6 TURKCE ETKINLIK CEVAP

6. Sınıf Anlatıcı Türleri KKT - 26 

1. Aşağıdakilerden hangisinde olay birinci kişi 3. Aşağıdaki metinlerin hangisinde anlatım di-
ağzından anlatılmıştır? ğerlerinden farklı bir ağızla yapılmıştır?

A) İşim bitmişti. Elektrik devresini kapatır kapat- A) Küçük çocuk başını kaldırdı ve bana güldü. O
maz çıkacaktım. Fakat o anda beklenmedik bir zaman el kadar, renksiz, kuru çehrenin üstün-
şey oldu. Atölyenin kapıları ardına kadar açıldı. de harikulâde parlak bir çift koyu renk gözle, iki
sıra bembeyaz diş gördüm.
B) Akın o sabah mahallenin oyun alanında kimseyi
göremedi. Bir an için telaşlandı. Arkadaşlarının B) Yağmur bütün şiddetiyle yağmaktaydı. Anne-
bir kamp planladıklarından haberdardı. Ama min ilaçlarını almak için eczane sordum. Bana
kendisi olmadan gidileceğini hiç düşünmemiş- tarif edilen eczane yürüme mesafesi olarak ya-
ti. rım saat uzağımdaydı.

C) Ali, beşinci sınıftaydı. Dönem ödevini hazırlı- C) Sabah olmuştu. Kapının aralıklarında bembe-
yordu. Öğrencilerden söyleşi, hikâye, film veya yaz ışık çizgileri parlıyordu. O hiç böyle dalıp
fotoğraf kullanarak herhangi bir konuyu anlat- kalmaz, güneş doğmadan uyanırdı. Doğruldu.
maları istenmişti. Yatağından atladı.

D) Ocağın başında derin bir uyku çekmek istiyor- D) Tren o istasyonda bir dakika duruyordu. Ge-
du. Bu yüzden ocağın önüne uzandı. Dizlerini lirken gece geçmiştik, bu sefer ikindiden epey
iyice karnına çekti. Artık uyuyabilirdi. sonraydı. Frenlerin gıcırtısı kesilmeden pence-
reyi açtım.

2. Aşağıdaki metinlerin hangisinde anlatım 4. Mıstık’la sokağın tozları içinde yavaş yavaş
üçüncü kişi ağzıyla yapılmıştır? yürüyorduk. Ben fesimin altına mendilimi koymuş-
tum… Terimi silmediğim için yüzüm sırılsıklam idi.
A) Dedem, Ertuğrul’un radyosunu açtı. Haberleş- Büyük ve geniş bir yoldan geçiyorduk. Kenarda
mek için radyo kullanacaktı. Koordinatlarımızı yığılmış bir duvarın temelleri vardı. Birdenbire
yeryüzüne bildirdi. Oradan doğru rotada oldu- karşıdan iri ve kara bir köpek çıktı. Koşarak ge-
ğumuzun haberini alınca başka bir cihazdan liyordu. Arkasından, birkaç adam, kalın sopalarla
bir müzik kanalı açtı. Keyifli bir şarkının ezgileri kovalıyorlardı. Bize, “Kaçınız, kaçınız, ısıracak...”
yayıldı. diye bağırdılar. Korktuk. Şaşırdık. Öyle kaldık.

B) Geldiği yollardan hızlı hızlı dönen Koca Ali, Bu metinde birinci şahıs ağzıyla anlatımın
ruhunda az önce dinlediği nağmeyi tekrarlı- yapıldığı aşağıdakilerden hangisiyle kanıtla-
yordu. Bülbüller keskin keskin ötüyor, uzaktan namaz?
mandıraların köpekleri havlıyordu. Sokakta hiç
kimseye rastlamadı. A) Yüklemlerde birinci tekil ve birinci çoğul şahıs
eklerinin kullanılması
C) İlk kez yazlıkta oynamış, çok sevmiştim. İki
aylık süre içerisinde gayet güzel oynamayı öğ- B) Yazarın başından geçen bir olayı anlatmış ol-
renmiştim. Atarisiz yapamıyordum. Çoğu kez ması
oyun salonuna gidiyor ya da arkadaşımın evin-
de oynuyorduk. C) Anlatıcının olay kahramanlarından biri olması

D) O sabah uzun uzun öten bir horoz sesi ile D) Kahramanların konuşmalarının tırnak içinde
uyandım. Köylerde genellikle horoz sesleriy- verilmesi
le uyanılır. Ama o sabah çok tiz bir horoz sesi
uyandırmıştı beni. Başka horozlar da karşılık
veriyordu ona ama onun sesi hepsini bastırı-
yordu.

150

6. Sınıf Gerçek ve Kurgusal Unsurlar

Gerçek ve Kurgusal Unsurlar

➤➤ Doğadaki gibi olup aslına uygun nitelikler taşıyan her şey gerçektir. Gerçekleri içeren metinlerde yaşanılan
veya yaşanılması mümkün olan olaylar, durumlar veya varlıklar anlatılır. Hikâye, anı ve gezi yazılarında gerçek
unsurlardan söz edilir.

➤➤ Zihinde tasarlanarak canlandırılan (hayalî) ve gerçekleşmesi mümkün olmayan olay, durum veya varlıklara
“kurgu” denir. Masal ve fabl türlerinde kurgusal unsurlardan yararlanılır.

• Serhat uçakla denizleri aşıp teyzesine gitti. (Gerçek) Serhat’ın denizleri uçakla aşması ger-
• Serhat uçan halısıyla denizleri aşıp teyzesine gitti. (Kurgu) çekleşebilir bir olayken, aynı işi uçan
halısıyla yapması gerçekleşmesi müm-
kün olmayan bir olaydır.

Etkinlik 27

Kazanım: T.6.3.28. Metindeki gerçek ve kurgusal unsurları ayırt eder.

1. Aşağıdaki cümlelerden gerçek olanların başındaki kutucuklara “G”, kurgu olanlara “K”
yazınız.

1 Bahçemizde erik ağacında anne bülbül ile yavru bülbül ötüşüyordu. G
2 Toprak, kış boyu üzerindeki kar örtüsünden dolayı sıkılmıştı. K
3 Minik tavşan zıplaya zıplaya otların arasına karıştı ve gözden kayboldu. G
4 Yağmur damlaları kol kola girip heyecanla yeryüzüne indi. K
5 Kedimiz Mıncır annemin verdiği balıkları aceleyle yedi. G
6 Berk, sabaha kadar hiç uyumamış; kitabını bitirmişti. G
7 Devler, köyü basarak köylünün kışlık erzakını yağmalamıştı. K
8 Anne kırlangıç yavrularını ağzıyla besliyordu. G
9 Kurnaz tilki oturup etraflıca bir plan yaptı. K
10 Balıklar sevinçle kucaklaşıp bugünü bayram ilan etti. K

151

6. Sınıf Gerçek ve Kurgusal Unsurlar

Etkinlik 27

2. Aşağıdaki metinlerin gerçek mi, kurgu mu olduklarını altlarındaki noktalı yerlere yazı-
nız.
a.
Babası Nazlı’ya küçük bir papağan aldı. Nazlı, bu papağanı çok sevdi ve mavi rengi
ağırlıkta olduğundan adını Maviş koydu. Nazlı, Maviş’i yetiştirdi ve ona konuşmayı öğ-
retti. Nazlı ne derse papağan da tekrarlıyordu. Kısa zamanda papağan Maviş yaklaşık
500 kelime öğrendi. Nazlı’ya da iyi bir arkadaş oldu.

Gerçek
b.

Geçmiş zamanlarda bir prens varmış. Bu prens o kadar şişman o kadar oburmuş ki ül-
kede herkes onu Obur Prens olarak bilirmiş. Bu prens günün her vaktinde, her anında
yemek yiyormuş. Aşçılar bu prensi neredeyse doyuramamaktan korkuyormuş. Memle-
ketin tüm aşçıları 24 saat yemek pişiriyormuş ancak prensi yine de doyuramıyorlarmış.

Kurgu
c. Nine, ördüğü çorapları pazara götürmüş. Tezgâhına özenle yerleştirmiş çorapları. Müş-

terilerden biri gelmiş, biri gitmiş ama hiçbiri sihirli çoraplara alıcı olmamış. Çoraplar
büzüldükçe büzülmüş, üzüldükçe üzülmüşler. “Bugün kimse çorap almayacak.” diye
düşünmeye başlamışlar. “Biz, küçük bir çocuğun hem ayaklarını hem kalbini ısıtmak
istiyoruz.” diye konuşmuşlar kendi aralarında.

Kurgu
d. Bayram sabahı sevinçle yataktan fırladım, hava çok güzeldi, güneş pırıl pırıl parlıyordu.

Hemen elimi yüzümü yıkadım, bir an önce giyinmek istiyordum, daha doğrusu o güzel,
kırmızı rugan ayakkabılarımı giymek istiyordum. Kaç gündür sabırsızlıkla bu anı bekle-
miştim. Gerçi elbisem de yeniydi ama gözümü ayakkabılarımdan alamıyordum. Acaba
nasıl duracak diye bacak bacak üstüne atıp oturdum, ayakkabılarımı seyrediyordum.

Gerçek
e. Dedemin bir bahçesi vardı. Bu bahçe bildiğimiz bahçeler gibiydi ancak bir özelliği

hariç. Bu bahçenin içinde şarkı söyleyen bir ağaç vardı. Bu ağacın ünü yakınlardaki
tüm köylere yayılmıştı. Ağaç o kadar güzel şarkı söylüyordu ki köylülerin hepsi ağacın
etrafında toplanıp eğlenceli vakit geçirirdi. Ağaç da kendisine gösterilen bu ilgiden
memnundu, marifetlerini gösterdikçe gösteriyordu.

Kurgu

152

6. Sınıf Gerçek ve Kurgusal Unsurlar

Etkinlik 27

3. Aşağıdaki görsellerden kurgusal unsur barındıranları işaretleyiniz.

a b c
 

de f


gh i


jkl


153

6. Sınıf Gerçek ve Kurgusal Unsurlar KKT - 27 

1. (1) Küçük sincap bütün ceviz ağaçları tarafından 4. (1) Her geçen gün insan eliyle doğaya verilen za-
çok sevilirmiş. (2) Ceviz ağaçları ona en güzel ce- rar daha da artmaktaydı. (2) Son olarak sanayinin
vizlerini ikram etmek için yarışırlarmış. (3) Küçük gelişmesiyle fabrikalaşma artmıştı. (3) Fabrika-
sincap da bu cevizleri afiyetle yermiş. (4) Daha ların bacalarından çıkan zehirli gazlar canlıların
sonra da ceviz ağacına kendisine sunduğu ceviz yaşamına son veriyordu. (4) Bu duruma daha
için teşekkür edermiş. fazla dayanamayan ormanlar, köklerini topraktan
çıkarıp göç etmek üzere yola koyuldular.
Bu parçadaki numaralanmış cümlelerden
hangisi gerçek hayattan alınmıştır? Bu metinde numaralanmış cümlelerden han-
gisinde anlatılan hayal ürünüdür?
A) 1. B) 2. C) 3. D) 4.

A) 1. B) 2. C) 3. D) 4.

2. Aşağıdaki cümlelerden hangisinde kurgu var- 5. Aşağıdaki görsellerden hangisinde kurgu söz
dır? konusudur?
A) B)
A) Şehirden uzakta tek başına bir kulübede yaşı-
yordu. C) D)

B) Serhan Bey lüks otomobiline binip hızla uzak-
laştı.

C) Buğday başakları kimin daha sarı olduğu ko-
nusunda tartışıyordu.

D) Olgunlaşan hurmalar patır patır yere düşmek-
teydi.

3. (1) Alya bir gün bahçelerinde oyun oynarken bir 6. Emiray yazı geçirmek için trenle amcasının yanına
tavşan görmüş. (2)Tavşanı sevmek için ona doğ- Konya’ya gider. Amcası Emiray’a çalıştığı kütüp-
ru koştukça tavşan kaçıyormuş. (3) Alya tavşanı hanede kendisine yardım edebileceğini söyler.
kovalayıp yakalamaya çalışmış. (4) Ancak tavşan, Emiray eski el yazması kitapları düzenlerken
ormanda parlayan kocaman bir ışığın içine doğru olağanüstü güçleri olan bir kitap bulur. Kitabın
girmiş. (5) Alya çok korkmuş. (6) Işık kocaman al- kapağını açtığında aniden bir toz bulutu ve rüzgâr
tın sarısı bir kapıdan geliyormuş. (7) Alya hemen Emiray’ı içine çeker. Emiray artık zamanda yol-
ailesine haber vermek istemiş. (8) Eve doğru koş- culuk yaparak yüzyıllar öncesine gitmiştir. Burada
muş. Emiray’ı devlerin olduğu bir dünya beklemektedir.

Bu metinde numaralanmış cümlelerden han- Bu metin için aşağıdakilerden hangisi söyle-
gilerinde kurgu söz konusudur? nemez?

A) 4 – 5 B) 4 – 6 A) Kurgusal unsurlara yer verilmiştir.
C) 5 – 6 D) 6 – 7
B) Hayalî kişi ve olaylar vardır.

C) Olağanüstü kahraman bulunmaktadır.

D) Hikâye türünden alınmıştır.

154

6. Sınıf Metinde Soru

Metinde Soru

➤➤ Bu tür sorularda paragraf bir konuda açıklama içerir. Bu açıklamaların hangi soruya karşılık olarak yapıldığı
veya açıklamada hangi sorunun cevabının olmadığı bize sorulur. Metinde soru daha çok konu ile ilgilidir. Bu
yüzden öncelikle paragrafın neyden bahsettiği belirlenip sınırları çizilmelidir. Sonrasında ise paragrafın ilk cüm-
lesine odaklanılarak soru bulunmalıdır.
Örnek:

Hayır ama sütün içinde bulunan kalsiyum bizim için çok önemli. Özellikle kemik gelişimi söz konusu oldu-
ğunda. Tabi süt içmek bir zorunluluk değil, peynir de aynı işi görecektir. Boyumuzu esas belirleyen genetiktir
ve genelde anne babamızdan biraz daha uzun oluruz. Basketbol da süt gibi boy uzatmaz ama siz yine de
süt içmeyi ihmal etmeyin. Özellikle de keçi sütünü.

Bu paragraf “Süt içmek boy uzatır mı?” sorusuna yanıt olarak verilmiştir.

Etkinlik 28

Kazanım: T.6.1.5. Dinlediklerinin/izlediklerinin konusunu belirler.
T.6.3.19. Metnin konusunu belirler.

1. Aşağıdaki metinler hangi sorulara karşılık olarak verilmiştir? Altlarına yazınız.

Tamamen tehlikesiz olduğu asla söylenemez. Meşin top çok sert bir cisimdir ve
kafanıza şiddetli bir şekilde çarptığında travmaya sebep olabilir. Bazı ünlü bok-
sörlerin maçlar sırasında aldıkları darbeler yüzünden mikro travmalar yaşadıkları
a ve bir süre sonra parkinson hastalığına yakalandıkları tıp literatürüne geçmiştir.
Çocukların hafif ve yumuşak yapılı topları tercih etmesini öneriyorum.
Soru: Futbolda topa kafa ile vurmak zararlı mıdır?

Yanlış hatırlamıyorsam 5 yaşındaydım. İlkbahardı ve bir hafta sonuydu. Babam
evdeydi. Bal peteğini andıran, altı kenarı olan bir uçurtma modeli üzerinde çalıştık.
Uzun ve yorucu bir uğraş sonunda uçurtmamız hazırdı. Geniş bir kır arazisinde ba-
b bam uçurtmayı salıverdi. Ben de hayretle uçurtmanın semada süzülüşünü izledim.
Sonra yumağı elime verdi babam. İlk defa o gün uçurtma uçurma zevkini tattım.
Soru: İlk uçurtma maceranızdan bahseder misiniz?

155

6. Sınıf Metinde Soru

Etkinlik 28

2. Bu paragrafların hangi sorulara yanıt olarak verildiğini altlarına yazınız.

a. Yazdıklarına verilecek bütün karşılıkları yaşadıkları hayat içinde görmeyi uman şöhret
âşıkları yazar olmamalıdır. Harf ve kelimeler olarak geleceğe uçurdukları oklarının ne-
relere saplanacağını, yüz yıl sonra kendilerini nerede bekleyeceğini düşünemeyenler
yazarlıktan uzak durmalı. Yazar olmak, bu hayatı kendinden sonra gelenler için yaşa-
maktır. Kısacası bunu anlamayanlar yazar olmamalıdır.

Sizce kimler yazar olmamalı?

b. Sakin ve derin… Söz dinleyen uslu bir çocuktum. Çok az arkadaşım vardı. Çok az insan-
la anlaşabiliyordum çünkü. Bir şey sorulmadıkça konuşmazdım. Sorulunca da yaptığım
açıklama karşısında dinleyici olan büyükler sus pus olurdu. Kısa ve öz konuşmam bitin-
ce bir süre sessizlik olurdu hep. Tuhaftım işte.

Nasıl bir çocuktunuz?

c. Çok sevilen başarılı bir öğretmen… Evet, zihnimde canlandırdığım ve gerçekleştirme-
yi özlediğim şey buydu. Size basit gelebilir ancak bununla yatıp bununla kalkardım.
Hayatımın merkezine yerleştirmiştim adeta. Sonuç olarak yazar oldum. Hayalimi ger-
çekleştiremediğimi düşünmüyorum. Çünkü yazarlar da bir öğretmendir.

Çocukken ne olmayı hayal ediyordunuz?

d. Özel olarak kahraman düşünmem. Kahraman seçmek gibi bir yöntemim de olmadı.
Öykülerimde herkes gerçek hayatın içindedir. Yaşamımın içindeki her bir birey, benim
öykümün kahramanıdır aslında. Fırıncı Süleyman, Boyacı Hikmet, Bakkal Şevket… Da-
ha pek çoğu tanışmasam da bir şekilde gördüğüm işittiğim kahramanlardır. Öykülerimde
yer almışlardır.

Öyküleriniz için kahramanları nasıl seçersiniz?

e. 2006 yılında öğretmenlik mesleğinden ayrılınca büyük bir boşluk yaşadım. Bir süre evde
kızıma bakmaya başladım. Ama içimde yaşadıklarımı kurgulayıp yazıya dökme sevdası
hep vardı. Yaşadığım bu boşluğu fırsat olarak gördüm. Böylece gündüzleri kızımla ilgile-
nip geceleri de yazmaya başladım.

Yazarlık hayatınız ne zaman ve nasıl başladı?

156

6. Sınıf Metinde Soru KKT - 28 

1. Aslında hayal gücüyle… Ancak bu tek başına 3. Çikolata, oda sıcaklığında katı hâlde olan bir mad-
yeterli değildir. Çünkü yazarlık, aynı zamanda bir dedir. Ancak erime sıcaklığı vücut sıcaklığımızdan
yetenektir. Yeteneği güçlendirmek için bol bol daha düşüktür. Çikolatayı elimize aldığımızda sı-
okumak gerekir. Okunulan her nitelikli kitap ya- caklığı vücut sıcaklığımızın etkisiyle yükselir, bu
zarlığa yapılan bir yatırımdır. Nasıl ki müzik ruhun da onun erimesine yol açar.
gıdasıdır, okumak da yazmanın besin kaynağıdır.
İyi bir yazar olabilmek için iyi bir sermayeye sahip Bu metin aşağıdakilerden hangisine yanıt ni-
olmak gerekir. Yazarın sermayesi de okumakla teliğindedir?
beraber yaşamın ve sanatın her dalından beslen-
mekle olur. A) Çikolata elimizde neden erir?

Bu metin aşağıdakilerden hangisine yanıt ola- B) Çikolatanın erimemesi için ne yapılmalı?
rak söylenmiştir?
C) Çikolata nasıl tüketilmelidir?
A) Yazarlık yeteneği doğuştan mıdır?
D) Çikolata niçin katı hâlde bulunur?
B) Okumanın yazmaya etkisi nedir?

C) İyi bir yazar nasıl olunur?

D) Yazar ve müzisyen arasındaki ilişki nedir?

2. Kendimle her zaman barışık ve pozitif biri oldum. 4. Aşağıdaki metinlerden hangisi “Boş zamanları-
Bu yüzden hayatımda bir değişiklik yapmayı dü- nız nasıl değerlendiriyorsunuz?” sorusuna yanıt
şünmedim. Hayat bizim icin acısıyla, tatlısıyla olarak verilmiştir?
yaşanması gereken bir ödüldür. Ancak şunu da
unutmamak gerekir ki daha iyiye, daha güzele A) Boş oturmak da bir tür israftır. Hatta en büyük
gitmek de biz insanların elindedir. Bunun için de israftır. Çünkü insan para kazanmak için za-
çok çalışmak, inanmak ve mücadeleden yılma- man ve emek harcar. Boş oturunca en kıymetli
mak gerekir. Yani illa bir şeyleri değiştirecekse hazinesini, zamanını, harcamış olur.
insan, kendini değiştirerek başlamalı işe.
B) İnsan boş vakitlerini değerlendirmek için yazar.
Bu metinde aşağıdaki sorulardan hangisinin Maddi ve manevi yönden kazanmak için yazar.
yanıtı yoktur? Yalnızlığını, duygularını paylaşmak ve okumak
kadar yazmanın da bir ihtiyaç olduğuna inan-
A) Hayatınızda niçin değişiklik yapmayı düşün- dığı için yazar.
mediniz?
C) Her insan boş oturmaktan, boş durmaktan sı-
B) Bir şeyleri değiştirmek hayatı yoluna sokabilir kılır. Siz sıkılmaz mısınız? Hele ki benim gibi
mi? başınızı kaşıyacak bir vakit bile bulamazken
aniden işsiz kalırsanız çok fazla sıkılırsınız.
C) Daha iyiye ve güzele ulaşmanın yolu nedir?
D) Aslında pek boş kaldığım söylenemez. Ama yi-
D) Hayatında değişiklik yapacak kişi, bu işe nere- ne de fırsatını buldum mu bu gibi zamanlarda
den başlamalıdır? seyahat etmek, ülkemizin güzelliklerini görmek
hem kafa dinleme hem de yeni eserlerime il-
ham olması açısından çok yararlıdır.

157

6. Sınıf Metnin Bölümleri

Metnin Bölümleri

➤➤ Bilgilendirici metinler giriş, gelişme ve sonuç; öyküleyici metinler ise serim, düğüm ve çözüm bölümlerinden
oluşur.

Giriş ➤➤ Konunun ana hatlarıyla verildiği bölümdür.
➤➤ Genel yargı bildirir.
Bilgilendirici Metin ➤➤ Bağlantı ifadeleri (oysa, bunun için vb.) içermez.

Gelişme ➤➤ Metnin omurgasını oluşturur.
➤➤ Giriş bölümünde verilen düşüncenin detayına girilir.
➤➤ Düşünce örneklendirilerek pekiştirilir, karşılaştırılır, alıntılarla kanıtlanmaya çalışılır.

Sonuç ➤➤ Düşüncenin bir sonuca bağlandığı bölümdür.
➤➤ Genellikle kısa olur ve ana düşünce verilir.
➤➤ Bağlantı ifadeleri (kısacası, diyebiliriz ki vb.) kullanılır.

Örnek:
(Giriş) Her yöre kendine özgü yiyeceklerle tanınır. (Gelişme) Kahramanmaraş dediğinizde herkesin aklına keçi
sütüyle yapılan, baltayla kesilen meşhur Maraş dondurması gelir. Hatay dediğinizde sıcacık peynirli künefe,
nefis tepsi kebabı; Antep dediğinizde mis gibi baklava, çıtır çıtır lahmacunlar… Birini ötekinden üstün tuta-
mazsınız. Hepsinin yeri farklıdır, tamamı özeldir. (Sonuç) Demem o ki her bölge farklı bir lezzeti damağımızla
buluşturur.

Serim ➤➤ Olayın geçeceği mekân ve olay kahramanları tanıtılır.

Öyküleyici Metin Düğüm ➤➤ Olay tüm yönleriyle verilir.
➤➤ Olaylar ve kişiler üzerinde bir bilinmezlik (düğüm/çatışma) oluşur.
➤➤ Merak duygusu uyandırılır.

Çözüm ➤➤ Olay sonuca bağlanır.
➤➤ Düğüm çözümlenerek merak giderilir.

Örnek:
(Serim) Adam, ineğini her sağmada komşusuna da süt gönderirmiş. Bir gece, süt gönderdiği komşusunun
yana yakıla dua ettiğini işitmiş. (Düğüm) Bakalım bizim komşunun derdi nedir, diyerek kulak kabartmış. Bir de
ne duysun! “Tez vakitte şu bitişik komşunun ineğinin canını al Yarabbi.” der dururmuş komşu. Adam hayretler
içinde kalmış. Bu komşu kendi ineğinden ne ister? Herhalde bir sebebi olmalı, diye düşünmüş. Ertesi sabah
komşusuna yine süt verirken “Acaba neyine kızdın da dün gece ineğimin canını alması için Allah’a yalvardın?”
diye sormuş. Komşunun akşamki bedduayı inkâr etmeye dili varmamış. (Çözüm) Şöyle yanıt vermiş: “Komşu,
ben senin ineğinin hiçbir zararını görmedim. Ama her sabah onu şarıl şarıl sağman yok mu? İşte onu çekemi-
yorum. Ne bu sütü içeyim ne o sesi işiteyim.”

158

6. Sınıf Metnin Bölümleri

Etkinlik 29

Kazanım: T.6.4.2. Bilgilendirici metin yazar.
a) Öğrencilerin konu ve ana fikri belirlemeleri, buna göre giriş, gelişme, sonuç bölümlerinde
yazacaklarının taslağını oluşturmaları ve ilk paragrafta amaçlarını ifade etmeleri sağlanır.
T.6.4.3. Hikâye edici metin yazar.
a) Öğrencilerin zaman, mekân, şahıs ve olay unsurlarını belirlemeleri, hikâyenin serim, dü-
ğüm ve çözüm bölümlerinde anlatacaklarının taslağını oluşturmaları sağlanır.
b) Öğrenciler yazım kılavuzundan yararlanmaları ve yeni öğrendiği kelimeleri kullanmaları
için teşvik edilir.

1. Aşağıdaki metinlerde giriş, gelişme ve sonuç bölümlerinin kaç numaralı cümleyle baş-
ladığını belirtilen yerlere yazınız.

a (1) Doğada olup bitenleri izlemek çoğu zaman bizi hoşnut eder. (2) Bir bahçeyi sey-
retmek, bir denizin dalgalarına bakmak, gökte uçan martılara, uçurtmalara bakmak
bize keyif verir. (3) Hareketsiz bir şekilde duruyor olsak da mutlu oluruz izlemekten. (4)
Çünkü doğa gerçekten güzeldir. (5) Hele biz de doğadaki güzelliği görmeye niyetlen-
mişsek… (6) Diyebiliriz ki doğadaki en ufak bir hareketlilik bile bakmasını bilen insan
için keyif vericidir.

Giriş Bölümü: 1 Gelişme Bölümü: 2 Sonuç Bölümü: 6

b (1) Kedi en umulmadık şeyleri yer. (2) Zeytinden hoşlananı çoktur, çikolata meraklısını
da gördüm. (3) Salataya alışanı da olurmuş ama ben rastlamadım. (4) Bunlar bildik-
lerimiz… (5) Kim bilir bilmediğimiz neleri sever belki de… (6) Özetle nerede aklınızın
ucuna gelmeyecek bir şey varsa bilin ki kedi onu da seviyor olabilir.

Giriş Bölümü: 1 Gelişme Bölümü: 2 Sonuç Bölümü: 6

c (1) Küçük koru kurulurken kavakların arasına söğütler de dikilmiş. (2) Şimdi kavaklar
büyümüş, boy atmış. (3) Bunların aralarına sıkışan söğütler de onlardan aşağı kalma-
mak için uzamış uzamış fakat söğütlükten çıkıp başka bir şey olmuş. (4) Ne yapsınlar,
yaşamak için uzamak, kavakların gölgesinden kurtularak ışığa kavuşmak lazım. (5)
Yeşil bitkilerin, en küçüğünden tutun da en büyüklerine kadar hiçbiri ışıksız edemez,
karanlıkta yavaş yavaş kurur gider.

Giriş Bölümü: 1 Gelişme Bölümü: 2 Sonuç Bölümü: 5

d (1) Kitap satılan dükkânlara “kitabevi” diyoruz. (2) “Sergi” sözcüğü bu alana sanırım
kitapların yan yana konulup sergilenmesinden girdi. (3) Kitabevlerinin vitrinlerinde ki-
taplar ön kapakları görülecek biçimde dizilip sergileniyordu. (4) İçeride de bu iş için
düşünülmüş tezgâhlar vardı. (5) Derken raflardaki kitapların da görünmesini sağla-
yacak düzenlemelere gidildi. (6) Demek ki kitabevlerinde bir sergileme işi hep söz
konusuydu.

Giriş Bölümü: 1 Gelişme Bölümü: 3 Sonuç Bölümü: 6

159

6. Sınıf Metnin Bölümleri

Etkinlik 29

2. Aşağıdaki cümlelerden bir paragrafın giriş cümlesi olabilecekleri işaretleyiniz.

1 Balın insan sağlığı için birçok faydası vardır. 
2 O an salondaki herkes ne diyeceğini şaşırdı.
3 Bundan dolayıdır ki soğuk havalarda sıkı giyinmeliyiz. 
4 Evimizin bahçesinde bizimle birlikte yaşayan iki kaplumbağa var. 
5 Hayvan sevgisi çocuklara küçük yaşlarda kazandırılır. 
6 Atatürk’ün okulumuzu ziyaret edeceği söyleniyordu. 
7 Özetle mutlu bir hayat için elinizdekinin kıymetini bilin. 
8 İlkbaharın yaklaşmasıyla içimi bir heyecan kaplamıştı.
9 Bu tür sorumluluklar kişiyi geleceğe hazırlar. 
10 Kitap okuma alışkanlığı küçük yaşlarda kazanılır. 
11 Çünkü çok konuşmak söylediklerinizi sıradanlaştırır. 
12 Ancak Hasan Bey hiç olmadığı kadar sakindi. 
13 Bununla birlikte okumayı sevenler de yok değil.
14 İyi bir yazar yaşadıklarını kurgulayarak yazıya döker.
15 Kültür, toplumun gelecek kuşağa aktardığı maddi ve manevi mirastır.
16 Üstelik hiçbir şey olmamış gibi karşımda sırıtıyordu.
17 Sanattan uzak kalmış toplumlar ilerleyemez.
18 Bir müddet sonra elinde bir kovayla geri geldi.
19 Küçük bir çocuk koca valizi sürükleyerek ilerliyordu.
20 Gelgelelim arkadaşlarından ayrı kalınca başka biri oluyordu.

160

6. Sınıf Metnin Bölümleri KKT - 29 

1. (1) Seyyahlık bir iştir. (2) Seyyah işi gücü bırakıp 4.
gezmeye başlamıştır. (3) Onun bütün zamanını,
benliğini seyahat etme isteği sarmıştır. (4) Sey- K Aldırılmadığını görünce bir sıçramış,
yahı turistten ayıran en belirgin özellik, gezmeyi kadının kolunu boydan boya çizmiş,
iş edinmesidir. (5) Turistler ise sadece işlerine ara bir dilimi aşırmış.
verip seyahate çıkarlar. (6) Diyebiliriz ki gezen
herkes seyyah değildir ve olamaz. Evin işlerine bakmaya yeni bir ka-
dın gelmişti, ona söylemeyi unuttuk.
Bu parçanın sonuç bölümü kaç numaralı cüm- L Kadıncağız bir gün kavun keserken
leyle başlamaktadır?

A) 3. B) 4. C) 5. D) 6. kedi gelmiş, sürünmüş, kendi dili ile
istemiş, rica etmiş.

M Benim bir kedim vardı, kavun yerdi.
İlk görünce biz de şaştık.

2. Aşağıdakilerden hangisi bir metnin giriş cüm- “K, L, M” harfleriyle belirtilen parçalar bir met-
lesi olabilir? nin “serim, düğüm, çözüm” bölümü şeklinde
nasıl sıralanır?
A) Hatta bazıları uyarılmasına rağmen yere çöp
atar. A) K-L-M B) M-K-L
C) L-M-K D) M-L-K
B) Bu arada yazar okuyucuyu, okuyucu da yazarı
gözler.

C) Başarıyı yakalayabilmek için planlı çalışmak
gerekir.

D) Dolayısıyla tek başına alınan kararda hata payı
çoktur.

3. (1) İnsanın şu dünyada tatlı dille, güzel sözle 5. Aşağıdakilerden hangisi öyküleyici bir metnin
halledemeyeceği hiçbir iş yoktur. (2) Atalarımız, giriş cümlesi olabilir?
“Tatlı dil yılanı deliğinden çıkarır.” derken tam da
bu noktaya parmak basmışlardır. (3) Çünkü tat- A) Çiftlik evini restore etmek için tuttuğum maran-
lı dil en gaddar insanların bile yüreğini okşar, en goz, işteki ilk gününde zorlanmıştı.
yüreksiz insanlara bile yüreği olduğunu hatırlatır.
(4) Diyeceğim o ki en karmaşık konular dahi güler B) Bunun üzerine öğretmen masasından kalkıp
yüz ve tatlı dille tereyağından kıl çeker gibi çöze- eline bir parça tebeşir aldı.
biliriz.
C) Ama ortalıkta gölgelik olmadığı için eşeğin sa-
Bu parçanın gelişme bölümü kaç numaralı hibi yemeğini alıp eşeğinin gölgesine sığındı.
cümleyle başlar?
D) Üstelik de son derece rahat bir şekilde ağaca
A) 1. B) 2. C) 3. D) 5. tırmanmıştı.

161

6. Sınıf Metin Oluşturma

Metin Oluşturma

➤➤ Metin oluşturma bilgilendirici ve hikâye edici metinlerde karşımıza çıkar. En sık karşılaştığımız soru tipi, metnin
cümleleri dağınık olarak verilir. Bizden bu cümlelerle anlamlı bir metin oluşturmamız istenir. Bazen de metin-
deki cümlelerin yerini değiştirme veya metne uygun cümle ekleme şeklinde karşımıza çıkabilir. Her durumda
giriş, gelişme ve sonuç bölümlerinin yapısal özellikleri göz önünde bulundurulmalıdır. Bilgilendirici metinlerde
cümleler arasındaki anlam (mantık) ilişkisine dikkat edilmelidir. Hikâye edici metinlerde ise olayın gerçekleş-
me sırası (zaman akışı) belirlenmelidir. Ancak her iki metin türünde de en önemli şey, ilk cümleyi doğru tespit
etmektir.

Örnek:

1. Veteriner hemen gelip inekle ilgilenmiş.
2. Eser, koşup bakmış ki hamile olan inek yatıyor.
3. Dedesi ineğin doğurabileceğini düşünüp veterinere haber vermiş.
4. Çiftlikteki ineklerden birinin birden sesi gelmeye başlamış.
5. Birkaç saat sonra veteriner ineğin doğurduğunu söylemiş.
6. Bunun üzerine koşup dedesine haber vermiş.

Yukarıdaki metinde numaralanmış cümleler olayların oluş sırasına göre “4 – 2 – 6 – 3 – 1 – 5”
şeklinde sıralanmalıdır.

Etkinlik 30

Kazanım: T.6.4.2. Bilgilendirici metin yazar.
a) Öğrencilerin konu ve ana fikri belirlemeleri, buna göre giriş, gelişme, sonuç bölümlerinde
yazacaklarının taslağını oluşturmaları ve ilk paragrafta amaçlarını ifade etmeleri sağlanır.
T.6.4.3. Hikâye edici metin yazar.
a) Öğrencilerin zaman, mekân, şahıs ve olay unsurlarını belirlemeleri, hikâyenin serim, dü-
ğüm ve çözüm bölümlerinde anlatacaklarının taslağını oluşturmaları sağlanır.
b) Öğrenciler yazım kılavuzundan yararlanmaları ve yeni öğrendiği kelimeleri kullanmaları
için teşvik edilir.
T.6.4.6. Bir işi işlem basamaklarına göre yazar.

1. Aşağıda karışık olarak verilen cümleleri olayın akışına göre sıralayıp anlamlı bir metin
oluşturunuz.

1. Yaşlı bir adamın ceketini kim çıkarırsa o daha güçlü kabul edilecekmiş.

2. Rüzgâr ve Güneş kimin daha güçlü olduğu konusunda iddiaya tutuşmuşlar.

3. Sıra Güneş’e gelmiş, Güneş bütün sıcaklığıyla yeryüzünü ısıtmış, hava ısınınca adam
paltosunu çıkarmış.

4. Önce Rüzgâr bütün şiddetiyle esmiş, estikçe yaşlı adam üşüdüğünden paltosuna daha
çok sarılmış.

5. Bunun üzerine Güneş, Rüzgâr’a dönerek, “Nazik olanlar zorbalardan her zaman daha
güçlüdür.” demiş.
Sıralamam: 2 - 1 - 4 - 3 - 5

162

6. Sınıf Metin Oluşturma

Etkinlik 30

2. Aşağıdaki hikâyenin bölümlerini olayın akışına göre sıralayınız.

1 Sonra bir çırpıda lokantacının portresini çizerek masaya bırakır. Lokantacı resme
bakar ve beğenir.

2 Lokantacıya yapacağı portresine karşılık yemek yemek istediğini söyler. Güzelce
karnını doyurur.

3 Ressam, “Bir dakika değil, 60 yıl ve bir dakika!” diye karşılık verir.

4 Sonra da “Güzel ama bir dakikada yaptınız bunu oysa bir saattir yiyorsunuz.” der.

5 Altmışlık ünlü ressam, bir lokantaya girer. Gerçi cebinde parası yoktur ama aldır-
maz.

Sıralamam: 5 - 2 - 1 - 4 - 3

3.
a Gül yaprakları mutfağa götürülüp güzelce yıkanacak, iyice süzülecek.

b Böylece insanı keyiften deliye döndüren bir koku salınacak her yana.

c Geniş ağızlı reçel tenceresinde yeterli miktarda şeker ve bir damla da limonla pi-
şirilecek.

d Tüm evi ve bahçeyi kaplayacak, etraftakiler içine çekecek bu kokuyu.

e Güllerin hepsi açtığında gecikmeden toplanacak.

Yukarıdaki numaralanmış cümleleri sıralayarak anlamlı bir paragraf oluşturunuz.
Sıralamam: e - a - c - b - d

163

6. Sınıf Metin Oluşturma

Etkinlik 30

4.
1 Trafikte nasıl güvenli olabiliriz?

2 Elbette bu üzücü olaylardan dolayı trafiğe hiç çıkmazlık edemeyiz.

3 Öyleyse yanıtını aramamız gereken soru şu:

Trafik kazaları hem dünyada hem de ülkemizde can kayıplarına, yaralanmalara
4 neden olmayı sürdürüyor.

5 Teknolojinin bize sunduğu olanaklardan yani araçlarla yolculuk etmekten de kaçı-
namayız.

Yukarıdaki numaralanmış cümleleri mantık akışına göre sıralayarak anlamlı bir metin
oluşturunuz.

Sıralama: 4 - 2 - 5 - 3 -1

5. Aşağıdaki numaralanmış cümlelerden hangileri yer değiştirdiğinde metnin anlam akışı
sağlanmış olur? Yazınız.

(1) İspanya’da bulunan bir mimarlık firması, döndürüldüğünde elektrik üreten bir atlıkarın-
ca geliştirdi. (2) Çocuklar atlıkarıncanın iplerine asılıp dönmeye başladıklarında bir hareket
enerjisi oluşuyor. (3) Çocukların ne kadar enerji ürettiklerine bağlı olarak atlıkarıncanın ışıkla-
rının hem rengi hem de parlaklığı değişiyor. (4) Aküde depolanan enerji geceleri atlıkarıncayı
ışıklandırmak için kullanılıyor. (5) Bu enerji bir dinamoyla elektrik enerjisine dönüştürülüyor
ve atlıkarıncanın tabanında bulunan bir aküde depolanıyor.

3 numaralı cümleyle 5 numaralı cümle yer değiştirmelidir.

164

6. Sınıf Metin Oluşturma KKT - 30 

1. I. Fakat bunun başkasının hakkında konuşmak 3. (1) Yazar ve okuyucu arasında farklı bir ilişki söz
gibi kötü bir huydan tutun da beynimizde- konusudur. (2) Ama bu durum ona özel bir statü
ki nöronların çatışmasına kadar birçok zararı sağlamayacaktır. (3) Çünkü okuyucunun eleştiri
vardır. Peki ne yapacağız? kapısı hep açık kalacaktır. (4) Böylece okuyucu
yazarın beğenmediği yönünü eleştirebilecektir.
II. Çok karmaşık bir yapısı olan insanoğlunun
başı çoğu zaman yaşadıklarını düşünmek, Bu parçada numaralanmış cümlelerin han-
onlarla ilgili yorum yapmak ve bütün bunların gisinden sonra “Yazar, bu ilişkide hep önde
etkisi ile yaşadığı duygular ile iyice karmaka- olacaktır.” cümlesi getirilmelidir?
rışık olmaktadır.
A) 1. B) 2. C) 3. D) 4.
III. Zaman zaman bu duygular ile baş edemez,
onları içimizden fırlatmak isteriz. 4. (1) Hayvanların güvenli bir barınağa, yavrularına
bakabilecekleri bir yuvaya gereksinimleri vardır.
IV. Yazacağız! Evet, bize gelebilecek en iyi ilaç (2) Bir kısmı ise kendi yuvalarını kendileri yapar.
yazmak olacaktır. Çünkü yazarak içimizdeki- (3) Bazıları doğadaki korunaklı yerleri yuva olarak
leri satırların arasına fırlatabiliriz. kullanır. (4) Ancak hayvanların yuvalarının şekil-
leri, yuva yaparken kullandıkları malzemeler ve
Numaralanmış cümlelerin sıralaması düşün- yuva yaptıkları yerler türden türe değişir.
cenin akışına göre nasıl olmalıdır?
Bu parçada numaralanmış cümlelerden han-
A) III – I – IV – II B) III – I – II – IV gilerinin yerleri değiştirilirse parçanın anlam
C) II – III – I – IV D) IV – II – I – III bütünlüğü sağlanmış olur?

A) 1 ve 3. B) 2 ve 3.
C) 2 ve 4. D) 3 ve 4.

2. I. Askerler çaresiz beklemekteyken Mimar 5. I. “Olur, hanım teyze.” dedi.
Sinan, yumuşak zeminin özelliğine uygun mal-
zemeler ve farklı teknikler kullanarak yeni bir II. Tramvaydan inenlerin ayakları arasında zayıf,
köprü inşa eder. küçük bir çocuk gördüm.

II. Nehri geçmek için inşa edilen ilk köprü yıkılır. III. Zayıf kollarıyla kutulara sarıldığında iki küçük
konserve kutusunun onun kolları arasında ne
III. Böylece nehir aşılır ve Mimar Sinan ödüllen- kadar kocaman olduğunu görünce yardım
dirilir. ettim.

IV. Seferlerin birinde ordunun önüne azgın bir IV. Tramvaydan inince, elimde getirdiğim birkaç
nehir çıkar. konserve kutusunu nasıl taşıyacağımı düşü-
nüyordum.
Numaralanmış cümlelerle anlamlı bir paragraf
oluşturulmak istenirse doğru sıralama nasıl V. “Paketlerimi götürür müsün çocuğum?” diye
olmalıdır? sordum.

A) IV – II – III – I B) IV – II – I – III Numaralanmış cümleler olayların oluş sırasına
C) I – II – IV – III D) II – I – III – IV göre nasıl sıralanmalıdır?

A) I – III – IV – II – V

B) II – V – I – IV – III

C) III – II – V – I – IV

D) IV – II – V – I – III

165

6. Sınıf Metin Tamamlama

Metin Tamamlama

➤➤ Metinlerde boş bırakılan yer tamamlanırken metnin anlam bütünlüğü bozulmamalıdır. Bunun için hangi bölüm
boş bırakılmışsa ona göre tutum geliştirilir.
• Giriş cümlesi boş bırakılmışsa bu cümlenin özellikleri (genel yargı bildirici vb.) hatırlanmalı, sonraki cümleyle
uyum sağlanmalıdır.
• Boş bırakılan yer metnin ortasındaysa gelişme bölümündeki cümlelerin özellikleri (bağlantı ifadeleri, karşı-
laştırma vb.) hatırlanmalı, önceki ve sonraki cümlelerle uyum gözetilmelidir.
• Son cümle boş bırakılmışsa sonuç bölümünün özellikleri (özetleyici vb.) hatırlanmalı, önceki cümleyle bağ-
lantısına dikkat edilmelidir.
Örnek:

Üç dikenli balıklar üreme döneminde sığ sulara gider. ......................................................................................
Bunun için önce küçük bir çukur açar. Sonra da bu çukuru bitki parçaları ve kumla doldurur. Ardından yuvayı
küçük bir tünel hâline getirir.

Bu parçada boş bırakılan yer “Burada yumurtaları korumak amacıyla yuva yapar.” cümlesiyle tamamlanma-
lıdır.

Etkinlik 31

Kazanım: T.6.4.4. Yazma stratejilerini uygular.
Güdümlü, serbest, kontrollü, tahminde bulunma, metin tamamlama, bir metni kendi
kelimeleri ile yeniden oluşturma, boşluk doldurma, grup olarak yazma gibi yöntem ve tek-
niklerin kullanılması sağlanır.

1. Hassas türlerden olan çöl varanlarının doğal yaşam alanları yakın tarihe kadar tarım arazisi-
ne dönüştürülüyordu. Bu sürüngenler dış görünüşünden dolayı zehirli zannedilip öldürülüyor
ya da kimi avcılar tarafından derisi için katlediliyordu. Yapılan gayretli çalışmalar sonucunda
bu hayvanların zararlı olmadığı, aksine - - - - bilinci vatandaşlara aşılandı ve çöl varanlarının
korunmasında yerli halkın desteği sağlandı.

Yukarıdaki parçada boş bırakılan yere numaralanmış cümlelerden hangisi getirilmeli-
dir? İşaretleyiniz.

1 ekili alanlarda bitkilerin köklerini ve tohumlarını tükettikleri 
2 dillerinin uzun, ince ve uçlarının çatallı bir biçimde olduğu
3 kuş ve sürüngen yumurtalarıyla beslenip toprağı kazabildiği
4 zehirli yılanları ve haşereleri yiyerek yaşam döngüsüne fayda sağladıkları

166

6. Sınıf Metin Tamamlama

Etkinlik 31

2. Aşağıdaki metinlerde boş bırakılan yerleri uygun şekilde tamamlayınız.

Bangladeş’in bazı bölgelerinde yağışların yoğun olduğu muson mevsiminde ço-

cuklar okullarına ulaşmakta güçlük çekiyor. Çünkü bu mevsimde

a zaman zaman sel felaketleri oluyor . Bazen muson mevsiminde

çocuklar su taşkınından birkaç ay boyunca okullarından uzak kalıyor. Bangladeşli

bir mimar bu soruna bir çözüm bulmuş. Bazı kuruluşların da yardımıyla çocuklar

için “tekne okullar” yapılmasına öncülük etmiş.

Atmacaların dişileri ve erkekleri birbirinden farklıdır .

b Erkeklerin sırtları ve kanatları mavimsi gri, göğüsleri beyaz üzerine kahverengi kızıl
çizgilidir. Dişilerin sırtları, kanatları ve göğüslerindeki çizgiler kahverengidir. Ayrıca

dişileri erkeklerinden daha büyük ve güçlüdür. Bu nedenle dişiler daha büyük kuş-

ları avlayabilir.

Mimarlar, insanların içinde yaşadığı binaların yanı sıra okullar, hastaneler, parklar,

müzeler tasarlarlar. Bunları yaparken işe çeşitli sorular sorarak

c başlarlar. Örneğin bir okul tasarlayacaklarsa, “Bu okulda kimler okuyacak? Oku-

yacak öğrencilerin gereksinimleri neler? Bunların her biri hangi ölçülerde olmalı?

Hangi malzemeleri kullanmak uygun olur?” gibi sorular sorarlar. Daha sonrada

bunların yanıtları üzerinde düşünürler.

Buzdolabı kapısının kenarlarının iç kısmında conta adı verilen lastik şeritler bulunur.

d Bu contanın içinde de şerit şeklinde mıknatıslar bulunur. Kapıdaki bu mıknatısların

görevi contanın dolabın gövdesine sıkıca yapışmasını sağlamaktır .

Böylece buzdolabının içindeki soğuk havanın dışarı sızması önlenmiş olur.

Yüzü gülmeyen insanlar hiçbir işte başarılı olamazlar .

e Mesela yüzü gülmeyen bir avukat en haklı davayı kaybeder. Yüzünde gülümseme

bulunmayan bir aktris şöhret kazanamaz. Yüzü gülmeyen bir doktor, hastalarını

tedavi edemez.

167

6. Sınıf Metin Tamamlama

Etkinlik 31

3. Aşağıdaki metinlerde boş bırakılan yerleri kendi ifadelerinizle tamamlayınız.

Ormanda ağaç kesen iki adamdan birincisi sabahları erkenden kalkıyor, ağaç kes-
meye başlıyormuş. Bir ağaç devrilirken hemen diğerine geçiyormuş. Gün boyu ne
dinleniyor ne öğle yemeği için kendine vakit ayırıyormuş. İkinci adamsa arada bir
dinleniyormuş. Bir hafta boyunca çalıştıktan sonra ne kadar ağaç kestiklerini say-
a dıklarında ikinci adamın çok daha fazla ağaç kestiği
sonucu ortaya çıkmış. Birinci adam “Bu nasıl olabilir? Ben daha çok çalıştım. Bu
işin sırrı ne?” diye sormuş. İkinci adam cevap vermiş: “Ortada bir sır yok. Sen
durmaksızın çalışırken ben arada bir dinlenip baltamı biliyordum. Keskin baltayla,
daha az çabayla daha çok ağaç kesilir.”

Emektar öğretmen, dersini bitirip sınıftan çıkarken öğrencilerinden birinin diğerine

çelme taktığını gördü. Düşen çocuk, en sevdiği öğrencisiydi ve canı yandığı için

ağlıyordu. Öğretmen, onu yerden kaldırdıktan sonra üstünü temizleyip eve gön-

derdi ve öbür çocuğu kolundan çekerek öğrencilerin terk ettiği sınıfa soktu. Çelme

takan çocuğu şiddetle azarladıktan sonra öfkesine hâkim olamayıp çocuğun su-

ratına bir tokat patlattı. Küçük çocuğun yeni çıkmakta olan dişlerinden akan kan,

b öğretmenin ceketine sıçramıştı. Öğretmen, yedi yaşındaki bir çocuğa yaptığı bu
hareketten hemen sonra pişmanlık duymasına rağmen, bunun kendisi için iyi bir

ders olacağını düşünüyordu. Öğrencisini bırakıp gitmeye hazırlanırken, çocuğun

elini cebine attığını görüp telaşa düştü. En yakın arkadaşını bile düşüren bir yara-

maz, öğretmenine de bir çakıyla saldırabilirdi. Ona karşı korunmaya hazırlanırken,

küçük çocuk cebinden bir mendil çıkarttı ve “Ceketiniz kanlandı öğretmenim, si-

leyim isterseniz!” dedi . Öğretmen içi parçalanarak

gözyaşları içerisinde çocuğa sarıldı.

Genç bir delikanlı arkadaşlarıyla sürekli kavga edermiş. Bir gün babası ona çivilerle

dolu bir torba vererek şöyle demiş:

— Arkadaşlarınla kavga ettiğin her gün bahçedeki bu tahtaya bir çivi çak .

Delikanlı, ilk gün tahtaya 37 çivi çakmış. Sonraki haftalarda kendi kendini kontrol

etmeye çalışmış ve her geçen gün daha az çivi çakmış. Nihayet bir gün gelmiş ki

c hiç çivi çakmamış. Babasına söylemiş. Babası gence,
— Bugünden başlayarak tartışmayıp kavga etmediğin her gün için tahtadan bir çivi

sök, demiş.

Günler geçmiş. Bir gün gelmiş ki her tüm çiviler çıkarılmış. Babasına haber verince

babası şunu demiş:

—Aferin iyi davrandın ama bu tahtaya dikkatli bak. Çok delik var. Artık geçmişteki

gibi güzel olmayacak…

168

6. Sınıf Metin Tamamlama KKT - 31 

1. - - - - Böyleleri umutsuzluğun, karamsarlığın ba- 3. Dünyanın birçok yerinde bazı çocuklar çeşitli
tağında boğulanlardır. Çünkü umutsuzluk has- nedenlerden dolayı düzenli olarak okula gidemi-
talıkların en korkuncudur. Umudumuzu yitirirsek yor. Bu çocukların eğitimlerine aralıksız devam
yaşama isteğimizi, direncimizi kısaca her şeyimizi edebilmeleri için çeşitli çözümler geliştiriliyor. Ör-
yitiririz. neğin bazıları teknede, bazıları otobüste, bazıları
Bu parçanın başına düşüncenin akışına göre çadırda eğitim görüyor. Kısacası - - - -
aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?
A) Kimi insanlar işleri az yolunda gitmesin hemen Bu parça, anlam akışına göre aşağıdakilerden
öfkelenirler. hangisiyle tamamlanmalıdır?
B) Kimileri her olumsuzluktan bir olumlu yan bul-
maya çalışır. A) çocukların ihtiyaçları bitmek bilmiyor.
C) Bazıları umut ışığı göremezlerse hemen pes
ederler. B) çocuklar neredeyse okulları oraya gidiyor.
D) Bazı insanlar en kötü zamanlarda bile iyi şeyler
olacağını düşünürler. C) her çocuk okula düzenli gidebiliyor.

2. İyi bakterileri kötü bakterilerden ayırt etmek ve D) çocuğun olduğu yerde sorun bitmiyor.
yalnızca kötü olanları hedef alan bir temizlik stra-
tejisi belirlemek - - - - Ancak bu durum, alınması 4. Anıtkabir’deki nöbetçi askerlerin görevlerini
gereken başlıca önlemleri görmezden gelebiliriz hakkıyla yaptıklarını duymuştum. Bu askerleri
anlamına gelmiyor. Örneğin uzmanlar bazı salgın çocukken gördüm. Uzaktan ilk gördüğümde de
hastalıkların yayılmasının en olası nedenleri ara- - - - - Yaklaştım, yaklaştım düşüncem değişme-
sında ellerin kirli olmasının geldiğini söylüyor. Bu di. Yanlarına vardım. Birkaç dakika gözlerini içine
nedenle elleri sabunla en az 15 saniye yıkamak baktım. Nefes bile almıyorlardı sanki. Bir süre
ve iyice durulayarak mikropların deriden uzaklaş- sonra biri refleksle göz kırpınca insan olduklarını
tığına emin olmak alınabilecek en temel önlem anladım.
olarak görülüyor.
Bu metnin boşluğu aşağıdakilerden hangisiyle Bu metinde boş bırakılan yere düşüncenin
tamamlanmalıdır? akışına göre aşağıdakilerden hangisi getirile-
A) çok zor olmasa gerek. mez?
B) elbette mümkün değil.
C) için çok çalışmalıyız. A) insan olabileceklerine ihtimal vermedim.
D) ilk görevimiz olmalıdır.
B) heykel olduklarını aklımdan geçirdim.

C) duyduklarıma sonuna kadar katıldım.

D) canlı bir varlık olarak düşünmedim.

5. Savurgan insan hiçbir şeyin kıymetini bilmez.
Onun yanında her şey değersizdir. Eline ne ge-
çerse har vurup harman savurur. Hâlbuki tutumlu
insan öyle mi? O, elindekinin kıymetini bilir. Elin-
dekiyle yetinir. Asla pintilik etmez ama boşu
boşuna da harcamaz. İsraftan kaçınır. Neyi, nere-
ye, ne kadar harcadığının bilincindedir. Dolayısıyla
tutumlu insan - - - -, savurgan ise tam tersidir.

Bu parçada boş bırakılan yere anlam akışına
göre aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?

A) idareli B) cimri
C) zengin D) eli sıkı

169

6. Sınıf Metni İkiye Bölme – Metnin Akışını Bozan Cümle

Metni İkiye Bölme

➤➤ Her okuma metninin bir konusu vardır. Yazar metnin içindeki her paragrafta konunun farklı yönlerini işlemek-
tedir. Konunun farklı yönü anlatılmaya başlandığında ya da konuya bakış açısı değiştiğinde yeni bir paragrafa
geçilmelidir. Bu yüzden ilk cümleden itibaren paragrafın konusu ve yazarın düşüncesi belirlenmelidir. Ayrıca
ikinci paragrafın bağlantı ifadeleriyle (dolayısıyla, buna göre, çünkü vb.) başlayamayacağı unutulmamalıdır.
Örmek:

(1) Lamalar uzun boyunlu, yaklaşık 1,5-2 metre boyunda hayvanlardır. (2) Başları gövdelerine oranla biraz
küçüktür. (3) Bacakları ince uzundur, ayakları çift tırnaklıdır. (4) Günümüzden binlerce yıl öncesinde And
Dağları’nda yaşayan insanlar tarafından evcilleştirilmiştir. (5) Öyle ki lamaların evcilleştirilen ilk hayvanlardan
biri olduğu düşünülüyor.

Paragrafın ilk üç cümlesinde lamaların fiziki özelliklerinden, dördüncü cümlesinden itibarense lamaların
evcilleştirilmesinden bahsedilmiştir. Bu yüzden 4 numaralı cümleden itibaren paragraf ikiye bölünmelidir.

Metnin Akışını Bozan Cümle

➤➤ Paragrafı oluşturan her bir cümle konuya sıkıca bağlıdır. Konudan bir anlık koparak konunun farklı bir yönüne
değinen cümle, metnin akışını bozar. Bu yüzden ilk cümleden itibaren paragrafın konusu tam olarak belirlen-
meli, konudan sapan cümle aranmalıdır.
Örmek:

(1) Cırt bant iki parçadan oluşur. (2) Bir parçanın bir yüzünde küçük kancalar, diğer parçanın bir yüzünde
de küçük ilmekler bulunur. (3) Kancalar ve ilmeklerin bulunduğu yüzler birbirine bastırıldığında kancalar
ilmekleri yakalar. (4) Özellikle çocuk ayakkabılarında ayakkabı bağı olarak kullanılır. (5) Bunun sonucunda
iki parça birbirine sıkıca tutunur.

Paragrafta cırt bandın çalışma mantığından bahsedilirken, 4 numaralı cümle cırt bandın kullanım alanına
değinerek düşüncenin akışını bozmuştur.

NOT: Metni ikiye bölmede konunun farklı yönüne geçiş yapılır ve ardından gelen cümleler bu konuyu destekler.
Yani iki farklı paragraf oluşturulur. Metnin akışını bozan cümledeyse bir cümle konudan sapar, ardından gelen
cümleler metnin asıl konusunu destekler. Dolayısıyla bu cümle çıkarıldığında metnin anlam akışı sağlanır.

➤➤ Aşağıdaki sayfalarda aynı renkteki çizgiler aynı konuları ifade etmektedir.

Metni İkiye Bölme Metnin Akışını Bozan Cümle

170

6. Sınıf Metni İkiye Bölme – Metnin Akışını Bozan Cümle

Etkinlik 32

Kazanım: T.6.1.5. Dinlediklerinin/izlediklerinin konusunu belirler.
T.6.3.19. Metnin konusunu belirler.

1. Aşağıdaki metinler iki paragrafa ayrılacaktır. İkinci paragrafın kaç numaralı cümleyle
başlayacağını yazınız.

a. (1) Herkes rüya görür ancak rüyalarımızı her zaman hatırlayamayız. (2) Neden rüya gör-
düğümüz henüz kesin olarak bilinmiyor. (3) Bu konuda farklı görüşler var. (4) Bazı bilim
insanları rüyalar sayesinde gün içinde yaşadığımız olayları anlamlandırdığımızı düşünü-
yor. (5) Bazılarıysa rüyaların gün içinde yaşadıklarımızın sınıflandırılmasını sağladığını
düşünüyor.

İkinci paragraf 2 numaralı cümleyle başlar.

b. (1) Dinleme de okuma gibidir. (2) Nasıl, okuyarak başkalarının düşüncelerini, duygularını
öğreniyorsak aynı şeyi dinleyerek de yaparız. (3) Konuşanlar üzerinde düşünür, anlatı-
lanları kavramaya çalışırız. (4) İyi bir dinleyici sabırlıdır. (5) Konuşanı sonuna kadar izler.

İkinci paragraf 4 numaralı cümleyle başlar.

c. (1) Hayatımızın önemli bir bölümünde yazıdan faydalanırız. (2) Ders çalışırken, not
alırken, mektup ve dilekçe yazarken yazıya başvururuz. (3) Yazının doğru ve okunaklı
olması, okuyana verdiğimiz değeri gösterir. (4) Yazı ne kadar okunaklı ve güzel olursa
okuyanda bıraktığı etki de o kadar olumlu olur. (5) Kurallara uygun güzel bir el yazısı,
okuma kolaylığı ve zaman tasarrufu sağlar.

İkinci paragraf 3 numaralı cümleyle başlar.

d. (1) Antarktika’daki buz örtüsü sürekli yer ve şekil değiştiriyor. (2) Bu değişimler, iklim
değişikliği konusunda çalışan araştırmacılar için önemli veriler sağlıyor. (3) Bu nedenle
araştırmacılar kıtadaki buz örtüsünde gerçekleşen değişimleri dikkatle izliyor. (4) Buz
örtüsünün kalınlığının bilinmesi önem taşıyor. (5) Buzun kalınlığının belirlenmesi içinse
buz örtüsünün altındaki karaların ayrıntılı olarak haritalanması gerekiyor.

İkinci paragraf 4 numaralı cümleyle başlar.

e. (1) Kar ulaşım için bir engel. (2) Karda yürümek zor, ilerlemek zor. (3) Ancak bu zorluk-
lardan esinlenilerek geliştirilmiş, karda ulaşımı kolaylaştıran kızak, kayak gibi çok sayıda
araç var. (4) Bu araçlar kış sporlarında da kullanılıyor. (5) Kış sporları da elbette diğer
sporlar gibi dayanıklılık gerektiriyor.

İkinci paragraf 5 numaralı cümleyle başlar.

171

6. Sınıf Metni İkiye Bölme – Metnin Akışını Bozan Cümle

Etkinlik 32

2. Aşağıdaki metinlerde kaç numaralı cümle anlam akışını bozmuştur? Altlarına yazınız.

(1) Geçmişte yaşamış insanların mağara duvarlarına yaptığı av sahneleriyle birlik-
te boya püskürtülerek duvarlara çıkarılmış el izleri bulunur. (2) Avlanma geçmişte
yaşamış insanların en temel uğraşıydı. (3) Avlanmanın erkeklerle ilgili bir etkinlik
a olduğu düşünüldüğü için bu resimlerdeki el izlerinin de erkeklere ait olduğu tah-

min ediliyordu. (4) Ancak araştırmalarla bu izlerin çoğunun kadınlara ait olduğunu
anlaşıldı.
Metnin anlam akışını bozan 2 numaralı cümledir.

(1) Ben hasta ruhları ve sinirli insanları daima, yüzlerinin gülümser olup olmama-
sıyla tanırım. (2) Çünkü sinirli veya hasta insanların yüzleri gülmez. (3) Gülümseme,
b ruhun sağlamlığı kadar, mutluluğun da müjdecisidir. (4) Sürekli bir somurtma hâlin-
dedirler. (5) Oysa sakin ve sağlıklı insanlar etrafa gülücükler saçar.

Metnin anlam akışını bozan 3 numaralı cümledir.

(1) İlk kaşıklar, deniz kabuklarından, taşlardan, dallardan, kilden yapılmış. (2) Bilim
ve teknolojinin gelişmesiyle kaşık yapımında metal, cam, plastik gibi malzemeler
de kullanılmış. (3) Kaşık günlük yaşamımızda çok kullandığımız bir alet. (4) Zaman
c içinde tatlı kaşığı, çay kaşığı, salata kaşığı gibi çeşitli amaçlarla kullanılan farklı

büyüklük ve şekillerde kaşıklar ortaya çıkmış.

Metnin anlam akışını bozan 3 numaralı cümledir.

(1) Kedi ne biçimli, ne güzel hayvandır! (2) En çelimsizinde, hastalıklısında, sakatın-
da bile bir zariflik vardır. (3) Ön ayaklarından birini şöyle yana sarkıtıp da göğsünü
d yalaması yok mu? (4) Yalnız, irilerini, koca koca tüylülerini demek istemiyorum. (5)
Baktıkça içim açılır, bayılırım.

Metnin anlam akışını bozan 4 numaralı cümledir.

(1) İspinozlar ağaçlara yuva yapar. (2) Yumurtadan çıkan yavrularını tırtıl ve diğer
böceklerle besler. (3) Yuva yapmak için ince dalları ve dikenleri kullanır. (4) Bu mal-
e zemeleri örümcek ağları, kuş tüyleri ve hayvan kılları yardımıyla birbirine tutturur.

Metnin anlam akışını bozan 2 numaralı cümledir.

172

6. Sınıf Metni İkiye Bölme – Metnin Akışını Bozan Cümle KKT - 32 

1. (1) Kurbağalar yaşamlarını sürdürebilmeleri için 4. (1) Böcekler dünyanın birçok ülkesinde yakla-
gereken suyun ve havanın bir bölümünü derileri şık 2 milyar insanın besinleri arasında yer alıyor.
aracılığıyla alır. (2) Kurbağaların derilerinden salgı- (2) Yapılan araştırmalar 1900 kadar böcek türü-
lanan salgıya “mukus” denir. (3) Ancak bunun için nün insanlar tarafından besin olarak tüketildiğini
derilerinin nemli olması gerekir. (4) Tersi durumda gösteriyor. (3) Böcekler protein, yağ ve şeker ba-
bu yolla hava alamazlar. (5) Bunun sonucunda da kımından zengin birer besin kaynağıdır. (4) Bunlar
yaşamları tehlikeye girer. arasında karıncalar, çekirgeler, ağustos böcekleri,
gece kelebekleri ve birçok böcek türünün larva-
Bu parçada numaralanmış cümlelerden hangi- ları var.
si parçanın anlam bütünlüğünü bozmaktadır?
Bu parçada numaralanmış cümlelerden han-
A) 2. B) 3. C) 4. D) 5. gisi anlatımın akışını bozmuştur?

A) 1. B) 2. C) 3. D) 4.

2. (1) İnsan, bütün varlıklar içinde işlenmeye ve 5. (1) Denemeci kimi zaman şiir de yazabilir, öy-
gelişmeye en elverişli olanıdır. (2) Yeter ki yetiş- küye de sapabilir. (2) Denemelerinde ruhsal
tirilmesine gereken önem verilsin ve bu konuda çözümlemeler içeren bölümler de oluşturabilir.
titizlik gösterilsin. (3) Az gelişmiş ulusların geri (3) Denemeler bizi uçsuz bucaksız insanlık dün-
kalış nedenleri incelendiğinde, insanların ulusal yasına götürür. (4) O, bunların tümünü denemenin
ve çağdaş ihtiyaçlara göre eğitilmemiş olduğu biçimsel sınırsızlığı içinde dener, uygular.
görülür. (4) Kalkınmış ulusların gücü, ekonomi,
endüstri ve ticaretteki başarılarından çok, eği- Bu parçadaki numaralanmış cümlelerden
tilmiş kadrolarından ileri gelir. (5) Onun için bir hangisi düşüncenin akışını bozmaktadır?
ülkenin en sağlam yatırımı, eğitime yaptığı yatı-
rımdır. A) 1. B) 2. C) 3. D) 4.

Bu parça iki paragrafa ayrılmak istense ikinci
paragraf hangi cümleyle başlar?

A) 2. B) 3. C) 4. D) 5.

3. (1) Folklorun temel kaynağı halk kültürüdür. (2) 6. (1) Bayram günü bayramlık elbiseler giyilir, bü-
Bu kaynağın kapsamına giren her şey folklor yüklere gidilir, el öpülür. (2) Eski bayramlarımızın
ürünüdür. (3) Folklor ayırıcı değil, birleştiricidir. bir özelliği dargınların o gün barışmasıydı. (3) Tüm
(4) İnsanlar ve toplumlar arasındaki sevgi bağını Müslümanlar aralarındaki kırgınlıklara, kinlere o
kurmaya ve güçlendirmeye çalışır. (5) Folklor ça- gün bir çizgi çekerlerdi. (4) Bütün bir yıl dargın
lışmaları bizi bu amaca yaklaştırır. durduklarına kollarını açarlardı. (5) Onurları buna
müsaade etmese bile aracılar, onları barıştırırlar-
Bu metin iki paragrafa ayrılmak istenirse ikinci dı.
paragraf kaç numaralı cümleyle başlar?
Bu parça iki paragrafa ayrılmak istense ikinci
paragraf hangi cümleyle başlar?

A) 2. B) 3. C) 4. D) 5. A) 5. B) 4. C) 3. D) 2.

173

6. Sınıf Yönlendirici İfadeler

Yönlendirici İfadeler

➤➤ Konuşma ve yazı dilinde bir düşünceden başka bir düşünceye geçerken birtakım ifadeler kullanırız. “Ama,
fakat, ancak, lakin, bununla birlikte, buna rağmen” vb. ifadeler düşüncenin yönünü değiştirir. Konuşma ve yazı
dilinde bu ifadelerle karşılaşıldığında sıradaki düşüncenin önceki düşünceden farklı olacağı anlaşılır.

• Sizinle gelmek isterdim ama hiç vaktim yok.

olumlu düşünce olumsuz düşünce Bu cümlelerdeki “ama” ve “fakat” bağlaçları
cümlelerin devamında farklı bir düşünce geleceği
• Mert çalışkan fakat yaramaz bir çocuktur. noktasında okuyanı yönlendirir.

olumlu düşünce olumsuz düşünce

NOT: Farklı düşünmeye yönlendiren bu ifadeler yerinde kullanılmazsa anlatım hataları oluşur.

• Sabah erken çıktım ancak ilk derse yetiştim. (Yanlış) 1. cümleden sonra “ancak” bağlacının
1. 2. kullanılması 2. cümlenin olumsuz bir
yargı olacağının ipucunu vermektedir. Bu
• Sabah erken çıktım ancak ilk derse yetişemedim. (Doğru) yüzden 2. cümle olumsuz olmalıdır.
1. 2.

Etkinlik 33

Kazanım: T.6.2.6. Konuşmalarında uygun geçiş ve bağlantı ifadelerini kullanır.
Ama, fakat, ancak, lakin, bununla birlikte ve buna rağmen ifadelerini kullanmaları sağlanır.
T.6.3.13. Metni oluşturan unsurlar arasındaki geçiş ve bağlantı ifadelerinin anlama olan katkısını
değerlendirir.
Ama, fakat, ancak, lakin, bununla birlikte ve buna rağmen ifadeleri üzerinde durulur.
T.6.4.9. Yazılarında uygun geçiş ve bağlantı ifadelerini kullanır.
Ama, fakat, ancak, lakin, bununla birlikte ve buna rağmen ifadelerinin kullanılması sağlanır.
T.6.4.10. Yazdıklarını düzenler.
a) Anlam bütünlüğünü bozan ifadelerin belirlenmesi ve düzeltilmesi sağlanır, kavramsal
olarak anlatım bozukluğu konusuna değinilmez.
b) Metinde yer alan yazım ve noktalama kuralları ile sınırlı tutulur.

1. Aşağıdaki cümlelerde düşüncenin yönünü değiştiren ifadelerin altını çiziniz.

a. Bugün sana gelecektik fakat son anda bir aksilik çıktı.
b. Bu kitabı sana veririm yalnız yarına kadar getirmelisin.
c. Çok yemek yiyor buna rağmen bir türlü kilo alamıyor.
d. Planlı ve çok çalışıyor lakin istediği başarıyı yakalayamıyor.
e. Basketbola çok meraklıydı ancak boyu çok kısaydı.
f. Herkes onu suçluyordu oysaki o masumdu.
g. İki gündür kar aralıksız yağdı buna rağmen okullar tatil olmadı.
h. Resim yapabilirsin veya oyun oynayabilirsin.

174

6. Sınıf Yönlendirici İfadeler

Etkinlik 33

2. Aşağıdaki bölümleri anlamlı cümle oluşturacak şekilde eşleştiriniz.

1. Bölüm 2. Bölüm
1 İstediği okulu kazandı buna rağmen a heyecandan cevap veremiyordu.

2 İlk zamanlar ısınamayabilirsin ancak b sinemaya gidebiliriz.

3 Bu lokantanın yemekleri çok güzel ama c mutlu görünmüyor.

4 Cebinde hiç parası yoktu fakat d gün boyu boş boş oturuyor.

5 Sorunun doğru yanıtını biliyor lakin e başarılı olamadı.

6 Bu sınıf çok zeki bununla birlikte f çalışanları kabaymış.

7 Hafta sonu piknik yapabiliriz ya da g zamanla çok seveceksin.
8 Yoğun olduğunu söylüyor ama
9 Çok gayret gösterdi ne var ki h sosyal ilişkileri zayıflatıp kişiyi bağımlı
yapabiliyor.

i oldukça da haylaz.

10 O seni sormuyor buna rağmen j altın gibi bir yüreği vardı.

11 Teknoloji hayatı kolaylaştırıyor bununla k sen onu merak ediyorsun.
birlikte

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11
cg f j a i bdekh

175

6. Sınıf Yönlendirici İfadeler

Etkinlik 33

3. Aşağıdaki metinlerde düşüncenin yönünü değiştiren ifadelerin altını çiziniz.

Bir zamanlar çok susamış bir karga vardı. Su bulabilmek için uzun bir yol aldı. Buna
rağmen aradığı suyu bir türlü bulamadı. Hayli yoruldu. Su bulamayacağını düşünme-
ye başladı. Oysa büyükçe bir sürahinin üzerinde uçmaktaydı. Sürahiyi gördü. Alçaldı
ve sürahinin dibinde bir miktar su olduğunu fark etti. Fakat gagası suya yetişmedi.
“Bu suya ulaşmam şart. Daha uzağa uçamayacak kadar yorgunum. Ne yapmam
lazım? Buldum! Sürahiyi yana çevirmeliyim.” diye gakladı. Kanatlarıyla sürahiye
a vurmaya başladı. Ancak sürahi çok ağırdı. Hareket ettiremedi. Bir süre düşündü.
“Şimdi buldum” diye sevinçle söylenmeye başladı. Sürahiyi kırıp, dökülen suyu içe-
cekti. Gagası, pençesi ve kanatlarıyla sürahinin üstüne atladı. Ama kıramadı. Sürahi
çok sertti. Zavallı karga, durdu ve biraz dinlendi. Etrafta bir sürü küçük taş vardı.
Onları tek tek toplayıp sürahiye fırlatmaya başladı. Taşlar sürahiye doldukça, süra-
hinin dibindeki su, daha yukarı çıkmaya başladı. Sonunda suyu içebileceği seviyeye
çıkartmıştı. Kana kana suyu içerken “Her zorluğun bir çaresi vardır lakin aramak
lazım.” diye düşünüyordu.

Kocaman gövdeli bir çınar ağacı, çok yakınındaki cılız bir saza şöyle seslenmiş:
–– Ne kadar zayıf, ne kadar nazlısın. Üzerine minicik bir kuş konsa boynunu bük-
meye yeter. Oysa ben kalın, kocaman gövdeliyim. Fırtınalar benim için bir sivrisinek
vızıltısı gibidir. Kalın köklerim, yüzlerce metre uzağa uzanır. Eğer, gölgeme sığınmış
olsaydın, seni fırtınalardan korurdum. Fakat sazlar daha çok dere kenarlarında bulu-
nuyor. Oraları daha çok rüzgâr alıyor. Tabiat, size karşı haksız davranıyor.
Saz, ulu ağaca cevap vermiş:
–– Beni düşündüğünüz için teşekkür ederim ancak ben hâlimden memnunum. En-
dişe etmeyin. Rüzgârın bana olan tesiri büyük ağaçlara olduğu gibi değildir. Ben
rüzgârdan eğilirim ama kırılmam. Büyük ağaçlar gövdelerini eğmeden fırtınalara, zor-
b luklara dayanmaya çalışırlar. Bir kasırga olunca görürüz.
Sazın bu sözleri bitirince ufukta bir kara bulut gözükmüş. Şiddetli bir kuzey rüzgârı
ile kıyamet kopmuş. Saz yere katlanmış, ağaç sağlam durup dayanmış. Fakat fırtına,
kasırga olmuş. Rüzgâr kuvvetini iki kat artırmış. Saz gene aynı kalmış. Aniden bir
çatırtı ve gürültü kopmuş. Ortalık toz duman ve göz gözü görmez olmuş. Bir müddet
sonra fırtına geçmiş, hava sakinleşmiş, etraf görünmeye başlamış. Saz başını kaldı-
rıp bakmış fakat ulu ağacı görememiş. Merak ederek daha dikkatli bakmış. Bu sefer
kökleri sökülmüş iri gövdenin boylu boyunca yere uzanmış, yanında yattığını fark
etmiş. Bunu üzerine şöyle demiş saz:
–– Kendine güvenmek iyi bir şeydir fakat bu güven duygusu, aşırı bir gurur hâlini
alırsa tehlikeli olur.

176

6. Sınıf Yönlendirici İfadeler KKT - 33 

1. Akşehirliler, çok sevdikleri Hoca’ya adına yakışır 4. (1) Bir tiyatro eserinde senaryo oldukça önemlidir.
bir türbe yaptırmışlar. Söylentiye göre türbesi de (2) Çünkü seyircinin oyundan zevk alması büyük
kendisi gibi gülermiş. Üstü açıkmış, duvarları yok- ölçüde buna bağlıdır. (3) Oyunda rol alacak oyun-
muş. - - - - kocaman bir kapısı varmış. Kapısının cular senaryoyu günler öncesinden ezberlemeye
üstünde de değirmen taşı gibi bir kilit asılıymış. başlarlar. (4) Ancak sahneye çıkan oyuncular, ba-
zen söyleyeceklerini unutabilirler. (5) Bu durumda
Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdaki söz- yardımlarına kuliste bulunan suflör yetişir.
cüklerden hangisi getirilmelidir?
Numaralanmış cümlelerin hangisinde düşün-
A) Yani B) Fakat cenin yönünü değiştiren bir ifade kullanılmış-
C) Böylece D) Çünkü tır?

A) 2. B) 3. C) 4. D) 5.

2. (1) Eskiden tüketici çok daha değerliydi. (2) Hatta 5. (1) 7 Kasım 1920 tarihli gazeteler, millî marş ya-
tüketiciyi yani müşteriyi “velinimet” olarak görür- zılması için bir yarışma açıldığını duyurmuştu. (2)
dük. (3) Çünkü müşteri üreticinin veya satıcının Bu önemli yarışmayı kazanan şiire, 500 lira ödül
varlık sebebiydi. (4) Ancak günümüzde müşteri- verilecekti. (3) Genel Kurmay Başkanlığının isteği
ye gösterilen saygı, verilen değer azaldı. (5) Artık üzerine Millî Eğitim Bakanlığı tarafından açılan bu
müşteri, satıcılar ve üreticiler için önemsenmiyor. yarışma çok rağbet gördü. (4) Şiirle ilgili birçok ki-
şi yazdıklarını gönderdi. (5) Buna rağmen bu 724
Numaralanmış cümlelerin hangisinden itiba- kişi arasında eseriyle, yürekleri gereği kadar coş-
ren düşüncenin yönü değişmeye başlamıştır? turacak biri bulunamadı.

A) 2. B) 3. C) 4. D) 5. Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangi-
sinden itibaren olayın yönü değişmiştir?

A) 2. B) 3. C) 4. D) 5.

3. Osmanlı İmparatorluğu, Birinci Dünya Sava- 6. (1) Ev sahibi olmanın pek önemli sayılmadığı de-
şı’ndan yenik çıkar ve ülkenin dört bir yanında virlerde iyi bir komşuya sahip olmanın önemi çok
düşman işgalleri başlar. Bu işgallere karşı olanlar iyi takdir ediliyordu. (2) İyi bir komşun varsa evin-
vatan savunması için Kuvayımilliye çatısı altında de huzurlu olacağın düşünülüyordu. (3) Onun için
birleşir ve direnmeye başlarlar. - - - - direniş ha- atalarımız “Ev alma, komşu al!” derlerdi. (4) Ama
reketinin ülke için zararlı olduğuna inananlar da bugün komşu meselesi hiç düşünülmüyor. (5)
vardır. Romanın ana kahramanı İstanbullu Hoca Mevduat sahiplerine ev veren bu kadar bankanın
da direnişe karşı olanlardandır. arasından bir banka da çıkıp iyi komşu dağıtayım,
demiyor.
Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakiler-
den hangisi getirilemez? Numaralanmış cümlelerin hangisinden itiba-
ren düşüncenin yönü değişmeye başlamıştır?
A) Ne var ki B) Lakin
C) Ama D) Üstelik A) 2. B) 3. C) 4. D) 5.

177

6. Sınıf Metnin Dil ve Anlatım Özellikleri

Metnin Dil ve Anlatım Özellikleri

➤➤ Bir duyguyu, bir düşünceyi, bir konuyu söz veya yazı ile bildirme veya ifade etmeye anlatım denir. Duygu ve
düşüncelerimizi amacına uygun olarak anlatırken dil ve anlatım özelliklerinden yararlanırız.

➤➤ Paragrafı dil ve anlatım yönünden değerlendirebilmek için paragrafa dil ve anlatım yönünden hâkim olmak
gerekir. Bu bölüm karşılaştırma, benzetme, kişileştirme, ikileme, deyim, öznellik, nesnellik, anlatıcı vb. pek çok
kavramı içine alır. Bu tip soruları çözerken önce seçeneklere göz atılır, paragraf okunurken yanlış seçenekler
elenir.

Etkinlik 34

Kazanım: T.6.3.6. Deyim ve atasözlerinin metne katkısını belirler.
T.6.3.14. Metindeki söz sanatlarını tespit eder.
T.6.3.22. Metindeki hikâye unsurlarını belirler.
T.6.3.24. Metnin içeriğini yorumlar.
T.6.3.29. Okudukları ile ilgili çıkarımlarda bulunur.
T.6.4.2. Bilgilendirici metin yazar.
T.6.4.3. Hikâye edici metin yazar.

1. Aşağıdaki metinlerle ilgili dil ve anlatım bakımından değerlendirmeler yapılmıştır. Bu
değerlendirmelerden doğru olanların başındaki kutucukları işaretleyiniz.

a Değerlendirmeler
Pekin Ulusal Stadyumu, Pekin’de (Çin) 1  Bilgi vermek amacıyla yazılmıştır.
gerçekleştirilen 2008 Yaz Olimpiyat Oyun-
ları ve Paralimpik Oyunları için yapıldı. 2 Karşılaştırma yapılmıştır.
Pekin Ulusal Stadyumu, şeklinin kuş yu- 3  Örneklemeye başvurulmuştur.
vasına benzemesi nedeniyle Kuş Yuvası 4  Benzetme söz konusudur.
adıyla da biliniyor. Yapımında çelik ve be-
ton kullanılan bu stadyum pek çok özelliği 5 Olay yazısından alınmıştır.
bakımından çevre dostu bir yapı. Mesela,
yağmur suyu toplama sistemi sayesin- 6 Abartma yapılmıştır.
de biriktirilen sular temizlik, sulama gibi
amaçlarla kullanılıyor.

b Batıdan gelen fırtına, günlerce sürdü. Dal- Değerlendirmeler
galar, denizdeki bütün çöpleri, kıyılara 1  3. kişi ağzından anlatılmıştır.
taşıdı. Çöplerden adım atacak yer kal- 2  Hikâye edici bir metinden alınmıştır.
madı kumsalda. O altın kumların üzerine
teneke kutular, pet şişeler, poşetler yığıl- 3 Tanımlamaya başvurulmuştur.
mıştı. Kumsalı öyle kirlenmiş gören Beyaz
Martı, her sabah yaptığı uçuşu unuttu. 4 Konuşturma sanatından yararlanıl-
Üzüntülü gözlerle süzdü çevreyi. Bütün mıştır.
sevinci uçup gitmişti birden. Gagasını,
kanatlarından birinin altına gizledi. Denize 5 İkilemelerden yararlanılmıştır.
keyifle dalan balıkçılara,
– Şu güzelim kumsala neler olmuş, görü- 6  Niteleyici sözcükler kullanılmıştır.
yor musun, diye sordu.

178

6. Sınıf Metnin Dil ve Anlatım Özellikleri

Etkinlik 34

2. Aşağıdaki metinlerin dil ve anlatım özellikleriyle ilgili numaralanmış cümlelerden doğ-
ru olanların başındaki kutucuklara “D”, yanlış olanların başındaki kutucuklara “Y”
yazınız.

a Cümleler
A vitamini karanlıkta görmenize yardımcı 1 D Nesnel anlatımdan yararlanılmıştır.
olur. Yumurta sarısında, karaciğerde, tam 2 Y Karşılaştırma yapılmıştır.
yağlı sütte ve havuçta bulunur. Değişik 3 Y Öznel yargılar bulunmaktadır.
yararları olan B vitamininin birçok çeşidi 4 Y Benzetme başvurulmuştur.
vardır. Tahıllı yiyecekler, süt ürünleri ve et 5 D Bilgi vermek için yazılmıştır.
B vitamini bakımından zengindir. C vita-
mini sağlık ve vücut onarımı için yararlıdır.
Taze meyve sebzelerde yer alır. D vitamini
ise kemiklerinizi ve dişlerinizi sağlamlaştırır.
Bu vitamini yumurta, balık ve tereyağı gibi
besinlerden alırız.

b Cümleler
Türkü, ezgi ile söylenen halk şiirinin her 1 D Tanımlamalara yer verilmiştir.
çeşidine verilen addır. Türküler, halkın söz- 2 Y Kişileştirmeden yararlanılmıştır.
lü geleneğidir. Çağdan çağa, bölgeden 3 D Nesnel anlatıma başvurulmuştur.
bölgeye içeriğinde ve biçiminde zengin- 4 Y Benzetme başvurulmuştur.
leşmelere, bozulmalara uğrayabilen, her 5 Y Örnekleme yapılmıştır.
zaman bir ezgi eşliğinde söylenen şiirlerdir.
Türküler biçimsel olarak ana dörtlüklerle
onu izleyen nakaratlardan oluşur. Türküler-
deki dörtlüklere “bent” adı verilir.

c Cümleler
Dün akşam babam kapıdan girer girmez
Sufi ile Pufi’yi yanına çağırdı. Onlara bir şey 1Y Açıklayıcı anlatımdan yararlanılmış-
öğreteceğini söyledi. İçimden “Eyvah, yine tır.
hapı yuttuk!” dedim. Babam, “Mors alfabe-
si öğreneceğiz çocuklar.” dedi. Sonra Sufi 2 Y Konuşturmaya başvurulmuştur.
ile Pufi’ye birer kâğıt vererek o kâğıttaki
işaretleri ezberlemelerini istedi. Süre iki sa- 3D Olay, birinci kişi ağzından anlatıl-
atti. Sufi ile Pufi odalarına çekilip çalışmaya mıştır.
başladılar.
4 D Varlık kadrosu belirgindir.

5D Öyküleyici anlatımdan yararlanıl-
mıştır.

179

6. Sınıf Metnin Dil ve Anlatım Özellikleri KKT - 34 

1. Babamda anlaşılması güç bir öğretme tutkusu 4. Mucitlik, öğrenilmesi imkânsız bir meslektir, bun-
vardır. Zaman zaman bize ilginç şeyler öğretir. Bir dan dolayı çok nadirdir. Bugün böyle bir meslek
keresinde istasyona götürdü. Makinist, çocukluk yok. Bugün birçok şey mucitler tarafından değil;
arkadaşıymış. Makinistin treni nasıl kullandığını mühendisler ve teknikerler, mekanikler (tamirciler)
gördük. hatta marangozlar, mimarlar ve duvar ustaları ta-
rafından icat edilmektedir. Oysa eskiden mucitler
Bu parçanın dili ve anlatımıyla ilgili aşağıdaki- vardı. Bunlardan birinin adı da Edison’du.
lerden hangisi söylenemez?
Bu parça ile ilgili aşağıdakilerden hangisi söy-
A) Hayal ürünü bir metindir. lenemez?

B) Dili kolay anlaşılırdır. A) Örnekleme yapılmıştır.

C) Birinci kişi ağzından aktarılmıştır. B) Kurguya dayalı bir metindir.

D) İkileme kullanılmıştır. C) Bilgilendirici metinden alınmıştır.

D) Açıklayıcı anlatım söz konusudur.

2. Hava kararmış, soğuk etkisini hissettirmeye
başlamıştı. Üşüyorduk ancak haydutlara yaka-
lanmamak için küçük bir ateş bile yakamıyorduk.
Sonunda kuytu bir köşe bulup geceyi burada ge-
çirmeye karar verdik.

Bu metnin dil ve anlatımıyla ilgili,

1. Bilgi vermek için yazılmıştır.
2. Birinci kişi ağzından anlatılmıştır.
3. Olağanüstü kahramanlara yer verilmiştir.
4. Olay yazısından alınmıştır.
yargılarından hangisi söylenemez?

A) 1 ve 2. B) 1 ve 3. 5. Yaşlı adam fırçasını boya kavanozuna batırdı.
C) 2 ve 3. D) 3 ve 4. Fırçadaki fazla boyayı kavanozun kenarına sıyır-
dı. Hızlı ama sakin hareketlerle fırçayı diğer elinin
3. Fenikeliler, Suriye’nin sahillerinde yerleşmişlerdi. işaret parmağına vurmaya başladı. Bir, iki, üç...
Ülkeleri tarım bakımından yetersiz olduğundan İşte ilk damla suyun üstüne düştü. Düşen boya
denizcilik ve ticaretle uğraşmışlardı. Bu nedenle damlası suyun üzerinde salınarak açıldı. Adam
ticaret yaptıkları ülkelerin uygarlıklarını incelemiş- hareketlerindeki ahengi hiç bozmadan elini tek-
ler ve yaymışlardı. Bunun sonucunda bir alfabe nenin üzerinde gezdiriyordu. Düşen her damla
doğdu. Bu alfabe, bütün Avrupa’ya yayıldı. büyük bir sevinçle suyun yüzeyindeki yerini alı-
yordu. Kısa süre içinde teknenin yüzeyi siyah
Bu parça ile ilgili aşağıdakilerden hangisi söy- bulutlarla kaplanmıştı sanki.
lenemez?
Bu parçanın dili ve anlatımıyla ilgili aşağıdaki-
A) Kolay anlaşılır bir dili vardır. lerden hangisi söylenemez?

B) Nesnel anlatım söz konusudur. A) Olay yazısından alınmıştır.

C) Deyimlere yer verilmiştir. B) Benzetme yapılmıştır.

D) Bilgi vermek için yazılmıştır. C) Kişileştirmeye başvurulmuştur.

D) 1. kişi ağzından anlatılmıştır.

180

6. Sınıf Metin Karşılaştırma

Metin Karşılaştırma

➤➤ Farklı metinler tür, anlam, yapı ve anlatım yönüyle benzer ya da farklı özellikler taşıyabilir. Bu özellikler iki
paragrafın karşılaştırılmasıyla ortaya çıkar. Bu karşılaştırmada paragrafların ortak ya da farklı yönleri üzerinde
durulur. Paragraf karşılaştırmada paragrafın hangi özellikler bakımından karşılaştırılacağına göz atıldıktan son-
ra karşılaştırılmaya geçilmelidir.

Etkinlik 35

Kazanım: T.6.3.25. Metinler arasında karşılaştırma yapar.

Metinlerin tema, konu, olay örgüsü ve karakterler açısından karşılaştırılması sağlanır.

1. Vahşi bir köpek balığı aç hâldeyken cam Hindistan’da filleri yetiştirmek için onları
bölmeyle ikiye ayrılmış bir akvaryuma ko- küçücükken kalın bir zincirle bir kazığa
nur. Akvaryumunun bir bölmesinde köpek bağlarlarmış. Tabi yavru filin bu zinciri ko-
balığı varken diğer bölmesine de küçük parabilmesi, kırabilmesi ya da kazığı söküp
balık konur. Köpek balığı küçük balığa sal- atabilmesi mümkün değildir. Küçük fil ön-
dırır ancak burnunu sert bir şekilde aradaki celeri bundan kurtulmak için tüm gücüyle
cam bölmeye çarpar, hedefine ulaşamaz. uğraşır, defalarca dener ama sonucu de-
Sonra bir daha dener, yine cama çarpar. ğiştiremez, özgürlüğüne kavuşamaz. Pes
Tekrar takrar dener fakat aradaki cam bu- eder. Yıllar geçer, fil kocaman olur... Bağlı
na engel olur. Bir süre sonra umudu kırılır, olduğu kazığın ve zincirin onlarca katına
uğraşmayı bırakıp geri çekilir. Daha sonra gücü yetebilir artık. Ama fil asla böyle bir
aradaki cam bölme kaldırılır. Artık köpek girişimde bulunmaz. O özgür olamayaca-
balığı harekete geçse rahatlıkla küçük ğına kanaat getirmiştir. Artık kırılamayan
balığı yiyebilecektir. Buna rağmen köpek şey, filin zinciri değil inancıdır.
balığı harekete geçmez. Çünkü ne yapar-
sa yapsın küçük balığı yiyemeyeceğine
inanmıştır.

Yukarıda iki farklı metin verilmiştir. Aşağıdakilerden hangisi bu metinlerin ortak özel-
liğidir? İşaretleyiniz.

1 Özellikler
2
Anlatımın açık ve anlaşılır olması
3 Gerçek dışı bir olayı konu edinmesi
“Başarılamayacağına inanılması başarının önündeki en büyük engeldir.” ana dü-
4 şüncesini vermesi
“Özgürlüğü elde edebilmek için öncelikle buna inanmak gerekir.” ana düşünce-
5 sini vermesi
6 Deyimlerden yararlanılması
7 İnsan dışı varlıkların insan gibi konuşturulması
8 Benzetme yapılması
9 Bir hayvanın çaresizliğe nasıl alıştırıldığını konu edinmesi
10  Öyküleyici anlatıma başvurulması
Nesnel anlatımdan yararlanılması

181

6. Sınıf Metin Karşılaştırma

Etkinlik 35

2. Fabl, kahramanları genellikle hayvanlar- Masallarda tamamen hayal ürünü olaylar
dan seçilen, sonunda ders verme amacı ele alınır. Tekerlemeyle başlar. Yer ve za-
güden kısa hikâyelerdir. Bu türde zaman man belli değildir. Kahramanlar daha çok
belirgin değildir. Fabllar genellikle şiir devler, periler, cüceler, cadılar gibi insa-
şeklindedir. Fabllarda bazen bitkiler ve nüstü özellikler gösteren karakterlerden
doğrudan doğruya insan olmayan kah- oluşur. İyiler hep iyi, kötüler hep kötüdür.
ramanlara da yer verilir. Bu kahramanlar İyiler ödüllendirilir, kötüler cezalandırılır.
aracılığıyla insan tipleri temsil edilir. Masallarda eğiticilik esastır.

Yukarıdaki metinlerde fabl ve masal hakkında bilgiler verilmiştir.

Bu metinlerden hareketle fabl ve masalın ortak özelliğini ifade eden aşağıdaki cümle-
lerin başına “O”, farklı özelliğini ifade edenlerin başına “F” yazınız.

1 F Kahramanlarının çoğunlukla hayvan- 5 O Zamanın belirsiz olması
lardan oluşması
6 F Giriş kısmında tekerlemeye yer veril-
2 F Daha çok şiir şeklinde yazılması mesi

3 O Olay çevresinde gelişen bir tür olması 7 O Olağanüstü olaylara yer vermesi

4 F Sonunda iyilerin ödüllendirilip kötüle- 8 O Öyküleyici yönünün olması
rin cezalandırılması
9 O Ders verici yönünün bulunması

3. Yazı icat edildiği yıllarda günümüzdeki Bazı araştırıcılar zaman zaman fasulyenin
gibi kâğıtlar yoktu. Bunun yerine “papi- kökeninin Hindistan olduğunu yinelese
rüs” denen özel bir ağacın yapraklarına, de fasulyenin kökeninin Amerika olduğu
derilere, taşlara yazılar yazıldı. İlk yazılar görüşü yavaş yavaş yerleşmiştir. Fasulye
çiviler yardımıyla bu yüzeylere kazınıyor- tarımının Meksika’da çok eski yıllardan
du. Ardından Hintlilerin mürekkebi icat beri yapıldığı saptanmıştır. Fasulye Ame-
etmelerinin ardından yazı yazmak kolay- rika’nın keşfinden sonra İspanyollar
laştı. Son olarak Anadolu’da Bergama’da tarafından Avrupa’ya getirilmiş buradan
parşömen kâğıdın kullanılmasıyla günü- da Asya’ya geçirilmiştir. Ülkemizde fa-
müze en yakın kâğıt icat edilmiş oldu. Bu sulye tarımının yaklaşık 200 yıldan beri
sayede yazılar daha kalıcı oldu. kültürünün yapıldığı tahmin edilmektedir.

Bu metinlerle ilgili aşağıdaki özelliklerden ortak olmayanların başındaki kutucukları
işaretleyiniz.

1 Tarihî bilgiler verilmesi 5  Karşılaştırma yapılması

2 Bir buluşu konu edinmesi 6 Açıklayıcı anlatıma başvurulması
3  Kesin olmayan yargılar içermesi 7  Deyimlerden yararlanılması
8  İkilemelerden yararlanılması
4 Farklı milletlerin katkısından söz edil-
mesi

182

6. Sınıf Metin Karşılaştırma KKT - 35 

1. Bobsled buzdan oluşan eğimli ve dar bir 3. Tarihim, şerefim, şiirim, her şeyim:
parkurda ikişer ya da dörder kişilik takımlar Yeryüzünde yer beğen,
hâlinde kızağa benzer özel araçlarla yapılır. Nereye dikilmek istersen,
Takımlar parkuru en hızlı şekilde tamamlama- Söyle, seni oraya dikeyim!
ya çalışır. Kış Olimpiyatları sporudur. (Arif Nihat Asya)

Buz hokeyi bir buz pistinde altışar kişiden Göklerden yücedir, ayın, yıldızın,
oluşan iki takım arasında oynanan bir kış Dalgalan durmadan sönmesin hızın,
sporudur. Bu sporda amaç hokey diskini ho- Bu kutsal toprağa bir gün ansızın
key sopalarıyla yönlendirerek karşı takımın Yürüyüp düşmanlar girmesin sakın.
kalesine sokup sayı almaktır.
(Mahmut Bağcı)
Aşağıdakilerden hangisi bu metinlerde sözü
edilen sporların ortak özelliğidir? Bu şiirlerde ortak olmayan yön aşağıdakiler-
A) İki takım arasında gerçekleşmesi den hangisidir?
B) Kış sporu olması A) Bayrağa seslenilmesi
C) Buz pistinde yapılması B) Ana duygusunun sevgi olması
D) Sopalarla oynanması C) Karşılaştırma yapılması
D) Dize sonlarında ses benzerlikleri olması

2. 4. Sevgili Çocuklar,
Tilki çok acıkmış ve bir bağa girmiş. Üzüm- Bu sayımızda heyecanla hazırladığımız üç
lerin iştah açıcı görüntülerine bakarak karnını boyutlu Atatürk posterimiz var. Ancak biz
doyurmak istemiş. Ancak bir türlü yetişip de yalnızca posterin malzemelerini hazırladık.
o güzelim üzümlerden koparıp yiyememiş. Bu malzemeleri kullanarak üç boyutlu posteri
Bu sefer de “Önemli değil canım, nasıl olsa sizler hazırlayacaksınız. Eminiz Atatürk’le ilgili
hepsi ekşiydi.” demiş. duygu ve düşüncelerinizi de katarak birbirin-
den güzel posterler hazırlayacaksınız.
Adam kasaptan aldığı ciğeri akşam yapmak Hepinizi sevgiyle kucaklarız.
üzere cam bir kavanoza koyup rafa kaldır-
mış. Yoldan geçen bir kedi ciğerin kokusunu Sevgili Okurlarımız,
almış. Açık pencereden mutfağa girip gözü- Bu aydan itibaren dergimizde “Ben Çöze-
nü rafa dikmiş. Bir sıçramış, iki sıçramış, üç rim” köşesine yer veriyoruz. Ulusal Bilim
sıçramış… Yetişememiş. Gücü tükenince de Olimpiyatları akademik komite başkanlarının
“Bu ciğer pis, bana yaramaz.” demiş. hazırladığı ödüllü olimpiyat sorularını çözen-
ler arasından çekilişle belirlenen okurlarımıza
Bu metinlerden çıkarılacak ortak sonuç aşağı- her ay Atatürk’ü anlatan bir kitap hediye ede-
dakilerden hangisidir? ceğiz.
A) İnsan amacına ulaşmak için her yolu dener. Hepiniz sağlıcakla kalın…
B) Hedefe ulaşmak için kararlı olmak gerekir.
C) Her zorluktan sonra bir kolaylık vardır. Bu metinleri alındığı dergilerin ortak yönü aşa-
D) Kişi, elde edemediği şeyi kötüler. ğıdakilerden hangisidir?

A) Atatürk’ü önemsemeleri
B) Okuyucu kitlesinin çocuklardan oluşması
C) Okuyucularına iyi dilekte bulunmaları
D) Dergide yenilik yapmaları

183

6. Sınıf Şiir Bilgisi

Şiir Bilgisi

➤➤ Duygu, hayal ve düşüncelerin ritimli sözlerle, çekici bir dil ve ahenkli mısralarla aktarıldığı anlatım biçimine şiir
denir. Şiiri oluşturan her bir satıra dize (mısra) denir. Dört tane dizenin bir araya gelmesiyle “dörtlük” oluşur.
Şiirde ses akışını sağlamak için ses benzerlikleri kurulur. Bu ses benzerlikleri şiiri düzyazıdan ayırır ve şiire
ahenk (uyum) katar. Şiirde ahenk, birbiriyle uyumlu (benzer) seslerin belli bir ritimle bir araya gelmesiyle sağla-
nır. Şiirde ahenk unsurları (kafiye, redif) dize sonlarında bulunur.

• Kafiye (Uyak): Dize sonlarındaki yazılışları ve okunuşları aynı, anlamları ve görevleri farklı kelime, ek veya
seslerin benzerliğidir.

• Redif: Dize sonlarında kafiyeden sonra tekrarlanıp yazılışları, görevleri ve anlamları aynı olan kelime veya
eklerdir.

Not: Kafiye daha çok kelimenin kökünde bulunurken redif genellikle eklerde olur.

Örnek:

Dalgalan göklerde hürriyet için, Bu dizelerde “-et için” sesleri benzerdir. Tekrar
eden “için” kelimeleri aynı görevde (edat) oldu-
Hudut boylarında bu millet için, Kafiye: -et ğundan rediftir. Bunun dışındaki “-et” seslerinin
Redif: için birbiriyle görev bakımından ilgisi yoktur. Bu yüz-
Titresin düşmanlar bir ibret için, den bunlar da kafiyedir.

Yepyeni hayaller kurmasın sakın!

(Mahmut Bağcı)

Etkinlik 36

Kazanım: T.6.3.27. Şiirin şekil özelliklerini açıklar.

Şiirde kafiye, redif gibi ahenk unsurları üzerinde durulur, bunların türlerine değinilmez.

1. Aşağıdaki şiirde dize sonlarındaki ahengi sağlayan seslerin altını çiziniz. Bu seslerin
şiire katkısının doğru verildiği cümleleri işaretleyiniz.

Kalpte ışık, gözlerde fer, Ruha huzur, derde ilaç, Şiire Katkıları
Önde oldun sen her sefer. Arayanlar sana muhtaç. 1  Şiirdeki ses akışını sağlar.
Milletimin şan ve zafer, Bilgidir en soylu ağaç,
Ta ki sensin öğretmenim. Kökü sensin öğretmenim. 2 Şiirin anlamını değiştirir.
3  Şiiri düzyazıdan ayırır.
Gönlümüze sevgi bağın, Attığın her tohum gökçek,
Yıldızısın al bayrağın, Şefkatinle açar çiçek. 4 Şiire duygu katar.
Güneş tuğlu gür şafağın, Dillerden hiç düşmeyecek 5  Şiire ahenk katar.
Şavkı sensin öğretmenim. Türkü sensin öğretmenim. 6  Şiire ritim verir.

Doğuverse güneş yüzün, 7 Şiirin yazımını kolaylaştırır.
Ufkumuzda kalmaz hüzün. 8  Şiire söyleyiş güzelliği katar.
Gece ile şu gündüzün,
Farkı sensin öğretmenim.
(Bestami Yazgan)

184

6. Sınıf Şiir Bilgisi

Etkinlik 36

2. Aşağıdaki dörtlüklerde kafiye oluşturan sesleri kutucuk içine alınız, redif oluşturan
kelime veya eklerin ise (varsa) altını çiziniz.

a b

Tatlı diller şekerleşir Açılmış çiçektir her gülen dudak
Mutluluk kalbe yerleşir Kılıfta tomurcuk zor gülen dudak
Eller, gönüller birleşir Bir dostluk bakışı, bir gülen dudak
Bugün bayram sabahıdır Bir diş görsem, sen gelirsin aklıma.

c d

Bir umut meltemi dağıtır tasa, Dört tarafı inci, mercan,
Bir umut gölgesi karşı koyar yasa, Her sayfada bir heyecan,
Kim açar bağrını umutlanmasa Ruhumuza can verir can,
Yazın yağmuruna, kışın karına. Kütüphane deryam benim.

e f

Bu akşam o kadar durgun ki sular, Leğene girdi mi Mine
Gömül benim gibi kedere, diyor. Kendini ördek sanır
İçimde maziden kalma duygular, Annesi verir süngeri eline
Ağla geri gelmez günlere, diyor. Hiç ağlamadan yıkanır.

g h

Yağ hay mübarek Bu bahar havası, bu bahçe;
Şarıl şarıl, Havuzda su şırıl şırıldır.
Yıka taşları toprakları Uçurtmam bulutlardan yüce,
Tarlalar yeşerinceye dek. Zıpzıplarım pırıl pırıldır.

185

6. Sınıf Şiir Bilgisi KKT - 36 

1. Aşağıdaki dörtlüklerin hangisinde kafiye 3. 1. Çiçek açmış ağaçlara bak ne güzel;
(uyak) kullanılmamıştır? 2. Gel bizim olsun serçelerin neşesi!
3. Gel seninle kırlara açılalım gel!
A) Bilmezsin ovalar nasıldır bizde; 4. Neler vadetmiyor akarsuyun sesi!
Kağnılar yollarda, yoncalar dizde...
Saydıklarım damla değil denizde, (Cahit Sıtkı Tarancı)
Hele bir ekinler ekilsin de gör. Bu şiirle ilgili aşağıdakilerden hangisi söylene-
mez?
B) Bir sabah bir testere
Beni de serdi yere. A) 1 ve 3. dizedeki “-el” ses benzerlikleri kafiye-
Kendimi birdenbire dir.
Makinelerde buldum.
B) 2 ve 4. dizedeki “-esi” ses benzerlikleri rediftir.
C) Anlaşılan bütün yaz C) Dize sonlarındaki ses benzerlikleriyle ahenk
Atatürk gözünü kırpmamış
Çünkü boşmuş sıralar sağlanmıştır.
Çünkü harf okunmamış D) Dörtlükten oluşmuştur.

D) Gün ikindi akşam olur 4. 1. Affan Dede’ye para saydım,
Gör ki başa neler gelir
Veysel gider adı kalır 2. Sattı bana çocukluğumu.
Dostlar beni hatırlasın
3. Artık ne yaşım var, ne adım;

4. Bilmiyorum kim olduğumu.

5. Hiçbir şey sorulmasın benden;

6. Haberim yok olan bitenden.
(Cahit Sıtkı Tarancı)

Aşağıdakilerin hangisinde numaralanmış
dizeler ses uyumu bakımından doğru eşleşti-
rilmiştir?

A) 1-3, 2-4, 5-6 B) 1-2, 3-4, 5-6
C) 1-5, 2-4, 3-6 D) 1-3, 2-5, 4-6

2. Kedim henüz bir yaşında; 5. 1. Ne hoştur kırlarda yazın uyumak!
Uyur hep soba başında.
2. Bulutlar ufukta beyaz bir yumak,
(Halit Fahri Ozansoy)
Bu dizelerin kafiye ve redifi aşağıdakilerin 3. Ağaçlar bir derin hulyaya varmış,
hangisinde doğru verilmiştir?
4. Saçında yepyeni teller ağarmış.
A) Kafiye: -a
Redif: -şında (Ahmet Kutsi Tecer)
B) Kafiye: -aş
Redif: -ında Bu dörtlükle ilgili aşağıdaki bilgilerden hangisi
C) Kafiye: -aşı yanlıştır?
Redif: -nda
D) Kafiye: -aşın A) 1 ve 2. dize arasında kafiye vardır.
Redif: -da
B) 3 ve 4. dizedeki “-ar” sesleri kafiye oluştur-
muştur.

C) 3 ve 4. dizedeki “-mış” ekleri redif oluşturmuş-
tur.

D) 1 ve 2. dizedeki “-mak” sesleri redif oluştur-
muştur.

186

6. Sınıf Görsel Yorumlama ve Grafik Okuma

Görsel Yorumlama ve Grafik Okuma

➤➤ Yazılı metinler dışında kalan fotoğraf, resim, afiş, karikatür, grafik, sembol vb. ögeleri yorumlamaya görsel
okuma denir. Görsellik her zaman akılda daha kalıcı olur. Görseller yazılı bir metnin anlaşılması sağlayabileceği
gibi bazen de bir konuyu yazılı metin olmadan tek başına anlatılabilir. Görsel yorumlarken şunlara dikkat edilir:
• Görseldeki mekân detaylı bir şekilde incelenir.
• Görseldeki karakterlerin hangi şartta verildikleri anlaşılmaya çalışılır.
• Görselde yazı veya slogan kullanılmışsa okunur.
• Grafik varsa seçenekler üzerinden veriler değerlendirilir.
• Grafik, tablo veya çizelge sorularında öncelikle başlığa odaklanarak grafik, tablo veya çizelgenin neyle ilgili
olduğu belirlenmelidir. Daha sonra grafik tablo veya çizelgedeki işaretler, satırlar ve sütunlar anlamlandırıl-
malıdır.

Etkinlik 37

Kazanım: T.6.3.30. Görsellerle ilgili soruları cevaplar.
a) Öğrencilerin haber fotoğrafları ve karikatürleri yorumlayarak görüşlerini bildirmeleri sağ-
lanır.
b) Haberi/bilgiyi görsel yorumcuların nasıl ilettiklerinin sorgulanması sağlanır.
T.6.3.35. Grafik, tablo ve çizelgeyle sunulan bilgileri yorumlar.
T.6.4.5. Yazdıklarını desteklemek için gerektiğinde grafik ve tablo kullanır.

1. Aşağıdaki görsellerin altında konusu verilmiştir. Buna göre konusu doğru olanlara “D”,
yanlış olanlara “Y” yazınız.

DY

a b

Uykusuzluk Başarı
D Y

c d
Hayvan sevgisi Paylaşmak

187

6. Sınıf Görsel Yorumlama ve Grafik Okuma

Etkinlik 37

2. Aşağıdaki görsellerde anlatılmak istenen nedir? Bir cümleyle noktalı yerlere yazınız.

Hava kirliliği dünyamıza zarar vermektedir.
a



Kitaplar bizi hayallerimize ulaştırır.
b



İnsan, beynini çalıştırarak eğitimini tamamlar.
c



Spor yaparak fazla kilolardan kurtulur ve mutlu olu-
d ruz.

Önce Sonra

188

6. Sınıf Görsel Yorumlama ve Grafik Okuma

Etkinlik 37

3. Emine öğretmen, “teknoloji bağımlılığı” konusunda farkındalık oluşturmak için okul
panosunu süsleyecektir. Bunun için öğrencilerini de görevlendirmiştir. Öğrencilerin
getirdiği aşağıdaki görsellerden hangilerini kullanabilir? İşaretleyiniz.



ab

 
c d

 
e f

 
g h

189

6. Sınıf Görsel Yorumlama ve Grafik Okuma

Etkinlik 37

4. Aşağıdaki grafiklerle ilgili yapılan değerlendirmelerden doğru olanların başındaki ku-
tucukları işaretleyiniz.

a. Öğrencilerin yaz tatilinde okudukları Değerlendirmeler
kitap sayısının edebî türlere göre dağı- 1 ✓ En çok kitabı Sena okumuştur.
lımının grafiğidir.

2 Cenk’in kitap okuma performansı
gittikçe düşmüştür.
Kitap Sayısı
6 3✓ Cenk, Cansu’dan daha çok kitap
5 okumuştur.
4
3 4 ✓ En az anı okuyan öğrenci Sinem’dir.
2
5 Sinem masal ve anıdan üçer kitap
1 okumuştur.
0
6✓ Cansu ve Sinem’in okuduğu kitap
Cenk Cansu Sinem Sena sayısı eşittir.
Masal Hikâye Anı
7 Cenk ve Cansu anı türünden aynı
kitapları okumuştur.

8 Tüm öğrenciler masalı diğer türler-
den çok okumuştur.

b. Bir lokantanın öğle satışlarının grafiği- Değerlendirmeler
dir. 1 Ayran en çok tercih edilen içecektir.

2✓ Çorba satışı salata satışından faz-
ladır.
İçecekler
10% 3 Çorba içen herkes kebap da yemiş-
tir.
Salata Kebap Çeşitleri
20% 40% 4✓ En çok kebap çeşitlerinin satışı ya-
pılmıştır.
Çorba
30% 5 Çorbanın fiyatı salatadan yüksektir.

6✓ Kebabın tercih edilme oranı salata-
nın iki katıdır.

190

6. Sınıf Görsel Yorumlama ve Grafik Okuma KKT - 37 

1. Son zamanlarda genç ya da yaşlı ayrımı olmak- 3. Duygular
sızın herkesi adına selfie dedikleri bir özçekim
merakı sarmış. Kişinin mutlu bir anını veya sev- İçimizdekiler Paylaştıklarımız
dikleriyle geçirdikleri zamanı ölümsüzleştirme
arzularına bir şey demiyorum. Benim burada Bu görselde anlatılmak istenen aşağıdakiler-
kastettiğim şey, insanların mutlu bir anı ya da gü- den hangisidir?
zel bir manzarayı yakalama çabası değildir. Her
anlarını değişik pozisyonlarla defalarca özçekim A) Duygularımızın çok azını paylaşırız.
yapmalarıdır. B) Duygularımız karmaşık bir yapıya sahiptir.
Bu metinde yazarın eleştirdiği durumu aşağı- C) Paylaşmadığımız duygular zamanla yok olur.
daki görsellerden hangisi ifade eder? D) İnsan çoldukça duygusal bir varlıktır.
A) B)

C) D)

2. Atmosfere salınan karbondioksit gibi sera etkisi 4. Aşağıda bir öğrencinin haftalık üç gün olarak
yaratan gazların, yer kabuğu ve denizlerin ortala- belirlediği soru çözme günlerinde en çok soru
ma sıcaklıklarında artışa neden olmasına küresel çözdüğü üç dersin grafiği verilmiştir.
ısınma denir. Küresel ısınma şiddetli kasırga, sel,
kuraklık ve çölleşme gibi iklim değişikliklerine Soru Sayısı
neden olmaktadır. Önlem alınmazsa kutuplarda- 120
ki buzulların erimesi ve kıyı kesimlerin tamamen
sular altında kalmasına sebep olacaktır. Bu da 100
dünyadaki yaşanabilir alanları daraltacaktır.
Buna göre aşağıdaki görsellerden hangisi kü- 80
resel ısınmayla ilgili değildir?
A) B) 60

C) D) 40

20

0
Salı Cuma Pazar

Türkçe Matematik İngilizce

Buna göre aşağıdaki yorumlardan hangisine
ulaşılamaz?

A) En çok Türkçe dersinden soru çözmüştür.
B) İngilizceden cuma günü, bir önceki soru gü-

nüyle aynı konudan soru çözmüştür.
C) Cuma günü verilen derslerden eşit sayıda soru

çözmüştür.
D) Hafta sonu, hafta içinden daha fazla soru çöz-

müştür.

191

6. ÜNİTE

SÖZCÜĞÜN CÜMLEDEKİ GÖREVLERİ

İsimler (Adlar)
İsim Tamlamaları
Sıfatlar (Ön Adlar)
Sıfat Tamlamaları
Zamirler (Adıllar)
Edatlar (İlgeçler)

Bağlaçlar
Ünlemler

Kazanımlar

➢➢ T.6.3.8. İsim ve sıfatların metnin anlamına olan katkısını açıklar.
➢➢ T.6.3.9. İsim ve sıfat tamlamalarının metnin anlamına olan katkısını açıklar.
➢➢ T.6.3.10. Edat, bağlaç ve ünlemlerin metnin anlamına olan katkısını açıklar.
➢➢ T.6.3.12. Zamirlerin metnin anlamına olan katkısını açıklar.

6. Sınıf İsimler (Adlar)

İsimler (Adlar)
➤➤ Varlıkları, duygu ve düşünceleri, kavramları ya da çeşitli durumları ifade etmek için kullanılan sözcüklere isim

(ad) denir. Kitap, sevgi, kedi, Türkiye vb. kelimeler isimdir.

İsimler (Adlar)

Varlıklara Sayılarına Göre Maddelerine
Verilişlerine Göre Göre

Tekil İsim

Özel İsim Çoğul İsim Somut İsim

Cins İsim Topluluk İsmi Soyut İsim

A. Varlıklara Verilişlerine Göre İsimler

a. Ö zel İsim: Tek bir varlığı karşılayan sözcüklerdir. Atatürk, Türkiye, Mustafa Kemal, İstanbul vb.
b. Cins İsim: Aynı türden birçok varlığın ortak adıdır. Şehir, sincap, şefkat, anne, kırmızı vb.
B. Sayılarına Göre İsimler

a. T ekil (Teklik) İsim: Sayı bakımından tek bir varlığı karşılayan isimlerdir. Ağaç, insan, asker, kalem vb.
b. Çoğul (Çokluk) İsim: Sayı bakımından birden fazla varlığı karşılayan isimlerdir. Çoğul isimler “-lar,-ler”

ekini alır. Ağaçlar, insanlar, askerler, kalemler vb.
c. Topluluk İsmi: Çoğul ekini (-lar,-ler) almadığı hâlde birden çok varlığı karşılayan sözcüklerdir. Ordu,or-

man, millet, jüri vb.
Not:

Topluluk isimleri çokluk eki alabilir. Bu durumda aynı topluluktan birden fazla olduğu anlatılır. Ordular, orman-
lar, takımlar vb.

C. Maddelerine Göre İsimler

a. Somut İsim: Beş duyu organımızdan en az biriyle algıladığımız varlıklardır. Çiçek, koku, rüzgâr, acı, ses
vb.

b. Soyut İsim: Beş duyu organımızın herhangi biriyle algılayamadığımız varlıklardır. Sevinç, üzüntü, nefret,
özlem, mutluluk, dostluk, vicdan vb.

194

6. Sınıf İsimler (Adlar)

Etkinlik 38

Kazanım: T.6.3.8. İsim ve sıfatların metnin anlamına olan katkısını açıklar.

1. Aşağıdaki cümlelerde geçen özel isimleri bulup altlarını çiziniz.
1. Türkiye’nin yaşlı nüfusu giderek artıyor.
2. Yunus Emre Anadolu’da Türkçe şiirin öncüsüdür.
3. Mıncır evimizin sevimli kedisidir.
4. Yaz aylarında ülkemize pek çok Rus turist gelir.
5. Yahya Kemal “Türkçe ağzımda annemin sütü gibidir.” der.
6. Budizm, Hindistan’da ortaya çıkmıştır.
7. Dünya hem kendi ekseni hem de Güneş’in etrafında döner.
8. Asi, akış yönü itibarıyla “ters nehir” özelliği taşıyor.
9. Hatay, medeniyetlerin beşiği olarak bilinir.

10. Hız Yayınları eğitim sektöründe fark yaratmayı amaçlamaktadır.
11. Mehmet Akif tüm şiirlerini “Safahat” adlı eserinde topladı.
12. Kurtuluş Savaşı Atatürk’ün Samsun’a çıkmasıyla başladı.
13. Tarhana sözcüğü dilimize Farsçadan geçmiş.
14. Tayfun'un boyu Ömer'in boyundan daha uzundur.
15. Mehmetçik geçmişten beri savaş ahlakıyla dünyaya örmek olmuştur.
16. Conkbayırı'nda ordunun başında Mustafa Kemal vardı.
17. Mardin çeşitli kültürlerin bir arada yaşadığı bir ilimizdir.

195

6. Sınıf İsimler (Adlar)

Etkinlik 38

2. Aşağıdaki cümlelerde geçen altı çizili sözcüklerden hangileri özel, hangileri cins isim-
dir? İlgili kutucuklara yazınız.
a. Çınar ağacı Osmanlı’nın sembolü olarak bilinir.
b. Sınıfın en başarılı öğrencisi Ekrem’dir.
c. Bu dergi işyerine düzenli olarak gelir.
d. Müdür törenin sabah yapılacağını söyledi.
e. İslamiyet 7. yüzyılda ortaya çıkmış ve yayılmıştır.
f. Çin Asya kıtasında, Almanya ise Avrupa kıtasındadır.
g. Bayram için babam bana pantolon ve gömlek aldı.
h. Gül teyzem pazartesi günü bize gelecek.
i. Bahçemizde erik ve şeftali ve kayısı ağaçları var.
j. Deniz, oylama sonucunda okul temsilcisi seçildi.
k. Öğretmen yazım kurallarına uymamızı söyledi.
l. Balkonunda saksı içinde domates yetiştirirdi.
m. Yoğun kar yağışı okulların tatil olmasına neden oldu.
n. Yeni kiraladıkları eve bir pazar günü taşındılar.
o. Van kedileri, iyi yüzücü olan asil bir kedi ırkındandır.

Özel İsimler Cins İsimler

Osmanlı, Ekrem, İslamiyet, Çin, Asya, Çınar, dergi, müdür, bayram, pantolon,
Almanya, Avrupa, Gül, Deniz, Van. gömlek, pazartesi, erik, şeftali, kayısı,
öğretmen, saksı, domates, kar, tatil, pazar.

196

6. Sınıf İsimler (Adlar)

Etkinlik 38

3. Aşağıdaki cümlelerde geçen altı çizili sözcükler tekil isim ise cümlenin başına “T”,
çoğul isim ise cümlenin başına “Ç” yazınız.

a. Ç Öğrenciler bu sınava çok iyi çalıştı.
b. T Pencerenin camından içeri rüzgâr giriyor.
c. Ç Havaların soğumasıyla kırlangıçlar sıcak ülkelere göç etti.
d. T Minik kuşun kanadını tedavi etmesi için veteriner çağırdık.
e. Ç Dedemin manavındaki elmalar kıpkırmızıydı.
f. T Annem kapının anahtarını içeride unutmuş.
g. T Dünkü maçta Hasan’ın ayak bileği burkuldu.
h. Ç Öfkeyle söylediği kelimeler için bizden özür diledi.
i. T Ders zilinin çalmasıyla soluğu bahçede aldı.
j. Ç Kitabın sayfalarını teker teker kontrol etti.
k. T Elektrik kesilince asansörde mahsur kaldık.
l. Ç Adımlarını hızlı atıyor, ona yetişmeye çalışıyordu.
m. T Berk’in masa tenisine karşı ilgisi varmış.
n. Ç Dalgaların kıyıya vuruşu insana huzur verir.

4. Aşağıdaki cümlelerde geçen topluluk isimlerini bulup altlarını çiziniz.

a. Jüri yarışmanın birincisini belirlemek için oylama yaptı.
b. Bizim aile bütün fertleriyle birer hayvanseverdir.
c. Türk ordusu düşmana korku salar, dosta güven verir.
d. Attığı şık gollerle takımını coşturuyordu.
e. Babam Elif’e bir düzine kalem aldı.
f. Çoban, sürüyü kurda yem etmek istemiyordu.
g. Taburdaki en keskin nişancılar seçildi.
h. Komisyon başkanı Serdar Bey açıklama yapacak.
i. Demokrasilerde halk, kendini yönetecekleri kendisi seçer.
j. Öğretmenin gelmesiyle sınıf aynı anda ayağa kalktı.
k. Kuşlar gökyüzünde küme hâlinde uçuyor.
l. Burası yeni dikilen ağaçlar sayesinde ormana dönüştü.

197

6. Sınıf İsimler (Adlar)

Etkinlik 38

5. Aşağıda balonların üzerindeki kelimelerden soyut isim olanları ilgili kutucuğa yazınız.



Çığlık Su Soyut İsimler
İyilik

Kin Özlem Ceviz Saygı İyilik, kin, özlem, saygı, umut

Sarı Umut Hava

6. Aşağıdaki altı çizi sözcüklerin somut ya da soyut isim olduklarına karar verip ilgili
kutucuklara yazınız.

a. Furkan son günlerde fotoğrafçılığa merak saldı. Somut İsimler

b. Yan odadaki horultudan dolayı sabaha kadar uyu- Horultu, sandalet, sıcak, baston,
yamadım. koku

c. Annesi Yasemin’e kırmızı bir sandalet almış.

d. Fikrimi değiştirirsem sizinle pikniğe gelirim.

e. Tüm çabalarımıza rağmen çocuğun inadını kıra- Soyut İsimler
madık.

f. Bu havada sıcak bir çaya asla hayır diyemem. Merak, fikir, inat, cesaret, hayal
g. Dedem bastonuna yaslanarak bahçeye çıktı.


h. Cesaretine çevresindeki kimse söz etmezdi.

i. Hayallerinde hep büyük bir insan olmak vardı.

j. Yağmurun dinmesiyle etrafı toprak kokusu sardı.

198

6. Sınıf İsimler (Adlar)

Etkinlik 38

7. Aşağıdaki tabloda verilen isimlerin özelliklerini örnekteki gibi işaretleyiniz.

İsimler Özel Cins Tekil Çoğul Topluluk Somut Soyut
Silgi     
Korku    
Ankara   
Kuşlar   
Heyet    
Rüyalar    
Kemal    
Afrika 
Elektrik   
Renkler  
Papatyalar   
Meclis  
Orman   
Meyveler  
Çin  
Dostluklar  
Alay  
Heyecan  
Ayrılıklar  
Millet
Almanya  
Dağlar  
Yalnızlık  
Kafile




199