content mart

Y E N İ Ü F Ü Q L Ə R | N E W H O R I Z O N S 51

Ölkənin gələcəyini dəyişəcək yeni layihələr
işə düşmək ərəfəsində

New projects, that
will change the
country’s

future, are about
to go into service

Cari il Azərbaycanın neft və qaz sektoru üçün uğurla başlayıb. Year 2018 has started successfully for the oil
Burada xüsusilə iki faktor diqqəti çəkdi; əvvəla, neft qiymətləri- and gas sector of Azerbaijan. Here, particular-
nin dünya bazarlarında proqnoz qiymətlərini xeyli üstələməsi ly, two factors dragged the attention: firstly, oil
(2018-ci ilin büdcəsində Azərbaycan neftinin 1 barelinin orta prices by far took over the forecasts in world
ixrac qiyməti 45 dollar götürüldüyü halda, yanvar ayının orta markets (Although the average export price of
ixrac qiyməti 70 dolları ötmüş oldu – proqnoz göstəricilərində the Azerbaijani oil was noted $45 per barrel in
55%-dən çox artım) və ikincisi, Azərbaycanın böyük qazının dün- the 2018 budget, the average export price for
ya bazarlarına çıxarılması yönümündə sınaq işlərinə start veril- January surpassed $70 – over 55% of growth in
məsi. forecasts). Secondly, trial works were launched
to take the great gas of Azerbaijan to world
Bu iki hadisənin hər birinin ölkə iqtisadiyyatı və onun gələcəyi markets.
üçün xüsusi əhəmiyyəti vardır. Neft qiymətlərinin artımı tə-
bii ki, ölkənin neftdən gələn gəlirlərinin daha da çoxalması Each of these events is of special significance
deməkdir. Yanvar ayının yekunları olaraq Azərbaycan “Azəri- for the country’s economy and future. The rise
Çıraq-Günəşli” neft müqaviləsinin 2050-ci ilədək yeni şərtlərlə in oil prices certainly means further increase in
uzadılması çərçivəsində 450 milyon dollar həcmində ilk bo- oil revenues of the country. As an outcome of
nusunu da almaqla (bundan sonra hər il daha bu həcmdə 7 January, in the frames of extending the Aze-
tranş gəlir gözlənilir) Hasilatın Pay Bölgüsü Sazişləri (HPBS) ri-Chirag-Gunashli oil agreement until 2050
çərçivəsində 1 milyard dollardan çox mənfəət əldə etdi. with new terms, Azerbaijan obtained its first
bonus worth $450 million (7 tranches of rev-
İkinci hadisənin önəmi isə ondan ibarətdir ki, ötən onillikdən enue are expected each year from now on)
başlayaraq Azərbaycanın və onun tərəfdaşı olduğu şirkətlərin and made more than $1 billion of profit with-
Xəzərin böyük qazının dünya bazarlarına çıxarılması məsələsi in the Production Share Agreements (PSA).
artıq məntiqi yekununa yaxınlaşır. Cari ildə həm “Şahdəniz-2”
layihəsindən ilk qaz hasil edilməlidir, həm də onun ilk həcmləri The importance of the second event is that as
bazara çıxarılmalıdır. of the past decade Azerbaijan and its partner
companies have almost found the logical out-
come of exporting the great gas of Caspian to
world markets. The first gas should be extract-
ed from the Shah Deniz 2 project, and its first
volumes should be brought to the market in
2018.

Oil and Industry | Mart 2018

52 Y E N İ Ü F Ü Q L Ə R | N E W H O R I Z O N S

Cənub Qaz Dəhlizi Məşvərət Şurasının IV Bakı toplantısı
4th Baku meeting of the Southern Gas Corridor Advisory Council

Bu baxımdan fevralın 15-də Cənub Qaz Dəhlizi Məşvərət In this regard, the fourth ministerial meeting within the
Şurası çərçivəsində Bakıda keçirilən nazirlərin dördüncü top- framework of the Southern Gas Corridor Advisory Council in
lantısı və bu toplantıda Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin Baku, February 15 and the extensive speech of the Azerbaijani
etdiyi geniş çıxış xüsusilə seçilir. President Ilham Aliyev should be particularly highlighted.

Dövlət başçısı 1994-cü ili Azərbaycanın tarixində dönüş The head of state named the year 1994 a turning point in
nöqtəsi adlandırıb. Çünki “Azəri-Çıraq-Günəşli” kimi nəhəng the history of Azerbaijan. Because Azerbaijan, that signed
yataqlarla bağlı dünyanın tanınmış şirkətləri ilə Hasilatın Pay Production Share Agreements with the leading companies of

Oil and Industry | Mart 2018

Y E N İ Ü F Ü Q L Ə R | N E W H O R I Z O N S 53

Bölgüsü Sazişi imzalayan Azərbaycan təkcə bir kommersiya the world for large fields as Azeri-Chirag-Gunashli, not only
müqaviləsinə deyil, dünya ilə yeni iqtisadi münasibətlərə signed a commercial contract but established new economic
imza atmış oldu, həmçinin çox ağır bir şəraitdə müstəqilliyinə ties with the world. It also achieved to introduce to the world
qovuşmuş bir ölkənin dünya ictimaiyyətinə təqdimatına nail community a country that had gained independence in very
oldu ki, nəticədə sonrakı illərdə iqtisadiyyatımıza, xüsusilə də difficult circumstances, which opened the doors for a massive
neft və qaz sektoruna xarici sərmayələrin cəlb edilməsinə bir foreign investment influx in our economy, especially in the oil
qapı açdı. and gas sector.

“Xüsusilə Bakı-Tbilisi-Ceyhan, Bakı-Tbilisi-Ərzurum neft-qaz “In particular, the governments of the United States and the
layihələri ABŞ və Birləşmiş Krallıq hökumətləri tərəfindən güc- United Kingdom provided strong support for the Baku-Tbili-
lü şəkildə dəstəklənib. Bu dəstək davam edir və onu göstərir si-Ceyhan and Baku-Tbilisi-Erzurum oil and gas projects. This
ki, bu ölkələrlə yaxın tərəfdaşlığımız, əlaqələrimiz bizim support continues, and it shows that a close partnership and

strong ties with these countries
help all of us to achieve our
goals”, - said the Azerbaijani
President, underlining the inter-
national support for the projects.

According to him, the countries
that are members of the South-
ern Gas Corridor – Georgia,
Turkey, Greece, Bulgaria, Albania,
Italy take an active part in the
project. Memorandums of un-
derstanding signed with Bosnia
and Herzegovina, Croatia and
Montenegro during the meeting
in Baku are a great contribution
to the future development of
Southern Gas Corridor.

“I am glad that representatives
of friendly countries, Romania
and Turkmenistan, are also at-
tending this meeting for the first
time. Their participation in this
meeting also demonstrates that
they attach great importance to
our project”, - said Ilham Aliyev,
stressing the interest of countries
willing to import gas from Azer-
baijan and those intending to ex-
port their own gas to internation-
al markets through Azerbaijan’s
infrastructure.

Oil and Industry | Mart 2018

54 Y E N İ Ü F Ü Q L Ə R | N E W H O R I Z O N S

hamımıza öz məqsədlərimizə çatmağa kömək edir”, - deyə
Azərbaycan Prezidenti layihələrə olan beynəlxalq dəstəyi
diqqət mərkəzinə çəkib.

Onun sözlərinə görə, hazırda Cənub Qaz Dəhlizinə üzv
olan ölkələr – Gürcüstan, Türkiyə, Yunanıstan, Bolqarıstan,
Albaniya və İtaliya layihədə aktiv iştirak edirlər. Bakıdakı top-
lantı çərçivəsində Bosniya və Herseqovina, Xorvatiya və
Monteneqro ilə imzalanan anlaşma memorandumları isə
Cənub Qaz Dəhlizinin gələcək inkişafına böyük töhfədir.

“Şadam ki, Bakıdakı toplantıda bizə dost ölkələr olan Rumıni-
ya və Türkmənistandan olan nümayəndələr ilk dəfə olaraq
iştirak edirlər. Onların bu toplantıda iştirakı, həmçinin bizim
layihəmizə böyük əhəmiyyət verdiklərini nümayiş etdirir”,
- deyə İlham Əliyev həm Azərbaycandan qaz almaq istəyən
yeni ölkələrin, həm də öz qazını Azərbaycanın infrastruktu-
ru ilə beynəlxalq bazarlara çıxarmaq istəyində olan ölkələrin
marağını vurğulayıb.

Cənub Qaz Dəhlizi layihəsində hansı nailiyyətlər əldə edilib
What has been achieved in the Southern Gas Corridor project

Bu gün bizim artıq təkcə Azərbaycan, Gürcüstan, Türkiyə Today, we already have a format of strong regional coopera-
kimi üç ənənəvi müttəfiqi deyil, daha çox ölkəni əhatə tion which covers not only three traditional allies – Azerbaijan,
edən güclü regional əməkdaşlıq formatı yaradılıb. Georgia and Turkey – but also other countries.

Son bir ildə Cənub Qaz Dəhlizinin həyata keçirilməsində Significant progress has been made in the implementation of the
əhəmiyyətli irəliləyiş əldə olunub. Biz Cənub Qaz Dəh- Southern Gas Corridor over the past year. We have made great
lizinin 4 elementinin hamısı ilə bağlı yaxşı irəliləyişə nail progress on all four components of the Southern Gas Corridor. We
olmuşuq. “Şahdəniz-2” yatağı üzrə işlərin 99 faizdən have completed more than 99 percent of the work on Shah Deniz
çoxunu tamamlamışıq. Müqayisə üçün, bir il əvvəl bu 2 field. For comparison, this figure was at 90 percent a year ago.
rəqəm 90 faiz olub.
Approximately 95 percent of the work related to the South
Cənubi Qafqaz Boru Kəməri ilə bağlı işlərin təxminən 95 Caucasus Pipeline has been completed. A year ago, this figure was
faizi tamamlanıb, bir il əvvəl bu rəqəm 90 faiz idi. 90 percent.

TANAP-ın icrası 95 faizə yaxınlaşır, bir il əvvəl bu, 70 faizə The implementation of TANAP is approaching 95 percent and was
yaxın olub. TAP-ın icrası bir il əvvəlki 34 faizlə müqayi- at about 70 percent a year ago. The progress of TAP is at around
sədə 70 faizə yaxın, ola bilsin ki, 66-67 faiz tamamlanıb. 70 percent, perhaps 66-67 percent compared to last year’s 34 per-
cent.
Beləliklə, bu, həqiqətən də çox mühüm inkişafdır. Bu,
onu göstərir ki, 2017-ci il bəlkə də layihənin icrasında Thus, this is a very important development. It is evidence that
həlledici il olub və hazırda biz yekunlaşmağa çox yaxınıq. 2017 may have been a decisive year in the implementation of the
project, and we are very close to completion now.

Azərbaycan öz qaz ehtiyatları ilə Avropa bazarına daxil olmağa hazırdır
Azerbaijan is ready to access the European market with its gas resources

Cənub Qaz Dəhlizi enerji təhlükəsizliyi layihəsidir. Biz The Southern Gas Corridor is an energy security project. If we talk
milli təhlükəsizlikdən danışarkən əlbəttə ki, hazırda about national security, then, of course, energy security is one
enerji təhlükəsizliyi ən vacib elementlərdən biridir. of the most important components at the moment. The South-
Cənub Qaz Dəhlizi enerji şaxələndirilməsi layihəsidir, bi- ern Gas Corridor is a project of energy diversification. For us, it is
zdə bu, marşrutların və mənbələrin şaxələndirilməsidir. about the diversification of routes and sources.

Cənub Qaz Dəhlizi enerji sahəsində əməkdaşlıq layihə- The Southern Gas Corridor is a project of cooperation in the ener-
sidir və əməkdaşlığın necə olmalı olduğunu göstərir. gy sector. It shows what cooperation should be like. Cooperation
Əməkdaşlıq yalnız o zaman mümkündür ki, bütün tərəf- is possible only if all parties benefit from it. Therefore, our primary
lər ondan faydalansın. Bu səbəbdən, başlanğıcda bizim goal is to find the right balance between producers, transit coun-

Oil and Industry | Mart 2018

Y E N İ Ü F Ü Q L Ə R | N E W H O R I Z O N S 55

əsas məqsədimiz istehsalçılar, tranzit ölkə və istehlakçılar tries and consumers. Only in this case can we succeed, and
arasında yaxşı balansın tapılmasıdır. Yalnız bu halda biz uğur the successful implementation of the project shows that we
qazana bilərik və layihənin uğurlu icrası bizim doğru yolda are on the right track. The interests of producers, or the pro-
olduğumuzu göstərir. İstehsalçıların və ya istehsalçının, – hələ ducer – there is only one producer so far, Azerbaijan, transit
ki, cəmi bir istehsalçı var - Azərbaycan, – tranzit ölkələrin və countries and consumers are fully taken into account, and the
istehlakçıların maraqları tam şəkildə nəzərə alınır və Cənub Southern Gas Corridor opens the way to multi-billion invest-
Qaz Dəhlizi cəlb olunmuş bütün ölkələrdə bir neçə milyardlıq ments in all the countries involved.
investisiyalara yol açır.
This means not only energy, but also transport infrastruc-
Bu, təkcə enerji deyil, həm də nəqliyyat infrastrukturu, nəqliy- ture, investment in the transport infrastructure. It will lead
yat infrastrukturuna investisiya yatırılması deməkdir. Cənub to the gasification of many territories in the countries along
Qaz Dəhlizi marşrut boyunca yerləşən və Cənub Qaz Dəhlizi- the route of the Southern Gas Corridor and members of the
nin üzvü olan ölkələrin bir çox hissələrinin qazlaşdırılması- Southern Gas Corridor. All this means development, stability,
na gətirib çıxaracaq. Bütün bunlar inkişaf, sabitlik, proqnoz- predictability, and opens the way to cooperation. Countries
laşdırılma imkanı deməkdir və əməkdaşlığa yol açır. Çünki participating in the Southern Gas Corridor today are very
bu gün Cənub Qaz Dəhlizinin üzvü olan ölkələr Azərbaycanın close partners of Azerbaijan. Azerbaijan has already signed
çox yaxın tərəfdaşlarıdır. Azərbaycan artıq bu ölkələrin böyük declarations on strategic partnership with the vast majority
əksəriyyəti ilə strateji tərəfdaşlığa dair bəyannamələr imza- of these countries. At present, we are in talks with the Euro-
layıb. Hazırda biz Avropa İttifaqı ilə danışıqlar aparırıq və yeni pean Union, and the new partnership agreement will create
tərəfdaşlıq sazişi də Azərbaycanla Avropa İttifaqı arasında a new format of cooperation between Azerbaijan and the Eu-
əməkdaşlıq üçün yeni format yaradacaq. ropean Union.

Prezident bəyan edib ki, “tezliklə Azərbaycanın beynəl- The President declared “another field we hope will soon be
xalq əməkdaşlığa cəlb olunacağına ümid bəslədiyi bir yataq involved in international cooperation is called Karabakh.
“Qarabağ” adlanır. Həmçinin böyük qaz potensialı olan iki ya- In addition, there are two fields with a large gas potential
taq da var - “Dan ulduzu” və “Əşrəfi”. Beləliklə, Azərbaycanın – Dan Ulduzu and Ashrafi.” Thus, confirmed gas reserves in
təsdiq olunmuş qaz ehtiyatları “Şahdəniz” yatağından iki Azerbaijan exceed the reserves of the Shah Deniz field more
dəfədən artıq çoxdur - 2,6 trilyon kubmetr qaza bərabərdir. than twice and amount to 2.6 trillion cubic meters. “I am sure
“Əminəm ki, praktikada ehtiyatlar daha çox olacaq”, - Prezi- that reserves will be even more in practice”, - the President
dent bildirib. said.

Oil and Industry | Mart 2018

56 Y E N İ Ü F Ü Q L Ə R | N E W H O R I Z O N S

Bakı toplantısında imzalanan sənədlər
Documents signed at the Baku meeting

Fevralın 15-də Heydər Əliyev Mərkəzində SOCAR ilə Albani- Two documents on the design of the new pipelines to join the
yanın Albgaz şirkəti, habelə Monteneqro, Xorvatiya və Al- Southern Gas Corridor were signed by SOCAR and Albanian
baniyanın qazpaylayıcı şirkətləri arasında Cənub Qaz Dəhlizi- Albgaz, as well as gas distribution companies from Monte-
nə birləşdiriləcək yeni boru kəmərlərinin layihələndirilməsi negro, Croatia, and Albania, at Heydar Aliyev Center on Feb-
ilə bağlı iki sənəd imzalanıb. Sənədlərin imzalanma mərasi- ruary 15. The signing ceremony was held during the fourth
mi Cənub Qaz Dəhlizi Məşvərət Şurası çərçivəsində nazirlərin ministerial meeting of the Southern Gas Corridor Advisory
dördüncü toplantısı zamanı keçirilib. Council.

“SOCAR Balkan” şirkətinin icraçı direktoru, SOCAR prezidenti- The letter of intent was signed by Murad Heydarov, SOCAR
nin müşaviri Murad Heydərov və “Albgaz” şirkətinin icraçı di- Balkan CEO and Advisor to SOCAR President, and Genci Gjeçi,
rektoru Gençi Gyeçinin niyyət məktubu imzalayıblar. Sənədə Albgaz CEO. According to the document, The Front End En-
görə, Cənub Qaz Dəhlizindən təbii qazın Albaniya ərazisində gineering Design of the new pipelines to be constructed be-
paylanması üçün Albaniyanın Fier-Vlora şəhərləri arasında tween the two Albanian cities of Fier and Vlora will enable
planlaşdırılan yeni boru kəmərinin İlkin Detallı Layihələndi- the distribution of natural gas from the Southern Gas Corri-
rilməsi “SOCAR Balkan” şirkəti tərəfindən həyata keçiriləcək. dor to Albania and be carried out by SOCAR Balkan. SOCAR
Bununla da SOCAR, ilk dəfə olaraq, Balkan ölkələrində will be conducting engineering services in Balkan countries
mühəndislik xidmətlərini icra edəcək. for the first time.

Digər imzalanan niyyət məktubu İonik-Adriatik Boru Kəməri- Another letter of intent outlines the establishment of a new
nin (İAP) layihələndirilməsi üçün yeni bir şirkətin təsis company for designing the Ionian-Adriatic Pipeline (IAP).
edilməsi ilə bağlıdır. SOCAR-ın texniki məsləhətçi qismində The IAP project, where SOCAR provides technical consulting
dəstəklədiyi İAP layihəsi TAP boru kəmərini Xorvatiyanın qaz- services, will connect the TAP pipeline to Croatia’s gas dis-
paylayıcı sistemi ilə calaşdıraraq, Cənubi-Şərqi və Mərkəzi- tribution system, enabling the transportation of natural gas
Şərqi Avropa istiqamətlərində təbii qazın ötürülməsi üçün across the Southeast, Central and Eastern Europe. The IAP
şərait yaradacaq. İnşası Xorvatiya ərazisində 249 km, Mon- project which is envisaged to be 249 km in Croatia, 95 km in
teneqroda 95 km, Albaniyada isə 167 km uzunluğunda plan- Montenegro and 167 km in Albania, will generate a total of
laşdırılan İAP layihəsi Balkan ölkələrinə ümumilikdə 5 milyard 5 billion cubic meters of natural gas for the Balkan countries.
m3 həcmində təbii qaz nəqli üçün şərait yaradacaq. The primary objective of the IAP project is to transport natu-
ral gas from the TAP pipeline, which is a part of the Southern
İAP layihəsi Cənub Qaz Dəhlizinin tərkib hissəsi olan TAP Gas Corridor, to various European countries across the Bal-
boru kəmərindən təbii qazın Balkan ölkələrinin ərazisi üzrə kan countries. The Fier-Vlora pipeline is planned as part of
Avropanın müxtəlif ölkələrinə paylanması məqsədi ilə həyata the gasification of Albania.
keçirilir. Fier-Vlora boru kəməri isə Albaniyanın qazlaşdırıl-
ması çərçivəsində planlaşdırılır.

“Cənub Qaz Dəhlizi” layihəsi Azərbaycana yeni faydalar verir
The Southern Gas Corridor project brings new benefits to Azerbaijan

Azərbaycan iqtisadiyyatı şaxələndirmək, insan kapitalına in- Azerbaijan has effectively used its energy resources to di-
vestisiya yatırmaq, iqtisadiyyatı tamamilə dəyişmək üçün öz versify the economy, invest in human capital and completely
enerji ehtiyatlarından səmərəli şəkildə istifadə edib. Hazırda transform the economy. At present, the private sector ac-
ümumi daxili məhsulun mütləq əksəriyyəti özəl sektorun counts for the absolute majority of the gross domestic prod-
payına düşür. Son 15 ildə iqtisadiyyatımız 3 dəfədən çox, uct. Over the past 15 years, our economy has grown more
ümumi daxili məhsul 3,2 dəfə artıb. Biz işsizlik və yoxsulluğu than three times, and the gross domestic product 3.2 times.
azaltmaq üçün enerji ehtiyatlarından düzgün şəkildə istifadə We have managed to use energy resources correctly to re-
etməyə müvəffəq olmuşuq. Son 15 ildə əhalimizin 1,5 milyon duce unemployment and poverty. Although our population
nəfər artmasına baxmayaraq, işsizlik səviyyəsi çox aşağı – 5 has increased by 1.5 million people over the past 15 years,
faizdir. Yoxsulluq səviyyəsi 5,4 faizdir, savadlılıq səviyyəsi 100 unemployment is at a very low level of 5 percent. The poverty
faizə yaxındır. rate is 5.4 percent and literacy is almost at 100 percent.

Biz iqtisadiyyatı şaxələndirmək üçün insan kapitalına inves- In order to diversify the economy, we have invested in human
tisiya yatırmışıq, iş yerləri açmışıq, müasir infrastruktur layi- capital, created jobs and carried out modern infrastructure
hələri yaratmışıq. projects.

2018-ci il yanvar ayının nəticələri göstərir ki, iqtisadiyyatımız The results of January 2018 indicate that our economy main-

Oil and Industry | Mart 2018

Y E N İ Ü F Ü Q L Ə R | N E W H O R I Z O N S 57

əsasən qeyri-enerji sektorunda inkişaf edir. Burada iqtisadi ly develops in the non-energy sector. Economic growth here
artım 4 faizə yaxın olub. Yanvarda sənayemizin qeyri-enerji constitutes about 4 percent. In January, economic growth in
sektorunda iqtisadi artım 8,7 faiz olub. the non-energy sector of our industry was 8.7 percent.

Azərbaycanın valyuta ehtiyatları ümumi daxili məhsula The foreign exchange reserves of Azerbaijan are equal to the
bərabərdir. İqtisadiyyatın şaxələndirilməsinin ən yaxşı göstəri- gross domestic product. The best indicator of economic diver-
cisi Davos Dünya İqtisadi Forumunun qiymətləndirməsidir. sification is the assessment of the Davos World Economic Fo-
Son qiymətləndirmə göstərir ki, Azərbaycan rəqabət qabiliy- rum. The latest assessment shows that Azerbaijan is in 35th
yətinə görə dünyada 35-ci yerdədir. İnkişaf etməkdə olan place globally in terms of competitiveness. According to the
ölkələr arasında inklüziv inkişaf indeksinə görə Azərbaycan inclusive development index for developing countries, Azer-
3-cü yerdədir. baijan is ranked in third place.

Bizdən əvvəl yalnız 30 inkişaf etmiş ölkə və 2 inkişaf etmək- Ahead of us are only 30 developed and two developing coun-
də olan ölkə var. Bu, o deməkdir ki, biz rəqabətlilik və inki- tries. This means that in terms of competitiveness and devel-
şafa görə 33-cü və 35-ci yerdəyik. Bu, bizim enerji amili ilə opment we are in 33rd and 35th places. This is the result of
dəstəklənən siyasətimizin göstəricisi və siyasətimizin nəticə- our policy underpinned by the energy factor.
sidir.
This was brief information on the benefits of the project for
Bütün bunlar qısaca olaraq ölkəmiz və tərəfdaşlarımız üçün our country and our partners. It shows that the Southern
layihənin faydaları haqqında məlumat idi və onu göstərir Gas Corridor project, which is a long-term energy project of
ki, Avropanın uzunmüddətli enerji layihəsi olan “Cənub Qaz Europe, will yield positive results for our countries.
Dəhlizi” layihəsi ölkələrimizə müsbət nəticələr verəcək.

Oil and Industry | Mart 2018

58 B İ Z İ M M Ə Z U N | O U R A L U M N U S

Günel Cəlalqızı
Gunel Jalalgizi

Oil and Industry | Mart 2018

B İ Z İ M M Ə Z U N | O U R A L U M N U S 59

H““BAFÝRANTAATDZHSÝIESLI”IRTAA”–NNOEOYFVYIIƏLNU–DBBEIRATYAANYÐZUAÝBILNYÝTYEDAAVGNHEIYFETVÝNÝN
“If oil is a Queen, Baku is her throne” – these famous words
“Əgər neft kraliçadırsa, Bakı onun taxtıdır” – bir vaxtlar İn- about the Baku oil by Winston Churchill, who was once the
giltərənin baş naziri olan Uinston Çörçillin Bakı nefti haqqın- Prime Minister of the United Kingdom, with no exaggerations,
da dediyi bu məşhur fikirlər müasir günümüzədək Azərbay- describe the opulent development path of Azerbaijan’s oil in-
canın neft sənayesinin keçdiyi inkişaf yolunun zənginliyini və dustry and irreplaceable services of the legendary Azerbaijani
neft tariximizin əfsanələşən azərbaycanlı nümayəndələrinin representatives of our oil history up to modern times. The hero
gördüyü əvəzsiz xidmətləri mübaliğəsiz ifadə edir. “Bizim of “Our alumnus” heading this time is Eyyub Taghiyev, who
məzun” rubrikasının bu dəfəki qəhrəmanı da neft tarixində also left an everlasting mark in the oil history, gained fame
silinməz iz qoyan, əvəzsiz tarixi xidmətləri ilə nəinki ölkədə both in the country and abroad for his irreplaceable services,
eyni zamanda dünyada şöhrət qazanan, II Dünya Müharibəsi was one of the key figures of the Baku oil during the World
zamanı Bakı neftinin əsas simalarından olan, hətta Hindistan War II, explored oil fields in even India and Brazil, whose in-
və Braziliyada neft yataqları kəşf edən, ixtiralarından Şimal ventions are used in the entire oil world from the North Sea to
dənizindən Küveytədək bütün neft dünyasında istifadə edilən Kuwait, and, finally, who is called “Baku’s Oil King”.
və nəhayət “Bakının neft kralı” adlandırılan Eyyub Tağıyevdir.
Life
Həyatı

Eyyub Tağıyev 1912-ci il yanvarın 27-də Bakıda dövrünün sa- Eyyub Taghiyev was born in Baku on January 27, 1912, in
vadlı və təhsilli şəxsi kimi tanınmış İsmayıl Tağıyevin ailəsində the family of Ismayil Taghiyev, known as the literate and
anadan olub. Bəzi məlumatlara görə, E.Tağıyevin atası in- well-educated individual of his time. According to some data,
qilabdan əvvəl Kiyevin Tereşşenko qardaşları şəkər zavo- Taghiyev’s father represented the sugar plant owned by
dunun Zaqafqaziyada təmsilçisi olub. Tereshenko brothers from Kiev in the Caucasus before revo-
lution.
Ziyalı ailəsində böyüyən E.Tağıyev 1928-ci ildə 16 yaşında
Azərbaycan Sənaye İnstitutuna (indiki Azərbaycan Dövlət Growing up in an intelligent family, Taghiyev was enrolled in
Neft və Sənaye Universiteti) daxil olub. 1932-ci ildə institu- Azerbaijan Industrial Institute (current Azerbaijan State Oil
tu bitirdikdən sonra Lökbatan qazma idarəsində işə başlayır. and Industry University) in 1928 at the age of 16. He started
Elə həmin illərdə heç kimin köməyi olmadan ingilis dilini his carrier at Lokbatan drilling enterprise after graduation in
öyrənir. 1937-ci ildə Bakıda xüsusi Suraxanı eksperimental 1932. He learned English without external help in those years.
qazma kontoru yaradılır, Bakıdan və Moskvadan bir çox iste- Surakhani experimental drilling office was set up in Baku in
dadlı mütəxəssislər buraya cəlb edilir. 26 yaşlı Eyyub Tağıyev 1937, and many skilled specialists from Baku and Moscow
kontora rəhbər təyin edilir və onun qarşısında qazma mühər- were involved to work here. 26-year-old Eyyub Taghiev was
riklərinin yeni konstruksiyalarını və turbin qazması tex- appointed Chief of the office and assigned the task of devel-
nologiyalarını işləyib hazırlamaq vəzifəsi qoyulur. Bu kollek- oping new structures for drilling engines and turbine operated
drilling technologies. The team invented high-speed turbo-
drills. Later, oil companies from the U.S. and Europe received

Oil and Industry | Mart 2018

60 B İ Z İ M M Ə Z U N | O U R A L U M N U S

tiv yüksək sürətlə işləyən turboburlar icad edir. Sonralar licenses from the USSR for those turbine operated drilling
ABŞ-ın və Avropanın neft şirkətləri SSRİ-dən bu turbinli qaz- technologies, and it continued this way up until the war broke
ma maşınlarının lisenziyasını alıblar. 1941-ci ildə müharibə out in 1941.
başlayanadək belə davam edib.
During the years of the World War II, to organize oil extraction
İkinci dünya müharibəsi illərində Sovet rəhbərliyi şərq rayon- in the Eastern regions, the Soviet leadership decided to relo-
larında neft hasilatını təşkil etmək məqsədilə Eyyub Tağıyev cate the Baku experimental drilling office as headed by Eyyub
başda olmaqla Bakı eksperimental qazma kontorunun bütün Taghiyev together with its whole staff and equipment to Kras-
heyətini avadanlıqları ilə birlikdə Perm vilayətinin Kras- nokamensk city in Perm. They started searching for the “Sec-
nokamensk şəhərinə köçürüb. Onlar burada “İkinci Bakı”nı ond Baku” there and found it. Notably, Eyyub Taghiyev was
axtarıb tapıblar. Qeyd edək ki, o zaman Eyyub Tağıyevin 32 just 32 years old then.
yaşı olub.
Late in the 40s, the fields in the Caspian Sea began to be ex-
40-cı illərin sonlarında Xəzər dənizində yataqların ploited. Chief office called “Glavmorneft” was set up on off-
mənimsənilməsinə başlanılıb. Dənizdə qazma işləri üzrə shore drilling works, and Taghiyev was appointed Chief Engi-
baş idarə – “Qlavmorneft” yaradılıb. E.Tağıyev idarənin baş neer of the office. He put forward new proposals on upgrading
mühəndisi təyin olunub. O, texnologiya və avadanlıqların tək- the technologies and equipment. The turbo vibrator with a
milləşdirilməsi üçün yeni-yeni təkliflər irəli sürüb. Tağıyevin capacity of 100 metric tons proposed by Taghiyev to locate
dərinlik estakadalarında dirəklərin vurulması və özüllərin columns and reinforce foundations at deep-water docks expe-
möhkəmləndirilməsi üçün təklif etdiyi 100 ton gücündə tur- dited the works.
bovibrator qazma işlərini sürətləndirib.
India
Hindistanda
In fall 1955 Chairman of the Soviet of Ministers of the USSR
1955-ci ilin payızında SSRİ Nazirlər Sovetinin sədri A.N.Kosıgin A.N. Kosygin met Jawaharlal Nehru, Indian Prime Minister, in
Daşkənddə Hindistanın baş naziri Cəvahirləl Nehru ilə Dashkand. Nehru asked to send a team of experts to explore
görüşən zaman Nehru Hindistanda neft ehtiyatlarının axtarışı prospective oil reserves in India. Kosygin instructed Nikolai
üçün mütəxəssislər qrupunun ölkəsinə göndərilməsini xahiş Baibakov, the then Minister of Oil Industry of the USSR, to find
edib. Kosıgin SSRİ-nin o zamankı neft sənayesi naziri Niko- such experts and send them to India asking to appoint head of
lay Baybakova belə mütəxəssislərin tapılması və Hindistana the delegation someone who is an “Oriental person”. Baibakov
immediately proposed Eyyub Taghiyev’s candidacy.

Oil and Industry | Mart 2018

B İ Z İ M M Ə Z U N | O U R A L U M N U S 61

göndərilməsini tapşırır və qrupa “Şərq adamı”nın rəhbər Indian scientists were confident their country possessed oil
təyin olunmasını məsləhət görür. Baybakov fikirləşmədən reserves but failed to conduct geological exploration works
Eyyub Tağıyevi təklif edir. due to lack of experienced geologists, geophysicists and
drillers. Soviet specialists began drafting the geological map
Hind alimləri ölkələrində neftin olduğuna əmin idilər, amma of India and headed to the states considered prospective in
təcrübəli geoloq, geofizik və qazmaçılar olmadığı üçün geo- terms of oil reserves. In the years 1956-1961, a plan of works
loji kəşfiyyat apara bilmirdilər. Elə həmin vaxt Sovet mütəxəs- on oil and gas exploration was developed. Forecasts made by
sisləri Hindistanın geoloji xəritəsini tərtib etməyə başlayıblar Taghiyev and his assistants proved right. Oil erupted from the
və neft ehtiyatları baxımından perspektivli sayılan ştatlara wells drilled by Soviet specialists in Panjab province in May
gediblər. 1956–61-ci illərdə neft və qaz kəşfiyyatı üzrə işlərin 1958 and 250 km off Mumbai in September 1959. Indians be-
planı hazırlanıb. Tağıyevin və köməkçilərinin proqnozları lieved that they had oil fields, and thus thanks to Taghiyev a
özünü doğruldub: 1958-ci ilin mayında Pəncabda, 1959- new second five-year-long plan was approved for the develop-
cu ilin sentyabrında Bombeyin 250 kilometrliyində sovet ment of India’s oil industry. After this, Taghiyev was appointed
mütəxəssisləri tərəfindən qazılan quyu fontan vurdu. Hindis- lifelong advisor for the head oil department of India.
tanlılar inanırdılar ki, onlarda neft yataqları var və beləliklə
Tağıyevin sayəsində Hindistanın neft sənayesinin inkişafı Brazil
üçün yeni ikinci beşillik plan təsdiq edilib. Bundan sonra Tağı-
yev Hindistanın neft üzrə baş idarəsinin ömürlük məsləhətçi- After two years in 1961, Eyyub Taghiyev flew to Brazil together
si təyin olunub. with his colleague Eyyub Bakirov to explore the oil basin in
the Amazon river. Brazil did not have its own oil back then.
Braziliyada The country imported oil from the Near East and Venezuela.
After six months of hard work with the team headed by Taghi-
İki il sonra 1961-ci ildə Eyyub Tağıyev eyni missiya üçün, yev, they presented proves of large oil and gas reserves in
Amazon çayının neftli hövzəsini tədqiq etmək üçün həmkarı Brazil. Eyyub Taghiyev recalled that they had to work under
Eyyub Bəkirovla birlikdə Braziliyaya yollanır. Həmin vaxtda +40 degrees temperature in very humid settings plagued by
Braziliyanın da öz nefti yox idi, ölkə nefti yaxın şərqdən və Ve- mosquitoes and sometimes had to travel 25 thousand km by
nesueladan idxal edirdi. E.Tağıyevin əməliyyat qrupu ilə altı transport means and occasionally by foot.
ay davam edən ağır işdən sonra onlar Braziliyada böyük neft
və qaz ehtiyatlarının olması barədə dəlilləri ortaya qoyurlar. “Jurnal do Brazil” placed Eyyub Taghiyev’s photo with the
Eyyub Tağıyev xatırlayırdı ki, Braziliyada 40 dərəcədən yuxarı following comment below: “His portfolio conceals all the oil
temperaturda, yüksək rütubət şəraitində, hətta böcəklərin secrets of Brazil”.
içində işləyib, müxtəlif nəqliyyat vasitələri ilə, bəzən də piya-
da 25 min kilometr məsafə qət ediblər.

“Jornal do Brasil” Eyyub Tağıyevin fotosunu çap edir. Şəklin
altında isə yazılır: “Onun por�elində Braziliyanın bütün neft
sirləri gizlənib”.

Qayıdış

Qayıtdıqdan sonra Tağıyev artıq Qubkin adına İnstitutun (ind-
iki Rusiya Neft və Qaz Akademiyası) qazma proseslərinin tex-
nologiyası və tədqiqi kafedrasına rəhbərlik etməyə başlayır.
Həmin vaxt onun 44 yaşı vardı. Sonra o, institutun elmi işlər
üzrə prorektoru təyin olunur. Elmi dərəcəsi olmasa da, Tağı-
yev 50-dən çox kitab, monoqrafiya və məqalənin müəllifi idi,
qiymətli ixtiralarına görə 18 beynəlxalq patent almışdı. 1965-
ci ilin dekabrında institutun rəhbərliyi ona texnika elmləri
doktoru dərəcəsi verilməsi barədə qərar qəbul edir.

Oil and Industry | Mart 2018

62 B İ Z İ M M Ə Z U N | O U R A L U M N U S

Back home

Upon his return, Taghiyev headed the Department
of Technology and Investigation of Drilling Process-
es at Gubkin Institute (current Russian Oil and Gas
Academy). At that time, he was 44 years old. Later,
he was appointed Vice-Rector for Scientific Affairs
at the Institute. Although without an academic de-
gree, Taghiyev authored to more than 50 books,
monographies and articles, and was granted 18 in-
ternational patents for his invaluable inventions. In
December 1965 the administration of the Institute
decided to grant him the degree of Doctor of Tech-
nical Sciences.

Memory

Xatirəsi Eyyub Taghiyev died suddenly ten days short of his 55th anni-
versary on January 17, 1967. His portrait is hung on the wall of
Eyyub Tağıyev 1967-ci il yanvarın 17-də, 55 illiyinə on gün the building of the Russian Oil and Gas Academy. Awards are
qalmış qəflətən vəfat edib. Rusiya Neft və Qaz Akademi- instituted for students on his name. In 1958 he was granted
yasının binasında onun portreti asılıb. Adına tələbələr the award of the honored science and technology worker of
üçün mükafatlar təsis olunub. 1958-ci ildə Azərbaycan Azerbaijan SSR, Gold medal for the development and imple-
SSR-in əməkdar elm və texnologiya işçisi adına mükafatla, mentation of the multilevel drilling method at the World Ex-
Brüsseldə keçirilmiş Dünya Sərgisində çoxsəviyyəli qazma hibition in Brussels, Order of the Red Banner of Labour (1944,
üsulunun inkişafı və həyata keçirilməsi üçün Qızıl medal- 1948), Sharaf Order (1942), medals “For the victory over
la, iki dəfə Qırmızı Əmək Bayrağı Ordeni ilə (1944, 1948); Germany in the Great Patriotic War 1941-1945” and “For
Şərəf nişanı ordeni ilə (1942), “1941-1945-ci illərdə Böyük Valiant Labour in the Great Patriotic War 1941-1945”.
Vətən müharibəsində Almaniya üzərində qələbəyə görə”,
eləcə də “1941-1945-ci illər Böyük Vətən müharibəsində Taghiyev’s scientific achievements are still used in the whole oil
göstərdiyi rəşadətə görə” medalları ilə təltif olunub. world. Thus, along with being the author of over 15 inventions
and more than 60 scholarly articles, he was the Chairman of
E.Tağıyevin elmi nailiyyətlərindən indi də bütün neft
dünyasında istifadə olunur. Belə ki, o, 15-dən çox ixti-
ranın, 60-dan çox elmi məqalənin müəllifi olmaqla yanaşı
Super-Dərin Qazma üzrə Fənlərarası Elmi-Texniki Şuranın
sədri, (1958) Texnika elmləri doktoru, professoru olub.

Bu gün onun xatirəsi təkcə Rusiyada deyil, bütün dünyada
əziz tutulur. Alim İmran Cəfərov 1986-cı ilin payızında SSRİ
Mədəniyyət Nazirliyinin nümayəndə heyətinin tərkib-
ində Hindistan səfərinin təəssüratlarından danışarkən
qeyd edir ki, həmin vaxt hindistanlılar qonaqların arasın-
da Azərbaycandan da nümayəndələrin olduğunu bildik-
də onları Kəlküttənin mərkəzi parkına aparır və Eyyub
Tağıyevin qara mərmərdən hazırlanmış büstünü göstərirlər.
Pyedestalın üzərində isə qızılı hərflərlə yazılıbmış: “Hindis-
tan neftinin atası”.

Oil and Industry | Mart 2018

B İ Z İ M M Ə Z U N | O U R A L U M N U S 63

E.Tağıyevin xidmətləri bu gün vətənində də unudul-
mur. Azərbaycan Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinin
sifarişi ilə 2011-ci ildə “Butafilm” studiyasında üç
dəfə Stalin mükafatı laureatı, texnika elmləri dok-
toru, Azərbaycanın əməkdar elm xadimi, neft və
qaz quyularının qazılması üzrə görkəmli mütəxəssis
E.Tağıyev haqqında “Bakının neft kralı” adlı sənədli
film çəkilib.

the Scientific and Technical Council on Superdeep
Drilling (1958), Doctor of Technical Sciences and
Professor.

Today, his dear memory is not held in respect
only in Russia but in the entire world. Alim Imran
Jafarov visited India in the delegation of the Min-
istry of Culture of the USSR in fall 1986. Speaking
about his impressions, he notes that when Indi-
ans learned there were delegation members also
from Azerbaijan among guests, they took them
to the central park in Kalkutta and showed them
the statue in recognition of Eyyub Taghiyev made
of black marble. There was an inscription on the
pedestal in golden letters: “Father of Indian oil.”

Taghiyev’s services are not forgotten in his moth-
erland either. A documentary titled “Baku’s Oil
King” dedicated to the three-fold Stalin Award lau-
reate, Doctor of Technical Sciences, Azerbaijan’s
honorable scholar, prominent specialist on drill-
ing of oil and gas wells was shot in “Butafilm”
studio in 2011 by order of the Ministry of Culture
and Tourism of Azerbaijan.

Oil and Industry | Mart 2018

64 B A Y R A M | H O L I D A Y

ADNSU-da

8 MART

BEYNƏLXALQ QADINLAR
GÜNÜ QEYD OLUNUB

ASOIU MARKS Günel Cəlalqızı
INTERNATIONAL Gunel Jalalgizi
WOMEN’S DAY 8 MARCH

Martın 7-də Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universitetin- On March 7 Azerbaijan State Oil and Industry University
də (ADNSU) 8 Mart - Beynəlxalq Qadınlar Günü münasibətilə (ASOIU) held an event on the occasion of the International
tədbir keçirilib. Tədbirdə universitetin xanım əməkdaş və Women’s Day 8 March. Female employees and students of the
tələbələri iştirak edib. university attended the event.

ADNSU-nun tərbiyə işləri üzrə prorektor, dosent Ata Babayev ASOIU Vice-Rector for Educational Affairs, Associate Profes-
ADNSU-nun xanım əməkdaşlarını bayram münasibətilə təbrik sor Ata Babayev congratulated the female staff members of
edib, onlara cansağlığı, ailə xoşbəxtliyi, iş və şəxsi həyatların- ASOIU on this remarkable holiday, wished them good health,
da uğurlar arzu edib. family happiness, success in their professional and personal
life.
Tədris işləri üzrə prorektor, dosent Qasım Məmmədov uni-
versitetin bütün xanım əməkdaşlarını 8 Mart münasibətilə Vice-Rector for Academic Affairs, Associate Professor Gasim
təbrik edib. Qadının cəmiyyətdə rolundan və fəaliyyətindən Mammadov congratulated all the female employees of
söz açan prorektor Q.Məmmədov 8 martın bayram kimi qeyd the university on the occasion of 8th of March. Vice-Rector
edilməsi tarixindən danışıb. Mammadov spoke about the roles and activities of women in
the society and gave information on the history of March 8 as
Xanım əməkdaşları Beynəlxalq Qadınlar Günü münasibətilə a holiday.

Oil and Industry | Mart 2018

təbrik edən ADNSU-nun rektoru, professor Mustafa Babanlı B A Y R A M | H O L I D A Y 65
qadınların hüquq və azadlıqlarından söz açıb. Azərbaycan
qadınlarının hər zaman müsbət dəyərlər, yüksək mənəvi-əx- ASOIU Rector, Professor Mustafa Babanli extended congrat-
laqi xüsusiyyətləri ilə seçildiyini vurğulayıb. ulations to the female employees on the International Wom-
en’s Day and talked about women’s rights and freedom. He
Daha sonra ADNSU-nun bir qrup qadın əməkdaşlarına və stressed that Azerbaijani women have always been distin-
tələbələrə bayram hədiyyələri təqdim edilib. guished for positive values and high moral qualities.

Holiday presents were then given to a group of female
employees and students of ASOIU.

Oil and Industry | Mart 2018

66 M Ü S A H İ B Ə | I N T E R V I E W

ADNSU-nun XANIM
ƏMƏKDAŞLARI ELMƏ
VƏ TƏDRİSƏ MÜHÜM
TÖHFƏ VERİRLƏR

Günel Cəlalqızı
Gunel Jalalgizi

FEMALE EMPLOYEES OF ASOIU
GREATLY CONTRIBUTE TO
SCIENCE AND TRAINING

Yurdumuza bahar gəlib. Günəşin şüaları artıq torpağı daha Spring has arrived in our motherland. Rays of the sun now
çox qızdırmağa başlayır, ağaclar yaşıllaşır, quşların səsi ətrafı heat the soil more, trees greenish, sounds of the birds are
bürüyür. Ətrafdakı hər şey təbiətin oyandığından xəbər verir. heard everywhere. Everything around us informs about the
Baharın gəlişi hər zaman toy-bayramdır. İlk bayram isə in- awakening of nature. The coming of spring is always a holi-
sanlığın zərif nümayəndələri qadınların bayramıdır. 8 Mart – day. The first holiday is women’s, the elegant representatives
Beynəlxalq Qadınlar Günüdür. of humanity: International Women’s Day 8 March.

Azərbaycan qadını zəkası, müdrikliyi, sədaqəti, qəhrəmanlığı Azerbaijani women have always been distinguished for their
və bu kimi digər yüksək keyfiyyəti ilə hər zaman seçilib və intelligence, wisdom, loyalty, heroism and other high qualities
cəmiyyətdə xüsusi rəğbətlə qarşılanıb. Azərbaycanın mənəvi and treated with special sympathy in the society. Our women,

Oil and Industry | Mart 2018

M Ü S A H İ B Ə | I N T E R V I E W 67

dəyərlərinin formalaşmasında və inkişafında xüsusi rolu who played an important role in the formation and develop-
olan qadınlarımız tarixin bütün dövrlərində xalqın taleyüklü ment of moral values of Azerbaijan, made their contribution
məsələlərinin həll edilməsinə öz sanballı töhfələrini veriblər. to the resolution of significant issues of the people at all times.

Bu gün biz Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universitetin- Today, we want to talk about the contribution of women work-
də (ADNSU) çalışan xanımların ali məktəbdə gənc nəslin ing at Azerbaijan State Oil and Industry University (ASOIU) to
təlim-tərbiyəsinə, bütövlükdə Azərbaycan elminə verdiyi töh- the education of young generation at the university and to
fə haqqında danışmaq istəyirik. Həmsöhbətimiz isə vaxtilə Azerbaijani science as a whole. We are holding our interview
ADNSU-da təhsil almış, hazırda isə universitetin Kimya-tex- with Ph.D. in Technology and Associate Professor Gulshan
nologiya fakültəsinin dekan müavini, texnika üzrə fəlsəfə Dadayeva, former student of ASOIU and current Vice-Dean of
doktoru, dosent Gülşən Dədəyevadır. the Faculty of Chemical Technology.

1 Gülşən xanım, icazə verin ilk növbədə sizi və Gulshan khanum, first of all, we would like to
sizin timsalınızda ADNSU-da çalışan bütün congratulate you and all female staff members of ASOIU
xanımları 8 Mart – Beynəlxalq Qadınlar on the occasion of the International Women’s Day 8
Günü münasibətilə təbrik edək. Elə March. Let’s start our conservation with this topic. What
söhbətimizə də bu mövzu ilə başlayaq. does March 8 mean to you?
8 Mart sizin üçün nədir?
- Thank you. To me, March 8 is a calendar day that gives wom-
- Təşəkkür edirəm. Məncə 8 mart qadınların əslində özlərinə en the opportunity to spend a good time on their own, together
ayırdıqları, istər işləyən, istərsə də işləməyən qadın üçün ailəsi, with their family and children, whether they work or not. This
övladları ilə birgə yaxşı vaxt keçirmək imkanı verən bir təqvim holiday is a double holiday for us, university teachers. Because,
günüdür. Bu bayram biz ali məktəb müəllimələri üçün ikiqat today, we receive congratulations from our colleagues, stu-
bayramdır. Çünki biz bu gün ailə üzvlərimizlə yanaşı həmkar- dents, as well as our family members. Seizing this opportunity,
larımızdan, tələbələrimizdən də təbriklər alırıq. Fürsətdən isti- I would like to congratulate all the ladies working at ASOIU on
fadə edərək mən də ADNSU-da çalışan bütün xanımları bayram this holiday, wish them good health, kindness and happiness to
münasibətilə təbrik edir, onlara can sağlığı, ailələrinə mehriban- their families and success in their endeavors.

2lıq və xoşbəxtlik, işlərində uğurlar arzulayıram. Gulshan khanum, let’s get to know you. Could you please
Gülşən xanım, gəlin sizi tanıyaq. Özünüz tell us a bit about yourself?
haqqında məlumat verərdiniz.
- In 1986 I entered the Faculty of Chemistry at Azerbaijan State
- Mən 1986-cı ildə Azərbaycan Dövlət Sənaye Universiteti- Industrial University (present ASOIU). I graduated from the
nin (indiki ADNSU) Kimya fakültəsinə daxil oldum. 1991-ci university in 1991 and began to work as a senior laboratory
ildən universiteti bitirib, elə həmin ildən “Neftin-qazın kimy- assistant at the Department of Chemistry and Technology of
ası və texnologiyası” kafedrasında böyük laborant vəzifəsində Oil and Gas. After working in this position for 7 years, I was
çalışmağa başladım. 7 il bu vəzifədə işlədikdən sonra, həmin promoted to the head of the training laboratory at the same
kafedrada tədris laboratoriyasının müdiri vəzifəsinə keçdim və department, where I worked for 15 years. During these years,
15 il də bu vəzifədə fəaliyyət göstərdim. Bu illər ərzində, 2002- since 2002, I have worked on my dissertation thesis “Intensi-
ci ildən “Kokslaşma prosesinin intensivləşdirməsi” dissertasiya fication of the coking process” and received my Ph.D. degree.
işi üzərində işlədim və müdafiə edib texnika üzrə fəlsəfə dokto- After obtaining this degree, I became an associate professor
ru adına layiq görüldüm. Bu elmi dərəcəni aldıqdan sonra neft at the Department of Petrochemical Technology and Industry.
kimya texnologiyası və sənayesi kafedrasında dosent vəzifəsini Since then, I have been working as an associate professor, and
icra etməyə başladım. Həmin ildən bu günə kimi dosent işləyi- now I am working on a new research topic to continue my ac-
rəm, elmi işimi davam etdirmək məqsədilə yeni elmi mövzu ademic work. Currently, I am the Vice-Dean of the Faculty of
üzərində iş aparıram. Hazırda Kimya-texnologiya fakültəsində Chemical Technology. Along with academic activity, I also work
dekan müavini vəzifəsini icra edir, elmi fəaliyyətlə yanaşı with students. Working with students is a hard and honorable
tələbələrlə işləyirəm. Tələbələrlə işləmək çətin və eyni zaman- task at the same time.

3da şərəflidir. What qualities do you consider necessary to work in a
Kollektivdə işləmək və cəmiyyətdə team and take a prominent position in the society, to be
əhəmiyyətli yer tutmaq, işlədiyin distinguished in the company you work for?
müəssisədə fərqlənmək üçün hansı
keyfiyyətləri zəruri hesab edirsiniz? - In order to reach a certain position in the society, to be a good
employee and to be treated well in the company you work for,
- Cəmiyyətdə hansısa bir mövqeyə çatmaq, işlədiyin müəs- I think, first of all, you should be a good person. Being a great
sisədə yaxşı işçi olmaq və yaxşı münasibət görmək üçün məncə scientist, but avoiding humaneness does not take people for-
ilk növbədə yaxşı insan olmaq lazımdır. Böyük bir alim olub ward in work or society. Therefore, I think a person can firstly
amma insanlıqdan uzaq olmaq insanı nə işdə, nə də cəmiyyət- advance for his moral qualities.
də böyütmür. Ona görə də hesab edirəm ki, insan ilk növbədə
mənəvi keyfiyyətləri ilə ucala bilər.

Oil and Industry | Mart 2018

68 M Ü S A H İ B Ə | I N T E R V I E W Currently, 713 women work at ASOIU. How can their
contribution to education and role in the university’s
4 ADNSU-da hazırda 713 nəfər qadın çalışır. social life be appraised?
Bu qadınların təhsilə verdikləri töhfə,
onların universitetin ictimai həya�ndakı - Nowadays, looking at contemporary families in Azerbaijan,
rolu necə qiymətləndirilə bilər? there is no male and female discrimination in work and social
life. Problems in families, family issues are now resolved by
- Bu gün Azərbaycanda müasir ailələrə baxdıqda, həmçinin işdə both parties. The burden of the family is not only limited to
də sosial həyatda da artıq kişi və qadın ayrıseçkiliyi hiss olun- men; women now have the right to freely express themselves
mur. Son zamanlar ailələrdə problemləri, ailə məsələlərini artıq and take an active part in public life. In fact, according to the
hər iki tərəf həll edir, ailənin yükünü təkcə kişilər daşımır, artıq essentiality of specialties, our university is a business environ-
qadınlar da kifayət qədər öz sözünü demək, ictimai həyatda ak- ment where there are more men. But, today, the number and
tiv işitrak etmək ixtiyarına malikdir. Əslində ixtisasların mahiy- role of women in the university’s social life or teaching activity,
yətinə görə universitetimiz kişilərin sayca çoxluq təşkil etdiyi iş are not less than those of men. I want to emphasize the special
ortamı olmalı yerdir. Lakin bu gün universitetimizin istər ictimai role of female teachers in training and education of students.
həyatında, istərsə də pedaqoji fəaliyyətində qadınların sayı və I would even say that today, the workload of women is higher
rolu kişilərdən heç də az deyil. Qadın müəllimlərin hazırda than that of men. Women work as a teacher and researcher,
universitetdəki tədrislə yanaşı, həm də tələbələrin təlim-tər- listen to students’ problems along with their lessons. From this
biyəsində xüsusi rolunu qeyd etməliyəm. Hətta deyərdim ki, point of view, I would say that in modern times, women have
bu gün qadınların üzərinə düşən iş yükü kişilərdən də çoxdur. literally become a leading force in the society.
Qadınlar bu gün müəllim kimi, elmi işçi kimi fəaliyyət göstərir,
tələbələrin dərsləri ilə yanaşı, onların problemlərini də dinləyir.
Bu baxımdan, mən deyərdim ki, müasir dövrdə qadınlar sözün
həqiqi mənasında cəmiyyətin aparıcı qüvvəsinə çevrilib.

5 Texniki profilli ali məktəb olan ADNSU-ya Are young girls interested in ASOIU, a technical
gənc qızların marağı böyükdürmü? university?

- ADNSU-da daha çox kişilərə xas ixtisaslar üzrə tədris aparıl- - Although ASOIU mainly provides specialties specific for men,
sa da universitetimizdə mühəndis, kimyaçı, geoloq və digər it also has a sufficient number of female students who are will-
sənaye sahəsi üzrə mühəndislik ixtisasında təhsil alan qız ing to become engineers, chemists, geologists and specialize
tələbələrin sayı da az deyil. Hətta deyərdim ki, qadınlar çoxdur in other industrial fields of engineering. I would even say that
ki, az deyil. Bəzi fakültələr, məsələn, Geoloji-kəşfiyyat, Qaz-neft we have many female students. Of course, teachers and stu-
mədən fakültələri üzrə sözsüz ki, tədris aparanların da, təhsil dents of some faculties such as Geological Exploration and Oil
alanların da əksəriyyəti kişilərdir. Lakin Kimya-texnologiya, and Gas Production are mostly men. There are however more
İnformasiya Texnologiyaları və İdarəetmə fakültələrində çox- women in the Faculties of Chemical Technology, Information
luğu qız tələbələr təşkil edir. Bir məqama toxunmaq istərdim, Technologies and Management. I would like to mention one
məncə hazırda kişi və qadınların çoxluq və azlıq təşkil etdiyi more point: I do not think that any profession can be attributed

Oil and Industry | Mart 2018

M Ü S A H İ B Ə | I N T E R V I E W 69

ixtisaslar olsa da hər hansı peşəni sırf kişiyə və qadına aid et- only to men and women, although there are some specialties
mək olmaz. Çünki kişi peşələrində də öz sözünü demiş kifayət which are particularly for women or men. Because there are
qədər qadınlarımız var ki, onlar bu gün iş fəaliyyətində heç də many women working in men’s professions who do not fall be-
hind their male colleagues today.
6kişi həmkarlarından geri qalmırlar.
Dünya şöhrətli tanınmış məzunları ilə Distinguished with its world-renowned alumni, AzII also
seçilən Azİİ-nin kifayət qədər tanınmış qadın has many female graduates. What do you know about
məzunları da olub. Onlar haqqında nə them?
bilirisiniz?
- ASOIU has many internationally renowned graduates, and I
- ADNSU-nun dünya şöhrətli neçə-neçə məzunu vardır və mən proudly would like to name female alumni among them. I can
qürur hissi ilə onların arasında yer almış qadın məzunlarımızın mention Izzat Orujova, Academician, Honored Science and
adlarını çəkmək istərdim. Onlardan akademik, Azərbaycan Technology Worker of Azerbaijan, Fazila Samadova, Doctor
Əməkdar Elm və Texnika Xadimi İzzət Orucova, Texnika elmləri of Technical Sciences, correspondent member of ANAS, en-
doktoru, AMEA-nın müxbir üzvü, kimya üzrə mühəndis-tex- gineer-technologist in chemistry, Zuleykha Hajiyeva, one of
noloq Fəzilə Səmədova, həmçinin Azərbaycanın görkəmli id- Azerbaijan’s outstanding athletes, honored artist of the Repub-
mançılarından biri, Azərbaycan Respublikası əməkdar artisti, lic of Azerbaijan, USSR sports master, seven-times gymnastics
SSRİ idman ustası, Gimnastika üzrə 7 dəfə Azərbaycan çem- champion of Azerbaijan, and Farah Shakinskaya, social-politi-
pionu olmuş Züleyxa Hacıyeva, eyni zamanda ictimai-siyasi və cal and cultural figure, honored cultural worker of the Republic
mədəni xadim, Azərbaycan Respublikasının əməkdar mədəniy- of Azerbaijan. All these women have succeeded in other fields
yət işçisi Fərəh Şəkinskayanın adını qeyd edə bilərəm. Sada- along with their specialties and have been well-known intellec-
ladığım bu qadınlar ixtisasları ilə yanaşı digər sahələrdə də tuals of their time.

7uğur qazanmış və dövrünün tanınmış ziyalı qadınları olublar. If we take a look at the whole country, how can we
Bütövlükdə ölkə miqyasında dəyərləndirsək, appraise the role of Azerbaijani women in socio-
Azərbaycan qadınının respublikanın economic, socio-cultural life of the republic?
sosial-iqtisadi, ictimai-mədəni həya�nda
rolu necə qiymətləndirilə bilər? - In Azerbaijan, women have always been highly respected as
they are mothers, as well as one of the main pillars of the so-
- Azərbaycanda qadına həmişə böyük hörmət bəslənilib, çünki ciety. They have earned this respect and attitude thanks to the
qadınanaolmaqlabərabər,eynizamandacəmiyyətinəsasdayaq- high position they have gained in our society and the peaks
larından biridir. O bu hörməti və münasibəti cəmiyyətimizdə they reached in science, education, and culture. The role of
qazandığı yüksək mövqe və elmdə, təhsildə, mədəniyyət- the Azerbaijani woman, with qualities such as benevolence,
də fəth etdiyi zirvələri sayəsində qazanıb. Xeyirxahlıq, insan- humaneness, loyalty and courage, in the development of our
pərvərlik, sədaqət və mərdlik kimi keyfiyyətlərə malik Azərbay- nation and country has also been highly appreciated by the
can qadınının xalqımızın və ölkəmizin inkişafıda rolu ümummilli national leader Heydar Aliyev. President Ilham Aliyev’s con-
lider Heydər Əliyev tərəfindən də yüksək qiymətləndirilib. gratulations to the Azerbaijani women on the occasion of the
Prezident İlham Əliyevin hər il 8 Mart Beynəlxalq Qadınlar International Women’s Day on March 8 each year are an ex-
Günü münasibətilə Azərbaycan qadınlarına ünvanladığı təbrik pression of the attention and respect of the head of state to the
dövlət başçısının zərif cinsdən olan vətəndaşlara diqqətinin female citizens. The role of the Azerbaijani woman in the soci-
və ehtiramının təcəssümüdür. Dövrümüzdə Azərbaycan qa- ety has grown, and the representatives of the elegant gender
dınının cəmiyyətdə oynadığı rol daha da yüksəlib və zərif cin- take an essential position in public administration, formation
sin nümayəndələri ana olmaqla yanaşı, dövlət idarəçiliyində, of legislative acts, diplomacy, business, culture, science, edu-
qanunvericilik aktlarının formalaşmasında, diplomatiya alə- cation, health and other important spheres. Currently, dozens
mində, iş dünyasında, mədəniyyət sahəsində, elmdə, təhsildə, of women being members of Parliament in Azerbaijan, hold-
səhiyyədə və digər mühüm sferalarda öz sözünü deməkdədir. ing positions such as committee chairperson, deputy minister
Hazırda Azərbaycanda onlarla qadın millət vəkilinin olması, and judge are the manifestation of the high value given to the
komitə sədri, nazir müavini, hakim kimi postların qadınlar Azerbaijani woman in our country. The highest example of the
tərəfindən tutulması ölkəmizdə Azərbaycan qadınına verilən public political activity of the Azerbaijani woman is undoubted-
yüksək qiymətin təzahürüdür. Azərbaycan qadınının ictimai- ly the activity of Mehriban Aliyeva as the First Vice-President of
siyasi fəallığının ən yüksək nümunəsi sözsüz ki, Azərbaycan the Republic of Azerbaijan. All these once again demonstrate
Respbulikasının I vitse-prezidenti kimi Mehriban Əliyevanın that the Azerbaijani women, who were once able to include
göstərdiyi fəaliyyətdir. Bütün bunlar bir daha nümayiş etdirir ki, the name of Azerbaijan in the history of the world being first
vaxtilə müsəlman şərqində çadrasını ilk dəfə atması, seçkilərdə in the Muslim Orient to take off their veils, gain the right to
seçmək və seçilmək hüququ qazanması ilə Azərbaycanın adını elect and be elected, contribute to the further prosperity of our
dünya tarixinə yazdırmağa müvəffəq olmuş Azərbaycan qa- people and state with their achievements in education, science,
dını müasir dövrdə də təhsildə, elmdə, mədəniyyətdə, ictimai culture and social activities. At the end of my speech, I once
fəaliyyətdə qazandığı nailiyyətləri ilə ölkəmizin avanqardında again congratulate all female employees of ASOIU on this holi-
gedərək xalqımızın və dövlətimizin daha da çiçəklənməsinə day, wish them good health, happiness and to spend their skills
töhfəsini verir. Sözümün sonunda mən bir daha ADNSU-nun and abilities to enrich the intellectual and moral wealth of our
bütün xanım əməkdaşlarını bayram münasibətilə təbrik edir, country.
onlara can sağlığı, səadət, istedad və bacarıqlarını ölkəmizin
intellektual-mənəvi sərvətlərinin zənginləşdirilməsi yolunda Oil and Industry | Mart 2018
daha da səfərbər etmələrini arzulayıram.

70 A S U D Ə V A X T | L E I S U R E

Şah Qacar

ADNSU Günel Cəlalqızı
KOLLEKTİVİ Gunel Jalalgizi
“ŞAH QACAR”
TAMAŞASINI
İZLƏYİB

ASOIU STAFF
WATCHES
“SHAH QAJAR”

Oil and Industry | Mart 2018

A S U D Ə V A X T | L E I S U R E 71

Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universitetinin The staff members of Azerbaijan State Oil and Industry University (ASOIU)
(ADNSU) kollektivi Azərbaycan Dövlət Akademik watched “Shah Qajar” spectacle, a two-part historical drama based on
Milli Dram Teatrında yazıçı, dramaturq, əməkdar the play “Despite all the rumors or Agha Mohammed Shah Qajar” by writ-
incəsənət xadimi Əli Əmirlinin “Bütün deyilənlərə er, dramaturgist, honored art figure Ali Amirli, at Azerbaijan State Aca-
rəğmən və ya Ağa Məhəmməd şah Qacar” pyesi demic National Drama Theatre.
əsasında səhnələşdirilən iki hissəli tarixi dram əsəri
olan “Şah Qacar” tamaşasını izləyib. ASOIU Rector, Professor Mustafa Babanli, Vice-Rectors, academic and ad-
ministrative staff members of the university were at the spectacle. The au-
ADNSU-nun rektoru, professor Mustafa Babanlı, uni- thor and scriptwriter of the two-part historical piece “Shah Qajar” is Azer
versitetin prorektorları, professor-müəllim heyəti və Pasha Nemat, the art director and head of the Academic National Drama
əməkdaşlarının maraqla izlədiyi iki hissəli tarixi əsər Theatre. Its scientific consultant is Chingiz Gajar, director Anar Sadigov,
olan “Şah Qacar” tamaşası Akademik Milli Dram composer Siyavush Karimi, and lighting designer Rafael Hasanov.
Teatrının bədii rəhbəri və direktoru Azər Paşa Nemətin
müəllifliyi və quruluşçu rejissorluğu ilə hazırlanıb. Notably, honored actors Abbas Gahramanov, Lalazar Mustafayeva, Sabir
Tarixi dramın elmi məsləhətçisi Çingiz Qacar, rejisso-
ru Anar Sadıqov, bəstəkarı Siyavuş Kərimi, işıq üzrə
rəssamı isə Rafael Həsənovdur.

Qeyd edək ki, tamaşada rolları əməkdar artistlər
Abbas Qəhrəmanov, Laləzar Mustafayeva, Sabir
Məmmədov, Anar Heybətov, Aslan Şirin, Kazım
Abdullayev, Elşən Rüstəmov və Ayşad Məmmədov
ifa ediblər. Azərbaycan teatrının 140 illiyinə həsr olu-
nan səhnə əsərinin premyerası iyulun 13-də Akade-
mik Milli Dram Teatrında keçirilib.

Görkəmli rejissor, Xalq artisti Azər Paşa Nemətin
quruluş verdiyi səhnə əsərində XVIII əsr İran hökm-
darı Ağa Məhəmməd şah Qacarın hakimyyətindən, o
dövrün siyasi proseslərindən, saray çəkişmələrindən
və eyni zamanda taxt-tac uğrunda gedən müba-
rizədən bəhs edir. Tamaşa gərgin dramatik səhnələr
üzərində qurulub. Tamaşada Qacar həm də tarixi-
likdən çıxaraq öz taleyinin girdabında əzab çəkən,
bitib-tükənmək bilməyən suallara cavab axtaran
bir insan obrazı kimi təsvir olunur. Qacar obrazı
tamaşaçıya yalnız qəddar və zalım hökmdar deyil,
həm də bütün fəaliyyətini xalqının xoşbəxt gələcəyi-
nə həsr edən siyasi xadim kimi təqdim olunur və
ilk dəfə Ağa Məhəmməd şah Qacar tarixdə olduğu
kimi təhrif olunmadan tamaşaçılara təqdim olunub.
Hər kəsin yaddaşında kök salmış “Bir boynu olsay-
dı bəşəriyyətin, onu bir qılıncla vurardım yəqin” -
deyəcək qədər qəddar, qaniçən, zalım şah bu dəfə
səhnədə başqa ampluada təsvir olunub.

Belə ki, vaxtı ilə xalq şairi Səməd Vurğunun “Vaqif”
pyesində yaratdığı Qacar obrazını dəyişmək lazım
gəlib. Onu devirmək üçün isə əlbəttə ki, başqa bir
Qacar lazım idi və Əli Əmirli “Bütün deyilənlərə
rəğmən və ya Ağa Məhəmməd şah Qacar” pyesini
yazmaqla, pyesin adından da bəlli olduğu kimi fərqli
Qacar obrazı yaratmağa müvəffəq oldu.

145-ci teatr mövsümünün səhnə əsərlərindən olan
“Şah Qacar” tamaşasında Ağa Məhəmməd şah Qacar
həm də psixoloji faciə qəhrəmanı kimi təsvir olunub.
Tamaşa xacə şaha nifrət bəsləyən xanların sui-qəsd
planlaması ilə başlayır və bu planın gerçəkləşməsi ilə
bitir. Bu zaman kəsiyində tamaşaçının məşhur xacə

Oil and Industry | Mart 2018

72 A S U D Ə V A X T | L E I S U R E

şahla tanış olmaq imkanı var. Bu imkan peşəkar drama- Mammadov, Anar Heybatov, Aslan Shirin, Kazim Abdullayev,
turji üsulların sayəsində mümkün olub: Ağa Məhəm- Elshan Rustamov and Ayshad Mammadov took part in the
məd şah düşməni Kərim xan Zəndin sümüklərini ayağı spectacle. Dedicated to the 140th anniversary of the Azer-
altında basdırır və bu məqamda onun Zəndin əsirli- baijani theatre, the play was premiered on June 13 at the
yində olduğu zamanı xatırlamaq üçün zəmin yaranır. Academic National Drama Theatre.
Ümumiyyətlə tamaşada bir məqam da anlaşılmaz
qalmır. Bütün faktlar, xarakterik məqamlar izah olunur. Written by the prominent director and People’s artist Azer
Burada Qacarın şəxsiyyət kimi gizlinlərindən qabaq ilk Pasha Nemat, the play talks about the reign of the Iran gov-
ernor Agha Mohammed Shah Qajar in the 18th century, po-
litical processes of those times, palace conflicts, as well as
the combat for the throne. The spectacle is based on tense
dramatic scenes. In the spectacle, Qajar is described as a per-

Oil and Industry | Mart 2018

növbədə tarixi aspekti maraq doğurur. Hərçənd şəxsiy- A S U D Ə V A X T | L E I S U R E 73
yət kimi Qacarı maraqlı edəcək onlarla məqam var.
Bunlardan daha tez yada düşəni onun xədim olmağıdır. son who gets away from being historical, suffers in the
Hakimiyyətdə olan xədim şah... Əli Əmirli bəlkə də milli whirl of his fate searching for never-ending questions.
teatr üçün ən maraqlı nöqtəyə toxunub. Qajar is not only shown to the audience as a malicious
and cruel governor but also as a political figure who
Qacar özü dediyi kimi sonu olmayan bir sınağa çəkilir. dedicates his activities to the brighter future of his peo-
Amma bu elə sınaqdır ki sonda mükafatı yoxdur. Onun ple. For the first time, Agha Mohammed Shah Qajar is
ümumiyyətlə sonu yoxdur. Bunlar amansız olmağa presented to spectators in the most natural way, with-
out any falsification. Remembered as a brutal, blood-
thirsty, cruel shah, capable of saying “If humanity had
one neck, I would behead it with a single sword” is de-
scribed differently in the play.

Hence, there was a necessity to change the image of
Qajar once created in “Vagif” play by the People’s poet
Samad Vurgun. Of course, we needed another Qajar to
overthrow the old one, and by writing the play “Despite
all the rumors or Agha Mohammed Shah Qajar” Ali
Amirli succeeded to create a different Qajar, as it be-
comes obvious from the title of the play as well.

In “Shah Qajar”, which is one of the plays of the 145th
theatre season, Agha Mohammed Shah Qajar is also
given as the hero of a psychological tragedy. The spec-
tacle starts with a group of khans planning a suicide
for the haja shah and ends with the realization of the
plan. During this period, the spectator has some time to
get to know the haja shah. This opportunity is possible
thanks to professional dramaturgical methods: Agha
Mohammed Shah buries the bones of his enemy Karim
khan Zand under his legs, recalling the time when he
was under the hostage of Zand. In general, no point is
left unclear in the spectacle. All facts and character-
istic points are well explained. Before Qajar’s secrets,
we become interested in the historical aspects of his
personality. Perhaps, there are dozens of points to give
Qajar an interesting personality. The first that comes
to one’s mind is that he is a eunuch. A eunuch shah in
governance… Perhaps, Ali Amirli touched upon a very
important point for a theatre.

As Qajar admits himself too, he goes through an end-
less trial, which has no award. In general, it has no end.
Is this enough to be ruthless? Of course, there is an-
other bigger problem: fear. Agha Mohammed Shah is
afraid of everyone. It is evident, a shah has no friend.
He is obliged to kill anyone who gets closer, even his
beloved brother. This tragic loneliness is not up to him.
He is as condemned as being a shah.

The spectacle also includes some open metaphors. It
shows that while still under the captivity of Karim khan
Zand, Qajar would hunt a fox. He would catch the fox
but would not kill. He would let it go after putting a bell
on its neck. The fox would scare other ones with the
sound of the bell: it could neither hunt nor pair. It would
eventually die howling of loneliness and hunger. Qajar
tells this story in the spectacle and compares himself
with that fox. In this situation, the bell is undoubtedly
a crown.

Oil and Industry | Mart 2018

74 A S U D Ə V A X T | L E I S U R E

yetərmi? Əlbəttə, daha
başqa və böyük səbəb var:
Qorxu. Ağa Məhəmməd
şah hər kəsdən qorxur,
bəllidir, şahın dostu olmur.
O, yaxın gələn hər kəsi
öldürməyə məcburdur -
hətta sevdiyi qardaşını da.
Bu dəhşətli tənhalıq ondan
asılı deyil. O şah olduğu
qədər də məhkumdur.
Tamaşada açıq meta-
foralar da var. Tamaşada
göstərilir ki, Kərim xan
Zəndin əsirliyində olduğu
zamanlarda Qacar tülkü
ovuna çıxırmış. Tülkünü tu-
tur amma öldürmürmüş,
onun boynuna zınqırov
keçirib buraxırmış. Bu
zınqırovlu tülkü, səsdən
başqalarını da ürküdür,
nə ov edə nə də cütləşə

Oil and Industry | Mart 2018

A S U D Ə V A X T | L E I S U R E 75

bilirmiş. Tənhalıq və aclıq içində ulaya-ulaya ölürmüş. Scriptwriter Azer Pasha Nemat has described Agha Mohammed
Qacar tamaşa içində bu əhvalatı danışır və özünü o Shah Qajar as one of the interesting historical figures with great
tülküyə bənzədir. Zınqırov isə şübhəsiz ki, başındakı services instead of a cruel and malicious shah. According to him,
şahlıq tacı hesab olunur. Shah Qajar did not lose to Napoleon for wisdom and knowledge.
However, he was never treated well: neither alive nor after death.
Quruluşçu rejissor Azər Paşa Nemət Ağa Məhəmməd
şah Qacarı qəddar və zalım şah kimi yox böyük xid- Author of the play Ali Amirli says he has tried to show Qajar as he
mətləri olan və tarixdə maraqlı simalardan biri kimi is. According to him, the historical sources prove that Qajar was
qiymətləndirib. Onun sözlərinə görə, ağlı və biliyi ilə very fair. He never left a crime without a punishment, a service
şah Qacar heç də Napoleondan əskik tarixi şəxsiyyət without an award. Certainly, he also bore the same qualities with
olmayıb. Amma ona nə sağlığında, nə də ölümündən all medieval governors.
sonra düzgün qiymət verilməyib.

Pyesin müəllifi Əli Əmirlinin sözlərinə görə tamaşada
Qacarı olduğu kimi təqdim etməyə çalışıb. Onun söz-
lərinə görə tarixi mənbələrə görə Qacar çox ədalətli
bir şah olub. Cinayəti cəzasız, xidməti mükafatsız qoy-
mayıb. Təbii ki, bütün orta əsr hakimlərinə məxsus
keyfiyyətlər də onda olub.

Oil and Industry | Mart 2018

76 D Ü N Y A D A | I N T H E W O R L D

“Citibank”: Neftin qiyməti 100 dollara çatacaq
Citibank: Oil prices will hit $100

Bu ilin ikinci yarısında ABŞ-da neft hasilatının artması fonunda
neft kəskin ucuzlaşacaq. Bu proqnozla “Citibank” çıxış edib. ABŞ
bankının proqnozuna əsasən, neft qiymətlərində azalma 2019-
cu ilin ilk rübünə qədər davam edəcək və “Brent” markalı neftin
qiyməti 50 dollar/bareldən də aşağı düşəcək. Lakin bundan son-
ra Yaxın Şərqdə geosiyasi gərginliyin artması gözləntiləri diqqətə
alınaraq qiymətlərin 90-100 dollar/barelə qədər artacağı ehti-
mal edilir.

In the second half of 2018, the oil prices will fall sharply against
the backdrop of the increasing oil production in the United
States, the Citibank has forecasted. According to the U.S. bank
forecast, the decline in oil prices will continue until the first quar-
ter of 2019, and Brent oil price will drop below $50 per barrel.
But then it is expected that prices will increase up to $90-100/barrel, given the expectations of the geopolitical tension in the
Middle East.

İran da kriptovalyuta buraxacaq “Goldman Sachs”: Gələn il FED uçot dərəcəsini
Iran to launch its own cryptocurrency daha çox artıracaq

İranın dövlət bankı “Post Bank” kriptovalyuta yaratmaq Goldman Sachs: FED will continue to raise interest
üçün fəaliyyətə başlayıb. Bu barədə İranın rabitə və rates next year
texnologiyalar naziri Məhəmməd Cavad Azəri Cehrumi
bildirib. Onun sözlərinə görə, İran Mərkəzi Bankı rəqəm- “Bu il FED-in uçot dərəcəsini 5 iclasda artırması az ehtimal olunsa
sal valyutalara nəzarət etmək məqsədilə digər qurum- da, 2019-cu ildə daha çox artımla üzləşəcəksiniz”. Bu açıqlamanı
larla əməkdaşlıq edir. Xatırladaq ki, fevralın əvvəlində ABŞ-ın nüfuzlu “Goldman Sachs” investisiya bankının baş iqtisadçısı
Venesuela kriptovalyutasını emissiya edərək 735 mln. Yan Hatsius (Jan Hatzius) verib. Hatsius bildirib ki, işsizliyin 3,25-
ABŞ dolları vəsait cəlb etməyə nail olub. 3,5%-ə geriləməsi və inflyasiyanın 2% hədəfinə çatması və onu
ötməsi FED-ə uçot dərəcəsini hər rüb bir dəfədən çox artırmağa
imkan verəcək. “Düşünürəm ki, ABŞ iqtisadiyyatı qızma riski ilə qar-
şılaşıb. Monetar siyasət buna əngəl olmalıdır”, - deyə baş iqtisadçı
vurğulayıb. Qeyd edək ki, FED-in monetar siyasət iclasları hər rüb-
də 2 dəfə keçirilir. Bu il FED-in 4 iclasda, yəni rübdə bir dəfə uçot
dərəcəsini artırması ehtimal olunur.

Iran’s state-run Post Bank is working on developing “Although it is less likely that the FED will raise interest rates in five
a cryptocurrency. Iran’s Minister of Information and meetings this year, we will face more hikes in 2019”. The statement
Communications Technology Mohammad-Javad Azari was made by Jan Hatzius, Chief Economist of the influential U.S.
Jahromi noted. According to him, the Central Bank of investment bank Goldman Sachs. Hatzius said the unemployment
Iran is cooperating with other institutions to control dropping to 3.25-3.5% and inflation reaching and surpassing 2%
digital currencies. Notably, earlier in February, Venezuela will enable the FED to raise the interest rates more than once each
achieved to raise $735 mln from the launch of its own quarter. “I think the U.S. economy has faced the risk of overheating.
cryptocurrency. Monetary policy should hinder this”, - the Chief Economist stressed.
Notably, the FED monetary policy meetings are held twice each
Oil and Industry | Mart 2018 quarter. It is estimated that the FED will raise the interest rates in
four meetings, that is once per quarter.

D Ü N Y A D A | I N T H E W O R L D 77

IEA: ABŞ artıq bu il neft hasilatı üzrə dünya lideri Dünyada nağd puldan imtina sürətlənir
olacaq World refuses cash at high speed
IEA: U.S. will become world leader in oil output this
year Dünyada, xüsusilə də Avropa ölkələrində nağd
puldan istifadə getdikcə azalır. İsveç nağd pulun
ABŞ-da neft hasilatı şist neft hasilatında artım hesabına yaxın istifadəsi, demək olar ki, ortadan qalxan ilk ölkə
ünvanını qazanmaq üzrədir. Ödənişlər ya plas-
rəqibləri olan Səudiyyə Ərəbistanı və Rusiyanı ötərək 2018-ci tik kartla, ya da mobil telefonla həyata keçirilir.
Lakin bu durum İsveç hökumətini narahat etməyə
ilin sonuna qədər onun lider ölkəyə çevrilməsinə səbəb olacaq. başlayıb. Yay aylarında İsveç Mərkəzi Bankı nağd
pulların yox olması və bunun iqtisadiyyata təsi-
Bu proqnozu Beynəlxalq Energetika Agentliyi (IEA) fevral hesa- ri ilə bağlı məruzə hazırlayacaq. Mərkəzi Bankın
rəsmisi bildirib ki, bu qədər yüksək sürətlə nağd
batında yayıb. Hesabatda OPEC+ anlaşmasının qlobal neft eh- puldan imtina, pul infrastrukturunun qorunması
baxımından problem yarada bilər. “Insight Intelli-
tiyatlarında azalmaya yol açdığı qeyd olunur. OECD ölkələrinin gence” araşdırma saytının illik sorğusuna əsasən,
isveçlilərin 36%-i, demək olar ki, nağd puldan is-
izafi neft ehtiyatları tifadə etmir. Əhalinin 25%-i isə həftədə bir dəfə
nağd pula müraciət edir. Bu məqsədlə Mərkəzi
5 dəfə azalaraq 264 Bank rəsmi olaraq elektron kron tətbiqi barədə
düşünür.
mln. bareldən 52
The world countries, especially Europe, are more
mln. barelə düşüb. and more giving up using cash. Sweden is about
to become the first country transforming into a
“Sanki anlaşma müs- cashless society. Payments are made either by
credit card or mobile phone. The situation, howev-
bət effekt verib. er, has gotten the Swedish authorities worried. In
the summer, Sweden’s Central Bank will draft a re-
Amma bu, belə deyil. port on the disappearance of cash and its effect on
the economy. The official of the Central Bank says
Noyabr-yanvar ayları refusal from cash at such a high speed may cause
problems in terms of protecting the payment infra-
ərzində ABŞ-da neft structure. According to Insight Intelligence’s annu-
al survey, 36% of Swedes do not use cash. About
hasilatı 846 min 25% of the population use cash once a week. With
this objective, the Central Bank is even looking into
barel/gün artım making a digital version of the krona.

göstərib və Səudiyyə

Ərəbistanını ötüb. İlin

sonuna qədər isə ABŞ

Rusiyanı da ötərək

neft hasilatında lider

ölkəyə çevrilə bilər”, -

hesabatda qeyd olunub. Agentlik 2018-ci il üçün neft tələbi ilə

bağlı proqnozunu 100 min barel/gün artıraraq 99,2 mln. barel/

günə çatdırıb.

“The world economy is capable of “digesting” the American
shale oil”, stated the US Secretary of Energy Rick Perry at the
World Economic Forum in Davos, Switzerland. Additionally,
Perry said he was skepticaa Due to the increase in shale oil pro-
duction, the United States will leave Saudi Arabia and Russia be-
hind and become a leader country in terms of oil production by
late 2018. The Energy Information Administration (IEA) said in
its February report. According to the report, OPEC+ agreement
leads to decline in global oil reserves. Oil reserves in OECD coun-
tries dropped 5 times from 264 mln bbl to 52 mln bbl. “It seems
that the agreement has a positive effect. But that is not the case.
Oil production in the U.S. increased by 846.000 bbl/day in No-
vember surpassing Saudi Arabia. By the end of this year, the U.S.
can become the leading oil producer leaving Russia behind,” -
says the report. The agency has increased its oil demand forecast
for 2018 by 100.000 bbl/day amounting to $99.2 mln bbl/day. l
about the US Energy Information Administration (EIA) forecasts.
Notably, EIA predicts that daily oil production in the country will
reach 10.3 million barrel this year. Following the announcement
of the Secretary, the price of Brent oil in the world market rose to
$71.05/barrel which is the peak after December 2, 2014.

Oil and Industry | Mart 2018

78 D Ü N Y A D A | I N T H E W O R L D

“Forbes” ən zəngin kriptovalyuta milyarderlərinin adlarını açıqlayıb

Forbes releases list of cryptocurrency billionaires

“Ripple” rəqəmsal valyuta servisinin keçmiş baş direktoru Kris Larsen (Chris Larsen) kriptovalyuta əməliyyatların-
da zənginləşən ən varlı iş adamı seçilib. Onun məcmu varidatının 7,5-8 mlrd. dollar olduğu hesab edilir. İkinci
sırada “Ethereum”un yaranmasına kömək edən Cozef Lavin (Jozeph Lubin) 1-5 mlrd. dollar, üçüncü sırada isə 1,1-
2 mlrd. dollar gəlir əldə edən “Binance” kriptovalyuta birjasının təsisçisi Çanpen Çjao (Changpeng Zhao) qərar-
laşıb. Tilor və Kemeron Uinklvos (Tylor and Cameron Winklevoss) qardaşlarının sərvətinin isə 0,9-1,1 mlrd. dollar

olduğu ehtimal edilir. Beşinci sırada “Ethereum”un quru-
cusu Vitalik Buterin qərarlaşıb ki, onun da 400-500 mln.
dollar gəlir əldə etdiyi bildirilir.

Chris Larsen, former CEO of the digital currency service
Ripple, has been chosen the richest businessman who got
wealthy on cryptocurrency transactions. His net worth
is estimated at $7.5-8 bln. The second place is taken by
Joseph Lubin, who helped to found Ethereum, with $1-5
bln, while the founder of the Binance exchange Changpeng
Zhao ranks in third place with $1.1-2 bln. Cameron&Tyler
Winklevoss twins have an estimated fortune of $0.9-1.1
bln. The fifth place is taken by Ethereum co-founder Vitalik
Buterin who has made $400-500 mln.

“Facebook”da 3D şəkillər paylaşmaq
mümkün olacaq
It will now be possible to post 3D photos
to Facebook

“Facebook” sosial şəbəkəsi “glTF 2.0” formatını A social network Facebook is rolling out support for the glTF 2.0 for-
dəstəkləməyə başlayıb. Bu, istifadəçilərə xəbər mat. This will enable users to post 3D models to the news feed. The
lentində 3D formatında obyektlər paylaşmaq im- novelty was published on the company website. “Recently, we have
kanı verir. Yenilik barədə şirkətin saytında məlumat introduced a 3D sharing system. This will allow people to view digi-
yerləşdirilib. “Biz bu yaxınlarda 3D paylaşım sistemi tal objects from all sides and at the same time continue their job on
tətbiq etmişik. Bu, insanların rəqəmsal obyekt- Facebook news feed”, - says the information. The creators write that
ləri hər tərəfdən görməsinə və onunla birgə the object immediately reacts to the touch and allows to “take out”
“Facebook”un xəbər lentində işini davam et- the content off the screen. You can turn the image by dragging with
dirməsinə imkan verəcək”, - deyə məlumatda bildi- the left button of the mouse or finger on screen touch devices.
rilir. Yaradıcılar yazırlar ki, obyekt toxunuşa dərhal
reaksiya verir və məzmunu ekrandan “çıxarmağa”
imkan verir. Şəkili kompüterdə siçanın sol düyməsini
basıb saxlamaqla və ya toxunuşla işləyən cihazlarda
barmaqla sıxaraq döndərmək mümkündür.

Oil and Industry | Mart 2018

Yaponiyada “Tesla Model S”-i D Ü N Y A D A | I N T H E W O R L D 79
üstələyən elektrik super avtomobil
yaradılıb Dubayda 3D çap üsulu ilə villalar
yaradılacaq
Japan creates super electric car that 3D-printed villas to be unveiled in
takes over Tesla Model S Dubai

Yaponiyanın “Aspark” şirkəti elektriklə işləyən 3D çap texnologiyasının köməyi ilə yaradılan
yeni super avtomobili təqdim edib. Avtomobil ilk villalar yaxın iki ay ərzində Dubayda ərsəyə
saatda 96 kilometr məsafə üçün sürəti 1,9 sani- gələcək. Şəhər bələdiyyəsindən belə villanın
yəyə yığır. Avtomobil bu göstərici ilə “Tesla Model yaradılması üçün bütün zəruri avadanlıq və
S”in rekordunu üstələyib. “Tesla Model S” ötən alətlərin artıq Dubayda olduğu bildirilib. 2030-
il dünyada həmin sürəti 2,3 saniyəyə yığan ən cu ilədək şəhərdə yeni binaların 25%-i bu
sürətli avtomobil kimi tanınmışdı. “Aspark Owl” müasir texnologiyadan istifadə edilməklə “çap
adlandırılan yeni elektrik avtomobil dünyada ən ediləcək”. Bu isə tikinti xərclərini aşağı sala-
bahalı maşınların əksəriyyətinin sürətlənmə re- caq və onun başa çatma müddətini azaldacaq.
kordunu üstələyib. Məsələn, 3 milyon dollara Xatırladaq ki, ötən ilin fevral ayında Dubayda
satılan “Bugatti Chiron” həmin sürəti 2,3 sani- yerləşən startaplardan biri dünyanın 3D çapdan
yəyə toplayır. “Lamborghini Aventador”da isə bu istifadə edilərək qurulan ilk göydələnini inşa
rəqəm 2,7 saniyə təşkil edir. edəcəyini açıqlayıb.

Japan-based Aspark company has introduced its Dubai’s first 3D-printed villas will be unveiled with-
new super electric car. The car goes 96 km/h for in two months. The city municipality says Dubai has
barely 1.9 seconds. The car has accomplished to all necessary equipment and instruments ready to
destroy the record of Tesla Model S with this fig- create such a villa. By 2030, 25% of the city’s new
ure. Last year, Tesla Model S became the fastest buildings will be “printed” by using this modern
car reaching the same speed for 2.3 seconds. technology. This will reduce construction costs and
Named Aspark Owl, the new electric car has sur- shorten delivery timeframes. Notably, one of the
passed the speed record of the majority of the Dubai-based startups announced in February last
world’s most expensive cars. For instance, sold for year that it would build the world’s first 3D-printed
$3 million, Bugatti Chiron makes the same speed skyscraper.
for 2.3 seconds, while Lamborghini Aventador for
2.3 seconds. Oil and Industry | Mart 2018

80

Startap və Ýnnovasiya Mərkəzi
eazi START Startup & Innovation Center

Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universiteti
“eazi START” Startap Məktəbi ADNSU tələbə və
müəllimlərinin startap layihələrinə, yenilikçi ixtiralarına
dəstək olmaqla yanaşı həm də biznes inkubasiya mərkəzi
rolunu oynayır. Startapçılara bazar araşdırması, layihənin

iqtisadi və texnoloji yönünün təyini və idarə
olunmasında dəstək olur, eyni zamanda startap

komandalarını layihələrinin hazırlanması
üçün də ofis ilə təmin edir.

Oil and Industry | Mart 2018