การเขียนแบบไฟฟ้า

บทท่ี 2
เรื่อง การเขียนแบบไฟฟ้า

สาระสาคญั
การเขียนแบบวงจรไฟฟ้าน้นั จะถอดแบบออกมาจากงานจริง และแปลงเป็นแบบไฟฟ้าไดห้ ลายแบบ

ตามแต่วตั ถุประสงคข์ องผเู้ ขียนวา่ จะใชแ้ บบไฟฟ้าเพือ่ งานใดโดยในการเขียนแบบตอ้ งคานึงถึงมาตรฐานท่ี
ใชใ้ นการเขียนโดยถา้ เป็นมาตรฐาน DIN(Deutch Industrial Norn) จะมชี นิดของแบบคือ แบบงานสาเร็จ
(Current Flow diagram) แบบงานควบคุม (Control Diagram) และ แบบงานติดต้งั (Installation Diagrams)
ส่วนมาตรฐาน ANSI(American National Standard Institute) มีชนิดของแบบคือ ไดอะแกรมการเดินสาย
(Working Diagram) ไดอะแกรมแผนผงั (Schematic Diagrams) และ ไดอะแกรมเสน้ เดียว(One Line
Diagram) ซ่ึงในแต่ละมาตรฐานจะมีสญั ลกั ษณ์ท่ีแตกต่างกนั

สาระการเรียนรู้
1. ชนิดของแบบทางไฟฟ้า
2. สญั ลกั ษณ์ที่ใชใ้ นการเขียนแบบทางไฟฟ้าตามมาตรฐาน DIN
3. สญั ลกั ษณ์ท่ีใชใ้ นการเขียนแบบทางไฟฟ้าตามมาตรฐาน ANSI

สมรรถนะประจาหน่วย
1. อธิบายชนิดของแบบทางไฟฟ้า
2. เขียนสญั ลกั ษณ์ที่ใชใ้ นการเขียนแบบทางไฟฟ้าตามมาตรฐาน DIN
3. เขียนสญั ลกั ษณ์ท่ีใชใ้ นการเขียนแบบทางไฟฟ้าตามมาตรฐาน ANSI

ผลการเรียนรู้
1. เพอื่ ใหม้ ีความรู้ความเขา้ ใจอธิบายชนิดของแบบทางไฟฟ้า
2. เพ่ือใหม้ คี วามรู้ความเขา้ ใจเขียนสญั ลกั ษณ์ท่ีใชใ้ นการเขียนแบบทางไฟฟ้าตามมาตรฐาน DIN
3. เพ่ือใหม้ คี วามรู้ความเขา้ ใจเขียนสญั ลกั ษณ์ท่ีใชใ้ นการเขียนแบบทางไฟฟ้าตามมาตรฐาน ANSI

จุดประสงค์การเรียนรู้
1. อธิบายชนิดของแบบทางไฟฟ้า
2. เขียนสญั ลกั ษณ์ท่ีใชใ้ นการเขียนแบบทางไฟฟ้าตามมาตรฐาน DIN
3. เขียนสญั ลกั ษณ์ที่ใชใ้ นการเขียนแบบทางไฟฟ้าตามมาตรฐาน ANSI

1. ชนิดของแบบทางไฟฟ้า

ในงานระบบติดต้งั ไฟฟ้า เพอื่ ใหม้ ีความเขา้ ใจตรงกนั ระหวา่ งผอู้ อกแบบระบบไฟฟ้ากบั ผตู้ ดิ ต้งั
หรือบุคคลทวั่ ไป จาเป็นตอ้ งมีมาตรฐานเดียวกนั จึงกาหนดใชส้ ญั ลกั ษณ์แทนอปุ กรณ์จริงโดยการเขียนแบบ
ไฟฟ้าซ่ึงมกี ารเขียนแบบได้ 3 ประเภทคือ

ชนิดของแบบทางไฟฟ้ามาตรฐาน DIN ชนิดของแบบทางไฟฟ้ามาตรฐาน ANSI

1. แบบงานติดต้งั (Installation Diagrams) 1. ไดอะแกรมเสน้ เดียว(One Line Diagram)

2. แบบงานควบคุม (Control Diagram) 2. ไดอะแกรมแผนผงั (Schematic Diagrams)

3. แบบงานสาเร็จ(Current Flow diagram) 3. ไดอะแกรมการเดินสาย(Working Diagram)

รูปที่ 2.1 แสดงชนิดของแบบไฟฟ้ามาตรฐาน DIN และ ANSI

จากรูปท่ี 2.1 ไดอะแกรมเสน้ เดียวในมาตรฐาน ANSI จะสอดคลอ้ งกบั แบบงานติดต้งั ในมาตรฐาน
DIN ซ่ึงลกั ษณะแบบท่ีเขียนจะเขียนดว้ ยเสน้ เพียงเสน้ เดียว การออกแบบในลกั ษณะน้ีเพื่อแสดงการทางาน
และรายละเอยี ดของวงจร เช่นแหล่งกาเนิดไฟฟ้า การต่อลงดิน ขนาดสายไฟ ความยาวของสายไฟ ชนิดของ
สายไฟ พิกดั ของอุปกรณ์ไฟฟ้าต่างๆ โดยใชส้ ญั ลกั ษณ์หรือตวั เลขแทนอปุ กรณ์ ดงั แสดงตวั อยา่ งในรูป 2.2

220V 50Hz



S

ก. แบบงานจริง ข. ไดอะแกรมเสน้ เดียว(ANSI) ค. แบบงานติดต้งั (DIN)

รูปที่ 2.2 แสดงรูปแบบไดอะแกรมเสน้ เดียวและ แบบงานติดต้งั

จากรูปที่ 2.1 ไดอะแกรมแผนผงั ของมาตรฐาน ANSI มีความสอดคลอ้ งกบั แบบงานควบคุมของ
มาตรฐาน DIN ซ่ึงแบบงานไฟฟ้าชนิดน้ีใชแ้ สดงการทางานของอปุ กรณ์ที่ควบคุมวงจรไฟฟ้าใหล้ ะเอียดข้ึน
โดยใชส้ ญั ลกั ษณ์เขียนแทน ทาใหเ้ ขา้ ใจง่ายข้ึน ดงั แสดงในตวั อยา่ งรูปที่ 2.3

220V 50Hz S



S

N

ก. แบบงานจริง ข. ไดอะแกรมแผนผงั (ANSI) ค. แบบงานควบคุม(DIN)

รูปท่ี 2.3 แสดงรูปแบบไดอะแกรมแผนผงั และ แบบงานควบคุม

จากรูปที่ 2.1 ในส่วนของไดอะแกรมการเดินสายตามมาตรฐาน ANSI จะสอดคลอ้ งกบั แบบงาน
สาเร็จในมาตรฐาน DIN ซ่ึงแบบไฟฟ้าชนิดน้ีเขียนมาเพอ่ื แสดงรายละเอยี ดการทางานเหมือนกบั งานจริง
โดยใชว้ งจรเสน้ เดี่ยวต่อท่ีจุดต่างๆ ใชโ้ คด้ กากบั เป็นตวั อกั ษรหรือตวั เลขก็ได้ ดงั แสดงในรูปท่ี 2.4

N

LG

ก. แบบงานจริง ข. ไดอะแกรมการเดนิ สาย(ANSI) ค. แบบงานสาเร็จ(DIN)

รูปท่ี 2.4 แสดงรูปแบบไดอะแกรมการเดินสายและ แบบงานสาเร็จ

ตวั อกั ษรยอ่ ที่ใชก้ ากบั สายในงานเขียนแบบไฟฟ้ามาตรฐาน DIN และ มาตรฐาน ANSI กาหนดได้
ดงั น้ี R หรือ L หมายถงึ สายเฟส(Line) เป็นสายท่ีมไี ฟ Mp หรือ N หมายถึงศูนย(์ Neutral) เป็นสายที่ไม่มี
ไฟ และ SL หรือ PE หมายถงึ สายดิน(Protective Earth) เป็นสายนิรภยั ท่ีต่อลงดิน ป้องกนั อนั ตรายเนื่องจาก
ไฟฟ้ารั่ว

2. สัญลกั ษณ์ทใี่ ช้ในการเขยี นแบบทางไฟฟ้าตามมาตรฐาน DIN
การเขียนแบบไฟฟ้าในมาตรฐาน Din จะมีชนิดของแบบทางไฟฟ้า อยู่ 3 ชนิด ไดแ้ ก่ แบบงานติดต้งั

แบบงานควบคุม และแบบงานสาเร็จ ซ่ึงแต่ละชนิดจะเขียนสญั ลกั ษณ์ทางไฟฟ้าแทนอุปกรณ์ไฟฟ้าต่างๆ โดย
มรี ูปแบบของสญั ลกั ษณ์ที่เป็นแบบเฉพาะในงานชนิดน้นั ๆ ดงั แสดงในรูปที่ 2.5

ช่ือสญั ลกั ษณ์ แบบงานสาเร็จ แบบงานควบคุม แบบงานติดต้งั
สายไฟฟ้า,ตวั นา
การเชื่อมต่อทางกล U U G
สายสญั ญาณ
สายต่อ(บดั กรี)
สายต่อกนั ผา่ นกล่อง
แหล่งกาเนิดแรงดนั
เซลลไ์ ฟฟ้า
โครงโลหะ
กล่องต่อแยกสาย

สวิตชก์ ดติดปลอ่ ยดบั

สวิตชก์ ดติดกดดบั

สวติ ชต์ ่ออนุกรม

สวทิ ช์ 2 ทาง

เตา้ รับแบบมีสายดิน

รีเลย์

ตวั ตา้ นทานคงท่ี
ตวั ตา้ นทานปรับค่าได้
ขดลวดความร้อน
หลอดอนิ ฟาเรด

ชื่อสญั ลกั ษณ์ แบบงานสาเร็จ แบบงานควบคุม แบบงานติดต้งั
หลอดไฟฟ้ามไี ส้
V VV
หลอดสญั ญาณ A AA
กระด่ิงไฟฟา้
กลอนประตูไฟฟ้า
ไมโครโฟน
เครื่องรับออดิโอ
ลาโพง

โวลทม์ ิเตอร์

แอมป์ มิเตอร์

รูปท่ี 2.5 แสดงสญั ลกั ษณ์ที่ใชใ้ นการเขียนแบบทางไฟฟ้าตามมาตรฐาน DIN

3. สัญลกั ษณ์ทใ่ี ช้ในการเขียนแบบทางไฟฟ้าตามมาตรฐาน ANSI
การเขียนแบบไฟฟ้าในมาตรฐาน ANSI จะมีชนิดของแบบทางไฟฟ้า อยู่ 3 ชนิด ไดแ้ ก่ ไดอะแกรม

เสน้ เดียว ไดอะแกรมแผนผงั และ ไดอะแกรมการเดนิ สาย ซ่ึงแต่ละชนิดจะเขียนสญั ลกั ษณ์ทางไฟฟ้าแทน
อุปกรณ์ไฟฟ้าต่างๆ โดยมีรูปแบบของสญั ลกั ษณ์ที่เป็นแบบเฉพาะในงานชนิดน้นั ๆ ดงั แสดงตวั อยา่ งในรูปที่
2.6

ชื่อสญั ลกั ษณ์ ไดอะแกรมเสน้ เดี่ยว ไดอะแกรมแผนผงั ไดอะแกรมการเดินสาย
หลอดไส้

ช่ือสญั ลกั ษณ์ ไดอะแกรมเสน้ เดี่ยว ไดอะแกรมแผนผงั ไดอะแกรมการเดินสาย
หลอดฟลูออเรสเซนต์
สตาร์ตเตอร์ -
บลั ลาสต์ -
S
สวิตชข์ ้วั เดยี ว

สวิตช์ 2 ทาง 3 ข้วั S3

เตา้ รับคู่ชนิดมสี ายดิน GR GR

รูปที่ 2.6 แสดงสญั ลกั ษณ์ท่ีใชใ้ นการเขียนแบบทางไฟฟ้าตามมาตรฐาน ANSI

ใบงานท่ี 2 เรื่อง การเขยี นแบบไฟฟ้า 2
กิจกรรม

จากรูปท่ี 1 ใหน้ กั ศกึ ษาเขียนแบบไฟฟ้าดงั มีรายละเอยี ดดงั น้ี

1

รูปท่ี 1
1. แบบงานติดต้งั (Installation Diagrams)

2. แบบงานควบคุม (Control Diagram)
3. แบบงานสาเร็จ(Current Flow diagram)

4. ไดอะแกรมเสน้ เดียว(One Line Diagram)
5. ไดอะแกรมแผนผงั (Schematic Diagrams)

6. ไดอะแกรมการเดินสาย(Working Diagram)

แบบฝึ กหดั บทที่ 2 เร่ือง การเขยี นแบบไฟฟ้า
ตอนที่ 1 จงเลอื กคาตอบท่ีถกู ตอ้ งเพียงคาตอบเดียว
1.มาตรฐาน DIN และ มาตรฐาน ANSI กาหนด R หรือ L หมายถึงอะไร

ก. เป็นสายที่มไี ฟ
ข. เป็นสายท่ีไม่มีไฟ
ค. สายนิรภยั ท่ีต่อลงดิน
ง. สายท่ีป้องกนั อนั ตรายเนื่องจากฟ้าผา่
2. มาตรฐาน DIN และ มาตรฐาน ANSI กาหนด Mp หรือ N หมายถงึ อะไร
ก. เป็นสายท่ีมไี ฟ
ข. เป็นสายท่ีไมม่ ีไฟ
ค. เป็นสายนิรภยั ที่ต่อลงดิน
ง. สายที่ป้องกนั อนั ตรายเน่ืองจากฟ้าผา่
3. มาตรฐาน DIN และ มาตรฐาน ANSI กาหนด SL หรือ PE หมายถึงอะไร
ก. เป็นสายที่มไี ฟ
ข. เป็นสายท่ีไม่มไี ฟ
ค. เป็นสายนิรภยั ท่ีต่อลงดิน
ง. สายท่ีป้องกนั อนั ตรายเนื่องจากฟ้าผา่
4. การเขียนแบบไฟฟ้าตามมาตรฐาน DIN มกี ารเขียนแบบไดก้ ่ีประเภท
ก. 1 ประเภท
ข. 2 ประเภท
ค. 3 ประเภท
ง. 4 ประเภท
5. การเขียนแบบไฟฟ้าตามมาตรฐาน ANSI มกี ารเขียนแบบไดก้ ี่ประเภท
ก. 1 ประเภท
ข. 2 ประเภท
ค. 3 ประเภท
ง. 4 ประเภท
6. ขอ้ ใดไม่ไดอ้ ยใู่ นกล่มุ เดียวกนั
ก. แบบงานติดต้งั
ข. แบบงานควบคุม
ค. แบบงานสาเร็จ
ง. แบบงานเสน้ เดียว

7. ไดอะแกรมแผนผงั สอดคลอ้ งกบั แบบงานอะไร
ก. แบบงานติดต้งั
ข. แบบงานควบคุม
ค. แบบงานสาเร็จ
ง. แบบงานเสน้ เดียว

8. ไดอะแกรมการเดินสายสอดคลอ้ งกบั แบบงานอะไร
ก. แบบงานติดต้งั
ข. แบบงานควบคุม
ค. แบบงานสาเร็จ
ง. แบบงานเสน้ เดียว

9. แบบงานที่มลี กั ษณะเพื่อแสดงการทางานและรายละเอยี ดของวงจร เช่นแหล่งกาเนิดไฟฟ้า การต่อลงดนิ
คือแบบงานประเภทใด

ก. ไดอะแกรมเสน้ เดียว
ข. แบบงานควบคุม
ค. แบบงานสาเร็จ
ง. ไดอะแกรมการเดินสาย
10. จากรูปเป็นงานประเภทใด

N
PLE

ก. ไดอะแกรมเสน้ เดียว
ข. แบบงานควบคุม
ค. แบบงานสาเร็จ
ง. ไดอะแกรมการเดินสาย

ตอนที่ 2 จงตอบคาถามโดยเติมคาในช่องวา่ งใหส้ มบูรณ์

ใหน้ กั ศึกษาเขียนรูปในตารางใหส้ มบูรณ์

ช่ือสญั ลกั ษณ์ แบบงานสาเร็จ แบบงานควบคุม แบบงานติดต้งั

สายไฟฟ้า,ตวั นา G

สายต่อ(บดั กรี)

สายต่อกนั ผา่ นกล่อง

แหล่งกาเนิดแรงดนั U U

เซลลไ์ ฟฟ้า

กล่องต่อแยกสาย

สวิตชต์ ่ออนุกรม
สวิทช์ 2 ทาง

รีเลย์
ขดลวดความร้อน

ช่ือสญั ลกั ษณ์ แบบงานสาเร็จ แบบงานควบคุม แบบงานติดต้งั

ไมโครโฟน

โวลทม์ ิเตอร์ V

ไดอะแกรมเสน้ เด่ียว A ไดอะแกรมการเดินสาย

ไดอะแกรมแผนผงั

หลอดฟลอู อเรสเซนต์

สวิตชข์ ้วั เดียว

S3