Cev

AÇ I KÖ Ğ R E T İ M FA KÜ LT E S İ

ÇEVFOR

YEMİNLİ ÇEVİRMENLİKTE
UYGULAMALI FORMASYON

Ocak 2019
Eskişehir

BU ÇALIŞMA ULUSAL VE ULUSLARARASI OLARAK TURÇEF YEMİNLİ ÇEVİRMENLİK
FEDERASYONU’NUN AKADEMİSYEN ÇEVİRMENLERİ İLE FEDERASYON UZMAN
ÇEVİRMENLİK VE EĞİTİM KURULU ÜYELERİNCE HAZIRLANMIŞTIR.

Sayfa Tasarımı
Mehmet Emin Yüksel

Dizgi
Murat Uzun
Selin Çakır

Grafiker
Ayşegül Dibek

Bu kitapçık Anadolu Üniversitesi Web-Ofset Tesislerinde basılmıştır.
Ocak - 2019

İçindekiler

BÖLÜM 1

GİRİŞ........................................................................................................................ 1
Çevirmenlik Uygulamasının Önemi............................................................... 2

YEMİNLİ ÇEVİRMEN KİMDİR VE HANGİ YETERLİLİKLERE
SAHİP OLMALIDIR?............................................................................................... 3

Çevirmenin Mesleki Normları........................................................................ 3
Çevirmenin Uyması Gereken Etik Kurallar................................................... 4
Dünyadaki Çevirmenler ................................................................................. 4
Çevirmen Nitelikleri........................................................................................ 5
GÜNÜMÜZDE ÇEVİRMENLİK MESLEĞİ VE ÇALIŞMA ALANLARI ................. 6
Serbest Çevirmenlik Faaliyeti, Çevirmenin Mali Düzenlemeleri
ve Vergi Yükümlülükleri................................................................................. 6
Çeviri Bürosu Açan Çevirmenlerin Mali Düzenlemeleri
ve Vergi Yükümlülükleri................................................................................. 7
Serbest Çevirmenlerin Sosyal Hak ve Güvenceleri....................................... 9
Serbest Çevirmenlerin Birey Kişi Çevirmenlik
Mesleki Sorumluluk Sigortaları...................................................................... 11
NİTELİKLİ VE KALİTELİ ÇEVİRMENLİK SÜRECİ................................................. 12
Çevirmenin Çalışma Ortamı............................................................................ 12
ULUSLARARASI ÇEVİRMEN YETKİNLİĞİ............................................................ 13

1. Algı ve Çevirmenlik............................................................................ 14
2. Dilbilim ve Çevirmenlik...................................................................... 14
3. Uygulama ve Çevirmenlik................................................................. 14
4. Mantık ve Çevirmenlik....................................................................... 14
5. Tutum, Davranışlar ve Çevirmenlik ................................................. 15
6. Dikkat, Konsantrasyon ve Çevirmenlik............................................ 15
YEMİNLİ ÇEVİRMENLİK ULUSAL MESLEK NORMU (UNORM) .................... 15

BÖLÜM 2

GİRİŞ........................................................................................................................ 17
YAZILI ÇEVİRİNİN KURAMSAL TANIMI.............................................................. 18
YAZILI ÇEVİRİ UYGULAMASININ AŞAMALARI.................................................. 19

Çevirmenlerin Yazılı Çeviride Dikkat Etmeleri Gereken Noktalar ............. 20
Yazılı Çevirinin Projelendirmesi..................................................................... 21
Klasik Yalın Uzmanlık Sözlüğü Kullanılarak Yapılan Yazılı Çevirmenlik .... 24
CAT ve MT Programları Kullanılarak Yapılan Yazılı Çevirmenlik ............... 26
Bilgisayarda Gelen Metin Üzerinde Hedef Dili Doğrudan
Yazarak Yapılan Yazılı Çevirmenlik ............................................................... 27
ÇEVİRMENİN YAZILI ÇEVİRİSİNİ YAPIP ALTINA İMZA
ATMASINDA SAKINCA OLMAYAN DOKÜMANLAR.......................................... 27
Yazılı Çevirilerde Kaynak ve Hedef Dilin Farklı Alfabelerde Olması .......... 28
Yazılı Çeviri Ortamının Belirlenmesi.............................................................. 30
YAZILI ÇEVİRİ TÜRLERİ......................................................................................... 30
Ulusal ve Uluslararası Ticari Çevirmenlik...................................................... 30
Ulusal ve Uluslararası Ticari Belgelerin Çeviri Uygulamasına Başlama .... 30
Akademik Çevirmenlik.................................................................................... 31
Akademik Çevirmenlik Süreci......................................................................... 31
Teknik ve Bilimsel Çevirmenlik...................................................................... 32
Teknik ve Bilimsel Çevirmenlik Uygulamasına Başlama ............................. 32
Tıbbi ve Medikal Çevirmenlik......................................................................... 33
Tıbbi Çevirmenlik Uygulamasına Başlama.................................................... 33
Çapraz Dillerde Çevirmenlik .......................................................................... 34
Çeviri Bürosu Tarafından Tasdiklenen (Notersiz)
Yazılı Belge Çevirmenliği................................................................................ 34
Noter Tasdikli Yazılı Belge Çevirmenliği....................................................... 35
Redaksiyon/Proofreading Çevirmenliği......................................................... 35
Kitap Çevirmenliği ve Edebi Çevirmenlik...................................................... 37
Edebi Çeviri ve Kitap Çevirisi Uygulaması..................................................... 37
Multimedya Çevirmenliği............................................................................... 38
Multimedya Çevirmenliği Uygulaması.......................................................... 38
İnternet Sitesi Çevirmenliği............................................................................ 39
İnternet Sitesi Çevirmenliği Uygulaması....................................................... 39
Deşifre, Dublaj ve Altyazı Çevirmenliği......................................................... 39
Deşifre Çevirmenliği Uygulaması................................................................... 39

BÖLÜM 3

GİRİŞ........................................................................................................................ 41
SÖZLÜ ÇEVİRMENLİK........................................................................................... 41
SÖZLÜ ÇEVİRİ TÜRLERİ........................................................................................ 42

Noterlerde Sözlü Çevirmenlik........................................................................ 42
Ardıl/Konsekütif Çevirmenlik......................................................................... 42
Telekonferans Çevirmenliği............................................................................ 43
Liaison (Bağlantı) Çevirmenlik....................................................................... 44
Simultane (Eşzamanlı/Andaş) Çevirmenlik................................................... 44
Fısıltı Çevirmenliği........................................................................................... 48
Bilateral (İki Kişinin Karşılıklı Konuşmasının) Çevirmenliği........................ 48
Spor Çevirmenliği............................................................................................ 48
Sağlık Çevirmenliği.......................................................................................... 49
Rehber-Refakat Çevirmenliği......................................................................... 49
Doğal Afetlerde Çevirmenlik.......................................................................... 49
Mültecilere Çevirmenlik.................................................................................. 50
İşaret Dili Çevirmenliği................................................................................... 51

BÖLÜM 4

GİRİŞ........................................................................................................................ 53
ADLİ ÇEVİRMENLİK (HUKUK ÇEVİRMENLİĞİ) UYGULAMALARI.................. 54
YAZILI HUKUK ÇEVİRMENLİĞİ (ADLİ BİLİRKİŞİ YAZILI ÇEVİRMENLİĞİ) .... 54

Hukuki Çeviri Uygulama Süreci..................................................................... 54
Bölge Adliye Mahkemeleri HMK Listesinde Yer Alan Nitelikli
Adli Bilirkişi Çevirmen Olma Süreci............................................................... 55
Bölge Adliye Mahkemeleri CMK Listesinde Yer Alan Nitelikli
Adli Bilirkişi Çevirmen Olma Süreci .............................................................. 55
Çevirmenin Cezai Sorumluluğunu Düzenleyen Madde............................... 56
Çevirmenin Dikkat ve Özen Yükümlülüğü.................................................... 56
Yazılı Çeviriler.................................................................................................. 56
Bilgi Başvuru Kaynakları................................................................................. 57
Türkiye Açısından Başlıca Mevzuat............................................................... 57
Tebligat Evrakının Çevrileceği Diller............................................................. 58
Hukuki veya Ticari Konularda Yabancı Ülkelerde Delil
Sağlanması Hakkında 1970 Tarihli Sözleşmeye Taraf Olan Devletler........ 60
SÖZLÜ HUKUK ÇEVİRMENLİĞİ........................................................................... 61
Çevirmenlerin Sözlü Çevirilerde Dikkat Etmesi Gereken Hususlar ............ 62

Adli İşaret Dili Çevirmenliği Uygulamalarında
Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar................................................................ 63
Eksik ya da Hatalı Çeviri Uygulamalarında Çevirmenin
Sorumluluk ve Yükümlülükleri....................................................................... 63
Örnek Belgeler ................................................................................................ 64
ADLİ ÇEVİRMENLİKTE SIKÇA KULLANILAN BELGE ÖRNEKLERİ................... 64
KAYNAKÇA............................................................................................................. 75
İNTERNET KAYNAKLARI...................................................................................... 75

BÖLÜM Çevirmenliğin Sektörel
1 Uygulamaları ve
Çevirmen Özellikleri

Öğrenme Çıktıları
• Yeminli Çevirmen Kimdir ve Hangi Yeterliliklere Sahip Olmalıdır?

1. Çevirmenlik uygulamasının önemini açıklayabilme
2. Çevirmenin mesleki normlarını sıralayabilme
3. Çevirmenin uyması gereken etik kuralları sayabilme
4. Çevirmen niteliklerini açıklayabilme
• Günümüzde Çevirmenlik Mesleği ve Çalışma Alanları
5. Çevirmenlik faaliyetinde çevirmenin mali düzenlemeleri ve vergi yükümlülüklerini açıkla-

yabilme
• Nitelikli ve Kaliteli Çevirmenlik Süreci

6. Nitelikli ve kaliteli çevirmenlik sürecini açıklayabilme
• Uluslararası Çevirmen Yetkinliği

7. Uluslararası yetkin ve etkin bir çevirmen olabilmek için sahip olunması gereken nitelikleri
sıralayabilme

• Yeminli Çevirmenlik Ulusal Meslek Normu (Unorm)
8. Yeminli Çevirmenlik Ulusal Meslek Normu kapsam ve sürecini açıklayabilme

Şekil 1.1 ÇEVİRMENLİK MESLEĞİNE GİRİŞ
Bu bölümde temelde çevirmenliğin sektörel uygulamalarından ve
bir çevirmenin sahip olması gereken özelliklerden bahsedilecektir.
Öncelikle çevirmenin kim olduğu ve hangi özelliklere sahip olması
gerektiği anlatılacaktır. Çevirmen Mesleki Sorumluluk Sigortası ve
çeviri projelendirilmesi gibi konular bu bağlamda tartışılacaktır.
Günümüzde çevirmenlik mesleği ve çalışma alanları kapsamında
ise çevirmenlik hizmeti veren çevirmenlik bürolarında çalışanların,
resmi ve özel kamu kurum ve kuruluşlarında veya serbest olarak
bireysel çevirmenlik hizmeti verenlerin özlük hakları, mali ve hu-

1