039,076

การป้องกัน
การแพร่กระจายเชื้อ

รายวิชาการพยาบาลพื้นฐาน

พย.3612020

คำนำ

สื่อการเรียนรู้เล่มนี้ จัดทําขึ้นเพื่อ เป็นส่วนหนึ่งของรายวิชาการ
พยาบาลขั้นพื้นฐาน พย.361202 เพื่อให้ได้ศึกษาความรู้ ในเรื่องการ
ป้องกันการแพร่กระจายเชื้อและ ได้ศึกษาอย่างเข้าใจเพื่อเป็นประโยชน์
กับการเรียน

ผู้จัดทําหวังว่าสื่อการเรียนรู้ฉบับนี้ จะเป็นประโยชน์กับผู้อ่าน
หรือนักเรียน นักศึกษา ที่กําลังหาข้อมูลเรื่องนี้อยู่ หากมี ข้อแนะนําหรือ
ข้อผิดพลาดประการใด ผู้จัด ทําขอน้อมรับไว้และขออภัยมา ณ ที่นี้ด้วย

จัดทำโดย
คณะผู้จัด

ทำ

สารบัญ

•ความหมายการล้างมือ
1.การล้างมือแบบทั่วไป
2.การล้างมือด้วยนํ้ายาฆ่าเชื้อ
3.การล้างมือก่อนทําหัตถการ
4.การล้างมือด้วยแอลกอฮอล์เจล
•ความสําคัญของการล้างมือ
•ประโยชน์ของการล้างมือ
•วิธีใส่ถุงมือฆ่าเชื้อ
•ประเภทและการใช้งานของถุงมือ

การล้างมือ (Hand hygiene) หมายถึงการขัดถูให้ทั่วมือรวมทั้งช่องลายนิ้วมือ
ด้วยสบู่หรือสารเคมีและน้ำ แล้วล้างออกให้สะอาดโดยแบ่งวิธีการล้างมือ ดังนี้

1.การล้างมือทั่วไป (normal hand washing)

หมายถึง การล้างมือเพื่อขจัดสิ่งสกปรกต่างๆ เหงื่อไขมันที่
ออกมาตามธรรมชาติและลด จํานวนเชื้อโรคที่ตามที่อาศัยอยู่ชั่วคราว
บนมือ การล้างมืออย่างถูกต้อง ต้องล้างด้วยสบู่ก้อนหรือสบู่เหลวใช้
เวลาในการฟอกมือ นานประมาณ 15 วินาที

2.การล้างมือด้วยนํ้ายาฆ่าเชื้อ (Hygienic hand washing)

หมายถึง การล้างมือด้วยสบู่เหลวผสมนํ้ายา ฆ่าเชื้อ เช่น
Chlorhexidine 4% ใช้เวลา ในการฟอกมือนาน 20 ถึง 30 วินาที

3.การล้างมือก่อนทําหัตถการ ( Surgical hand washing)

การล้างมือก่อนทําหัตถการในห้องผ่าตัดหรือห้องคลอดเพื่อ ป้องกันการ
ติดเชื้อโดยการฟอกมือด้วยสบู่ผสมนํ้ายาฆ่าเชื้อ เช่น Chlorhexidine 4%
ตั้งแต่มือ แขน ถึงข้อศอกให้ทั่ว เป็นเวลา 2-5 นาที

4.การล้างมือด้วยแอลกอฮอล์เจล (Alcohol gel)

หมายถึง การล้างมือในกรณีรีบด่วน ไม่สะดวก ในการล้างมือด้วยนํ้าและ
มือไปปนเปื้ อนสิ่ง สกปรก หรือสารคัดหลั่งจากผู้ป่วย ให้ทําความ สะอาด
มือด้วยแอลกอฮอล์เจล การล้างมือด้วย แอลกอฮอล์เจลประมาณ 10
มิลลิลิตรใช้เวลา ประมาณ 15-25 นาที

7 ขั้นตอนการล้างมือ

ความสําคัญของการล้างมือ

ลดจํานวนเชื้อโรคที่อยู่บนมือ
ลดความเสี่ยงในการแพร่กระจายเชื้อไปสู่ผู้ป่วย
ลดความเสี่ยงในการแพร่กระจายเชื้อระหว่างผู้ป่วย
ลดความเสี่ยงในการนําเชื้อโรคเข้าสู่ตนเอง

ประโยชน์ของการล้างมือ

การล้างมือเป็นวิธีการที่ดีที่สุดในการลดการติดเชื้อที่เกิดจากการสัมผัส
โดยตรงสามารถทําได้ง่าย การล้างมือควรกระทําก่อนที่จะปฏิบัติการพยาบาลและ
หลังการพยาบาลผู้ป่วย หลังสัมผัสอุปกรณ์เครื่องใช้ที่สกปรกก่อนจับต้องอาหาร
และทันทีที่เห็นว่ามือเปื้ อน โดยทั่วไปแล้วจุด ประสงค์ของการล้างมือเพื่อช่วยขจัด
สิ่งสกปรกต่างๆ ขุยผิวหนัง เหงื่อ ไข มันที่หลั่งออกมาตามธรรมชาติ และลดจํา
นวนเชื้อจุลชีพที่อาศัยอยู่บน ผิวหนังอันเป็นการป้องกันการแพร่กระจายเชื้อโรค

วิ ธี ใ ส่ ถุ ง มื อ ฆ่ า เ ชื้ อ

เลือกขนาดถุงมือที่เหมาะสมสําหรับคุณ

ถุงมือฆ่าเชื้อมีหลายขนาด สิ่งเหล่านี้อาจแตกต่างกัน ลองสวมถุงมือฆ่า
เชื้อหลาย ๆ คู่จนกว่าคุณจะพบว่าเหมาะสม เมื่อคุณพบขนาดที่เหมาะสมแล้ว
คุณจะต้องทิ้งถุงมือที่คุณลองสวมใส่และสวมคู่ใหม่ที่ปราศจากเชื้อทั้งหมด
ใช้สิ่งต่อไปนี้เพื่ อระบุเมื่ อคุณมีขนาดที่เหมาะสมสําหรับมือของคุณ

ความสามารถในการเคลื่ อนย้ายมือของคุณได้อย่างสะดวกสบาย
ไม่มีการเสียดสีกับผิวหนังของคุณ
เหงื่ อออกเล็กน้อยหรือไม่มีเลย
ความเมื่ อยล้าของกล้ามเนื้ อมือเพียงเล็กน้อยหรือไม่มีเลย

วิ ธี ใ ส่ ถุ ง มื อ ฆ่ า เ ชื้ อ

ถอดเครื่องประดับของคุณออก
แม้ว่าจะไม่จําเป็นลองถอดแหวนกําไลหรือเครื่องประดับอื่ น

ๆ ในมือของคุณออก สิ่งเหล่านี้อาจปนเปื้ อนถุงมือของคุณหรือ
ทําให้สวมใส่ยากและสวมใส่ไม่สบาย การถอดเครื่องประดับยัง
ช่วยลดความเสี่ยงที่ถุงมือจะฉีกขาดวางเครื่องประดับของคุณ
ไว้ในที่ปลอดภัยซึ่งคุณสามารถหาได้ง่ายเมื่ อสวมถุงมือเสร็จ

วิ ธี ใ ส่ ถุ ง มื อ ฆ่ า เ ชื้ อ

ล้างมือให้สะอาด

ก่อนที่คุณจะสัมผัสถุงมือหรือเลื่ อนถุงมือฆ่าเชื้ อให้ล้างมือของ
คุณ ถูมือด้วยสบู่และนํ้า ถูมือใต้สายนํ้าอย่างน้อย 20 วินาที
ล้างมือ และข้อมือให้สะอาดแล้วเช็ดให้แห้ง

ใช้เจลทําความสะอาดมือที่มีส่วนผสมของแอลกอฮอล์
หากคุณ ไม่มีสบู่และนํ้า
ขั้นตอนการฆ่าเชื้ อบางประเภทต้องใช้สบู่ชนิดอื่ นและ
ประเภท ของการขัดผิวในปริมาณที่แตกต่างกัน

วิ ธี ใ ส่ ถุ ง มื อ ฆ่ า เ ชื้ อ

วางมือไว้เหนือเอว
เมื่ อคุณทําความสะอาดมือแล้วให้หลีกเลี่ยงไม่ให้มือตํ่ ากว่ารอบ
เอวของคุณ การถือครองไว้เหนือระดับนี้สามารถลดความเสี่ยง
ในการปนเปื้ อนได้ หากมือของคุณตกลงไปตํ่ากว่าเอวให้ทําซํ้า
ขั้นตอนการล้างมือก่อนสวมถุงมือ

การยืนขึ้นอาจช่วยให้แขนอยู่เหนือเอวได้

วิ ธี ใ ส่ ถุ ง มื อ ฆ่ า เ ชื้ อ

เปิดแพ็คเกจถุงมือฆ่าเชื้อ

ตรวจสอบบรรจุภัณฑ์เพื่ อหารอยฉีกขาดการเปลี่ยนสีหรือความ
อับชื้นและทิ้งหาก บรรจุภัณฑ์ถูกบุกรุก เปิดห่อด้านนอกของ
แพ็ค ตรวจสอบให้แน่ใจว่าได้เปิด จากด้านบนแล้วด้านล่างและ
ด้านข้าง โปรดจําไว้ว่าคุณมีระยะขอบ 1 นิ้วที่คุณ สัมผัสได้ การทํา
เช่นนี้จะทําให้หีบห่อด้านในปราศจากเชื้อซึ่งมีถุงมือของคุณอยู่

โปรดทราบว่าถุงมือปลอดเชื้อมีอายุการเก็บรักษาเช่นกัน
ก่อนสวมถุงมือตรวจ สอบให้แน่ใจว่ายังไม่หมดอาย

วิ ธี ใ ส่ ถุ ง มื อ ฆ่ า เ ชื้ อ

แกะห่อด้านในออก
นําห่อด้านในออกแล้ววางลงบนพื้นผิวที่สะอาด ตรวจสอบให้
แน่ใจว่าคุณสามารถมองเห็นถุงมือที่ปราศจากเชื้อทั้งสองข้างใน
บรรจุภัณฑ์เพื่ อให้แน่ใจว่าคุณได้เปิดบรรจุภัณฑ์อย่างถูกต้อง

วิ ธี ใ ส่ ถุ ง มื อ ฆ่ า เ ชื้ อ

หยิบถุงมือที่ถนัดของคุณขึ้นมา

ใช้มือที่คุณไม่ได้ใช้เขียนจับถุงมือสําหรับมือข้างที่ถนัดของคุณ
แตะเฉพาะด้าน ในของข้อมือถุงมือ (ด้านข้างของข้อมือที่สัมผัส
กับผิวหนังของคุณ) การสวม ถุงมือที่ถนัดก่อนจะช่วยลดความ
เสี่ยงที่จะเกิดการฉีกขาดหรือการปนเปื้ อนไปยัง มือที่คุณน่าจะ
ใช้บ่อยที่สุด

วิ ธี ใ ส่ ถุ ง มื อ ฆ่ า เ ชื้ อ

วางถุงมือลงบนมือข้างที่ถนัด

ปล่อยให้ถุงมือแขวนโดยให้นิ้วชี้ลง ตรวจสอบให้แน่ใจว่ามือของ
คุณไม่อยู่ ตํ่ากว่าเอวและเหนือไหล่เพื่อให้แน่ใจว่าปราศจากเชื้อ
จากนั้นเลื่อนมือข้างที่ ถนัดของคุณเข้าไปในถุงมือโดยหงาย
ฝ่ามือขึ้นและเปิดนิ้ว

อย่าลืมสัมผัสเฉพาะด้านในของถุงมือเพื่ อป้องกันการปน
เปื้ อนที่อาจเกิดขึ้น
ทําการปรับเปลี่ยนเพียงคร้ั งเดียวเมื่ อถุงมืออีกข้างเปิดอยู่

วิ ธี ใ ส่ ถุ ง มื อ ฆ่ า เ ชื้ อ

สวมถุงมือที่สอง

สอดนิ้วมือที่สวมถุงมือของคุณเข้าไปในข้อมือที่พับแล้ว
ของถุงมืออีกข้างหนึ่ง แล้วยกขึ้น ให้มือสองของคุณแบนและ
หงายฝ่ามือขึ้นวางถุงมือไว้เหนือนิ้วของคุณ จากนั้นดึงถุงมือที่
สองมาทับมือ

จับมือที่สวมถุงมือของคุณขึ้นเพื่อป้องกันไม่ให้สัมผัส
ฝ่ามือหรือข้อมือเปล่า

วิ ธี ใ ส่ ถุ ง มื อ ฆ่ า เ ชื้ อ

ปรับถุงมือของคุณ

เมื่อสวมถุงมือทั้งสองข้างแล้วคุณสามารถปรับได้ เอื้อมมือ
เข้าไปใต้ ส่วนที่พันแขนของถุงมือแต่ละข้างเพื่อดึงขึ้นหรือทําการ
ปรับเปลี่ยนอื่น ๆ ที่คุณอาจต้องการ อย่าให้ถึงระหว่างผิวหนัง
และข้อมือ ใช้ถุงมือแต่ละข้างให้เรียบ พวกเขาควรรู้สึกสบายตัว
โดยไม่ต้องตัดการไหล เวียนของคุณหรือรู้สึกไม่สบายตัว

วิ ธี ใ ส่ ถุ ง มื อ ฆ่ า เ ชื้ อ

ตรวจสอบการฉีกขาดของถุงมือ
มองดูมือและถุงมือแต่ละข้างอย่างละเอียด หากคุณสังเกต
เห็นรอย ฉีกขาดนํ้าตาหรือปัญหาอื่น ๆ ให้ล้างมืออีกครั้งและ
สวมถุงมือ ใหม

ประเภทและการใช้งานถุงมือยาง

1. ถุงมือยางทางการแพทย์ ( Medical Glove ) เป็นถุงมือชนิดใช้แล้วทิ้ง เพื่อป้องกันการ
ติดเชื้อแบ่ง ตามวัตถุประสงค์ของการใช้งานได้ 2 ประเภทดังต่อไปนี้
- ถุงมือยางสําหรับงานผ่าตัด ( Surgical Glove )
ถุงมือยางชนิดนี้จําเป็นอย่างยิ่งที่จะต้อง
ผ่านกรรมวิธี การฆ่าเชื้อ 100% ลักษณะของถุงมือมีความบาง ให้การสัมผัสที่ดี มี นํ้าหนักเบา
มีความยืดหยุ่นสูง
มี ขนาดความยาวตั้งแต่ข้อมือถึงข้อศอก และไม่มีลายที่ฝ่ามือ นิยมใช้ใน
งาน
ผ่าตัดและศัลยรรม การบรรจุ แบบคู่อยู่ในถุงสูญญากาศเพื่อป้องกันการปนเปื้ อน
- ถุงมือยางสําหรับงานตรวจโรคทั่วไปภายนอก ( Examination Glove )
ถุงมือยางชนิดนี้
นิยมใช้ได้ ทั่วไป มีทั้งแบบมีแป้งและไม่มีแป้ง มีลักษณะบางให้ความกระชับ นํ้าหนักเบา
ยืดหยุ่นสูง แต่จะมี ขนาดที่สั้นกว่าถุงมือสําหรับงานผ่าตัด
มีความยาวตั้งแต่ 9-12 นิ้ว เมื่อวัด
จากปลายนิ้วกลางถึงขอบ
มีทั้ง แบบมีลายและไม่มีลายที่ฝ่ามือ เหมาะสําหรับงานตรวจโรค
ภายนอก