่งที่เราต้องค านึงถึงด้วยเมื่อจะเลือกซื้อสารท าความสะอาดกับ ร่างกาย ในสมัยก่อน สารท าความสะอาดที่ผสมอยู่ในแชมพูส่วนใหญ่เป็นสารประเภทเดียวกับ สบู่ เมื่อสระผมด้วยน ้ากระด้างจึงเกิดไคลสบู่จับอยู่ตามเส้นผม คนในสมัยก่อนจึงนิยม ชโลมผมด้วยน ้ามะกรูดหรือน ้ามะนาวเพื่อก าจัดไคลสบู่ออกจากเส้นผมนั่นเองปัจจุบันนี้ ใช้สารสังเคราะห์ซึ้งมีสมบัติเป็นสารลดแรงตึงผิวที่สามารถก าจัดสิ่งสกปรกออกจาก เส้นผมได้ดีกว่าสบู่มาก นอกจากนี้ยังอาจเติมสารปรับ pH กลิ่น สีให้น่าใช้และเติม สารที่ท าให้เนื้อแชมพูข้น บางคนนิยมใช้ครีมนวดผมหลังจากที่สระผมแล้ว เพื่อปรับ สภาพเส้นผม การใช้สารรอบตัวโดยเฉพาะสารที่มีสมบัติกัดกร่อน เช่น กรด – เบส นอกจากจะค านึงถึงสมบัติของสารที่สอดคล้องกับวัตถุประสงค์ของการใช้แล้ว ยังจะต้องค านึงถึงผลของการใช้สารที่อาจมีต่อสิ่งมีชีวิตอื่นและสิ่งแวดล้อมด้วย จึงควร ศึกษาสมบัติของสาร วิธีใช้และวิธีป้องกันอันตรายอย่างถูกต้อง
เรำอำจจะสรุป pH ของสำรละลำยในชีวิตประจำ วนัได ้ ดงันี้ 1. ของเหลวบางชนิดอาจจะมีช่วง pH กว้างและบางชนิดมีช่วง pH แคบตามข้อมูล ในตาราง 2. ถ้ารับประทานอาหารประเภทผัก ปัสสาวะจะมีpH สูง แต่ถ้ารับประทานเนื้อสัตว์ มาก ปัสสาวะจะมีpH ต ่า 3. ในร่างกายของคนเราของเหลวบางชนิดมีpH แปรไปได้ในช่วงค่อนข้างกว้าง โดยที่ร่างกายยังคงอยู่ในสภาพปกติไม่เจ็บป่วย แต่ของเหลวบางชนิดในคนปกติมี pH ค่อนข้างคงที่ เช่น เลือดมีค่า pH แปรไปได้เพียง 0.10 เท่านั้น ส าหรับคนที่ เป็นโรคเบาหวานรุนแรง ค่า pH ของเลือดอาจลดต ่าลงกว่า 7.35 ท าให้เกิดอาการ คลื่นไส้ถ้าลดลงต ่ามากๆ อาจหมดสติถึงตายได้อย่างไรก็ตามปกติในร่างกายของคน จะมีระบบที่ควบคุมค่า pH ของเลือดไว้ให้คงที่ 4. ในน ้าฝนซึ่งน่าจะมีสมบัติเป็นกลาง แต่พบว่ามีpH ประมาณ 5.6-6.0 เท่านั้น และปัจจุบันในประเทศอุตสาหกรรม pH ของน ้าฝนมีค่าต ่าถึง 2.8 จากการ ตรวจสอบพบว่านอกจากมีCO 2 ละลายอยู่แล้วยังมีH 2SO 4 และ HNO 3 ละลายปนอยู่ด้วย