หนังสือแบบเรียน เรื่อง คำพ้อง ชั้นประถมศึกษาปีที่ ๔

หนังสือแบบเรียนเรื่อง

คำพ้องคำพค้อำงพ้รอูปงคควำาพ้มอหงมเสาียยง

ชั้นประถมศึกษาปีที่ ๔
เสนอ

อาจารย์ราชการ สังขวดี

เรียบเรียงโดยกพิรมกพน์ชกญไาชณย์ชลนอะยครบุรี กอษภิมสารพารดียพิมจราัตรนย์์







คำนำ

หนังสือเล่มนี้เป็นส่วนหนึ่งของรายวิชา ๓๖๖๓๐๗ Language and Digital
Technology for Innovation Development ภาษาและเทคโนโลยีดิจิทัลเพื่อ
การพัฒนานวัตกรรม จัดทำขึ้นเพื่อให้ผู้เรียนได้เข้าใจและเรียนรู้เกี่ยวกับคำพ้อง
ที่มีทั้งคำพ้องรูป คำพ้องเสียง และคำพ้องความหมาย รวมถึงแบบฝึกหัดที่เกี่ยวกับ
คำพ้องต่าง ๆ และใช้ประกอบการเรียนเพื่อให้การเรียนการสอนมีประสิทธิภาพต่อไป

ขอขอบคุณ อาจารย์ราชการ สังขวดี และเพื่อน ๆ สาขาวิชาภาษาไทยที่คอยให้
คำปรึกษาและแนะนำ เพื่อให้หนังสือเล่มนี้สำเร็จลุล่วงไปด้วยดี คณะผู้จัดทำหวังเป็น
อย่างยิ่งว่ารายงานฉบับนี้จะเป็นประโยชน์แก่ผู้ศึกษาต่อไป หากผิดพลาดประการใด
ขอน้อมรับไว้และขออภัยมา ณ ที่นี่ด้วย

คณะผู้จัดทำ

สารบัญ ๑
๒
ตัวชี้วัด/จุดประสงค์ ๒
คำพ้อง ๒
คำพ้องรูป ๔
๕
ตัวอย่างคำพ้องรูป ๖
แบบฝึกหัดที่ ๑ เรื่อง คำพ้องรูป ตอนที่ ๑ ๖
แบบฝึกหัดที่ ๑ เรื่อง คำพ้องรูป ตอนที่ ๒ ๙
คำพ้องเสียง ๑๐
ตัวอย่างคำพ้องเสียง ๑๑
แบบฝึดหัดที่ ๒ เรื่อง คำพ้องเสียง ตอนที่ ๑ ๑๑
แบบฝึดหัดที่ ๒ เรื่อง คำพ้องเสียง ตอนที่ ๒ ๑๖
คำพ้องความหมาย ๑๖
ตัวอย่างคำพ้องความหมาย
แบบฝึดหัดที่ ๓ เรื่อง คำพ้องความหมาย ตอนที่ ๑
แบบฝึดหัดที่ ๓ เรื่อง คำพ้องความหมาย ตอนที่ ๒

ชั้นประถมศึกษาปีที่ ๔ เรื่องคำพ้อง๑

ฉันชอบกินลูกชิ้นไม่ไหม้
คนแขมชอบปลูกต้นแขม

ตัวชี้วัด
ท ๔.๑ ป.๔/๑ สะกดคำและบอกความหมายของคำในบริบทต่าง ๆ

ป.๔/๓ ใช้พจนานุกรมค้นหาความหมายของคำ
จุดประสงค์
๑. ผู้เรียนบอกความหมายของคำพ้องรูป คำพ้องเสียง และคำพ้องความหมายได้ (K)
๒. ผู้เรียนบอกถึงลักษณะของคำพ้องรูป คำพ้องเสียง และคำพ้องความหมาย (K)
๓. ผู้เรียนอ่านและเขียนคำพ้องรูป คำพ้องเสียง และคำพ้องความหมายได้ (P)
๔. ผู้เรียนตระหนักถึงการใช้คำพ้องรูป คำพ้องเสียง และคำพ้องความหมายให้ถูกต้อง (A)

๒ คำ

พ้อง

คำพ้อง หมายถึง คำที่มีลักษณะเหมือนกัน หรือซ้ำกัน เช่น เขียนเหมือนกัน หรือ
ออกเสียงเหมือนกัน หรือเหมือนกันทั้งรูปทั้งเสียง แต่มีความหมายต่างกัน ซึ่งพิจารณาตาม
เนื้อความของคำที่เกี่ยวข้องกับคำพ้อง หรือคำที่เขียนต่างกัน แต่มีความหมายเหมือนกัน

ประเภทของคำพ้องได้แก่
๑.คำพ้องรูป
๒.คำพ้องเสียง
๓.คำพ้องความหมาย

คำพ้องรูป คือ คำที่เขียนเหมือนกัน ออกเสียงต่างกัน และมีความหมายต่างกัน
การอ่านคำพ้องรูปให้ถูกต้องและสื่อความหมายได้ตรงตามเจตนาของสารต้องอาศัยบริบท

ตัวอย่างคำพ้องรูป ครุ

๑.แขม อ่านว่า แขม หมายถึง ชื่อต้นไม้ชนิดหนึ่ง คะ-รุ
อ่านว่า ขะ-แม หมายถึง คนเขมร

๒.พยาธิ อ่านว่า พะ-ยา-ทิ หมายถึง ความเจ็บไข้
อ่านว่า พะ-ยาด หมายถึง สัตว์ไม่มีกระดูกสันหลังชนิดหนึ่ง

๓.เพลา อ่านว่า เพลา หมายถึง แกน ดุมล้อ เบาลุง
อ่านว่า เพ-ลา หมายถึง เวลา

๔.ครุ อ่านว่า คะ-รุ หมายถึง ครู หนัก
อ่านว่า ครุ หมายถึง ภาชนะสานชนิดหนึ่ง ใช้ตักน้ำ

เพลา

เพ-ลา

๓

ตัวอย่างคำพ้องรูป

๕.ปรามาส อ่านว่า ปะ-รา-มาด หมายถึง การจับต้อง การลูกคลำ
อ่านว่า ปรา-มาด หมายถึง ดูถูก

๖.กรี อ่านว่า กรี หมายถึง อวัยวะส่วนหัวของกุ้ง
อ่านว่า กะ-รี หมายถึง ช้าง

๗.เขมา อ่านว่า เข-มา หมายถึง สบาย เจริญ ความปลอดภัย
อ่านว่า ขะ-เหมา หมายถึง ชื่อสมุนไพรดำ

๘.ปรัก อ่านว่า ปรัก หมายถึง เงิน
อ่านว่า ปะ-หรัก หมายถึง หัก

๙.พลี อ่านว่า พลี หมายถึง ขอแบ่งเอามา เชิญเอามา
อ่านว่า พะ-ลี หมายถึง เสียสละ บรวงสรวง บูชา

๑๐.เสมา อ่านว่า เส-มา หมายถึง รูปเครื่องหมายบอกเขตโบสถ์
อ่านว่า สะ-เหมา หมายถึง ชื่อต้นไม้ชนิดหนึ่ง

กรี ปรัก ปะ-หรัก

กะ-รี

๔

แบบฝึกหัดที่ ๑ เรื่อง คำพ้องรูป



ตอนที่ ๑
คำชี้แจง ให้เขียนคำอ่านของคำต่อไปนี้

1.มีการแข่งขันว่าวระหว่างว่าวจุฬากับปักเป้า(...................................)
ปลาปักเป้า(...................................)เป็นปลาที่มีพิษ
2.คนแขม(...............................)ปลูกต้นแขม(...............................)ไว้หลายต้น
3.อาวุธของกุ้งคือกรี(...............................)อาวุธของกรี(...............................)คืองา
4.คุณแม่รักและหวงแหน(...............................)ลูกสาวคนนี้มาก
คุณพ่อซ่อนแหน(...............................)มาให้เป็ดกิน
5.เพลา(...............................)รถของลุงหัก
เพลา(...............................)นี้มีช้าศึกมาประชิดเมืองแล้ว
6.ต้นเสมา(...............................)ที่อยู่ข้างโบสถ์สูงเกือบเท่าใบ
เสมา(...............................)แล้ว
7.น้องสระ(...............................)ผมเสร็จแล้ว ก็มาฝึกอ่านคำที่มีสระ(...............................)ไอ
8.พีนั่งขัดสมาธิ(...............................)เพื่อทำสมาธิ(...............................)อยู่ที่ห้องพระ
9.น้อง ๆ ทบทวนเรื่องสระ(...............................)ต่าง ๆ อยู่ที่ริม
สระ(...............................)ข้างบน
10.กาก(...............................)ชอบกินกาก(...............................)ส้ม

๕

ตอนที่ ๒
คำชี้แจง เขียนคำอ่านที่ให้ความหมายตรงตามรูปภาพ

๑. ปักเป้า อ่านว่า ______________

๒. ครุ อ่านว่า ______________

๓. กรี อ่านว่า ______________

๔. สระ อ่านว่า ______________

๕. แขม อ่านว่า ______________

๖

คำพ้องเสียง คือ คําที่อ่านออกเสียงเหมือนกัน แต่เขียนต่างกัน
และมีความหมายต่างกัน

ตัวอย่างคำพ้องเสียง

๑ กาล กานต์ กาฬ การณ์ การ
กาล หมายถึง เวลา กานต์ หมายถึง เป็นที่รัก

การณ์ หมายถึง เหตุ เค้า มูล กาฬ หมายถึง ดํา

การ หมายถึง งาน สิ่งหรือเรื่องที่ทํา

ตัวอย่างประโยค : สถานการณ์การรักษาโรคทําได้ตามกาลสมัย

๒ กด กฎ

กด หมายถึง บังคับลง ใช้กําลังดันให้ลดลง
กฎ หมายถึง จดไว้เป็นหลักฐาน ข้อกําหนด

ตัวอย่างประโยค : ตํารวจกดสัญญาณไฟแดงเพื่อให้เป็นตามกฎจราจร

๓ ข้า ค่า ฆ่า

ข้า หมายถึง คน ข้าพเจ้า ฉัน ฆ่า หมายถึง ทําให้ตาย

ค่า หมายถึง มูลค่าหรือราคาของสิ่งใด ๆ

ตัวอย่างประโยค : ข้าเป็นคนไทยต้องรักษาคุณค่าในความเป็นไทยและจะไม่ฆ่ากัน

๗

ตัวอย่างคำพ้องเสียง

๔ จัน จันทร์ จันทน์

จัน หมายถึง ชื่อไม้ต้นขนาดกลาง ผลสุกสีเหลืองหอม
จันทร์ หมายถึง ชื่อวันที่ 2 ของสัปดาห์
จันทน์ หมายถึง ชื่อพันธุ์ไม้ชนิดหนึ่งเนื้อไม้ ดอก ผลมีกลิ่นหอม ใช้ทํายา
และทําเครื่องหอม
ตัวอย่างประโยค : ฉันกินลูกจันเมื่อวันจันทร์แล้วไปฝึกทําดอกไม้จันทน์

๕ พาน พาล
พาน หมายถึง พบปะ, ภาชนะมีเชิงประเภทหนึ่ง
พาล หมายถึงความว่า เกเร
ตัวอย่างประโยค : คบคนพาลพานพาไปหาผิด

๖ ลาบ ลาภ

ลาบ หมายถึง อาหารชนิดหนึ่ง
ลาภ หมายถึง สิ่งที่ได้มาไม่ได้คาดคิด

ตัวอย่างประโยค : ลุงนิดถูกหวยได้ลาภก้อนใหญ่จึงพาเพื่อนไปกินลาบ

๘

ตัวอย่างคำพ้องเสียง

๗ ว่า หว้า
ว่า หมายถึง พูด บอก
หว้า หมายถึง ชื้อไม้ต้นขนาดใหญ่ผลสุกมีสีม่วงดํา
ตัวอย่างประโยค : แม่บอกว่าลูกหว้าต้นนี้หวาน

๘ ศาสตร์ สาด สารท
ศาสตร์ หมายถึง ระบบวิชาความรู้
สาด หมายถึง ซัดไป
สารท หมายถึง เทศกาลทําบุญเดือนสิบ
ตัวอย่างประโยค : พระสาดซัดน้ำมนต์ให้ศีลให้พรในวันสารท เดือนสิบ
เป็นศาสตร์ที่ปฏิบัติกันสืบมา

๙ รด รส รถ

รด หมายถึง เท ราด สาด รส หมายถึง สิ่งที่รู้ได้ด้วยลิ้น
รถ หมายถึง พาหนะชนิดหนึ่ง

ตัวอย่างประโยค : แม่ขับรถไปรดน้ําผักจะได้มีรสชาติอร่อย

๑๐ สมุด สมุทร
สมุด หมายถึง กระดาษที่ทำเป็นเล่ม
สมุทร หมายถึง ทะเลที่มีขนาดใหญ่ ทะเลลึก
ตัวอย่างประโยค : จ้อยทําสมุดบันทึกหล่นหายไปในมหาสมุทร

๙

แบบฝึดหัดที่ ๒ เรื่อง คำพ้องเสียง
ตอนที่ ๑
คำชี้แจง ให้นักเรียนนำคำพ้องเสียงที่กำหนดให้ใส่หน้าข้อความให้ถูกต้องและสัมพันธ์กัน

กาล จัน กรรณ นาก การ ขัณฑ์ กันต์ บาด
บาท ขัน กาฬ จันทร์ นาค กานต์ กาญจน์ เขี้ยว
หญ้า ทันต์ เคี่ยว บาตร ย่า ทัน จันทน์ ขรรค์

๑. ______________ แม่ของพ่อ
๒. ______________ ดำ
๓. ______________ ชื่อพันธุ์ไม้ชนิดหนึ่ง ดอกและผลมีกลิ่นหอม
๔. ______________ ถูกของมีคม
๕. ______________ ภาชนะใช้ตักน้ำ
๖. ______________ เป็นที่รัก
๗. ______________ เวลา
๘. ______________ สกุลเงินของประเทศไทย
๙. ______________ ฟัน,งาช้าง
๑๐.______________ ตัดผม,โกนผม

๑๐

ตอนที่ ๒
คำชี้แจง ให้นักเรียนนําคําพ้องเสียงที่กําหนดให้เติมในประโยคให้ถูกต้อง

๑. คุณยายเก็บ__________ไปบูชาพระ__________รูปทุกวัน__________ (พุทธ พุด
พุธ)
๒. ฉัน__________ได้ทำให้บ้านถูกไฟ__________ (ไหม้ ไม่)
๓. เถาวัลย์__________นี้เลื้อยลำต้นเกี่ยว__________ต้นไม้ใหญ่ (พัน พันธุ์)
๔. คนส่วนใหญ่ชอบเลี้ยงสุนัขเพราะเป็น__________ที่มีความซื่อ__________
(สัตย์ สัตว์)
๕. เมื่อวัน__________ต้น__________ที่หน้าบ้านโค่นล้ม (จันทร์ จันทน์)
๖. เมื่อ__________เวลาล่วงเลย เหตุ__________เศร้า ๆ จากคลื่นยักษ์ถล่มก็ค่อยจาง
ลง (การ กาล การ์ณ)
๗. ทนายความนำเอก__________ไปขึ้น__________ (ศาล สาร สาน)
๘. ฉันมีความ__________เมื่อมองมะม่วงที่บ้านฉันซึ่ง__________เต็มต้น (สุข ศุกร์ สุก)
๙. ฉันใส่__________ให้กับพระที่มาบิณฑ__________หน้าบ้านทุกวัน (บาด บาท บาตร
บาต)
๑๐. __________ราชการผู้หนึ่งถูกโจร__________เพื่อชิงทรัพย์สินมี__________
(ค่า ฆ่า ข้า)

๑๑

คำพ้องความหมาย คือ คำที่มีความหมายซ้ำกันหรือเหมือนกัน คือศัพท์หนึ่งคำ
อาจจะมีความหมายเหมือนกันแต่ต่างกันที่การเขียนและการออกเสียง เรียกอีกอย่างว่า
คำไวพจน์ เนื่องมาจากภาษาไทยเป็นภาษาของเสียงดนตรี ภาษาบทกลอน ซึ่งเป็น
ภาษาที่มีการบังคับใช้คำ และเป็นภาษาที่มีการใช้กับบุคคล แต่ละลำดับชั้นไม่เหมือนกัน

ตัวอย่างเช่น ศัพท์ที่ใช้กับพระมหากษัตริย์ กับศัพท์ที่ใช้กับพระภิกษุสงฆ์ จะแตกต่าง
กับศัพท์หลายคำ ที่ไทยรับเอาคำในภาษาต่างประเทศมาใช้ทำให้คำศัพท์ในภาษาไทย
แตกออกไปได้หลายคำ เพื่อให้ใช้ ได้เหมาะกับกาลเทศะ

ตัวอย่างคำพ้องความหมาย

พระพุทธเจ้า คือ พระพุทธองค์ พุทธองค์
บรมครู พระสัมมาสัมพุทธเจ้า พระพุทธเจ้า

ไตรรัตน์ ตถาคต ชิน อรหัง ตรีโลกนาถ

พ่อ บิดา ชนก บิดร ปิตุรงค์

มารดา มารดร ชนนี มาตุ มาตา แม่

๑๒


ตัวอย่างคำพ้องความหมาย

ธีระ เธียร บัณฑิต ปราชญ์ เมธี นักปราชญ์

น้ำ/แม่น้ำ คงคา วาริน ชลธี ชลธาร ธารา วารี ชล
สินธุ์ อุทก ชลาลัย นที สาคร สมุทร

พสุธา พิภพ ปฐพี หล้า ธาตรี แผ่นดิน
ธรา ไผท ธรณี ภูมิ

ไฟ เพลิง อัคคี

ตัวอย่างคำพ้องความหมาย ๑๓

บรรพต คีรี สิงขร ภูผา ภู ภูเขา

ป่า ไพร พนา พงพี ป่าดงพงพี พง ดง พนา

เวหา อัมพร นภาลัย นภา ทิฆัมพร ท้องฟ้า

สวรรค์ สรวง สุราลัย สุขาวดี ไตรทิพย์

๑๔

ตัวอย่างคำพ้องความหมาย

ตะวัน ทินกร สุริยะ สุริยา ระวี รวี ระพี พระอาทิตย์

พระจันทร์ จันทรา ศศิธร ดวงจันทร์ รัชนีกร แถง
บุหลัน เดือน ศศิ โสม นิศากร

กัลยา นารี สตรี บังอร ศรี ผู้หญิง
กัญญา กานดา ดวงสมร

ผู้ชาย กระทาชาย ปิตุลา ขันที กระผม กระกัง
กนิษฐภาดา บุรุษ พ่อ พระฤาสาย

ตัวอย่างคำพ้องความหมาย ๑๕

ถ้อย วจี วาจา วัจนะ วัจนา พจนา พากย์ คำพูด

นางฟ้า อัจฉรา เทวี อัปสร รัมภา เทพธิดา

เทวา อมร สุรารักษ์ เทวัญ แมน เทวดา

ดอกไม้ มาลี ผกา บุปผา มาลา

ฤทัย หฤทัย หทัย กมล มโล มน ฤดี ใจ
ดวงใจ แด ดวงแด ดวงหทัย

๑๖

แบบฝึกหัดที่ ๓ เรื่อง คำพ้องความหมาย
ตอนที่ ๑
คำชี้แจง ให้นักเรียนค้นคว้าคำพ้องความหมายจากคำที่กำหนดให้ ข้อละ ๒ คำ
๑. ผู้หญิง __________________ __________________
๒. นก __________________ __________________
๓. พระอาทิตย์ __________________ __________________
๔. ดอกบัว __________________ __________________
๕. ตาย __________________ __________________
ตอนที่ ๒
คำชี้แจง ให้นักเรียนนำคำพ้องความหมายที่กำหนดให้ จับกลุ่มเติมให้ถูกต้อง

นที ไพร ปฐพี ภูผา ผกา
บุหงา คีรี พนาวัน พสุธา คงคา
วารี มาลี บรรพต บุษบา มาลา
สิงขร พนา ชลธาร สาคร ธรา
พงพี ธาตรี กษมา ไศล ไพรสัณฑ์

นที

ไพร

ปฐพี

ภูผา

ผกา