MODUL 2 : UBAT

MODUL 2

MEMAHAMI RAWATAN
UBATAN PESAKIT DIABETES

“Melambatkan Komplikasi, Kawal Gula Bawah 8”

Disediakan oleh:
Encik Chan Wei Jyh, RPh 14040

Pegawai Farmasi UF44
Pejabat Kesihatan Daerah Kulai

Macam mana kita nak

tahuJenis Bacaan Sasaran

gula kita terkawalSemasa Puasa
4.4 – 7.0 mmol/L

Tanpa Puasa 4.4 –8.5 mmol/L
< 6.5%
atau tidak?HbA1C

(Kawalan Gula Selama 3 Bulan)

“Melambatkan Komplikasi, Kawal Gula Bawah 8”

CARA KAWALAN

GULA 2. Pemakanan
1. Senaman

Senaman aerobik selama 30 minit Cara pemakanan yang sihat akan
berterusan, 5 kali seminggu dinasihatkan oleh pakar dietetik.

berupaya menurunkan glukosa dan
kolesterol badan.

3. UBAT-UBATAN

Ubat-ubatan berupaya
mengembalikan paras gula ke
tahap yang sesuai, tetapi ianya
perlu digunakan dengan cara yang

betul

Mitos VS Fakta Ubat
Diabetes

Mitos Fakta

Pak cik takut nak makan Sebenarnya paras gula
ubat kencing dalam darah yang
tinggi yang
manis. Orang kata merosakkan buah
ubat kencing pinggang jika tidak
manis ni boleh dirawat dan dikawal

merosakkan buah
pinggang. Betul

ke?

Ubat Biji

• Metformin
• Metformin XR
• Gliclazide / Gliclazide MR
• Acarbose
• Vildagliptin

Insulin

• Insulatard
• Actrapid
• Mixtard
• Insugen 30/70
• Insugen R
• Insugen N

METFORMIN 500MG

Tindakan Cara Pengambilan

Mengurangkan penghasilan glukosa Selepas makan utama
oleh hati Bergantung kepada dos 1 atau 2
Mengurangkan penyerapan glukosa
oleh usus kali sehari
Menambahkan sensitiviti insulin
Merangsang pengambilan dan Kesan Sampingan
penggunaan glukosa periferal
Ketidakselesaan perut
Loya

Kurang selera makan

METFORMIN XR

Tindakan 500MGCara Pengambilan

Mengurangkan penghasilan glukosa 1 kali sehari pada waktu malam
oleh hati
Mengurangkan penyerapan glukosa Kesan Sampingan
oleh usus
Menambahkan sensitiviti insulin Ketidakselesaan perut
Merangsang pengambilan dan Loya
penggunaan glukosa periferal
Kurang selera makan

Gliclazide 80mg

Gliclazide MR 30mg
Tindakan Cara Pengambilan

Merangsang pengeluaran insulin dari GLICLAZIDE
pankreas Sekali atau 2 kali
mengikut arahan doktor
Kesan Sampingan ½ jam sebelum makan

Loya GLICLAZIDE MR
Muntah Sekali sehari (pagi)
Sakit Kepala Sejurus sebelum makan
Hipoglysemia

Vildagliptin 50mg
Vildagliptin 50mg + Metformin 1g

Tindakan Cara Pengambilan

Mengawalatur paras glukosa Boleh diambil sebelum/selepas
darah makan
Merangsang pengeluaran insulin
dari pankreas Sekali atau dua kali sehari

Kesan Sampingan

Hypoglyceamia
Sakit kepala
Loya
Pening

MAKAN UBAT
DENGAN BETUL

• Makan ubat seperti yang diarahkan
• Semak arahan pada sampul ubat
• Jangan mengambil ubat lain KECUALI dengan

arahan DOKTOR dan PEGAWAI FARMASI

JIKA TERLUPA
MAKAN UBAT

• Jika anda terlupa makan ubat, dan teringat dalam masa
terdekat, makan ubat itu dengan serta merta.

• Akan tetapi, jikalau sudah menghampiri masa untuk dos
ubat yang berikutnya, TUNGGU sampai masa makan ubat
berikutnya.

• JANGAN sesekali menggandakan dos ubat tanpa arahan
doKtor.

PENGAMBILAN UBAT

DIABBEETREPSUSAESMAASANama Ubat
Waktu biasa Waktu pengambilan ubat bagi
pengambilan bulan puasa

ubat Waktu berbuka puasa

Gliclazide Waktu malam ( Ambil ubat selepas azan- makan kurma diikuti
ubat dan makan selepas solat maghrib)

Waktu pagi Sebelum bersahur
( ½ dos pagi 15 minit sebelum sahur)

Acarbose Dos tidak berubah Dos tidak berubah sekiranya tiga kali sehari
diambil semasa makan tinggalkan dos tengahari

Metformin Dos tidak berubah Dos tidak berubah sekiranya tiga kali sehari
selepas makan tinggalkan dos tengahari

Insulin

• Tergolong dalam kumpulan hormon
• Secara biologi ia dihasilkan oleh kelenjar

pankreas

• Insulin hanya boleh disuntik
• Penggunaan insulin tidak bermakna keadaan
• diabetes sudah semakin tena

Apabila seseorang sudah lali dengan ubat

• antidiabetes, insulin perlu digunakan
Halal

INSULIN YANG
MENGGUNAKAN

JARUM

Jarum Insulin Insulatard Actrapid
1000 iu/vial 1000 iu/vial

JENIS INSULIN PEN

(Boleh diguna

Semula) Novopen

Insupen

Allstar

INSULIN YANG
MENGGUNAKAN PEN

JENAMA: NOVO

INSULIN YANG
MENGGUNAKAN PEN

JENAMA: INSUGEN

Waktu Pengambilan
Insulin

Insulin Actrapid, mestilah dicucuk
15-30min sebelum makan

Bagi Insulin Insulatard hendaklah dicucuk
sebelum tidur (10-11pm)

Dos adalah seperti arahan doktor

Insulin Tindakan Pendek

(Insugen R, Actrapid)

Warna sediaan :
Jernih :
:
Masa tindakan (onset)
30 minit : 8 jam

Respon maksimum (peak)
1 - 3 jam

Tempoh tindakan (duration)

Insulin Tindakan Sederhana

(Insugen N, Insulatard)

Warna sediaan : Keruh
: 1 jam
Masa tindakan (onset) : 4 - 12
30 minit
: 24 jam
Respon maksimum (peak)
jam

Tempoh tindakan (duration)

Insulin Kombinasi

(Insugen 30/70, Mixtard)

Warna sediaan : Keruh
: 30
Masa tindakan (onset) :2-8
minit
: 24 jam
Respon maksimum (peak)
jam

Tempoh tindakan (duration)

Insulin Kombinasi

(Novomix)

Warna sediaan : Keruh

Masa tindakan (onset) : 10 minit
Respon maksimum (peak) : 1- 4 jam
Tempoh tindakan (duration)
: 24 jam

Tapak Suntikan

• Tapak suntikan: haruslah dialih-alihkan
• Perut
• Lengan
• Paha
• Punggung

• Tapak suntikan
dalam kawasan yang sama

Contoh: alih-alihkan tapak
suntiakn diperut sahaja

Kadar Penyerapaan Medium to fast
Insulin Mengikut Slow
Kawasan Fast
Slow
Lengan
Punggun

Perut
Peha

Tempat untuk
Suntikan

BUAT PUSINGAN KAWASAN UNTUK
SUNTIKAN:

• Mengikut hari
• Berselang kiri dan kanan
• Jarakkan selebar 1 jari dari

tempat suntikan terdahulu

Keadaaan Kulit Akibat Daripada
Suntikan Pada Kawasan Yang Sama

Lipohypertrop
hy

Risiko Menggunakan

Jarum Semula

• Semua jarum dibuat untuk diguna 1 kali
sahaja

• Ia tidak sucihama
selepas digunakan

• Berisiko untuk mendapat jangkitan kuman
• Sakit kerana telah bengkok
• Jarum kadangkala tersumbat

Cara Penyimpanan

Insulin

Simpan Peti Sejuk, Dibaringkan Jauhi dari cahaya
tapi tidak dibekukan secara melintang matahari & panas

Peringatan:

• Insulin yang telah buka  simpan suhu bilik, tahan 1 bulan
selepas mula digunakan

• Insulin yang belum digunakan  simpan peti sejuk, tahan
sehingga tarikh luput

Kesan Sampingan
Simptom-simptom Hipoglisemia
Insulin• Hipoglisemia
• Tindakbalas Alahan:

Gatal-gatal,
pembengkakan

• Penebalan tapak

suntikan

PENGAMBILAN UBAT

Dos dan waktu insulin disuntik harus diubahsuai mengikut arahan doktor berdasarkan

DIABETES SEMASAujian tahap gula dalam darah yang dilakukan pada permulaan bulan puasa:
Cara pengambilan Cara pengambilan ubat
Jenis Insulin BERPUASAhari biasa
Insugen 30/70, bagi bulan puasa
1. Terbalikkan dos pagi dan malam
Mixtard Contoh: 40 unit pagi dan 28 2. Sahur: kurangkan 20-50% dos malam
unit petang 3. Berbuka dos penuh

Contoh: 14-22 unit sahur dan 40 unit berbuka

Insugen R, Contoh: 24 unit 3 kali sehari 1. Sahur: kurangkan 25% dos asal
Actrapid 2. Tinggalkan dos tengahari
3. Berbuka dos penuh

Contoh: 18 unit sahur dan 24 unit berbuka

Insugen N, 10 unit sebelum tidur Tiada perubahan
Insulatard

Perlu Tahu

Maklumkan kepada doktor yang anda makan ubat
sebelum menjalani pembedahan, rawatan pergigian

atau rawatan kecemasan
Maklumkan kepada doktor sekiranya

hamil / menyusukan anak
Makan / minum sesuatu yang manis jika gejala paras

glukos dalam darah rendah (hipolglisemia) terjadi
Sekiranya jatuh sakit, jangan berhenti mengambil ubat

terutama insulin, kecuali atas arahan doktor

Jangan mudah terpengaruh dengan iklan ubat
Pastikan iklan tersebut diluluskan oleh Lembaga Iklan Ubat

RM
3,200,000,000

Pada 2010, Kementerian Kesihatan (KKM) membelanjakan hampir RM2 bilion
berkaitan pengurusan penyakit diabetes manakala pada 2019, jumlahnya
mencecah RM3.2 bilion.

Sumber:-
https://www.utusan.com.my/rencana/forum/2021/
12/rawatan-diabetes-bebankan-kerajaan/



Lebihan Ubat di
Rumah?Kenapa ada lebih?

Bincang dengan doktor dan pegawai farmasi dengan masalah yang
dihadapi seperti ubat tidak sesuai, kesan sampingan

Cara untuk kurangkan pembaziran:

Setiasa telus dan beritahu doktor masalah yang dihadapi semasa mendapatkan
rawatan

Jangan berhenti atau kurangkan dos ubat tanpa arahan doktor atau pegawai
farmasi

Jangan ambil ubat yang diberikan oleh pegawai farmasi sekiranya ia tidak
diperlukan

Jangan simpan lebihan stok ubat daripada yang diperlukan di rumah,
ubat yang dipulangkan ke farmasi tidak dapat digunapakai untuk pesakit lain

PENYIMPANAN UBAT

PENGGUNAAN UBAT BERKUALITI

DI MANA ANDA BIASA

SIMPAN UBAT ?

Tempat Penyimpanan Ubat
Yang Biasa Diamalkan

Peti Tepi Bilik Keret
seju dapu mandi a

k r

PETI Tanggapan yang salah :
SEJUK Penyimpanan ubat dalam peti
sejuk boleh menambah jangka
hayat ubat dan ubat tahan lebih

lama.

Yang sebenarnya ...

Bukan semua ubat  Ubat tidak boleh
perlu disimpan di disimpan di dalam
tempat sejuk beku.
dalam peti sejuk.
 Ubat biji tidak Jika ubat biji disimpan di dalam peti
sejuk,
boleh disimpan
dalam peti sejuk. ubat menjadi lembap dan mudah
hancur.

 Keberkesanan ubat tidak dijamin
 Risiko mendapat kesan sampingan

KERETA Tanggapan yang salah :

Ubat sedut atau ubat serangan jantung
(GTN) biasanya disimpan dalam kereta
kerana takut terlupa atau tertinggal di

rumah, dan mudah diambil semasa
kecemasan.

Yang sebenarnya ...

 Ubat tidak boleh disimpan di dalam kereta untuk tempoh yang lama.
 Suhu dalam kereta yang terletak di bawah sinaran cahaya matahari

boleh mencecah hampir 50⁰C.

Jika ubat disimpan di dalam kereta :
 Ubat akan rosak
 Ubat sedut (inhaler) meruap (evaporasi)

BILIK MANDI

Tanggapan yang salah :
Ubat kumur biasanya
disimpan dalam bilik mandi
supaya senang diambil.

Yang sebenarnya ...

 Ubat tidak boleh disimpan di dalam bilik mandi kerana faktor :
 Kebersihan
 Kelembapan
 Keselamatan ( boleh dicapai oleh kanak-kanak )

DAPUR Tanggapan yang salah :

Ubat disimpan berhampiran
dapur/ketuhar gelombang mikro / peti

sejuk supaya mudah dan senang
diambil.

Yang sebenarnya ...

Ubat tidak boleh disimpan

berhampiran dapur/ ketuhar
gelombang

mikro / peti sejuk kerana faktor :
 Suhu tinggi
 Kebersihan
 Kelembapan
 Keselamatan (boleh dicapai oleh

kanak-kanak)
Ubat mudah rosak apabila terdedah pada haba.

Ubat mudah dicapai oleh kanak-kanak sekiranya diletak di atas meja
makan.

Semua tempat pun tak boleh …

BAGAIMANAKAH
SEPATUTNYA UBAT

DISIMPAN ?

Amalan Penyimpanan
Ubat Yang Betul

Langkah 1 : Bungkusan asal
Simpan ubat dalam Bungkusan asal = blister /
bungkusan asal beserta
botol / kotak/ sampul ubat
label.
Label ubat
 Penting untuk
mengelakkan

kekeliruan.
 Memastikan pesakit

mengambil ubat yang
betul.

Amalan Penyimpanan
Ubat Yang Betul

Langkah 2 : Bekas yang sesuai
Simpan ubat dalam bekas  Bekas yang sesuai sebaik-

yang sesuai di tempat baiknya bertutup dan mudah
yang mudah dicari.
dilihat.
 Bekas perlu teratur dan

dilabel

untuk memudahkan

pencTaermianpat yang sesuai
 Uubbaatt.perlu mudah dicari

terutamanya dalam kes

kecemasan (contohnya ubat

sedut ketika serangan asma).

Amalan Penyimpanan
Ubat Yang Betul

Langkah 3 : Ubat makan
Asingkan ubat makan tablet, kapsul, ubat
sirap, suspensi, dll.
dengan ubat untuk
kegunaan luar. Ubat kegunaan luar
krim, losyen, ubat salap,

dll.

Elakkan terminum
ubat

untuk kegunaan luar.

Amalan Penyimpanan
Ubat Yang Betul

Arahan penyimpanan ubat
 Ubat insulin dan suspensi

antibiotik yang telah dibancuh
perlu disimpan dalam peti sejuk
pada suhu 2C - 8 °.
 Ikut arahan penyimpanan seperti
yang tertera pada label.

Langkah 4 : Penyimpanan ubat di dalam peti
Simpan ubat seperti yang
disarankan pada label ubat. sejuk
 Simpan ubat dalam bekas

bertutup di bahagian tengah peti

sejuk.
 Jangan simpan ubat di bahagian

sejuk beku atau di pintu peti

sejuk.

Amalan Penyimpanan
Ubat Yang Betul

Jauhkan ubat daripada
suhu yang tinggi,
cahaya,
kelembapan
& kanak-kanak.

Langkah 5 :
Simpan ubat di tempat

yang
selamat yang tidak boleh
dicapai oleh kanak-kanak.