5-сынып Ұлы саяхатшы

Сабақтың тақырыбы:

Ұлы саяхатшы

Оқу мақсаты:

5.3.2.1 Жанрлық ерекшеліктеріне сай рәсімделуі мен
құрылымын сақтап, хат құрастырып жазу;
5.4.4.5 Төл сөзді төлеу сөзге айналдыру.

Бағалау критерийлері:

• Мәтіннің мазмұнын түсінеді;
• Хаттың құрылымы мен рәсімделуі

арқылы жанрлық ерекшеліктерін
ажыратады, хат құрастырып жазады.
• Төл сөзді төлеу сөзге айналдырады.

Бір мезетте қос ғалымның – география мен тарихтың негізін
салған Геродоттың шыққан тегі Кіші Азиядан екен. Ол біздің
заманымызға дейінгі 484 жылдары дүниеге келген. Біздің
заманымызға дейінгі 425 жылдар шамасында қайтыс болған. Ол өз
ғұмырында Кіші Азияны шарлап шықты. Вавилон мен Финикияда,
Киринде аялдады. Балқан түбегіндегі Грекияның сан түрлі
шаһарларын аралады. Қара теңіз жағалауында ат шалдырды.
Афинада ұзақ өмір сүрді.

Геродот жазбалары – ежелгі әлемнің нағыз энциклопедиясы. Ол
сияқты ғұмырын саяхатқа арнаған адам жоқтың қасы. Білуге деген
әуестігі мен адал ниеті Геродоттың бойында зерттеушіге лайық
сенім қалыптастырды. Ол табиғи ескерткіштер мен өзі жүрген
аймақтардың ерекшеліктері байыптап қарап, дәл сипаттап отырды.
Сол заманның өзінде 2 мың жылдық тарихы бар таңғажайып
Мысыр пирамидаларын сипаттаған да Геродот болды.

Ұлы саяхатшы қазіргі Украина далаларында тіршілік еткен
құпия көшпенділер: скифтер – сақтар туралы да қызықты
мәліметтер қалдырды.

Геродот дәуірі мен біздің арамызда бөліп тұрған бірнеше
ғасырда әлем, ертедегі халықтар және елдер тарихы танымастай
өзгерді деп санауға болады. Қандай да қорытындылар жасауға
болады. Бірақ көшпенді тайпалар тұңғыш рет Қара теңіз
жағалауларында бұдан екі жыл бұрын пайда болды деген
тұжырыммен ешкім дауласа алмайды.

Саяхатшы жазған мәліметтер әлемдегі бірқатар елдердің
тарихын, салт-дәстүрлерін жаңғыртып, жазуда басты құндылық
болып саналады. Қазіргі уақытта тарих ғылымындағы ашылып
жатқан тың мәліметтер де Геродот жазбаларының
шынайылылығын толық растап отыр.

1-тапсырма

«Дұрыс-бұрыс» әдісі

Дескриптор:
- мәтін мазмұнын түсінеді;
- ақпараттың дұрыс-бұрыстығын анықтайды.

№ Сұрақтар Дұрыс Бұрыс

1 Геродот математика мен физика
ғылымдарының негізін салған

2 Сақтар туралы қызықты
мәліметтер қалдырды

3 Геродоттың шыққан тегі – Кіші
Азия

4 Геродот біздің заманымызға
дейінгі 584 жылдары дүниеге
келген

5 Геродот жазбалары – ежелгі
әлемнің нағыз энциклопедиясы

6 Францияда ұзақ өмір сүрді

Жауабы: Дұрыс Бұрыс
+
№ Сұрақтар
1 Геродот математика мен физика +

ғылымдарының негізін салған +

2 Сақтар туралы қызықты мәліметтер +
қалдырды +

3 Геродоттың шыққан тегі – Кіші Азия

4 Геродот біздің заманымызға дейінгі 584
жылдары дүниеге келген

5 Геродот жазбалары – ежелгі әлемнің +
нағыз энциклопедиясы

6 Францияда ұзақ өмір сүрді

Анықтама бұрышы

Хат деп белгілі адамның екінші бір адамға арнап
жазған жеке туындысын айтамыз.
Хат жазу барысында нақты тұрақталған үлгісі
болмаса да, белгілі бір жазу мәнері бар. Хат
бірінші
жақтан баяндалады. Нақтылы адресант (хатты
жазушы) пен адресаты (хатты қабылдаушы)
болуы керек.

Хат құрылымы:

Сәлемдесу, қал-жағдай сұрау.
Өзің жайлы қызықты ақпараттармен
бөлісу.
• Хат жолдайтын адамға өтініш не тілек
айту.
• Хат соңында қоштасу және хат иесін
көрсету.
• Хат жіберілген күнді белгілеп жазу.

2 –тапсырма

Төмендегі тірек сөздерді пайдаланып, хат құрылымын
сақтап, тақырыбымызға байланысты хат құрастырып жаз.

Дескриптор:

-хат құрылымын сақтап, хат құрастырып жазады.

Тірек сөздер:

Тарихтың атасы, Ұлы саяхатшы, Киренде аялдады, Вавилон
шаһары.

Ықтимал жауап:

Геродотқа хат

СәлМемендессізуд, іқңале-ңжбаеғкдтаейріңсұізртау.ралы оқып жатырмын. Көп саяхат
жаӨсзаіғңанжыаңйылыздқыыжзыақсты бақілпеамр.атҚтаайрмеледнебрөдлі ішсуа.рладыңыз? Көп саяхат
жа•сХағаатнждоылқдтаайнтбыонладрасмізғдаіңөтбіноійшыңные зтділаебкілауйгтеу.деген құштарлық ерекше
бо•лХара.т Есокңі ымныдңажқоышлдтыасқутжарәниехыхабтаиресМіныксөыррсептиур. амидаларын сіздей
си•пХататтажғаінбеершілкгіемнжкоүқн.ді белгілеп жазу.

эХлаеСтктотынрыоқнмадғеаынзғқпааотжшаартза,ыУапкр,рқпаыойлшныатадаалрақлыалрыынждіабетрірушгеілбіоклеатдкые.нЯқұбпоилмя аса,
көжшібпеернудгілеебро:лскадиыф.теТрү-рслаіқтмаеркетмуреа, лұыйыдма қбыірзлыеқсттыік,моәқлуімоертытнердарында
қабледлыгрілыі пбсірыза.дСамізддыіңөжмаірзғбаанянмдәылқім, ебтілтеікртііңліізкә, лкеәмсідпетгіікб, іардқаамтшарыеллыдқердің
татрұирхғыынд,асажлатз-бдаәшстаүрсиінпажтатңағуымратқыспатжыанздуадажбиаісжтыазықұлнадтынлыісққбаоғлаызыпның
сабніарлтдүыр.і.ҚБаезлігріглііуаадқаымтнтыаңтакреилхесіғыбілрыамдыамнғдаа,ғбыіралшеыстліыккпе,жмаеткқеамнетгыең
мәалрінмаепттжеарздғаенсіжздекіңе жтуаызбнадлыасрыынңыайздтыамңышз.ыЖнаейкые ладыағмыннытңолөымқірржасотлаып
отмыерн. Оқысызмнедтаійхүрлокнеонлоұглиыялмыұқратәқратлідпытерғжаанзыыңлығазнғаркеөспмираққұмжеатт!.​ Біз сіздің
атыңызды, қалдырған мұраңызды сақтайтын боламыз.

Анықтама бұрышы

Төл сөзді төлеу сөзге айналдыру.
Төл сөз- өз сөзінің ішінде басқа біреудің сөзі ешбір өзгеріссіз
берілген сөз болса,төлеу сөз- сөйлеуші өз сөзінің ішінде басқа
біреудің сөзін өзгертіп, жалпы мазмұнын ғана сақтап айтқан

сөзі.

Мысалы: «Бес нәрседен қашық бол, бес нәрсеге асық бол»- деді
Абай.

Абай бес нәрседен қашық болу керектігін, бес нәрсеге асық
болуды айтады.

3-тапсырма.

Төмендегі сұрақтарға жауаптарымызды төл сөз
және төлеу сөз түрінде жазамыз.

Сұрақтар:
1. Геродот саяхатының ерекшелігі неде?
2. Оның мақсаты не болды?
3. Оны неге «Тарихтың атасы» деп атаған?

Дескриптор:
- мәтін мазмұнын түсінеді;
- сұрақтарға жауап береді.

Өз жауабыңызды тексеріп көріңіз!
Ықтимал жауап:

1. Геродот бүкіл ғұмырын саяхатқа арнады,- деді ғалымдар.
(Төл сөз)

2. Геродот табиғи ескерткіштер мен өзі жүрген аймақтардың
ерекшеліктерін байыптап қарап, дәл сипаттап отырғанын
айтты. (Төлеу сөз)

3. Геродот көрген, естіген, оқыған материалдарын жинақтап,
артына «Тарих» атты үлкен еңбек қалдырғанын айтты.
(Төлеу сөз)

Бүгінгі сабақта:

• БМоәстіунамқаызмттұанысанятхүастінтдауіңтізу.ралы
 аХқаптақрұартыаллыдмыыңнысза.қтап жаздыңыз.
• ТТыөлңсдөазлдғіатнөлмеуәтсіөнзгмеаазймнұалндыынрдеыгіңзыінзд. е
 сӨұзрпаіқктіралреғраіңжізадуіаспенбімердді ідңәілзе.лдедіңіз.
• Өз пікірлеріңізді сенімді

дәлелдедіңіз.

Назарларыңызға рақмет!