การงานอาชีพ ม.3 หน่วยที่3 การประดิษฐ์บรรจุภัณฑ์จากวัสดุธรรมชาติ

ต้นปอสา

• ปอสาเป็นไมย้ นื ตน้ ขนาดกลาง เติบโตเร็ว

• เปลือกของลาตน้ สามารถนามาผลิตเป็นกระดาษสา
โดยกรรมวิธีแบบชาวบา้ นไม่ตอ้ งใชเ้ ครื่องจกั รใด ๆ

• เป็นวสั ดุที่สามารถนามาใชท้ าเป็น
บรรจุภณั ฑไ์ ดโ้ ดยส่งผลกระทบต่อสิ่งแวดลอ้ มนอ้ ย
มีผวิ สมั ผสั ลวดลายและสีสนั สวยงาม สามารถห่อ
พบั มว้ น ผนึกไดง้ ่าย

เปลือกต้นปอสา

ต้นปอสา

๑. ลอกเปลือกตน้ ปอสา คดั เลือกเปลือก ๒. นาเปลือกปอสาแช่น้าประมาณ ๖–๘ ๓. ตม้ เปลือกปอสากบั ข้ีเถา้ หรือโซดาไฟ
ปอสาที่อ่อนและแก่แยกจากกนั ตากแดด ชวั่ โมง จะช่วยใหเ้ ปลือกปอสาอ่อนตวั ประมาณ ๔–๖ ชวั่ โมง แลว้ นาไปลา้ งน้า
ใหแ้ หง้ ๔. ฟอกขาว (แช่คลอรีน) ประมาณ ๖–๘

ชวั่ โมง ใชค้ ลอรีน ๑ ขีด ต่อเปลือกปอสา
๕ กิโลกรัม

ต้นปอสา

๕. นาเปลือกปอสาไปลา้ งน้าอีกคร้ัง บีบใหแ้ หง้ นามาโขลกหรือทุบใหล้ ะเอียดดว้ ยมือหรือดว้ ย
เครื่องจกั ร

ตีเย่ือปอสาด้วยมือ ตีเย่ือปอสาด้วยเคร่ืองจักร

ต้นปอสา

๖. นาเยอ่ื ปอสาไปละลายในน้า ๙. นาไปผ่งึ แดดประมาณ ๑ วนั ๑๐. ลอกกระดาษออกจากตะแกรง
๗. ใชต้ ะแกรงชอ้ นเยอื่ ปอสา เกลี่ย หรือจนกวา่ จะแหง้ สนิท
เยอื่ ใหก้ ระจายเสมอกนั
๘. ถา้ ตอ้ งการแตง่ ดอกไม้ ให้
จดั เรียงบนเยอื่ ปอสาก่อนนาไปตาก

กระดาษรีไซเคลิ

กระดาษรีไซเคลิ หมายถึง กระดาษท่ี
ไดจ้ ากการนากระดาษท่ีผา่ นการใชง้ านแลว้
มาผา่ นกระบวนการทาใหเ้ ยอ่ื กระดาษยอ่ ยยยุ่
รวมกนั แลว้ ทาใหเ้ ป็นแผน่

การนากระดาษรีไซเคิลมาใชป้ ระดิษฐ์
บรรจุภณั ฑเ์ ป็นวิธีการใชก้ ระดาษไดอ้ ยา่ งคุม้ ค่า
มากที่สุด ลดการผลิตกระดาษใหม่ ลดปัญหา
โลกร้อน และช่วยประหยดั ตน้ ทุนในการผลิต
บรรจุภณั ฑ์

กระดาษหนังสือพมิ พ์ก่อนเข้ากระบวนการรีไซเคิล

กระดาษรีไซเคลิ

วธิ กี ารทากระดาษรไีซเคลิ อยา่ งงา่ ย

วสั ดแุ ละอปุ กรณ์

๑. กระดาษท่ีใชแ้ ลว้
๒. กะละมงั
๓. แผน่ พลาสติกใสขนาดเท่าแผน่ เฟรม
๔. แผน่ เฟรมท่ีผลิตเองโดยใชม้ ุง้ ลวดตอกให้
ติดกบั กรอบไมต้ ามขนาดที่ตอ้ งการ
๕. ผา้ เชด็ ตวั ผนื เก่า

กระดาษรีไซเคลิ (ต่อ) ๒.

๑.

คดั เลือกกระดาษที่เป็นชนิดเดียวกนั จะสะดวกในการยอ่ ย นาไปแช่ในกะละมงั โดยใส่น้าใหท้ ่วมกระดาษแช่
สลาย ฉีกกระดาษเป็นชิ้นเลก็ ๆ ทิ้งไวป้ ระมาณ ๔–๕ ชวั่ โมง
๓.
๔.

แช่กระดาษท่ีขยาแลว้ ไวใ้ นน้า ๑ คืน ขยากระดาษจนยยุ่ ฟู นุ่ม

กระดาษรีไซเคลิ (ต่อ) ๕.

๔. ใชแ้ มก็ กดมุง้ ลวดใหต้ ิดกบั กรอบไมโ้ ดยรอบ
๖.
ตดั มุง้ ลวดขนาดเท่ากรอบไม้
๗. เติมน้าลงในกะละมงั ประมาณ ๑/๒ ของเยอ่ื กระดาษ
ขยาเยอ่ื กระดาษใหก้ ระจายตวั
คนเยอ่ื กระดาษใหก้ ระจาย หงายแผน่ เฟรม
ดา้ นหลงั ข้ึน

กระดาษรีไซเคลิ (ต่อ) ๑๐.

๙.

นาเฟรมชอ้ นเยอื่ กระดาษ ส่ายแผน่ เฟรมเบา ๆ ใหเ้ ยอื่ กระดาษกระจายทว่ั แผน่ เฟรม
๑๒. ๑๑.

วางแผน่ พลาสติกใสทบั เยอ่ื กระดาษ ยกแผน่ เฟรมข้ึน สงั เกตเยอ่ื กระดาษใหม้ ีความหนา
สม่าเสมอทวั่ กนั ท้งั แผน่

กระดาษรีไซเคลิ (ต่อ) ๑๔.

๑๓.

ใชม้ ือกดพลาสติกใหท้ วั่ เพือ่ รีดน้าออก วางแผน่ เฟรมลงบนผา้ เช็ดตวั กดเบา ๆ ใหน้ ้า
๑๖. บางส่วนซึมลงไปในผา้ เชด็ ตวั
๑๕.

ยกแผน่ เฟรมข้ึน พลิกแผน่ เฟรมอีกดา้ น เคาะแผน่ เยอื่ กระดาษลงบน
ผา้ เชด็ ตวั

กระดาษรีไซเคลิ (ต่อ) ๑๘.

๑๗.

แผน่ เยอ่ื กระดาษท่ีได้ ลอกแผน่ เยอ่ื กระดาษออกจากแผน่ พลาสติก
๒๐. ๑๙.

นากระดาษรีไซเคิลท่ีแหง้ แลว้ มาใชป้ ระโยชน์ นาไปวางผ่งึ แดดทิ้งไว้ ๔–๕ ชวั่ โมง

กระดาษรีไซเคลิ (ต่อ)

กระดาษชานอ้อย ชานอ้อยทเี่ หลือจากการ
ผลติ นา้ ตาลทราย
ภาชนะจากชานออ้ ย เป็นการนาชานออ้ ยท่ี
เหลือจากกระบวนการผลิตน้าตาลทรายมาใชใ้ หเ้ กิด ภาชนะจากชานอ้อย
ประโยชน์ มีกระบวนการเรียบง่ายและประหยดั
พลงั งานกวา่ เนื่องจากใชไ้ อน้าแทนไฟฟ้า ไม่
ก่อใหเ้ กิดของเสียจากกระบวนผลิต ไม่ใชค้ ลอรีน
ฟอกสี สามารถยอ่ ยสลายไดห้ มดภายใน ๔๕ วนั
หลงั จากฝังกลบในดิน
ข้อเสีย คือ ราคาแพงกวา่ ภาชนะจากโฟมประมาณ
๒ เท่า โดยราคาเฉลี่ยอยทู่ ี่ ๒–๕ บาทต่อใบข้ึนอยู่
กบั ขนาด ในอนาคตถา้ มีผนู้ ิยมใชม้ ากข้ึนปริมาณ
การผลิตมากข้ึน ราคาอาจจะถูกลง

วสั ดุกนั กระแทก

วสั ดุกนั กระแทก คือ วสั ดุท่ีถูกนามาใชเ้ พอ่ื ปกป้องสินคา้ จากการสูญเสียเนื่องมาจากการขนส่ง
เคล่ือนยา้ ย ขนถา่ ย เช่น

ฝอยไม้ ฝอยกระดาษ กระดาษลูกฟูก

เป็นวสั ดุกนั กระแทก ใชใ้ ส่ลง ทาหนา้ ท่ีเป็นแผน่ รองหรือ
ในช่องวา่ งของกลอ่ งหรือลงั มกั ใช้ ตวั ก้นั เพอ่ื เกบ็ สินคา้ ภายในบรรจุ
กบั สินคา้ ประเภทของขวญั หรือ ภณั ฑ์ หรือทาหนา้ ที่เป็นตวั ห่อหุม้
สินคา้ ที่แสดงถึงความมีคุณค่า สินคา้

หลกั การออกแบบบรรจุภณั ฑ์
จากวสั ดุธรรมชาติ

การบรรจุภณั ฑโ์ ดยใชว้ สั ดุจากธรรมชาติเป็นศิลปวฒั นธรรม
เก่าแก่ของไทยแต่ปัจจุบนั วถิ ีชีวิตเปล่ียนไปจากเดิม จึงจาเป็นตอ้ ง
ออกแบบบรรจุภณั ฑจ์ ากวสั ดุธรรมชาติใหส้ อดคลอ้ งกบั การเปลี่ยนแปลง
ที่เกิดข้ึน ดงั น้นั คนรุ่นใหม่จึงใชค้ วามคิดสร้างสรรคใ์ นการประดิษฐ์
บรรจุภณั ฑจ์ ากธรรมชาติใหม้ ีรูปแบบสวยงาม ทนั สมยั และสอดคลอ้ ง
กบั รูปแบบการใชช้ ีวติ ของคนในสังคมมากข้ึน

หลกั การออกแบบบรรจุภณั ฑ์จากวสั ดุธรรมชาติ

๑. ศึกษาศิลปวฒั นธรรมของทอ้ งถิ่นในปัจจุบนั

๒. ศึกษางานหตั ถกรรม ภูมิปัญญาทอ้ งถ่ินแบบด้งั เดิม

๓. ศึกษาวสั ดุธรรมชาติท่ีมีในทอ้ งถิ่นเพ่ือนาไปใชใ้ นการผลิตเป็นบรรจุภณั ฑ์ เพราะวสั ดุ
จากธรรมชาติ ยอ่ ยสลายง่าย หรือนามาใชซ้ ้าได้ เป็นการช่วยรักษาสิ่งแวดลอ้ ม

๔. การคน้ หาเอกลกั ษณ์ของทอ้ งถ่ินเพือ่ ถ่ายทอดลงบนบรรจุภณั ฑ์

๕. การศึกษาขอ้ มูลผลิตภณั ฑก์ ่อนการออกแบบบรรจุภณั ฑ์

หลกั การออกแบบบรรจุภณั ฑ์จากวสั ดุธรรมชาติ (ต่อ)

๖. การออกแบบกราฟิ กบนบรรจุภณั ฑ์ เพ่อื บอกขอ้ มูลของส่ิงท่ีบรรจุอยภู่ ายในให้
ผบู้ ริโภคทราบถึงขอ้ มูลต่าง ๆ เช่น ส่วนประกอบ คุณประโยชน์

๗. ออกแบบบรรจุภณั ฑโ์ ดยนาหลกั ศิลปะมาใช้ ไดแ้ ก่ การสร้างจุดเด่น การใชส้ ี การใช้
รูปทรง เพ่อื ใหเ้ กิดความสวยงาม ดึงดูดใจ

๘. ออกแบบใหใ้ ชว้ สั ดุนอ้ ยหรือเหลือเศษที่ตอ้ งตดั ทิ้งนอ้ ยที่สุด

๙. ออกแบบโดยใชว้ สั ดุและเวลาในการผลิตเหมาะสมกบั คุณภาพของสินคา้ ถา้ ใชบ้ รรจุภณั ฑท์ ่ีมี
ราคาถูก แต่ใชว้ สั ดุและกระบวนการผลิตที่ซบั ซอ้ น จะทาใหเ้ สียเวลามากและไดก้ าไรไม่คุม้ คา่

ข้ันตอนการประดษิ ฐ์
บรรจุภณั ฑ์

๑. ข้นั ตอนการประดษิ ฐ์บรรจุภัณฑ์

๒. หน่วยงานของรัฐและเอกชนทดี่ ูแล

และให้ความรู้เกยี่ วกบั บรรจุภณั ฑ์

ข้นั ตอนการประดษิ ฐ์บรรจุภณั ฑ์ ๒. การรวบรวมข้อมูลการตลาด
ไดแ้ ก่ การแขง่ ขนั จุดแขง็ จุดออ่ น
การวางแผนภาพรวม ๑.
ไดแ้ ก่ การกาหนดผลิตภณั ฑ์ โอกาส ความตอ้ งการของ
กลุ่มเป้าหมาย
ระยะเวลา ความคาดหวงั ของผลงาน

ผลติ บรรจุภัณฑ์ตามข้ันตอนที่ ๗. ข้นั ตอนการ ๓. การออกแบบร่าง
กาหนดไว้ แลว้ นาไปใชป้ ระโยชน์ โดยกาหนดแนวคิดในการ

ออกแบบ ประโยชน์ใชส้ อย และ

ประดษิ ฐ์ คดั เลือกวสั ดุร่างตน้ แบบ แลว้

บรรจุภัณฑ์ เลือกแบบท่ีจะทา

ทดลองใช้บรรจุภัณฑ์ ๖. ๔. ประชุมวเิ คราะห์ปรับต้นแบบ
ประเมินผล ปรับปรุงแกไ้ ขผลงาน คานึงถึงความเป็นไปได้ การสนอง
ความตอ้ งการของกลุ่มเป้าหมาย แลว้
การทาต้นแบบโดยใช้วสั ดุทกี่ าหนด ๕. เลือกตน้ แบบที่ดีท่ีสุด
ออกแบบกราฟิ กเหมือนจริง ตรา
สินคา้ และสัญลกั ษณ์ทางการคา้

ข้นั ตอนการประดิษฐ์บรรจุภณั ฑ์

ข้นั ตอนการประดิษฐ์บรรจุภณั ฑ์

หน่วยงานของรัฐและเอกชนทด่ี ูแลและให้ความรู้เกยี่ วกบั บรรจุภณั ฑ์

ผทู้ ่ีตอ้ งการพฒั นาดา้ นบรรจุภณั ฑส์ ามารถขอคาปรึกษาไดจ้ ากหน่วยงานต่าง ๆ เช่น

๑. ศูนย์การบรรจุหีบห่อไทย

• สถาบนั วจิ ยั วทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยแี ห่งประเทศไทย ถ. พหลโยธิน
www.tistr.or.th

๒. ส่วนบรรจุภณั ฑ์และการพมิ พ์

• สานกั พฒั นาอุตสาหกรรมสนบั สนุน กรมส่งเสริมอุตสาหกรรม
กระทรวงอุตสาหกรรม www.dcr.dip.go.th

๓. ศูนย์พฒั นาผลติ ภณั ฑ์

• สานกั บริการส่งออก กรมส่งเสริมการส่งออก www.depthai.go.th