ระบบประสาทส่วนกลาง

ระบบประสาทส่วนกลาง
(Central Nervous System)

ระบบประสาทสว่ นกลาง (Central Nervous System)

ในชว่ งพฒั นาการทางรา่ งกายของมนุษย์ ระบบประสาท (Nervous System) เป็นระบบแรกทพี่ ัฒนาข้ึนมา
หลงั กระบวนการปฏิสนธิของสเปิรม์ และไข่ ทาหนา้ ที่ควบคุมการทางานของอวัยวะต่างๆภายในร่างกาย
รวมถึงการรบั รู้และ การตอบสนองตอ่ สิ่งเร้าภายนอก

ระบบประสาทของมนษุ ยแ์ บง่ ออกเป็น 2 สว่ น

ระบบประสาทส่วนกลาง (Central Nervous System: CNS)
ระบบประสาทสว่ นปลาย (Peripheral Nervous System: PNS)

ระบบประสาทส่วนกลาง (Central Nervous System) คือระบบศนู ย์กลางการควบคมุ การทางานของ
รา่ งกายทงั้ ดา้ นกลไกการเคล่ือนไหวของกลา้ มเน้ือโครงร่างและกระดูก รวมถึงการตอบสนองทางปฏกิ ริ ิยาเคมีภายใต้
อานาจของจติ ใจ ประกอบด้วยเส้นประสาทจานวนหลายล้านเสน้ ทาหน้าท่ีจัดส่งข้อมูลในรปู ของกระแสประสาทจาก
ศูนยก์ ลางการควบคมุ ซ่งึ ประกอบดว้ ยอวยั วะสาคัญ 2 ส่วน คอื สมองและไขสนั หลังท่ที างานรว่ มกันผ่าน
เซลล์ประสาท มีหน้าที่ประสานงานการรับและส่งขอ้ มลู หรือกระแสประสาท จากทุกส่วนของร่างกาย

องคป์ ระกอบของระบบประสาทส่วนกลาง
1. สมอง (Brain)

เป็นศูนยก์ ลางการควบคมุ และการส่ังการของระบบภายในร่างกายทั้งหมด ทงั้ ควบคุมการเคล่อื นไหว
การแสดงออกด้านพฤตกิ รรม รวมไปถึงการรกั ษาสมดุลภายในร่างกาย อีกทง้ั สมองยังเปน็ แหล่งทม่ี าของ
ความสามารถทางด้านสติปัญญา ความคดิ ความรู้สึก และการแสดงออกทางด้านอารมณ์ของส่ิงมีชีวิต
ไม่ว่าจะเปน็ การรบั รู้ การจดจา การใช้เหตุผล และการตัดสนิ ใจ

การเจรญิ เตบิ โตและพัฒนาการของสมองมนษุ ย์เร่ิมขึ้นตั้งแต่ระยะตวั ออ่ นภายในครรภม์ ารดา
และเจริญอยา่ งรวดเร็วในชว่ งระหว่างอายุ 1 ถงึ 9 ปี โดยเซลล์สมองเจรญิ เตบิ โตเต็มที่เมอ่ื มีอายรุ ะหว่าง 18 ถึง 20 ปี
สมองของมนษุ ย์ จาแนกออกเป็น 3 ส่วนหลัก ได้แก่ สมองส่วนหน้า (Forebrain) สมองส่วนกลาง (Midbrain)
และสมองสว่ นทา้ ย (Hindbrain)

ซ่งึ มีหนา้ ที่ควบคมุ ระบบภายในรา่ งกายทีแ่ ตกต่างกนั ออกไป ดังตารางตอ่ ไปน้ี

2. ไขสนั หลัง (Spinal Cord)
เป็นเนอ้ื เย่อื ประสาททที่ อดยาวจากก้านสมองเขา้ ไปยังโพรงกระดูกสนั หลัง มีลกั ษณะเป็นรปู แทง่ ทรงกระบอก

ห่อหมุ้ ด้วยเยอ่ื หุ้มไขสันหลัง รปู รา่ งคล้ายผีเส้ือ (Butterfly Shape) เนื้อเย่อื ไขสนั หลังแบ่งออกเปน็ 2 ส่วน คอื
เน้ือสขี าวด้านนอก (White Matter) ซงึ่ เปน็ ทีอ่ ยู่ของใยประสาท และเนอื้ เยือ่ สเี ทาด้านใน (Grey Matter)
ซงึ่ ประกอบขนึ้ จากเซลล์ประสาทจานวนมาก

หนา้ ท่ีหลักของไขสันหลังคอื การถา่ ยทอดกระแสประสาท (Neural Signal) ระหวา่ งสมองกบั ส่วนต่างๆของ
รา่ งกาย โดยกระแสประสาทถกู ส่งผา่ นไขสนั หลังท้ังกระแสประสาทเขา้ และออกจากสมอง รวมถึงกระแสประสาทท่ี
สง่ เข้ามายังไขสนั หลังโดยตรง นอกจากนี้ ไขสนั หลังยังควบคุมการเกิดปฏิกิริยาการตอบสนองหรอื “รีเฟล็กซ์” (Reflex)
อีกด้วย

3. เซลล์ประสาท (Neuron)

แบง่ ออกเป็น 3 ชนดิ ตามหนา้ ท่ีการส่งสัญญาณประสาท คือ
1) เซลลป์ ระสาทรับความรู้สึก (Sensory Neuron) ทาหนา้ ท่ีรบั ความร้สู ึกจากส่วนต่างๆของรา่ งกายเข้าส่สู มอง
และไขสันหลงั
2) เซลล์ประสาทส่งั การ (Motor Neuron) ทาหนา้ ท่นี ากระแสประสาทออกจากสมองและไขสนั หลัง ส่งไปยังกล้าม
เน้ือและตอ่ มต่างๆภายในรา่ งกาย
3) เซลลป์ ระสาทประสานงาน (Association Neuron) ทาหนา้ ทเี่ ปน็ ตวั เช่ือมต่อระหว่างเซลล์รับความรสู้ ึกกับเซลล์
สงั่ การเพ่อื ให้การส่งสญั ญาณภายในรา่ งกายดาเนนิ ไปอย่างราบรน่ื

องคป์ ระกอบของเซลล์ประสาท

ตัวเซลล์ (Cell Body) มลี กั ษณะคลา้ ยเซลลท์ ่วั ไป ทาหน้าทสี่ ร้างพลังงาน สังเคราะห์โปรตนี
เป็นสารสือ่ ประสาท และทาหนา้ ทคี่ วบคมุ การเจรญิ เตบิ โตและกระบวนการเมแทบอลิซึม (Metabolism)
ของเซลลป์ ระสาท

ใยประสาท (Nerve Fiber) เปน็ ส่วนประกอบทีย่ ื่นออกมาจากตวั เซลล์ มลี ักษณะเป็นเสน้ แขนงเล็กๆ
ใยประสาทมีด้วยกนั 2 ประเภท คือ เดนไดรต์ (Dendrite) ซึง่ เปน็ ใยประสาทที่นากระแสประสาทเขา้ สู่ตวั เซลล์และ
แอกซอน (Axon) ซึ่งเป็นใยประสาททนี่ ากระแสประสาทออกจากตวั เซลล์ โดยแอกซอนนัน้ มีเย่อื ไมอิลิน (Myelin
Sheath) ท่เี ปน็ สารจาพวกไขมนั ซึง่ มีคุณสมบัติการเป็นฉนวนไฟฟ้าทด่ี หี ่อหมุ้ ทาใหก้ ระแสประสาทในแอกซอน
สามารถส่งผา่ นหรือเคล่ือนที่ไปไดอ้ ยา่ งรวดเร็ว