Αξιοποίηση τέχνης στην εκπαίδευση

΢πεδηαζμυξ θαη Γθανμμγή ηεξ μεζυδμο :

«Μεηαζςημαηίζξρζα Μάθηζη μέζα από ηημ Αιζθηηική Γμπειοία»

Θέμα: Μεηαμάζηερζη

Ποώηξ ζηάδιξ: Ποξζδιξοιζμόπ ηηπ αμάγκηπ για κοιηική διεοεύμηζη ηξρ
θέμαηξπ

΢ημ πιαίζημ ηςκ μαζεμάηςκ ηεξ Κμηκςκηθήξ θαη Πμιηηηθήξ Αγςγήξ (Γ’
Δεμ. - Α΄ εκυηεηα θαη ηεξ Γεςγναθίαξ ηεξ Γ’ Δεμμηηθμφ δηαπηζηχζεθε υηη μη
μαζεηέξ θαη μη μαζήηνηεξ εκδηαθένμκηακ γηα ημ ζέμα ηςκ μεηακαζηχκ θαη ηςκ
πνμζθφγςκ.

΢ε ζοδεηήζεηξ πμο ακαπηφπζεθακ ζηα πιαίζηα αοηχκ ηςκ μαζεμάηςκ ,
αθμφ απμζαθεκίζηεθακ μη έκκμηεξ ηεξ μεηακάζηεοζεξ θαη ηεξ πνμζθογηάξ
ζοδεηήζεθε ημ ζέμα ηςκ Γιιήκςκ πμο ακαγθάζηεθακ κα μεηακαζηεφζμοκ ή κα
γίκμοκ πνυζθογεξ ζε παιαηυηενα πνυκηα.

Γπηπιέμκ, απυ ηε ζοκέπεηα ηεξ ζοδήηεζεξ γηα ηα αίηηα ηςκ θαηκμμέκςκ
αοηχκ δηαπηζηχζεθε υηη μη μαζεηέξ εζηηάδμκηαη πενηζζυηενμ ζηε
μεηακάζηεοζε ημο ενγαηηθμφ δοκαμηθμφ πμο ζομβαίκεη ζηηξ μένεξ μαξ ιυγς
ηεξ μηθμκμμηθήξ θνίζεξ θαη θονίςξ ζηε μεηακάζηεοζε κέςκ Γιιήκςκ
επηζηεμυκςκ πνμξ πχνεξ ηεξ Γονςπασθήξ Έκςζεξ πνμθεημέκμο κα βνμοκ
ενγαζία ορειήξ εηδίθεοζεξ. ΢οκεπίδμκηαξ, υμςξ, ηε ζοδήηεζε θαη ακαθμνηθά
με ημ ζέμα ηςκ μεηακαζηχκ θαη ηςκ πνμζθφγςκ δηαθμνεηηθήξ εζκηθυηεηαξ ε
πιεημρεθία ηςκ μαζεηχκ αθεκυξ ελέθναζε ζοκαηζζήμαηα ιφπεξ, ζομπυκηαξ
θαη αδηελυδμο γηα ημοξ ακζνχπμοξ αοημφξ, αθεηένμο δηαπηζηχζεθε έκα
αίζζεμα ακαζθάιεηαξ θαη θυβμο γηα ηε ζοκφπανλή ημοξ με αοημφξ.

Θεςνήζεθε ιμηπυκ υηη οπάνπεη ακάγθε κα δηενεοκεζεί θνηηηθά ημ ζέμα
αιιά θαη κ’ ακαπηοπζεί ε εκζοκαίζζεζε ηςκ μαζεηχκ θαη μαζεηνηχκ ζπεηηθά
με ημ ζέμα ηςκ μεηακαζηχκ.

Δεύηεοξ ζηάδιξ: Έκθοαζη ητμ απόσετμ ητμ μαθηηώμ

1

Δεηήζεθε απυ θάζε μμάδα μαζεηχκ κ’ απακηήζεη γναπηά (μη μαζεηέξ
είκαη πςνηζμέκμη ζε 4 μμάδεξ ηςκ 5 αηυμςκ) ζημ παναθάης ενχηεμα:

«Πώξ πηζηεύεηε όηη κηώζμοκ μη μεηακάζηεξ ενπόμεκμη ζηε πώνα μαξ θαη πώξ
κμμίδεηε όηη κηώζμοκ μη Έιιεκεξ όηακ ακαγθάδμκηαη κα μεηακαζηεύζμοκ ζε
άιιε πώνα;»

Μεηά απυ ηε ζοδήηεζε ημο ζέμαημξ μέζα ζηηξ μμάδεξ, εθπνυζςπμξ
απυ θάζε μμάδα ακαθμίκςζε ζηεκ μιμμέιεηα ηεξ ηάλεξ ηεκ άπμρε ηεξ μμάδαξ
ημο.

Ε πιεημρεθία ηςκ μαζεηχκ/ηνηχκ ηςκ μμάδςκ ζομθχκεζε υηη μη
μεηακάζηεξ θαη μη πνυζθογεξ, αθυμε θαη μη Έιιεκεξ επηζηήμμκεξ πμο
ακαγθάδμκηαη κ’ ακαδεηήζμοκ δμοιεηά ζε άιιε πχνα, έπμοκ ηα ίδηα
ζοκαηζζήμαηα ιφπεξ, πυκμο θαη αγςκίαξ γηα ημ ηη ζα ζοκακηήζμοκ εθεί πμο
ζα πάκε, αιιά αηζζάκμκηαη θαη ιαπηάνα κα γονίζμοκ θάπμηα ζηηγμή ζηεκ
παηνίδα ημοξ. Όμςξ εθθνάζηεθακ θαη θάπμηεξ άιιεξ απυρεηξ. Γκδεηθηηθά,
ακαθένμκηαη μη παναθάης:

«Γμείξ, ςξ παηδηά, γκςνίδμομε ηα πνμβιήμαηα ηςκ ακζνώπςκ αοηώκ. Όμςξ
δεκ μπμνμύμε κα ημοξ βμεζήζμομε. Γίκαη άδηθμ αοηό πμο ζομβαίκεη, όμςξ δεκ
μπμνμύμε κα θάκμομε ηίπμηα».

«Δεκ αηζζάκμμαη αζθάιεηα ζημ κα βμεζήζς αοημύξ ημοξ ακζνώπμοξ, ακ δς
ζημκ δνόμμ θάπμημκ μεηακάζηε. Γίκαη λέκμη γηα εμάξ» (άπμρε μαζήηνηαξ μέζα
ζηε μία μμάδα)

(Ακαθμνηθά με ηε πνμκηθή δηάνθεηα αοηήξ ηεξ δηαδηθαζίαξ αξ ζεμεηςζεί υηη
εκηάπζεθε ζηηξ δηδαθηηθέξ χνεξ ηςκ μαζεμάηςκ ηεξ Γεςγναθίαξ θαη ηεξ
Κμηκςκηθήξ θαη Πμιηηηθήξ Αγςγήξ ηεξ Γ’ Δεμμηηθμφ).

Τοίηξ ζηάδιξ: Ποξζδιξοιζμόπ ητμ ρπξθεμάητμ και κοιηικώμ εοτηημάητμ
(1 διδακηική ώοα)

Αθμφ μειεηήζεθακ μη απυρεηξ πμο δηαηοπχζεθακ απυ ηηξ μμάδεξ ηςκ
μαζεηχκ, δηαθνίζεθακ δύξ ρπξθέμαηα:

1) Ε αιιαγή παηνίδαξ θαη μη αηηίεξ ημο θαηκμμέκμο

2

2) Ε ακηημεηχπηζε (θμηκςκηθή ή με απμδμπή) ηςκ μεηακαζηχκ ζηηξ
πχνεξ οπμδμπήξ

΢ηα παναπάκς οπμζέμαηα ακηηζημηπήζεθακ ηα παοακάηω κοιηικά
εοωηήμαηα:

Για ηξ 1ξ ρπξθέμα:

Α) Πώπ και γιαηί αμαγκάζεηαι κάπξιξπ μα θύγει από ηημ παηοίδα ηξρ;
Για ηξ 2ξ ρπξθέμα:

Β) Πώπ αμηιμεητπίζξμηαι ξι μεηαμάζηεπ (και ξι ποόζθργεπ) ζηιπ ςώοεπ
ρπξδξςήπ;

Γ) Πόζεπ παηοίδεπ ρπάοςξρμ;

Σα παναπάκς θνηηηθά ενςηήμαηα ζεςνείηαη υηη ζα μδεγήζμοκ ημοξ
μαζεηέξ ζηεκ αμθηζβήηεζε θάπμηςκ παναδμπχκ ημοξ αιιά θαη ζηεκ ακάπηολε
ηεξ θνηηηθήξ ζθέρεξ ημοξ, απυννμηα ηεξ μπμίαξ απμηειεί ε ακάιερε εκήμενεξ
δνάζεξ (δνάζε πμο θαηά ημκ St. Brookfield βαζίδεηαη ζε ζθέρε θαη ακάιοζε)
πάκς ζημ ζέμα πμο ελεηάδεηαη.

Τέηαοηξ ζηάδιξ: Γπιλξγή ητμ έογτμ ηέςμηπ και ζρζςέηιζή ηξρπ με ηα
κοιηικά εοτηήμαηα

΢’ αοηυ ημ ζηάδημ πανμοζηάζηεθακ ζημοξ μαζεηέξ ηα παναθάης ένγα
ηέπκεξ πμο πνμμνίδμκηακ γηα θνηηηθή επελενγαζία θαη μη μμάδεξ έπεηηα
επέιελακ αοηά πμο πνμηημμφζακ αιιά θαη ηε ζεηνά με ηεκ μπμία ζα
ελεηάδμκηακ.

Σα ζογθεθνημέκα ένγα επηιέπζεθακ, δηυηη ζεςνείηαη υηη
ακηαπμθνίκμκηαη ζηα ενςηήμαηα πμο ηέζεθακ αιιά πανέπμοκ θαη ημ έκαοζμα
γηα μηα θνηηηθή ζοδήηεζε. Άιιςζηε θάπμηα απυ ηα παναθηενηζηηθά ηςκ ένγςκ
ηέπκεξ με αηζζεηηθή αλία είκαη υηη εμπενηέπμοκ πιήζμξ αιιειέκδεηςκ
κμεμάηςκ θαη είκαη δεθηηθά πμιιαπιχκ ενμεκεηχκ.

Παοξρζίαζη ηωμ έογωμ

3

1. Marshall Claxton
The lifeboat (1862)

2. Σπύοξπ Σώκαοηπ - Ξεζηκωμόπ

4

3. Φώηηπ
Μαζηιςιάδηπ ,
Ποόζθργεπ (1986)
(ςαλκξγοαθία -

ξνργοαθία)

4. Για έμα παιδί πξρ κξιμάηαι, Δήμηηοα Χ.
Χοιζηξδξύλξρ, πξίημα (Κείμεμα Νεξελλημικήπ
Λξγξηεςμίαπ – Β΄ Γρμμαζίξρ)

5. Τξ ηανίδι ηξρ Φεοεϋμηξύμ,
Γοηγόοηπ Χαλιακόπξρλξπ, 2013,
Καλειδξζκόπιξ

Τα έογα ζρζςεηίζηηκαμ με ηα ηοία κοιηικά εοωηήμαηα ωπ ενήπ:
5

Έογα ηέςμηπ Κοιηικά εοωηήμαηα
Α ΒΓ
1) Marshall Claxton -The lifeboat
(1862) 

2) ΢πφνμξ ΢χθανεξ - Ξεζηκωμόπ 

3) Φχηεξ Μαζηηπηάδεξ , Ποόζθργεπ
(1986) (ςαλκξγοαθία - ξνργοαθία) 
 
4) Για έμα παιδί πξρ κξιμάηαι, Δήμεηνα
Υ. Υνηζημδμφιμο, πξίημα

5) Τξ ηανίδι ηξρ Φεοεϋμηξύμ, Γνεγυνεξ
Υαιηαθυπμοιμξ, 2013

Όιεξ μη μμάδεξ επέιελακ κ’ αζπμιεζμφκ με ημκ πίκαθα ημο Marshall
Claxton -The lifeboat, με ημ πμίεμα «Για έμα παιδί πξρ κξιμάηαι» θαη με
ημ βηβιίμ «Τξ ηανίδι ηξρ Φεοεϋμηξύμ» (ημ μπμίμ είπε δηαβαζηεί απυ ημοξ
μαζεηέξ ζηεκ χνα ηεξ θηιακαγκςζίαξ).

Ε επηιμγή ημο πίκαθα υπςξ απμηοπχζεθε απυ ηε ζοδήηεζε έγηκε
ιυγς ηςκ πνυζθαηςκ γεγμκυηςκ πμο παναθμιμοζμφζακ μη μαζεηέξ ζηηξ
εηδήζεηξ (μεηακάζηεξ, πνυζθογεξ απυ ηε ΢ονία θ. ά), εκχ ε επηιμγή γηα
ελέηαζε ημο πμηήμαημξ έγηκε ιυγς ημο υηη ε εηθυκα εκυξ μηθνμφ παηδημφ πμο
«δμοιεφεη ζηα θακάνηα» είκαη δοζηοπχξ μηα εηθυκα ηεξ ζφγπνμκεξ
πναγμαηηθυηεηαξ.

Πέμπηξ ζηάδιξ: Γπενεογαζία ητμ έογτμ ηέςμηπ και ζρζςέηιζή ηξρπ με
ηα κοιηικά εοτηήμαηα (4 διδακηικέπ ώοεπ)

΢ημ πέμπημ ζηάδημ έγηκε ε ακάιοζε ηςκ ένγςκ πμο επηιέπζεθακ με ηεκ
μέζμδμ πμο πενηγνάθεηαη. Μεηά ηεκ μιμθιήνςζε ηεξ ακάιοζεξ μη μαζεηέξ
θιήζεθακ με βάζε υια υζα απμθυμηζακ θαη παναηήνεζακ κα δχζμοκ
απακηήζεηξ ζηα θνηηηθά ενςηήμαηα.

 Γηθαζηηθό ένγμ : Marshall Claxton -The lifeboat (1862)

Γηα ηεκ επελενγαζία ημο ένγμο ηέπκεξ πνεζημμπμημφκηαη μη «νμοηίκεξ
μάζεζεξ» («Βιέπς- ΢θέθημμαη- Ακανςηηέμαη» - νμοηίκα γηα μειέηε ένγςκ

6

ηέπκεξ αολεμέκμο εκδηαθένμκημξ θαη «Ση ζομβαίκεη εδχ; - Ση παναηενείξ γηα
κα ημ πεηξ αοηυ;»- νμοηίκα ενμεκείαξ με αηηημιόγεζε), ημο Visible Thinking
θαη ημο Artful Thinking , μη μπμίεξ βαζίδμκηαη ζηε θηιμζμθία ημο Project
Zero ημο Πακεπηζηεμίμο ημο Harvard.

Γπηιέπζεθακ αοηέξ μη νμοηίκεξ μάζεζεξ δηυηη πανμοζηάδμοκ θάπμηα
βαζηθά παναθηενηζηηθά, υπςξ:

- Μαζαίκμκηαη θαη δηδάζθμκηαη εφθμια (πενηιαμβάκμοκ μυκμ ιίγα
ζηάδηα).

- ΢ημπεφμοκ ζε ζογθεθνημέκμοξ ηφπμοξ ζθέρεξ (θνηηηθή θαη
δεμημονγηθή).

- Μπμνμφκ κα πνεζημμπμηεζμφκ γηα μηα πιεζχνα ζεμάηςκ.
- Μπμνμφκ κα πνεζημμπμηεζμφκ απυ ηεκ μμάδα ζε δεογάνηα (ή αημμηθά).

(Η μεζμδμιμγία θαη ηα εθπαηδεοηηθά οιηθά ημο ARTiT, ζ. 65-68)
- Γπηπιέμκ μη μαζεηέξ είκαη ελμηθεηςμέκμη με αοηέξ ηηξ νμοηίκεξ ,

θαζχξ ηηξ είπακ εθανμυζεη ζε ένγα ηέπκεξ πμο βνίζθμκηακ ζημ βηβιίμ
ηεξ Γιχζζαξ ημοξ (Γκυηεηα: Μμοζηθή) θαη ζημ πμιηηηζηηθυ πνυγναμμα
πμο είπαμε ακαιάβεη ζηε δηάνθεηα ηεξ πνμκηάξ.

 Λμγμηεπκηθά θείμεκα (πμίεμα – αθεγεμαηηθό θείμεκμ):
Για έμα παιδί πξρ κξιμάηαι, Δήμεηνα Υ. Υνηζημδμφιμο, πξίημα
Τξ ηανίδι ηξρ Φεοεϋμηξύμ, Γνεγυνεξ Υαιηαθυπμοιμξ, 2013

Γηα ηεκ επελενγαζία ημο πμηήμαημξ θαη ημο ιμγμηεπκηθμφ ένγμο
πνεζημμπμημφκηαη ηεπκηθέξ επελενγαζίαξ ιμγμηεπκηθχκ ένγςκ , υπςξ ζημ
πνυγναμμα ARTiT (ARTiT, ζ.51-55). Οη μαζεηέξ αθμφ δηαβάδμοκ μηα θμνά ηα
ένγα θαιμφκηαη κ’ απακηήζμοκ ανπηθά ζε ενςηήζεηξ παναηήνεζεξ, υπμο
δηαηοπχκμοκ ηηξ πνχηεξ εκηοπχζεηξ ημοξ απυ ημ ιμγμηεπκηθυ θείμεκμ πμο
δηάβαζακ. ΢ηε ζοκέπεηα απακημφκ ζε ακαιοηηθέξ ενςηήζεηξ πμο αθμνμφκ ζηα
θίκεηνα ηςκ θεκηνηθχκ παναθηήνςκ, ζηηξ μηθμγεκεηαθέξ/ θμηκςκηθέξ ζπέζεηξ
ημοξ, ζηεκ ροπμιμγία ημοξ θαη ζηηξ ακηηδνάζεηξ ημοξ. Σέιμξ, ζημ ζηάδημ ηςκ
δεμημονγηθχκ ενςηήζεςκ μη μαζεηέξ μπμνμφκ κα επηκμήζμοκ δηαθμνεηηθέξ
εθδμπέξ ημο θεημέκμο (κα δχζμοκ ημ δηθυ ημοξ ηέιμξ, θ.ιπ). ΢ε δεφηενε θάζε
μη μαζεηέξ δηαβάδμοκ γηα δεφηενε θμνά ηα ιμγμηεπκηθά θείμεκα αλημπμηχκηαξ
ηα «θνηηηθά ενγαιεία» πμο ακέπηολακ. Σέιμξ, ζηεκ ηνίηε θάζε μη μαζεηέξ
ζημπάδμκηαη, αημμηθά, πάκς ζημ θείμεκμ ςξ ζφκμιμ.

7

Ε επελενγαζία ημο πίκαθα «The lifeboat», μδήγεζε ζηηξ παναθάης
παναηενήζεηξ ηςκ μαζεηχκ (εκδεηθηηθά, ακαθένμκηαη θάπμηεξ απυ αοηέξ):

«Βιέπς όηη μη άκζνςπμη αοημί ζηεκ πνμζπάζεηά ημοξ κα μεηακαζηεύζμοκ γηα μηα
θαιύηενε δςή λεζπά μηα θαηαηγίδα πμο ημοξ θαηαζηνέθεη ημ πιμίμ με ημ μπμίμ
ηαληδεύμοκ».

«Γζηηάδς ζημ αγόνη πμο θναηηέηαη από ημ θαηάνηη ημο πιμίμο θαη δείπκεη ημ μηθνό
θανάβη πίζς πμο μεηαθένεη θαη έπεη ζώζεη άιιμοξ μεηακάζηεξ».

«Τμ πνόζςπμ ημο αγμνημύ πμο θνέμεηαη απ’ ημ θαηάνηη, θαίκεηαη ακήζοπμ θαη
ηνμμαγμέκμ, γηα ημ ηη ζα γίκεη μεηά απ’ όια αοηά πμο έπεη πενάζεη. Γπίζεξ θαίκεηαη
ζομςμέκμ, θαζώξ δεκ μπμνεί κ’ ακηέλεη όια αοηά πμο ημο ζομβαίκμοκ».

«Ακανςηηέμαη ακ ζημ ηέιμξ, όιμη αοημί μη άκζνςπμη ζςζμύκ θαη δήζμοκ μηα ήνεμε
θαη εοηοπηζμέκε δςή».

΢ηεκ επυμεκε νμοηίκα μάζεζεξ ημο «Ση ζομβαίκεη εδχ; - Ση παναηενείξ γηα
κα ημ πεηξ αοηυ;» υιεξ μη μμάδεξ επηθεκηνχζεθακ ζημ ενχηεμα: «Τη ζα γίκεη
μεηά; Θα ζςζμύκ μη άκζνςπμη αοημί ή δεκ ζα ηα θαηαθένμοκ;». Κάπμημη
μαζεηέξ εθθνάζηεθακ απαηζηυδμλα ζηηξ μμάδεξ ημοξ: «Απ’ ημκ πίκαθα
θαηαιαβαίκμομε όηη μη άκζνςπμη αοημί δεκ ζα θαηαθένμοκ κα θηάζμοκ ζημκ
πνμμνηζμό ημοξ, δηόηη ήδε ημ θανάβη είκαη θαηεζηναμμέκμ θαη ειάπηζημη αθόμε δεκ
έπμοκ πέζεη ζηε ζάιαζζα».

Όμςξ μη πενηζζυηενμη μαζεηέξ εθθνάζηεθακ με αηζημδμλία θαη ειπίδα υπςξ
(εκδεηθηηθά): «Έζης θη ακ ημοξ εγθαηαιείρεη ημ θαναβάθη πμο ζα ημοξ έζςδε,
εθείκμη αγςκίδμκηαη. Δεκ πάκμοκ ηηξ δοκάμεηξ ημοξ».

«Πηζηεύμομε όηη ε ζςζηηθή ιέμβμξ ζα ημοξ ζώζεη. Ένπεηαη θμκηά ημοξ. Δεκ θεύγεη.
Γη’ αοηό θαη όιμη πνμζπαζμύκ κα δήζμοκ».

«Ο πίκαθαξ δείπκεη ημκ αγώκα γηα δςή. Άνα ζα ζςζμύκ. Καη ημοξ αλίδεη μόκμ θαη
μόκμ γη ’αοηά πμο πέναζακ κα δήζμοκ θαιά θη εοηοπηζμέκμη ζηεκ πώνα πμο ζα
μείκμοκ. Πνέπεη θη εμείξ κα ημοξ θνμκηίζμομε».

Γπμμέκςξ μη παναηενήζεηξ ηςκ μαζεηχκ μδεγμφκ ζηεκ απάκηεζε ηςκ
θνηηηθχκ ενςηεμάηςκ, ηδίςξ ζημ πνχημ (θεφγμοκ γηα κα’ πμοκ μηα θαιφηενε
δςή, ήνεμε θη εοηοπηζμέκε) θαη ημ δεφηενμ ενχηεμα (ημοξ αλίδεη μυκμ θαη

8

μυκμ γη ’αοηά πμο πέναζακ κα δήζμοκ θαιά θη εοηοπηζμέκμη ζηεκ πχνα πμο ζα
μείκμοκ. Πνέπεη θη εμείξ κα ημοξ θνμκηίζμομε).

΢ηε ζοκέπεηα δεηήζεθε απυ ημοξ μαζεηέξ κα μειεηήζμοκ ημ βηβιίμ
«Σμ ηαλίδη ημο Φενετκημφκ» θαη κ’ απακηήζμοκ ζε θάπμηεξ ακαιοηηθέξ
ενςηήζεηξ (Αξ ζεμεηςζεί εδώ όηη ε ακάγκςζε ημο βηβιίμο θαη ε ανπηθή
επελενγαζία ημο είπε γίκεη ζηεκ ώνα ηεξ θηιακαγκςζίαξ, όπμο εθεί μη μαζεηέξ
επελενγάζηεθακ ηηξ πενηζζόηενεξ από ηηξ ενςηήζεηξ παναηήνεζεξ πμο ακαθένμκηαη
παναθάης).

΢ε αοηέξ ηηξ δφμ δηδαθηηθέξ χνεξ επηθεκηνςζήθαμε ζηηξ ακαιοηηθέξ
ενςηήζεηξ πμο ακαθένμκηαη, εκχ γηα ελμηθμκυμεζε πνυκμο, μη μαζεηέξ
εθθνάζηεθακ πνμθμνηθά, μέζα απυ ζοδήηεζε γηα μία απυ ηηξ δεμημονγηθέξ
ενςηήζεηξ. Αθμιμοζμφκ μη ενςηήζεηξ θαη εκδεηθηηθά θάπμηεξ απυ ηηξ
απακηήζεηξ ηςκ μμάδςκ ηςκ μαζεηχκ.

Γοωηήζειπ παοαηήοηζηπ

- Πμηα είκαη ηα θεκηνηθά πνυζςπα ζημ αθήγεμα;
- Πμημξ αθεγείηαη; ΢ε πμημ πνυζςπμ;
- Πμηα είκαη ε πνμκηθή δηάνθεηα ηεξ αθήγεζεξ;
- Πμο ζομβαίκμοκ υια αοηά πμο δηαβάζαηε;
- Πμηεξ είκαη μη ζθέρεηξ θαη ηα ζοκαηζζήμαηα ημο αθεγεηή ηεξ ηζημνίαξ;

Θεςνείηε υηη ε αθήγεζε ημο ήνςα επενεάδεηαη απυ ηα ζοκαηζζήμαηά
ημο;

Αμαλρηικέπ εοωηήζειπ

- Γηαηί μ Φενετκημφκ έθογε απυ ηεκ παηνίδα ημο;
- Ση ζεμαίκεη κα είκαη θακείξ άκζνςπμξ; Ση ζθέθηεζηε γηα ημκ δηάιμγμ

ακάμεζα ζημκ δάζθαιμ θαη ημκ ήνςα; (ζει.27 -32)
- Πχξ κμμίδεηε υηη ακηημεηςπίδμκηαη μη μεηακάζηεξ θαη μη πνυζθογεξ

ζηηξ πχνεξ πμο θηάκμοκ; Τπάνπμοκ άκζνςπμη ζακ ημκ δάζθαιμ ημο
Φενετκημφκ;
- Ο άιιμξ ζπμοδαίμξ δάζθαιμξ πμο γκχνηζε μ Φενετκημφκ ήηακ μ
πμηεηήξ Γηάκκεξ Ρίηζμξ. Πχξ ζπμιηάδεηε ηε θνάζε πμο είπε ζημκ
ήνςα: «Θέις κα ιεξ «είμαη Πένζεξ» θαη κα θαμανχκεηξ γη’ αοηυ!».
Γηαηί πηζηεφεηε υηη ημο ημ ιέεη αοηυ; (ζει.34)

9

- «Άιιςζηε παηνίδα ηη είκαη;…. είκαη ζακ κα μηιχ ηε γιχζζα υιμο ημο
θυζμμο», είκαη ε θνάζε ημο Φενετκημφκ. Μπεξ ζηε ζέζε εκυξ
μεηακάζηε ή πνυζθογα. Πμηα ζα ζεςνμφζεξ παηνίδα ζμο; Αοηήκ πμο
γεκκήζεθεξ ή αοηή πμο επέιελεξ κα μείκεηξ; Πυζεξ παηνίδεξ
οπάνπμοκ; (ζει.35)

Δημιξρογικέπ εοωηήζειπ

- ΢ημ ηαλίδη ηεξ δςήξ ημο, μ Φενετκημφκ είπε οπμζπεζεί ζηε μεηένα ημο
κ’ αγαπά ημ θςξ, ηεκ μμμνθηά θαη ηε γκχζε (ζει 13-14). Γηα εζάξ πμημ
είκαη ημ κυεμα ηεξ δςήξ;

- Αξ γνάρμομε ηεκ ηειεοηαία ζειίδα ζημ βηβιηανάθη ημο Φενετκημφκ, ημ
«Σαλίδη ηεξ δςήξ», υπςξ άιιςζηε ζα ήζειε θαη μ ίδημξ. Ση κηχζαηε
γηα ηεκ ηζημνία πμο δηαβάζαηε;

Όπςξ θάκεθε απυ ηηξ ακαιοηηθέξ ενςηήζεηξ, ανθεηέξ πενηζηνέθμκηακ
γφνς απυ ημ δεφηενμ θαη ηνίημ θνηηηθυ ενχηεμα. ΢ηε δεφηενε απυ ηηξ
ακαιοηηθέξ ενςηήζεηξ, ζπεηηθά με ημ ηη ζεμαίκεη κα είκαη θακείξ άκζνςπμξ μη
μαζεηέξ απάκηεζακ (εκδεηθηηθά, θάπμηεξ απυ ηηξ απακηήζεηξ):

«Άκζνςπμξ είκαη αοηόξ πμο έπεη αηζζήμαηα, αοηόξ πμο βμεζά θαη αγαπά ημοξ
άιιμοξ θαη εκδηαθένεηαη γηα ημκ ζοκάκζνςπό ημο».

«Άκζνςπμξ είκαη αοηόξ πμο βμεζά ημκ ζοκάκζνςπό ημο, πνμζθένεη αιιειεγγύε θαη
έπεη ζοκαηζζήμαηα αιιά θαη ιμγηθή».

΢ηε ζοκέπεηα μη μαζεηέξ μέζα απυ ηηξ επυμεκεξ ενςηήζεηξ πμο είπακ
ηεζεί, έδςζακ απακηήζεηξ ζηα θνηηηθά ενςηήμαηα. Ακαθμνηθά με ημ δεφηενμ
θνηηηθυ ενχηεμα, γηα ημκ ηνυπμ πμο ακηημεηςπίδμκηαη μη μεηακάζηεξ (θαη μη
πνυζθογεξ) ζηηξ πχνεξ οπμδμπήξ, πνμζέγγηζακ ημ ζέμα μέζα απυ ηεκ
πενηπέηεηα ημο Φενετκημφκ. Κιήζεθακ κ’ απακηήζμοκ ζηεκ παναθάης
ενχηεζε: «Πώξ κμμίδεηε όηη ακηημεηςπίδμκηαη μη μεηακάζηεξ θαη μη
πνόζθογεξ ζηηξ πώνεξ πμο θηάκμοκ; Υπάνπμοκ άκζνςπμη ζακ ημκ δάζθαιμ
ημο Φενεϋκημύκ;»

(θάπμηεξ απυ ηηξ απακηήζεηξ ηςκ μαζεηχκ)

10

«Οη μεηακάζηεξ θαη μη πνόζθογεξ πμο θηάκμοκ ζε άιιεξ πώνεξ ακηημεηςπίδμκηαη
ζακ κα μεκ είκαη άκζνςπμη. Τμοξ βνίδμοκ, ημοξ πηοπμύκ, αιιά οπάνπμοκ θαη
άκζνςπμη πμο ημοξ βμεζμύκ θαη ημοξ θνμκηίδμοκ».

«Ακηημεηςπίδμκηαη απάκζνςπα, πςνίξ ζεβαζμό, δεκ ακαγκςνίδμκηαη μη δοκαηόηεηεξ
θαη ηα ηαιέκηα ημοξ».

Σμ ηνίημ θνηηηθυ ενχηεμα (Πυζεξ παηνίδεξ οπάνπμοκ;) πνμζεγγίζηεθε
μέζα απυ ηεκ παναθάης ενχηεζε ηεκ μπμία απάκηεζακ γναπηά μη μμάδεξ.
Αλίδεη εδχ κα ζεμεηςζεί, υηη αοηή ε ενχηεζε δοζθυιερε υιεξ ηηξ μμάδεξ
θαζχξ έπνεπε κα ζθεθημφκ θνηηηθά θαη κα ηεθμενηχζμοκ ηε γκχμε ημοξ. Ε
ενχηεζε πμο ηέζεθε ήηακ ε ελήξ:

«Άιιςζηε, παηνίδα ηη είκαη; Ε μεηνηθή μαξ γιχζζα. Όηακ μηιχ ηε γιχζζα πμο μμο
έμαζε ε μάκα μμο, είκαη ζακ κα μηιχ ηε γιχζζα υιεξ ηεξ Πενζίαξ. Όηακ υμςξ μηιχ
ηε γιχζζα ηεξ Γιιάδαξ, είκαη ζακ κα μηιχ ηε γιχζζα υιμο ημο θυζμμο», είκαη ε
θνάζε ημο Φενετκημφκ (ζει.35). Μπεξ ζηε ζέζε εκυξ μεηακάζηε ή πνυζθογα. Πμηα
ζα ζεςνμφζεξ παηνίδα ζμο θαη γηαηί; Αοηήκ πμο γεκκήζεθεξ ή αοηή πμο επέιελεξ κα
μείκεηξ; Πυζεξ παηνίδεξ οπάνπμοκ ηειηθά;

Οη ηνεηξ μμάδεξ οπμζηήνηλακ ηεκ παναθάης άπμρε (εκδεηθηηθά
ακαθένεηαη ε άπμρε ηεξ μηαξ μμάδαξ):

«Θα ζεςνμύζαμε ςξ παηνίδα μαξ ηε πώνα πμο γεκκεζήθαμε, γηαηί ζ’ αοηήκ ζα
είπαμε δμοιεηά, ζπίηη, ηνμθή, κενό, νμύπα θαη θοζηθά ηεκ μηθμγέκεηά μαξ. Ακ
ακαγθαδόμαζηακ κα μεηακαζηεύζμομε ίζςξ πάκαμε όια αοηά ηα πμιύηημα αγαζά. Η
γκώμε μαξ είκαη όηη παηνίδα μαξ είκαη ε πώνα πμο γεκκεζήθαμε».

Ε ηέηανηε μμάδα ζεμείςζε ηα ελήξ:

«Η Γιιάδα ημκ δέπηεθε, άνα ηε ζεςνεί παηνίδα ημο. Γίκαη ζακ κα ημκ δέπεηαη όιμξ μ
θόζμμξ. Άνα παηνίδα μαξ είκαη πακημύ, όπμο μαξ αγαπάκε θαη αγαπάμε».

Έπεηηα απυ ζοδήηεζε θαη ηςκ δφμ απυρεςκ πμο εθθνάζηεθακ
θαηαιήλαμε ζημ υηη μ ηνυπμξ ακηημεηχπηζεξ ηςκ μεηακαζηχκ θαη πνμζθφγςκ
μπμνεί κα γίκεη θαιφηενμξ, ακ εκενγμφμε με αηζζήμαηα αγάπεξ θαη ζεβαζμμφ
ςξ πνμξ αοημφξ. Έκαξ μαζεηήξ ακέθενε αθυμε υηη: «Η ηζημνία ημο Φενεϋκημύκ
μαξ δείπκεη όηη ήηακ επίμμκμξ θαη βνήθε ημκ δνόμμ ημο. Μμο έβγαιε ζοκαηζζήμαηα
δύκαμεξ, ειπίδαξ θαη θμονάγημο. Άνα δεκ πνεηάδεηαη κα αηζζακόμαζηε ακαζθαιείξ

11

απέκακηη ζε αοημύξ ημοξ ακζνώπμοξ, γηαηί ημ μόκμ πμο ζέιμοκ είκαη κα έπμοκ μηα
ήνεμε δςή. Ό,ηη ζέιεη όιμξ μ θόζμμξ, δειαδή».

Σέιμξ, αζπμιεζήθαμε με ημ πμίεμα « Για έμα παιδί πξρ κξιμάηαι», υπμο
γηα ηεκ μηθμκμμία ημο πνυκμο αζπμιεζήθαμε με ενςηήζεηξ ακάιοζεξ ημο
πμηήμαημξ, υπςξ:

- Πμηεξ είκαη μη εηθυκεξ ζημ πμίεμα πμο δείπκμοκ ηε ζηενεμέκε δςή ημο
παηδημφ θαη ημκ θαζεμενηκυ ημο αγχκα γηα επηβίςζε; Πμηα είκαη ε
ακηημεηχπηζή ημο απυ ημοξ άιιμοξ ακζνχπμοξ;

Ακάιμγα με ηα ζομπενάζμαηα πμο πνμέθορακ απυ ηηξ ενςηήζεηξ γηα ημ
βηβιίμ «ημ ηαλίδη ημο Φενετκημφκ», ήηακ θαη υζα ζεμείςζακ μη μμάδεξ
ακαθμνηθά με ημ πμίεμα θαη με ημκ ηνυπμ πμο ακηημεηςπίδμκηαη μη ακήιηθμη
μεηακάζηεξ θαη ημ πχξ ζα’ πνεπε κα ακηημεηςπίδμκηαη απυ ηεκ θμηκςκία μαξ.

Έκηξ ζηάδιξ: Κοιηικόπ αμαζηξςαζμόπ (1 διδακηική ώοα)
΢ημ ηειεοηαίμ ζηάδημ υιεξ μη μμάδεξ θιήζεθακ κα ζθεθημφκ

ακαζημπαζηηθά πάκς ζηηξ ανπηθέξ ημοξ απυρεηξ. Αοηυ πμο ηυκηζακ θαη πάιη,
υπςξ θάκεθε θαη απυ ημ πνμεγμφμεκμ ζηάδημ, ήηακ υηη πνέπεη κα δείπκμοκ
αηζζήμαηα αγάπεξ θαη αιιειεγγφεξ πνμξ ημοξ μηθμκμμηθμφξ μεηακάζηεξ,
πνμζζέημκηαξ υηη πνεηάδεηαη θάζε θμνά κα ζομμφκηαη ηηξ δοζθμιίεξ πμο
πηζακυκ κα έπμοκ πενάζεη αοημί μη άκζνςπμη γηα κα θηάζμοκ ζε μηα άιιε
πχνα.

12

Ταρηόηηηα έογωμ

Σίηιμξ The lifeboat
Δςγνάθμξ Marshall Claxton
Υαναθηενηζηη Λάδη ζε μμοζαμά , 180,3 Υ 135,9 cm
θά
Έημξ 1862
Πεγή http://www.ngv.vic.gov.au/exilesandemigrants/ed_journey
_01.html
Μμοζείμ / Rossendale Museum, Lancashire
Γθαιενί

Σίηιμξ Ξεζηκωμόπ
Δςγνάθμξ ΢πφνμξ ΢χθανεξ
Υαναθηενηζηηθά -
Έημξ -
Πεγή http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A3%CF%80%CF%8D
%CF%81%CE%BF%CF%82_%CE%A3%CF%8E%CE%BA%
Μμοζείμ/ CE%B1%CF%81%CE%B7%CF%82#/media/File:Swkaris.j
Γθαιενί pg
Πηκαθμζήθε Πακεπηζηεμίμο Παηνχκ

13

Σίηιμξ Ποόζθργεπ
Δςγνάθμξ Φχηεξ Μαζηηπηάδεξ
Υαναθηενηζηηθά Υαναθηηθή (παιθμγναθία-μλογναθία)
Έημξ 1986
Πεγή http://www.thf.gr/default.aspx?lang=el-
GR&page=14&item=27011
Μμοζείμ/ Γθαιενί
(ηξ Ίδορμα Β.& Μ. Θεξςαοάκη δεμ έςει πλέξμ διαθέζιμη ηη
θτηξγοαθία ηξρ έογξρ. Η εικόμα ηξρ έογξρ πξρ δίμεηαι εδώ
είςε αμακηηθεί παλιόηεοα όηαμ ζςεδίαζα ηημ εογαζία και ηόηε
ήηαμ διαθέζιμη ζηημ ιζηξζελίδα)

Ίδνομα Γηθαζηηθχκ Σεπκχκ θαη Μμοζηθήξ Β.& Μ.
Θεμπανάθε

14

Σίηιμξ Για έμα παιδί πξρ κξιμάηαι
΢ογγναθέαξ Δήμεηνα Υ. Υνηζημδμφιμο
Έθδμζε http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSGL105/2
27/1674,5321/

(Σμ πμίεμα βνίζθεηαη ζημ ζπμιηθυ βηβιίμ μαζεηή «Κείμεκα
Νεμειιεκηθήξ Λμγμηεπκίαξ» ηεξ Β’ Γομκαζίμο).

15

Σίηιμξ Σμ ηαλίδη ημο Φενετκημφκ
΢ογγναθέαξ Γνεγυνεξ Υαιηαθυπμοιμξ
Έθδμζε Γνεγυνεξ Υαιηαθυπμοιμξ, Τμ ηαλίδ
Αζήκα 2013, ζ. 27,28,31,32,34,35,3

1

δη ημο Φενεϋκημύκ, εθδ. Καιεηδμζθυπημ,
37

16

1

17

1

18

1